ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ

1. c’=0
2. x’=1
3. (ax)’=a
4. (xn)’=nxn-1
5. (ex)’=ex
6. (ax)’=ax lna
7. (lnx)’=1/x
1 1
8. (log a x )' =
x ln a
9. (ημx)’=συνx
10. (συνx)’= - ημx
11. (εφx)’=1/συν2x
12. (σφx)’= - 1/ημ2x
1
13. (τοξοεφx )' =
1+ x2
1
14. (τοξοσφx )' = −
1+ x2
1
15. (τοξοηµx )' =
1− x2
1
16. (τοξοσυνx )' = −
1− x2
17. (f+g)’=f’+g’, f, g, συναρτήσεις

18. (f-g)’=f’-g’, f, g, συναρτήσεις

19. (f g)’=f’g+f g’, f, g, συναρτήσεις

20. (c f)’=c f’, c σταθερά, f συνάρτηση

f f ' g − fg'
21. ( )' = , f, g, συναρτήσεις
g g2
22. (a f ( x ) )' = a f ( x ) f ' ( x ) ln a , f συνάρτηση
23. (e f ( x ) )' = e f ( x ) f ' ( x ) , f συνάρτηση
f ' (x)
24. (ln(fx ))' = , f συνάρτηση
f (x)
f ' (x) 1
25. (log a f ( x ))' = , f συνάρτηση
f ( x ) ln a
Βασικές αρχές μελέτης συνάρτησης

Δίνεται η συνάρτησης y=f(x).

Για να γίνει η μελέτη της συνάρτησης κάνουμε τα παρακάτω βήματα:

1. Βρίσκουμε πάντα το πεδίο ορισμού της συνάρτησης.

a. Εάν η συνάρτηση είναι ακέραιο πολυώνυμο y = a 0 x n a 1 x n −1 + ....... + a n ,
τότε πεδίο ορισμού έχει όλο το σύνολο πραγματικών αριθμών (R).
x
b. Εάν είναι ρητή, δηλ. κλάσμα, y = , τότε η συνάρτηση είναι συνεχής
x −1
για κάθε πραγματική τιμή του x, εκτός της τιμής της ρίζας του
παρανομαστή (x=1) όπου εκεί δεν υπάρχει τιμή συνάρτησης, άρα εκεί δεν
υπάρχει και παράγωγος.
c. Εάν η συνάρτηση είναι ριζικό, τότε η συνάρτηση είναι ορισμένη και
συνεχής για κάθε πραγματική τιμή του x, που καθιστά το υπόρριζο θετικό
αριθμό
π.χ. η y = 1 − x 2 , είναι ορισμένη στο διάστημα –1<x<1 άρα αυτό είναι
το πεδίο ορισμού της όπου η y είναι και παραγωγίσημη, δηλαδή εκεί
υπάρχει η y’, y’’,…..κ.ο.κ.
Γενικά, στις τιμές όπου δεν ορίζεται η συνάρτηση, αυτή έχει τιμές μη
πεπερασμένες (+∞ ή -∞) και επομένως εκεί είναι ασυνεχής η υπό μελέτη
συνάρτηση.

2. Βρίσκουμε την 1η και τη 2η παράγωγο της συνάρτησης.

3. Βρίσκουμε τις ρίζες της συναρτήσεως.
(Σε αυτές τις τιμές η συνάρτηση μηδενίζεται δηλαδή η καμπύλη της συνάρτησης
τέμνει τον άξονα των x).
4. Βρίσκουμε τις ρίζες της 1ης παραγώγου. (Σε αυτές τις τιμές η συνάρτηση έχει
μέγιστα ή ελάχιστα).
a. Μεταξύ των ριζών της 1ης παραγώγου και των ορίων του πεδίου ορισμού
της συνάρτησης (π.χ. (-∞, α), (α, β) και (β, + ∞ ), α, β ρίζες της 1ης
η
παραγώγου και α<β), η 1 παράγωγος είναι ή θετική ή αρνητική
(λαμβάνει τιμές θετικές μόνο ή αρνητικές μόνο).
Εάν π.χ. α, β είναι οι ρίζες όπου μηδενίζεται η 1η παράγωγος τότε η 1η
παράγωγος της συνάρτησης στο διάστημα (α, β) θα είναι ή θετική για
κάθε x που λαμβάνει τιμή μέσα στο συγκεκριμένο διάστημα, επομένως σε
αυτό το διάστημα η συνάρτηση είναι αύξουσα, ή η 1η παράγωγος θα είναι
αρνητική για κάθε x στο (α, β), επομένως τότε η συνάρτηση θα είναι
φθίνουσα στο (α, β).
b. Για να βρούμε τι είδους ακρότατα έχει η συνάρτηση (ρίζες 1ης
παραγώγου), υπολογίζουμε την τιμή της συνάρτησης της 2η παραγώγου
θέτουμε στις ρίζες της 1ης παραγώγου:
• αν η τιμή που προκύπτει για τη 2η παράγωγο είναι θετική, η
συνάρτηση έχει ελάχιστο (ΤΕ)
 • αν η τιμή της 2ης παραγώγου είναι αρνητική η συνάρτηση έχει
μέγιστο (ΤΜ)
• Πρέπει μετά να υπολογιστεί το μέγιστο ή ελάχιστο με την
αντικατάσταση του x που αποτελεί ρίζα της 1ης παραγώγου στη
συνάρτηση.

5. Βρίσκουμε τις ρίζες της 2ης παραγώγου. (Σε αυτές τις τιμές η συνάρτηση έχει
πιθανά σημεία καμπής).
a. Έστω ό τι η 2η παράγωγος της συνάρτησης έχει δύο ρίζες (δηλαδή τιμές
του χ όπου αυτή μηδενίζεται) έστω γ, δ οι ρίζες και γ<δ.
Δημιουργούνται επομένως τα διαστήματα (-∞, γ), (γ, δ) και (δ, +∞). Σε
κάθε ένα από αυτά τα διαστήματα η 2η παράγωγος λαμβάνει θετικές τιμές
ή αρνητικές τιμές.
Εκεί όπου η 2η παράγωγος είναι θετική, εκεί η συνάρτηση στρέφει τα
κοίλα προς τα πάνω. Αν η 2η παράγωγος είναι αρνητική εκεί η συνάρτηση
στρέφει τα κοίλα προς τα κάτω.
b. Αφού έχει γίνει η παραπάνω ανάλυση (δηλαδή κατανόηση του που
στρέφει τα κοίλα η συνάρτηση), μπορούμε να διερευνήσουμε αν οι ρίζες
της 2ης παραγώγου (που μέχρι τώρα είναι πιθανά σημεία καμπής) είναι
πραγματικά σημεία καμπής ή όχι.
c. Για να είναι οι ρίζες της 2ης παραγώγου σημεία καμπής πρέπει
εκατέρωθεν της ρίζας η 2η παράγωγος να αλλάζει πρόσημο δηλαδή να
αλλάζει το που στρέφει τα κοίλα.
d. Με άλλα λόγια, αν πριν την ρίζα της 2ης παραγώγου η 2η παράγωγος είναι
θετική (ή αρνητική) και αμέσως μετά από αυτή γίνεται αρνητική (ή
αντιστοίχως θετική), τότε και μόνο τότε η συνάρτηση σε αυτή τη ρίζα της
2ης παραγώγου έχει σημείο καμπής το οποίο και πρέπει να υπολογιστεί με
την αντικατάσταση της τιμής x της ρίζας 2ης παραγώγου στη συνάρτηση.