Razvoj umjetnog zanatstva u Bosni i

Hercegovini tokom XIX stoljeća

Januar 30, 2017
0
PODIJELI

Reklama

U Bosni i Hercegovini, kao brdovitoj i planinskoj zemlji te relativno slabo naseljenoj, sa

rijetkim putevima i komunikacijskim vezama, veoma teško se razvijala trgovina, koja je uvijek
bila glavni činilac u razvoju zanatstva. U antičkom periodu zanatstvo se razvijalo pomoću
primitivnih predmeta, i to uglavnom za vlastite potreba, tako da nikada nije imalo puno izražaja.
U početku se gledalo samo na učinkovitost predmeta koji su izrađivani, dok se tek kasnije pazi
na estetsku stranu predmeta, tako da se pojavljuju i prvi domaći motivi i ornamenti. U srednjem
vijeku bosansko zanatstvo se razvija pod velikim utjecajem rimske, grčke i starokršćanske
kulture, a od XV stoljeća, i dolaska Osmanlija, i arapske.

Reklama
Umjetno zanatstvo se može podijeliti u tri grupe: domaće ili kućno, narodno kojim su se bavili
seljaci i obrtno kojim su se bavile zanatlije po gradovima. Vez na platnu i tkanje platna i ćilima
najčešće su bili domaći. Vez je postao tradicija u gotovo svim krajevima Bosne i Hercegovine.
Svaka majka je u ranoj mladosti upućivala svoju kćerku na ovaj zanat, kako bi naučila da tka,
plete i veze. Najobilnije vezove nalazimo u Bosanskoj krajini. Povodeći se svojim idejama,
vezlija daje nebrojeno obilje ornamenata i motiva. Narodni umjetni zanati su rašireni po svim
krajevima BiH. Glavna im je odlika u obilju oblika, geometrijskih i ostalih biljnih ornamenata.

Ćilimarstvo je bilo naročito razvijeno u Bosanskoj krajini, naročito u Bosanskom Petrovcu, a

zatim u Jelaču kod Foče, Prozoru i Gacku. Da bi se unaprijedila radinost ovog zanata u Sarajevu
se 1888. godine otvara Ćilimarska škola, koja je kasnije pretvorena u industrijsku zonu sa
filijalama u Travniku i Kreševu. Narodni drvorez se najviše radio u zapadnoj Bosni, kod
Kupresa i Livna. Obično se ukrašavalo kućno posuđe, bešike, preslice, ploske, gusle, svirala i
drugi predmeti. Lončarstvo je posebo bilo razvijeno u Kreševu i Kiseljaku. Glazure posuđa su
uvijek bile zelene ili žute boje, a očitovale su se jednostavnošću. Duborezbarstvo je jedan od
najstarijih zanata čije podatke imamo, a najviše se izrađivalo posuđe, namještaj, muzički
instrumenti i dr. potrebni predmeti. Zanat je bio zastupljen u gotovo svim krajevima BiH. Još
za vrijeme srednjovjekovne Bosne graditelji su duborezom šarali i ukrašavali kuće bosanske
vlastele: vrata, prozore, strop, a naročito srednji dio koji zovu “ortaluk”, police i ostala
udubljenja, te kućni namještaj koji je bio nepokretan. Sarajevo je bilo čuveno po svojim
kujundžijama i zlatarima. Livno je bilo poznato po vezu na drvetu sa olovnom i srebrenom
žicom, tzv. inkrustracijom.