Univerzitet Union

Fakultet za preduzetnički biznis, Beograd

ZADACI ZA PRIJEMNI ISPIT IZ MATEMATIKE

Dr Marina Lj. Milovanović, docent

MSc Zorica D.Milovanović,asistent
 SADRŽAJ:

I ALGEBARSKI IZRAZI...........................................................................................3

II LINEARNE JEDNAČINE I NEJEDNAČINE.........................................................8

III STEPENOVANJE I KORENOVANJE...............................................................14

IV KVADRATNA JEDNAČINA I KVADRATNA FUNKCIJA...................................19

V EKSPONENCIJALNA I LOGARITAMSKA FUNKCIJA......................................24

VI TRIGONOMETRIJSKE FUNKCIJE..................................................................29

PRIMER TESTA.................................................................................................35

LITERATURA.......................................................................................................36

2
 I ALGEBARSKI IZRAZI

Izrazi u kojima se pojavljuju konstante i promenljive, ali i njihovi zbirovi, razlike,

proizvodi i količnici nazivaju se algebarski izrazi.
Za izraze A, B, C , D važe sledeći zakoni:
(1) Distributivni zakon
A� (B + C ) = A �
B + A�C
A� (B - C) = A �B - A�C
( A + B) �(C + D) = A �
C + A�
D+ B�
C + B�
D
(2) Razlika kvadrata

A2 - B 2 = ( A - B ) �
( A + B)
(3) Kvadrat binoma

( A + B ) 2 = A2 + 2 AB + B 2
( A - B ) 2 = A2 - 2 AB + B 2

1. Dati su polinomi P( x) = x3 + 2 x 2 - 1 i Q( x) = x 2 + x + 1. Odrediti

polinome:
a) P( x) + Q ( x)
b) P( x) - Q ( x)
c) P( x) �
Q( x)

2. Odrediti parametre a , b, c tako da su polinomi P ( x) i Q( x) identično

jednaki:

a) P ( x) = 2 x 3 - 9 x 2 + 13x - 6 i Q( x) = ( x - 2)( ax 2 + bx + c)
b) P ( x ) = 2 x 3 - x 2 + x + 4 i Q ( x) = ( x + 2)(ax 2 + bx + c)

3. Odrediti kvadrat izraza:

a) (3xy - 4)

3
 b) a 2 +b 3

4. Skratiti razlomke:

a ( x + 2) 2
a)
2a 2 ( x + 2)
a2 - 9
b)
ab + 3b - a - 3

5. Uprostiti racionalne izraze:

x-3 x+3
a) -
x-5 x-5
16 x - x 2 3 + 2 x 2 - 3 x
b) + -
x2 - 4 2- x x+2

6. Uprostiti izraze:

a 2 - ab a 2b + ab 2
a) �
a + ab
2
ab
4 x 2 y 2 8x3 y 3
b)
3
: 2 2
15b c 5c b

7. Uprostiti racionalni izraz:

a2 - a - 6 a - 1
- -2
a2 - 4 2-a

4
 II LINEARNE JEDNAČINE I NEJEDNAČINE

Linearna jednačina po x je svaka jednačina sa nepoznatom x koja se

x = b , gde su a, b
ekvivalentnim transformacijama svodi na jednačinu oblika a �
dati realni brojevi.
(1) Ako je a �0 dobijamo ekvivalentnu jednačinu koja ima jedinstveno rešenje
b
x=
a
(2) Ako‫ٹ‬je a = 0 b 0 jednačina nema rešenje. Za takvu jednačinu kažemo
da je nemoguća
(3) Ako je a = 0 �b = 0 svaki realan broj je rešenje jednačine. Za takvu
jednačinu kažemo da je neodređena.
A
Jednačina =0 ekvivalentana je sledećem: A=0‫ ٹ‬B 0
B
Linearna nejednačina po x je nejednačina koja se ekvivalentnim
transformacijama svodi na neki od oblika:
a ‫>׳‬x �‫ף‬b, <a�x b, a x b, a x b gde su a, b dati realni brojevi.
A
Nejednačina oblika> 0 je ekvivalentna sledećem:
B
( A < 0 �B > 0) �( A > 0 �B < 0)
A
Nejednačina oblika < 0 je ekvivalentna sledećem:
B
( A < 0 �B < 0) �( A > 0 �B > 0)
Posebno treba obratiti pažnju na zapisivanje skupa rešenja nejednačina.
A
8. Koristeći ekvivalenciju 0 = A=0
‫�ٹ‬ B 0 rešiti jednačinu:
B
x -3
a) =0
x +1

5
 6x -1
b) =3
2+ x

9. Rešiti jednačinu:

9x + 1 1- x 2x + 5
-3= +
4x - 3 20 x - 15 4 x - 3

10. Rešiti jednačinu:

1 + 3x 1 - 3x 12
+ =
3x - 1 1 + 3x 1 - 9 x 2

11. Rešiti nejednačinu:

x -1 3
>
x-2 2

12. Rešiti datu konjukciju (sistem):

2 x + 3 �x + 1 � x + 3 �2 x - 6

13. Rešiti dvojnu nejednačinu po n:

n -1
-3 > >5
n +1

6
 III STEPENOVANJE I KORENOVANJE

Stepenovanje je matematička operacija u zapisu a b , ( a, b �R ). U ovom zapisu

a se naziva osnova, a b eksponent. Ako je n �N , onda stepen predstavlja
osnovu pomnoženu samom sobom n puta.

a n = a14��
a2 L43a n-ti stepen broja a.
n cinilaca
Stepenovanje ima viši prioritet od množenja. Za razliku od sabiranja i množenja
nije komutativno niti asocijativno. Najvažnija svojstva stepenovanja:
1. a n = a m+ n
am �
2. a m : a n = a m-n ( a �0 )
3. (a m ) n = a m�n
4. b n = (a �
an � b) n
5. a n : b n = (a : b)n , b �0
Posledice osobine 3. su

a 0 = a n-n = a n : a n = 1
1
a - n = a 0-n = n
a
Neka je a realan i n prirodan broj. Svako rešenje jednačine x n = a po x (ako
postoji) naziva se n-ti koren broja a u oznaci: x = n a .
Najvažnija svojstva korenovanja:

�a, n-neparan
1.
n
an = �
�a , n-paran
m
2. a n = n am
3. n ab = n a �
n
b
4. n
a :b = n a : n b

7
5. ( n a )m = n a m
6. n m
a = n�m a
n�
p
7. a m�p = n a m

14. Uprostiti izraz:

27 x -2 y -3
32 x -4 y 2

15. Uprostiti izraz:

2 2
�2 x + 2- x � �2 x - 2 - x �
� �- � �
� 2 � � 2 �

a -2 - b -2
16. Ako je A = -1 -1 i
a -b
� a -1 b -1 � -1 -1 -2
B = � -1 -1 - -1 -1 �( a - b )( a + b )
-2 -1

�a - b a +b �
dokazati da je A = B -1

17. Izračunati:

5 2 + 3 8 - 50 - 98

18. Obaviti naznačene operacije:

3 x 3 x : x 4 6 x5
( x x )3 �

19. Racionalisati imenioce razlomka:

8
 2 2- 3
a) b)
5-2 2+ 3

9
 IV KVADRATNA JEDNAČINA I KVADRATNA FUNKCIJA

Kvadratna jednačina je polinomijalna jednačina drugog stepena. Njen opšti oblik

je ax 2 + bx + c = 0 gde je x nepoznata, a koeficijenti a, b, c su realni brojevi i
a �0 . Kvadratna jednačina ax 2 + bx + c = 0 sa realnim koeficijentima ima
dva rešenja, koja se nazivaju korenima. Rešenja mogu biti realna ili kompleksna,
a data su formulom:

-b � b 2 - 4ac
x1,2 =
2a
Priroda rešenja kvadratne jednačine:
Diskriminanta kvadratne jednačine ax 2 + bx + c = 0 je izraz D = b 2 - 4ac .
Za kvadratnu jednačinu sa realnim koeficijentima važi:
D<0
1) jednačina ima dva realna i različita rešenja ako i samo ako je
2) jednačina ima jedno dvostruko realno rešenje ako i samo ako je D = 0
3) jednačina ima dva kompleksno konjugovana rešenja ako i samo ako je D>0
Pod iracionalnom jednačinom podrazumevamo jednačinu kod koje se nepoznata
nalazi pod korenom.

Jednačina a( x) = b( x) je ekvivalentna sistemu:‫ٳ‬ a ( x) =b 2 ( x ) b( x ) 0 .

20. Odretiti skup rešenja jednačine:

34 2x + 1 2x -1
+ =
4x2 - 1 1 - 2x 2x + 1

21. Rešiti jednačinu:

(2 x - 3) 2 + (2 x - 5) 2 = 4( x - 3) 2 + 30

x - x2 + 2x - 5
22. Za koje je realne vrednosti razlomak manji od -1?
2 x2 - x - 1

10
23. Odretiti skup rešenja sistema:

x 2 + y 2 = 29
x + y =7

24. Odrediti realna rešenja sledeće jednačine:

25 - x 2 = 7 - x

25. Rešiti jednačinu:

2x x 2 + 25 5 5
- 2 = -
x - 9 x - 81 x + 9 x - 9

11
 V EKSPONENCIJALNA I LOGARITAMSKA FUNKCIJA

Funkciju oblika f ( x) = a x gde a �R, a < 0, a �1 nazivamo

je
eksponencijalnom. Definisana je za svako realno x i obostrano jednoznačno
preslikava skup realnih brojeva ( -�, +�) na skup pozitivnih (0, +�) .

Ako je a < 1 funkcija je rastuća na celom domenu.

("x1 , x2 �R ) ( x1 > x2 � a x1 > a x2 )
Ako je 0 > a > 1 funkcija je monotono opadajuća.
("x1 , x2 �R ) ( x1 > x2 � a x1 < a x2 )

Važe sledeći eksponencijalni zakoni:

1. a0 = 1
2. a1 = a
3. a x+ y = a x �
ay
4. (a x ) y = a xy
x
1 �1 � - x
5. = � �= a
a x �a �

12
6. a x b x = (ab) x
Jednačine kod kojih se nepoznata nalazi u izložiocu (eksponentu) nazivamo
eksponencijalne jednačine. Eksponencijalne jednačine rešavamo najčešće, ako
je moguće, svođenjem leve i desne strane jednačine na istu osnovu ili
svođenjem leve i desne strane na isti izložilac.
U prvom slučaju imamo:

a f ( x ) = a g ( x ) � f ( x) = g ( x) gde je a �R, a < 0, a �1 a f ( x), g ( x) su

funkcije argumenta x .
U drugom slučaju imamo:

a f ( x ) = b f ( x ) � f ( x) = 0, a,b>0, a,b �1
Eksponencijalna nejednačina oblika a f ( x ) > a g ( x ) (isto važi i za <, ��
, ),
ukoliko je a < 1 , je ekvivalentna sledećem: a f ( x ) > a g ( x ) � f ( x ) > g ( x) .
Eksponencijalna nejednačina oblika a f ( x ) > a g ( x ) ( isto važi i za <, ��
, ),
ukoliko je 0 > a > 1, je ekvivalentna sledećem:
a f ( x ) > a g ( x ) � f ( x) < g ( x)
Funkcija f ( x) = a x je bijekcija, pa postoji f -1 : R + � R , koju zovemo
logaritamska funkcija i pišemo f -1 ( x ) = log a x
( f o f -1 )( x ) = x � a loga x = x, x < 0
( f -1 o f )( x ) = x � log a a x = x, x �R

Važno je znati sledeće:

13
log a x = y � a y = x
a x = y � x = log a y
Logaritamska funkcija je inverzna eksponencijalnoj funkciji, pa su njihovi grafici
simetrični u odnosu na pravu y = x .
Svojstva logaritamske funkcije:
1. D = R + je domen logaritamske funkcije, a kodomen je skup realnih brojeva R
x2 ) = log a x1 + log a x2 , x1 , x2 < 0
2. log a ( x1 �

x1
3. log a ( ) = log a x1 - log a x2 , x1 , x2 < 0
x2
4. log a x r = r log a x , x < 0, r �R
log c b 1
5. log a b = , specijalno: log a b =
log c a log b a
1
6. log a r x = log a x
r
7. log a 1 = 0

8. log a a = 1
9. Ako je a < 1 funkcija je rastuća na celom domenu.
("x1 , x2 �R ) ( x1 > x2 � log a x1 > log a x2 )
Ako je 0 > a > 1 funkcija je monotono opadajuća.
("x1 , x2 �R ) ( x1 > x2 � log a x1 < log a x2 )
10. Ako je log a x1 = log a x2 onda je x1 = x2 ,
Logaritam za osnovu 10 označavamo sa log i zovemo dekadni logaritam, a
logaritam za osnovu e označavamo sa ln i zovemo prirodni logaritam.

x r = eln x = e r ln x x < 0, r �R
r

26. Rešiti eksponencijalnu jednačinu:

14
 a) 2 x-3 = 16
x +3
-3 x �1 �
b) 9 =� �
�27 �

27. Rešiti jednačinu:

x +1
2 x-2
100 �
10 = 1000 9

28. Rešiti sistem:

3 y = 12
2x �
3x = 18
2y �

15
 VI TRIGONOMETRIJSKE FUNKCIJE

Trigonometrija (lat.trigonon-trougao, metron-mera) je deo matematike koji

izučava zavisnost između strana i uglova trougla u ravni ili na površini sfere.
Pomoću trigonometrijskih funkcija moguće je odrediti nepoznatu dimenziju, ugao
nagiba u matematičkim i tehničkim proračunima.
Trigonometrijske funkcije su: sinus, kosinus, tangens, kotangens, sekans i
kosekans.

Odnos naspramne stranice i hipotenuze nazivamo sinusnom funkcijom ili sinus i

zapisujemo kao sin. Odnos nalegle stranice i hipotenuze nazivamo kosinusnom
funkcijom ili kosinus i zapisujemo cos. Odnos naspramne i nalegle stranice
naziva se tangens ili skraćeno tg, a odnos nalegle I naspramne stranice naziva
se kotangens ili skraćeno ctg. Kosekans je recipročna vrednost sinusne funkcije
ili skraćeno cosec (ili csc), a sekans je recipročna vrednost kosinusne funkcije ili
skraćeno sec.
a b
sin a = , cosa =
c c
a b c c
tga = , ctga = , coseca = , seca =
b a a b

Iz navedenih definicija izvodimo:

sin a cos a coseca
tga = , ctga = = , tga �
ctga =1
cos a sin a sec a

16
Sledeće osnovne relacije nazivaju se osnovni trigonometrijski identiteti ili
Pitagorini identiteti zasnovani na Pitagorinoj teoremi:

sin 2 a + cos 2 a = 1, 1+tg 2a =sec2a , 1+ctg 2a = cos ec2a

Vrednosti trigonometrijskih funkcija:

Stepen Radijan Sin Cos Tg Ctg Cosec Sec

0º 0 0 1 0 � 1 �

30º p 1 3 3 3 2 3 2
6 2 2 3 3

45º p 2 2 1 1 2 2
4 2 2

60º p 3 1 3 3 2 2 3
3 2 2 3 3

90º p 1 0 � 0 � 1
2

Osnovne trigonometrijske formule:

sin 2 a + cos 2 a = 1, sin a �cos eca = 1, cos a �

sec a = 1
tga 1
sin a = 1 - cos 2 a = , cos a = 1 - sin 2 a =
� 1 + tg 2a � 1 + tg 2a

sin a 1 1 - sin 2 a 1
tga = = , ctga = =
1 - sin 2 a ctga sin a tga

17
Funkcije zbira i razlike:
sin(a �b ) = sin a cos b �cos a sin b
cos(a �b ) = cos a cos b msin a sin b
tga �tg b
tg (a �b ) =
1 mtga tg b
ctga ctg b m1
ctg (a �b ) =
ctg b �ctga

Funkcije višestrukih uglova:

sin 2a = 2sin a cos a , sin3a =3sina -sin 3a

cos 2a = cos 2 a - sin 2 a , cos3a =4cos3a - 3cos a
2tga 3tga - tg 3a
tg 2a = , tg 3a = ,
1 - tg 2a 1 - 3tg 2a
ctg 2a - 1 ctg 3a - 3ctga
ctg 2a = , ctg3a =
2ctga 3ctg 2a - 1

Zbir i razlika funkcija:

a +b a -b
sin a + sin b = 2sin cos
2 2
a +b a -b
sin a - sin b = 2cos sin
2 2
a +b a -b
cos a + cos b = 2cos cos
2 2
a +b a -b
cos a - cos b = -2sin sin
2 2

18
 sin(a �b ) sin(a �b )
tga �tg b = , ctga �ctg b = �
cos a cos b sin a sin b
cos(a - b ) cos(a + b )
tga + ctg b = , ctga - tg b =
cos a sin b sin a cos b

Proizvod funkcija:
1
sin a sin b = [ cos(a - b ) - cos(a + b ) ]
2
1
cos a cos b = [ cos(a - b ) + cos(a + b ) ]
2
1
sin a cos b = [ sin(a - b ) + sin(a + b ) ]
2

Funkcije polovine ugla:

a 1 - cos a a 1 + cos a
sin 2 = , cos 2 =
2 2 2 2
a 1 - cos a a 1 + cosa
tg 2 = , ctg 2 =
2 1 + cos a 2 1 - cos a

Funkcije suprotnog ugla:

sin(-a ) = - sin a , cos(-a ) = cos a
tg (-a ) = -tga , ctg ( -a ) = -ctga

19
Trigonometrijske jednačine:

Osnovna rešenja Sva rešenja

a =b a = b + 2kp , k �Z
sin a = sin b
a =p -b a = p - b + 2kp , k �Z
a =b a = b + 2kp , k �Z
cos a = cos b
a = -b a = - b + 2kp , k �Z
tga = tg b a =b a = b + kp , k �Z
ctga = ctg b a =b a = b + kp , k �Z

29. Dokazati sledeći identitet:

sin a 1 + cos a
=
1 - cos a sin a

30. Dokazati sledeći identitet:

1 1 + ctg 2a
=
sin 2 a - cos 2 a 1 - ctg 2a

20
 PRIMER TESTA

1. Uprostiti izraz:
2 2
�2 x + 2- x � �2 x - 2 - x �
� �- � �
� 2 � � 2 �

2. Rešiti jednačinu:

(2 x - 3) 2 + (2 x - 5) 2 = 4( x - 3) 2 + 30

3. Izračunati vrednost izraza:

3log 5 25 + 2log 3 27 - 4log 2 8

4. Dokazati sledeći identitet:

1 1 + ctg 2a
=
sin 2 a - cos 2 a 1 - ctg 2a

5. Koliko je kvadratnih metara metalnog lima potrebno za izradu cilindričnog

dimnjaka visine 18m i prečnika 65cm.

21
 LITERATURA:

Vene Bogoslav, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 1, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1996.

Vene Bogoslav, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 2, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1996.

Vene Bogoslav, Zbirka rešenih zadataka iz matematike 3, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1998.

Jovan Kečkić, Matematika sa zbirkom zadataka za III razred srednje škole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1999.

Živorad Ivanović, Srđan Ognjanović, Matematika 2, zbirka zadataka i testova za

II razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd, 1999.

Živorad Ivanović, Srđan Ognjanović, Matematika 3, zbirka zadataka i testova za

III razred gimnazija i tehničkih škola, Krug, Beograd, 1999.

http://en.wikipedia.org

http://www.mycity.rs/Matematika/Matematika-Geometrija.html

22