Professional Documents
Culture Documents
Оқытудың Инновациялық Және Интерактивтік Әдістері
Оқытудың Инновациялық Және Интерактивтік Әдістері
Педагогика факультеті
«Педагогика жəне психология» кафедрасы
Курс – І
Семестр – 2
Кредит - 3
Дəріс –30 сағат
Практикалық сағат – 15
ОЖСӨЖ – 45 сағат
СӨЖ – 45 сағат
Емтихан 5-ші семестрде
Барлығы – 135 сағат
Орал, 2012ж
I-курс студенттері үшін кредиттік оқыту технологиясы бойынша «Оқытудың
инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінен оқу-əдістемелік кешен 050103-
«Педагогика жəне психология» мамандығына арналған мемлекеттік стандарт
негізінде құрастырылды.
Қолданушыға нұсқау
Комплектация
Сырттай бөлімнің студенттеріне «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнін
қашықтан оқытудың оқу-əдістемелік кешені құрамына келесі материалдар кіреді:
1.« Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» курсының жұмыс бағдарламасы
2 Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері пəнінен дəріс материалдары
3. Білімді тексеруге арналған сұрақтар, тапсырмаларды орындауға жəне емтиханға дайындалуға арналған
əдістемелік нұсқаулар
Жүйелік талаптар
Оқу- əдістемелік кешенмен тиімді жұмыс жасу үшін компьютер келесі минималь талаптарды жауап
беруі қажет: MS Windows /2000/XP/ операциялық жүйесі, процессор 166 МГц; 128 Мб оперативті жады;
DVD-дискіні оқу құралы; дыбыстық карта; «тышқан» құрылғысы. Браузер: Internet Explorer, Opera.
Құжат тілі: HTML.
№2 кредит сағат
№2 дəріс тақырыбы: Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама.
1. Шет ел жəне отандық əдебиеттердегі «оқыту технологиялары» ұғымы.
2. Оқыту технологияларының классификациясы.
3. Инновация түріне сай оқыту технологияларын қолдану мəселесі.
Əдебиет:
1. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
2. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
3. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом
// Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
№2 ОЖСӨЖ мазмұны
1. Модификациялық инновация
2. Түбірлі инновация
3. Комбинаторлық инновация
№2 СӨЖ мазмұны
1. Технологияларға қойылатын əдіснамалық талаптар
2. Тұтас педагогикалық процесті жүзеге асыру технологиялары
№3 кредит сағат
№1 семинар тақырыбы: Білім жəне технологияны оқытудың ғылыми теориялық негіздері
1. Білім беруді модернизациялаудың талаптары
2. Білім мен технологияны оқытудың мақсаты, міндеттері, мазмұны.
3. Білім мен технологияны оқытудың пəні, объектісі
4. Білім мен технологияны оқытудың принциптері
Əдебиет:
1. Попков В.А., Коржуев А.В. Дидактика высшей школы М., 2001
2. Педагогика профессионального образования. Под редакцией В.А. Сластенина М., 2004.
3. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
4. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
5. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом
// Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
№3 ОЖСӨЖ мазмұны
Білім жəне технолгиялық оқытудағы тұлғалық бағалау
№3 СӨЖ мазмұны
1. Кəсібиге дейінгі даярлықтың мазмұны мен міндеттері
2. Кəсібиге дейінгі даярлықты кəсіптік бағыттау ақпарат беру жұмысын ұйымдастыру
2-апта
№4 кредит сағат
№3 дəріс тақырыбы: Технологияны оқыту. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері
1. Технологиялық оқыту – даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы.
2. Технологиялық оқытуды ұйымдастыру.
3. Технологияны оқыту бойынша оқу жоспарын құру принциптері
Əдебиеттер:
1. Григорьев С.А., Раевский A.M. Групповая форма работы на ?роке // Советская педагогика. 1989. №
8.
2. Дьяченко В.К. Сотрудничество в обучении. — М.: Просвещение, 1991.
3. Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
№4 ОЖСӨЖ мазмұны: Қазіргі педагогикалық технологияларға шолу.
1. Оқытудың ұжымдық тəсілдері.
2. Оқытудың ұжымдық тəсілдерінің өзектілігі.
3. Оқытудың ұжымдық тəсілінің əдістемесі.
№4 СӨЖ мазмұны:
1. Топтық оқытудың артықшылығы.
3. Топтық оқыту технологиясы
№5 кредит сағат
№4 дəріс тақырыбы: Оқытудың инновациялық технологияларының білім беруді модернизациялау
контекстінде дамуы.
1. Білім беруді модернизациялау тұжырымдамасы.
2. Білім берудің педагогикалық технологиялары.
Əдебиеттер:
1. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар, 1989.
2. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
3. Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. —
Ростов н/Д: Изд-во РГПУ, 1993.
4. Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
История педагогических технологий / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М, 1992.
№3 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Оқытудың дəстүрлі жəне дəстүрден тыс формалары.
2. Дəстүрлі оқыту жəне оның негізгі белгілері
3. Педагогикалық технология жəне оқытушының шеберлігі
4. Сократша əңгімелесу.
№3 СӨЖ мазмұны:
1. Авторлық мектептердің педагогикалық технологиялары.
№6 кредит сағат
№2 семинар тақырыбы Білім мен технологияны оқытудың отандық жəне шетелдік тəжірибесі
1. Білім беру процесінде курстың алатын орны
2. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері
3. Технологиялық оқыту-даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы
Əдебиет:
1. Чередниченко В.С. Системы высшего образования развитых старн мира: концепция,
история и логика развития
2. Агапова О.И., Джонс Л.А, Ушаков А.С. Проект новой модели обучения для
информационного общества // Информатика и образование. 1996. № 1.
№6 ОЖСӨЖ мазмұны
1. Сабақтар жүйесіндегі жоба.
2. Сабақтан тыс кездегі жоба.
№6 СӨЖ мазмұны:
1. Кəсіптік оқытуда тұлғалық бағалау
2. Кəсіби мектеп педагогының жетілу жолы
3-апта
№7 кредит сағат
№5 дəріс тақырыбы: Интерактивтік əдістерді қолданудың теориялық негіздері
1.«Интерактивтік оқыту» ұғымы
2.Интерактивтік оқыту үрдісін ұйымдастыру ерекшеліктері
Əдебиеттер:
1. Попков В.А., Коржуев А.В. Дидактика высшей школы М., 2001
2. Педагогика профессионального образования. Под редакцией В.А. Сластенина М., 2004.
3. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
4. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
5. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом
// Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
6. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
№7 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Ересектерге білім берудің проблемалары
№7 СӨЖ мазмұны:
2. Кəсіптік оқытудағы өзін-өзі тануына бағыттау
3. Кəсіптік оқытудың əртүрлі модельдері: мектепішілік кəсіптендіру, тізбектестік ұйымдастыру
№8 кредит сағат
№6 дəріс тақырыбы: Кредиттік оқыту жүйесінде интерактивтік əдістерді қолдану жолдары
1. Студенттердің тұлғалық дамуын жүзеге асыратын интерактивті оқыту моделі
2. Кредиттік оқыту жүйесіндегі интерактивті дəрісті ұйымдастыру жəне жүргізу бағыттары
Əдебиет:
1. Бондаревская Е.В. Личностно-ориентированное образование: опыт, разработки, парадигмы. —
Ростов н/Д: Изд-во РГПУ, 1997.
2. Зеер Э.Ф. Личностно-ориентированное профессиональное образование. — Екатеринбург, 1998.
3. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар,
1989.
№8 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Интерактивті дəрісті жүргізу əдістемесі.
№8 СӨЖ мазмұны:
1. Интерактивті дəрістің маңызы.
№9 кредит сағат
№3 семинар тақырыбы: Технологияны оқытуды ұйымдастыру
2. Технологияны оқыту бойынша оқу жоспарын құру принциптері
3. Мектепішілік технологияның моделі
4. Технологияны оқыту модельдерін ұйымдастыру ерекшеліктері
Əдебиет:
4. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
5. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
6. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом
// Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
№9 ОЖСӨЖ мазмұны
4. Шағын топтарда оқытуды қалай ұйымдастыруға болады?
5. Ынтымақтастық əдістемесі бойынша қарапайым топтақ оқытудан шағын топта оқытудың қандай
айырмашылығы бар?
№9 СӨЖ мазмұны
1. Білім беру мазмұны: оқытудың мүмкін профильдері
2. Элективті курстар, таңдау жағдайы
4-апта
№10 кредит сағат
№7 дəріс тақырыбы: Педагогиканы оқыту технологиясы.
1. Жоғары мектептегі педагогикалық технологиялар.
2. Оқытудың инновациялық технологиясы.
Əдебиеті:
1. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
2. Янушкевич Ф. Технология обучения в системе высшего образования / Пер. с польского О.В.
Долженко. — М.: Высшая школа, 1986.
№ 10 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
2. Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
№10 СӨЖ мазмұны:
1. Кəсіптік оқытуда əртүрлі технологияларды қолдану
2. Жоғары сынып оқушысының жеке оқу жоспарын құру ерекшеліктері
5-апта
№13 кредит сағат
№9 дəріс тақырыбы: Жобалау əдісі.
2. Жобалау əдісі.
3. Жобалау типтері. Оларды құрылымдау.
Əдебиеттер:
Əдебиет:
1. Агапова О.И., Джонс Л.А, Ушаков А.С. Проект новой модели обучения для информационного
общества // Информатика и образование. 1996. № 1.
2. Фрей К. Проектный метод. — Берлин: Бельц, 1997.
№13 ОЖСӨЖ мазмұны
3. Сабақтар жүйесіндегі жоба.
4. Сабақтан тыс кездегі жоба.
№13 СӨЖ мазмұны:
3. Жобалау оқыту технологиясы.
Əдебиеттер:
1. Шмаков С.А. Игры учащихся — феномен культуры — М 1994.
2. Эльконин Д.Б. Психология игры. — М., 1999.
3. Эрдниев П.М. Укрупнение дидактических единиц как технология обучения. — М.: Просвещение,
1992.
4. . Фоменко В. Т. Нетрадиционные системы организации учебного процесса. — Ростов н/Д: ГНМЦ,
1994.
5. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
6. Самоухина Н.В. Организационно-обучающие игры в образовании.— М, 1996.
7. Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж. С. Технология игры в обучении и развитии. — М., 1996.
№14 ОЖСӨЖ мазмұны:
3. Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
4. Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
№14 СӨЖ мазмұны:
1. Г.К. Селевконың оқытудың өзіндік даму технологиясы
2. С.Н. Лысенкованың перспективті оқытуы
6-апта
№16 кредит сағат
№11 дəріс тақырыбыПедагогикалық инновация
1. Педагогикалық инновация туралы түсінік
2. Жаңа педагогикалық инновация түрлері
Əдебиеттер:
1. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
2. Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
№16 ОЖМӨЖ мазмұны:
1. Телекоммуникация деп біз нені айтамыз?
2. Қашықтықтағы коммуникация ерекшелігі.
№16 СӨЖ мазмұны:
1. Интернет жүйесінің білім беру қызметі.
2. Интернет ресурстары.
7-апта
№19 кредит сағат
№13 дəріс тақырыбы: Оқытушы іс-əрекетіндегі оқытудың интерактивті əдістері
1. Пікірталас, рөлдік пікірталас, педагогикалық-психологиялық консилиум отырысы əдістерінің
көмегімен сабақ өткізу.
2. Коммуникативті ойын жəне рефлексия.
Əдебиеттер:
1. Машбиц Б.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. — М.: Педагогика,
1998.
2. Тихомиров В.П., Солдаткин В.И. Виртуальная образовательная среда: предпосылки, принцип,
организация. — М., 1999.
№19 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Кодтау дегеніміз не жəне оның дұрыстығын қалай жүзеге асыруға болады?
2. Телекоммуникациялық жүйелер.
№19 СӨЖ мазмұны:
1. Интернет жүйесі.
8-апта
№22 кредит сағат
№15 дəріс тақырыбы: Бағдарламалық оқыту негіздері.
1. Кəсіби даярлықты компьютерлеудің екі жақты сипаты.
2. Компьютер қазіргі оқу үрдісінде.
3. Оқытудың мультимедиялық-технологиясын қолданып интерактивті дəріс өткізу əдістемесі.
Əдебиеттер
1. Гололобов А.В. Методика проведения интерактивных лек-(ий по экономической теории с
применением мулътимедиа-техно-югии обучения // Вестник УМО по профессионально-педагоги-
1ескому образованию. 2001. № 1.
2. Кристочевский Е.А. Информатизация образования // Информатика и образование. 1994. № 1.
3. Машбиц Б.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. — М.: Педагогика,
1998.
4. Тихомиров В.П., Солдаткин В.И. Виртуальная образовательная среда: предпосылки, принцип,
организация. — М., 1999.
5. Турчина Н.Ю. Биосоциальный аспект развития творческих способностей личности //
Инновационные аспекты учебного и воспитательного процессов в технических вузах: Материалы
научно-методического семинара вузов Северного Кавказа. — Новочеркасск: Изд-во ЮРГТУ, 1999.
№22 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Білім беруде компьютерлік телекоммуникацияны қолдану ерекшелігі.
2. Компьютерлік телекоммуникацияның даму перспективасы.
№22 СӨЖ мазмұны:
1. Презентация.
9-апта
№25 кредит сағат
№17 дəріс тақырыбы: Тірек сигналдары
1. Тірек сигналары, Шаталовтың қосқан үлестері
2. Тірек сигналдарын қолдану ерекшеліктері
3. Тірек сигналдарын қолдану принциптері
Əдебиеттер:
1. Векслер С. И. Современные требования к уроку: Пособие для учителя. — М.: Просвещение, 1985.
2. Вентцелъ КН. Свободное воспитание // Сборник избранных трудов. — М., 1993.
3. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
4. Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
№25 ОЖСӨЖ 1. Караевтің деңгейлік оқыту технологиясы
10-апта
№28 кредит сағат
№19 дəріс тақырыбы: Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы
1. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
2. Технологиясының мақсаты, функциялары.
3. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиясы.
Əдебиеттер:
1. Власова В.Н. Технология «открытых форм» // Педагогика личности. Вып. 2. — Ростов н/Д, 2002.
2. Зеер Э.Ф. Личностно-ориентированное профессиональное образование. — Екатеринбург, 1998.
3. Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
История педагогических технологий / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М, 1992.
4. tCiapiiH M.B. Инновации в мировой педагогике. — Рига: Эксперимент, 1995.
№28 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Жазу арқылы сыни тұрғыны дамыту стратегиялары.
№28 СӨЖ мазмұны:
1. Стратегиялардың классификациясы.
Əдебиеттер:
5. Власова В.Н. Технология «открытых форм» // Педагогика личности. Вып. 2. — Ростов н/Д, 2002.
6. Зеер Э.Ф. Личностно-ориентированное профессиональное образование. — Екатеринбург, 1998.
7. Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
История педагогических технологий / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М, 1992.
8. tCiapiiH M.B. Инновации в мировой педагогике. — Рига: Эксперимент, 1995.
№29 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Ресейдегі білім беру жүйесінің сипаты
2. Жеке жəне альтернативтік білім беру мекемелері
№29 СӨЖ мазмұны:
1. Англиядағы білім беру жүйесі
11-апта
№31 кредит сағат
№21 дəріс тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту.
1. Əлеуметтік-белсенді мектеп: өзара əрекетте оқыту.
2. Топтық жұмыстың мəні.
3. Ынтымақтастықта қалыптасатын дағдылар. «Үш тыйым» ережесі.
4. Зейін фокусының ауысуы.
Əдебиеттер:
1. Беино А. Выбор учебных заданий для организации групповой работы в классе // Проблемы
совершенствования обучения в школе. — М., 1973.
2. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
3. Дьяченко В.К. Сотрудничество в обучении. — М.: Просвещение, 1991.
№31 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Жүйедегі студенттердің тобын ұйымдастыру, тақырыпты іріктеу.
2. Жүйедегі жобалау əрекетін координациялау.
№31 СӨЖ мазмұны:
1. Ынтымақтастық педагогикасы.
12-апта
№34 кредит сағат
№23 дəріс тақырыбы: Интерактивті оқыту жəне оның ЖОО-дарында қолдану жағдайлары
3. Дəрісті интерактивті формада жүргізу
4. Семинарды интерактивті формада өткізу
5. СОӨЖ өткізудің интерактивті формалары
Əдебиеттер:
1. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар, 1989.
2. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
3. Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. —
Ростов н/Д: Изд-во РГПУ, 1993.
4. Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
История педагогических технологий / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М, 1992.
№34 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Оқытудың дəстүрлі жəне дəстүрден тыс формалары.
2. Сократша əңгімелесу.
№34 СӨЖ мазмұны:
2. Авторлық мектептердің педагогикалық технологиялары.
13-апта
№37 кредит сағат
№25 дəріс тақырыбы: Шет елдік тəжірибе: Германиядағы басшы кадрлардың біліктілігін арттыру
жүйесінде қазіргі интерактивті оқыту əдістері.Тренингтер.
1. Батыс елдердің интерактивті технологиялары.
2. Тренингтер.
Əдебиеттер:
2. Артемов А., Павлов Н., Сидорова Т. Модульно-рейтинговая система // Высшее образование в России.
1999. № 4.
3. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом //
Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
4. Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
5. Юшрин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе (Анализ зарубежного опыта). — М., 1989.
№37 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Қазіріг білім беру технологиялары.
№37 СӨЖ мазмұны:
1. Модульдік оқыту.
14-апта
№40 кредит сағат
№27 дəріс тақырыбы: Оқытудың белсенді əдістері.
1. Бағдарламалап оқыту
2. Оқу пікірталасы.
3. Case-study.
Əдебиеттер:
1. Беспалько В. П. Программированное обучение. Дидактические основы. — М., 1971.
2. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
№40 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Іскерлік жəне рөлдік ойындар
№40 СӨЖ мазмұны:
1. Дебаттар.
№42кредит сағат
№14 семинар тақырыбы Оқытудың белсенді əдістерімен жұмыс.
1. Оқытудағы тұлғаның белсенділік мəселесі.
2. «Белсенді оқыту» ұғымы.
Əдебиеттер:
1. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
2. Вентцелъ КН. Свободное воспитание // Сборник избранных трудов. — М., 1993.
3. Белкин А. С. Ситуация успеха. Как ее создавать. — М., 1992.
4. Власова В.Н. Технология «открытых форм» // Педагогика личности. Вып. 2. — Ростов н/Д, 2002.
№42 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Негізгі оқытудың белсенді əдістеріне сипаттама
№42 СӨЖ мазмұны:
1. Оқытудың белсенді əдістерін топтау.
15-апта
№43 кредит сағат
№29 дəріс тақырыбы: Коммуникативтік ойындар
1. Коммуникативті ойындардың ерекшеліктері
2. Коммуникативті ойындарды ұйымдастыру
3. Коммуникативтік ойындардың түрлері
Əдебиеттер:
1. Аккеева С. И. Межнациональная толерантность в воспитании молодежи (традиции и менталитет
карачаевцев и балкарцев) // Этно-педагогические проблемы обучения и воспитания. — М: Изд-во РАО,
1999.
№43 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Бағдарламалап оқыту.
2. Мəселелік оқыту
3. Дистанциялық оқыту.
№43 СӨЖ мазмұны:
1. Еркін микрофон. «Миға шабуыл».
Интернет-көздер:
http://www.kontrolnaja.ru/dir/pedagogika/1240
http://ihtik.lib.ru/
http://www.modernstudy.ru/pdd-1036.html учебно-воспитательный процесс как система педагогического
взаимодействия
http://www.nravstvennost.info/library/news_detail.php?id=2443 виды и уровни анализа воспитательной работы
http://sv-sidorov.ucoz.com/publ/organizacija_vospitatelnoj_raboty/uchebnye_materialy/sushhnost_celepolaganija/4-
1-0-18 сущность целеполагания в воспитательном процессе
http://www.uroki.net/docklruk/docklruk29.htm планирование воспитательной работы классным руководителем
http://festival.1september.ru/articles/211999/ структуры организации коллективных творческих дел.
http://besedka7781.ucoz.ru/publ/tekhnologija_lichnostno_orientirovannogo_obuchenija_metodicheskie_osnovy_pos
troenija_lichnostno_orientirovannogo_uroka/1-1-0-3 технология личностно-ориентированного обучения.
методические основы построения личностно ориентированного урока
http://www.do.ektu.kz/laws/MONRK/17.pdf
http://www.petropavl.kz/skoipkppk/pp_12_06/7.shtml
http://www.yk.kz/news/show/12078
http://www.nao.kz/research/publication_detail.php?ID=2791
сontent/citizenry/edu_youth_policy/sec_gen_edu/article/1274&lang= 12 летнее образование
http://12years.edu-kost.kz/ Joomla Travel Template Template Tools На пути к 12-летнему образованию
http://www.edualmaty.kz/index.php/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%
B0_12-
%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%
D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D
0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%
85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%E2%80%A6_10-
%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%
D0%B8%D1%8F Проблема 12-летнего образования в Республике Казахстан… 10-ая конференция
http://www.kazpravda.kz/c/1319611831 В 2020 году в Казахстане осуществится полный переход на 12-
летнюю модель обучения
http://www.balazan.kz/comon/kalendar/detail.php?ID=2391 Контекст организации компетентностно -
ориентированного образования в Казахстане
Қазіргі таңда елімізде болып жатқан жаңартулар оқу - тəрбие жұмыстарының бағыт-бағдарының
заман талаптарына сай жасалуын міндеттейді. Елімізде оқу - ағарту жүйесін қайта құру, мектеп рефомасын
жасау, оқуды өмірмен байланыстыру, оқушылардың білімді өз бетімен ізденуіне үйрету жəне білім
негіздерін демократиялық интеграциялық ұстанымдарға орайлас əр баланың жеке ерекшеліктері мен
қабілеттерін ескере отырып, оқытып-тəрбиелеу талап етілуде.
Соңғы жылдары дүние жүзі елдерінде білім беру жүйесін елеулі өзгерту қажеттігі жайында мəселе
көтеріліп, онда білім берудің «стандарттың» ұсыну басты нысанға алынды. Білім стандарты - əр бір
шəкірттің зердесіне жететін білімнің ең төменгі міндетті деңгейін көрсететін бағдарлама.
Үстіміздегі ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Олай болса,
мұғалімдердің алдында тұрған бірден-бір мақсат – оқушылар алған білімдерін пайдаға асырып, өздігінен
əрекет ете алатын, оларды түрлі өмірлік жағдайда қолдана білетін, жалпы азаматтық жəне ұлттық
құндылықтарды қатар меңгерген, өзіндік көзқарасы бар, Отанын шын сүйетін азамат болып жетілуіне
көмектесу.
Қазір кез-келген пəнді оқытуда пəнаралық байланыс арқылы білімнің жинақтаушы,
қорытындылаушы жəне үйлестіруші қызметін атқаруға болады.
Осы тұрғыда оқытудың интерактивті əдісі өте тиімді. Себебі, бұл əдіс оқушының жеке өмірлік
тəжірибесіне сүйене отырып, оның бойында білім, дағды жəне құныдылқ жүйесін қалыптастырады. Сабақ
мұғалім мен сынып тобы, шағын топтар мен жеке оқушы арасындағы қатынас арқылы жүзеге асырылады.
Мұнда мұғалім хабарлама беруші модератордың қызметін атқарады.
Бұл бақылауларды мына бағалау белгілері арқылы іске асыруға болады. Өзіндік бағалауы. (Бұл
бақлауды жұптың өзара бақылауына да жаратуға болады).
1. Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым: төмен, орта, жоғары.
2. Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім: төмен, орта, жоғары.
3. Бүгінгі сабаққа қатысуым: төмен, орта, жоғары, т.б.
Топтың өзара бағалауы (топтар бір-бірін бағалайды).
1. Топ ұжымының татулығы, белсенділігі, өзара əрекет əдебі, топтық араласу стилі: төмен, орта,
жоғары.
2. Жаңа тақырыпты өмір мен байланыстыра айтуы (қосымша материалдар, БАҚ жаңалықтары):
төмен, орта, жоғары.
3. Сөйлеу шешендігі, мəдениеті, т.б. төмен, орта, жоғары.
Бұл бақылаулар оқушыларды өздеріне жəне өзгеге сын тұрғысында қарауға үйретеді. Онда біреуді
бағалау үшін өзінде тиісті білім болуы қажеттігі туады. [31;28-29]
Бұл бақылау мен бағалау баланың бойында мына қасиеттерді қалыптастырады: еріктілік,
еңбексүйгіштік, өз күшіне сенуі, қабілеттілігі, жауапкершілікті сезінуі, адалдық, жолдастық қасиеттер, сөз
қоры, ғылыми ақпараттарды ақтаруы, өзінше түйін жасауы, сөйлеу мəдениеті, т.б.
Осындай қасиеттерді игерген балада, əрине, пəнге деген сүйіспеншілік, қызығу туады. Нəтижесінде
сабақтың сапасы артады. Бала өзін тұлға деп сезінеді. Мұғалім де, оқушы да тұлғаны тану жəне таныту
жолында қызмет жасайды.
Қазіргі кезде қарым-қатынас үрдісне негізделген оқыту – интерактивті оқытуға үлкен көңіл
бөлінуде. Оқыту үдісі тиімді болу үшін қарым-қатынастың үш жағыда қатысуы қажет: 1) ақпараттық
(ақпараттың берілуі жəне сақталуы); 2) интерактивті (біріккен іс-əрекетке өзара əсердің ұйымдастырылуы);
3) перцептивті (адамның басқа адамды қабылдауы жəне түсінуі).
Қазіргі кезде интерактивті оқыту 2 бағытта жүзеге асырылып жүр.
1. «Қарым-қатынас мəдениеті», «Риторика», «Біз адамдар арасында өмір сүреміз», т.б. арнайы
оқу курстарын ендіру.
2. Оқу жағдаяттарын банша пайдалану, студенттер үшін «қарым-қатынас алаңын» құру.
Интерактивті оқыту үрдісінде оқу диалогының сөздік емес жəне сөздік тəсілдерін қарастырып
көрелік.
Сөздік емес оқыту тəсілдері төмендегідей жағдайлармен анықталады:
-визуальды;
-акустикалық жəне т.б.
Интерактивті оқытудың сөздік тəсілдеріне мыналар жатады:
-ашық сұрақтарды қою іскерлігі (біріккен «дұрыс» жауапқа алдын ала бағытталған жауаптар емес,
мəселе бойынша əр түрлі көзқарастарды айту);
-мұғалімнің өз тұғырын өзара əрекеттесуде анықтаушы ретінде емес, сонымен қатар оқушыларға
сабақ барысында «дұрыс» жəне «бұрыс» көзқарастарды ешқандай қорқынышсыз айтуларына мүмкіндік
беретін бейтарап ретінде анықтауы;
-сабақтың қалай жəне неге жүзеге асатынын түсінуге көмек беретін сабақты өзіндік талдауға
дайындық, қай жерде өзара əрекеттесу «тоқырап» қалды, бұл қандай жағдаймен байланысты болды,
келешекте қалай шешуге болады;
-сабақтың өту жағдайын, оның нəтижелігін қадағалауға мүмкіндік беретін ескертулерді тіркеу.
Интерактивті оқыту əдістерінің түрлері: топтармен жұмыс; оқу пікірсайысы; «Сократтық
диалогтар»; ойындық жобалау; ми шабуылы; пікірталас; дөңгелек үстел. Енді осы əдістерді қолданудың
əдістемесін қарастыралық.
Топтағы жұмыс немесе «Өзаралық». Топ төрт адамнан тұратын топшаларға бөлінеді. Əрбір топша
аудиторияда өздерінің тиесілі орнын табады.
1-кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни, оқушылар оқулықтың 3-4
тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға жəне
өткізуге 15-20 минут уақыт беріледі.
2-кезең. Жұппен жұмыс. Əрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз: төрт адам –
алфавиттің төрт əрпімен А,Б,В,Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде əрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды.
Мысалы, А-Г, В-Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ, бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың
ортақ шешімге келуіне əкелу. Уақыты - 10 минут.
3-кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны
өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері əріптестеріне мəселені өзіндік шешудің жолдарын жəне жаңарту
мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың əрбір мүшесі басқаның пікірін тыңдауға
мүмкіндік алады, мəселені қалай түсінгендігін білдіреді, мəселенің табылған шешімін қорғай білуге
үйренеді.
4-кезең. Топтық шешімді қабылдау. Əрбір төрттік жиналады. Топ мүшелерінің мəселені шешу
əдістерінен хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына
ғана емес, сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін
ұсынулары мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі.
Жұмыстың бұл формасы, яғни, ақпаратты белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс-əрекет
дағдысын қалыптастыруға мүмкін береді. Əсіресе, бұл өзгелерден қысылатын оқушыларға көмектесіп,
оқушылардың өзін-өзі бағалауына жағымды əсер етеді. Бірақ, барлық əдістер сияқты бұл əдістің де өзіндік
кемшіліктері бар. Мəселен, оқушылар шағын топтың пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін.
Сондықтан өзара əрекеттесудің жаңа фомасы «Мозайкаға» көшуге болады. Бұл əдістің мəні топтардың
бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді ортаға шығаруынан тұрады. Бұл əдістің мазмұны алдынғы
əдістермен бірдей. Алайда бұл əдістің ерекшелігі мəселенің шешімін топ ішінде емес, шағын топтың
сыртында шешуге тырысады.
1-кезең. Шеңбер ішінде мəселе шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мəселе төрт адамнан тұратын
кіші топтардың ішінде шешіледі. Əрбір қатысушы талқылаудың (15-20 минут) соңында сол топтың ортақ
шешімінің жоспарын білуі керек.
2-кезең. Адамдар арасында мəселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі əрекеттерді
көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан «əріптік бірлік» қағидасы бойынша құралған топтар
(А-А-А-А) келеді. Əрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мəселені шешу жолдарын ұсынып өзге
топтардың пікірлерімен танысады. Ортақ жəне тиімді шешім таңдалады.
3-кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте бір
оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты – 15-20 минут. Бұл
өзара əрекетте əрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді.
Сабақты интерактивті түрде өткізген кезде оқушылар тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын
мəселелерді де өз бетінше
Жекелей оқыту. Топ төрт адамнан тұратын топшаларға бөлінеді. Əрбір топша аудиторияда
өздерінің тиесілі орнын табады.
1 кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни студенттер оқулықтың 3-
4 тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға жəне
өткізуге 15 – 20 минут уақыт беріледі.
2 кезең. Жұппен жұмыс. Əрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз. Төрт адам –
алфавиттің төрт əрпімен А, Б, В, Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде əрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды.
Мыс; А – Г, В – Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың
ортақ шешімге келуіне əкелу. Уақыты – 10 минут.
3 кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны
өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері жаңа əріптестеріне мəселені өзіндік шешудің жолдарын жəне
жаңарту мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың əрбір мүшесі басқаның пікірін
тыңдауға мүмкіндік алады, мəселені қалай түсінгендігін білдіреді, мəселенің табылған шешімін қорғай
білуге үйренеді.
4 кезең. Топтық шешімді қабылдау. Əрбір төртік жиналады. Топ мүшелерінің мəселені əдістерінен
хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына ғана емес,
сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін ұсынулары
мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі. Жұмыстың бұл формасы, яғни ақпаратты
белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс – əрекет дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Əсіресе
бұл өзгелерден қысылатын студенттерге көмектесіп, студенттердің өзін-өзі бағалауына жағымды əсер
етеді.Бірақ, барлық əдістер сияқты бұл əдістің өзіндік кемшіліктері бар. Мəселен, студенттер шағын топтың
пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін. Сондықтан өзара əрекеттесудің жаңа формасы
«Мозайкаға» көшуге болады. Бұл əдістің мəні топтардың бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді
ортағашығаруынан тұрады. Бұл əдістің мазмұны (мəселесі, тақырыбы,т.б) алдыңғы əдістермен бірдей.
Алайда , бұл əдістің ерекшелігі мəселенің топ ішінде емес, шағын топтың сыртында шешуге тырысады.
1 кезең. Шеңбер ішінде мəселені шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мəселе 4 адамнан тұратын
кіші топтардың ішінде шешіледі. Əрбір қатысушы талқылаудың (15 – 20 мин.) соңында сол топтың ортақ
шешімінің жоспарын білуі керек.
2 кезең. Адамдар арасында мəселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі əрекеттерді
көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан(əріптік бірлік)қағидасы бойынша құрылған
топтар(А-А-А-А)келеді. Əрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мəселені шешу жолдарын ұсынып, өзге
топтардың пікірлерімен танысады. Ортақ жəне тиімді шешім таңдалады.
3 кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте
бір оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты 15-20 минут.
Бұл өзара əрекетте əрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді. Сабақты
интерактивті түрде өткізген кезде студенттер тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын мəселерді де өз
бетінше шеше алатын болады.
№20 дəріс тақырыбы: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологияларын қолданудың жолдары
2. Қызығушылықты ояту
3. Мағынаны тану
4. Толғаныс
Сын тұрғысынан ойлау – сынап қарау емес, оқушылардыңшыңдалған əрекеті. Класс оқушылары
топпен жұмыс істеу арқылы
өзара пікірлесіп, ұтымды жауапты тауып айтуға үйренеді. Сұрақтаға тынымсыз іздене отырып, өз ойын
айтуға , дəлелдеуге мүмкіндік алады. Бұл технология бойынша сабақ құрылымы 3 деңгейден тұратын оқыту
мен үйретудің моделі. Ол:
1. Қызығушылықты ояту – бұрынғы білетін жəне жаңа білімді үштастыру. Үйренуші жаңа ұғымдарды
түсініктерді жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан сабақтағы қаралғалы тұрған мəселе
жайлы оқушы не біледі, не айта алады. Осы кезеңге қызмет ететін “ой ашар, ой шақыру”, “топтау”,
“болжау” т.б. аттары бар əдістер жинақталған. Мысалы: Əл-Фарабидің суреті арқылы бас киімі, киім үлгісі,
талғампаз адам, қарапайым адам, ақылды, ойшыл, көрікті, ғалым.
Қызығушылықты оятудың екінші мақсаты белсенділігін арттыру. Оқушы өз білетінін еске түсіреді,
көршісімен бөліседі, тота талқылайды. Оқушы осы кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны
баяғыдағы білімімен ұштастырады.
2. Мағынаны тану-түсіне білу – бүгінгі сабақты игеру. Бұл кезде үйренуші жаңа ұғыммен танысады.
Тақырып бойынша жұмыс істейді, талқылайды, өз бетімен жұмыс жасайды. Бұл кезеңде “Insert” əдісін
қолданған тиімді. Оқушыға оқу материалымен танысу барысында:
V – білемін
- білмеймін
+ үйренгенім
? үйренгім келеді. Белгілерін қойып отыру тапсырылады. “Insert” оқыту оқығанын түсініп отыруға, ойын
анықтап, білмейтіндерін сұрауға əзірлейді.
3. Ой толғаныс. Күнделікті оқыту процесінде оқушының ой толғанысын қалыптастыру. Өзіне, басқаға сын
көзбен қарау, баға беру көзден тыс қалып жатады. Толғануды тиімді етіп “бес жолды өлең”, “Вен
диаграммасы”, “еркін жазу”, “симатикалық карта” стратегиялары əр сабақтың ерекшеліктеріне, ауыр-
жеңілдігіне қарай қолданылады. Оқушылардың бір-бірімен ой алмастыруын қамтамасыз етеді. Бұл кезең
сабақты қорытындылап, оқушыларды бағалауға негіз болады. Сын тұрғысынан ойлау үшін мына шарттар
ескерілуі қажет:
1. Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыт керек.
2. Оқушылардың өз ойларын ашық айтуға рұхсат керек.
3. Əртүрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
4. Үйрену барысындағы оқушының белсенді іс-əрекетін қолдану.
5. Кейбір оқушылар түсіп қалатын жағдайды əжуаға, мазаққа
айналдырмау.
6. Оқушының жасаған жауабына класс дəлелді, дəйекті болуын талап етеді. Стратегияны кез-келген үш
кезеңде қолдана білуге байланысты. Стратегия оңай, мұның нəтежиесі тезірек көрінеді, жүйелі түрде білімді
игеретін, жеткізетін стратегиялар.
№23 дəріс тақырыбы: Интерактивті оқыту жəне оның ЖОО-дарында қолдану жағдайлары
1. Дəрісті интерактивті формада жүргізу
2. Семинарды интерактивті формада өткізу
3. СОӨЖ өткізудің интерактивті формалары
Пікірталас- тұрмыстық сауалдармен қатар саясат, идеология теорияларының проблемаларының
плюрализмдік пікірі құпия болмаушылық кезінен бастап, тек соңғы жылдарда интерактивті технология
əдістері қатарына жатқызылатын болды.
Пікірталас əдісі жеке тұлғаның интеллектуалды дамуын, оның əлеуметтік белсенділігін арттыруына
ықпалын тигізеді. Оның себебі пікірталаста алынған тақырыпқа дайындық барысында оқушылар мен
студенттер талқыланатын мəселелерге қатысты зерттеу жүргізіп, көптеген ақпаратпен таныса алады. Бұл өз
ретінде олардың өзіндік пікірлерін қалыптастыруға, өз ойларын қарсыластарының көзқарастарымен
салыстыра отырып, ойын барысында қорғауға үйренеді. Пікірталас жастардың жан-жақты білімдерін
жетілдіріп, мəдениетін деңгейлерін көтереді, басқа адамдарға түсіністікпен қарап, олармен санасуға
үйренеді, əрі шешендік өнерге баулиды.
Пікірталасты ұйымдастыру əрі құрылымы жағынан өте күрделі болып келеді. Оқытудың басқа
əдістерінен мұның ерекшелігі, оқушылардың жай тыңдаушылар қатарына емес, керісінше қаралып отырған
мəселеге олардың белсене қатысу жағдайында ұйымдастырылуы, оған ұжым болып пікір алмасуы, дербес
ойлай білуге дағдылануы т.с.с. болып келеді. Соның негізінде оларды сөйлей білуге, өз ойларын еркін
жеткізіп, дəлелдей білуге, жолдастарының пікіріне сын көзбен қарай білуге үйретеді. Пікірталасты
ұйымдастырудың барысында оқушылардың дүниетанымы кеңейіп, сенімдері артады, өмірлік көзқарастары
шыңдалады.
Ол əдіс арнайы- алдын-ала дайындалған оқу бағдарламасындағы теориялық сұрақтарды еркін əңгіме
ету, эвристикалық əңгімеден туындап, « жағалауға шыққан» пікірталасқа айналады.
« Миға шабуыл», «ойға шабуыл» (мозговая атака) немесе «миға батыл əрекет» ( мозговой штурм) əдісі
мен термині ең алғашында Сократтық эвристикалық диалогты негізге ала отырып жасалынған.
1938 ірі жарнамалық компания иегері Алекс Ф.Осборн фирмасында кейін қызметкерлерімен «миға
шабуыл» аталып кеткен əдісті тəжірибелеген. Миға шабуыл кезінде кез келген идеялар тыңдалына беріп
айтылған ойды ешкімге, сынап, келеке еткізілмеген. Айтылған пікірлердің барлығы қағазға жазылып,
келесіде жиналыста талқыланған.
Фирма жетекшілері миға шабуылдың жемісі керемет идеялардың көптен пайда болуы бірден
таңырқатқан. Əдістің сəттілігі соншалық, ол 50 жылдарда барлық Американдық корпорациялардың басты
қаруы бола бастаған.
Ал Осборнға бұл əдісті жазуға шабыт берген 1788 жылы Фридрих Шиллердің досына жазылған
хаты еді. Досы оған жаңа идеялардың жетіспеушілігіне көңілсіздігін білдіреді.
Сонда Шиллер : « Сенің қиындыққа тап болуың... сенің ақыл-ойыңның қиялға бағынатын
шектеулігінде. Сен өте жеңіл ойлап жəне қатал сынай бəрін жоққа шығарасын. Сондықтан да сенің ақыл-
ойыңның шығармашылық жұмысы тоқталуда»,- деп классик жауап қайтарған.
Қазіргі таңда «миға шабуыл» əдісінің бірнеше түрі модификацияланады.
Тікелей «миды шабуылдау» ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады.
Бұл əдістің мақсаты- шығармашылық тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инергиясынан
айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру.
Бұл əдістің негізгі принципі мен ережесі- қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау
жəне мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтижесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне
тікелей байланысты болып келеді.
Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы
адамдармен, 2 кезеңде жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды
идеялар таңдап алынса, екіншісінде солардың ішінен шығармалық тапсырмалар мақсатын
қанағаттандыратын ең оптимальды нұсқасы таңдалынады.
Шамасы 20-60 адамдардан құралған үлкен аудиторияларда жаңа идеяларды өңдеуде жақсы нəтижелер
алуға мүмкіндік беретін массалық «миға шабуыл» əдіс түрін американдық Дж. Дональд Филипс ұсынған.
Бұл əдіс түрінің ерекшелігі 5-6 адамдардан тұратын аудитория ішілік шағын топтардың құрылуында.
Шағын топ əрекеті нақты анықталған, бірақ алуан түрлі болуы мүмкін. Оған 15 минут уақыт бөлінеді.
Шағын топ идеяларын өңдеуден кейін, оларды бағалап, ең жақсы үлгісін басшылыққа алады.
«Миға батыл əрекет» əдісі қазіргі заман психологі Е.А. Александровпен ұсынылып, Г.Я.Бушпен
модификацияланды. Бұл əдіс бұзылған бағалауға ие диалог əдісі. Бұл диалог мəні ұжымдық идеяларды
өңдейге шығармашылық потенциалды белсендетуде кезекті қарсы идеяларды, яғни контридеяларды құру
болып табылады.
Мұнда «ми батыл əрекеті» əдісінің қатысушылары рационалды түрде келесі топтарға бөлінген
кезде ғана бұл əдіс өзінің нəтижелілігін көрсете алады. Бұл топтар:
1. Идеяларды өңдеу тобы;
2.Проблемдік жағдайларды талдау жəне идеяларға баға беру тобы;
3. Қарсы идеяларды өңдеу тобы;
Қарастырылып жатқан əдістің артықшылығы ұжым адамдарының тең құқылы болуымен жетекшілік етуде
авторитарлық стильге жол берілмеуінде. Əдісте жалқаулық пен ескішіл ойлау, эмоционалдық «алау» мен
рационализм, өзін еркін ұстауға, интуиция мен қиялды белсендетуге арналған психологиялық
микроклиматтың көмегімен автоматты түрде жоғалады. Сонымен қоса « ми шабуылы» əдісі
проблемалардың шешімін іздеуге жаңа идея, ой, пікірлер шығару барысында «ақылсыз ойлардан»
қорықпауға, интенсивті «ой кезбелігінде» күлкілі жағдайда қалған кезде қысылмай еркін сезінуге
үйрететін бірден-бір əдіс болып келеді.
« Дөңгелек үстел » əдісі саясат жəне ғылым жағынан педагогикаға
келген əдіс. Əдетте, «дөңгелек үстел» саясат пен ғылымның əртүрлі саласының өкілдерімен белгілі бір
проблеманы талқылап, шешу үшін ұйымдастырылады. Бұл əдісте пікір алмасу белгілі бір пікірлердің
сəйкес келуіне мүмкіндік береді, ал ол болашақ жұмыстануда жалпы қорытындыны анықтаудың қызметін
атқарады, содан келіп қоғамымыздағы саяси тұрақтылыққа қол жеткізуге немесе ғылыми ақиқатты табуға
болады.
« Дөңгелек үстел - өз ойын еркін айта білу. Жүргізуші нақты мəселе жөнінде жоспар жасайды.
Мақсаты: таңдап алынған тақырыпты талдауға қатысушылардың көңілін аудара білу».
Қысқаша айтсам психологияны оқытуда «дөңгелек үстел» əдісі əртүрлі формалы болады. Егер ең
маңызды шартты ескерсе жəне оны мүлтіксіз орындаса. Міндетті түрде жан-жақты саналы түрде сезінсек,
теориялық проблемаларды шешуде əртүрлі аспектілі позиция мен көзқарасты сараманда жүзеге
асырылады. Егер мұндай қажеттілік болып, я, болмаса жəне ол барлық жағынан саналы түрде қаралмаса,
онда «дөңгелек үстел» əдісі əдеттегі, əрбіреу тек өзіндік ойын білдіріп, консенсус туындатпайтын жай ғана
жиын болып есептеледі.
Сонымен «дөңгелек үстел» əдісін мектеп оқушыларына да, студенттерге де қолдануға болады. Ол əдіс
оқушылардың өз ойын əдемі, реттеліп жинақталған түрде нақты дəлелдермен қалыпты темпте жеткізіп,
сөйлеу барысында белгіленген мəдениет пен шарттардан аспай, ресми тұлға ретінде өздерін сезіне білу,
ұқсап бағуға үйретеді
«Іскерлік ойын» əдісі. Бұл əдіс өзінің жоғары дəрежелі бірігіп жұмыстануда оқушылардың
индивидуалдық үйлесімділігімен ерекшеленеді.
Ресей психологтары: «Ойын- бұл шартты жағдайларда ғылым жəне мəдениет заттарымен əлеуметтік
бекітілген əдістерде қоғамдық тəжірибені қайта жаңғыртып, меңгеруді жүзеге асыратын формасы», -дейді.
Іскерлік ойын əдісі ең алғашында біліс беру жүйесінде емес, тəжірибелік басқару саласында
қалыптасқан. Бүгін де іскерлік ойын əдісі тəжірибенің əртүрлі аймақтарында: зерттеу жұмыстарында,
жобалық өңдеу процесінде, шынайы өндірістік жағдаяттарда ұжымдық шешім шығаруда, сонымен қатар
əскери салада қолданылады. Айта кетсек, іскерлік ойынның болашақ үлгісіне негіз болған, ұрыстың шарты
мен əрекеттерін суреттейтін əскери ойындардың жағдаяттардан тұратын əскерлерді ұрысқа дайындау
мақсатымен құралған ерте заманнан келе жатқан «əскери ойындар»екен.
Интерактивті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген əдіс бұл- тренинг. Осы аталған əдістің
жа адан қолдануға енуі , біріншіден, Батыс Еуропа елдерінде кіші топ, яғни тренинг топтарында
психологиялық түзету жұмысын жүргізуге арнайы қарым-қатынас ұйымдастырылуына қарамастан, бізде
ол туралы ұзақ уақыт бойы көп нəрсе белгісіз болды. Екіншіден, ол психологияны оқытудағы студенттерді
массалық оқытуда пайдаланылды. Бірақ кейін шынайы жағдаяттардағыдай сияқты əрекет жасауда сол
əрекеттің нəтижелігі үшін жауапкершілікпен қаралатын, ойындық немесе шартты түрдегі тренингтер
кеңінен қолданылды. Əрекеттің жүру барысында əр қатысушының индивидуалдық жауапкершілігі- топтық
əрекеттің жемісі, үлкен нəтижелілігі, яғни үйлесімділігі.
Дамыта оқыту идеясының ұзақ тарихы бар. Ерте кезден бастап-ақ ойшылдар білім мен ақыл-ой
тəрбиесінің арақатынасын, олардың бала дамуына əсерін зерттей бастаған. Бізге белгілі алғашқы
дидактардың бірі квинтилиан мектеп алдына баланың қабілеттеріне, ақылының қасиеттеріне, мінез-құлық
ерекшеліктеріне сүйене отырып, оның ойының жəне тілінің дамуын қамтамасыз етуді қойған.
ХVІІ ғасырдағы Я.А. Коменскийдің дидактикалық жүйесінің негізгі қағидаларының бірінде де
баланың ақыл-ой күшін, қабілеттерін дамыту олардың білімге деген құштарлығын оятып, лаулата түседі
делінген.
И.Т. Песталоцци баланың ақыл-ойын, барлық қабілет-қасиеттерін дамыту идеясымен арқауланған
бастауышта оқыту əдістемесін жасауға əрекет етеді.
Дамыта оқыту ұлы неміс педагогы А. Дистервегтің əйгілі «Неміс мұғалімдерінің білім беру үсіне
басшылық» (Руководство в образованию немецких учителей) атты еңбегінің де негізі болып табылады.
Дамыта оқыту деп ол баланың білім алуға əрекет етуін ұйымдастыратын оқытуды атаған.
«Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, ал жақсы мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді» -
деген.
Орыстың ұлы ағартушысы К.Д. Ушинский де өз дидактикалық еңбектерінде бастауыш мектеп
жасындағы балаларды оқыта отырып дамыту мəселелеріне ерекше тоқталып, арнайы əдістеме жасаған.
Осылай бола тұрғанымен, «дамыта оқыту» деген терминге көзқарастар мен пікірлер əртүрлі.
Себебі, «дамыта оқыту» ұғымына берілген түсініктер жəне «дамытпайтын оқыту бола ма?» деген сұрақтар
жиі қойылады.
Алайда дəстүрлі оқыту бала дамуына тек қондырғы болып, дамуға стихиялы əсер етсе, «дамудың
соңында жүрсе», ал екінші жағдайда «оқыту дамуды өзімен бірге ала жүреді» деген Л.С.
Выготскийдің пікірінен көп нəрсе аңғаруға болады. Алғашқыда, оқытудың тиімділігі алынған білімнің
тиімділігі қабілеттің деңгейімен, əрекеттің негізгі түрлерінің қаншалықты дамығандығымен өлшенеді.
«Дамыта оқыту» деген термин психология ғылымының қойнауында туып, баланың дамуын
қарастырған (Ж. Пиаже), ойлаудың əртүрлі деңгейін, типтерін (Л.В. Выготский, А.Н. Леонтьев, С.Л.
Рубинштейн) жəне басқа да психикалық функциясын зерттеген (Б.Г. Ананьев, Г.С. Костюк, А.А.
Люблинская, Н.А. Менчинская) жəне т.б. іс-əрекет теориясының психологиясын жасаған (А.Н. Леонтьев,
П.Я. Гальперин) еңбектерінде жан-жақты талданды. Нəтижеде дамыта оқыту проблемасына арналған екі
ілгері эксперимент жасалып, оның бірін Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, ал екіншісін Л.В. Занков басқарды.
Зерттеулердің мақсаты Л.С. Выготскийдің 1930 жылдардың басында жасаған оқыту мен дамытудың
арақатынасы жайлы болжамының дұрыстығын тексеру, нақтылау. Өткізілген зерттеу жұмыстары
бастауышта математикалық білім ісіне үлкен өзгерістер енгізді. Мысалы, 1969 жылы арифметика курсы
математикаға ауыстырылды. Бірақ бұл курста да негізгі – назар баланың ауызша жəне жазбаша есептеу
дағдыларын қалыптастыру, жай типтік есептер шығаруында болып қалды. Оқыту əдістері, сабақ
ұйымдастыру түрлері, білім, білік, дағды қалыптастыруға бағытталғандықтан дамыта оқыту идеясы жүзеге
аспады.
Одан кейін 20 жыл көлемінде дамыта оқыту психология мен педагогика ғылымдарының келелі
мəселесіне айналды. Жүйенің авторлары «дамыта оқыту деп – оқыту мақсаты, міндеттері, əдіс-тəсілдері
баланың даму заңдылықтарына сəйкестендірілген оқытуды» атайды. Оқыту арқылы баланың психикасына
жаңа құрылымдар пайда болуы, яғни жаңа сапалық өзгерістер болуы тиіс деп есептейді. Жүйенің басты
мақсаттарының бірі – баланы оқыта отырып жалпы дамыту, оның еркіндігін қалыптастыру, өз бетінше
ізденуге, шешім қабылдауға дағдыландыру, жекелік қасиеттерін ескеру, басшылыққа алу, əрі қарай
ұшқырлау, тұлғалыққа бағыттау.
Мақсаты балаларға дайын пəндік білім, біліктердің белгілі-бір жиынтығын берумен шектелетін,
нəтижесінде догмалық ойлауы басым, дайын нұсқаулар мен бұйрықтарды орындай білетін адамдарды
тəрбиелейтін қазіргі мектептерде орын алып отырған оқыту жүйесі мұндай адамдарды дайындауға негіз
бола алмайтындығын өмір көрсетті.
Сондықтан да жаңа сапаға ие, шығармашыл, қабілетті адамдар тəрбиелеу үшін дамыта оқыту
жүйесін ең негізгі басшылыққа алар нысана деп білеміз. Оқыта отырып дамыту мəселесіне арналған
зерттеулер дəстүрлі оқытуға өзгерістер енгізуге ықпал тигізді. Оқыту барысында баланың ақыл-ойын,
қиялын т.б. танымдық үрдістерін дамытып қоймай, баланы əртүрлі əрекеттің субьектісі болып қалыптасуын
қамтамасыз етуді алдыңғы қатарға шығарды.
Дамыта оқыту идеясын алғашқылардың бірі болып 1959-1960 жылдары қолға алған академик Л.В.
Занковтың басшылығымен жасалған бастауышта оқытудың жаңа жүйесін мұғалімдер қауымы үлкен
ықыласпен қабылдағанымен, белгілі себептерге байланысты өрістен кете алмады. Тек 1990 жылдары ғана
Ресей мектептерінде қайтадан қолданыла бастады. Қазір бұл жүйе дəстүрлі оқытумен қатар қолданылып
келеді.
Л.С.Выготскийдің теориясы Д.Б. Эльконин басқарған шығармашылық топ жұмысында əрі қарай
жалғастырылады. Баланың өзін-өзі өзгетуші субъект ретінде дамуына арналған тұжырымдама жасалып,
зерттеулер жүргізілді. Екі авторлар тобы да өз жүйелері бойынша оқу бағдарламаларын, оқулықтарын,,
əдістемелік құралдар дайындап шығарды. Осылайша, дамыта оқыту ғылыми теориядан практикалық іс-
тəжірибеге батыл ене бастады.
Дамыта оқыту – дəстүрлі оқытуға соңғы уақыттарға дейін балама жүйе деп қарастырылды. Оның
нəтижесінде əр оқушы өзін-өзі өзгертуші субъект дəрежесіне көтерілуі көзделіп, соған оқыту барысында
лайықты жағдайлар жасау үлкен нəтиже берді.
Психологтардың зерттеулері бойынша бала өзінің субъект екенін 2,5-3 жасында-ақ білдіре бастайды
екен. Ол оның «Мен» деген категориясының көрінуінен байқалады (өзім ішемін, өзім киемін жəне т.б.
түрінде). Мектепке дейінгі балалық шақтың соңына қарай ол əртүрлі əрекетті өзі орындауға деген
талпыныстарын жасайды. Бұл түрлі ролдік ойындарға қатысуда айқын байқала бастайды. Еркін ойлап, өзін
еркін сезіну оның жекелік қасиеттерін əрі қарай дамытуға қолайлы жағдайлар туғызады.
Ал, мектеп табалдырығын жаңа аттаған бала оқу бағдарламаларының талаптарын орындау,
мектептің ішкі тəртібін сақтау, үлкендердің айтқандарын екі етпеу сияқты қатаң ережелер шеңберіне түседі.
Енді оның субъектілік белгілерінің даму мүмкіндігі азая түседі. Өйткені, дəстүрлі мектептің мақсаттарын
шешу мұғалімнің айтқандарын дұрыс тыңдап, тура сол түрде қайта айтып беру, тапсырманы қатесіз
орындау жеткілікті. Белгілі үлгіден ауытқу, басқа шешім іздеу талап етіле бермейді.
Дамыта оқытудың Д.Б. Эльконин – В.В. Давыдов жасаған жүйесінің көздеген мақсаттарына жету
тек баланың өзінің белсенділігіне байланысты. Осыған орай, бұл жүйенің əдіс-тəсілдері де оқушының оқу
белсенділігін ұйымдастыру, қолдап, көмектесіп отыруды көздейді. Бұл жүйемен дəстүрлі оқытуды
салыстыру мынадай қорытынды жасауға негіз болды. Дəстүрлі сабақтардың əдістерінің мəні төмендегідей 3
құрамдас бөліктермен анықталады:
1. Үлгіні көрсету.
2. Түсіндіру.
3. Бағалау, бақылау.
Яғни, мұғалім сабақ мазмұнын жақсылап айтып түсіндіріп шығады. Содан соң меңгеруге
арналған жаттығулар орындалады. Бұдан кейін қалай меңгергендігін анықтау мақсатында сұрау,
бағалау ұйымдастырылады. Əрине, жұмыс əртүрлі болып өткізілуі мүмкін. Мысалы, өзі айтып
бермей, үнтаспадан тыңдату, балаға оқыту жəне т.б.
Дəстүрлі оқытуда оқу процессіне қатысушылардың «басқарушылар мен оындаушылар» түріндегі
ролдері белгіленген. Басқарушылардың қарым-қатынасы қарапайым басқару түрінен қатал əкімшілікке
дейінгі шеңбер ішінде жүзеге асып жатады. Олардың ісінің негізгі мəні – оқушыларды белгіленген нысанаға
қарай бастау, ал орындаушылар мұғалім соңынан еріп отырулары керек. Мəселенің бұлай шешілуі дамыта
оқыту жүйесінің мақсаттарына мүлдем қайшы келеді. Дамыта оқытудың Л.В. Занков жасаған жүйесінің
ерекшеліктеріне ерекше тоқталып өтелік. Бұл жүйе дəстүрлі оқытудан төмендегі ерекшеліктерімен,
өзгешеліктерімен айқындалады:
- оқыту мазмұнындағы өзгешеліктер;
- мақсаттағы айырмашылықтар;
- дидактикалық принциптердегі өзгешеліктер;
- əдіс-тəсілдердегі ерекшеліктер;
- оқытуды өзгеше ұйымдастыру;
- мұғалім еңбегінің нəтижелілігін анықтаудың жаңа көреткіштері;
- мұғалім мен оқушы арасындағы жаңа қарым-қатынаста.
Дамыта оқыту жүйесінің маңызды принциптерінің бірі – теориялық білімнің жетекші ролі принципі.
Бұл принципті балалардың теорияны жаттауы, терминдерді есте сақтауы деп түсінбеген жөн. Керісінше,
оқыту барысында қарапайым бақылаулар, зерттеулер жасау арқылы өмір заңдылықтарына көздерін жеткізу,
қорытынды жасауға дағдыландыру.
Дамыта оқыту жүйесіндегі қойылатын сұрақтар проблемалы ойлауды, пайымдауды қажет ететіндей
етіп беріледі. Оқушы да ондай сұраққа өз ойын, пікірін білдіре жауап беруге дағдыланады. Мысалы,
«Əңгіменің кейіпкері жайлы не айта аласың? Немесе 4 жəне 5 сандарымен қандай тапсырмалар ойлап табуға
болады?» түріндегі сұрақтар.Көрнекілік жəне т.б. əдістер де осылайша жаңа мақсаттарға сəйкес өзгертіле,
күрделендіріле пайдаланылады.
Дамыта оқыту сабақтарында жаңа материалды талдауға зор көңіл бөлінеді. Өйткені талданбаған
шығарма бала жүрегіне жетпейді деп есептелінеді. Ізденіс барысында мұғалім əр баланың көңіл-күйін
байқауға, ой-пікірін байқауға мүмкіндік алады. Интеллект деңгейін анықтай алады. Əсіресе, оқу
сабақтарындағы материалды талдау арқылы шығарманың айтар ойы, идеясы бала жүрегіне жетіп, талдау
арқылы ар, ұят, қайырымдылық, əдептілік т.б. сияқты тамаша адамгершілік қасиеттер балалар бойына
жұғысты болады.
№26 дəріс тақырыбы: Модульдік оқыту технологиясы
1. Модульдік оқыту технологиясының ерекшеліктері
2. Модульді құру ережелері
3. Модульдік оқыту технологиясының мазмұны
Модульдік оқыту технологиясы. Оқытудың тұтас технологиясын жобалау, алға қойған мақсатқа жетуді
көздейтін педагогикалық үрдіс түзу, мұғалімге нəтижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау
жəне құру. Оқушылармен жүргізілетін қиындықтың алдын алу жəне түзету жұмысының жүйесін жасау.
Жалпы педагогикалық біліктіліктің технологиялық сенімді даму динамикасын жасау. Жобалаңған
технологияны іске асыратын жаңа тəсіл қалыптастыру. Бұл мұғалімнің бүкіл оқу жылында пайдаланатын
əдістерді жоспарлануына көмектеседі. Технология жобасындағы негізгі объект – оқу тақырыптары,
дидактикалық модуль.
1.3. Модульдік оқыту технологиясы жəне ерекшеліктері
Қазіргі кезде модульдік оқыту кеңінен қолдануда. Модульдік оқыту технологиясында оқушы
білімді жеке-жеке тараулар бойынша емес, біртұтас тақырып түрінде жүйеленген білім алады.
Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бірін-бірі оқытуға, кітаппен жұмыс жасауға, қосымша əдебиеттен
білім алуға дағдыландырады.
Модуль деп дидактикалық жетістіктерге жету үшін алдында мақсаты, өзіндік іс-əрекетінің
бағдарламасы, жетекшілік əдістемелігі бар аяқталған ақпарат блогін атайды. Модульдік оқытудың
мақсаты: оқушының өздігінше жұмыс істей алуын дамыту, оқу материалын өңдеудің жекелеген
əдістері арқылы жұмыс жасауға үйрету болып табылады. Бұл технологияда мұғалім кеңесші
хабарлаушы рөлін атқарады да, шəкірттің іске белсене араласуына жағдай жасайды. Оқушы өзіне
оқу əдісін таңдап ала алады. Модульдік оқыту технологиясының мынадай қағидалары бар:
модульдік, жүйелілік, өзгермелілік, түсініктілік, іс-əрекет əдістері, жан-жақты əдістемелік нұсқаулар
беру. Яғни, бұл технология бойынша тақырыптың мазмұны арқылы оқытуды ұйымдастырудың
формасы мен əдістері белгіленеді. Сонымен қатар жүйелілігінде əлеуметтік сұранысқа қарай
мазмұнына өзгерістер енгізе алады. Мəселен, Н. Нечаев оқыту іс-əрекетіндегі мəселеледі шешуді
қарастыру барысында нəтижесін көру жұмыстың іс-əрекет əдістеріне байланысты екеніне тоқтала
келіп, модульдік оқытудың мақсаты тəжірибелік, дамытушылық жəне ойлауды қалыптастыратын іс-
əрекет əдістері деп түйіндейді. Тəжірибелі педагогтер Ш. Амонашвили, Л. Рубенштейн
тəжірибелерінен əр оқушының қабылдауы əр түлі болатыны белгілі. Ендеше бұл технология жеке
тұлғаның ерекшелігіне байланысты оқыту үрдісіндегі əдістерді қолдануды көздейді. [10;18-21
Мұнда оқушы өтіліп отырған курстың модульдік бағдарламасымен тиянақты танысып
шығып, өзіне маңыздылығын, алдыңғы уақытта күтілетін нəтижесін түсіне білуі қажет. Модульдік
оқытудың бағдарламасында күтілген нəтижеге байланысты жақын, орта, алшақ уақыттарда
қолының жету жолдары көрсетіледі.
Модульдік оқытуды құрастыру ережелері мынаған саяды:
- ақпарат материалының мақсаттылығы;
- жеке модульдегі оқыту материалының толық қамтылуы;
- модуль элементтерінің жеке даралығы;
- ақпараттық жəне əдістемелік материалын оңтайлы берілуі.
Мұғалім бағдарлама жасағанда егер оқу материалы топтық жұмысты қажет етсе, топта
оқытудың формасы мен əдісін көрсетеді. Тəжірибелік жұмыстарға түсініктеме беріп, теориялық жəне
тəжірибелік тапсырмалар, оқушылардың білімін тереңдету үшін қосымша əдебиеттер береді.
Мерзімдік бақылаулар арқылы оқушылардың игере алмаған тақырыптары айқындалып, қайталау
жұмыстары жүргізіледі. Модульде əр элемент бөлек-бөлек параққа жасалады да, ақпарат өзгерген
жағдайда өзгертіліп отырылады.
Модульдік оқыту технологиясының əдістерін көптеген ғалым-педагогтер зерттеп келеді. Л.
Йоваиша модульдік оқытудың мынадай əдістерін қарастырған:
1. Ақпараттық оқыту əдісі (əңгімелесу, топтық оқыту, демонстрациялау, ақыл-
кеңес, дəріс, емтихан).
2. Операциялық оқыту əдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара сын).
3. Ізденпаздық оқыту əдісі (мəселені талдау, тыңда да ойлан, шығармашылық
диолог, іс-əрекет шытырманы, миға шабуыл, іскер себет).
4.
Өздігінше оқу əдісі (тыңдау, оқу). [8;95-101]
Ақпараттық оқыту əдісін мұғалім оқушыларға жаңа тақырыпты түсіндіргенде қолданады.
Мысалы, сабақ барысында жоғары білімді мамандар тақырыпқа байланысты баяндама жасайды да,
міндетті түрде эксперттің пікірімен толықтырылады. Сабаққа оқушылар сұрақ қою арқылы
қатысып отырады.
Операциялық оқыту əдісі оқушылардың дағдысы мен іс-əрекетін дамытуға арналады.
Мысалы, «видеоконфрантация» əдісі өзіне басқа адамның көзімен қарауға үйретеді. Мұнда
оқушылардың əрекеттері сырттай камераға түсіріліп, өздеріне қайталап көрсетіледі жəне өзінің
талдауына жағдай жасайды. Мұғалім əр уақытта нұсқаушы ретінде көмекке келе алады.
Ізденпаздық оқу əдісі оқушылардың белсенділігін, қабілетін дамытады. «Іскер себет» əдісіне
оқушылар себеттен жеке-жеке тапсырма алып, жеке орындайды. Тапсырма орындалып болған соң
оқушылар барлық сұрақтарды бірігіп талдайды.
Модульдік оқыту баланың шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндіктер жасайды.
Модульдік оқыту технологиясы оқушыларды өздігінше тапсырманы орындап, мəселені шеше
алуына, өз пікірін қорғай білуіне, алға қойған мақсатқа жету үшін белсенділігін, қабілетін арттыруға
септігін тигізеді.
Адамзат баласының өз ұрпағын оқыту, тəрбиелеудегі ең озық, тиімді ізденістерін, тəжірибелерін
жалғастырып, тағы да тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың озық үлгілерін жаңа заман талабына
сай дамыта отырып еңбектері жалғаса бермек.
Модульдік оқыту технологиясының мазмұны.
1. Модульдік оқыту технологиясының құрылымы.
2. Оқу модулінің кіріспе бөлімі.
3. Оқу модулінің диалогтік бөлімі.
4. Диалогтік бөлімді айқындаудың негізгі этаптары.
5. Диалогтік бөлімді құру принциптері.
6. Танымдық іс-əрекеттерін ұйымдастыруда оқушылардың білімділік дəрежесін есепке алу.
7. Шығармашылық жəне технология.
8. Оқу модулінің диалогтік бөлімінің ерекшеліктері.
9. Психологиялық атмосфера жəне оның диалогтік бөлімдегі рөлі.
10. Диалогтік бөлім – оқушылардың іс-əрекетін ұйымдастыру.
11. Ойын арқылы оқыту жəне ойындар.
12. Дискуссиялық формалар.
13. Ойын арқылы оқыту технологиясы.
14. Диалогтік бөлімде оқу еңбегінің нəтижелерін бағалаудың мəні мен мағынасы.
15. Оқушылардың іс-əрекетін бағалаудың оқу модульіндегі нұсқаулары.
16. Оқу еңбегінің нəтижелерін бағалау.
17. Оқу модулінің қорытындысы жəне бақылаудың басқа түрлері. Бұл педагогикалық технологиялық
негізінде “қалпына келтіре қайталай” оқыту циклының иедясы жатыр.
Оның мазмұны:
1. Оқыту мақсатын жалпы анықтау.
2. Оқыту мақсатын анықтаудан оны нақтылауға көшу.
3. Оқушылардың білімділік дəрежесін алдын-ала бағалау.
4. Оқыту процедураларының жиынтығы (бұл кезеңде “кері байланыс” негізінде оқыту коррекциясы
орын алады).
5. Нəтижені бағалау.
Осындай құрылымына қарай оқу процесі “модульдік” сипатқа ие болады. “Модуль” – қандай да бір
жүйенің бөлігі, яғни оқу процесі – ортақ құрылымы, бірақ əр түрлі мазмұны бар жекеше бөліктерден тұрады.
Модульдік оқыту технологиясы баланы оқытып қана қоймай, оның танымдық іс-əрекетін ұйымдастыруға,
оқу процесін “диалогтік” қарым-қатынас негізінде құруға тырысу қажет. Модульдік оқыту
технологиясының құрылымы үш бөліктен тұрады, яғни кіріспе, диалогтік жəне қорытынды. Əр оқу модулі
əр түрлі сағат сандарынан тұрады, əрине бұл оқу бағдарламасы бойынша тарауға бөлінген сағат санына
байланысты. Зерттеулер көрсеткендей, 7-12 сағаттан тұратын оқу модулі ең тиімді болып саналады. [9]
Оқу модулінің бірінші ерекшелігі – жалпы қанша сағат бөлінсе де кіріспе бөліміне 1-2 сағат, қорытынды
бөліміне 2-3 сағат беріледі де, қалған сағаттың барлығы диалогтік бөлімде игеріледі. Мысалы, оқу модуліне
9 сағат жоспарланса, 1 сағаты – кіріспе бөліміне, 2 сағаты – қорытындыға, қалған 6 сағаты – диалогтік
бөлімге берілуі керек. Егер оқу модулі 12 сағаттан тұрса 1 жəне 3 бөлімдегі сағат сандары өзгеріссіз
қалады да, “диалогтік” бөлімге 9 сағат беріледі.Бұл оқу материалын барлық оқушылардың 3 деңгейді
күрделілікте өз деңгейіне сай оқып меңгеру қажеттілігіне байланысты. Яғни оқу модулінің мазмұны
бойынша оқушылар қарапайым білім, білік, дағдылы меңгеруден бастап “білімді көшіру” немесе
пайдалануға” дейнігі машықтарын көрсете білу керек. Бірнеше рет қайталау – қарапайымнан күрделілге
қарай, репродуктивті тапсырмалардан шығармашылық ізденіске дейін итермелейді. Бұл əр оқушыға оқу
материалын “түсіну”, деңгейінен білімді көшіру” деңгейіне дейін меңгеруге мүмкіндік берді.
Ал мұғалім еңбегі мынадай тізбектен тұрады:
1. Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру.
2. Класта берілген блокты немесе тарауды оқыту модулімен таныстыру.
3. Оқу материалын мұғалімнің қысқаша (схема, график, кестелер т.б. түрінде) баяндауға немесе
зерттеу тұрғысында беруі).
4. Оқушылардың танымдық іс-əрекетін “диалогтік” негізінде əрбір оқушының іс-əрекетінің
нəтижесін əр сабақ сайын бағалай отырып ұйымдастыру.
5. Жалпы тарауға қарағанда оқу материалын 4-7 ретке дейін қайталай оқыту.
6. Тарау, блок бойынша тест алу.
7. Тарау бойынша “релейный” зачет алу (немесе диктант, бақылау, т.б.). Бұл 3 деңгейлі жүйеден
тұратын карточкалармен білім тексеру.[25;28-29]
Студенттің өз бетімен жұмысы – белгілі ғылым саласы бойынша білімдерін толықтыруға жəне танымдық іс-
əрекетті қалыптастыруға, дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға бағытталған оқу іс-əрекетінің ерекше түрі.
Студенттің өз бетімен жұмысы оқу материалын игерудегі зерттеушілік тұрғы, шығармашылық белсенділік,
логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін, практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты.
Студенттің өз бетімен жұмысы – оқытушының қатсуынсыз, бірақ оның əдістемелік жетекшілігімен орындалатын,
студенттің жоспарлы жұмысы.
Студенттің өз бетімен жұмысы əрбір дəріс жəне семинар сабағында өткен тақырыптар бойынша жүргізіледі.
Студенттің өз бетімен жұмысының сұрақтарын оқытушының өзі береді. Бұл сұрақтарға студент берілген
əдебиеттер тізімі бойынша дайындала алады.
Студенттің өз бетімен жұмысы төмендегідей формаларда өтеді:
жазбаша жұмыс (реферат, баяндама, бақылау тапсырмалары, аннотация);
ғылыми жоба дайындау (семестрлік, курстық, дипломмдық жұмыстың басы, университет газетіне проблемалық
мақалалар);
виртуалды ақпараттар жинақтау (локальды байланыс жəне Интернет арқылы);
электронды курс материалдарын меңгеру (компьютерлік жүйе арқылы).
Студенттің өз бетімен жұмысын оқытушы бағалау кестесі бойынша бағалайды. Студенттің өз бетімен
жұмысы талапқа сай жəне уақытында жазылған кезде ғана орындалған болып саналады.
Қолданушыға нұсқау
Тест билет бойынша ауызша жүргізіледі. Емтихан бойынша максимал баға 100% (ұпай).
Қорытынды баға рейтин жəне емтихан нəтижесі бойынша ұпай санымен анықталады.
Билет № 1
1. Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама
2. Педагогикалық қарым-қатынас технологиясы
3. Тұлғалық – бағдарлы білім беру технологиясы
Билет № 2
1. Оқыту технологияларының жіктелуі
2. Коммуникативтік міндеттерді шешу кезеңдері
3. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту кезеңдері (Қызығушылықты ояту, мағынаны тану, рефлексия)
Билет № 3
1. Оқыту процесіндегі дифференциация жəне жекелік
2. Педагогикалық қарым-қатынас кезеңдері жəне оны жүзеге асыру технологиясы
3. Дамыта оқыту технологиясы
Билет № 4
1. Инновациялық оқыту технологиялары
2. Ынтымақтастықта оқыту технологиясы
3. Ойындық технологиялар
Билет № 5
1. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологияларын қолдану жолдары
2. Тұлғалық – бағдарлы білім беру технологиясы
3. Мозайка əдісі
Билет № 6
1. Оқытушы əрекетіндегі интерактивті əдістер
2. Дамыта оқыту технологиясы
3. Пікірталас əдісі
Билет № 7
1. Ойындық технологиялар
2. «Миға шабуыл» əдісі
3. Баланы қолдау технологиясы
Билет № 8
1. Якиманская мен Бондаревскаяның тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Дөңгелек үстел əдісі
3. Оқытушы əрекетіндегі интерактивті əдістер
Билет № 9
1. В.В. Сериковтың тұлғалық - бағдарлы технологиясы
2. Пікірталас əдісі
3. Интерактивті оқыту əдістерінің ережелері
Билет № 10
1. Ш.Амонашвилидің тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Мозайка əдісі
3. Оқу əрекетінің топтық түрі
Билет № 11
1. Интерактивті оқыту əдістерінің ережелері
2. В.Ф. Шаталовтың тірек-сызба жүйесі
3. Шағын топта оқыту
Билет № 12
1. Бағдарламалық оқыту негіздері
2. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту кезеңдері (Қызығушылықты ояту, мағынаны тану, рефлексия)
3. Модульдік оқыту технологиясы
Билет № 13
Билет № 15
1. Таңбалық-контекстік оқыту
2. Оқу əрекетінің топтық түрі
3. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыу
Билет № 16
1. Проблемалық оқыту технологиясы
2. Тренингтер
3. Ынтымақтастықта оқыту технологиясы
Билет № 17
1. Модульдік оқыту технологиясы
2. Шағын топта оқыту
3. Оқыту процесіндегі гуманизм
Билет № 18
1. Саралап оқыту технологиясы
2. Диалогтық оқыту
3. В.В. Сериковтың тұлғалық - бағдарлы технологиясы
Билет № 19
1. Оқыту процесіндегі гуманизм
2. Іскерлік жəне рольдік ойындар
3. Педагогикалық қарым-қатынас кезеңдері жəне оны жүзеге асыру технологиясы
Билет № 20
1. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыу
2. Дистанциялық оқыту
3. Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама
Билет № 21
1. Интерактивті оқыту əдістерінің ережелері
2. В.Ф. Шаталовтың тірек-сызба жүйесі
3. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыру
Билет № 22
1. Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама
2. Педагогикалық қарым-қатынас технологиясы
3. Оқыту процесіндегі гуманизм
Билет № 23
1. Инновациялық оқыту технологиялары
2. Ынтымақтастықта оқыту технологиясы
3. Шағын топта оқыту
Билет № 24
1. Таңбалық-контекстік оқыту
2. Оқу əрекетінің топтық түрі
3. Оқытушы əрекетіндегі интерактивті əдістер
Билет № 25
1. Якиманская мен Бондаревскаяның тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Дөңгелек үстел əдісі
3. Іскерлік жəне рольдік ойындар