ถั่วแปะยี (Lab lab Bean) เป็ นพืชตระกูลถั่วทีพ

่ บปลูกทั่วไปในประเทศเอเชียตะวันออกเฉี ยงใต้ นิยมใช้ประกอบอาหาร ทำขนมหวานหรือขนม

ขบเคีย้ ว เพราะให้คณ
ุ ค่าทางอาหารสูง รวมถึงนำไปใช้เป็ นอาหารสัตว์ได้ดี
Object 2
1

• วงศ์ : Leguminosae/Fabaceae
• ชือ
่ วิทยาศาสตร์ : Dolichos lablab Linn.
• ชือ
่ สามัญ :
– Lablab Bean
– Dolichos bean
– Hyacinth Bean
• ชือ ่ ไทย :
่ ท้องถิน
– ถั่วแปะยี
– ถั่วแปจี
– ถั่วแปบ
– ถั่วแปะหล่อ
– ถั่วหลวง

่ า : [1]
ทีม

ถิน
่ กำเนิด และการแพร่กระจาย
ิ่ กำเนิดในแถบประเทศ เอเชีย โดยเฉพาะเอเชียตะวันออกเฉี ยงใต้ รวมถึงประเทศไทยด้วย ซึง่ พบปลูกมากทางภาคเหนือของไทย [1]
ถั่วแปะยี มีถน

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ราก และลำต้น
ถั่วแปะยี เป็ นพืชล้มลุกอายุฤดูเดียว มีล ำต้นเป็ นเถาเลื้อยประเภทกึง่ เลื้อย ลำเถามีลกั ษณะกลม ค่อนข้างใหญ่ เถาโคนต้นมีสีน้ำตาล เถาส่วนกลาง และ
ปลายมีสีเขียว มีขนปกคลุม เถาสามารถเลื้อยยาวได้มากกว่า 2 เมตร

ระบบรากถั่วแปะยีประกอบด้วยรากแก้ว และรากแขนง มีระบบรากลึก แตกรากแขนงมาก รากมีการสร้างปม และตรึงไนโตรเจนได้เช่นเดียวกับถั่วอืน

่ ๆ

ใบ
ใบถั่วแปบออกเป็ นชุด คล้ายถั่วพู ออกบริเวณข้อของเถา ประกอบด้วยก้านใบหลัก บนก้านใบหลักมีใบย่อย 3 ใบ ใบย่อยมีกา้ นใบสัน
้ แผ่นใบย่อยมีรูป
ไข่ ใบย่อยตรงกลางมีขนาดใหญ่กว่าสองใบด้านข้าง ขนาดใบกว้าง และยาวประมาณ 8-10 เซนติเมตร แผ่นใบ และขอบใบเรียบ แผ่นใบค่อนข้างบาง
มีสีเขียวเข้ม

ดอก
ถั่วแปบ ออกดอกเป็ นช่อบริเวณซอกใบ เป็ นดอกสมบูรณ์ เพศ แต่ละช่อมีดอกย่อย 3-20 ดอก ดอกย่อยมีกา้ นดอกสัน
้ สีเขียว กลีบเลี้ยงมีสีเขียวห่อหุม
้
เป็ นกรวยทีโ่ คนดอก กลีบดอกมีสีขาวนวล แบ่งออกเป็ น 2 ชัน
้ ชัน ้ ในมี 2 กลีบ ประกบกันอยู่ ส่วนอีกกลีบมีลกั ษณะงองุม
้ แรกบานออกเต็มที่ ถัดมาชัน ้
เข้าตรงกลางดอก และหุม
้ ส่วนของเกสรไว้

ฝัก
ถั่วแปบ/ถั่วแปะยี มีฝก ้ เล็กน้อย ปลายฝักเรียวแหลม กว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร ยาว 5-10 เซนติเมตร ฝักอ่อนมีสเี ขียวหรือม่วง
ั เป็ นรูปแบน งองุม
เมือ
่ จับดูจะรูส้ ก
ึ มีน้ำมันเคลือบฝัก ฝักแก่มีสีน้ำตาล ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลอมแดงหรือสีครีมหรือสีอน
ื่ ๆตามสายพันธุ์เรียงขวางซ้อนกัน เมล็ดมีลกั ษณะ
กลม ผิวเรียบ และเป็ นมัน ทัง้ นี้ ถั่วแปบจะมีอายุเก็บเกีย่ วประมาณ 175-185 วัน หลังปลูก [2]
ประโยชน์ ถวั่ แปะยี
1. เมล็ดแห้งถั่วแปะยีใช้ควั่ รับประทานเป็ นขนมขบเคีย้ ว
2. เมล็ดใช้ประกอบอาหาร จำพวกต้มหรือต้มซุปต่างๆ
3. เมล็ดใช้ทำขนมหวานหรือบดเป็ นแป้ งทำขนมหรือไส้ขนม
4. ฝักอ่อนใช้ประกอบอาหาร อาทิ ผัด แกง ยำหรือซุป หรือรับประทานฝักสดเป็ นอาหารคูก
่ บั ข้าว
5. ฝักอ่อนใช้ประกอบอต้มใส่น้ำตาลรับประทาน ต้มทำซุป และทำไส้ขนม เป็ นต้น

6. เมล็ดถั่วแปะยีแปรรูปเป็ นผลิตภัณฑ์ตา่ งๆ อาทิ ซอสถั่ว และถั่วเน่ า เป็ นต้น

7. ทุกส่วนทัง้ ใบ ยอดอ่อน และเมล็ดถั่วแปะยี ใช้เป็ นอาหารเลี้ยงสัตว์
คุณค่าทางโภชนาการเมล็ดถั่วแปะยี (เมล็ด 100 กรัม)

ถั่วแปะยีดบ
ิ ถั่วแปะยีค่วั
Proximates
น้ำ กรัม 10.3 6.4
พลังงาน กิโลแคลอรี่ 350 370
โปรตีน กรัม 31.1 29.2
ไขมัน กรัม 0.8 2.9
คาร์โบไฮเดรต กรัม 54.5 56.8
ใยอาหาร กรัม 1.3 0.9
เถ้า กรัม 3.3 4.7
Minerals
แคลเซียม มิลลิกรัม 33 –
ฟอสฟอรัส มิลลิกรัม 398 481
เหล็ก มิลลิกรัม 8.4 –
Vitamins
ไทอะมีน มิลลิกรัม 0.52 0.16
ไรโบฟลาวิน มิลลิกรัม 0.35 3.63
ไนอะซีน มิลลิกรัม 4.1 2.1
 

่ า : [3]
ทีม

สรรพคุณถั่วแปะยี
– ช่วยลดไข้
– บำรุงร่างกาย
– แก้อาการอ่อนเพลีย
– กระตุน
้ การขับถ่าย
– แก้อาการท้องผูก
– ป้ องกันโรคมะเร็งระบบทางเดินอาหาร
– รักษาระดับน้ำตาลในเลือด
– ป้ องกันโรคเบาหวาน
– ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด
– ช่วยลดความอ้วน ช่วยให้รา่ งกายสมส่วน

่ เติมจาก [4]
เพิม

ขอบคุณภาพจาก http://deebeans.lnwshop.com/, thespruce.com/, rareseeds.com/

เอกสารอ้างอิง
[1] เดชา ศิรภ
ิ ทั ร. (2540). ถั่วแปป ผักพื้นบ้านชือ ้ ไม้ใบหญ้า. นิตยสารหมอ
่ ไทยโบราณ. คอลัมน์ ตน
ชาวบ้าน. เล่ม 221.
[2] ฝ่ ายเผยแพร่ และประชาสัมพันธ์, 2536, บทบาทพันธุ์ไม้พืชตระกูลถั่วต่างๆ, วารสารชาวเกษตร, ปี ที่ 13 ฉบับที่ 142.
[3] กองโภชนาการ กรมอนามัย, 2544, ตารางแสดงคุณค่าทางโภชนาการของอาหารไทย.
[4] จันทนา บุญประภา และศรีสุดา เตชะสาน, ถั่วแป๊ ะยี, ออนไลน์ , สืบค้นเมือ
่ 21 มกราคม 2561, เข้าถึงได้ที่ :
http://www.agriman.doae.go.th/home/news3/news3_1/rai/010_lablab%20bean(31.08.11).pdf/