Η επιλογή επαγγέλματος

Κριτήρια για την επιλογή επαγγέλματος

Η επιλογή επαγγέλματος είναι μια από τις πιο σημαντικές και δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να
πάρει ένας νέος άνθρωπος αφού από αυτήν εξαρτάται και η ζωή του στο μέλλον. Τα κριτήρια με τα
οποία πρέπει να επιλέγει κανείς ένα επάγγελμα είναι πολλά:

- Αν αυτό ανταποκρίνεται στις κλίσεις, τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντα του.

- Αν του αποφέρει ένα εισόδημα που να ικανοποιεί τις ανάγκες του και να του εξασφαλίζει ποιότητα
ζωής.

- Αν του εξασφαλίζει κάποιες προοπτικές εξέλιξης στο μέλλον (π.χ. αν σ' ένα επάγγελμα
παρατηρείται υψηλό ποσοστό ανεργίας, αυτό πρέπει να το λάβει κανείς σοβαρά υπόψη του).

- Αν το επάγγελμα συνδέεται με κάποια προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο (π.χ. το επάγγελμα

του γιατρού).

- Αν επιθυμεί κάποιος να συνεχίσει το επάγγελμα των γονιών του (π.χ. να κρατήσει την οικογενειακή
επιχείρηση).

- Αν το εργασιακό περιβάλλον και γενικά οι συνθήκες εργασίας τον ικανοποιούν (π.χ. αν θα

εργάζεται στο ύπαιθρο ή σε γραφείο, αν η εργασία είναι χειρωνακτική ή πνευματική, αν απαιτεί
συνεχείς μετακινήσεις ή πολλά ταξίδια κ.λπ.).

Το πιο σημαντικό κατά βάση κριτήριο θεωρείται αυτό που αναφέρεται στις κλίσεις, τα ταλέντα και τα
ενδιαφέροντα. Αν κάποιος, για παράδειγμα, επιλέξει ένα επάγγελμα μόνο για τα χρήματα ή το κύρος
που προσφέρει, τότε είναι πολύ πιθανόν να αισθάνεται ανικανοποίητος και δυστυχισμένος. Αν πάλι
επιλέξει να ακολουθήσει το επάγγελμα των γονιών του, καθώς αυτό αποτελεί μια εύκολη λύση,
χωρίς όμως να έχει τις απαιτούμενες δεξιότητες ή ενδιαφέρον γι΄αυτό, τότε ούτε ικανοποιημένος θα
είναι ούτε, φυσικά, αποδοτικός.

Παράγοντες που επιδρούν στην επιλογή επαγγέλματος

Στην επιλογή επαγγέλματος επιδρούν ποικίλοι παράγοντες όπως:

• Το περιβάλλον, και συγκεκριμένα:

- το φυσικό περιβάλλον, που υπαγορεύει ενίοτε, άμεσα ή έμμεσα, το επάγγελμα που θα

ακολουθήσουν ορισμένοι από όσους ζουν σ' αυτό (π.χ. είναι πιθανότερο για κάποιον που ζει σε ένα
νησί να γίνει ψαράς από έναν άλλο που ζει σε μια ορεινή περιοχή).
-το οικογενειακό περιβάλλον, που επιδρά σημαντικά στις επαγγελματικές επιλογές των νέων. Οι
γονείς, που επιθυμούν την καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους, κάποτε
θέλουν να δουν το παιδί τους να εκπληρώνει τα δικά τους ανεκπλήρωτα όνειρα, άλλοτε επιδιώκουν
τη συνέχιση μιας επαγγελματικής οικογενειακής παράδοσης, είναι επηρεασμένοι από δικά τους
βιώματα κι έτσι δίνουν κατευθύνσεις, δημιουργούν πρότυπα ή ακόμα επιβάλλουν

προτιμήσεις. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει η κοινωνική θέση των γονιών, η καταγωγή, η μόρφωση,
η οικονομική τους κατάσταση.

- το σχολικό περιβάλλον, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδρούν
στην επιλογή επαγγέλματος, αφού αυτό προετοιμάζει τους νέους για το μέλλον. Το είδος των
γνώσεων, λοιπόν, και η ενημέρωση που προσφέρει το σχολείο, το επίπεδο των διδασκόντων, ο
βαθμός στον οποίο καλλιεργεί την κρίση και τις δεξιότητες των μαθητών, ο επαγγελματικός
προσανατολισμός που παρέχει (ΣΕΠ) είναι πράγματα που καθορίζουν το

επαγγελματικό μέλλον των νέων.

- το κοινωνικό περιβάλλον, που προβάλλει πρότυπα, διαμορφώνει στερεοτυπικές αντιλήψεις για

την αξία των επαγγελμάτων, προσφέρει ή στερεί από τους νέους τη δυνατότητα γνωριμίας με νέα
επαγγέλματα.

• Τα ατομικά χαρακτηριστικά, όπως οι κλίσεις, οι δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα του ατόμου, ο

χαρακτήρας και η προσωπικότητα του, ακόμα και η σωματική του κατάσταση (η σωματική
διάπλαση, η κατάσταση της υγείας) και το φύλο του.

• Άλλοι εξωγενείς παράγοντες, όπως:

- οι ανάγκες της αγοράς εργασίας, που επιβάλλουν ή καταργούν συγκεκριμένα επαγγέλματα.

-τα ΜΜΕ, που μέσω του τρόπου λειτουργίας τους, των προγραμμάτων τους, των διαφημίσεων κ.λπ.
προβάλλουν επαγγελματικά πρότυπα.

- η τύχη, τυχαία περιστατικά που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον σε μια επαγγελματική επιλογή ή
να τον αποτρέψουν από αυτή.
Η επιλογή επαγγέλματος συνιστά μια απόφαση εξέχουσας σημασίας, μιας και επηρεάζει σημαντικά
τον τρόπο που διαμορφώνεται στην πορεία η ζωή του ατόμου. Πρόκειται, συνάμα, για μια απόφαση
που δεν μπορεί να ληφθεί δίχως να σταθμιστούν ποικίλοι παράγοντες, σχετικοί τόσο με την
προσωπικότητα του κάθε ατόμου όσο και με τις γενικότερες οικονομικές συνθήκες που επικρατούν
στη χώρα του. Ένα επάγγελμα δεν είναι, άλλωστε, μόνο μια πηγή εσόδων, αλλά πολύ περισσότερο
ένα μέσο έκφρασης ουσιαστικών πτυχών της υπόστασης του ανθρώπου που καλείται να το
ασκήσει.

Με δεδομένη, βέβαια, την ιδιαίτερη βαρύτητα που έχουν οι οικονομικές απολαβές, εφόσον χάρη σε
αυτές διασφαλίζεται εν τέλει η δυνατότητα του ατόμου να καλύψει τις βιοτικές του ανάγκες, μα και
να αποκτήσει την αναγκαία οικονομική ανεξαρτησία, το ζήτημα αυτό κατέχει συνήθως πρωταρχική
σημασία στη σχετική επιλογή. Ιδίως σε περιόδους γενικότερης οικονομικής ανασφάλειας η
παράμετρος αυτή δύσκολα μπορεί να παραγνωριστεί, καθώς είναι πάντοτε υπαρκτό το ενδεχόμενο
να εγκλωβιστεί το άτομο σε μια κατάσταση καθηλωτικής οικονομικής δυσπραγίας. Θεωρείται,
επομένως, εύλογο το να εξετάζονται λεπτομερώς οι οικονομικές προοπτικές που προσφέρει το κάθε
επάγγελμα.

Παράλληλα, το επάγγελμα λειτουργεί παραδοσιακά ως μέσο προσμέτρησης της επιτυχίας του κάθε
ατόμου∙ ως στοιχείο που του προσδίδει κοινωνική αναγνώριση. Μια αντίληψη που συχνά
προσκρούει με την επιθυμία του ατόμου να αντλήσει μέσα από την εργασία του τη βαθύτερη εκείνη
ικανοποίηση της προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Προκύπτει, έτσι, κάποτε η ανάγκη μιας πιο
ουσιαστικής εξέτασης των προσωπικών επιθυμιών του ατόμου. Αξίζει τελικά περισσότερο η
προσωπική ανάδειξη και η απόκτηση μιας σημαντικής οικονομικής επιφάνειας ή εκείνο που μετρά
είναι η επίγνωση πως έχει καθημερινά την ευκαιρία να προσφέρει στους άλλους ανθρώπους; Στενά
συνυφασμένα, πάντως, μ’ αυτό το δίλημμα είναι η στάση κι οι προσδοκίες της οικογένειας του νέου,
καθώς συχνά η δική τους ανάγκη να διασφαλιστεί η «κοινωνική επιτυχία» δρουν καταλυτικά ως
προς τη σχετική επαγγελματική επιλογή.

Ο κάθε νέος, ωστόσο, οφείλει να προχωρά στην επιλογή του επαγγέλματός του δίνοντας
μεγαλύτερη βάση σε όσα συνιστούν τη δική του προσωπικότητα και τις δικές του επιθυμίες. Είναι,
δίχως άλλο, βέβαιο πως μια λανθασμένη επιλογή, για την οποία δεν έχουν ληφθεί επαρκώς υπόψη
οι πραγματικές κλίσεις και οι πραγματικές ανάγκες του ατόμου, οδηγεί σε μια επαγγελματική
σταδιοδρομία που δεν παρέχει ικανή ευχαρίστηση, και άρα επιτελείται μηχανικά ή μ’ ένα αίσθημα
εξαναγκασμού.

Υπ’ αυτό το πρίσμα θεωρώ προσωπικά πως η επιλογή του μελλοντικού μου επαγγέλματος θα
βασιστεί περισσότερο σ’ εκείνα τα ζητούμενα που θα διασφαλίζουν -στο βαθμό που αυτό είναι
εφικτό-, πως θα αντλώ από την εργασία μου ένα αίσθημα ουσιαστικής ικανοποίησης. Έτσι, η δική
μου σκέψη είναι πως το επάγγελμα δεν πρέπει να αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στις
οικονομικές απολαβές, εφόσον κάτι τέτοιο προσδίδει στην εργασία έναν κερδοσκοπικό χαρακτήρα,
που δεν συμβαδίζει με την επιθυμία μου να αισθάνομαι πως προσφέρω κάτι σημαντικό στους
συνανθρώπους μου. Θα προτιμούσα, άρα, ένα επάγγελμα που να έχει περισσότερο το χαρακτήρα
του λειτουργήματος.

Καθίσταται, πάντως, σαφές πως μια τόσο σημαντική απόφαση, όπως είναι αυτή της επιλογής
επαγγέλματος, δεν μπορεί παρά να αποτελεί προϊόν ουσιαστικού προβληματισμού, ώστε να
διασφαλίζεται πως η τελική εκλογή θα είναι σύμφωνη με την προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Ό,τι
είναι, άλλωστε, σημαντικό ή ουσιώδες για το ένα άτομο, δεν είναι κατ’ ανάγκη εξίσου σημαντικό και
για κάποιον άλλον. Την ίδια βαρύτητα που δίνει κάποιος στις υλικές απολαβές ενδέχεται να δίνει
κάποιος άλλος στην επίγνωση πως το επάγγελμά του αποτελεί πηγή συνεχούς προσφοράς για τους
συνανθρώπους του.