Оқытудың Инновациялық Және Интерактивтік Әдістері

М.
Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
Педагогика факультеті
«Педагогика жəне психология» кафедрасы
Оқытудың инновациялық жəне интерактивтік əдістері

(пəннің атауы)
Пəннің оқу-əдістемелік кешені
050103 «Педагогика жəне психология» мамандығының студенттері үшін

қашықтан оқытудың желілік технологиясы бойынша
Курс – І
Семестр – 2
Кредит - 3
Дəріс –30 сағат
Практикалық сағат – 15
ОЖСӨЖ – 45 сағат
СӨЖ – 45 сағат
Емтихан 5-ші семестрде
Барлығы – 135 сағат
Орал, 2012ж
I-курс студенттері үшін кредиттік оқыту технологиясы бойынша «Оқытудың
инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінен оқу-əдістемелік кешен 050103-
«Педагогика жəне психология» мамандығына арналған мемлекеттік стандарт
негізінде құрастырылды.
Құрастырған(дар): оқытушы Байгалиева Ж.Г.
Педагогика жəне психология кафедрасының отырысында қарастырылды.

15.10.2011 ж. № 3 хаттама.
Педагогикалық факультетінің оқу-əдістемелік кеңесінің отырысында
бекітілді.
17.10.2011 ж. № 3 хаттама
Қолданушыға нұсқау
Комплектация
Сырттай бөлімнің студенттеріне «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнін
қашықтан оқытудың оқу-əдістемелік кешені құрамына келесі материалдар кіреді:
1.« Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» курсының жұмыс бағдарламасы
2 Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері пəнінен дəріс материалдары
3. Білімді тексеруге арналған сұрақтар, тапсырмаларды орындауға жəне емтиханға дайындалуға арналған
əдістемелік нұсқаулар
Жүйелік талаптар
Оқу- əдістемелік кешенмен тиімді жұмыс жасу үшін компьютер келесі минималь талаптарды жауап
беруі қажет: MS Windows /2000/XP/ операциялық жүйесі, процессор 166 МГц; 128 Мб оперативті жады;
DVD-дискіні оқу құралы; дыбыстық карта; «тышқан» құрылғысы. Браузер: Internet Explorer, Opera.
Құжат тілі: HTML.
1. Оқытушы туралы мəлімет
Байгалиева Жадыра Гарипуллиевна –

Педагогика жəне психология кафедрасының оқытушысы
Офис: жəне Педагогика психология кафедрасы

Толық мекен-жайы: корпус № 7 – Студенттер көшесі 2 (2- қабат), 212-каб.
Жұмыс телефоны: 505346
Ұялы телефоны: 8 702 799 20 70
Электрондық адрес: Zhadra2203@ mail.ru
2. Пəн бойынша мағлұмат:

Жаңа экономикалық жəне əлеуметтік мəдени жағдайларға сəйкес Қазақстанда жоғары білімді
дамыту бойынша жүргізіліп жатқан шаралар мамандар даярлау сапасын арттыруды, қарқынды ғылыми
зерттеу қызметі мен ықпалдастырылған инновациялық білімді дамытуды, білім беру мен ақпараттық
технологияларды жетілдіруді, бірыңғай ақпараттық білім ортасын қалыптастыруды көздейді. Мұның өзі
педагогтардың оқытудың жаңа технологияларын игерген, қазіргі заманғы технологиялық процесті басқара
алатын маман ретінде қалыптастыру мəселесін тудырады. Сондықтан жоғары оқу орны инновациялық
педагогикалық технологиялардың негізінде білім берудің жолдарын айқындап, жетілдіріп отыру қажет.
Инновациялық оқыту технологиялары студенттердің білім, іскерлік, дағдысын қалыптастырып,
оқытудағы тұлғалық бағдарлы жəне жекелеп оқыту тұрғыларының мəні жайында түсінік беру, қазіргі
педагогикалық жаңа енгізулермен таныстыру, жаңа типті білім беру орындарындағы ізгілікті білім беру
жүйесін құрудың басты тұрғыларының мəнін ашуды көздейді.
Курс мақсаты мен міндеттері:
– Қазіргі білім парадигмасы негізінде жоғары мектеп мамандарының тұлғасын қалыптастыру;
– Жоғары оқу орнындағы болашақ оқытушылардың өзін дамытуына, өзін іске асыруға бағдар беру
арқылы практикада оқытудың инновациялық технологияларын ендіру;
– Қазіргі педагогикалық технологияларды қолданудың əдіснамалық негізі туралы түсінік қалыптастыру;
– Педагогикалық технологиялардың таңдау əдіснамасын анықтау;
– Оқыту технологиялары туралы нақты білім мен қолданудың практикалық білігін қалыптастыру,
инновациялық іс-əрекетке баулу.
Пререквизиттері: «Жалпы педагогика», «Дидактика», «Қазіргі педагогикалық технологиялар»
пəндері.
Постреквизиттер: Курсты меңгеріп шыққаннан кейін студенттер оқытудың жаңа технологияларымен
кеңірек танысады, теориялық жағынан білімдер жүйесін игеріп, практикада оны қолдана білуге үйренеді.
Оқыту əдіснамасы. Сабақтар оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы өткізіледі.
Оқыту негізгі оқу материалдары қамтылған дəрістер мен практикалық сабақтар негізінде жүргізіледі
жəне алынған практикалық дағдылар, түсініктер бекітіліп отырады. Студенттердің білімін бақылау үй
тапсырмаларын тексеру, электрондық оқулық т.б. оқу құралдарында берілген тестілерді орындау, ауызша
сұрау, жеке семестрлік тапсырмалар арқылы жүзеге асады.
3. «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінің жұмыс

бағдарламасы– (SILLABUS)
1-апта
№1 кредит сағат
№1 дəріс тақырыбы: Білім беру жүйесіндегі инновациялық ізденістер мəселесі
1. Инновациялық ізденістердің көкейкестілігі жəне педагогикалық инноватика.
2. Педагогикалық жаңалық жəне педагогикалық жаңа түзілімдер.
3. Педагогикалық инновация жəне новатор-модернизаторлар.
Əдебиеттер:
1. Богомолова Л. И. Сравнительный анализ двух педагогических технологий 20-х годов // История
педагогической технологии / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М., 1992.
2. Богуславский М.В., Корнетов Г.Б. О педагогических парадигмах // Магистр. 1992. № 5.
3. Селевко Г. К. Современные образовательные технологии. — М.: Народное образование, 1998.
№1 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Педагогикалық неология
2. Педагогикалық жаңа түзілімнің даму жолының кезеңдері: бастау, пайда болу, тез өсу, толысу,
толығу, практикаға ену, дағдарыс, аяқталу.
№1 СӨЖ мазмұны:
1. Педагогикалық инновацилық технологияның қосымша элементтері.
№2 дəріс тақырыбы: Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама.
1. Шет ел жəне отандық əдебиеттердегі «оқыту технологиялары» ұғымы.
2. Оқыту технологияларының классификациясы.
3. Инновация түріне сай оқыту технологияларын қолдану мəселесі.
Əдебиет:
2. Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995.
3. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом
// Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
№2 ОЖСӨЖ мазмұны
1. Модификациялық инновация
2. Түбірлі инновация
3. Комбинаторлық инновация
№2 СӨЖ мазмұны
1. Технологияларға қойылатын əдіснамалық талаптар
2. Тұтас педагогикалық процесті жүзеге асыру технологиялары
№1 семинар тақырыбы: Білім жəне технологияны оқытудың ғылыми теориялық негіздері
1. Білім беруді модернизациялаудың талаптары
2. Білім мен технологияны оқытудың мақсаты, міндеттері, мазмұны.
3. Білім мен технологияны оқытудың пəні, объектісі
4. Білім мен технологияны оқытудың принциптері
Əдебиет:
1. Попков В.А., Коржуев А.В. Дидактика высшей школы М., 2001
2. Педагогика профессионального образования. Под редакцией В.А. Сластенина М., 2004.
Білім жəне технолгиялық оқытудағы тұлғалық бағалау
1. Кəсібиге дейінгі даярлықтың мазмұны мен міндеттері
2. Кəсібиге дейінгі даярлықты кəсіптік бағыттау ақпарат беру жұмысын ұйымдастыру
2-апта
№3 дəріс тақырыбы: Технологияны оқыту. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері
1. Технологиялық оқыту – даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы.
2. Технологиялық оқытуды ұйымдастыру.
3. Технологияны оқыту бойынша оқу жоспарын құру принциптері
1. Григорьев С.А., Раевский A.M. Групповая форма работы на ?роке // Советская педагогика. 1989. №
8.
2. Дьяченко В.К. Сотрудничество в обучении. — М.: Просвещение, 1991.
3. Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
№4 ОЖСӨЖ мазмұны: Қазіргі педагогикалық технологияларға шолу.
1. Оқытудың ұжымдық тəсілдері.
2. Оқытудың ұжымдық тəсілдерінің өзектілігі.
3. Оқытудың ұжымдық тəсілінің əдістемесі.
1. Топтық оқытудың артықшылығы.
3. Топтық оқыту технологиясы
№4 дəріс тақырыбы: Оқытудың инновациялық технологияларының білім беруді модернизациялау
контекстінде дамуы.
1. Білім беруді модернизациялау тұжырымдамасы.
2. Білім берудің педагогикалық технологиялары.
1. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар, 1989.
2. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
3. Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. —
Ростов н/Д: Изд-во РГПУ, 1993.
4. Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
История педагогических технологий / Под ред. М.Г. Плохова, Ф.А. Фрадкина. — М, 1992.
1. Оқытудың дəстүрлі жəне дəстүрден тыс формалары.
2. Дəстүрлі оқыту жəне оның негізгі белгілері
3. Педагогикалық технология жəне оқытушының шеберлігі
4. Сократша əңгімелесу.
1. Авторлық мектептердің педагогикалық технологиялары.
№2 семинар тақырыбы Білім мен технологияны оқытудың отандық жəне шетелдік тəжірибесі
1. Білім беру процесінде курстың алатын орны
2. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері
3. Технологиялық оқыту-даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы
Əдебиет:
1. Чередниченко В.С. Системы высшего образования развитых старн мира: концепция,
история и логика развития
2. Агапова О.И., Джонс Л.А, Ушаков А.С. Проект новой модели обучения для
информационного общества // Информатика и образование. 1996. № 1.
1. Сабақтар жүйесіндегі жоба.
2. Сабақтан тыс кездегі жоба.
1. Кəсіптік оқытуда тұлғалық бағалау
2. Кəсіби мектеп педагогының жетілу жолы
3-апта
№5 дəріс тақырыбы: Интерактивтік əдістерді қолданудың теориялық негіздері
1.«Интерактивтік оқыту» ұғымы
2.Интерактивтік оқыту үрдісін ұйымдастыру ерекшеліктері
1. Попков В.А., Коржуев А.В. Дидактика высшей школы М., 2001
2. Педагогика профессионального образования. Под редакцией В.А. Сластенина М., 2004.
1. Ересектерге білім берудің проблемалары
2. Кəсіптік оқытудағы өзін-өзі тануына бағыттау
3. Кəсіптік оқытудың əртүрлі модельдері: мектепішілік кəсіптендіру, тізбектестік ұйымдастыру
№6 дəріс тақырыбы: Кредиттік оқыту жүйесінде интерактивтік əдістерді қолдану жолдары
1. Студенттердің тұлғалық дамуын жүзеге асыратын интерактивті оқыту моделі
2. Кредиттік оқыту жүйесіндегі интерактивті дəрісті ұйымдастыру жəне жүргізу бағыттары
Əдебиет:
1. Бондаревская Е.В. Личностно-ориентированное образование: опыт, разработки, парадигмы. —
2. Зеер Э.Ф. Личностно-ориентированное профессиональное образование. — Екатеринбург, 1998.
3. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар,
1989.
1. Интерактивті дəрісті жүргізу əдістемесі.
1. Интерактивті дəрістің маңызы.
№3 семинар тақырыбы: Технологияны оқытуды ұйымдастыру
3. Мектепішілік технологияның моделі
4. Технологияны оқыту модельдерін ұйымдастыру ерекшеліктері
Əдебиет:
4. Шағын топтарда оқытуды қалай ұйымдастыруға болады?
5. Ынтымақтастық əдістемесі бойынша қарапайым топтақ оқытудан шағын топта оқытудың қандай
айырмашылығы бар?
1. Білім беру мазмұны: оқытудың мүмкін профильдері
2. Элективті курстар, таңдау жағдайы
4-апта
№7 дəріс тақырыбы: Педагогиканы оқыту технологиясы.
1. Жоғары мектептегі педагогикалық технологиялар.
2. Оқытудың инновациялық технологиясы.
Əдебиеті:
2. Янушкевич Ф. Технология обучения в системе высшего образования / Пер. с польского О.В.
Долженко. — М.: Высшая школа, 1986.
№ 10 ОЖСӨЖ мазмұны:
1. Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
2. Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
1. Кəсіптік оқытуда əртүрлі технологияларды қолдану
2. Жоғары сынып оқушысының жеке оқу жоспарын құру ерекшеліктері

№8 дəріс тақырыбы: Ойындық технология
1. Ойындар жөнінде теориялар мен түрлері
2. Ойындық педагогикалық технологиялар
Əдебиеті:
1. Жобалау əдісі
2. Дальтон технологиясы

№4 семинар тақырыбы: Оқу əрекетінің топтық түрі оқытудың интенсивтендіру факторы ретінде.
1. Топтық оқыту түрі
2. Топтық оқытудың ерекшеліктері
Əдебиеттері:
1. Таңбалы-контекстік оқытудың артықшылығы.
1. Таңбалы-контекстік оқытудың ерекшелігі.
5-апта
№9 дəріс тақырыбы: Жобалау əдісі.
2. Жобалау əдісі.
3. Жобалау типтері. Оларды құрылымдау.
Əдебиет:
1. Агапова О.И., Джонс Л.А, Ушаков А.С. Проект новой модели обучения для информационного
общества // Информатика и образование. 1996. № 1.
2. Фрей К. Проектный метод. — Берлин: Бельц, 1997.
3. Жобалау оқыту технологиясы.

№10 дəріс тақырыбы: ЖОО-дағы инновация жəне оқыту ортасы.
Тақырыбы:
4. Аудиториядағы оқытушы рөлі.
5. Қатынастың диалогтық формасы.
6. Диалог.
1. Шмаков С.А. Игры учащихся — феномен культуры — М 1994.
2. Эльконин Д.Б. Психология игры. — М., 1999.
3. Эрдниев П.М. Укрупнение дидактических единиц как технология обучения. — М.: Просвещение,
1992.
4. . Фоменко В. Т. Нетрадиционные системы организации учебного процесса. — Ростов н/Д: ГНМЦ,
1994.
6. Самоухина Н.В. Организационно-обучающие игры в образовании.— М, 1996.
7. Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж. С. Технология игры в обучении и развитии. — М., 1996.
3. Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
4. Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
1. Г.К. Селевконың оқытудың өзіндік даму технологиясы
2. С.Н. Лысенкованың перспективті оқытуы

№5 семинар тақырыбы: Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
1. Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану принциптері
2. Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
Əдебиет:
Янушкевич Ф. Технология обучения в системе высшего образования / Пер. с польского О.В. Долженко. —
М.: Высшая школа, 1986.
1. Портфолионың құрамы мен компоненттері
2. Білім мен технологиялық оқытуда портфолионы қолдану принциптері
3. Білім мен технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
1. Іскерлік ойын өзара əрекеттесу формасы ретінде.
6-апта
№11 дəріс тақырыбыПедагогикалық инновация
1. Педагогикалық инновация туралы түсінік
2. Жаңа педагогикалық инновация түрлері
1. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
№16 ОЖМӨЖ мазмұны:
1. Телекоммуникация деп біз нені айтамыз?
2. Қашықтықтағы коммуникация ерекшелігі.
1. Интернет жүйесінің білім беру қызметі.
2. Интернет ресурстары.

№12 дəріс тақырыбы Тұлғалық бағдарлы білім беру технологиясы.
1. Негізгі тұжырымдық ойлар
2. Баланы қолдау технологиясы.
Əдебиет:
4. Бондаревская Е.В. Личностно-ориентированное образование: опыт, разработки, парадигмы. —
6. Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар,
1989.
1. Бағдарламалық оқытудың негізі
2. Интеграциялық оқытудың технологиясы
3. Модульдік оқыту технологиясы
1. Вальдорф педагогикасы
2. Авторлық мектептердегі педагогикалық технологиялар
3. С.Н. Лысенкованың авторлық педаогикалық технологиялары

№6 семинар тақырыбы: Голографиялық əдіс проекциясымен витагендік оқыту.
1. Витагендік білім берудің теориялық негіздері.
2. Ынтымақтастық – витагендік педагогиканың негізі.
1. Белкин А. С. Витагенное обучение с голографическим методом проекций // Школьные технологии.
1998. № 3.
2. Белкин А.С., Жукова Н.К. Витагенное образование. Го-лографический подход. — Екатеринбург:
Изд-во УГПУ, 1999.
3. Белкин А. С. Теория и практика витагенного обучения с голографическим методом проекций
(материалы лекций). — Нижний Тагил: НТФ ИРРО, 1997.
1. Педагогикадағы голографиялық технологиялар.
1. Білім берудегі голографиялық тұрғы
7-апта
№13 дəріс тақырыбы: Оқытушы іс-əрекетіндегі оқытудың интерактивті əдістері
1. Пікірталас, рөлдік пікірталас, педагогикалық-психологиялық консилиум отырысы əдістерінің
көмегімен сабақ өткізу.
2. Коммуникативті ойын жəне рефлексия.
1. Машбиц Б.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. — М.: Педагогика,
1998.
2. Тихомиров В.П., Солдаткин В.И. Виртуальная образовательная среда: предпосылки, принцип,
организация. — М., 1999.
1. Кодтау дегеніміз не жəне оның дұрыстығын қалай жүзеге асыруға болады?
2. Телекоммуникациялық жүйелер.
1. Интернет жүйесі.

№14 дəріс тақырыбы: Ақпараттық оқыту технологиясы
1. Компьютер – оқытудың жаңа ақпараттық технологиясы Витагенді оқытудың теориялық
негіздері
2. Мəліметтер қоры
1998.
1. Витагенді оқытудың негізгі категориялары
2. Педагогикадағы голографиялық технологиялар
1. Проекция əдісі
2. Білім беру жүйесіндегі витагенді педагогика

№7 семинар тақырыбы: Интегративті оқыту технолгогиясы.
1. Қазіргі интегративті-педагогикалық тұжырымдамаларға шолу.
2. Дифференциация жəне интеграция – ғылыми танымның дамуының екі қыры.
3. Қазіргі ғылымының дамуында интеграция жəне жүйелік тұрғы.
4. Қазіргі білім берудегі синергетикалық тұрғы жəне жүйелік талдау.
1. Фоменко В. Т. Построение процесса обучения на интегра-тивной основе. — Ростов н/Д: ГНМЦ,
1994.
2. Фоменко В. Т. и др. Современный образовательный процесс: содержание, технологии,
организационные формы. — Ростов н/Д: ГНМЦ, 1996
1. Техникалық жəне гуманитарлық даярлықтың пəнаралық байланысы жүйе құрушы фактор ретінде.
2. Оқу үрдісіндегі интеграция механизмін жүзеге асыруда пəнаралық байланыстың титері мен
қолданбалы міндеттердің қойылуы.
1. Танымның интегративті типі.
2. Интегративті негізде оқыту.
8-апта
№15 дəріс тақырыбы: Бағдарламалық оқыту негіздері.
1. Кəсіби даярлықты компьютерлеудің екі жақты сипаты.
2. Компьютер қазіргі оқу үрдісінде.
3. Оқытудың мультимедиялық-технологиясын қолданып интерактивті дəріс өткізу əдістемесі.
Əдебиеттер
1. Гололобов А.В. Методика проведения интерактивных лек-(ий по экономической теории с
применением мулътимедиа-техно-югии обучения // Вестник УМО по профессионально-педагоги-
1ескому образованию. 2001. № 1.
2. Кристочевский Е.А. Информатизация образования // Информатика и образование. 1994. № 1.
1998.
5. Турчина Н.Ю. Биосоциальный аспект развития творческих способностей личности //
Инновационные аспекты учебного и воспитательного процессов в технических вузах: Материалы
научно-методического семинара вузов Северного Кавказа. — Новочеркасск: Изд-во ЮРГТУ, 1999.
1. Білім беруде компьютерлік телекоммуникацияны қолдану ерекшелігі.
2. Компьютерлік телекоммуникацияның даму перспективасы.
1. Презентация.

№16 дəріс тақырыбы: Оқыту процесі жəне ойынның маңызы
1. Ойынның оқыту процесіндегі қызметтері
2. Ойынның түрлері
3. Ойынның ерекшеліктері
Əдебиеттер
Гололобов А.В. Методика проведения интерактивных лек-(ий по экономической теории с применением
мулътимедиа-техно-югии обучения // Вестник УМО по профессионально-педагоги-1ескому
образованию. 2001. № 1.
Кристочевский Е.А. Информатизация образования // Информатика и образование. 1994. № 1.
Машбиц Б.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. — М.: Педагогика,
1998.
1. «Жаңа менеджер» ойыны
2. Тиімді коммуникация тренингі
№8 семинар тақырыбы: Бағдарламалап оқыту.
1. Бағдарламалап оқытудың негізгі принциптері.
2. Білім сапасын арттырудың кейбір аспектілері.
3. Дистанциялық оқытудың автоматты оқу-ақпараттық жүйесін ұйымдастыру.
1. Артемов А., Павлов Н., Сидорова Т. Модульно-рейтинговая система // Высшее образование в
России. 1999. № 4.
2. Атутов П.Р. Технология и современное образование // Педагогика. 1996. № 2.
3. Бадлшев Б.Ц. Методика преподавания психологии. — М.: Вла-дос, 1997.
4. Басова Н.В. Педагогика и практическая психология. — Ростов н/Д: Феникс, 1999.
5. Беспалько В. П. Программированное обучение. Дидактические основы. — М., 1971.
№24 ОЖСӨЖ мазмұны: Модульдік оқыту технологиясы
1. «Оқытушы модуль» ұғымы.
2. Модульдік оқыту принциптері.
1. Модульдік оқытудағы оқу курсының мазмұнын құрылымдаудың ерекшеліктері.
2. Модульдік оқытуды педагогикалық бақылауды ұйымдастырудың ерекшеліктері.
3. Модульдік оқытудың артықшылығы.
9-апта
№17 дəріс тақырыбы: Тірек сигналдары
1. Тірек сигналары, Шаталовтың қосқан үлестері
2. Тірек сигналдарын қолдану ерекшеліктері
3. Тірек сигналдарын қолдану принциптері
1. Векслер С. И. Современные требования к уроку: Пособие для учителя. — М.: Просвещение, 1985.
2. Вентцелъ КН. Свободное воспитание // Сборник избранных трудов. — М., 1993.
№25 ОЖСӨЖ 1. Караевтің деңгейлік оқыту технологиясы

№18 дəріс тақырыбы: Жекелей оқыту
1. Жекелей оқыту ерекшеліктері
2. Жекелей оқытудың негізгі принциптері
Векслер С. И. Современные требования к уроку: Пособие для учителя. — М.: Просвещение, 1985.
Вентцелъ КН. Свободное воспитание // Сборник избранных трудов. — М., 1993.
Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
Кларин М.В. Инновации в обучении. — М.: Наука, 1997.
№26 ОЖСӨЖ «Білім беру картасының технологиясы», оның міндетті элементтері
1. Психологиялық кадрларды даярлау мақсаты, орны мен мазмұны
2. Психологиялық кадрларға технологияны оқытудың ғылыми теориялық негіздерінің жүйесі

№9 семинар тақырыбы: Интерактивті оқыту əдістерін қолдану.
1. Интерактивті оқытудың əдістерін педагогикалық пəндерде қолдану.
2. Интерактивті оқыту əдістерін психологиялық пəндерде қолдану.
1. Активные формы проведения занятий по социальным дисциплинам: Методические указания к
практическим занятиям. — Новочеркасск: Изд-во ЮРГТУ, 1998.
1. Педагогикалық пəндердің ерекшелігі
2. Психологиялық пəндердің ерекшелігі
1. Дəріс өткізу жоспарын жасау.
10-апта
№19 дəріс тақырыбы: Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы
1. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
2. Технологиясының мақсаты, функциялары.
3. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиясы.
1. Власова В.Н. Технология «открытых форм» // Педагогика личности. Вып. 2. — Ростов н/Д, 2002.
4. tCiapiiH M.B. Инновации в мировой педагогике. — Рига: Эксперимент, 1995.
1. Жазу арқылы сыни тұрғыны дамыту стратегиялары.
1. Стратегиялардың классификациясы.

№20 дəріс тақырыбы: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологияларын қолданудың жолдары
1. Қызығушылықты ояту
2. Мағынаны тану
3. Толғаныс
8. tCiapiiH M.B. Инновации в мировой педагогике. — Рига: Эксперимент, 1995.
1. Ресейдегі білім беру жүйесінің сипаты
2. Жеке жəне альтернативтік білім беру мекемелері
1. Англиядағы білім беру жүйесі

№10 семинар тақырыбы: Мəселелік оқыту.
1. Тарихи экскурс.
2. Мəселелік оқытудың негізгі функциялары мен белгілері.
3. Мəселелік оқыту түрлері мен деңгейлері.
1. Бруишенский АВ. Психология мышления и проблемное обучение. — М., 1983.
2. Громов Г.Р. Очерки информационной технологии. — М., 1993.
3. Гульчевская В.Г., Гульчевская Н.Е. Современные педаго-•ические технологии. — Ростов н/Д: Изд-во
РИПКиПРО, 1999.
4. Ильницкая И.А. Проблемные ситуации и пути их создания на уроке. — М., 1985.
5. История педагогической технологии: Сб. науч. тр. / Отв. ред. М.Г. Плохов, Ф.А. Фрадкин. — М., 1992.
1. Мəселелік жағдай мəселелік оқытудың негізгі элементі ретінде.
2. Мəселелік оқытуды ұйымдастыру.
1. Оқытудың ақпараттық технологиясларына сипаттама.
11-апта
№21 дəріс тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту.
1. Əлеуметтік-белсенді мектеп: өзара əрекетте оқыту.
2. Топтық жұмыстың мəні.
3. Ынтымақтастықта қалыптасатын дағдылар. «Үш тыйым» ережесі.
4. Зейін фокусының ауысуы.
1. Беино А. Выбор учебных заданий для организации групповой работы в классе // Проблемы
совершенствования обучения в школе. — М., 1973.
1. Жүйедегі студенттердің тобын ұйымдастыру, тақырыпты іріктеу.
2. Жүйедегі жобалау əрекетін координациялау.
1. Ынтымақтастық педагогикасы.

№22 дəріс тақырыбы: Германиядағы жоғары білім беру жүйесіндегі инновациялар
1. Германиядағы жоғары білім беру жүйесінің негіздері
2. Инновацияларды қолдану ерекшеліктері
4. Беино А. Выбор учебных заданий для организации групповой работы в классе // Проблемы
совершенствования обучения в школе. — М., 1973.
Германиядағы білім беру ерекшеліктері
Жоғары білім беру тұжырымдамалары

№11 семинар тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту жолдары.
1. Ынтымақтастықта оқыту жолдары.
2. Мүмкін нұсқалары.
2. Кабанова-Меллер Е.Н. Учебная деятельность и развивающее обучение. — М.: Знание, 1981.
3. Калмыкова З.И. Психологические принципы развивающего обучения. — М.: Знание, 1979.
№33 ОЖСӨЖ мазмұны: Дамыта оқыту технологиясы
1. Дамыта оқытудың психологиялық принциптері.
2. Дамыта оқытудың кейбір технологиялық тəсілдері.
1. Жаңашыл педагогтар.
12-апта
№23 дəріс тақырыбы: Интерактивті оқыту жəне оның ЖОО-дарында қолдану жағдайлары
3. Дəрісті интерактивті формада жүргізу
4. Семинарды интерактивті формада өткізу
5. СОӨЖ өткізудің интерактивті формалары
3. Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. —
1. Оқытудың дəстүрлі жəне дəстүрден тыс формалары.
2. Сократша əңгімелесу.

№24 дəріс тақырыбы: Дамыта оқыту.
1. Дамыта оқыту мдеясының тарихы
2. Дамыта оқытудың ерекшеліктері, негізгі функциялары мен белгілері.
Педагогика наших дней / Сост. Ш.А. Амонашвили, В.Ф. Шаталов, С.Н. Лысенкова., Краснодар, 1989.
Педагогика и психология высшей школы / Под ред. С.И. Самыгина. — Ростов н/Д: Феникс, 1998.
Махненко С.Г., Овчинников Е.О. Педагогические технологии: Программа и рекомендации по курсу. —
Кирсанова Л.А. Педагогическая технология в воспитательной системе В.Н. Сороки-Росинского //
1. Германиядағы білім беру жүйесінің негізгі принциптері
2. Германиядағы білім беру жүйесінің құрылымы
3. Германиядағы білім беру жүйесінің перспективалық ерекшеліктері
№12 семинар тақырыбы: Авторлық мектептер.
1. Р.Штайнердің вальдорфтық педагогикасы. Негізгі тұжырымдамалық жайлар.
2. Вальдорфтық педагогикалық технология ерекшелігі.
2. Пилиповский В.Я. Рационалистическая модель школы и процесс обучения на Западе // Педагогика.
1993. № 2.
1. Оқытудың технологиялық үрдісінің құрылымы.
2. С.Н.Лысенкованың авторлық педагогикалық технологиясы (тірек схемаларын қолдана отырып оза
оқыту)
1. Қазіріг авторлық мектептер.
13-апта
№25 дəріс тақырыбы: Шет елдік тəжірибе: Германиядағы басшы кадрлардың біліктілігін арттыру
жүйесінде қазіргі интерактивті оқыту əдістері.Тренингтер.
1. Батыс елдердің интерактивті технологиялары.
2. Тренингтер.
2. Артемов А., Павлов Н., Сидорова Т. Модульно-рейтинговая система // Высшее образование в России.
1999. № 4.
3. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом //
Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
5. Юшрин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе (Анализ зарубежного опыта). — М., 1989.
1. Қазіріг білім беру технологиялары.
1. Модульдік оқыту.

№26 дəріс тақырыбы: Модульдік оқыту технологиясы
1. Модульдік оқыту технологиясының ерекшеліктері
2. Модульді құру ережелері
3. Модульдік оқыту технологиясының мазмұны
1.
4. Артемов А., Павлов Н., Сидорова Т. Модульно-рейтинговая система // Высшее образование в России.
1999. № 4.
5. Ильина Т.А. Развитие концепций педагогической технологии в современной дидактике за рубежом //
Хозяинов Г.И. Формирование дидактической теории. — М.: Знание, 1984.
7. Юшрин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе (Анализ зарубежного опыта). — М., 1989.
2. Қазіріг білім беру технологиялары.

№13 семинар тақырыбы: Дальтон-технология
1. Дальтон-технология негізі
2. Принциптері
1. Власова В.Н. Технология «открытых форм» // Педагогика личности. Вып. 2. — Ростов н/Д,
2002.
2. Янушкевич Ф. Технология обучения в системе высшего образования / Пер. с польского
О.В. Долженко. — М.: Высшая школа, 1986.
1. Дальтон-технологиясын жүзеге асырудың формалары.
1. «Ашық форма» технологиялары.
14-апта
№27 дəріс тақырыбы: Оқытудың белсенді əдістері.
1. Бағдарламалап оқыту
2. Оқу пікірталасы.
3. Case-study.
1. Беспалько В. П. Программированное обучение. Дидактические основы. — М., 1971.
1. Іскерлік жəне рөлдік ойындар
1. Дебаттар.

№28 дəріс тақырыбы: Таңбалы-контекстік оқыту
Таңбалы-контекстік білім беру технологиясы.
А.А.Вербицкийдің таңбалы-контекстік тұжырымдамасы.
1.Беспалько В. П. Программированное обучение. Дидактические основы. — М., 1971.
2.Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. — М., 1991.
1.Жалпы білім беру пəндері, мамандық бойынша теориялық курстар жəне педагогикалық пəндер
2. Стажировка
1. Германиядағы оқытушыларджы дайындау жəне біліктілік көтеру жүйесі
№42кредит сағат
№14 семинар тақырыбы Оқытудың белсенді əдістерімен жұмыс.
1. Оқытудағы тұлғаның белсенділік мəселесі.
2. «Белсенді оқыту» ұғымы.
2. Вентцелъ КН. Свободное воспитание // Сборник избранных трудов. — М., 1993.
3. Белкин А. С. Ситуация успеха. Как ее создавать. — М., 1992.
1. Негізгі оқытудың белсенді əдістеріне сипаттама
1. Оқытудың белсенді əдістерін топтау.
15-апта
№29 дəріс тақырыбы: Коммуникативтік ойындар
1. Коммуникативті ойындардың ерекшеліктері
2. Коммуникативті ойындарды ұйымдастыру
3. Коммуникативтік ойындардың түрлері
1. Аккеева С. И. Межнациональная толерантность в воспитании молодежи (традиции и менталитет
карачаевцев и балкарцев) // Этно-педагогические проблемы обучения и воспитания. — М: Изд-во РАО,
1999.
1. Бағдарламалап оқыту.
2. Мəселелік оқыту
3. Дистанциялық оқыту.
1. Еркін микрофон. «Миға шабуыл».

№30 дəріс тақырыбы: Оқытудың жаңа техникалық құралдары
4. Басқа ел мектептерінде жаңа техникалық құралдарды қолдану жағдайлары
5. Оқу процесіндегі жаңа техникалық құралдардың орны
4. Тəрбиелеудегі БАҚ-дың ролі
5. Теледидар тəрбиелеу құралы ретінде
2. «Мульти-медиа» педагогикалық идеясын жүзеге асыру
3. Компьютер дамыту мен тəрбиелеу құралы ретінде

№15 семинар тақырыбы: Этнопедагогикалық технология
1. Туындау себебі.
2. Тəрбиеге этнопедагогикалық негіздеме.
1. Андреев А.А. Введение в дистанционное обучение. — М.: Изд-во ВУ, 1997.
2. Андреев А.А., Солдаткин В.И. Дистанционное обучение: сущность, технология, организация. — М.:
Изд-во НИИДО, 1999.
3. Басова Н.В. Система дистанционного образования: история развития и перспективы //
Инновационные аспекты учебного и воспитательного процессов в технических вузах: Материалы
научно-методического семинара вузов Северного Кавказа. — Новочеркасск: Изд-во ЮРГТУ, 1999.
4. Кукушин B.C., Столяренко Л.Д. Этнопедагошка и этнопсихология. — Ростов н/Д: Феникс, 2000.
1. Дистанциялық білім берудің əдістері мен жүйенің топталуы.
2. Дистанциялық білім беру оқу курстарына қойылатын талаптар.
3. Дистанциялық оқытудың əдіснамалық аспектісі мен дидактикалық принциптері.
1. Дистанциялық оқытуды ұйымдастырудың негіздері.
2. Дистанциялық оқытуды ұйымдастырудың формалары.
4. Негізгі жəне қосымша əдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Web-сайт

адрестері
1. НикитинаЛ.Е. Социальный педагог в школе: учеб. пособ.-2-е изд. М: Акад. проект, 2003.
2. ПодласыйИ.П. Педагогика новый курс М: Владос, 1999.
3. ПодласыйИ.П. Педагогика: учеб. В 2-х кн.,М: Владос, 2001
4. Василькова Ю.В. Методика иопыт работы социального педагога. М.,2004.
5. Лобанов А.А. Основы профессиально- педагогического общения. М.,2002.
6. Лодкина Т.В. Социальная педагогика. Защита семьи и детства:Учеб.пос.М. :Академия, 2004.
7. СластенинВ.А. и др. Общая педагогика: уч. пособ. В 2-х частях. Ч.1М: Владос, 2003.
8. Педагогика: педагогические теории, системы, технологии: учеб./ Под ред. С.А. Смирнова.-4-е
изд.М: Акад, 2003.
9. Словарь по социальной педагогике М.,2002.Сост.Л.В.Мардахаев.
10. Мудрик А.В.Социализация человекаМ.,2004.
11. Мудрик А.В.Социальная педагогика 5 изд. М.2004.
12. Харламов И.Ф. Педагогика: учеб.-7-е изд. Минск: Университетское,2002.
13. Хмель А.Т. Педагогика: учеб. Алматы: АГУ., 2004.
14. Андреева И.Н. Антология по истории и теории социальной педагогики.-Учеб.пос.М.:Академия.,
2000.
15. Краевский В.В. Общие основы педагогики: учеб. М: Акад, 2003.
16. Методика и технологии работы социального педагога:Учеб. пособ. для студ.высш. учеб. завед. /Под
ред. М.А. Галагузовой, Л.В. Мардахаева.-2-е изд М. :Академия, 2004..
17. Отечественная социальная педагогика: Хрестоматия: Уч. пособ./Сост. Л.В. Мардахаев.М.
:Академия, 2004.
18. Шакурова М.В. Методика и технология работы социального педагога:Учеб. пособ. для студ.вузов.-
2-е изд. М.:Академия.,2004.
19. Методика и технология работы социального педагога: /Под ред. М.А.Галагузовой, Л.В.
Мардахаева. –М., 2004.
20. Березина В., Ермоленко Г.Социальный педагог в школе //Воспитания; школьника.1994. № 2.
21. Василькова Ю.В. Методика и опыт работы социального педагога.- М.,2004.
22. Василькова Ю.В., Василькоеа Т.А. Социальная педагогика: Курс лекций. - М., 2001.
23. Личко А.Е., Битенский В.С. Подростковая наркология.-М.,1991.
24. Педагогическая профилактика наркомании в школе /Под. ред.А.Г.Макеевой.-М.,1999.
25. Пути и методы предупреждения подростковой и юношеской наркомании
/ Под. Ред С.В. Березина.- Самара,1999.
Интернет-көздер:
http://www.kontrolnaja.ru/dir/pedagogika/1240
http://ihtik.lib.ru/
http://www.modernstudy.ru/pdd-1036.html учебно-воспитательный процесс как система педагогического
взаимодействия
http://www.nravstvennost.info/library/news_detail.php?id=2443 виды и уровни анализа воспитательной работы
http://sv-sidorov.ucoz.com/publ/organizacija_vospitatelnoj_raboty/uchebnye_materialy/sushhnost_celepolaganija/4-
1-0-18 сущность целеполагания в воспитательном процессе
http://www.uroki.net/docklruk/docklruk29.htm планирование воспитательной работы классным руководителем
http://festival.1september.ru/articles/211999/ структуры организации коллективных творческих дел.
http://besedka7781.ucoz.ru/publ/tekhnologija_lichnostno_orientirovannogo_obuchenija_metodicheskie_osnovy_pos
troenija_lichnostno_orientirovannogo_uroka/1-1-0-3 технология личностно-ориентированного обучения.
методические основы построения личностно ориентированного урока
http://www.do.ektu.kz/laws/MONRK/17.pdf
http://www.petropavl.kz/skoipkppk/pp_12_06/7.shtml
http://www.yk.kz/news/show/12078
http://www.nao.kz/research/publication_detail.php?ID=2791
сontent/citizenry/edu_youth_policy/sec_gen_edu/article/1274&lang= 12 летнее образование
http://12years.edu-kost.kz/ Joomla Travel Template Template Tools На пути к 12-летнему образованию
http://www.edualmaty.kz/index.php/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%
B0_12-
%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%
D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D
0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%
85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%E2%80%A6_10-
%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%
D0%B8%D1%8F Проблема 12-летнего образования в Республике Казахстан… 10-ая конференция
http://www.kazpravda.kz/c/1319611831 В 2020 году в Казахстане осуществится полный переход на 12-
летнюю модель обучения
http://www.balazan.kz/comon/kalendar/detail.php?ID=2391 Контекст организации компетентностно -
ориентированного образования в Казахстане
http://www.minjust.kz:81/doc/show/id/2830 Об утверждении Государственной программы развития

образования Республики Казахстан на 2011 - 2020 годы
5. «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінен тапсырмаларды

орындау жəне тапсыру графигі
Орындау
Тапсырманың
мерзімі жəне
мақсаты мен Ұсынылатын
№ Жұмыс түрі тапсыру Балл Бақылау түрі
мазмұны əдебиеттер
уақыты
(аптасы)
1 Реферат Тақырып Семинар 3 апта 0-100 балл Реферат жəне
бойынша тақырыбына баяндама
негізгі байланысты
баяндама
2 Оппонент Баяндама Семинар 4 апта 0-100 балл Семинарда жауап
болуы жасау тақырыбына беруі
байланысты
3 ОЖМӨЖ Талдау жəне Семинар ОЖМӨЖ 0-100 балл Тапсырмалардың
тапсырмалар танымдық тақырыбына кестесі орындалуын,
ын орындау қабілеттерін байланысты бойынша сұрақтарға жауап беру
(барлығы 12 арттыру берілген қабілетін тексеру
тапсырма) уақыт
шеңберінде
4 Жазба жұмыс Ойлау Бірінші №4 семинар 0-100 балл Жазба жұмысын

түрінде қабылетін жұмыс 1 – 4 №10 семинар тексеру
аралық тексеру тақырыптарға
бақылау байланысты
Екінші
жұмыс 5 – 11
тақырыптарға
байланысты
5 Емтихан Білімді 0-100 балл
кешенді
тексеру
6. Мəтіндік оқу құралы, авторлық дəрістер
№1 дəріс тақырыбы: Білім беру жүйесіндегі инновациялық ізденістер мəселесі

1. Инновациялық ізденістердің көкейкестілігі жəне педагогикалық инноватика.
2. Педагогикалық жаңалық жəне педагогикалық жаңа түзілімдер.
3. Педагогикалық инновация жəне новатор-модернизаторлар.
Жаңа педагогикалық технологияны оқыту процесінде пайдалану қажеттіліктен туындайды. Ғылыми –
техникалық даму ғасырындағы жаңа қажетті жағдайдың бірі – интелектаулдық, шығармашылық, гуманды
жас ұрпақты тəрбиелеу. Даму педагогикалық оқыту процесінің негізгі, терең мағыналы мəніне айналды.
Кез – келген педагогикалық технологияның философиялық жəне педагогикалық – психологиялық
əдістемелік негізі болады. Қазіргі кездегі педагогикалық технологиялар негізінен гуманистік бағытта, қарым
– қатынаста тепе – теңдік позициясы мен жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталады. Қазіргі кезде
педагогикалық оқыту технологиялары пайдалану қажеттілігінің жоғарылауына байланысты педагогикалық
оқыту технологияларын қанағаттандыруға тиісті бірнеше талаптар анықталды:
- Əр мұғалім өзінің бағыты мен қойған мақсатына байланысты мемлекет пен қоғамның сұранысына,
ғылым мен техниканың дамуына байланысты технологияларын таңдай білу қажет;
- Оқыту технологияларының түрлерімен танысу, оған қойылатын талаптарды ескеру, олардың білім
парадигмаларына сəйкес келуі, оқыту процесін технологияландыру, осы принциптерге сəйкес
бағдарламаларын жасау жұмыстарында қарастырылады.
Оқыту мақсатының нақты қойылуы мен оның ғылыми негізделуі:
- мақсаттың уақыт талабына сай болуы;
- технологияның оқытушыға да, оқушыға да пайдалануға ыңғайлы болуы;
- технологиялық құралдар мен дидактикалық материалды бірге пайдалану мүмкіндігінің болуы;
- оқу іс-əректінің нəтижеснің жоғары сапалы болуы;
- оқу материалын толық қабылдау мүмкіндігінің болуы;
- оқу поцесінде қарым-қатынсатың еркін болуы;
- оның үнемі жетілдіріп, толықтырылып отыру мүмкіндігінің болуы.
Осыған орай, білімінің мазмұны да, оған қойылатын талаптары да өзгереді. Сол себепті қазір
мектептерде де оқытудың жаңа технологиялары қолданыла бастады. Онсыз жаңа сатыға көтерілу, білім
сапасын арттыру əсте мүмкін емес. Сондықтан жаңашылдық керек, яғни, инновациялық жүйе негізінде
студенттердің белсенділігін арттыру, өзіне сенімділігін қалыптастыру, танымды – шығармашылық қабілетін
дамыту олардың белсенділік – сенімділік сапаларын диагностикалық əдіс – тəсілдерімен анықтауға, сабақта,
сабақтаны тыс уақытта өз ойын еркін жеткізе білуге үйретуге, қоғамда болып жатқан оқиғаларға қатысты
көзқарастарының болуына, көрсеткіштерін анықтауға көмегін тигізеді.
№2 дəріс тақырыбы: Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама.

1. Шет ел жəне отандық əдебиеттердегі «оқыту технологиялары» ұғымы.
2. Оқыту технологияларының классификациясы.
3. Инновация түріне сай оқыту технологияларын қолдану мəселесі.
«Технологияға» анықтама берейік. Бұл жерде осы «педагогикалық технология» мəніне ие болып тұр. Оның
мағынасын түсінуіміз үшін əлемдік педагогикалық тəжірибеде «технология» ұғымының тарихына көз
жүгірткеніміз жөн. «Техника» сөзінің екі мағынасы бар.
1. Өндірістік құралдарының жиынтығы
2. Бір істі орындағанда қолданылатын тəсілдер жиынтығы.
«Технология» термині сол тəсілдер жүйесі ( ілім) деген мағынаны
білдіреді. Шын мəнінде, білім беру саласындағы технологиялық идеялар жаңадан пайда болды деу ағаттық.
Оқыту технологияландыру туралы ойды осыдан 400 жыл бұрын Я.Коменский айтқан екен.
Интерактивті технология əдістеріне мыналар жатады:
а) эвристикалық əңгіме б) пікірсайыс əдісі в) «миды шабуылдау» əдісі
г) «дөңгелек үстел» д) «іскерлік ойын» əдісі жəне т.б.
Г.В.Селевко «педагогикалық технология» үш жағын белгілейді:
- ғылымилық: педагогикалық технология – оқытудың мақсатын, мазмұнын жəне əдіс-тəсілдерін
жасайтын, педагогикалық үрдісті жобалайтын, оларды зерттейтін педагогика ғылымының саласы;
- үрдісті-сипаттаушы: үрдісті сипаттау (алгоритмі), оқытудың жоспарланған нəəтижесіне жетуде
қолданылатын мақсат, мазмұн, əдіс-құралдар жиынтығы;
- үрдісті – іс-əрекеттік: технологиялық (педагогикалық) үрдісті жүзеге асыру, барлық тұлғалық,
құралдық жəне əдіснамалық педагогикалық құралдардың жұмысы.
Отандық педагогикада «педагогикалық технология» ұғымы оқыту жəне тəрбиелеу үрдісінде бірдей
қолданса, шетелдік педагогикада ол тек оқыту саласымен шектелген.
Білім беру практикасында «педагогика технология» ұғымы үш өзара бағынышты деңгейде
қолданылады;
1. Жалпыпедагогикалық (дидактикалық) деңгей: жалпыпедагогикалық (жалпы дидактикалық,
жалпытəрбиелік). Технология белгілі бір аймақтағы, оқу орнындағы, оқытудың білім деңгейіндегі тұтас
білім беру үрдісін сипаттайды. Мұнда педагогикалық технология педагогикалық жүйе ұғымымен
мағыналас: оған оқытудың мақсаты, мазмұны, құрал,ғ əдістер жиынтығы, үрдістің объект, субъектісінің іс-
əрекеттік алгоритмі енеді.
2. Жеке əдістемелік (пəндік) деңгей: бұл «жеке əдістеме», яғни бір пəн, сынып, шеберхана аясында
оқыту мен тəрбиенің белгілі бір мазмұнын жүзеге асыру да қолданылатын əдіс, құралдар жиынтығы
(мысалы, оқу пəндерін оқыту əдістемесі жəне т.б.)
3. Модульдік деңгей: бұл оқу-тəрбие үрдісінің кейбір бөліктерінің технологиясы, жеке дидактикалық
жəне тəрбиелік міндеттерді шешу (іс-əрекеттің бір түрінің технологиясы, ұғымдарды қалыптастыру, жеке
тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру, сабақ технологиясы, жаңа білімді меңгеру технологиясы жəне т.б.)
Педагогикалық техънологияның негізгі құрылымдық бөліктері:
a. Тұжырымдамалық негізі;
b. Оқытудың мазмұндық бөлігі:
- оқытудың мақсаттары – жалпы жəне нақты;
- оқу материалының мазмұны;
c. үрдістік бөлік – технологиялық үрдіс:
- оқушылардың оқу əрекетінің əдістері мен формалары;
- мұғалім жұмысының əдістері, формалары;
- материалды меңгеру үрдісін басқарудағы мұғалім əрекеті;
- оқу үрдісін диагностикалау.
Кез-келген педагогикалық технологияға қойылатын негізгі əдіснамалық талаптар:
1. тұжырымдамалық негіздің болуы. Кез-келген педагогикалық технологияға белгілі білім ғылыми
тұжырымдама тəн. Оған білім беру мақсаттарына жетудің философиялық , психологиялық, дидактикалық
жəне əлеуметтік-педагогикалық негіздемесі енеді.
2. Жүйелілік. Педагогикалық технология жүйеге тəн барлық қасиеттерге ие болуы тиіс: үрдістің
логикасы, барлық бөліктерінің өзара байланысы, тұтастығы.
3. Басқарушылық сипаты. Оқу үрдісін жобалау, жоспарлау, диагностикалық мақсаттар қою, нəтижені
түхзетук мақсатында əдіс-тəсілдерді, құралдарды өзгерту.
4. Тиімділік. Қазіргі педагогикалық технологиялар бəсекелестік жағдайында өмір сүргендіктен,
нəтижесі бойынша тиімді, шығындары бойынша үнемді, оқытудың белгілі білім стандарттарына жетуді
қамтамасыз ететіндей болуы тиіс.
5. Қайта өндірілуі. Педагогикалық технологиялар білім беру орындарында түрлі субъектілердің
қолдана алу (қайталау, қайта өндіру) мүмкіндігі.
№3 дəріс тақырыбы: Технологияны оқыту. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері

1. Технологиялық оқыту – даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы.
2. Технологиялық оқытуды ұйымдастыру.
Технологиялардың жіктелуі.
Педагогикалық технологияларды жіктеу мəселесі В.Г. Гульчевская, В.П.Беспалько, в.Т.Фоменко,
Г.К.Селевко жəне т.б. еңбектерінде қарастырылған.
1. Қолдану деңгейі бойынша: жалпыпедагогикалық, жеке əдістемелік (пəндік) жəне модульдік
технологиялар.
2. Философиялық негізі бойынша: материалистік, идеалистік, диалектикалық, метафизикалық,
ғылыми (сциентикалық), діни; ізгілікті, ізгілікті емес; антропософиялық, теософтық; прагматикалық
экзистенциалистік, еркін тəрбиелеу жəне зорлау; жəне т.б.
3. Психикалық дамудың басым факторы бойынша: биогенді, социогенді, психогенді жəне идеалистік
технология. Тұлға - бұл биогенді, социогенді, психогенді факторлар əсерінен туындайтын нəтиже, нақты
технология олардың тек біреуін есепке алып, оны негізгісі ретінде көрсетуі мүмкін.
4. Тəжірибені меңгерудің ғылыми тұжырымдамасы бойынша: ассоциативті-рефлекторлы;
бихевиористік, гештальттехнологиялар, интериоризаторлық, дамытушы, нейролингвистикалық
бағдарламалау жəне суггестивті.
5. Тұлғалық құрылымдарға бағытталуы бойынша: ақпараттық технология (пəндер бойынша білім,
білік, дағдыны қалыптастыру); операциялық (ақыл-ой əрекеттерінің тəсілдерін қалыптастыру);
эмоционалдық-көркем жəне эмоционалдық құлықтық (эстетикалық жəне құлықтық сапаларда қарым-
қатынастарды қалыптастыру); өзін-өзі дамыту технологиялары (тұлғаның өзін-өзі басқару механизмін
қалыптастыру(; эвристикалық (шығармашылық қабілеттерді дамыту) жəне қолданбалы (іс-əрекеттік,
практикалық саланы қалыптастыру).
6. Мазмұн мен құрылым сипаты бойынша: оқыту жəне тəрбиелеу; зайырлы жəне діни, жалпы білім
беретін жəне кəсіби-бағдарлы, гуманитарлық жəне технократтық, кешенді (политехнологиялар) жəне аралас
технологиялар. Монотехнологияларда оқу-тəрбие үрдісі бір басым идея, ұқстаным, тұжырымдамаға
негізделсе, политехнологияда – бірнеше технологиялардың бірігуі. Басқа технологияларға жиі енгізілетін
технологиялар, олардың элементтері аралас технологиялар деп аталады. Олардың рөлі – катализатор
(жеделдеткіш), белсендендіргіш.
7. Танымдық іс-əрекетті ұйымдастыру жəне басқару бойынша ажыратылған (оқушылардың іс-əрекеті
бақыланбайды, нақтыланбайды), циклді (бақылау, өзін-өзі бақылау, өзара бақылау), бейтарап (фронтальды),
бағытталған (жеке), қолмен жұмыс (вербальді(, автоматтандырылған (оқу құралдарының көмегімен).
Аталған қасиеттерге сəйкес технологиялардың мына түрлері ажыратылады (В.П.Беспалько):
1 – дəстүрлі дəрістік оқыту;
2 – аудиовизуальды техникалық құралдар көмегімен оқыту;
3 – «кеңесші» жүйесі;
4 – оқулық көмегімен оқыту;
5 – «шағын топтар» жүйесі;
6 – компьютерлік оқыту;
7 – «репетитор» жүйесі;
8 – «бағдарламалы оқыту».
№4 дəріс тақырыбы: Оқытудың инновациялық технологияларының білім беруді модернизациялау

контекстінде дамуы.
1. Білім беруді модернизациялау тұжырымдамасы.
2. Білім берудің педагогикалық технологиялары.
Педагогикалық технологияда баланың позициясы, білім беру үрдісінде ересектердің балаға деген
қарым-қатынасы өте маңызды орын алады. Осы көрсеткіш бойынша технологияның типтері мынадай:
a. Авторитарлы технологиялар (субъект-объектілі қарым-қатынас, талап қою мен зорлаудың
басылымдылығы);
b. Дидактоцентрикалық (субъект-объектілі қарым-қатынас, негізгі мақсат – оқыту, тұлғаны
қалыптастыру құралдары- дидактикалық құралдар);
c. Тұлғалық-бағдарлы (бастысы – бала тұлғасы, оның табиғи əлеуетін дамыту. Бала тұлғасы – білім
беру субъектісі, мақсаты оларды антропоцентрикалық деп те атайды).
Тұлғалық бағдарлы технологияға:
Антропоцентрикалық,
Гуманистік
Психотерапевтикалық бағыттар тəн.
Мақсаты – жан-жақты дамытылған, еркін, шығармашыл тұлғаны қалыптастыру.
Тұлғалық бағдарлы технологиялар түрлері:
1. ізгіліктік-тұлғалық технологиялар – ізгіліктік мəнге ие, тұлғаға
психотерапевтикалық қолдауц көрсету, көмек беру. Идеясы – баланы жан-жақты
құрметтеу, жақсы көру, оның шығармашылығына сену.
2. ынтымақтастық технологиясы демократизмді, педагог пен баланың субъект-
субъектілі қарым-қатынасындағы теңдік, жолдастық.
3. еркін тəрбиелеу технологиясы. Балаға таңдау жəне өз бетімен жұмыстану еркіндігін
беру.
4. эзотериялық технология – «ұғынылмайтын» санаасты, эзотериялық білім жайындағы
ілімге негізделген – шындық жəне оған апаратын жолдар. Педагогикалық үрдіс – бұл
шындықты айту емес, оған ену, жақындау.
8. Оқытудың тəсілі, əдісі, құралы бойынша: догматикалық, репродуктивті, түсіндірмелі-
иллюстративті, бағдарламалы оқыту, проблемді оқыту, дамыта оқыту, өзін-өзі дамыта оқу диалогтық,
коммуникативтік, ойын, шығармашылық жəне т.б.
9. Оқушылардың категориясы бойынша:
• көпшілік (дəстүрлі) мектеп технологиясы, орташа оқушыға есептелген;
• алдыңғы деңгейлі технологиялар (пəндерді тереңдетіп, оқыту, гимназиялық, лицейлік, арнайы білім
беру жəне т.б.;
• орнын толтыра оқыту технологиясы (педагогикалық түзету, педагогикалық қолдау жəне т.б.);
• түрлі виктимологиялық (сурдо-, орто-, тифло-, олигрофренопедагогика);
• мектеп аясында ерекше балалармен (қиын балалар, дарынды балалар) жұмыс жасау технологиясы.
10. Дəстүрлі жүйені модернизациялау бағыты бойынша:
a. Педагогикалық қарым-қатынастарды ізгілендіру жəне демократияландыру негізгі педагогикалық
технологиялар – іс-əрекетке бағытталу, тұлғалық қарым-қатынастардың басымдылығы, жекелеу
тұрғысы, демократиялық басқару, мазмұнның айқын ізгіліктік сипаты тəн. Олар: ынтымақтастық
педагогикасы, Ш.А.Амонашвилидің ізгіліктік-тұлғалық технологиясы, адамды қалыптастырушы
пəн-əдебиетті оқыту жүйесі (Е.Н.Ильинаның) жəне т.б.
b. Оқушылардың іс-əрекеттерін белсендендіру жəне интенсификациялау (жеделдету) негізіндегі
педагогикалық технологиялар: ойын техөнологиялары, проблемді оқыту, В.Ф. Шаталовтың тірек
сигналдары конспектісі негізінде оқыту технологиясы, Е.И.Пассовтың коммуникативті оқыту
технологиясы.
c. Оқыту үрдісін тиімді ұйымдастыру жəне басқару негізіндегі педагогикалық технологиялар:
бағдарламалы оқыту, саралап оқыту, жекелеп оқыту, топтық жəне ұжымдық оқыту, компьютерлік
(ақпараттық) оқыту технологиялары.
d. Оқу материалын əдістемелік жəне дидактикалық қайта құру негізіндегі педагогикалық
технологиялар: дидактикалық бірліктерді үлкейту (П.М.Эрдниев), В.С.Библердің «Мəдениеттер
диалогы» технологиясы, Л.В.Тарасовтың «Экология жəне диалектика» технологиясы,
М.В.Воловинтің ақыл-ой əрекеттерін деңгейлі қалыптастыру теориясын жүзеге асыру технологиясы
жəне т.б.
e. Табиғатқа сəйкестік технологиясы, халық педагогикасының əдістерін қолдану, баланың табиғи
дамуына негізделген технологиялар: Л.Н.Толстой бойынша оқыту, М.Монтессори технологиясы
жəне т.б.
f. Альтернативті: Р.Штайнердің вальдорф педагогикасы, С.Френенің еркін еңбек технологиясы, жəне
т.б.
№5 дəріс тақырыбы: Интерактивтік əдістерді қолданудың теориялық негіздері

1.«Интерактивтік оқыту» ұғымы
2.Интерактивтік оқыту үрдісін ұйымдастыру ерекшеліктері
«Интерактив» сөзі ағылшынның «interact» сөзінен шыққан. «Inter»-бұл өзара, «act»-əрекеттесу деген
мағынаны білдіреді. Интерактивті сөзі бұл бір нəрсемен ( мысалы, компьютермен немесе біреумен, адаммен
əңгімелесу) диолог түрінде өзара əрекет етуге қабілеттілік дегенді білдіреді. Сонымен, интерактивтік оқыту-
бұл ең алдымен мұғалім мен студенттердің өзара əрекеті жүзеге асырылатын диалогтық оқыту, танымдық
іс-əрекетті ұйымдастырудың арнайы формасы. Оның өзінің нақты жəне болжаған мақсаттары болады. Оның
мақсаттарының бірі -оқыту үрдісін жемісті ететін студенттердің өзінің интеллектуалдық деңгейін,
табыстылығын сезінуге жəне оқытуда жағымды жағдай жасау.
Оқу процесіндегі өзара əсердің жаңа мазмұнын бере алатын анықтаманы іздестіру барысында
интерактивті оқыту термині пайда болды. Бұл шын мəнінде педагогикалық қарым – қатынастың мəнін,
мазмұны мен құрылымын, оңтайландыруға қабілетті екендігін көрсетті. Интерактивтілік ұғымы
«символикалық интеракционизм» (Г.Блоуберг, Дж.Г.Мид, Р.Сирс, т.б.), яғни адамдар арасындағы қарым –
қатынасты үздіксіз сұхбат (диалог) ретінде қарастыру деген сөз. Мұндай тікелей диалог бүгінгі күні ерекше
мəнге ие болып отыр. Көптеген негізгі əдістемелік инновациялар.
«Интерактивтің» негізгі ерекшеліктері қандай? Мысалы, сондай мақсаттардың бірі – студент өзінің
жетістігін, интеллектуалдық қабілетін көрсете алатындай жағдай тудыру болып табылады жəне бұл оқыту
процесінің нəтижелі болуына əсер етеді. Оқы процесіндегі интерактивтік əрекет диалогтың қарым –
қатынасты ұйымдастыруды жəне дамытуды көздейді. Өзара түсінісу, өзара əсерге бірлесіп шешім
қабылдауға мүмкіндік береді. Диалогтық оқыту нəтижесінде сыни ойлауға, күрделі мəселелерді талдау
негізінде шешуге, балама пікірлер айтуға, дискуссияға қатынасуға, басқа адамдармен қарым – қатынас
жасауға үйренеді. Бұл үшін сабақ кезінде жеке, жұптық жəне топтық жұмыстар ұйымдастырылады, зерттеу
жобалары, рольдік ойындар қолданылады, əртүрлі құжаттар мен ақпарат көздері мен шығармашылық
жұмыстар жүргізіледі.
Интерактивті оқытудың мəні оқыту үрдісін барлық студенттер таным үрдісіне тартылып, өздері
білетін жəне ойлайтын нəрселерін қайта қарауға, түсінуге мүмкіндік беретіндей етіп ұйымдастыру.
Интерактивті оқыту жеке студенттермен жұмыс, жұппен жұмыс, топпен жұмыс түрінде
ұйымдастырылады. Мəселен, педагогика сабағында интерактивті əдістерді қолдану кезінде студенттерді
топқа бөліп, оларды белсенді əрекет етуге, бірін-бірі қолдау, толықтыру арқылы сұхбат құруға үйретуге
болады. Екі студенттің сұхбатына үшіншісі де араласуына болады. Ол қарсы топтың студенті болуы да
мүмкін. Қарсы топтан болғандықтан, ол сұхбатқа өзінің сұрағымен немесе екі студенттің сұхбатында
айтылмаған тақырыпқа қатысты тың дерегімен қатыса алады. Мұны полилог деп атайды. Бұл өзге тілді
үйренуді жеңілдетеді, оқу процесінде кездескен қиындықтарды жеңуге көмектеседі.
Сонымен қатар бұл əдіспен өткізілген сабақта мұғалім əр студентке жеке көңіл бөле алады. Себебі
əрбір студенттің жеке өзіне ғана бөлінген тапсырмасы болады. Мұнда əрбір студент өз жұмысының
нəтежелі болуын көздейді. Сөйте тұра, олар жұп болып, топ болып жұмыс істейтіндіктен, біріккен
əрекеттерінің жеткілікті болуын да мақсат етеді. Сондықтан білімі төмен студенттер озат студенттерден кей
жерлерде тапсырманың орындалу барысынан көмек алса, ал озат студенттер топтық əрекетте артта қалмау
үшін тілді нашар білетін, я білімі төмен серіктесіне көмек береді. Осылайша интерактивті əдіс студенттерге
мəселені бірігіп шешуді үйретеді. Бірігіп жұмыс істеу əрі жеңіл, əрі қызық, əрі тиімді. Интерактивті əдіс
барысында олар мəселені бірігіп шешіп қана қоймай, бірлесуге, ұйымдасуға бейімделе отырып, оқып
үйренуге тырысады. Бұл оқытудың тəрбиемен бірлікте жүруіне алғы шарт қалыптастырады.
Интерактивті əдісте, жоғарыда айтқанымыздай, мұғалім ұйымдастырушы, бақылаушы деңгейінде
ғана көрінеді де, студент белсенділігі арта түседі. Интеракция кезінде мұғалім жұмысқа тікелей
қатысқанымен, ол өз мүмкіндігін шектеп,онда студенттің белсенді болуына жағдай туғызуы қажет. Дəлірек
айтқанда, өзге тілді үйренуде маңызды болып табылатын студент пен студенттің арасында болатын
интеракция кезіндегі əрекет жүйесін бес сатыға бөлуге болады: мақсат қою, жұмысты жоспарлау,
тапсырманы бөлу, студенттер əрекетін бақылау, бағалау.
Ал интерактивті оқытудың мақсаты-оқу процесінің барлық сатысында бірлескен əрекетке жағдай
жасау. Əр студентті жеке тапсырмамен жұмыс істете отырып, топ мүддесін ойлауға үйрету. Əрқайсысын өз
міндетін жауапкершілікпен атқаруға жетелеп, ортақ нəтежеге қол жеткізуге ұмтылдыру.
Интерактивті оқыту əдістеріне студенттерді білім алу жəне оны өңдеуге жағдай жасайтын əдістер
жатады. Олардың ішінде белгілілері-«Үлкен шеңбер», «Өзара» (междусобойчик) , «Аквариум», «Ми
шабуылы», «Дебат», «Мозайка», «Пікірталас жургізу əдістемесі», «Рольдік пікірталас», «Психологиялық-
педогогикалық консилиум» жəне т.б.
Мамандар интерактивті оқыту үрдісіндегі мінез – құлық нормаларын төмендегіше бөлінеді:
- өзара біріккен іс- əрекетте «актерлер» мен «көрермендер» жоқ, барлығы қатысушылар;
- топтың əрбір мүшесінің сөздері тыңдауға тұрарлық;
- сөйлегенде нақты тақырып бойынша, түсінікті тілмен, артық ақпаратсыз сөйлеген дұрыс;
- егер ақпараттың кейбір жерлері түсініксіз болса, оны түсінуге бағытталған сұрақта қою керек («Мен дұрыс
түсінсем?...»); тек содан кейін ғана қорытынды шығарылады;
- жеке тұлға емес, идея сыналады;
- өзара біріккен іс - əрекеттің мақсаты қандай да бір көзқарасты «жеңу» емес, мəселе бойынша түрлі
пікірлерді біліп, жақсы шешім шығару т.б.;
«Интерактивті оқыту» 1990 жылдары интернет желісінің дамуымен байланысты пайда болды.
Осыған орай, көптеген ғалымдардың түсіндіруінше, интерактивті оқыту компьютер жəне интернет желісін
пайдалану арқылы оқыту дегенге саяды.
«Интеракция» термині əлеуметтік психологияда да бар. Онда бұл термин ертеден қарастырылып
келеді. Алайда кейбір əлеуметтанушы ғалымдар оны адамдардың өзара бірлескен əрекеті деп көрсетсе,
кейбіреулері қарым- қатынас деп түсіндіріледі. Енді бір əлеуметтенушілер интеракцияны қарым-қатынастың
бір түрі деп біледі.
Педагогикада «интерактивтілік» терминінің жиі қолданылғанына қарамастан, ол теория мен
практиканың жеке пəні ретінде қарастырылған емес. Əдіскер ғалымдар бұл ұғымды жан-жақты саралай
келе, оны жүйе ретінде төмендегідей сипаттайды:
- екі не одан да көп қатысушының біріккен əрекеттерін талдаудың бірлігі болып табылатын дидактикалық
жүйе,
- ұжымдық (топтық) іс-əрекет,
- əрекет нəтижесіне ролдік жауапкершілік,
- басқа тұлғамен субъектілік байланыс,
- тұлға əрекетінің басқа мүшелердің қасиеттеріне тəуелді болуы жəне оларға ықпалы,
- əрекеттің тəрбиелік сипатының субъектінің іс- əрекетінде бейнеленуі,
- субъектілердің өзара қарым-қатынасы.
№6 дəріс тақырыбы: Кредиттік оқыту жүйесінде интерактивтік əдістерді қолдану жолдары
1. Студенттердің тұлғалық дамуын жүзеге асыратын интерактивті оқыту моделі
2. Кредиттік оқыту жүйесіндегі интерактивті дəрісті ұйымдастыру жəне жүргізу бағыттары
Кредиттік технология жүйесінің негізі оқытушы мен студенттердің бір – біріне үлкен сенім
артуында, яғни білім жөнінде сенім кредиті болу керек. Студент өз бетінше оқып келіп оған берілген
білім кредитін өтеуі керек. Бұл жүйе АҚШ, Жапония сияқты дамыған елдерде енгізілген.
Қазақстанда кредиттік оқу жүйесіне көшудің алғашқы нəтежелері студенттердің өзіндік
жұмыстарының (СӨЖ) ролін күшейту керектігін көрсетті, себебі аудиториялық сабақтардың санын тиімді
түрде кеміту жəне мəселені студенттердің өзіндік жұмыстарына негіздеу шəкірттердің білімін өз бетінше
көтеруіне жəне өз бетінше дамуына, сын көзқарас пен ойлау қабылеттерін арттыруына зор ықпалын
тигізері сөзсіз. Студент үшін кредиттік жүйе бойынша оқытудағы ең маңызды нəрсе пəннің жұмыстық
бағдарламасы (силабус) болып табылады.
Кредиттік жүйе бойынша студент бұрынғыша конспект жазбайды, оның мазмұны белсенді
таратылатын материалда (БТМ) болады. Студенттің өз бетінше орындайтын жұмыстарының тиімділігін
арттыру мақсатында аудиторияда өткізілетін əрбір 2 сағатқа сəйкес студенттердің оқытушының
жетекшілігімен орындайтын өзіндік жұмысына 1 – 2 сағат бөлініп отыр. Бұл сағаттар сабақ кестесіне
енеді жəне оқытушының журналына жазылады. Оқытудың кредиттік жүйесін енгізу экспериментінде
студенттің білімін бағалау екі түрлі маңызды функция атқарады. Оның біріншісі студенттерді үлгерімі
бойыншаесепке алу, екіншісі оқытудың мəнін анықтау. Студенттердің білімін тексеру мен бағалау
студенттердің білімді қаншалықты игергеніне сəйкес түрде жүргізіледі, сонымен бірге оқытушының
қызметінің қаншалықты нəтежелі болғанын білдіреді.
Оқудың кредиттік жүйесі бойынша курстан курсқа көшудің орташа балы əрбір жоғары оқу орнында
өз бетінше анықталады.
Студенттің өзіндік жұмыс тапсырмаларын екіге бөліп қарастыруға болады. Оның біріншісі- лекция
сабақтарына дайын болу үшін қажетті əдебиеттерді оқу, термендер мен түсіндірме сөздерден глоссарий
түзу,эссе жазу т. б.
Екіншісі – əрбір пəннің өзіндік ерекшеліктеріне байланысты белгілі бір білім мен уақыт көлемін
қажет ететін арнайы тапсырмалар. Мысалы: презентация,топтық жəне жобалар. Т.б. Соңғы жылдардағы
практика көрсетіп отырғандай, студенттердің өзіндік жұмыс тапсымаларының көптеген түрі қолданылып
жүр.
Интерактивті оқыту үрдісінде оқу диалогының сөздік емес жəне сөздік тəсілдерін қарастырып
көрейік.
Сөздік емес оқыту тəсілдері төмендегідей жағдайлармен анықталады.
- визуальді
- акустикалық жəне т.б.
Интерактивті оқытудың сөздік тəсілдеріне мыналар жатады:
- ашық сұрақтарды қою іскерлігі біріккен « дұрыс» жауапқа алдын-ала бағытталған жауаптар емес, мəселе
бойынша əртүрлі көзқарастарды айту;
- мұғалімнің өз тұғырын өзара əрекеттесуде анықтаушы ретінде емес, сонымен қатар студентерге сабақ
барысында « дұрыс» жəне «бұрыс» көзқарастарды ешқандай қорқынышсыз айтуларына мүмкіндік беретін
бейтарап ретінде анықтауы;
- сабақтың қалай жəне неге жүзеге асатынын түсінуге көмек беретін сабақты өзіндік талдауға дайындық,
қай жерде өзара əрекеттесу «тоқырап» қалды, бұл қандай жағдаймен байланысты болды, келешекте қалай
шешуге болды;
- сабақтың өту жағдайын, оның нəтежелігін қадағалауға мүмкіндік беретін ескертулерді тіркеу.
Интерактивті оқыту əдістерінің түрлері: топтармен жұмыс, оқу пікірсайысы (Сократтық
диологтар), «ойындық жобалау, « ми шабуылы», «пікірталас», «дөңгелек үстел». Енді осы əдістерді
қолданудың əдістемесін қарастырамыз.
Топтағы жұмыс немесе «Өзаралық». Топ төрт адамнан тұратын топшаларға бөлінеді. Əрбір топша
аудиторияда өздерінің тиесілі орнын табады.
1 кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни студенттер оқулықтың 3-
4 тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға жəне
өткізуге 15 – 20 минут уақыт беріледі.
2 кезең. Жұппен жұмыс. Əрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз. Төрт адам –
алфавиттің төрт əрпімен А, Б, В, Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде əрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды.
Мыс; А – Г, В – Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың
ортақ шешімге келуіне əкелу. Уақыты – 10 минут.
3 кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны
өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері жаңа əріптестеріне мəселені өзіндік шешудің жолдарын жəне
жаңарту мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың əрбір мүшесі басқаның пікірін
тыңдауға мүмкіндік алады, мəселені қалай түсінгендігін білдіреді, мəселенің табылған шешімін қорғай
білуге үйренеді.
4 кезең. Топтық шешімді қабылдау. Əрбір төртік жиналады. Топ мүшелерінің мəселені əдістерінен
хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына ғана емес,
сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін ұсынулары
мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі. Жұмыстың бұл формасы, яғни ақпаратты
белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс – əрекет дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Əсіресе
бұл өзгелерден қысылатын студенттерге көмектесіп, студенттердің өзін-өзі бағалауына жағымды əсер
етеді.Бірақ, барлық əдістер сияқты бұл əдістің өзіндік кемшіліктері бар. Мəселен, студенттер шағын топтың
пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін. Сондықтан өзара əрекеттесудің жаңа формасы
«Мозайкаға» көшуге болады. Бұл əдістің мəні топтардың бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді
ортағашығаруынан тұрады. Бұл əдістің мазмұны (мəселесі, тақырыбы,т.б) алдыңғы əдістермен бірдей.
Алайда , бұл əдістің ерекшелігі мəселенің топ ішінде емес, шағын топтың сыртында шешуге тырысады.
1 кезең. Шеңбер ішінде мəселені шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мəселе 4 адамнан тұратын
кіші топтардың ішінде шешіледі. Əрбір қатысушы талқылаудың (15 – 20 мин.) соңында сол топтың ортақ
шешімінің жоспарын білуі керек.
2 кезең. Адамдар арасында мəселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі əрекеттерді
көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан(əріптік бірлік)қағидасы бойынша құрылған
топтар(А-А-А-А)келеді. Əрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мəселені шешу жолдарын ұсынып, өзге
топтардың пікірлерімен танысады. Ортақ жəне тиімді шешім таңдалады.
3 кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте
бір оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты 15-20 минут.
Бұл өзара əрекетте əрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді. Сабақты
интерактивті түрде өткізген кезде студенттер тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын мəселерді де өз
бетінше шеше алатын болады.
Конференцияның бұл түрін «Дөнгелек үстел», «Ойға шабуыл», «Дебат», «Фокус-топ» жəне т.б.
оқыту формаларын қолдану арқылы ұйымдастыруға болады.
№7 дəріс тақырыбы: Педагогиканы оқыту технологиясы.

1. Жоғары мектептегі педагогикалық технологиялар.
2. Оқытудың инновациялық технологиясы.
Қоғамымыздың қазіргі даму кезеңіндегі басты мəселелердің бірі – мектептегі білім беру жүйесінде
оқыту үрдісін технологияландыру. Осыған орай оқытудың əртүрлі технологиялары жасалып, мектеп
тəжірибесіне енгізілуде. Педагогикалық технологияға алғаш анықтама берген ғалымдардың бірі –
орыс ғалымы В.П.Беспалько. Оның жеке аспектілері мен түрлері В.М.Монахов, М.В.Кларин,
П.И.Третьяков, И.П.Сенновский, Г.А.Монахова, М.А.Чошанов т.б. ғалымдар еңбектерінде
қарастырылған. В.П.Беспалько “Педагогикалық технологияны – практикада іске асатын нақты
педагогикалық жүйе, жоба” деп көрсеткен. Ол педагогикалық жүйе тұлғаны қалыптастыруға ықпал
ететін арнайы ұйымдастырылған, мақсатты, бір-бірімен өзара байланыстағы əдіс-тəсілдер деп
қарастырады.
«ХХ1 ғасырда білімі дамымаған елдің тығырыққа тірелері сөзсіз» делінген Президентіміз Н.Ə.
Назарбаевтың 18 ақпан 2005 жылғы Қазақстан халқына Жолдануында. Бұл мəселе жалпы білім
беретін мектептерге байланысты айтылып тұрғаны белгілі. Кез келген мектептен толыққанды
сапалы білім алған, оның бағдарламасын толық меңгерген оқушыдан болашақта жақсы маман
білімді азамат шығары сөзсіз. Себебі, біз қадам басқан ХХ1 ғасыр жан-жақты дамыған білімді, өз ісіне
сенімді азамат тəрбиелеуді талап етіп отыр.
Мектепте жұмыс атқаратын, яғни балаларға жүрек жылуын беріп, оларды білім нəрімен
сусындататын əрбір мұғалімге қойылатын қазіргі талап өте үлкен. Мұғалім өзінің инновациялық іс-
əрекетін қалыптастырып, оны меңгеріп, сол жаңа педагогикалық технологияларды оқу-тəрбие
үрдісінде жүйелі түрде пайдалану арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру қажет /22;22/.
Технология дегеніміз- қандай болса да белгілі бір іске қолданылатын қабылдаулардың
жиынтығы. Технология – оқытудың жоспарланған қорытындыларына жету процесі.
Педагогикалық технология дегеніміз- тəжірибеде жүзеге асырылатын белгілі бір
педагогикалық жүйенің жобасы, ал педагогикалық жағдайларға сай қолданылатын əдіс-тəсілдері,
оның құрамды бөлігі ғана.
Жаңаша оқытудың негізгі мақсаты оқушыға деген сенімді бағыт беру, түзету енгізу. Жаңа
технологияларды пайдаланғанда мына жағдайларды ескерген жөн:
- қатар отырған топтың білім деңгейін ескеру;
- əдістеме мен технологияның сабақтастығы.
Бастысы:
- оқушының өз бетінше іс-əрекет жасау тəсілдерін меңгеруде мұғалім тарапынан көмек беруді
бірітіндеп азайту.
- мұғалімнің ықыласы мен шеберлік деңгейінің болуы.
Жаңа технологиялардың түрлері жетерлік. Алайда жаңа технологиялардың мына түлері
біздің мектеп оқушыларына тиімді нəтиже береді:
- бағдарламалы оқыту;
- профильді жəне кəсіптік бағдар беру;
-тірек конспектісін қолдану;
диалогтік əдістеме;
- модульдік технология;
- семинар сынақ;
- өз бетімен білім алу;
- өнертапқыштық тапсырмаларды шешу теориясы.
Шығармашылық тапсырманы орындау.
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдында қойылып отырған міндеттердің бірі – оқытудың
əдіс-тəсілдерін үнемі жаңарту жəне қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру
мұғалімнің зейін-зерделік, кəсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық жəне басқа да көптеген
ұстаздық қабілетінің қалыптасуына игі əсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тəрбие үрдісін жүйелі
ұйымдастыруына көмектеседі.
Жаңа технологияны қолдану төмендегідей кезеңдер арқылы іске асырылады.
1-кезең – оқып үйрену.
2-кезең – меңгеру.
3-кезең - өмірге енгзу, тəжірбеде қолдану.
4-кезең – дамыту, нəтижесін тексеру.
Б.Т.Лихачев “Педагогикалық технологияны оқу үрдісіне белгілі бір мақсат көздей отырып əсер
ететін педагогикалық нəтижеге жетелейтін бір-ліктердің жүйесі ретінде көрсетеді, үнемі өзгеріп
отыратындығын айтады”.
М.В.Кларин “Педагогикалық технология – бұл педагогикалық мақсатқа қол жеткізу жолындағы
қолданылатын барлық қисынды ілім амалдары мен əдіснамалық құралдардың жүйелі жиынтығы жəне істеу
реті”, деген анықтама ұсынды.
М.А.Чошановтың анықтамасы бойынша “Оқытудың технологиялары – дидактикалық жүйенің
процессуалдық құрамдас бөлігі”. Ал В.М.Монахов “педагогикалық технологиялар – оқыту процесін
жобалау, ұйымдастыру жəне өткізудің ойластырылған моделі” деп көрсеткен. [22;3-7]
№8 дəріс тақырыбы: Ойындық технология

1. Ойындар жөнінде теориялар мен түрлері
2. Ойындық педагогикалық технологиялар
Мұғалімнің үнемі ізденіп, өз шеберлігін жетілдіріп, оқытудың жаңа түрлері мен əдістерін іздестіруі
қажет. Оқушылардың жас ерекшеліктері мұғалімнен сабақ кезінде оқушылардың білімге деген
қызығушылықтарын арттыру жолында ерекше жағдай туғызу қажеттігін талап етеді. Сабақта оқушылар тек
жаңа материалды оқып, есте сақтап қана қоймай, өмірдің түрлі бағалы тəжірибесінен үйреніп, əлемдік
зерттеу ақпараттарымен танысып, солармен біте қайнасып, бағалай білуге үйренсе ұстаз еңбегінің зая
кетпегені деп білемін. Əр ұстаз өз сабағының қызықты да тартымды болғанын қалайды, бұл үшін өз пəніңді
жақсы білгенің жеткіліксіз, ұстаз жақсы əңгімешіл болуы қажет.
Оқушылардың күнделікті оқу материалын қабылдауын қызықты да, тартымды ететін, олардың
шығармашылық ізденісін шындай түсетін, оқу үрдісінен бірден-бір тиімді тəсілі - ойын технологиясы
болып табылады.
Ойын тəсілдері таным қызметінің эмоционалды жəне тиімді жаңа жақтарын біріктіреді. Бұл бала үшін
табиғи дұрыс тəсіл. Ойын кезінде бала өзінің нақты тынысын, шынайы табиғатын танытады. Бұл
оқушының оқуға деген ынтасын арттырып, ойлау қабілетін, қиялын дамытады. Ойын – шығармашылық
ізденіске жол бастайды, қабілетін қалыптастырады. Бұл жерде белгілі ғалым психолог Д.Б.Элькониннің
айтқаны ойға оралады: “ойын - баланы ешкім, ешқашан үйрете алмайтын нəрсеге үйретеді. Бұл нақты
өмірге, кеңістікке, құбылыстарға, адамның іс-əрекетіне бағдар беретін зерттеу тəсілі. Ойын үрдісі кезінде
балалар зерттеу, сараптама жасау, оқу арқылы өмірге, əлемді танып-білуге бағалауға үйренеді”. [24;225-228]
Ойынның ұйымдастырылуы оның негізгі арқауынан: өткізілу орнын, уақытын, қатысушыларды
айқындаудан басталады. Бұл үшін тақырыптық күнтізбе жоспар құру кезеңінде əр түрлі сабақтарда
ойындарды қолданудың перспективалары айқындалады.
Сабақ жоспарларын қарастыру кезеңінде ойынның ережелері құрылады, атрибуттары дайындалады.
Бұл процеске оқушылар да тартылады.
Ойынды əрекеттің басқа түрлерінен шартты болуы ерекшелендіреді, өйткені қызығушылық-шарттылық
жағдаят туғызу арқасында əрекет ойын өзгешелігіне айналады. Сондықтан керекті шарттарды не арқылы
туатынын ескере отырып, ойындарды топтарға бөлуге болады.
Қазіргі кезең əр мұғалімнің алдына оқушының қыбілеті мен мүмкіндігін ескере отырып, осы заманғы
алдыңғы қатарлы озық технологияларды қолдануды талап етеді. Мұғалім өз тəжірибесінде жалпы топқа ғана
білім беру емес, əр баланың санасын ажеткізу үшін еңбектенеді.
Ойын технологиясы арқылы оқытудың əр деңгейлігіне жəне оқу үрдісінің негізгі міндеті жаңа
материалды оқып үйренудің барынша тиімді нəтижесіне қол жеткізуге болады.
№9 дəріс тақырыбы: Жобалау əдісі.

1. Жобалау əдісі.
2. Жобалау типтері. Оларды құрылымдау.
Əлуеметтік табиғи ортамен жанама өзара əрекеттесу процесінде стандартты емес жағдайларда
алынатын білім мен біліктердің қолданылуы жобалау əдісі негізінде ұйымдастырылуы мүмкін. Оқытудың
бұл əдісі ХХ ғасырдың басында АҚШ тың ауыл мектептерінде пайда болды. СОЛ кезден бастап əлемнің көп
елдерінде сəтті қолданыла бастады .Ресейде бұл əдісті алғаш қолдануға əрекет жасаған С. Т. Шатскийдің
клубы болды.Жобалау əдісі –ұғылықты толық нəтижемен айақталуы керек балалар анықтаған немесе
педагог ұсынған мəселені деталъдық өңдеу арқылы дидактикалық мақсатқа жеткізу əдісі. Ол нəтижені
ақиқат тəжірибелік іс əрекетте көруге ұғынуға болады.
Мəселені шешу бір жағынан оқытудың турлі əдіс,тəсілдердің бірлігін қолдануды,екінші жағынан
білім,біліктерді интеграциялау,ғылымның түрлісалаларынан білімді қолдануды талап етеді.Жобалау əдісі
бойынша жұмысқандайда бір мəселенің болуын ғана емес ,сонымен қатароны ашушешу əрекеті жоспарлау
болжамның болуы,ролъдің бөлінуін қарастырады.Жобаның тематикасы оқу процесін дифференциялау
процессі,сол сұраққа қатысты жеке оқушының білімін тереңдету мақсатында оқу бағдарламасын ың
қандайда бір теориялықсұрағына қатысты болуы мүмкін.Дегенмен көп жағдайда жобаның тақырыбы
практикалық өмір үшін өзекті,шығармашылық ойлау,зерттеу жəнепрактикалық дағдыларды талап ететін
сұраққа қатысты болады.Осылайша білімнің интеграциясына қол жеткізіледі.Жобалау əдістерінің маңызды
мақсаттарының бірі оқуменпрактиканың толыққанды байланыстылығы классиканың дидактикалық
принципін жузеге асыру,
Жобалау əдісі келесі түрдегі педагогикалық міндеттерді шешу үшін қолданнылуы мүмкін.
- Білім,білік дағдылардын практикалықмəнділігін ұғынған жағдайда оларды баланың меңгеруі.
-Өз бетінше индивидуалъды жəне топтық іс-əрекет əдістерін меңгеруі.
-Танымдық жəне шығармашылық қабілетті дамыту.
-балалардың кəсіпті таңдауына көмектесу бағыт беру.
Жобалар алуан түрлі,олардыңжіктемесі түрлі негізде болады.Жобада басымдылық танытқан
міндеттің сипатына қарай олар келесідей жіктеледі.Ізденістік,жіктеушілік,шығармашылық,қолданбалы.
Əдістемелік жобалар-ақпаратты жинау жəне талдау,мəселені анықтау жəне қою,міндет қою.Бұл
жағдайда ақпарат əдістері болуы керек.Сауалнамалар,публикациялардың талқылануы,бақылау т.б.Сонымен
қатар қажет қай əдіспен алуғу болатынын бала өзі анықтайды.
Жобаға қатысушылар осы міндеттерді шешу бойынша іс-əрекеттердің бағдарламасын өздері
жасайды,бірақ міндеттерді шешуді жүзеге асыру ізденістік жоба ретінде қалады.Іс-əректтің заттықнəтижесін
балалар жинаған,доклат,стенд,электрондық презентация түрінде ұсынған ақпараттар
құрайды.Зерттеушілік,шығармашылық жəне қолданбалы жобалар-педагог ұсынған немесе алдыңғы
ізденістік жобаның орындалу қорытындысы болып табылатын һандайда бір міндетті шешу.
Зерттеушілік жобаларды орындау барыснда балалар ақпаратты жинау жəне талдау
əдістерінқандайда бір ғылым саласында қолданылатын экспериментті жүргізу əдістерін меңгереді.Балаларға
қосымша білім беретін мекемелерде оқушылардың зерттеушілік жобалары нəтижесі ғылымжəне
практикалық мəнге ие мəселелерге қатысты өткізіледі.
Балаллардың шығармашылық жəне қолданбалы жобалары өнер немесе техника саласында нақты
өнім жасауға бағытталған.
Өнер саласындағы балалардың шығармашылығын жобалары қоғамдық бағытта,өйткені
шығармашылық өнімі белгілі бір көрермендер үшін жасалады.Шығармашылық қолданбалы шаралар
коммерциялық сипатта яғни жасалған өнімді басынан бастап сатуға бағытталуы мүмкін.Мұндай жоба тек
оқу-тəрбие міндеттерін ғана емес,балаларға білім беру мəселесінің эканомикалық міндеттерді шешуге
мүмкіндік береді.Балалар жобалары пəндік аймақта менозапəндік жне пəн болуы мүмкін.Индивидуалды
жобалардың орындалуындада оқу тобының ішінде қатынас болалды.Біріншіден əрбір индивидуалъды яғни
жеке жоба ортақ мəселенің алтерънатифті шешімдерінің бірі болып табылады.Екіншіден жобаны орындау
барысында стихиялық түрдегі кооперация болуы мүмкін.Жобаның орындалуының кез-келген кезінде
ұжымдық талқылау жүреді.Өйткені олардың негізінде бір алгаритм жатыр.Жобалар педагог жағынан
басқару сипатына қарай өзгешеленеді.
Сонымен қатар жүзеге асыру ұзақтығына қарайда өзгешеленеді.Ол қысқа мерзімді жəне ұзақ
мерзімді болады. Балаларға қосымша білім беретін мекеме тəжірибелерінде жобалау əдісін қолдануға келесі
талаптар қойылады. Бірінші талап – зерттеушілік жəне шығармашылық жоспарда мəселенің болуы.
Мəселенің шешілуінің объективті мəнділігі елеулі болмауы мүмкін, бірақ міндетті түрде балалар
үшін оның субъективті мəні болуы керек.
Екінші талап – күтілетін нəтижелердің практикалық жəне теориялық мəнділігі болып табылады.
Үшінші талап – балалардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру мүмкінділігі.
Бұл балаларда қажет білімін жəне біліктердің болуымен, физиологиялық жəне психологиялық
қауіпсіздік жағдайының сақталуымен ақпарат көздерінің қол жетерліктей болуы, материал, құрылғылардың
болуымен байланысты.
Төртінші талап – аралық нəтижелерді көрсете отырып жобаның мазмұнды бөлігінің кезеңдерге
құрылымдануы. Жобамен жұмыс бірнеше кезеңдерде жүзеге асырылады.
Біріншісі – ізденіс. Оның негізгі қызметі- жобаның мақсаты мен міндетін анықтау. Бұл кезеңде
ізденіс пен мəселені қалыптсатыру жүзеге асады. Мəселені педагог меңгерілетін тақырып шеңберінде
береді. Ал бала ақпаратты алдын- ала жинақтау жəне талдау барысында ұсынады. Ол үшін балалар келесі
сұрақтар қатарына жауап беруі керек. Мен не істегім келеді? Неге мен мұны істегім келеді? Менің
жұмысымның нəтижесі не болады? Осы сұрақтарға жауап бере отырып бала мəселенің субъективті мəнін
ұсынады, алда тұрған іс- əрекеттің мақсаты мен міндеттерін нақтылайды.Бұл көлемді жəне нақты түрде
жобаның тақырыбын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Жобаның мақсаты анықталғаннан кейін ол міндеттерде, аралық мақсаттарда нақтыланады. Олардың
орындалуы түпкі мақсатқа жетуге жеткізеді.
Екінші кезең – келешек жұмысты жоспарлау. Бұл кезеңде балаларға келесідей сұрақтар қойылады.
Ұсынылған тақырыптардың шешімі қандай? Олардың əр біреуін қанша уақытта шешу керек? Əр міндетті
шешу кімге жүктеледі? Жұмыстың əр кезеңін орындау үшін қандай материалдар мен құрылғылар
қолданылады? Əр кезеңге кімнің көмегі керек жəне оны қалай алуға болады? Əр кезеңнің нəтижелері мен
түсінікті нəтиже қалай ұсынылады? Жоспарлау кезеңі анықталғаннан кейін келешек жұмыстың жобасы
жасалады. Онда мақсаты мен орындалу кезеңдерінің барлығы сипатталады. Зерттеушілік жобалауды əдетте
жасөспірімдік жастағы балалар орындайды. Бұл жерде жүргізілетін зерттеудің жоба жоспарының
орындалуы орынды. Мұнда болжам, қолданлатын əдіс, бақылау жəне эксперимент жүргізу графигі, аралық
жəне түпкі нəтиженің ұсынылу формасы көрсетіледі.
Жоспарлау кезеңінде жобаның түпкі нəтижесіне қойылатын талаптар жасалады. Ол қалай жасалуы
керек, қандай критериялармен бағаланады Бұл талаптарды педагогтың өзі өңдеуі немесе ұжымдық талқылау
кезеңінде өңделуі мүмкін. Индивидуальді немесе топтық жобаларды тəжірибелік жүзеге асырмас бұрын
оларды аудитория алдында қорғағаны жөн. Қорғау процедурасы кірістіреді:
- жобаны жасаушы адамның қысқаша жоба жөнінде сипаттама беруі;
- жарияланған жұмыстың орындалуы мен нəтижесіне жауапты адамдарға заттық символдар беру;
- үшінші кезең – практикалық (техникалық) – жобаның кезеңдік орындалуы, аралық нəтижелердің
бағалануы, жұмыс барысын талдау, қажет түзетулер енгізу.
Ол педагогпен жеке кеңес сериясы немесе дөңгелек стол түрінде ұйымдастырылуы мүмкін.
Балалармен жоба əдісін пайдаланудың өз ерекшелігі бар. Кіші мектеп жасындағылардың жобалық іс-
əрекетін ұйымдастыру əдісін Т.В.Цветков өңдеді. Ол жоба əдісі мен ұзақ сюжетті – рольдік ойынның синтезі
ретінде көрінеді.
Жасөспірімдер үшін жобаның іс- əрекетті ұйымдастырылудағы маңызды кезең- жарысу т.б. Балаларға
қосымша білім беретін меемелерде «Идея жəне іс биржасы» əдісі қолданылады. Ізденіс кезеңі мүмкін
жобалар жөнінде идеяларды жинақтау идеялар тематикасы, іс - əрекет түріне қарай топтастырылады,
олардың «құны» - өзектілігі жəне орындалу қиындығы анықталады.
№10 дəріс тақырыбы: ЖОО-дағы инновация жəне оқыту ортасы.
Тақырыбы:
1. Аудиториядағы оқытушы рөлі.
2. Қатынастың диалогтық формасы.
3. Диалог.
Қазіргі кезең дидактикасы интерактивті оқыту формасы мен əдістерінің дəстүрлі оқытуда мынадай
негізгі айырмашылықтарын атап көрсетеді:
Оқушылардың танымдық қызметін міндетті түрде белсенді ету;
Сабақта студенттің белсендігін мүмкіндігінше ұзақ уақытқа көтеру;
Студенттің проблемаларды шешу барысында (өз бетімен жəне топпен) жоғары деңгейде күш-жігер
салуы;
Белсенді қызмет ету үшін эмоционалдық еріктік жағдай танытуы;
Оқытушы мен студенттер арасындағы қарым-қатынаста үздіксіз тура жəне кері байланыстың болуы;
Мұғалім қызметінің менеджер, оқу үрдісін ұйымдастырушы, кеңесші рөліне ауысуы.
Педагогика мен білім беру тарихында оқу барысында студенттерді белсенді етудің сан-алуан
əдістері мен формалары ойластырылады. Олардың кейбіреулеріне қазіргі уақытта ерекше мəн
берілуде (жобалау əдісі), ал кейбіреулері дəстүрлі оқыту қатарында болғанымен (эвристикалық
əңгіме, зертханалық жұмыс т.б.) оларға деген қарым-қатынас өзгеріп отыр: мəселен жиырмасыншы
ғасыр соңында өріс алған оқытудың ұжымдық түрі, проблемалық оқыту, авторлық мектеп т.б.
Жалпы интерактивті оқыту теориялық та, практикалық та тұрғыдан зерттеуді қажет ететін
дидактка міндеттерінің бірінен саналады. Ал интерактвті оқыту формаларын, əдістерін пайдалану
мұғаліммен оқушымен қарым-қатынас жағдайын аса шеберлік, білімділік, демократиялық бағытта
уақыт талабына сай қалайды. Педагокилық үрдісте жаңа технологияларды енгізіп, интеративтік
оқытуды пайдалану мұғалімдерді шеберлік жағынан шындайтындығы дау тудырмайды. Сонымен
интерактивті оқыту əдісі, тек іс-əрекеттің өзара əсерлесуі ғана болмайды, ол мұғалім мен оқушы
көзқарасы тең дəрежеде шығармашылық жұмыстануда əлеуметтік тұлғаралық қарым-қатынас
моделін құрайды. Интерактивті қолдану кезінде оқытушы, қарастырылап жатырған тақырыптың
ашылуын танымдық белсенділігімен шектеліп, өз бетінше жібермей, бұл оқушы мен оқытушының
біріккен əрекеті екенін естен шығармаған дұрыс.
№11 дəріс тақырыбыПедагогикалық инновация

1. Педагогикалық инновация туралы түсінік
2. Жаңа педагогикалық инновация түрлері
Қазіргі таңда елімізде болып жатқан жаңартулар оқу - тəрбие жұмыстарының бағыт-бағдарының
заман талаптарына сай жасалуын міндеттейді. Елімізде оқу - ағарту жүйесін қайта құру, мектеп рефомасын
жасау, оқуды өмірмен байланыстыру, оқушылардың білімді өз бетімен ізденуіне үйрету жəне білім
негіздерін демократиялық интеграциялық ұстанымдарға орайлас əр баланың жеке ерекшеліктері мен
қабілеттерін ескере отырып, оқытып-тəрбиелеу талап етілуде.
Соңғы жылдары дүние жүзі елдерінде білім беру жүйесін елеулі өзгерту қажеттігі жайында мəселе
көтеріліп, онда білім берудің «стандарттың» ұсыну басты нысанға алынды. Білім стандарты - əр бір
шəкірттің зердесіне жететін білімнің ең төменгі міндетті деңгейін көрсететін бағдарлама.
Үстіміздегі ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Олай болса,
мұғалімдердің алдында тұрған бірден-бір мақсат – оқушылар алған білімдерін пайдаға асырып, өздігінен
əрекет ете алатын, оларды түрлі өмірлік жағдайда қолдана білетін, жалпы азаматтық жəне ұлттық
құндылықтарды қатар меңгерген, өзіндік көзқарасы бар, Отанын шын сүйетін азамат болып жетілуіне
көмектесу.
Қазір кез-келген пəнді оқытуда пəнаралық байланыс арқылы білімнің жинақтаушы,
қорытындылаушы жəне үйлестіруші қызметін атқаруға болады.
Осы тұрғыда оқытудың интерактивті əдісі өте тиімді. Себебі, бұл əдіс оқушының жеке өмірлік
тəжірибесіне сүйене отырып, оның бойында білім, дағды жəне құныдылқ жүйесін қалыптастырады. Сабақ
мұғалім мен сынып тобы, шағын топтар мен жеке оқушы арасындағы қатынас арқылы жүзеге асырылады.
Мұнда мұғалім хабарлама беруші модератордың қызметін атқарады.
Бұл бақылауларды мына бағалау белгілері арқылы іске асыруға болады. Өзіндік бағалауы. (Бұл
бақлауды жұптың өзара бақылауына да жаратуға болады).
1. Менің бүгінгі тақырыпқа өз бетімше дайындығым: төмен, орта, жоғары.
2. Бүгінгі жаңа тақырыпты игеруім: төмен, орта, жоғары.
3. Бүгінгі сабаққа қатысуым: төмен, орта, жоғары, т.б.
Топтың өзара бағалауы (топтар бір-бірін бағалайды).
1. Топ ұжымының татулығы, белсенділігі, өзара əрекет əдебі, топтық араласу стилі: төмен, орта,
жоғары.
2. Жаңа тақырыпты өмір мен байланыстыра айтуы (қосымша материалдар, БАҚ жаңалықтары):
төмен, орта, жоғары.
3. Сөйлеу шешендігі, мəдениеті, т.б. төмен, орта, жоғары.
Бұл бақылаулар оқушыларды өздеріне жəне өзгеге сын тұрғысында қарауға үйретеді. Онда біреуді
бағалау үшін өзінде тиісті білім болуы қажеттігі туады. [31;28-29]
Бұл бақылау мен бағалау баланың бойында мына қасиеттерді қалыптастырады: еріктілік,
еңбексүйгіштік, өз күшіне сенуі, қабілеттілігі, жауапкершілікті сезінуі, адалдық, жолдастық қасиеттер, сөз
қоры, ғылыми ақпараттарды ақтаруы, өзінше түйін жасауы, сөйлеу мəдениеті, т.б.
Осындай қасиеттерді игерген балада, əрине, пəнге деген сүйіспеншілік, қызығу туады. Нəтижесінде
сабақтың сапасы артады. Бала өзін тұлға деп сезінеді. Мұғалім де, оқушы да тұлғаны тану жəне таныту
жолында қызмет жасайды.
Қазіргі кезде қарым-қатынас үрдісне негізделген оқыту – интерактивті оқытуға үлкен көңіл
бөлінуде. Оқыту үдісі тиімді болу үшін қарым-қатынастың үш жағыда қатысуы қажет: 1) ақпараттық
(ақпараттың берілуі жəне сақталуы); 2) интерактивті (біріккен іс-əрекетке өзара əсердің ұйымдастырылуы);
3) перцептивті (адамның басқа адамды қабылдауы жəне түсінуі).
Қазіргі кезде интерактивті оқыту 2 бағытта жүзеге асырылып жүр.
1. «Қарым-қатынас мəдениеті», «Риторика», «Біз адамдар арасында өмір сүреміз», т.б. арнайы
оқу курстарын ендіру.
2. Оқу жағдаяттарын банша пайдалану, студенттер үшін «қарым-қатынас алаңын» құру.
Интерактивті оқыту үрдісінде оқу диалогының сөздік емес жəне сөздік тəсілдерін қарастырып
көрелік.
Сөздік емес оқыту тəсілдері төмендегідей жағдайлармен анықталады:
-визуальды;
-акустикалық жəне т.б.
Интерактивті оқытудың сөздік тəсілдеріне мыналар жатады:
-ашық сұрақтарды қою іскерлігі (біріккен «дұрыс» жауапқа алдын ала бағытталған жауаптар емес,
мəселе бойынша əр түрлі көзқарастарды айту);
-мұғалімнің өз тұғырын өзара əрекеттесуде анықтаушы ретінде емес, сонымен қатар оқушыларға
сабақ барысында «дұрыс» жəне «бұрыс» көзқарастарды ешқандай қорқынышсыз айтуларына мүмкіндік
беретін бейтарап ретінде анықтауы;
-сабақтың қалай жəне неге жүзеге асатынын түсінуге көмек беретін сабақты өзіндік талдауға
дайындық, қай жерде өзара əрекеттесу «тоқырап» қалды, бұл қандай жағдаймен байланысты болды,
келешекте қалай шешуге болады;
-сабақтың өту жағдайын, оның нəтижелігін қадағалауға мүмкіндік беретін ескертулерді тіркеу.
Интерактивті оқыту əдістерінің түрлері: топтармен жұмыс; оқу пікірсайысы; «Сократтық
диалогтар»; ойындық жобалау; ми шабуылы; пікірталас; дөңгелек үстел. Енді осы əдістерді қолданудың
əдістемесін қарастыралық.
Топтағы жұмыс немесе «Өзаралық». Топ төрт адамнан тұратын топшаларға бөлінеді. Əрбір топша
аудиторияда өздерінің тиесілі орнын табады.
1-кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни, оқушылар оқулықтың 3-4
тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға жəне
өткізуге 15-20 минут уақыт беріледі.
2-кезең. Жұппен жұмыс. Əрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз: төрт адам –
алфавиттің төрт əрпімен А,Б,В,Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде əрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды.
Мысалы, А-Г, В-Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ, бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың
ортақ шешімге келуіне əкелу. Уақыты - 10 минут.
3-кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны
өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері əріптестеріне мəселені өзіндік шешудің жолдарын жəне жаңарту
мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың əрбір мүшесі басқаның пікірін тыңдауға
мүмкіндік алады, мəселені қалай түсінгендігін білдіреді, мəселенің табылған шешімін қорғай білуге
үйренеді.
4-кезең. Топтық шешімді қабылдау. Əрбір төрттік жиналады. Топ мүшелерінің мəселені шешу
əдістерінен хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына
ғана емес, сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін
ұсынулары мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі.
Жұмыстың бұл формасы, яғни, ақпаратты белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс-əрекет
дағдысын қалыптастыруға мүмкін береді. Əсіресе, бұл өзгелерден қысылатын оқушыларға көмектесіп,
оқушылардың өзін-өзі бағалауына жағымды əсер етеді. Бірақ, барлық əдістер сияқты бұл əдістің де өзіндік
кемшіліктері бар. Мəселен, оқушылар шағын топтың пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін.
Сондықтан өзара əрекеттесудің жаңа фомасы «Мозайкаға» көшуге болады. Бұл əдістің мəні топтардың
бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді ортаға шығаруынан тұрады. Бұл əдістің мазмұны алдынғы
əдістермен бірдей. Алайда бұл əдістің ерекшелігі мəселенің шешімін топ ішінде емес, шағын топтың
сыртында шешуге тырысады.
1-кезең. Шеңбер ішінде мəселе шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мəселе төрт адамнан тұратын
кіші топтардың ішінде шешіледі. Əрбір қатысушы талқылаудың (15-20 минут) соңында сол топтың ортақ
2-кезең. Адамдар арасында мəселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі əрекеттерді
көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан «əріптік бірлік» қағидасы бойынша құралған топтар
(А-А-А-А) келеді. Əрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мəселені шешу жолдарын ұсынып өзге
3-кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте бір
оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты – 15-20 минут. Бұл
өзара əрекетте əрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді.
Сабақты интерактивті түрде өткізген кезде оқушылар тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын
мəселелерді де өз бетінше
№12 дəріс тақырыбы Тұлғалық бағдарлы білім беру технологиясы.

1. Негізгі тұжырымдық ойлар
2. Баланы қолдау технологиясы.
«Тұлғалық бағдарлы педагогика», «тұлғалық бағдарлы білім беру», «тұлғалық бағдарлы
технологиялар» терминдері педагогикада 80-шы жылдардың аяғында пайда болған.
«Тұлғалық бағдарлы» сөз тіркесі білім беру үрдісінде қолданылуына байланысты біздің
педагогикалық сөздікке ағылшынның "person-centered" («тұлға орталықты») жəне "pupil - centered" («оқушы
орталықты») сөздерінің аудармасынан енгізілген. Олар Карл Роджерстің гуманистік педагогикасы жəне
гуманистік психологиясындағы ұғымдардың бірі еді [29, 30].
Осы ұғымдардың түсіндірмесінде əр алуан пікірлер кездеседі. Бұл пікірлердің көптігі былайша
түсіндіріледі: кез-келген оқытудың түрі тұлғаны дамытуға бағытталған, яғни олардың əр қайсысын тұлғалық
бағдарлы оқыту деп тануға болады. Бүгінгі таңда оқытудың түрлі модельдері мен технологиялары жасалуда.
Олардың əрқайсысы «тұлға», «тұлғаның дамуы», «тұлғалық бағдарлы білім беру» ұғымдарын өз бетінше
түсіндіреді. Қазіргі педагогикалық сөздікке жүгінсек, «тұлға» - 1) дербес əрекет ететін субъект ретіндегі
нақты жеке адам болмысының қайталанбас, ерекше əдісі, адамның қоғамдық өмірінің дара нысаны; 2)
адамдар арасындағы өзінің ұстаным-орнын еркін жəне жауапкерілікпен анықтайтын, қоғамның өкілі
ретіндегі адам [31].
«Тұлға» ұғымы философия, психология, педагогика ғылымдарында зерттелуде. Ғылыми-
əдістемелік əдебиетті талдау негізінде анықтағанымыз: тұлғалық бағдарлы білім берудің ғылыми-теориялық
негіздерін Е.В. Бондаревская [32-38] терең зерттеген. Оның айтуынша, тұлғалық бағдарлы білім берудің
сапасы мəдениетке сəйкестік ұстанымымен анықталады. Ұстанымның мəні – тұлғаны дамытушы жəне
жетілдіруші орта ретіндегі мəдениет пен білім арасындағы, сонымен қатар баланың тəрбиесі мен дамуы
арасындағы қарым-қатынастарды анықтау. Яғни, білім беру мазмұнының мəдениет орталығы – бірегей
жалпыадамзаттық, жалпыұлттық жəне аймақтық мəдени құндылықтар. Балаға деген көзқарас оны еркін,
тұтас тұлға ретінде, мəдени дамуы барысында құндылықтарды өзі таңдай алатын, өзін-өзіжүзеге асыра
алатын тұлға деп түсіндірумен қалыптасады.
Тұлғалық бағдарлы білім берудің əдіснамасын И.С. Якиманская толық зерттеген [39-41].
Якиманскаяның белгілеуінше, тұлғалық бағдарлы оқытуда оқушының субъектті тəжірибесіне сүйенуі керек.
Субъектті тəжірибе танымда айқындалатын жеке іс - əрекеттің негізі болып табылады. Білім беру үрдісінде
мұғалім беретін тəжірибесі жəне оқушының субъектті тəжірибе мəдениеттілік сипатқа иеленеді, өзгереді,
дамытылады, жетілдіріледі.
И.С.Якиманскаяның тұжырымдамасында тұлғалық бағдарлы педагогикасының білім берудегі
мақсаты – баланың жеке тұлғалық қасиеттерін мақсатты түрде анықтап, дамыту үшін қажетті жағдайларды
(əлеуметтік, педагогикалық) тудыру, ол қасиеттерді «мəдениеттендіру», əлеуметтік мəнді іс-əрекеттерге
айналдыру.
Тұлғалық бағдарлы білім берудің тағы бір шарты педагогикалық технологияға қатысты. Оның
идеясы: түсіндіруден – түсінуге, монологтан – диалогқа, əлеуметтік бақылаудан – дамытуға, басқарудан -
өзін-өзі басқаруға көшу. Педагогтың негізгі міндеті – қарым-қатынас, оқушылардың өзара түсінісуі, оларға
шығармашылық үшін жағдай жасау, еркіндік беру.
Тұлғалық бағдарлы педагогикалық технологиялары диалогтық тұжырымдамаларда беріледі. Онда
диалогтың жалпылама идеясы адам санасының негізі ретінде қарастырылады. Диалогтық қарым-қатынас
əмбебап құбылыс деуге болады, өйткені ол адамдық сөз жəне барлық қатынасты бойлай өтеді жəне адамзат
өміріне байланысты жалпы мəн мен мағынаның бəрін қамтиды. .
Тұлғалық бағдарлы технологиялар дегеніміз педагогикалық ситуацияларда нəтижеге жеткізуде
қажет құралмен қамтамасыз ететін, тұлғаны дамытуға бағытталған іс-əрекеттер, операциялар мен
шаралардың реттелген жиынтығы.
Бұл авторлар өз зерттеулерінде тұлғалық бағдарлы білім берудің ұстанымдарына сəйкес
технологиялардың алты түрін белгілейді: оқытудың диалогты əдістері; ойын технологиялары; тренингті
технологиялар; интеграцияланған тұлғалық бағдарлы технологиялар; оқу-кеңістік ортасы; сын тұрғысынан
ойлауды дамыту технологиялары. [64].
Осы аталған оқыту технологиялары əртүрлі болғанмен, олардың жалпы бір ұқсастығы бар:
практикада олардың барлығы оқытудың сынып-сабақ жүйесінде негізделеді. Бірақ оларды практикада
қолдану мынадай факторлармен қиылыспайды: ең жақын даму аймағында оқытуды ұйымдастырумен
(тұлғалық бағдарлы білім беруде ең бастысы осы болып табылады); шығармашылық оқыту əдістерімен;
оқушылардың психологиялық ерекшеліктеріне оқытудың бағытталуымен.
Дəл осы факторлар оқушы тұлғасына бағытталған оқытудың моделін жасауда ең негізгілер болып
табылады.
Қазіргі уақытта сынып-сабақ жүйесінде де тұлғалық бағдарлы білім беруді жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін оқыту формалары бар. Олар бір сыныпта түрлі деңгейлі оқу бағдарламаларының бірнеше
нұсқасын қолдануға, оларды оқушылардың таңдап, ең жақын даму аймағына сəйкес жеке жылдамдықпен
ұйымдастырылуына, əрбір оқушының дер кезінде кəсіби көмек алуына, оқытудың шығармашылық сипатта
болуына, материалды проблемді ұсынуға мүмкіндік береді. Ол мүмкіндікті қазіргі информатика мен
телекоммуникация құралдарын қолдана отырып, жүзеге асырады.
Тұлғалық бағдарлы білім беру моделі қазіргі мектептердегі білім беру модельдері мен педагогикалық
жүйелерден ерекшеленеді. Ең алдымен, ол модель балаға оқыту үрдісінде таңдау еркіндігіне мүмкіндік
береді. Онда мұғалімнің оқыту стиліне оқушы бейімделмейді, керісінше, мұғалім түрлі технологиялық
құралдарды меңгере отырып, өзінің жұмыс жасау тəсілдері мен əдістерін баланың танымдық стиліне сəйкес
шебер қолдануы шарт. Білім, білік жəне дағдыны меңгеруге бағытталған модельді тұлғалық бағдарлы білім
беру моделімен салыстыра отырып, мұғалім мен оқушының оқытудың мақсат-мазмұнын, құралдарын
таңдаудағы мүмкіншілік шеңберін көруге болады.
№13 дəріс тақырыбы: Оқытушы іс-əрекетіндегі оқытудың интерактивті əдістері

1. Пікірталас, рөлдік пікірталас, педагогикалық-психологиялық консилиум отырысы əдістерінің
2. Коммуникативті ойын жəне рефлексия.
Интерактивті технология əдістеріне мыналар жатады: 1) эвристикалық əңгіме, 2) пікірсайыс əдісі, 3)
“миды шабуылдау” əдісі, 4) “дөңгелек үстел” əдіс, 5) “іскерлік ойын” əдісі жəне т.б.
Осы əдістерге тоқтала кетсек.
Эвристикалық əңгіме əдісі өз атауын Сократтық “эвристика” (грек сөзінен – табамын, іздеймін, ашамын)
деген сөзінен алынған. Оның ежелгі грекиялық нұсқауында бұл əдіс сократтық əңгімелерге негізделе
отырып, сол кездегі білім жүйесінің бір түрін көрсеткен. Ол жылдарда бұл сократтық əңгіме оқушылардың
өзіндік ізденісін талап ететін жетекші тамаша сұрақтармен ерекшеленген.
Эвристикалық əңгіменің тақырыбының мақсаты айқын белгіленуі, мазмұны нақты фактілермен
дəлелденуі, оқушылардың жас ерекшелігін ескеріп қарапайым тілмен нақтылы өмірге қатысты мəселелер
қозғалуы қажет. Интерактивті оқыту технологиясының бұл түрі көбінесе бастауыш сынып оқушылары жəне
жеткіншек жастағы балалармен жүргізіледі.
Эвристикалық əңгіме Сократ əңгімесінен бір жағынан бөлек болса, екінші жағынан тамаша озат
құрылған сұрақтарға оқушының қызығуын арттыруымен, олардың ойлауын белсендірумен ұқсас келеді.
Өзінің психологиялық табиғаты бойынша эвристикалық əңгіме – қойылған сауалға жауап іздеу немесе
ұжымдық ойлау ретінде қарастырылады. Сондықтан бұл əдістіпедагогика ғылымы проблемдік оқұытудағы
проблемдік-іздеу əдісі мен эвристикалық əңгімені бір-біріне ұқсатады. Педагогика бұл екі əдіс арасында
формальді-сандық шек қояды: егер эвристикалық əңгіме тақырыпты ашуда тек қана бір элементті есепке
алса, ал проблемдік-іздену əдісіне – тұтас проблемалық жағдай сериясы арқау болады.
Ал қазір эвристикалық əңгімені проблемдік оқытудың қатарына қоймай қарастырайық. Бірақ бұл
ойлағыштық əңгіме ұжымдық кеңеске айналып, аралық шешімнің əртүрлі нұсқауларымен алмасып,
оқушылар өзара жұмыс істеп, өзара көмек көрсетіп, бір-бірінің ойлауын белсендетеді. Сондықтан да
эвристикалық əңгімені интерактивті технология əдістерінің қатарына жатқызу өте мəнді.
Құрылға сұрақтар проблемдік оқытудың шарттарына эвристикалық əңгімені өрістету, күшейту үшін
бағынады. Сонымен проблемдік жағдаймен туындайтын эвристикалық əңгіме мұғалімнің айрықша
шеберлігін талап ететін интерактивті оқытудың бір əдісі болып табылады.
Бұл əңгіме түрі жүру барысында мына жүргізушілер тарапынан мына жағдайлар ескерілуі керек:
əңгіме тақырыбы қызықты, əрі проблемалық сипатта болуы;
оқушылардың қойылған мəселені талқылауға белсене араласуы;
оған сын көзбен қарап, нақты қорытындылар жасауы;
оқушылардың көңіл-күйлері көтеріңкі болуына жағдай туғызу;
өзара түсінушіліктің болуы;
олардың ойлары мен жауаптарына зейін қойып, дұрыс баға беру;
белсенді оқушыларды жəне оларды дұрыс жауаптарын көтермелеп, қолдап отыру;
кемшіліктері болса, əдеппен түзеу т.б.
Келесі кезекте пікірталас əдісі. Пікірталас – тұрмыстық сауалдармен қатар саясат, идеология
теорияларының проблемаларының плюрализмдік пікірі құпия болмаушылық кезінен бастап, тек соңғы
жылдарда интерактивті технология əдістері қатарына жатқызылатын болды.
Пікірталас əдісі жеке тұлғаның интеллектуалды дамуын, оның əлеуметтік белсенділігінің артуына
ықпалын тигізеді. Оның себебі пікірталаста алынған тақырыпқа дайындық барысында оқушылар мен
студенттер талқыланатын мəселелерге қатысты зеттеу жүргізіп, көптеген ақпаратпен таныса алады. Бұл
өз ретінде олардың өзіндік пікірлерін қалыптастыруға, өз ойларын қарсыластарының көзқарастарымен
салыстыра отырып, ойын барысында қорғауға үйренеді. Пікірталас жастардың жан-жақты білімдерін
жетілдіріп, мəдениет деңгейлерін көтереді. Басқа адамдарға түсіністікпен қарап, олармен санасуға
үйретеді, əрі шешендік өнерге баулиды.
Пікірталасты ұйымдастыру əрі құрылымды жағынан өте күрделі болып келеді. Оқытудың басқа
əдістерінен мұның ерекшелігі, оқушылардың жай тыңдаушылар қатарында емес, керісінше қаралып
отырған мəселеге олардың белсене қатысу жағдайында ұйымдастырылуы, оған ұжым болып
пікіралмасуы, дербес ойлай білуге дағдылануы т.с.с. болып келеді. Соның негізінде оларды сөйлей
білуге, өз ойларын еркін жеткізіп, дəлелдей білуге, жолдастарының пікіріне сын көзбен қарай білуге
үйретеді. Пікірталасты ұйымдастырудың барысында оқушылардың дүниетанымы кеңейіп, сенімдері
артады, өмірлік көзқарастары шыңдалады.
Ол əдіс арнайы алдын-ала дайындалған оқу бағдарламасындағы теориялық сұрақтарды еркін əңгіме
ету, эвристикалық əңгімеден туындап, “жағалауға шыққан” пікірталасқа айналады.
Ендеше бізде, пікірталас технология тұрғысынан қалай сипатталады деген сұрақ туындайды?
Біріншіден, пікірталас – пікір аласу кезінде туындайтын əртүрлі ойлардың арасында қызу күрес
жүретін сөз-əрекеттік диалогтық формасы. Мұнда əңгімелесу кезіндегідей ой алмасу қарқынды түрде
еес, əртүрлі темпте өтілуі мүмкін. Бұл əдістің басты ерекшелігі – пікірталасқа түсіп жатқан адамдардың
ой-пікірлері қайдан алынғаны белгісіз емес, нақты жəне дəлелденген болып келеді.
Екіншіден, психологияда ой-пікірлердің тоғысып, олардан пікірталас жаңа бір нəрсе шығарып, кейін
ол да тіптен, өзгеше, дара, айтысатындай ой туындайтыны қызықты. Бұл жердегі пікірталас пен
ойлаудың арасындағы себеп-салдарлық өзара қатынасты Л.С.Выготский зерттеген.
Əдетте, ой қорытындысынан шешім шығарылып, сондықтан да ойдың алуандығы пікірталас туғызса,
ал бұл жағдайда керісінше: пікірталас жаңа ой тудырып, ойлау процесін белсендетеді.
Иновациялық білім беру əдістемелерінің ішінде пікір сайыс технологясы тиімді құралдардың бірі. Бұл
бағдарлама Қазақстанға 1996 жылы “Сорос” қорының Карл Поппер форматы бойынша өткізген бастапқы
семинарларының арқасында келген. Аталған бағдарламаның əдістемесі қазақстандық ұстаздардың
тарапынан жай қабылданып қана қоймай, сонымен қатар өзінің шығармашылық жалғасын да тапты.
Бағдарламаны ілгері дамыту жəне оның ауқымын кеңейту мақсатында 1998 жылы “Ұлттық Пікір Сайыс
Орталығы” Қоғамдық Қоры құрылған.
Бүгінде “Пікір сайыс” бағдарламасы оқытудың басқа иновациялық əдістемелерімен қатар қанатын кең
жайып, Қазақстанның əрбір обылысын қамтыды.
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кəсіптік, адамгершілік рухани азаматтық жəне
басқа да көптеген адами қабілетінің қалыптасуына игі əсерін тигізеді. Өзін-өзі дамытып оқыту-тəрбие
үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.
Қазіргі таңда, білім жүйесінде үлкен салмақ оқушының өзіне түседі. Пікір сайыста оқушы мұғалімнің
түсіндіргенін ғана меңгеріп қана қоймай, мұғалімман тікелей пікірталасқа көшеді. Оқушы белсенді рөл
атқарушы емес жетекші позицияны ұстады. Ол əлемді тануға, белгісіздікті анықтауға өзі жауап іздейді, ал
білімді ол əртүрлі жерден табуы мүмкін шешімдеріде əр оқушыда сан түрлі болады. Тапқан шешімін нақты
ақиқат деп қабылдамай ізденісті əрмен қарай жалғастырады. Пікір сайыс шығармашылық тұлғаның дамуына
үлесін қосқаннан басқа, бүкіл іс-əрекетті білімге негізделген тұлға тəрбиелейді.
Пікір сайыс оқыту мен тəрбие үрдісіне маңызды өзіндік рөл атқарады . “Цивилизацияның аса маңызды
міндеті – адамды ойлай білуге үйрету” – деп Эдиссон атап көрсеткендей, пікір сайыс оқушылардың
өздігінен қалыптасқан логикалық интуициясының тереңдей түсуіне, дəйекті жəне дəлелді ойлау мен
пайымдау дағдыларын қалыптастыруға көмектееседі.
Бірін-бірі танып, ойындарда бір-бірімен сұхбаттасып , ал қалалық турнирлерге қатысқанда, бірлесіп
дайындық өткізу барысында, сабақ арасында да, сабақтан тыс уақытта кітапханаға бару, ортақ мақсат
оларды достастырады. Бос уақыттарында олар кездесіп, ой бөлісіп, бір-біріне қол ұшын береді.
Қорыта келе, пікір сайыс ұлттық ерекшелігімізге сай келетін бірден-бір жаңа педагогикалық
технология, оны үш түрлі бағытта пайдалануға болады:
1. Оқу үрдісінде.
2. Тəрбие сағаттарында
3. Сыныптан тыс уақытта, дебат клубында.
Пікір сайысты оқу үрдісінде қолданудың пайдасы өте жоғары,
өйткені:
- Пікір сайыс – философиялық, психологиялық, саяси лингвистикалық ғылым.
- Ол жаңа оқыту, дамыту технологиясы.
Интелектуалдық тұрғыда нені талап етеді?
- жоғары интеллектуалдық мүмкіндіктер;
- қызығушылық, ынта;
- білім қоры;
- оқушы - өз өміріне, қоршаған ортаға сын көзбенқарайды;
- ойлануға, зерттеуге, болжауға, жүйелеп сөйлеуге, дəлелдеуге үйренеді;
- ашық, əсерлі, нақты сөйлейді;
- логикалы, жүйелі ойлауға, ой қорытындысын жасай алады;
- достық, ұстамдық, пікір сыйлау, құрметпен қарауға дағдыланады;
- шешендік дағдысы жетіледі;
- белсенділік, инициатившілдік дамиды.
“Пікірталас бəсекесі – үйренуге, үйретуге тұрарлық өнер. Өйткені, оқушының өз бетімен ізденіп, білім
алуын жəне шығармашылық белсенділігін арттыруын көздейді. Саяси сауатты, еркін көзқарасы бар,
демократиялы қарым - қатынасқа қалыптасқан қоғамдағы тұлға өсіп жетіледі.Сондықтан да пікірталастың
интерактивті оқыту технолгияларының ішіндегі ең тиімдісі деп танылуы бекер емес”. [3;27]
“Миға шабуыл”, “ойға шабуыл” (мозговая атака) немесе “миға батыл əрекет” (мозговой штурм)
əдісі мен термині ең алғашында Сократтық эвристикалық Диалогты негізге ала отырып жасалынған.
1983 жылы ірі жарнамалық компания иегері Алекс Ф.Осборн өзінің фирмасында кейін қызметкерлерімен
“миға шабул” деп атап кеткен əдісті тəжірибеленген. Миға шабуыл кезінде кез-келген идеялар тыңдалына
беріп айтылған ойда ешкімге, сынап, келеке еткізілмеген. Айтылған пікірлердің барлығы қағазға жазылып,
келесі жиналыста талқыланған.
Фирма жетекшілерін миға шабуылдың жемесі керемет идеялардың көптеп пайда болуы бірден
таңырқатқан. Əдістің сəттілігі соншалық, ол 50 жылдарда барлық Американдық корпорациялардың басты
қаруы бола бастаған.
Тікелей “миға шабуылдау” ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады.
Бұл əдістің мақсаты – шығармашылық тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инерциясынан
айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру.
Бұл əдістің негізгі принципі мен ережесі – қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау жəне
мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтежиесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне тікелей
байланысты болып келеді.
Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы адамдармен,
2 кезеңде жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды идеялар таңдап
алынса, екіншісінде солардың ішінен шығармашылық тапсырмалар мақсатын қанағаттандыратын ең
оптималды нұсқасы таңдалынады.
“Дөңгелек үстел” əдісі саясат жəне ғылым жағынан педагогикалық келген əдіс. Əдетте, “дөңгелек үстел”
саясат пен ғылымның əртүрлі саласының өкілдерімен белгілі бір проблеманы талқылап, шешу үшін
ұйымдастырылады. Бұл əдісте пікіралмасу белгілі бір пікірлердің сəйкес келуіне мүмкіндік береді, ал ол
болашақ жұмыстануда жалпы қорытындыны анықтаудың қызметін атқарады, содан келіп қоғамымыздағы
саяси тұрақтылыққа қол жеткізуге немесе ғылыми ақиқатты табуға болады.
“Дөңгелек үстел - өз ойын еркін айта білу. Жүргізуші нақты мəселе жөнінде жоспар жасайды. Мақсаты:
таңдап алынған тақырыпты талдауға қатысушылардың көңілін аудара білу”.[4;20]
Қысқаша айтсам, психолгияны оқытуда “дөңгелек үстел” əдісі əртүрлі формалы болады. Егер ең маңызды
шартты ескерсе жəне оны мүлтіксіз орындаса, міндетті түрде жан-жақты саналы түрде сезінсек, теориялық
проблемаларды шешуде əртүрлі аспектілі позиция мен көзқарасты сараманда жүзеге асырылады. Егер
мұндай қажеттілік болып, я, болмаса жəне ол барлық жағынан саналы түрде қаралмаса, онда "дөңгелек
үстел" əдісі əдеттегі, əрбіреу тек өзіндік ойын білдіріп, консенсус туындатпайтын жай ғана жиын болып
есептеледі.
“Іскерік ойын” əдісі. Бұл əдіс өзінің жоғары дəрежелі біргіп жұмыстануда оқушылардың индивидуалдық
үйлесімділігімен ерекшеленеді.
Ресей психологтары: “”Ойын – бұл шартты жағдайларда ғылым жəне мəдениет заттарымен əлеуметтік
бекітілген əдістерде қоғамдық тəжірбиені қайта жаңғыртып, меңгеруді жүзеге асыратын формасы”,-дейді.
Іскерлік ойын əдісі ең алғашында білім беру жүйесінде емес, тəжірибелік басқару саласында алыптасқан.
Бүгін де іскерлік ойын əдісі тəжірибенің əртүрлі аймақтарында: зеттеу жұмыстарында, жобалық өңдеу
процесінде, шынайы өндірістік жағдаяттарда ұжымдық шешім шығаруда, сонымен қатар əскери салада
қолданылады. Айта кетсек, іскерлік ойынның болашақ үлгісіне негіз болған, ұрыстың шарты мен
əрекеттерін суреттейтін əскери ойындардың жағдаяттардан тұратын əскерлерді ұрысқа дайындау
мақсатымен құрылған ерте заманна келе жатқан “əскери ойындар” екен.
Бұл əдіс негізінен еліктеу, сипаттау, көрсету, образға кірудің көмегі арқылы оқушылардың бойына
басқарушылықтың шеберлігін қалыптастыруда үлкен үлесін қосады.
№14 дəріс тақырыбы: Ақпараттық оқыту технологиясы

1. Компьютер – оқытудың жаңа ақпараттық технологиясы Витагенді оқытудың теориялық
негіздері
2. Мəліметтер қоры
Бүгінгі күні оқытудың ақпараттандыру үрдісіне ерекше көңіл бөлінуінде. Оқыту үрдісін
ақпараттандыру – қазіргі қоғамды ақпараттандыру үрдісінің бағыты борлып табылады. Ал барлық арнайы
ақпараттық-техникалық құралдарды (ЭЕМ, аудио, бейнефильм, кино) қолданатын технологияларды
тəжірбиеде ақпараттық технологиялар деп атаймыз.
Компьютерлер білім беруде кеңінен қолданыла бастағанда “оқытудың жаңа ақпараттық
технологиялары” термині пайда болды. Бұл технологиялар бағдарламалап оқыту идеясын дамыта отырып,
қазіргі компьютерлер мен телекомуникацияның дамуымен байланысты оқытудың жаңа, əлі толық
зерттелмеген əдіс-тəсілдерін ашады. Оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары – ақпаратты оқушыға
компьютер арқылы əзірлеу мен тарату үрдісі болып саналады.
Алдымен жаңа ақпараттық технологияға көшпей тұрып, оқу-тəрбие үрдісінде білім беруді
ақрпараттандыру мүмкін емес. Білім берудегі жаңа ақпаратық технология дегеніміз – оқу мен оқу-тəрбие
материалдарын үйретуге арналған есептеуіш техника құралдарының оқу үрдісіндегі ролі мен орны,
мұғалімдер мен оқушылардың еңбегін жеңілдету, оларды пайдаланудың түрі мен əдістері туралы ғылыми
білімнің жүйесі екені белгілі.
Оқытудың жаңа ақпаратты технология аса қажетті технологиялық мəселелердің шешімін табуға, ой
еңбегін арттыруға, оқу үрдісін тиімді басқаруға негізделген. Жаңа ақпараттық технологияның білім
саласына енуі педагогтерге оқытудың мазмұны, əдістері мен ұйымдастыру түрлерін сапалы түрде өзгертуге
мүмкіндік береді.
Жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін пайдаланудың педагогикалық сəйкестігін ескеріп
оқыту үрдісіне енгізу сабақты ұйымдастырудың жəне оқыту əдістерінің өзгеруіне əкееледі. Сондықтан жаңа
ақпараттық технологиялар келесі үш нұсқа түрінде жүзеге асырылуы мүмкін:
“тереңдетілген” технология ретінде (компьютерлік оқытуды жекелеген тақырып немесе тарау бойынша
қолдану);
негізгі технология ретінде (белгілі бір бөлімді оқытқанда қолданылатын технологияның ең маңыздысы
ретінде қолдану);
монотехнология ретінде (барлық оқыту, оқытуды басқару үрдісі, яғни, диагностика, мониторинг
компьютерді қолдануға негізделсе).
Жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудағы негізгі мақсаттарға мыналар кіреді:
ақпаратпен жұмыс жасау іскерлігін қалыптастыру, комуникативтік қабілетін дамыту;
“ақпараттық қоғамның” жеке тұлғасын дайындау;
білетін оқу материалының көлемін оқушы меңгере алатын деңгейге дейін өсіру;
зерттеу іскерлігін, тиімді шешім қабылдай білу іскерлігін қалыптастыру.
Концептуалды ұстанымдар төмендегідей:
оқыту – бұл баланың компьютермен қарым-қатынасы;
компьютердің баланың жеке ерекшеліктеріне икемделе алуы;
оқытудың диалог түрінде болуы;
басқарылуы: мұғалімнің кез-келген уақытта оқу үрдісіне өзгерістер енгізе алуы;
оқушы мен компьютердің өзара байланысы барлық түрде болуы: субъект-объект, субъект
субъект, объект-субъект ;
жеке жəне топпен жұмыстардың үйлесуі;
оқушының компьютермен байланыс кезіндегі психологиялық ахуалын демеу.
Компьютер оқу материалын беру мүмкіндігін едəуір кеңейтеді. Түсті, графиканы, мультимедияны,
бейнетехниканың барлық мүмкіндіктерін пайдалану оқушыларға ерекше психологиялық əсер етеді.
Сонымен қатар компьютер оқу мотивін күшейтуге мүмкіндік береді.
Компьютермен жұмыс жасай отырып, оқушы кез-келген тапсырманы аяғына дейін орындауға
мүмкіндігіне ие болады. Себебі, оған қажетті көмек көрсетіліп отырады. Егер тиімді оқытатын жүйелер
пайдаланылса, оған тапсырманың шешімі де түсіндіріліп, тиімді жəне тиімсіз жүрістер талқыланады.
Қарастырылып отырған мəселенің тəжірбиелік маңызын аша отырып, өзінің ақыл – ойын пайдалануға,
кез-келген сұрақ қойып, кез-келген шешім жолын айтып, нашар баға алудан қорықпауға мүмкіндік
беретін компьютер оқуға деген дұрыс көзқарас қалыптастырады.
Оқушылар белсенді түрде оқу үрдісіне тартылады. Дəстүрлі оқыту жүйесінің жетіспейтін жағы –
барлық оқушыларды оқу үрдісіне белсендік танытуын қамтамасыз етпеуі. Мысалы, жаңа материалды
түсіндіру кезінде көптеген оқушылар барлық күш жігерін жұмсап жұмыс жасамайды. Себебі
біреулеріне жаңа материл түсініксіз, екіншісіне бұл мəселе бұрыннан таныс, үшіншілері бұл кезде
басқа нəрсе ойлап отырады, т.б.
Орындалатын тапсырмалардлың түрлері көбейеді. Компьютер оқу үрдісін басқарудың икемділігін
қамтамасыз ете отырып, оқушылардың іс-əрекетін бақылаудың сапасын өзгертеді. Дəстүрлі оқытудың
негізгі кемшілігі – оқу іс-əрекетінің маңызды кездерін бақылаудың мұғалім үшін мүмкін емстігі. Сынып
оқушылармен жұмыс жасау барысында мұғалім оқушылардың əрқайсысының орындаған барлық
тапсырмаларын тексере алмайды, ал дер кезінде түзетілмеген қателер игерілетін білім туралы кері пікір
тудырады, ал бұл қателерді түзету кейіннен өте қиын.
Компьютер барлық жауаптарды тексеруге мүмкіндік береді, ал көпшілік жағдайда ол қателерді
көрсетіп қана қоймай , оның типін анықтап , дер кезінде оның пайда болу себебін көрсетеді. Оқу үрдісін
компьютер көмегімен басқару дипазоны өте кең: оқушының сұрақ қоя алу мүмкіндігінен оқыту
стратегиясын, тапсырмалардың қиындық деңгейін, көмек мөлшерін, кейбір жағдайда оқу материалын
түсіндіру ретін таңдауға дейін. Оқушы тапсырманы орындау барысында өзі қажет ететін көмекті дер
кезінде алу өте маңызды. Бұған дейін ешбір оқыту құралы мұндай мүмкіндікке ие болған емес.
Компьютер оқушыда өз іс-əрекетінің рефлексиясын қалыптастыруға септігін тигізеді. Ең алдымен,
компьютер оқушыға өз іс-əрекетінің нəтежиесін көрнекті түрде көруге мүмкіндік береді.
Компьютер мектепте білім беру үрдісінде пайдалану бірқатар пəндердің оқытылуын жаңаша құруға
мүмкіндік береді. Сонымен бірге компьютер тек қана мəліметтер қоры болып қала береді. Мұнда да
мұғалім қажет жəне оның ролі үлкен. Өйткені ол оқушыларға қажетті тірек білімін береді, сол білімнің
көмегімен оқушы өзінің нақты дайындық деңгейі негізінде компьютерді пайдалана отырып өзін-өзі
дамыта алады.
Білім мазмұнының негізгі ерекшелігі ақпарат көлемінің көп есе артуы мен компьютерлік ақпараттық
ортаның болуы. Бүгінгі күні компьютерлік ақпараттық ортаның құрамына: мəліметтер қоры, гипермəтін
жəне мультимедия, имитациялы оқыту, электронды комуникациялар (желілер), эспертті жүйелер енеді.
Мəліметтер қоры дегеніміз – компьютерлік техниканы пайдаланып ақпаратты енгізу, жүйелеу,
сақтау жəне беру болып табылады. Мəліметтер қоры құрамына əр түрлі статистикалық мəтіндік , графикалық
ақпарат енеді. Мəліметтер қорында ақпаратты жүйелеу жəне іздеу үш негізгі тəсілмен жүзеге асады.
1. Иерархиялық мəліметтер қорының классификациялық негізгі каталогтар мен рубрикаторлар,
яғни иерархиялық типті ақпараттық-іздеу тілдері болып табылдаы.
2. Реляциялық мəліметтер қорының əрбір ақпарат бірлігіне белгілі бір атрибуттар меншіктеледі
(автор, түйінді сөз, аймақ, ақпарат түрі, т.б.) жəне оны іздеу осы көрсеткіштердің біреуімен
жүзеге асады.
3. Статистикалық мəліметтер қоры екі өлшемді (кейде үш өлшемді) матрицаның көмегімен
ұйымдастырылған сандық ақпаратты өңдеумен айналысады. Статистикалық мəліметтер қорын
басқаша электронды кестелер деп атайды.
Мəліметтер қоры оқытуда мұғалім мен оқушыға оқулықтар мен оқу құралдарының
құрамына енбеген ақпаратты алуға арналады.
№15 дəріс тақырыбы: Бағдарламалық оқыту негіздері.

1. Кəсіби даярлықты компьютерлеудің екі жақты сипаты.
2. Компьютер қазіргі оқу үрдісінде.
3. Оқытудың мультимедиялық-технологиясын қолданып интерактивті дəріс өткізу əдістемесі.
Бағдарламаланған оқыту 1950 жылы АҚШ қаласында пайда болды.Бұл оқыту технологиясы
Б.Ф.Скиннер есімімен байланысты. Бағдарламаланған оқыту- оқытудың мақсат пен міндеттерін, оқытудың
қызметін анықтайды. Бағдарламаланған оқытудың психологиялық негізі- бихевиоризм болып табылады.
Бағдарламаланған оқытудың бихевиористік нұсқасы АҚШ қаласында маңызды сынның обьектісі болды.
Əсіресе, Б.Ф.Скиннер ұсынған бағдарламаланған оқытудың принциптері қатты сынға алынды. Скиннер
педагогикалық қауымды оқытудың тиімділігін осы процесті басқару есебінен көтеруге шақырды.
Бағдарламаланған оқытудың негізінде бірізділіктің, ұғынымдылығы, жүйелілігі, дербестігінің ортақ жəне
жеке дидактикалық принциптері жатыр. Бұл принциптер бағдарламаланған оқытудың басты элементі-оқыту
бағдарламасын орындау барысында жүзеге асырылады, мұндай бағдарлама міндеттердің ретке келтірілген
бірізділігі болып табылады. Бағдарламаланған оқыту үшін «дидактикалық машинаның» болуы өте маңызды.
Бұл оқытуда белгілі бір мөлшерде оқушылардың бағдарламаны игеру сипатын ескеру ретінде жеке
ыңғайдан келу жүзеге асырылады. 1960 жылдың басында бағдарламаланған оқытудың скиннерлік
нұсқалары қолданыла бастады. Бағдарламаланған оқулықтар мен оқу құралдары шыға бастады.Мұнда
тексттер бірнеше сұрақтардан тұрды жəне оларға əртүрлі альтернативті жауап нұсқалары беріліп отырды.
Олардың ішінде біреуі дұрыс, ал қалғандары қате немесе толық, анық емес болды. Ал қатысушылар текстті
оқып, содан өздерінің білімдерін тексеру үшін сұрақтарға жауап беріп отырды. Бағдарламаланған оқытудың
бұл нұсқасы қатысушылардың ой қызметінің белсенділігіне бағытталмағандықтан, олар белсенді əдіске
жатпайды. Бағдарламаланудың үш негізгі формасы ажыратылады: сызбалы, тармақталған жəне аралас.
Бағдарламалаудың сызбалы-хронологиялық бірінші формасының негізінде Б.Ф.Скиннер бойынша, үйрету-
стимул мен реакцияның арасындағы байланысты орнату ретіндегі бихевиористік түсіну жатыр. Оқушының
бұл формада жасаған қадамы орнықтырылып отырады, ол бағдарламаны əрі қарай орындауға сигнал рөлін
атқарады. В.Оконь бойынша Скиннердің түсінігінде сызықты бағдарлама келесілермен сипатталады:
- дидактикалық материал қадамдар деп аталатын азғантай мөлшерлеп бөлінеді, оны оқушылар қадам
сайын қадамдап оп-оңай меңгереді;
- бағдарламаның жеке шеңберінде орын алатын сұрақтар мен ақтаңдақтар өте қиын болмауы тиіс,
себебі оқушылардың жұмысқа қызығушылығы жоғалады;
- оқушылар сұраққа жауапты өздері береді жəне ақтаңдақтарды толтырады, ол үшін олар қажетті
ақпаратты қолданады;
- оқыту барысында оқушылар олардың жауаптарының дұрыс немесе қате екені жөнінде хабардар
етеді;
- барлық оқушылар кезекпен бағдарламаның барлық шеңберінен өтеді, алайда оның əрбіреуі оны
өзіне ыңғайлы жылдамдықпен меңгереді;
- жауап алуда жеңілдіктер беретін бағдарламаның бас жағында көп берілетін нұсқаулар біртіндеп
шектелінеді;
- ақпаратты механикалық есте сақтау болмас үшін бір ой бағдарламаның бірнеше шеңберінде əртүрлі
варианттарда қайталанады.
Тармақталған бағдарламалау (Н.Кроудер) сызықтық бағдарламалаудан қадам таңдаудағы көптілігімен
ерекшеленеді. Ол іс-əрекеттің қатесіздігіне ғана емес, мұғалімнін қате туғызатын себепті анықтауына
бағытталған. Осыған сəйкес, тармақталған бағдарламалау оқушылардан ой еңбегін талап етеді, шын
мəнінде ол «ойлау прцесін басқару» болып табылады(В.Оконь). Тармақталған бағдарлама сызықтыққа
қарағанда толығырақ, ол адамды үйретудің ерекшеліктерін ескереді(мотивацияны, мағыналылық,
жылжу жылдамдығының əсері). Бағдарламаланған оқыту 60-шы жылдардың аяғында 70-ші жылдардың
басында Л.Н.Ланданың еңбектерінде жаңа дамуын бастады, ол бұл процесті алгоритмдеуді ұсынды.
Л.Н. Ланда бойынша, алгоритм оңай болғандығынан жақсы түсініліп, барлық оқушылар орындайтын
кəдімгі жай əрекеттерінің кезектілігі жөніндегі ереже. Алгоритм- бұл осы əрекеттертуралы, олардың
қайсысы жəне қалай жасау керегі туралы нұсқаулар жүйесі.
Бағдарламалану келесі талаптарға жауап беретіндей оқытудың теориясына негізделуі керек:
А) немен басқару керектігін көрсету, сонымен қатар қатысушылардың əртүрлі қызмет түрлерін меңгеру
жолының үрдісі қалай өтетінін көрсету. Соның ішінде танымдық қызмет.
Б) ақпарат мазмұнын анықтау үшін басқару боьектісін көрсету.
В) меңгеру кезеңдерін көрсету.
Сонымен, бағдарламаланған оқытудың дамуы үшін танымдық қызметті қалыптастыратын оқыту
теориясы қажет. Бағдарламалаған оқытудың қызметі- мақсатқа жету үшін қажетті амалдарды таңдау
жəне осы қызметтің орындау процесін ұйымдастыру. Бағдарламаланған оқытудың негізгі əдістемелік
амалдары:
1) іс-əрекеттің бағыттылқ негізінің схемасы- қатысушы меңгерген əрекетті қатесіз орындауға
мүмкіндік береді.
2) оқу тапсырмасы- əртүрлі бейнелік ситуацияларды модельдейді. Оқу тапсырмаларын заттық,
логикалық, жəне психологиялық деп бөлуге болады.
Білім беру процесінде басқарудың, бағдарламалаудың басымдылығы ой-еңбегі əрекеттерін сатылап
қалыптастырудың психологиялық теориясына негізделген оқытудың бағытында аса толығырақ жəне
теоретикалық негізделген. П.Я. Гальперин «психикалық процестің пайда болу құпиясын ашу» міндетін
қойып, яғни материалдық, заттық идеалды, психикалыққа қалай өзгеретінің құпиясын ашу үшін осы
қайта өзгерудің тұтас схемасын əзірледі. Н.Ф.Талызинамен бірлесіп, бұл теория оқыту процесінде іс
жүзінде жүзеге асырылды. Оған теоретикалық постулаттар көзі болып отандық психологияда
Л.С.Выготский, С.Л.Рубинштейн, А.Н.Леонтьев зерттеген келесі ережелер болды:
- əрбір ішкі психикалық-айналған, интериоризацияланған сырттай; психикалық функция алдымен
интерпсихикалық, соңынан интрапсихикалық болады;
- психикалық, ішкі əрекеттің сыртқы, пəндік əрекет сияқты құрылымы бар;
психика мен əрекеттің мəні бірлік, ол сəйкес келушілік: психикалық əрекет барысында қалыптасады, əрекет
психикалықпен реттеледі.
№16 дəріс тақырыбы: Оқыту процесі жəне ойынның маңызы

1. Ойынның оқыту процесіндегі қызметтері
2. Ойынның түрлері
3. Ойынның ерекшеліктері
Проблемалы оқыту туралы педагогикалық жəне əдістемелік əдебиетте көп айтылып та, жазылып та
жүр, бұл жайлы пікірталастар да баршылық.
Кейбір авторлар проблемалық оқытуды оқытудың өз алдына ерекше проблемалы оқыту басқа
əдістер (эвристикалық əңгіме, баяндау, оқушылардың өздігінен бақылау, эксперимент жүргізуші, іздену
əдісі т.б. ) арқылы іске асырылады. Біздің ше, проблемалық оқыту – жаңа əдіс те, оқытудың жаңа жүйесі де
емес, оны оқтыу жұмысын ұйымдастырудың бір түрі деп қаралғаны дұрысы. Психологтардың (Л.С.
Рубинштейн, Н.А.Менчинская, А.М. Матюшкин т.б. ) пікірінше, бұл құбылыс адамның таным əрекетінің,
əсіресе ойлау ерекшелігіне байланысты пайда болған. Л.С. Рубинштейн жалпы проблеманың болуы –
адамның дұрыс тану əрекетінің негізгі бір сипаты деп қарайды. Ол «ойлау-проблемалы жағдайдан
басталады» деген.
Проблемалы оқытуда көздейтін мақсат – оқушыларға білімді даяр күйінде бəрін мұғалімнің өзі
баяндап бермей, олардың алдына белгілі бір проблемалы міндет қойып, соны өздеріне шештіруге бағыттау.
Проблемалы оқыту – проблема, проблемалық сұрақ, проблемалы тапсырма, проблемалы жағдаят
(ситуация) деген ұғымдарды қамтиды. Бұл ұғымдардың мазмұнын дұрыс түсіндірудің маңызы зор.
Кез-келген сұрақ, тапсырма проблемалы бола бермейді. Олардың проблемалы болуының негізгі
шарты – оларға жауап ізденуде оқушыларға даяр жауап не үлгі болмайды жəне ол өзінің білетіні мен
білмейтінінің арасындағы қайшылықты, басқаша айтқанда берілген проблеманы шешуге керекті білімнің
немесе тəсілдің онда жетіспей тұрғанын сезінеді.
Проблемалы міндет дегеніміз – осындай жағдайдағы іздену, зерттеу барысында шешілетін мəселе.
Міндет мазмұны деп, белгілі ізденіліп отырғанның арасындағы қайшылық нəтижесінде пайда болған
проблеманы айтамыз. Мұның жауабын практикалық операциялар арқылы табуға болады. Сондықтан кез-
келген міндет проблема болмайды.
Проблемалы оқыту тек проблемалы жағдаят тудырып қана қоюда емес, сонымен қатар оны дұрыс
шеше білу тəсілдерін меңгеруді де қажет етеді. Ол үшін мұғалім оқушының материалда (мəтінде) кездесетін
ой, пікір қайшылықтарын дұрыс аңғаруына жағдай жасап, оны шешудің жолдары мен тəсілдерін меңгеруге,
өздігінен ізденудің, зерттеудің амалдарын үйретуге тиіс.
Мұның басты жолы – дұрыс ойлай білуге баулу. Бұл - оқылатын материалға сай оқушы
тараптарынан дұрыс сұрақ қоя білуден басталу керек. Өйткені оқушылар баяндалатын мəтінге байланысты
ондағы ой, пікірді дұрыс ашуға көмектесетін нақты, дəлел, дұрыс сұрақ қоюды білмейді. Мысалы, мұғалім
əдеби шығармаларды талдап, осы шығармалардағы басты кейіпкер мынау болып табылады деп соған
тоқталады, түсіндіреді немесе əдеби ағынға талдау жасап, оның өкілдерін атайды, осы кезде оқушы
тарапынан: «Біз мұны неге негізгі кейіпкер деп ерекшелейміз?», «Əдеби ағымның тууы неге байланысты?»,
«Бұл ақындарды неге осы ағымға ғана жатқызамыз?» т.б. осылар сияқты сұрақтар қойылады.
Ал фактілерді зерттеп шешуге мүмкіндік беретін сұрақтар логикалық жағынан қарама-қайшылық
тудырады.
Қарама-қайшылықтың пайда болуы оқушы алдында проблеманың тууына, оны шешу үшін ойдың
тікелей қатысуына мүмкіндік жасайтын құбылысты дербес алып қарауға мүмкіндік беретін алғашқы бастама
болып саналады. Қарама-қайшылықты аңғартып, оны таба білуге үйрету мұғалім тарапынан шеберлікті
талап етеді.
Ой жүйесінде пайда болған қарама-қайшылық оқушының дербес жұмыс істеуіне түрткі болып,
оқылатын материал (мəтін) оқушыны қайшы пікірге алып келеді де шешуді керек ететін проблема туады.
Ой қайшылығы пікір таласын тудырып, дұрыс ой қорытындысына келетін жағдайға итермелеген де
ғана біз проблема туады деп есептеуіміз керек. Мысалы, Махамбет шығармаларын талдау кезінде туатын
«Махамбет шығармаларындағы романтикалық сарынның сыры неде?» т.б. деген сұрақтар болып табылады.
Сонымен, ойлауға үйрету дегеніміз диалектикалық қарама – қайшылықты көре білуге, сол арқылы
нақты шындықты тануға үйрету деген сөз. Қарама – қайшылық ой-дамуының қозғаушы күші.
Қорыта келгенде, проблемалық оқыту сабақта проблемалық жағдаят тудырып, проблемалық шешуді
талап етеді.
Проблемалық оқытудың негізгі ерекшелігі – оқушының білетіні мен білмейтіні арасында
қайшылықтар пайда болады жəне проблемалы міндетті шешуге дайын тəсіл болмағандықтан, проблемалы
жағдаят пайда болады, осыған орай, оқушының ізденушілік əрекеті мен ынтасы күшейе түседі.
Бұл мəселе туралы педагогикалық жəне методикалық əдебиетте көп айтылып та, жазылып та жүр.
Проблемалық оқыту туралы талас пікірлер де бар. Кейбір авторлар (И.Я. Лернер, М.И. Махмутов)
проблеманы оқытудың өз алдына ерекше əдісі жəне жаңа жүйесі деп қарайды. Бұл дұрыс пікір емес. Өйткені
проблемалық оқыту басқа əдістер (эвристикалық əңгіме, баяндау, оқушылардың өздігінен бақылау,
эксперимент жүргізуші, іздену əдісі т.б. ) арқылы іске асырылады.
Біздіңше М.Н.Скатин, Т.А. Ильина ұсынған пікір дұрыс сияқты. Бұл ғалымдардың ойынша,
проблемалық оқыту – жаңа əдісте оқытудың жаңа жүйесі де емес, ол – оқыту жұмысын ұйымдастыруға
қоятын талап, принцип. Психологтардың (Л.С.Рубинштейн, Н.А. Меншчинская, А.М.Матюшкин т.б.)
пікірінше, бұл талап адамның таным əрекетінің, əсіресе ойлау процесінің ерекшелігіне байланысты пайда
болған. Л.С. Рубинштейн жалпы проблеманың болуы – адамның дұрыс тану əрекетінің негізгі бір сипаты
деп қарайды. Ол: «ойлау-проблемалы жағдайдан басталады» дейді.
Проблемалық оқытуда көздейтін мақсат – оқушыларға білімді даяр күйінде бəрін мұғалімнің өзі
баяндап бермей, олардың алдына белгілі бір проблемалы міндет қойып, соны өздеріне шештіруге бағыттау.
Проблемалы оқыту – проблема, проблемалық сұрақ, проблемалы тапсырма, проблемалы жағдаят
(ситуация) деген ұғымдарды қамтиды. Бұл ұғымдардың мазмұнын дұрыс түсінудің маңызы зор.
Кез-келген сұрақ, тапсырма проблемалы бола бермейді. Олардың проблемалы болуының негізгі
шарты – оларға жауап ізденуде оқушыларға даяр жауап не үлгі болмайды жəне ол өзінің білетіні мен
білмейтінінің арасындағы қайшылықты, басқаша айтқанда берілген проблеманы шешуге керекті білімнің
немесе тəсілдің онда жетіспей тұрғанын сезінеді.
Проблема дегеніміз - субъектінің өзінде бар іздену құралдарымен (білім, икемділігін, іздену
тəжірибесі т.б.) шешуге болатын проблемалы жағдай. Сондықтан да кез-келген проблемада проблемалы
жағдай болады. Кез-келген проблемалы жағдайда (субъекті шешу құралын игермеген болса) проблема бола
бермейді.
Проблемалы міндет дегеніміз – осындай жағдайдағы іздену, зерттеу барысында шешілетін
проблема. Міндет мазмұны деп, белгілі ізденіліп отырғанның арасындағы қайшылық нəтижесінде пайда
болған проблеманы айтамыз. Мұның жауабын практикалық операциялар арқылы табуға болады. Ендеше
кез-келген міндет проблема болмайды.
Проблемалы оқыту тек проблемалы жағдай тудырып қана қоюда емес, сонымен қатар оны дұрыс
шеше білу тəсілдерін меңгертуді де қажет етеді. Ол үшін мұғалім оқушының материалда (тақырыпта)
кездесетін ой, пікір қайшылықтарын дұрыс аңғаруына жағдай жасап, оны шешудің жолдары мен тəсілдерін
меңгеруге, өздігінен ізденудің, зерттеудің амалдарын үйретуге тиіс.
Мұның басты жолы – дұрыс ойлай білуге баулу. Бұл - оқылатын материалға сай оқушы
тараптарынан дұрыс сұрақ қоя білуден басталу керек. Өйткені оқушылар баяндалатын тақырыпқа
байланысты ондағы ой, пікірді дұрыс ашуға көмектесетін нақты, дəл, дұрыс сұрақ қоюды білмейді.
Проблемалы оқытудың негізгі ерекшелігі : Оқушының білетіні мен білмейтіні арсындағы
қайшылықтар пайда болады жəне проблемалы міндті шешуге дайын тəсіл болмағандықтан, проблемалық
жағдай пайда болады, осыған орай, оқушының ізденушілік əрекеті мен ынтасы күшейе түседі.
Проблемалық оқытуда оқушылардың таным əрекеті төмендегендей негізгі үш кезеңнен тұрады:
1. Проблемалық міндет қою жəне ұғыну.
2. Проблемалық міндетті талдау жəне оның дұрыстығын тексеру.
№17 дəріс тақырыбы: Тірек сигналдары

1. Тірек сигналары, Шаталовтың қосқан үлестері
2. Тірек сигналдарын қолдану ерекшеліктері
3. Тірек сигналдарын қолдану принциптері
Нəтижелі оқыту моделін жасауда белсенді оқыту əдістерін қолдана отырып, оған қоса интерактивке
аса зор мəн берілді. “Интерактивті” дегеніміз - өзара əрекеттесу қабілет, яғни бір нəрсемен (мысалы,
компьютермен) немесе біреумен (адаммен) диалогта, əңгіме режимінде болу. “Интерактивті” əдістер жəне
“интерактивті оқыту” терминдерінің ортақ түбірі – интер ағылшын тілінің “inter” аралық; “act” əрекет ету
деген сөздерінен енген. “Интерактивті əдістер” тіркесін оқушылардың өзара əрекет етуіне жағдай жасайтын
əдістер, ал “интерактивті оқытуды” өзара əрекеттесуге негізделіп құрылған оқыту деп түсінуге болады.
Сонымен интерактивті оқыту деген не ?
o Оқыту мен үйрету арасындағы айырмашылық.
o Іскерлікке үйрету тренингтері.
o Lnteracive Learning - стихиялық немесе арнайы ұйымдастырлған үйрету,
o өзара байланысқа негізделген үйрету, өзара байланысқа негізделген оқыту.
o Оқыту-арнайы ұйымдастырылған үрдіс.
o Тəжірбиемен өзара байланыс.
o Оқушылардың білім ортасымен тікелей байланысы
o Оқыту шындыққа негізделген, оқушылар меңгерілетін тəжірбие саласын табады.
o Оқушылардың тəжірбиесі негізгі қызмет атқарады.
o Дəстүрлі оқытуда мұғалім фильтр ақпаратты өзі арқылы өткізеді.
o Мұғалім белсенділігі оқушының белсенділігіне орын береді, мұғалім міндеті-оқушы белсенділігіне
жағдай жасау.
o Мұғалім дайын білім бермейді. Оқушыны өз бетінше ізденуге итермелейді.
o Бұрынғы тəжірбиені өзгеру, құрылым жасау, белгілі логикамен құру, бұрынғы тəжірбиемен жұмыс
жасау-интерактивті оқытуға тəн белгі.
o Оқушыларды түрлі тəсілмен белсенді қылуға болады, бірақ оқушылар жай ғана көрермен немесе
тыңдаушы болып қала беруі мүмкін.
o Физикалық белсенділік: жұмыс орнын ауыстыру, сөйлеу, жазу, тыңдау, сурет салу, т.б.
o Əлеуметтік белсенділік: сұрақ қою, сұраққа жауап беру, пікір алысу, т.б.
o Танымдық белсенділік: мұғалім сөзін толықтыру, проблеманың шешімін табу.
Белсенділіктің 3 түрі бірімен бірі байланыста болуы шарт.
o Мұғалім лектор-эксперт позициясында болса жаңа материалды түсіндіреді, сұрақтарға жауап
береді,т.б.
o Мұғалім ұйымдастырушы позициясында болса, оқушының əлеуметтік жəне физикалық ортамен
байланысын қамтамасыз етеді (топтарға бөлу, мини-презентанциялар жасау,т.б.)
o Мұғалім кеңесші позициясында болса, оқушы тəжірбиесіне сүйенеді, оқушының өз бетінше мəлімет
жинауына, қойылған міндеттердің шешімін іздеуге, өз бетінше міндеттер қоюға итермелейді.
o Оқушының ойы-мұғалім біз білмеген нəрсені біледі. Мұғалім барлық сүрақтардың жауабын білу
міндетті ме? Мұғалімнің тəжірбиесі оқушының əлі айқын емес жолынан тайдырмай ма?
o Фасилитация-көмек.
o Мұғалім белгілі бір уақытқа білім əкелуші ролінен шығады, бұл ролге оқушының өзін қояды.
Эсперт ролінен шығып, көмекші ролін атқарады.
o Оқушыға білім беру емес, оқушыны білім ала білуге үйрету, бағыт көрсету, əдіс-тəсілдерін үйрету,
мұғалім бүкіл сұрақтың жауаптарын білуі міндетті емес, бірақ оларды талқылай білуі, жауапты
қалай іздеу керек екенін білуі керек.
Мұғалім кез-келген мəселені талқылауға дайын болуы керек.
№18 дəріс тақырыбы: Жекелей оқыту

1. Жекелей оқыту ерекшеліктері
2. Жекелей оқытудың негізгі принциптері
Жекелей оқыту. Топ төрт адамнан тұратын топшаларға бөлінеді. Əрбір топша аудиторияда
өздерінің тиесілі орнын табады.
1 кезең. Жеке жұмыс. Педагог көлемі жағынан кең тапсырма береді, яғни студенттер оқулықтың 3-
4 тақырыпшадан тұратын материалын оқып, қысқаша мазмұнын жазады. Бұл тапсырманы дайындауға жəне
өткізуге 15 – 20 минут уақыт беріледі.
2 кезең. Жұппен жұмыс. Əрбір топша мүшесін өзіндік шартты белгімен бейнелейміз. Төрт адам –
алфавиттің төрт əрпімен А, Б, В, Г деп белгіленеді. Екінші кезеңде əрбір қатысушы өзіне серіктес таңдайды.
Мыс; А – Г, В – Б. Тапсырма мазмұны өзгермейді. Бірақ бұл кезеңнің мақсаты топша ішіндегі жұптардың
ортақ шешімге келуіне əкелу. Уақыты – 10 минут.
3 кезең. Жұп болып жұмыс жасауды жалғастыру. Төрттіктегі жұптар тағы да алмасады. Мазмұны
өзгермейді. Бұрынғы жұптардың өкілдері жаңа əріптестеріне мəселені өзіндік шешудің жолдарын жəне
жаңарту мүмкіндіктерін іздестіреді. Уақыты – 10 минут. Осылайша топтың əрбір мүшесі басқаның пікірін
тыңдауға мүмкіндік алады, мəселені қалай түсінгендігін білдіреді, мəселенің табылған шешімін қорғай
білуге үйренеді.
4 кезең. Топтық шешімді қабылдау. Əрбір төртік жиналады. Топ мүшелерінің мəселені əдістерінен
хабары болса да, бұл кезеңнің мақсаты – ортақ жағдайды жасау. Бұл жағдайда тек мазмұнына ғана емес,
сонымен қатар орындау формасына (топшалар жазба, сурет, кесте, өлең түрінде өз шешімдерін ұсынулары
мүмкін) назар аударылады. Ізденуге 10 минут уақыт беріледі. Жұмыстың бұл формасы, яғни ақпаратты
белсенді меңгеруге бағытталған біріккен іс – əрекет дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Əсіресе
бұл өзгелерден қысылатын студенттерге көмектесіп, студенттердің өзін-өзі бағалауына жағымды əсер
етеді.Бірақ, барлық əдістер сияқты бұл əдістің өзіндік кемшіліктері бар. Мəселен, студенттер шағын топтың
пікірімен ғана санасып, тұйықталып қалуы мүмкін. Сондықтан өзара əрекеттесудің жаңа формасы
«Мозайкаға» көшуге болады. Бұл əдістің мəні топтардың бірігіп шешім табуы емес, ұжымның ортақ пікірді
ортағашығаруынан тұрады. Бұл əдістің мазмұны (мəселесі, тақырыбы,т.б) алдыңғы əдістермен бірдей.
Алайда , бұл əдістің ерекшелігі мəселенің топ ішінде емес, шағын топтың сыртында шешуге тырысады.
1 кезең. Шеңбер ішінде мəселені шешу. Кезеңнің аты айтып тұрғандай, мəселе 4 адамнан тұратын
кіші топтардың ішінде шешіледі. Əрбір қатысушы талқылаудың (15 – 20 мин.) соңында сол топтың ортақ
2 кезең. Адамдар арасында мəселені шешу. Бұл жағдайда да кезеңнің аты кейінгі əрекеттерді
көрсетеді. Алдыңғы топтар уақытша таралып, жаңадан(əріптік бірлік)қағидасы бойынша құрылған
топтар(А-А-А-А)келеді. Əрбір жаңа топтың қатысушылары өзінің мəселені шешу жолдарын ұсынып, өзге
3 кезең. Жаңа шешімді іздестіру. Алғашқы топтар қайта құрылып бірігеді. Бұл біріккен ізденісте
бір оқшауланған топтың жұмысымен салыстырғанда объективті шешім анықталады. Уақыты 15-20 минут.
Бұл өзара əрекетте əрбір жеке топтардың шешімі барлық ұжымның бірдей шешіміне жақын келеді. Сабақты
интерактивті түрде өткізген кезде студенттер тек қана бақылаушы болып қатыспай, қиын мəселерді де өз
бетінше шеше алатын болады.
№19 дəріс тақырыбы: Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы

1. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы.
2. Технологиясының мақсаты, функциялары.
3. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегиясы.
Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында
ерекшелік бар. Бұл құрылым 3 деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің моделі. Білімнің болашақта пайдаға
асуы, қажетке жарауын қалыптастырады. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажетінсіз алуға
үйретеді. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғаныс
кезеңдерінен түзіледі. Бұл сабақтағы аса қажетті мəнді, маңызды əрекет болып табылады. Осы сабақ кезінде
үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда, қалай қолдану керектігін ой елегінен
өткізеді. Белсенді түрде өз білім үйрену жолына қайта қарап, өзгерістер енгізеді.
Қазіргі заман ағымына қарай білімнің күші бағаланып, оқу-
ағартудың, оның ішінде білімді адамның беделі өсіп келеді. Педагогикалық технологиялар оқыту
мақсатына жетудің тиімді, нақты жолдарын көрсетеді. Кез келген оқыту технологиясы іс-əрекеттің
қарқындылығы мен белсенділігін арттырады. Кейбір технологияларда бұл құралдар бастыидеялар
жəне нəтиже тиімділігінің негізін құрап, жеке тұлғаның жетілуіне, дамуына бағытталған. Соның бірі –
сын тұлғысынан ойлау тенологиясы.
Оқушы санасына сəуле себер түсінік пен ұлағатты ұғымды қалыптастырып, білімді жүйелі түрде
меңгеруіне жəне жеке қабілет деңгейлерін дамытуда осы аталған бағдарламаның маңызыы ерекше
екендігін сабақтарда қолданыс тапқаннан байқауға болады. Сын тұрғысынан ойлау
технологиясының психо-педагогикалық негізі ретінде Л.С.Выготскийдің, Ж. Пиаже жəне Д.Дьюи
иееялары алынған. Бұл технологияның авторы Ч. Темпл, К. Мередит, Д. Стилл.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы дегеніміз не? Сын тұрғысынан ойлау технологиясы - өте күрделі
ойлау процесі , бұл процес мəліметтің қабылдауынан басталады жəне шешім қабылдаумен аяқталады.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы – педагогикалық технологияның бірі. Бұл технология
оқушылардың мəтінмен жұмыс жасауын жəне барлық ауызша жəне жазбаша сөйлеу дағдыларын дамытады.
Технологияның мақсаты – оқушылардың сын тұрғыссынан ойлау қабілетін дамыту, оқу процесіне енгізу,
қызығушылығын ояту. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы адамдар арасында сыйластыққа жəне қарым-
қатынасқа тəрбиелейді. Əлемге деген əртүрлі көзкөзқарастарын түсінуге көмектеседі. Кез келген мазмұнға
сыни көзқараспен қарап, екі ұйғарым пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда
үйрету. Біздің еліміздегі Дж. Соростың “Сорос Қазақстан” ашық қоғам институты қоры арқылы бұл
технология орыс жəне қазақ тілдерінде мектеп тəжірибесіне ене бастады.
“Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту” бағдарламасы бойынша ол:
Шыңдалған ойлау, кез-келген даму деңгейіне байланысты мəселелерге сыни көзбен қарау;
Күрделі мəселелерді шешуге, аса маңызды жауапты шешімдер қабылдауға сыни көзбен қарау;
үйрету мен үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделген
құрылым.
Сын тұрғысынан ойлауды дамытатын оқыту жағдайлары мен əдістері бар. Келесі оқыту жағдайлары
сын тұрғысынан ойлауды дамытуға ықпал етеді: сын тұрғысынан ойлау тəжірибесінде мүмкіндік пен
уақыттың қажеттілігі, оқушылардың ойлануына рұқсат ету, оқу үрдісіне белсенді қатысқан оқушыларды
мадақтау пікірлерін дұрыс қалыптастыруға көмектесу, сын тұрғысынан қарастырылған мəселелердің
құндылығын білдіру. Оқушыларды біртіндеп сыни пікірлерін дұрыс айтуға, мəселені уақтылы шешуге
үйрету. Сабақта қолданылатын əдістер сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы бойынша
стратегиялардың құрылымы, сабаққа дайындық, оқыту барысында қолданылатын, үй жұмысы ретінде
берілетін стратегияларға бөлінеді, солардың бірнешеуінің жүргізу əдістемесін назарларыңызға ұсынамын:
1. Топтастыру – оқыту стратегиясы, бұл стратегия оқушыларды еркін жəне ашық ойлауға үйретеді. Ол
ойлауды шыңдайтын идеяларды байланыстыратын бірнеше құрылымынан тұрады. Бұл стратегияның
түсіндірмесі мынадай: кілтті сөзді ортаға жазу. Ол тақырып болу да мүмкін. Керекті уақыт өткеннен кейін
жазылған пікірлерді топтастырамыз. Қателеріне көңіл бөлінбейді. Ешқандай шешім қабылданбайды.
2. Кубизм əдісі – оқыту стратегиясына жатады. Кубизм өтілетін тақырыпты түрлі қырынан қарастыруға
көмегін тигізеді. “кубизм” стратегиясында ойлау, оқу, жазу əрекеттері қатар жүреді. Шаршының көлемі 15-
20 см. Шаршының əр бетінің аты болады. Олар 1-ші бетін суреттеңіз: түсі, формасы, көлемі, 2-бетін
салыстырыңыз: неге ұқсас?, айырмашылықтары болса неде? 3-бетін – зертте: қандай?, қалай?, неден
жасалған? Шығу тегі, тарихы. 4-беті – пайда болған ойлар: ойыңызбен байланыстырыңыз, ойыңызға нені
келтіреді? Осы мəселеге байланысты қандай мəселелер бар? 5-бетін қолданыңыз: онымен не істеуге болады?
Қалай қолодану керек? 6-бетін талқылаңыз: қолданыңыз, не қарсы шығыңыз, өз ойыңызда тұрыңыз,
дəлелдеңіз.
Кубиктің 6-бетіне жазбаша жауап беріледі. Əр оқушы кубиктің 3-бетін таңдап жұбына жауабын оқиды.
Бір жұп оқиды, келесі жұп оған сұрақ қояды, не оны мадақтайды.
1) суреттеңіз
2) салыстырыңыз
3) байланыстырыңыз
4) саралаңыз
5) қолданыңыз
6) талқылаңыз
1) Суреттеңіз – ойыңызша тақырыпқа жақын келіп, түсінігіңізді
суреттеңіз.
2) Салыстырыңыз – неге ұқсас, айырмашылығы бар ма?
3) Нені ойлаттырады, ойыңызға нені келтіреді. Ұқсас заттар ма,
əлде бөлек заттар ма? Ойыңызбен шолып өтіп. Осы мəселеге байланысты қандай мəселе бар, біліңіз ?
4) Саралаңыз – қалай жасалғанын айтыңыз, өзіңіз жасаңыз.
5) Қолданыңыз – онымен не істеуге болатынын айтыңыз.
6) Талқылаңыз - өз ойыңызда тұрыңыз, өзіңіздің дəлеліңізді
немесе пікіріңізді айтыңыз.
Бұл əдісті ой толғауда қолдану тиімді.
Венн диаграммасы
Бір-біріне айқасқан шеңбердің екі жағына салыстырылуғаберілетін объектілердің ортақ
сипаттамалары беріледі. Ал, айқасқан жеріне екеуіне ортақ сипат тізіледі. Салыстыруға арналған
тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады, яғни, салыстыру сияқты
күрделі ойлау операциясы.
5. Симатикалық карта. Ол алған білімді жинақтауға, көрсетуге, салыстыруға, өзінің білгеін көрсетуге
арналған таблица түрінде болады. Қатып қалған график жоқ. Өз пəніне, тақырыбына байланысты толтыруға
болады.
6. Еркін жазу. Бұл əдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың ой толғанысы үшін пайдалану
тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы одан алған əсерін, не үйренгенін, нені əлі
де біле тұру керектігін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады, жазуға уақыт береді. Аяқталған
кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерн таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымға
оқуға болады. Оқушыларды алған білімдерін қорытуға өған сын көзбен қарап, ойын түсіндіруге үйретеді.
Бұл əдісті кез-келген сабақта қолдануға болады.
№20 дəріс тақырыбы: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологияларын қолданудың жолдары
2. Қызығушылықты ояту
3. Мағынаны тану
4. Толғаныс
Сын тұрғысынан ойлау – сынап қарау емес, оқушылардыңшыңдалған əрекеті. Класс оқушылары
топпен жұмыс істеу арқылы
өзара пікірлесіп, ұтымды жауапты тауып айтуға үйренеді. Сұрақтаға тынымсыз іздене отырып, өз ойын
айтуға , дəлелдеуге мүмкіндік алады. Бұл технология бойынша сабақ құрылымы 3 деңгейден тұратын оқыту
мен үйретудің моделі. Ол:
1. Қызығушылықты ояту – бұрынғы білетін жəне жаңа білімді үштастыру. Үйренуші жаңа ұғымдарды
түсініктерді жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан сабақтағы қаралғалы тұрған мəселе
жайлы оқушы не біледі, не айта алады. Осы кезеңге қызмет ететін “ой ашар, ой шақыру”, “топтау”,
“болжау” т.б. аттары бар əдістер жинақталған. Мысалы: Əл-Фарабидің суреті арқылы бас киімі, киім үлгісі,
талғампаз адам, қарапайым адам, ақылды, ойшыл, көрікті, ғалым.
Қызығушылықты оятудың екінші мақсаты белсенділігін арттыру. Оқушы өз білетінін еске түсіреді,
көршісімен бөліседі, тота талқылайды. Оқушы осы кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны
баяғыдағы білімімен ұштастырады.
2. Мағынаны тану-түсіне білу – бүгінгі сабақты игеру. Бұл кезде үйренуші жаңа ұғыммен танысады.
Тақырып бойынша жұмыс істейді, талқылайды, өз бетімен жұмыс жасайды. Бұл кезеңде “Insert” əдісін
қолданған тиімді. Оқушыға оқу материалымен танысу барысында:
V – білемін
- білмеймін
+ үйренгенім
? үйренгім келеді. Белгілерін қойып отыру тапсырылады. “Insert” оқыту оқығанын түсініп отыруға, ойын
анықтап, білмейтіндерін сұрауға əзірлейді.
3. Ой толғаныс. Күнделікті оқыту процесінде оқушының ой толғанысын қалыптастыру. Өзіне, басқаға сын
көзбен қарау, баға беру көзден тыс қалып жатады. Толғануды тиімді етіп “бес жолды өлең”, “Вен
диаграммасы”, “еркін жазу”, “симатикалық карта” стратегиялары əр сабақтың ерекшеліктеріне, ауыр-
жеңілдігіне қарай қолданылады. Оқушылардың бір-бірімен ой алмастыруын қамтамасыз етеді. Бұл кезең
сабақты қорытындылап, оқушыларды бағалауға негіз болады. Сын тұрғысынан ойлау үшін мына шарттар
ескерілуі қажет:
1. Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыт керек.
2. Оқушылардың өз ойларын ашық айтуға рұхсат керек.
3. Əртүрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
4. Үйрену барысындағы оқушының белсенді іс-əрекетін қолдану.
5. Кейбір оқушылар түсіп қалатын жағдайды əжуаға, мазаққа
айналдырмау.
6. Оқушының жасаған жауабына класс дəлелді, дəйекті болуын талап етеді. Стратегияны кез-келген үш
кезеңде қолдана білуге байланысты. Стратегия оңай, мұның нəтежиесі тезірек көрінеді, жүйелі түрде білімді
игеретін, жеткізетін стратегиялар.
№21 дəріс тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту.

1. Əлеуметтік-белсенді мектеп: өзара əрекетте оқыту.
2. Топтық жұмыстың мəні.
3. Ынтымақтастықта қалыптасатын дағдылар. «Үш тыйым» ережесі.
4. Зейін фокусының ауысуы.
Ынтымақтастық педагогикасы. Талап ету педагогикасынан қарым-қатынас педагогикасына
көшу. Бұл балаға ізгілік тұрғысынан қарау, оқыту мен тəрбиенің ажырамас бірлігі:
- мұғалім-оқушы, оқушы-мұғалім, оқушы-оқушы, оқушы да – субъект, мұғалім де – субъект;
- оқушының жеке басына ізгілік қарым-қатынас;
- оқушы мен мұғалім арасыдағы өзара түсінушілік, ынтымақтастық
қарым-қатынас.
№23 дəріс тақырыбы: Интерактивті оқыту жəне оның ЖОО-дарында қолдану жағдайлары
1. Дəрісті интерактивті формада жүргізу
2. Семинарды интерактивті формада өткізу
3. СОӨЖ өткізудің интерактивті формалары
Пікірталас- тұрмыстық сауалдармен қатар саясат, идеология теорияларының проблемаларының
плюрализмдік пікірі құпия болмаушылық кезінен бастап, тек соңғы жылдарда интерактивті технология
əдістері қатарына жатқызылатын болды.
Пікірталас əдісі жеке тұлғаның интеллектуалды дамуын, оның əлеуметтік белсенділігін арттыруына
ықпалын тигізеді. Оның себебі пікірталаста алынған тақырыпқа дайындық барысында оқушылар мен
студенттер талқыланатын мəселелерге қатысты зерттеу жүргізіп, көптеген ақпаратпен таныса алады. Бұл өз
ретінде олардың өзіндік пікірлерін қалыптастыруға, өз ойларын қарсыластарының көзқарастарымен
салыстыра отырып, ойын барысында қорғауға үйренеді. Пікірталас жастардың жан-жақты білімдерін
жетілдіріп, мəдениетін деңгейлерін көтереді, басқа адамдарға түсіністікпен қарап, олармен санасуға
үйренеді, əрі шешендік өнерге баулиды.
Пікірталасты ұйымдастыру əрі құрылымы жағынан өте күрделі болып келеді. Оқытудың басқа
əдістерінен мұның ерекшелігі, оқушылардың жай тыңдаушылар қатарына емес, керісінше қаралып отырған
мəселеге олардың белсене қатысу жағдайында ұйымдастырылуы, оған ұжым болып пікір алмасуы, дербес
ойлай білуге дағдылануы т.с.с. болып келеді. Соның негізінде оларды сөйлей білуге, өз ойларын еркін
жеткізіп, дəлелдей білуге, жолдастарының пікіріне сын көзбен қарай білуге үйретеді. Пікірталасты
ұйымдастырудың барысында оқушылардың дүниетанымы кеңейіп, сенімдері артады, өмірлік көзқарастары
шыңдалады.
Ол əдіс арнайы- алдын-ала дайындалған оқу бағдарламасындағы теориялық сұрақтарды еркін əңгіме
ету, эвристикалық əңгімеден туындап, « жағалауға шыққан» пікірталасқа айналады.
« Миға шабуыл», «ойға шабуыл» (мозговая атака) немесе «миға батыл əрекет» ( мозговой штурм) əдісі
мен термині ең алғашында Сократтық эвристикалық диалогты негізге ала отырып жасалынған.
1938 ірі жарнамалық компания иегері Алекс Ф.Осборн фирмасында кейін қызметкерлерімен «миға
шабуыл» аталып кеткен əдісті тəжірибелеген. Миға шабуыл кезінде кез келген идеялар тыңдалына беріп
айтылған ойды ешкімге, сынап, келеке еткізілмеген. Айтылған пікірлердің барлығы қағазға жазылып,
келесіде жиналыста талқыланған.
Фирма жетекшілері миға шабуылдың жемісі керемет идеялардың көптен пайда болуы бірден
таңырқатқан. Əдістің сəттілігі соншалық, ол 50 жылдарда барлық Американдық корпорациялардың басты
қаруы бола бастаған.
Ал Осборнға бұл əдісті жазуға шабыт берген 1788 жылы Фридрих Шиллердің досына жазылған
хаты еді. Досы оған жаңа идеялардың жетіспеушілігіне көңілсіздігін білдіреді.
Сонда Шиллер : « Сенің қиындыққа тап болуың... сенің ақыл-ойыңның қиялға бағынатын
шектеулігінде. Сен өте жеңіл ойлап жəне қатал сынай бəрін жоққа шығарасын. Сондықтан да сенің ақыл-
ойыңның шығармашылық жұмысы тоқталуда»,- деп классик жауап қайтарған.
Қазіргі таңда «миға шабуыл» əдісінің бірнеше түрі модификацияланады.
Тікелей «миды шабуылдау» ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады.
Бұл əдістің мақсаты- шығармашылық тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инергиясынан
айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды тудыру.
Бұл əдістің негізгі принципі мен ережесі- қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау
жəне мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтижесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне
тікелей байланысты болып келеді.
Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы
адамдармен, 2 кезеңде жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды
идеялар таңдап алынса, екіншісінде солардың ішінен шығармалық тапсырмалар мақсатын
қанағаттандыратын ең оптимальды нұсқасы таңдалынады.
Шамасы 20-60 адамдардан құралған үлкен аудиторияларда жаңа идеяларды өңдеуде жақсы нəтижелер
алуға мүмкіндік беретін массалық «миға шабуыл» əдіс түрін американдық Дж. Дональд Филипс ұсынған.
Бұл əдіс түрінің ерекшелігі 5-6 адамдардан тұратын аудитория ішілік шағын топтардың құрылуында.
Шағын топ əрекеті нақты анықталған, бірақ алуан түрлі болуы мүмкін. Оған 15 минут уақыт бөлінеді.
Шағын топ идеяларын өңдеуден кейін, оларды бағалап, ең жақсы үлгісін басшылыққа алады.
«Миға батыл əрекет» əдісі қазіргі заман психологі Е.А. Александровпен ұсынылып, Г.Я.Бушпен
модификацияланды. Бұл əдіс бұзылған бағалауға ие диалог əдісі. Бұл диалог мəні ұжымдық идеяларды
өңдейге шығармашылық потенциалды белсендетуде кезекті қарсы идеяларды, яғни контридеяларды құру
болып табылады.
Мұнда «ми батыл əрекеті» əдісінің қатысушылары рационалды түрде келесі топтарға бөлінген
кезде ғана бұл əдіс өзінің нəтижелілігін көрсете алады. Бұл топтар:
1. Идеяларды өңдеу тобы;
2.Проблемдік жағдайларды талдау жəне идеяларға баға беру тобы;
3. Қарсы идеяларды өңдеу тобы;
Қарастырылып жатқан əдістің артықшылығы ұжым адамдарының тең құқылы болуымен жетекшілік етуде
авторитарлық стильге жол берілмеуінде. Əдісте жалқаулық пен ескішіл ойлау, эмоционалдық «алау» мен
рационализм, өзін еркін ұстауға, интуиция мен қиялды белсендетуге арналған психологиялық
микроклиматтың көмегімен автоматты түрде жоғалады. Сонымен қоса « ми шабуылы» əдісі
проблемалардың шешімін іздеуге жаңа идея, ой, пікірлер шығару барысында «ақылсыз ойлардан»
қорықпауға, интенсивті «ой кезбелігінде» күлкілі жағдайда қалған кезде қысылмай еркін сезінуге
үйрететін бірден-бір əдіс болып келеді.
« Дөңгелек үстел » əдісі саясат жəне ғылым жағынан педагогикаға
келген əдіс. Əдетте, «дөңгелек үстел» саясат пен ғылымның əртүрлі саласының өкілдерімен белгілі бір
проблеманы талқылап, шешу үшін ұйымдастырылады. Бұл əдісте пікір алмасу белгілі бір пікірлердің
сəйкес келуіне мүмкіндік береді, ал ол болашақ жұмыстануда жалпы қорытындыны анықтаудың қызметін
атқарады, содан келіп қоғамымыздағы саяси тұрақтылыққа қол жеткізуге немесе ғылыми ақиқатты табуға
болады.
« Дөңгелек үстел - өз ойын еркін айта білу. Жүргізуші нақты мəселе жөнінде жоспар жасайды.
Мақсаты: таңдап алынған тақырыпты талдауға қатысушылардың көңілін аудара білу».
Қысқаша айтсам психологияны оқытуда «дөңгелек үстел» əдісі əртүрлі формалы болады. Егер ең
маңызды шартты ескерсе жəне оны мүлтіксіз орындаса. Міндетті түрде жан-жақты саналы түрде сезінсек,
теориялық проблемаларды шешуде əртүрлі аспектілі позиция мен көзқарасты сараманда жүзеге
асырылады. Егер мұндай қажеттілік болып, я, болмаса жəне ол барлық жағынан саналы түрде қаралмаса,
онда «дөңгелек үстел» əдісі əдеттегі, əрбіреу тек өзіндік ойын білдіріп, консенсус туындатпайтын жай ғана
жиын болып есептеледі.
Сонымен «дөңгелек үстел» əдісін мектеп оқушыларына да, студенттерге де қолдануға болады. Ол əдіс
оқушылардың өз ойын əдемі, реттеліп жинақталған түрде нақты дəлелдермен қалыпты темпте жеткізіп,
сөйлеу барысында белгіленген мəдениет пен шарттардан аспай, ресми тұлға ретінде өздерін сезіне білу,
ұқсап бағуға үйретеді
«Іскерлік ойын» əдісі. Бұл əдіс өзінің жоғары дəрежелі бірігіп жұмыстануда оқушылардың
индивидуалдық үйлесімділігімен ерекшеленеді.
Ресей психологтары: «Ойын- бұл шартты жағдайларда ғылым жəне мəдениет заттарымен əлеуметтік
бекітілген əдістерде қоғамдық тəжірибені қайта жаңғыртып, меңгеруді жүзеге асыратын формасы», -дейді.
Іскерлік ойын əдісі ең алғашында біліс беру жүйесінде емес, тəжірибелік басқару саласында
қалыптасқан. Бүгін де іскерлік ойын əдісі тəжірибенің əртүрлі аймақтарында: зерттеу жұмыстарында,
жобалық өңдеу процесінде, шынайы өндірістік жағдаяттарда ұжымдық шешім шығаруда, сонымен қатар
əскери салада қолданылады. Айта кетсек, іскерлік ойынның болашақ үлгісіне негіз болған, ұрыстың шарты
мен əрекеттерін суреттейтін əскери ойындардың жағдаяттардан тұратын əскерлерді ұрысқа дайындау
мақсатымен құралған ерте заманнан келе жатқан «əскери ойындар»екен.
Интерактивті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген əдіс бұл- тренинг. Осы аталған əдістің
жа адан қолдануға енуі , біріншіден, Батыс Еуропа елдерінде кіші топ, яғни тренинг топтарында
психологиялық түзету жұмысын жүргізуге арнайы қарым-қатынас ұйымдастырылуына қарамастан, бізде
ол туралы ұзақ уақыт бойы көп нəрсе белгісіз болды. Екіншіден, ол психологияны оқытудағы студенттерді
массалық оқытуда пайдаланылды. Бірақ кейін шынайы жағдаяттардағыдай сияқты əрекет жасауда сол
əрекеттің нəтижелігі үшін жауапкершілікпен қаралатын, ойындық немесе шартты түрдегі тренингтер
кеңінен қолданылды. Əрекеттің жүру барысында əр қатысушының индивидуалдық жауапкершілігі- топтық
əрекеттің жемісі, үлкен нəтижелілігі, яғни үйлесімділігі.
№24 дəріс тақырыбы: Дамыта оқыту.

1. Дамыта оқыту мдеясының тарихы
2. Дамыта оқытудың ерекшеліктері, негізгі функциялары мен белгілері.
Дамыта оқыту идеясының ұзақ тарихы бар. Ерте кезден бастап-ақ ойшылдар білім мен ақыл-ой
тəрбиесінің арақатынасын, олардың бала дамуына əсерін зерттей бастаған. Бізге белгілі алғашқы
дидактардың бірі квинтилиан мектеп алдына баланың қабілеттеріне, ақылының қасиеттеріне, мінез-құлық
ерекшеліктеріне сүйене отырып, оның ойының жəне тілінің дамуын қамтамасыз етуді қойған.
ХVІІ ғасырдағы Я.А. Коменскийдің дидактикалық жүйесінің негізгі қағидаларының бірінде де
баланың ақыл-ой күшін, қабілеттерін дамыту олардың білімге деген құштарлығын оятып, лаулата түседі
делінген.
И.Т. Песталоцци баланың ақыл-ойын, барлық қабілет-қасиеттерін дамыту идеясымен арқауланған
бастауышта оқыту əдістемесін жасауға əрекет етеді.
Дамыта оқыту ұлы неміс педагогы А. Дистервегтің əйгілі «Неміс мұғалімдерінің білім беру үсіне
басшылық» (Руководство в образованию немецких учителей) атты еңбегінің де негізі болып табылады.
Дамыта оқыту деп ол баланың білім алуға əрекет етуін ұйымдастыратын оқытуды атаған.
«Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, ал жақсы мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді» -
деген.
Орыстың ұлы ағартушысы К.Д. Ушинский де өз дидактикалық еңбектерінде бастауыш мектеп
жасындағы балаларды оқыта отырып дамыту мəселелеріне ерекше тоқталып, арнайы əдістеме жасаған.
Осылай бола тұрғанымен, «дамыта оқыту» деген терминге көзқарастар мен пікірлер əртүрлі.
Себебі, «дамыта оқыту» ұғымына берілген түсініктер жəне «дамытпайтын оқыту бола ма?» деген сұрақтар
жиі қойылады.
Алайда дəстүрлі оқыту бала дамуына тек қондырғы болып, дамуға стихиялы əсер етсе, «дамудың
соңында жүрсе», ал екінші жағдайда «оқыту дамуды өзімен бірге ала жүреді» деген Л.С.
Выготскийдің пікірінен көп нəрсе аңғаруға болады. Алғашқыда, оқытудың тиімділігі алынған білімнің
тиімділігі қабілеттің деңгейімен, əрекеттің негізгі түрлерінің қаншалықты дамығандығымен өлшенеді.
«Дамыта оқыту» деген термин психология ғылымының қойнауында туып, баланың дамуын
қарастырған (Ж. Пиаже), ойлаудың əртүрлі деңгейін, типтерін (Л.В. Выготский, А.Н. Леонтьев, С.Л.
Рубинштейн) жəне басқа да психикалық функциясын зерттеген (Б.Г. Ананьев, Г.С. Костюк, А.А.
Люблинская, Н.А. Менчинская) жəне т.б. іс-əрекет теориясының психологиясын жасаған (А.Н. Леонтьев,
П.Я. Гальперин) еңбектерінде жан-жақты талданды. Нəтижеде дамыта оқыту проблемасына арналған екі
ілгері эксперимент жасалып, оның бірін Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов, ал екіншісін Л.В. Занков басқарды.
Зерттеулердің мақсаты Л.С. Выготскийдің 1930 жылдардың басында жасаған оқыту мен дамытудың
арақатынасы жайлы болжамының дұрыстығын тексеру, нақтылау. Өткізілген зерттеу жұмыстары
бастауышта математикалық білім ісіне үлкен өзгерістер енгізді. Мысалы, 1969 жылы арифметика курсы
математикаға ауыстырылды. Бірақ бұл курста да негізгі – назар баланың ауызша жəне жазбаша есептеу
дағдыларын қалыптастыру, жай типтік есептер шығаруында болып қалды. Оқыту əдістері, сабақ
ұйымдастыру түрлері, білім, білік, дағды қалыптастыруға бағытталғандықтан дамыта оқыту идеясы жүзеге
аспады.
Одан кейін 20 жыл көлемінде дамыта оқыту психология мен педагогика ғылымдарының келелі
мəселесіне айналды. Жүйенің авторлары «дамыта оқыту деп – оқыту мақсаты, міндеттері, əдіс-тəсілдері
баланың даму заңдылықтарына сəйкестендірілген оқытуды» атайды. Оқыту арқылы баланың психикасына
жаңа құрылымдар пайда болуы, яғни жаңа сапалық өзгерістер болуы тиіс деп есептейді. Жүйенің басты
мақсаттарының бірі – баланы оқыта отырып жалпы дамыту, оның еркіндігін қалыптастыру, өз бетінше
ізденуге, шешім қабылдауға дағдыландыру, жекелік қасиеттерін ескеру, басшылыққа алу, əрі қарай
ұшқырлау, тұлғалыққа бағыттау.
Мақсаты балаларға дайын пəндік білім, біліктердің белгілі-бір жиынтығын берумен шектелетін,
нəтижесінде догмалық ойлауы басым, дайын нұсқаулар мен бұйрықтарды орындай білетін адамдарды
тəрбиелейтін қазіргі мектептерде орын алып отырған оқыту жүйесі мұндай адамдарды дайындауға негіз
бола алмайтындығын өмір көрсетті.
Сондықтан да жаңа сапаға ие, шығармашыл, қабілетті адамдар тəрбиелеу үшін дамыта оқыту
жүйесін ең негізгі басшылыққа алар нысана деп білеміз. Оқыта отырып дамыту мəселесіне арналған
зерттеулер дəстүрлі оқытуға өзгерістер енгізуге ықпал тигізді. Оқыту барысында баланың ақыл-ойын,
қиялын т.б. танымдық үрдістерін дамытып қоймай, баланы əртүрлі əрекеттің субьектісі болып қалыптасуын
қамтамасыз етуді алдыңғы қатарға шығарды.
Дамыта оқыту идеясын алғашқылардың бірі болып 1959-1960 жылдары қолға алған академик Л.В.
Занковтың басшылығымен жасалған бастауышта оқытудың жаңа жүйесін мұғалімдер қауымы үлкен
ықыласпен қабылдағанымен, белгілі себептерге байланысты өрістен кете алмады. Тек 1990 жылдары ғана
Ресей мектептерінде қайтадан қолданыла бастады. Қазір бұл жүйе дəстүрлі оқытумен қатар қолданылып
келеді.
Л.С.Выготскийдің теориясы Д.Б. Эльконин басқарған шығармашылық топ жұмысында əрі қарай
жалғастырылады. Баланың өзін-өзі өзгетуші субъект ретінде дамуына арналған тұжырымдама жасалып,
зерттеулер жүргізілді. Екі авторлар тобы да өз жүйелері бойынша оқу бағдарламаларын, оқулықтарын,,
əдістемелік құралдар дайындап шығарды. Осылайша, дамыта оқыту ғылыми теориядан практикалық іс-
тəжірибеге батыл ене бастады.
Дамыта оқыту – дəстүрлі оқытуға соңғы уақыттарға дейін балама жүйе деп қарастырылды. Оның
нəтижесінде əр оқушы өзін-өзі өзгертуші субъект дəрежесіне көтерілуі көзделіп, соған оқыту барысында
лайықты жағдайлар жасау үлкен нəтиже берді.
Психологтардың зерттеулері бойынша бала өзінің субъект екенін 2,5-3 жасында-ақ білдіре бастайды
екен. Ол оның «Мен» деген категориясының көрінуінен байқалады (өзім ішемін, өзім киемін жəне т.б.
түрінде). Мектепке дейінгі балалық шақтың соңына қарай ол əртүрлі əрекетті өзі орындауға деген
талпыныстарын жасайды. Бұл түрлі ролдік ойындарға қатысуда айқын байқала бастайды. Еркін ойлап, өзін
еркін сезіну оның жекелік қасиеттерін əрі қарай дамытуға қолайлы жағдайлар туғызады.
Ал, мектеп табалдырығын жаңа аттаған бала оқу бағдарламаларының талаптарын орындау,
мектептің ішкі тəртібін сақтау, үлкендердің айтқандарын екі етпеу сияқты қатаң ережелер шеңберіне түседі.
Енді оның субъектілік белгілерінің даму мүмкіндігі азая түседі. Өйткені, дəстүрлі мектептің мақсаттарын
шешу мұғалімнің айтқандарын дұрыс тыңдап, тура сол түрде қайта айтып беру, тапсырманы қатесіз
орындау жеткілікті. Белгілі үлгіден ауытқу, басқа шешім іздеу талап етіле бермейді.
Дамыта оқытудың Д.Б. Эльконин – В.В. Давыдов жасаған жүйесінің көздеген мақсаттарына жету
тек баланың өзінің белсенділігіне байланысты. Осыған орай, бұл жүйенің əдіс-тəсілдері де оқушының оқу
белсенділігін ұйымдастыру, қолдап, көмектесіп отыруды көздейді. Бұл жүйемен дəстүрлі оқытуды
салыстыру мынадай қорытынды жасауға негіз болды. Дəстүрлі сабақтардың əдістерінің мəні төмендегідей 3
құрамдас бөліктермен анықталады:
1. Үлгіні көрсету.
2. Түсіндіру.
3. Бағалау, бақылау.
Яғни, мұғалім сабақ мазмұнын жақсылап айтып түсіндіріп шығады. Содан соң меңгеруге
арналған жаттығулар орындалады. Бұдан кейін қалай меңгергендігін анықтау мақсатында сұрау,
бағалау ұйымдастырылады. Əрине, жұмыс əртүрлі болып өткізілуі мүмкін. Мысалы, өзі айтып
бермей, үнтаспадан тыңдату, балаға оқыту жəне т.б.
Дəстүрлі оқытуда оқу процессіне қатысушылардың «басқарушылар мен оындаушылар» түріндегі
ролдері белгіленген. Басқарушылардың қарым-қатынасы қарапайым басқару түрінен қатал əкімшілікке
дейінгі шеңбер ішінде жүзеге асып жатады. Олардың ісінің негізгі мəні – оқушыларды белгіленген нысанаға
қарай бастау, ал орындаушылар мұғалім соңынан еріп отырулары керек. Мəселенің бұлай шешілуі дамыта
оқыту жүйесінің мақсаттарына мүлдем қайшы келеді. Дамыта оқытудың Л.В. Занков жасаған жүйесінің
ерекшеліктеріне ерекше тоқталып өтелік. Бұл жүйе дəстүрлі оқытудан төмендегі ерекшеліктерімен,
өзгешеліктерімен айқындалады:
- оқыту мазмұнындағы өзгешеліктер;
- мақсаттағы айырмашылықтар;
- дидактикалық принциптердегі өзгешеліктер;
- əдіс-тəсілдердегі ерекшеліктер;
- оқытуды өзгеше ұйымдастыру;
- мұғалім еңбегінің нəтижелілігін анықтаудың жаңа көреткіштері;
- мұғалім мен оқушы арасындағы жаңа қарым-қатынаста.
Дамыта оқыту жүйесінің маңызды принциптерінің бірі – теориялық білімнің жетекші ролі принципі.
Бұл принципті балалардың теорияны жаттауы, терминдерді есте сақтауы деп түсінбеген жөн. Керісінше,
оқыту барысында қарапайым бақылаулар, зерттеулер жасау арқылы өмір заңдылықтарына көздерін жеткізу,
қорытынды жасауға дағдыландыру.
Дамыта оқыту жүйесіндегі қойылатын сұрақтар проблемалы ойлауды, пайымдауды қажет ететіндей
етіп беріледі. Оқушы да ондай сұраққа өз ойын, пікірін білдіре жауап беруге дағдыланады. Мысалы,
«Əңгіменің кейіпкері жайлы не айта аласың? Немесе 4 жəне 5 сандарымен қандай тапсырмалар ойлап табуға
болады?» түріндегі сұрақтар.Көрнекілік жəне т.б. əдістер де осылайша жаңа мақсаттарға сəйкес өзгертіле,
күрделендіріле пайдаланылады.
Дамыта оқыту сабақтарында жаңа материалды талдауға зор көңіл бөлінеді. Өйткені талданбаған
шығарма бала жүрегіне жетпейді деп есептелінеді. Ізденіс барысында мұғалім əр баланың көңіл-күйін
байқауға, ой-пікірін байқауға мүмкіндік алады. Интеллект деңгейін анықтай алады. Əсіресе, оқу
сабақтарындағы материалды талдау арқылы шығарманың айтар ойы, идеясы бала жүрегіне жетіп, талдау
арқылы ар, ұят, қайырымдылық, əдептілік т.б. сияқты тамаша адамгершілік қасиеттер балалар бойына
жұғысты болады.
№26 дəріс тақырыбы: Модульдік оқыту технологиясы
1. Модульдік оқыту технологиясының ерекшеліктері
2. Модульді құру ережелері
3. Модульдік оқыту технологиясының мазмұны
Модульдік оқыту технологиясы. Оқытудың тұтас технологиясын жобалау, алға қойған мақсатқа жетуді
көздейтін педагогикалық үрдіс түзу, мұғалімге нəтижені талдап, түсіндіріп бере алатындай жүйені таңдау
жəне құру. Оқушылармен жүргізілетін қиындықтың алдын алу жəне түзету жұмысының жүйесін жасау.
Жалпы педагогикалық біліктіліктің технологиялық сенімді даму динамикасын жасау. Жобалаңған
технологияны іске асыратын жаңа тəсіл қалыптастыру. Бұл мұғалімнің бүкіл оқу жылында пайдаланатын
əдістерді жоспарлануына көмектеседі. Технология жобасындағы негізгі объект – оқу тақырыптары,
дидактикалық модуль.
1.3. Модульдік оқыту технологиясы жəне ерекшеліктері
Қазіргі кезде модульдік оқыту кеңінен қолдануда. Модульдік оқыту технологиясында оқушы
білімді жеке-жеке тараулар бойынша емес, біртұтас тақырып түрінде жүйеленген білім алады.
Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бірін-бірі оқытуға, кітаппен жұмыс жасауға, қосымша əдебиеттен
білім алуға дағдыландырады.
Модуль деп дидактикалық жетістіктерге жету үшін алдында мақсаты, өзіндік іс-əрекетінің
бағдарламасы, жетекшілік əдістемелігі бар аяқталған ақпарат блогін атайды. Модульдік оқытудың
мақсаты: оқушының өздігінше жұмыс істей алуын дамыту, оқу материалын өңдеудің жекелеген
əдістері арқылы жұмыс жасауға үйрету болып табылады. Бұл технологияда мұғалім кеңесші
хабарлаушы рөлін атқарады да, шəкірттің іске белсене араласуына жағдай жасайды. Оқушы өзіне
оқу əдісін таңдап ала алады. Модульдік оқыту технологиясының мынадай қағидалары бар:
модульдік, жүйелілік, өзгермелілік, түсініктілік, іс-əрекет əдістері, жан-жақты əдістемелік нұсқаулар
беру. Яғни, бұл технология бойынша тақырыптың мазмұны арқылы оқытуды ұйымдастырудың
формасы мен əдістері белгіленеді. Сонымен қатар жүйелілігінде əлеуметтік сұранысқа қарай
мазмұнына өзгерістер енгізе алады. Мəселен, Н. Нечаев оқыту іс-əрекетіндегі мəселеледі шешуді
қарастыру барысында нəтижесін көру жұмыстың іс-əрекет əдістеріне байланысты екеніне тоқтала
келіп, модульдік оқытудың мақсаты тəжірибелік, дамытушылық жəне ойлауды қалыптастыратын іс-
əрекет əдістері деп түйіндейді. Тəжірибелі педагогтер Ш. Амонашвили, Л. Рубенштейн
тəжірибелерінен əр оқушының қабылдауы əр түлі болатыны белгілі. Ендеше бұл технология жеке
тұлғаның ерекшелігіне байланысты оқыту үрдісіндегі əдістерді қолдануды көздейді. [10;18-21
Мұнда оқушы өтіліп отырған курстың модульдік бағдарламасымен тиянақты танысып
шығып, өзіне маңыздылығын, алдыңғы уақытта күтілетін нəтижесін түсіне білуі қажет. Модульдік
оқытудың бағдарламасында күтілген нəтижеге байланысты жақын, орта, алшақ уақыттарда
қолының жету жолдары көрсетіледі.
Модульдік оқытуды құрастыру ережелері мынаған саяды:
- ақпарат материалының мақсаттылығы;
- жеке модульдегі оқыту материалының толық қамтылуы;
- модуль элементтерінің жеке даралығы;
- ақпараттық жəне əдістемелік материалын оңтайлы берілуі.
Мұғалім бағдарлама жасағанда егер оқу материалы топтық жұмысты қажет етсе, топта
оқытудың формасы мен əдісін көрсетеді. Тəжірибелік жұмыстарға түсініктеме беріп, теориялық жəне
тəжірибелік тапсырмалар, оқушылардың білімін тереңдету үшін қосымша əдебиеттер береді.
Мерзімдік бақылаулар арқылы оқушылардың игере алмаған тақырыптары айқындалып, қайталау
жұмыстары жүргізіледі. Модульде əр элемент бөлек-бөлек параққа жасалады да, ақпарат өзгерген
жағдайда өзгертіліп отырылады.
Модульдік оқыту технологиясының əдістерін көптеген ғалым-педагогтер зерттеп келеді. Л.
Йоваиша модульдік оқытудың мынадай əдістерін қарастырған:
1. Ақпараттық оқыту əдісі (əңгімелесу, топтық оқыту, демонстрациялау, ақыл-
кеңес, дəріс, емтихан).
2. Операциялық оқыту əдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара сын).
3. Ізденпаздық оқыту əдісі (мəселені талдау, тыңда да ойлан, шығармашылық
диолог, іс-əрекет шытырманы, миға шабуыл, іскер себет).
4.
Өздігінше оқу əдісі (тыңдау, оқу). [8;95-101]
Ақпараттық оқыту əдісін мұғалім оқушыларға жаңа тақырыпты түсіндіргенде қолданады.
Мысалы, сабақ барысында жоғары білімді мамандар тақырыпқа байланысты баяндама жасайды да,
міндетті түрде эксперттің пікірімен толықтырылады. Сабаққа оқушылар сұрақ қою арқылы
қатысып отырады.
Операциялық оқыту əдісі оқушылардың дағдысы мен іс-əрекетін дамытуға арналады.
Мысалы, «видеоконфрантация» əдісі өзіне басқа адамның көзімен қарауға үйретеді. Мұнда
оқушылардың əрекеттері сырттай камераға түсіріліп, өздеріне қайталап көрсетіледі жəне өзінің
талдауына жағдай жасайды. Мұғалім əр уақытта нұсқаушы ретінде көмекке келе алады.
Ізденпаздық оқу əдісі оқушылардың белсенділігін, қабілетін дамытады. «Іскер себет» əдісіне
оқушылар себеттен жеке-жеке тапсырма алып, жеке орындайды. Тапсырма орындалып болған соң
оқушылар барлық сұрақтарды бірігіп талдайды.
Модульдік оқыту баланың шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндіктер жасайды.
Модульдік оқыту технологиясы оқушыларды өздігінше тапсырманы орындап, мəселені шеше
алуына, өз пікірін қорғай білуіне, алға қойған мақсатқа жету үшін белсенділігін, қабілетін арттыруға
септігін тигізеді.
Адамзат баласының өз ұрпағын оқыту, тəрбиелеудегі ең озық, тиімді ізденістерін, тəжірибелерін
жалғастырып, тағы да тың жолдар іздеу, классикалық педагогиканың озық үлгілерін жаңа заман талабына
сай дамыта отырып еңбектері жалғаса бермек.
Модульдік оқыту технологиясының мазмұны.
1. Модульдік оқыту технологиясының құрылымы.
2. Оқу модулінің кіріспе бөлімі.
3. Оқу модулінің диалогтік бөлімі.
4. Диалогтік бөлімді айқындаудың негізгі этаптары.
5. Диалогтік бөлімді құру принциптері.
6. Танымдық іс-əрекеттерін ұйымдастыруда оқушылардың білімділік дəрежесін есепке алу.
7. Шығармашылық жəне технология.
8. Оқу модулінің диалогтік бөлімінің ерекшеліктері.
9. Психологиялық атмосфера жəне оның диалогтік бөлімдегі рөлі.
10. Диалогтік бөлім – оқушылардың іс-əрекетін ұйымдастыру.
11. Ойын арқылы оқыту жəне ойындар.
12. Дискуссиялық формалар.
13. Ойын арқылы оқыту технологиясы.
14. Диалогтік бөлімде оқу еңбегінің нəтижелерін бағалаудың мəні мен мағынасы.
15. Оқушылардың іс-əрекетін бағалаудың оқу модульіндегі нұсқаулары.
16. Оқу еңбегінің нəтижелерін бағалау.
17. Оқу модулінің қорытындысы жəне бақылаудың басқа түрлері. Бұл педагогикалық технологиялық
негізінде “қалпына келтіре қайталай” оқыту циклының иедясы жатыр.
Оның мазмұны:
1. Оқыту мақсатын жалпы анықтау.
2. Оқыту мақсатын анықтаудан оны нақтылауға көшу.
3. Оқушылардың білімділік дəрежесін алдын-ала бағалау.
4. Оқыту процедураларының жиынтығы (бұл кезеңде “кері байланыс” негізінде оқыту коррекциясы
орын алады).
5. Нəтижені бағалау.
Осындай құрылымына қарай оқу процесі “модульдік” сипатқа ие болады. “Модуль” – қандай да бір
жүйенің бөлігі, яғни оқу процесі – ортақ құрылымы, бірақ əр түрлі мазмұны бар жекеше бөліктерден тұрады.
Модульдік оқыту технологиясы баланы оқытып қана қоймай, оның танымдық іс-əрекетін ұйымдастыруға,
оқу процесін “диалогтік” қарым-қатынас негізінде құруға тырысу қажет. Модульдік оқыту
технологиясының құрылымы үш бөліктен тұрады, яғни кіріспе, диалогтік жəне қорытынды. Əр оқу модулі
əр түрлі сағат сандарынан тұрады, əрине бұл оқу бағдарламасы бойынша тарауға бөлінген сағат санына
байланысты. Зерттеулер көрсеткендей, 7-12 сағаттан тұратын оқу модулі ең тиімді болып саналады. [9]
Оқу модулінің бірінші ерекшелігі – жалпы қанша сағат бөлінсе де кіріспе бөліміне 1-2 сағат, қорытынды
бөліміне 2-3 сағат беріледі де, қалған сағаттың барлығы диалогтік бөлімде игеріледі. Мысалы, оқу модуліне
9 сағат жоспарланса, 1 сағаты – кіріспе бөліміне, 2 сағаты – қорытындыға, қалған 6 сағаты – диалогтік
бөлімге берілуі керек. Егер оқу модулі 12 сағаттан тұрса 1 жəне 3 бөлімдегі сағат сандары өзгеріссіз
қалады да, “диалогтік” бөлімге 9 сағат беріледі.Бұл оқу материалын барлық оқушылардың 3 деңгейді
күрделілікте өз деңгейіне сай оқып меңгеру қажеттілігіне байланысты. Яғни оқу модулінің мазмұны
бойынша оқушылар қарапайым білім, білік, дағдылы меңгеруден бастап “білімді көшіру” немесе
пайдалануға” дейнігі машықтарын көрсете білу керек. Бірнеше рет қайталау – қарапайымнан күрделілге
қарай, репродуктивті тапсырмалардан шығармашылық ізденіске дейін итермелейді. Бұл əр оқушыға оқу
материалын “түсіну”, деңгейінен білімді көшіру” деңгейіне дейін меңгеруге мүмкіндік берді.
Ал мұғалім еңбегі мынадай тізбектен тұрады:
1. Оқушыларды оқу мақсаттарымен таныстыру.
2. Класта берілген блокты немесе тарауды оқыту модулімен таныстыру.
3. Оқу материалын мұғалімнің қысқаша (схема, график, кестелер т.б. түрінде) баяндауға немесе
зерттеу тұрғысында беруі).
4. Оқушылардың танымдық іс-əрекетін “диалогтік” негізінде əрбір оқушының іс-əрекетінің
нəтижесін əр сабақ сайын бағалай отырып ұйымдастыру.
5. Жалпы тарауға қарағанда оқу материалын 4-7 ретке дейін қайталай оқыту.
6. Тарау, блок бойынша тест алу.
7. Тарау бойынша “релейный” зачет алу (немесе диктант, бақылау, т.б.). Бұл 3 деңгейлі жүйеден
тұратын карточкалармен білім тексеру.[25;28-29]
№27 дəріс тақырыбы: Оқытудың белсенді əдістері.

1. Бағдарламалап оқыту
2. Оқу пікірталасы.
3. Case-study.
Бағдарламаланған оқыту 1950 жылы АҚШ қаласында пайда болды.Бұл оқыту технологиясы Б.Ф.Скиннер
есімімен байланысты. Бағдарламаланған оқыту- оқытудың мақсат пен міндеттерін, оқытудың қызметін
анықтайды. Бағдарламаланған оқытудың психологиялық негізі- бихевиоризм болып табылады.
Бағдарламаланған оқытудың бихевиористік нұсқасы АҚШ қаласында маңызды сынның обьектісі болды.
Əсіресе, Б.Ф.Скиннер ұсынған бағдарламаланған оқытудың принциптері қатты сынға алынды. Скиннер
педагогикалық қауымды оқытудың тиімділігін осы процесті басқару есебінен көтеруге шақырды.
Бағдарламаланған оқытудың негізінде бірізділіктің, ұғынымдылығы, жүйелілігі, дербестігінің ортақ жəне
жеке дидактикалық принциптері жатыр. Бұл принциптер бағдарламаланған оқытудың басты элементі-оқыту
бағдарламасын орындау барысында жүзеге асырылады, мұндай бағдарлама міндеттердің ретке келтірілген
бірізділігі болып табылады. Бағдарламаланған оқыту үшін «дидактикалық машинаның» болуы өте маңызды.
Бұл оқытуда белгілі бір мөлшерде оқушылардың бағдарламаны игеру сипатын ескеру ретінде жеке
ыңғайдан келу жүзеге асырылады. 1960 жылдың басында бағдарламаланған оқытудың скиннерлік
нұсқалары қолданыла бастады. Бағдарламаланған оқулықтар мен оқу құралдары шыға бастады.Мұнда
тексттер бірнеше сұрақтардан тұрды жəне оларға əртүрлі альтернативті жауап нұсқалары беріліп отырды.
Олардың ішінде біреуі дұрыс, ал қалғандары қате немесе толық, анық емес болды. Ал қатысушылар текстті
оқып, содан өздерінің білімдерін тексеру үшін сұрақтарға жауап беріп отырды. Бағдарламаланған оқытудың
бұл нұсқасы қатысушылардың ой қызметінің белсенділігіне бағытталмағандықтан, олар белсенді əдіске
жатпайды. Бағдарламаланудың үш негізгі формасы ажыратылады: сызбалы, тармақталған жəне аралас.
Бағдарламалаудың сызбалы-хронологиялық бірінші формасының негізінде Б.Ф.Скиннер бойынша, үйрету-
стимул мен реакцияның арасындағы байланысты орнату ретіндегі бихевиористік түсіну жатыр. Оқушының
бұл формада жасаған қадамы орнықтырылып отырады, ол бағдарламаны əрі қарай орындауға сигнал рөлін
атқарады.
№28 дəріс тақырыбы: Таңбалы-контекстік оқыту жəне интегративті оқыту технологиялары.

1. Таңбалы-контекстік білім беру технологиясы.
2. А.А.Вербицкийдің таңбалы-контекстік тұжырымдамасы.
Авторы – психология ғылымының докторы, профессор А.А.Вербицкий. Кəсіптік педагогикада белгілі-

контекстілі оқыту технологиясын даярлаған. Кəсіби білім берудің негізгі бағыттарын талдай отырып, мына
қорытындыға келеді: қазіргі білім берудегі авторитарлық басқару, оқушы, студент тұлғасы əсер етудің
объектісі ретінде танылатын ситуация оқу-танымдық əрекетте оқушының белсенді позициясын дамытуға
қажетті жағдайды қамтамасыз етпейді, маманның кəсіби іс-əрекетінің теориялық моделінен шынайы, нақты,
түрлі проблемалар мен қайшылықтарға толы модельге көшу үрдісін қиындатады.
А.А.Вербицкий пікірінше, білім беру міндеттері:
• Мұғалімнің оқытушы əрекетінен студенттің танымдық əрекетіне көшуі. Бұдан баланы оқуға үйрету
қажеттілігі туындайды (өзін танымдық іс-əрекетте көрсете білуі, яғни оқудың субъектісіне
айналуы);
• «Оқытушы - оқушы», «оқушы - оқушы» жүйелерінде тұлғааралық өзара əрекеттесу мен қарым-
қатынастың жаңа тəсілдеріне көшу. Диалог, өзара түсіністік, ашықтық сенім жағдайлары оқушы
тұлғасына еркіндік береді, оның танымдық белсенділігін ынталандырады, тұлғалық қасиеттер мен
сапалардың толық анықталуына мүмкіндік береді;
• Кəсіби білім, іскерлдік, дағдыларды, жалпы жəне кəсіби əлеуметтік сапаларын қаруландыруға,
олардың шығармашылық əрекеттену тəжірибесін жинақтауға мүмкіндік береді.
Міндеті – белгілер жүйесінде ғылым жинақтаған, «тағы да дидактикалық киім кигізілген» «болмыстың
шындығын», кəсіби іс-əрекеттің шындығын осы шындықтың формаларына сəйкес түсіндіру.
Вербицкий бойынша, оқыту – бүкіл дидактикалық формалар, əдіс-тəсілдер, құралдар көмегімен
маманның болашақ кəсіби іс-əрекетінің пəндəк жəне əлеуметтік мазмұныны модельдеу, ал абстрактілі
білім – белгілер жүйесін меңгеру болып табылады. Сол білімді меңгеру осы іс-əрекетке салынған, оны
белгі-контекстілі, немесе контекстілі оқыту деп атайды. Ең бастысы оқу тек өз айналасында бірікпей (
тек білім (ақпарат) алу үшін оқу керек емес), ол маман тұлғасының қажетті пəндік-кəсіби жəне
əлеуметтік сапаларын тəрбиелеуді қамтамасыз етеді.
Дəстүрлі оқытудағы сияқты оқу материалы контекстілі оқытуда оқу мəтіндері түрінде (белгілер жүйесі
ретінде)
№29 дəріс тақырыбы: Коммуникативтік ойындар

1. Коммуникативті ойындардың ерекшеліктері
2. Коммуникативті ойындарды ұйымдастыру
3. Коммуникативтік ойындардың түрлері
Қандай да болмасын қызмет саласының негізгі түрі қарым-қатынас арқылы іске асырылады. Оның
маңыздылығы - адамдардың бір-біріне ықпал слуі, ақпарат алмасуы. Қарым-қатынас іс-əрекеттің бір түрі
іспеттес. Адамдар үшін қарым-қатынас-оның ортадағы мекені.
Қарым-қатынас белсенділігі арқылы адам жолдастарымен, адамдармен қарым-қатынас жасайды. Қарым-
қатынас белесенділігінің нəтижесінде жеке адамның бойындағы адамгершілік қасиеітері (қамқорлық,
қайырымдылық, ілтипаттық, жауапкершілік сезімі, т.б.) қалыптасады. Яғни қарым-қатынас барысында
келесі қасиеттердің болуы шарт:
1. Адамдармен дүрыс қарым-қатынас жасай білу. Түрақты жақсы көңіл күй.
2. Қоғамдық жүмыстарға белсенділік көрсете білу.
3. Басқа адамды түсіне білу.
4. Өзін басқа адамның орнына қоя білу.
5. Жеке адамдардың негізгі көзқарастарын есте сақтау.
6. Жаңа адамдармен тіл табыса біду.
7. Адамдардың жас ерекшелігін ескере отырып, қарым-қатынас жасау.
8. Кикілжіңге түспеу жолдарын қарастыру немесе дүрыс шеше білу.
9. Басқа адамдардың кезқарастарын есепке ала білу.
10. Адам қүндылықтарына сипаттама беру.
Осындай қасиетгер сіздің мінезіңізге сəйкес келсе, онда қарым-қатынас жасау барысында белгілі бір
нəтижені көре аласыз.
Қарым-қатынас мазмұны ақпараттық, жеке дарайық байла-ныстар арқылы басқа субъектілермен немесе
өзіндік қатынастар арқылы айқындалады. Оның қызметін төмендегі кестеден керуге болады:
Сондықтан да маманның комуникативтік мəденіиетіне төмендегідей мəселелерді енгізу керек:
• Адамдармен қарым-қатынас жасаудағы қызығушылық пен
алшақтық;
• Кəсіби əріптестермен қарым-қатынастағы өзіндік талпынысы;
• үйымдастырушылығы, өзіндік косіби беделі, өзіндік беделін көтсруге талпыііу;
• қарым-қатынас дегеніміз не, қарым-қатынас түрлері, қарым-қатынастың қүрылымы мен қызметі, қарым-
қатынастың қажеттілігі, қарым-қатынас стилі;
• білім жəне ақыл-ой;
№30 дəріс тақырыбы: Оқытудың жаңа техникалық құралдары

1. Басқа ел мектептерінде жаңа техникалық құралдарды қолдану жағдайлары
2. Оқу процесіндегі жаңа техникалық құралдардың орны
Жаңа ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін пайдаланудың педагогикалық сəйкестігін ескеріп
оқыту үрдісіне енгізу сабақты ұйымдастырудың жəне оқыту əдістерінің өзгеруіне əкееледі. Сондықтан жаңа
ақпараттық технологиялар келесі үш нұсқа түрінде жүзеге асырылуы мүмкін:
“тереңдетілген” технология ретінде (компьютерлік оқытуды жекелеген тақырып немесе тарау бойынша
қолдану);
негізгі технология ретінде (белгілі бір бөлімді оқытқанда қолданылатын технологияның ең маңыздысы
ретінде қолдану);
монотехнология ретінде (барлық оқыту, оқытуды басқару үрдісі, яғни, диагностика, мониторинг
компьютерді қолдануға негізделсе).
Жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудағы негізгі мақсаттарға мыналар кіреді:
ақпаратпен жұмыс жасау іскерлігін қалыптастыру, комуникативтік қабілетін дамыту;
“ақпараттық қоғамның” жеке тұлғасын дайындау;
білетін оқу материалының көлемін оқушы меңгере алатын деңгейге дейін өсіру;
зерттеу іскерлігін, тиімді шешім қабылдай білу іскерлігін қалыптастыру.
Концептуалды ұстанымдар төмендегідей:
оқыту – бұл баланың компьютермен қарым-қатынасы;
компьютердің баланың жеке ерекшеліктеріне икемделе алуы;
оқытудың диалог түрінде болуы;
басқарылуы: мұғалімнің кез-келген уақытта оқу үрдісіне өзгерістер енгізе алуы;
оқушы мен компьютердің өзара байланысы барлық түрде болуы: субъект-объект, субъект
субъект, объект-субъект ;
жеке жəне топпен жұмыстардың үйлесуі;
оқушының компьютермен байланыс кезіндегі психологиялық ахуалын демеу.
Компьютер оқу материалын беру мүмкіндігін едəуір кеңейтеді. Түсті, графиканы, мультимедияны,
бейнетехниканың барлық мүмкіндіктерін пайдалану оқушыларға ерекше психологиялық əсер етеді.
Сонымен қатар компьютер оқу мотивін күшейтуге мүмкіндік береді.
Компьютермен жұмыс жасай отырып, оқушы кез-келген тапсырманы аяғына дейін орындауға
мүмкіндігіне ие болады. Себебі, оған қажетті көмек көрсетіліп отырады. Егер тиімді оқытатын жүйелер
пайдаланылса, оған тапсырманың шешімі де түсіндіріліп, тиімді жəне тиімсіз жүрістер талқыланады.
Қарастырылып отырған мəселенің тəжірбиелік маңызын аша отырып, өзінің ақыл – ойын пайдалануға,
кез-келген сұрақ қойып, кез-келген шешім жолын айтып, нашар баға алудан қорықпауға мүмкіндік
беретін компьютер оқуға деген дұрыс көзқарас қалыптастырады.
Оқушылар белсенді түрде оқу үрдісіне тартылады. Дəстүрлі оқыту жүйесінің жетіспейтін жағы –
барлық оқушыларды оқу үрдісіне белсендік танытуын қамтамасыз етпеуі. Мысалы, жаңа материалды
түсіндіру кезінде көптеген оқушылар барлық күш жігерін жұмсап жұмыс жасамайды. Себебі
біреулеріне жаңа материл түсініксіз, екіншісіне бұл мəселе бұрыннан таныс, үшіншілері бұл кезде
басқа нəрсе ойлап отырады, т.б.
Орындалатын тапсырмалардлың түрлері көбейеді. Компьютер оқу үрдісін басқарудың икемділігін
қамтамасыз ете отырып, оқушылардың іс-əрекетін бақылаудың сапасын өзгертеді. Дəстүрлі оқытудың
негізгі кемшілігі – оқу іс-əрекетінің маңызды кездерін бақылаудың мұғалім үшін мүмкін емстігі. Сынып
оқушылармен жұмыс жасау барысында мұғалім оқушылардың əрқайсысының орындаған барлық
тапсырмаларын тексере алмайды, ал дер кезінде түзетілмеген қателер игерілетін білім туралы кері пікір
тудырады, ал бұл қателерді түзету кейіннен өте қиын.
Компьютер барлық жауаптарды тексеруге мүмкіндік береді, ал көпшілік жағдайда ол қателерді
көрсетіп қана қоймай , оның типін анықтап , дер кезінде оның пайда болу себебін көрсетеді. Оқу үрдісін
компьютер көмегімен басқару дипазоны өте кең: оқушының сұрақ қоя алу мүмкіндігінен оқыту
стратегиясын, тапсырмалардың қиындық деңгейін, көмек мөлшерін, кейбір жағдайда оқу материалын
түсіндіру ретін таңдауға дейін. Оқушы тапсырманы орындау барысында өзі қажет ететін көмекті дер
кезінде алу өте маңызды. Бұған дейін ешбір оқыту құралы мұндай мүмкіндікке ие болған емес.
Компьютер оқушыда өз іс-əрекетінің рефлексиясын қалыптастыруға септігін тигізеді. Ең алдымен,
компьютер оқушыға өз іс-əрекетінің нəтежиесін көрнекті түрде көруге мүмкіндік береді.
Компьютер мектепте білім беру үрдісінде пайдалану бірқатар пəндердің оқытылуын жаңаша құруға
мүмкіндік береді. Сонымен бірге компьютер тек қана мəліметтер қоры болып қала береді. Мұнда да
мұғалім қажет жəне оның ролі үлкен. Өйткені ол оқушыларға қажетті тірек білімін береді, сол білімнің
көмегімен оқушы өзінің нақты дайындық деңгейі негізінде компьютерді пайдалана отырып өзін-өзі
дамыта алады.
Білім мазмұнының негізгі ерекшелігі ақпарат көлемінің көп есе артуы мен компьютерлік ақпараттық
ортаның болуы. Бүгінгі күні компьютерлік ақпараттық ортаның құрамына: мəліметтер қоры, гипермəтін
жəне мультимедия, имитациялы оқыту, электронды комуникациялар (желілер), эспертті жүйелер енеді.
Мəліметтер қоры дегеніміз – компьютерлік техниканы пайдаланып ақпаратты енгізу, жүйелеу,
сақтау жəне беру болып табылады. Мəліметтер қоры құрамына əр түрлі статистикалық мəтіндік ,
графикалық ақпарат енеді. Мəліметтер қорында ақпаратты жүйелеу жəне іздеу үш негізгі тəсілмен
4. Иерархиялық мəліметтер қорының классификациялық негізгі каталогтар мен рубрикаторлар,
яғни иерархиялық типті ақпараттық-іздеу тілдері болып табылдаы.
5. Реляциялық мəліметтер қорының əрбір ақпарат бірлігіне белгілі бір атрибуттар меншіктеледі
(автор, түйінді сөз, аймақ, ақпарат түрі, т.б.) жəне оны іздеу осы көрсеткіштердің біреуімен
6. Статистикалық мəліметтер қоры екі өлшемді (кейде үш өлшемді) матрицаның көмегімен
ұйымдастырылған сандық ақпаратты өңдеумен айналысады. Статистикалық мəліметтер қорын
басқаша электронды кестелер деп атайды.
Мəліметтер қоры оқытуда мұғалім мен оқушыға оқулықтар мен оқу құралдарының
құрамына енбеген ақпаратты алуға арналады.
Оқыту үрдісінде жаңа ақпараттық технологияны пайдалану педагогикалық психологияның алдына
бірқатар көкейтесті мəселелер қойады. Біздің ойымызша, бұл мəселені екі топқа бөлуге болады. Олардың
біріншісі, оқытатын функциялар немесе олардың кейбіреулері техникалық құрылғыға жүктелетіндігімен
байланысты. Ең алдымен, бұл – оқушы мен компьютердің дара қарым-қатынасы мəселелері. Бұл тек қана
компьютер жүйелерінің техникалық немесе бағдарламалық жабдықталуының кемшілігінен ғана емес, адам
мен адамның жəне адам мен компьютердің қарым-қатынасының айтарлықтай ерекшелігінен туындайды.
Компьютер мұғалімді алмастыра алмайды, себебі ол оқу үрдісінің орталық тұлғасы бола тұра оқушыға тек
бағыттаушы ретінде əсер етеді, оқу материалын дайындайды, көмек беру деңгейін анықтайды.
7. Электрондық оқу құралдары
8. Практикалық (семинарлық) жəне лабораториялық сабақтар бойынша методикалық ұсыныстар.

Семинар сабағы студентке не береді? Бұл:
Ғылым тілін меңгеру;
Ұғымдарды қолдану дағдысын қалыптастырады;
Интеллектуалдық проблемаларды жəне тапсырмаларды қою жəне шешудегі, өз көзқарасын қорғаудағы біліктіліктер
мен дағдыларды меңгеру.
Семинар сабақтары төмендегідей түрлерде өткізіледі:
1. Алдын-ала берілген тақырып бойынша топ болып əңгімелесу.;
2. Семинарға қатысушылардың талқылауы бойынша студенттердің сөйлеуі;
3. Топтарға бөліну, прзентация, мозака, жұппен жұмыс, т.б.
Семинарға дайындық жəне оның өткізілуі:
Семинар сұрақтары алдын-ала беріледі. Сұрақты түсінбеген жағдайда тікелей оқытушымен кеңесуіне болады.
Əрбір семинарға бөлек əдебиеттер тізімі жəне қосымша дайындалуға əдебиеттер тізімі беріледі. Студент сол
əдебиеттерді Университеттің оқу залдарынан(№4 корпус №1,2 оқу залдары), кітапхананың абонемент
бөлімдерінен (№4 корпус, №1 қабат) немесе кафедрадан алып дайындалуына құқылы.
Семинардың барлық сұрақтарына міндетті түрде дайындалу керек.
Семинарға дайындалу кезінде міндетті түрде болашақта емтихандар мен аралық бақылауларға керек болғандықтан
арнайы дəптерге барлық сұрақтар бойынша ақпараттарды жазып алу керек.
Семинар кезіндегі берілетін жауаптар міндетті түрде сұраққа сəйкес, қысқа да нұсқа түрде болуы жəне сұрақ толық
ашылуы тиіс.
Студенттер жауап беруші студентке кеселін тигізбей мұқият тыңдап отырғандары дұрыс.
Семинарға дайындалмай келген студенттің баллдары кемітіледі жəне сол тақырып бойынша дайындалып келіп
жауа бару керек.
Сұрақтарға жауап беруде жəне пікірталас туғызатын мəселелерге өз ойын айтқысы келген студенттер қолдарын
көтеріп, оқытушының рұқсатымен өз пікірлерін анық айтулары тиіс.
Семинарға қойылатын талаптар дəріс сабақтарында да сақталады.
Белсенді қатысқан студенттер қосымша тиісті балл ала алады.
Семинарға дайындалған кезде студент дəрісті де толық меңгеруі керек.
Практикалық сабақтарға əдістемелік нұсқау.

Дөңгелек үстел. Дəріс семинар сабағының материалына негізделген ашық əңгіме ұйымдастыру. Əңгімен барысында
мəселені шешудің тиімді əдісін қарастыру. “Дөңгелек үстел - өз ойын еркін айта білу. Жүргізуші нақты мəселе
жөнінде жоспар жасайды. Мақсаты: таңдап алынған тақырыпты талдауға қатысушылардың көңілін аудара
білу”.Сонымен “дөңгелек үстел” əдісін студенттерге де қолдануға болады. Ол əдіс оқушылардың өз ойын əдемі, реттеліп
жинақталған түрде нақты дəлелдермен қалыпты темпте жеткізіп, сөйлеу барысында белгіленген мəдениет пен
шарттардан аспай, ресми тұлға ретінде өздерін сезіне білу, ұқсап бағуға үйретеді.
Үлкен шеңбер əдісі: Жұмыс үш кезеңнен тұрады.
Бірінші кезең. Топ үлкен шеңбер болып отырғыштарға отырады. Мұғалім мəселені ұсынады.
Екінші кезең. Белгілі уақыт ішінде (10 минут) əрбір оқушы жеке осы мəселені шешудің жолдарын
қағаздарын жазады.
Үшінші кезең. Шеңбер бойынша əрбір оқушы өз ұсыныстарын ұсынады, топ бұл ұсынстарды сынамай
тыңдайды, жəне əңгіме бойынша тақтаға жазылып тұратын ортақ шешімге қосу, қоспауға дауысқа салады.
“Үлкен шеңбер” əдісін сұрақтың шешімін тез табу керек болған жағдайда қолдануға болады. Осы форманың
көмегімен мысалы, заң жобаларын немесе нұсқауларды, нормативті-құқықтық актілерді жасауға болады.
Аквариум əдісі- балаларға мəселені “қоғам алдында” талқылауға ұсынғандағы диалог формасы. Шағын топ
белгілі бір мəселе бойынша диалогты жүргізуге кімге сеніп тапсыруға болатынын таңдайды. Кейде тілек
білдірушілер бірнеше болуы мүмкін. Қалған барлық оқушылар көрермен ролін атқарады. Соныдықтан да мұны
аквариум деп атайды.
Психологиялық консилиум: Психологиялық мəселе бойынша əдістерді қолдануды талқылау. Топ рольдерге
бөлінеді: психологтар, сарапшылар, түрлі мекеме өкілдері. Мəселені жан-жақты талдап тиімді қотынды шығарулары керек.
Пікірталас əдісі жеке тұлғаның интеллектуалды дамуын, оның əлеуметтік белсенділігінің артуына ықпалын тигізеді.
Оның себебі пікірталаста алынған тақырыпқа дайындық барысында студенттер талқыланатын мəселелерге қатысты
зерттеу жүргізіп, көптеген ақпаратпен таныса алады. Бұл өз ретінде олардың өзіндік пікірлерін қалыптастыруға, өз
ойларын қарсыластарының көзқарастарымен салыстыра отырып, ойын барысында қорғауға үйренеді. Пікірталас
жастардың жан-жақты білімдерін жетілдіріп, мəдениет деңгейлерін көтереді. Басқа адамдарға түсіністікпен қарап,
олармен санасуға үйретеді, əрі шешендік өнерге баулиды.
“Миға шабуыл”, “ойға шабуыл” (мозговая атака) немесе “миға батыл əрекет” (мозговой штурм) əдісі
ұжымдық тапсырмаларды шешуде идеяларды өңдеу əдісі болып табылады. Бұл əдістің мақсаты – шығармашылық
тапсырмаларды шешу барысында қалыпты ойлау инерциясынан айырып, мүмкіндігінше айрықша жаңа идеяларды
тудыру.
Бұл əдістің негізгі принципі мен ережесі – қатысушылармен ұсынылған идеяларды сынау, қақпалау жəне
мысқылдауға мүлдем тыйым салынады. Əдіс нəтежиесінің сəттілігі пікірталастың жүргізушісіне тікелей байланысты
болып келеді.
Əдіс ұзақтығы əдетте 15 минуттан 1 сағатқа дейін болуы мүмкін. Идеяларды таңдау арнайы адамдармен, 2 кезеңде
жүреді. Бірінші кезеңде жалпы ұсынылған идеялар арасынан ең рационалды идеялар таңдап алынса, екіншісінде
солардың ішінен шығармашылық тапсырмалар мақсатын қанағаттандыратын ең оптималды нұсқасы таңдалынады.
Кеңес беру. Кеңес беру техникаларын қолдана отырып кеңес беріледі. Студенттер жұпқа бөлінеді. Жұптың бір
мүшесі «клиент» жəне екінші мүшесі «психолог-консультант ролінде болады». «Клиент» роліндегі студент «психолог-
консультант роліндегі» студентке өмір тəжірибесінен алынған проблемасын шешуде көмек алу үшін консультантқа
келеді. 30 минут кеңес беру процессіне арналады. 20 минут кеңес беру нəтиежесін топта талдауға арналады.
“Іскерік ойын” əдісі. Бұл əдіс өзінің жоғары дəрежелі біргіп жұмыстануда оқушылардың индивидуалдық
үйлесімділігімен ерекшеленеді. Бұл əдіс негізінен еліктеу, сипаттау, көрсету, образға кірудің көмегі арқылы
студенттердің бойына басқарушылықтың шеберлігін қалыптастыруда үлкен үлесін қосады.
Интеративті оқыту жүйесіндегі салыстырмалы жаңадан енген əдіс бұл – тренинг. Осы аталған əдістің жаңадан
қолдануға енуі, біріншіден, Батыс Еуропа елдерінде кіші топ, яғни тренинг топтарында психологиялық түзету жұмысын
жүргізуге арнайы қарым-қатынас ұйымдастырылуына қарамастан, бізде ол туралы ұзақ уақыт бойы көп нəрсе белгісіз
болды. Екіншіден, ол психологияны оқытудағы студенттерді массалық оқыту да пайдаланылады. Бірақ кейін шынайы
жағдаяттардағыдай сияқты əрекет жасауда сол əрекетің нəтежиелілігі үшін жауапкершіліпен қаралатын, ойындық
немесе шартты түрдегі тренингтер кеңінен қолданылды. Əрекеттің жүру барысындағы əр қатысушының индивидуалдық
жауапкершілігі – топтық əрекеттің жемісі, үлкен нəтежиелілігі, яғни үйлесімділігі.
мақсатты айқындау;
тренингтің сценарийлік жоспарын құру;
оқушылардың белсенді тренинке араласуын алдын-ала қамтамасыз ету;
өзін дайындау (сұрақ қоюы, айтылған жауаптарға əсерленуі, өз ойын айтуы немесе оқушылардың пікірін
талап етуі, тренингтің қорытындылау кезеңінде неге жəне не үшін оқушыларды бағалау);
қатысушыларға рөлдерді дұрыс бөлу (олардың өздерінің ұсыныстарын ескеру).
Əдістемелік нұсқау: “Іскерік ойын” əдісі
№1 семинар тақырыбы: Білім жəне технологияны оқытудың ғылыми теориялық негіздері

1. Білім беруді модернизациялаудың талаптары
2. Білім мен технологияны оқытудың мақсаты, міндеттері, мазмұны.
3. Білім мен технологияны оқытудың пəні, объектісі
4. Білім мен технологияны оқытудың принциптері
№2 семинар тақырыбы Білім мен технологияны оқытудың отандық жəне шетелдік тəжірибесі
1. Білім беру процесінде курстың алатын орны
2. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері
3. Технологиялық оқыту-даралап жəне деңгейлік саралап оқытудың құралы
№3 семинар тақырыбы: Технологияны оқытуды ұйымдастыру
2. Мектепішілік технологияның моделі
3. Технологияны оқыту модельдерін ұйымдастыру ерекшеліктері
№4 семинар тақырыбы: Оқу əрекетінің топтық түрі оқытудың интенсивтендіру факторы ретінде.
3. Топтық оқыту түрі
4. Топтық оқытудың ерекшеліктері
№5 семинар тақырыбы: Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
1. Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану принциптері
2. Білім жəне технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
№6 семинар тақырыбы: Голографиялық əдіс проекциясымен витагендік оқыту.
1. Витагендік білім берудің теориялық негіздері.
2. Ынтымақтастық – витагендік педагогиканың негізі.
№7 семинар тақырыбы: Интегративті оқыту технолгогиясы.

1. Қазіргі интегративті-педагогикалық тұжырымдамаларға шолу.
2. Дифференциация жəне интеграция – ғылыми танымның дамуының екі қыры.
3. Қазіргі ғылымының дамуында интеграция жəне жүйелік тұрғы.
4. Қазіргі білім берудегі синергетикалық тұрғы жəне жүйелік талдау.
№8 семинар тақырыбы: Бағдарламалап оқыту.
1. Бағдарламалап оқытудың негізгі принциптері.
2. Білім сапасын арттырудың кейбір аспектілері.
3. Дистанциялық оқытудың автоматты оқу-ақпараттық жүйесін ұйымдастыру.
№9 семинар тақырыбы: Интерактивті оқыту əдістерін қолдану.
1. Интерактивті оқытудың əдістерін педагогикалық пəндерде қолдану.
2. Интерактивті оқыту əдістерін психологиялық пəндерде қолдану.
№10 семинар тақырыбы: Мəселелік оқыту.
1. Тарихи экскурс.
2. Мəселелік оқытудың негізгі функциялары мен белгілері.
3. Мəселелік оқыту түрлері мен деңгейлері.
№11 семинар тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту жолдары.
1. Ынтымақтастықта оқыту жолдары.
2. Мүмкін нұсқалары.
№12 семинар тақырыбы: Авторлық мектептер.
1. Р.Штайнердің вальдорфтық педагогикасы. Негізгі тұжырымдамалық жайлар.
2. Вальдорфтық педагогикалық технология ерекшелігі.
№13 семинар тақырыбы: Дальтон-технология
1. Дальтон-технология негізі
2. Принциптері
№14 семинар тақырыбы Оқытудың белсенді əдістерімен жұмыс.
1. Оқытудағы тұлғаның белсенділік мəселесі.
2. «Белсенді оқыту» ұғымы.
№15 семинар тақырыбы: Этнопедагогикалық технология
1. Туындау себебі.
2. Тəрбиеге этнопедагогикалық негіздеме.
9. СОӨЖ сабақтарға əдістемелік нұсқаулар.

3. Педагогикалық неология
4. Педагогикалық жаңа түзілімнің даму жолының кезеңдері: бастау, пайда болу, тез өсу, толысу,
толығу, практикаға ену, дағдарыс, аяқталу.
6. Модификациялық инновация
7. Түбірлі инновация
8. Комбинаторлық инновация
Білім жəне технолгиялық оқытудағы тұлғалық бағалау
№4 ОЖСӨЖ мазмұны: Қазіргі педагогикалық технологияларға шолу.
1. Оқытудың ұжымдық тəсілдері.
2. Оқытудың ұжымдық тəсілдерінің өзектілігі.
№5 ОЖСӨЖ мазмұны: Жоғары кəсіби білім берудегі оқыту технологиялары
1. Топтық технологиялар
2. Топтық тəсіл мен оқытудың ұжымдық тəсілін салыстыру.
4. Ересектерге білім берудің проблемалары
Ш.А.Амонашвилидің гумандық-тұлғалық технологиясы.
Шағын топтарда оқытуды қалай ұйымдастыруға болады?
Ынтымақтастық əдістемесі бойынша қарапайым топтақ оқытудан шағын топта оқытудың қандай
№ 10 ОЖСӨЖ мазмұны:
Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
Жобалау əдісі
Дальтон технологиясы
Таңбалы-контекстік оқытудың артықшылығы.
Сабақтар жүйесіндегі жоба.
Сабақтан тыс кездегі жоба.
Портфолионы құру технологиясы
Портфолио жетістіктерін бағалаудың тиіміді формасы
Портфолионың 3 негізгі типі.
Портфолионың құрамы мен компоненттері
Білім мен технологиялық оқытуда портфолионы қолдану принциптері
Білім мен технологиялық оқытуда портфолионы қолдану мүмкіндіктері
Телекоммуникация деп біз нені айтамыз?
Қашықтықтағы коммуникация ерекшелігі.
Бағдарламалық оқытудың негізі
Интеграциялық оқытудың технологиясы
Модульдік оқыту технологиясы
Педагогикадағы голографиялық технологиялар.
Кодтау дегеніміз не жəне оның дұрыстығын қалай жүзеге асыруға болады?
Телекоммуникациялық жүйелер.
Витагенді оқытудың негізгі категориялары
Педагогикадағы голографиялық технологиялар
Техникалық жəне гуманитарлық даярлықтың пəнаралық байланысы жүйе құрушы фактор ретінде.
Оқу үрдісіндегі интеграция механизмін жүзеге асыруда пəнаралық байланыстың титері мен қолданбалы
міндеттердің қойылуы.
Білім беруде компьютерлік телекоммуникацияны қолдану ерекшелігі.
Компьютерлік телекоммуникацияның даму перспективасы.
3. Технологиялық оқытудың ғылыми теориялық негіздері
4. Сынақты элективті курстар
5. Бағдарлық элективті курстар
Курс бағдарламасын құру принциптері
Курсты ұйымдастырудың формалары мен мазмұны
Кəсібиге дейінгі даярлауда технологиялық бағытталған жəне мəлімет беру жұмысын ұйымдастыру
3. «Білім беру картасының технологиясы», оның міндетті элементтері
4. Психологиялық кадрларды даярлау мақсаты, орны мен мазмұны
5. Психологиялық кадрларға технологияны оқытудың ғылыми теориялық негіздерінің жүйесі
Педагогикалық пəндердің ерекшелігі
Психологиялық пəндердің ерекшелігі
Жазу арқылы сыни тұрғыны дамыту стратегиялары.
3. Ресейдегі білім беру жүйесінің сипаты
4. Жеке жəне альтернативтік білім беру мекемелері
Мəселелік жағдай мəселелік оқытудың негізгі элементі ретінде.
Мəселелік оқытуды ұйымдастыру.
Жүйедегі студенттердің тобын ұйымдастыру, тақырыпты іріктеу.
Жүйедегі жобалау əрекетін координациялау.
Германиядағы білім беру ерекшеліктері
№ 33ОЖСӨЖ мазмұны:Дамыта оқыту технологиясы
Дамыта оқытудың психологиялық принциптері.
Дамыта оқытудың кейбір технологиялық тəсілдері.
Оқытудың дəстүрлі жəне дəстүрден тыс формалары.
Сократша əңгімелесу.
Германиядағы білім беру жүйесінің негізгі принциптері
Германиядағы білім беру жүйесінің құрылымы
Оқытудың технологиялық үрдісінің құрылымы.
С.Н.Лысенкованың авторлық педагогикалық технологиясы (тірек схемаларын қолдана отырып оза оқыту)
Қазіріг білім беру технологиялары.
Қазіріг білім беру технологиялары.
Дальтон-технологиясын жүзеге асырудың формалары.
Іскерлік жəне рөлдік ойындар
Жалпы білім беру пəндері, мамандық бойынша теориялық курстар жəне педагогикалық пəндер
Стажировка
Негізгі оқытудың белсенді əдістеріне сипаттама
Бағдарламалап оқыту.
Мəселелік оқыту
Дистанциялық оқыту.
Тəрбиелеудегі БАҚ-дың ролі
Теледидар тəрбиелеу құралы ретінде
1. Дистанциялық білім берудің əдістері мен жүйенің топталуы.
2. Дистанциялық білім беру оқу курстарына қойылатын талаптар.
3. Дистанциялық оқытудың əдіснамалық аспектісі мен дидактикалық принциптері.
10. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР.
Студенттің өз бетімен жұмысы – белгілі ғылым саласы бойынша білімдерін толықтыруға жəне танымдық іс-
əрекетті қалыптастыруға, дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға бағытталған оқу іс-əрекетінің ерекше түрі.
Студенттің өз бетімен жұмысы оқу материалын игерудегі зерттеушілік тұрғы, шығармашылық белсенділік,
логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін, практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты.
Студенттің өз бетімен жұмысы – оқытушының қатсуынсыз, бірақ оның əдістемелік жетекшілігімен орындалатын,
студенттің жоспарлы жұмысы.
Студенттің өз бетімен жұмысы əрбір дəріс жəне семинар сабағында өткен тақырыптар бойынша жүргізіледі.
Студенттің өз бетімен жұмысының сұрақтарын оқытушының өзі береді. Бұл сұрақтарға студент берілген
əдебиеттер тізімі бойынша дайындала алады.
Студенттің өз бетімен жұмысы төмендегідей формаларда өтеді:
жазбаша жұмыс (реферат, баяндама, бақылау тапсырмалары, аннотация);
ғылыми жоба дайындау (семестрлік, курстық, дипломмдық жұмыстың басы, университет газетіне проблемалық
мақалалар);
виртуалды ақпараттар жинақтау (локальды байланыс жəне Интернет арқылы);
электронды курс материалдарын меңгеру (компьютерлік жүйе арқылы).
Студенттің өз бетімен жұмысын оқытушы бағалау кестесі бойынша бағалайды. Студенттің өз бетімен
жұмысы талапқа сай жəне уақытында жазылған кезде ғана орындалған болып саналады.
11. Реферат , курстық жұмыс, жоба, презентациялардың деректер қоймасы

1. Дау-жанжалды педагогикалық шешу мен жасау.
2. Педагогикалық технологияның қосымша элементтері.
3. Ынтымақтасу оқыту əдістемесі бойынша менің алғашқы сабағым.
4. Топтық оқытудың артықшылығы.
5. Топтық оқыту технологиясы
6. Жобалау оқыту технологиясы.
7. Педагогикалық шеберлік жəне технология.
9. Деңгейлік оқытудың артықшылығы.
10. Таңбалы-контекстік оқытудың ерекшелігі.
11. Ойын технологиясы.
12. Іскерлік ойын өзара əрекеттесу формасы ретінде.
13. Интернет жүйесінің білім беру қызметі.
14. Интернет ресурстары.
15. Білім берудегі голографиялық тұрғы
16. Интернет жүйесі.
17. Танымның интегративті типі.
18. Интегративті негізде оқыту.
19. Презентация.
20. Модульдік оқытудағы оқу курсының мазмұнын құрылымдаудың ерекшеліктері.
21. Модульдік оқытуды педагогикалық бақылауды ұйымдастырудың ерекшеліктері.
22. Модульдік оқытудың артықшылығы.
23. Дəріс өткізу жоспарын жасау.
24. Стратегиялардың классификациясы.
25. Оқытудың ақпараттық технологиясларына сипаттама.
27. Жаңашыл педагогтар.
29. Қазіріг авторлық мектептер.
31. «Ашық форма» технологиялары.
32. Дебаттар.
33. Оқытудың белсенді əдістерін топтау.
34. Еркін микрофон. «Миға шабуыл».
35. Дистанциялық оқытуды ұйымдастырудың негіздері.
36. Дистанциялық оқытуды ұйымдастырудың формалары.
12. Бақылау жəне жеке жұмысты жазуға техникалық талаптар
1. Бақылау жұмысын, титульдық бетін жұмыс құрылымын безендіру
Жұмыс көлемі- баспа мəтіндік 20 бет шамасында. Басапға шығару параметрлері: шрифт
TNR, 12 кегль, 1,5 интервал, əр бетте сілтеме, нөмірлеу беттің соңында қойылады.
Əдебиеттер тізімі жұмыс соңында жазылады. Список литературы – в конце работы.
Құрылымдық компоненттер (тізбекті ретпен): мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды,
пайдаланылған əдебиеттер тізімі.
2. «Кіріспе»
«Кіріспе» бақылау жұмысының негізгі мазмұнын сипаттап тұруы қажет. (көлемі – 0,5 –
1,5 бет). Онда тақырыптың өзектілігі негізделіп, сұрақ бойынша əртүрлі көзқарастар
келтіріліп жəне мазмұны негізгі бөлімде қарастырылатын негізгі тақырыптар көрсетіледі.
3. Негізгі бөліммен жұмыс
Бақылаудың негізгі бөлімімен жұмыс жасау үщін бақылау жұмысн жазуға берілген
əдістемелік нұсқауды зейін сала оқып шығу қажет.
4. «Қорытындымен» жұмыс
Қорытындыда жасаған жұмысты қорытындылап, алынған нəтижелерді талдау қажет. В
Қорытынды көлемі- 0,5 – 1 бет.
Аралық жəне қорытынды емтихан аттестация (емтихан) модулі бойынша

бақылау жасау үшін сұрақтар
1 Инновациялық технологияның тарихи бастауы.
2 Қазіргі педагогикалық технологиялар.
3 Педагогикалық технология элементтері.
4 Ынтымақтастықта оқыту дегеніміз не?
5 Шет ел жəне отандық əдебиеттердегі «педагогикалық технологиялар» ұғымы.
6 Педагогикалық технологиялардың классификациясы.
7 Шағын топтарда оқытуды қалай ұйымдастыруға болады?
8 Ынтымақтастық əдістемесі бойынша қарапайым топтақ оқытудан шағын топта оқытудың қандай
9 Оқу үрдісіндегі коммуникация формалары.
10 Интерактивті оқыту.
11 Оқытудың ұжымдық тəсілдері.
12 Оқытудың ұжымдық тəсілдерінің өзектілігі.
13 Оқытудың ұжымдық тəсілінің əдістемесі.
14 Жобалау əдісі.
15 Жобалау типтері. Оларды құрылымдау.
16 Сабақтар жүйесіндегі жоба.
17 Сабақтан тыс кездегі жоба.
18 Оқу өзара əрекеттесуі білім беру үрдісінің бірлігі ретінде.
19 Интерактивті оқытудың мысалы – кооперативті оқыту.
20 Кооперативті оқыту мысалдары
21 Тұлғалық бағдарлы білім беру технологиясы.Негізгі тұжырымдық ойлар
22 Баланы қолдау технологиясы.
23 Ш.А.Амонашвилидің гумандық-тұлғалық технологиясы.
24 Аудиториядағы оқытушы рөлі.
25 Қатынастың диалогтық формасы.
26 Диалог.
27 Деңгейлік оқыту дегеніміз не?
28 Деңгейлік білім беруді ұйымдастырудың шарттары.
29 Таңбалы-контекстік білім беру технологиясы.
30 А.А.Вербицкийдің таңбалы-контекстік тұжырымдамасы.
31 Таңбалы-контекстік оқытудың артықшылығы.
32 Практика университеттік білім берудің мазмұнын ұйымдастырудың бірлігі ретінде.
33 Интерактивті оқыту əдісі. Дəстүрден тыс сабақ.
34 Сабақты циклдық жоспарлау.
35 Іскерлік ойынды құру принциптері.
36 Іскерлік ойынның педагогикалық функциясының негіздері.
37 Іскерлік ойынның психологиялық-педагогикалық принциптері.
38 Интерактивті оқыту үрдісіндегі мінез-құлық қалпы.
39 Үлкен шеңбер, аквариум əдістерінің құрылымы.
40 Витагендік білім берудің теориялық негіздері.
41 Ынтымақтастық – витагендік педагогиканың негізі.
42 Педагогикадағы голографиялық технологиялар.
43 Пікірталас, рөлдік пікірталас, педагогикалық-психологиялық консилиум отырысы əдістерінің
44 Коммуникативті ойын жəне рефлексия.
45 Қазіргі интегративті-педагогикалық тұжырымдамаларға шолу.
46 Дифференциация жəне интеграция – ғылыми танымның дамуының екі қыры.
47 Қазіргі ғылымының дамуында интеграция жəне жүйелік тұрғы.
48 Қазіргі білім берудегі синергетикалық тұрғы жəне жүйелік талдау.
49 Техникалық жəне гуманитарлық даярлықтың пəнаралық байланысы жүйе құрушы фактор ретінде.
50 Оқу үрдісіндегі интеграция механизмін жүзеге асыруда пəнаралық байланыстың титері мен
қолданбалы міндеттердің қойылуы.
51 Кəсіби даярлықты компьютерлеудің екі жақты сипаты.
52 Оқытудың мультимедиялық-технологиясын қолданып интерактивті дəріс өткізу əдістемесі.
53 Білім беруде компьютерлік телекоммуникацияны қолдану ерекшелігі.
54 Компьютерлік телекоммуникацияның даму перспективасы.
55 Бағдарламалап оқытудың негізгі принциптері.
56 Білім сапасын арттырудың кейбір аспектілері.
57 Дистанциялық оқытудың автоматты оқу-ақпараттық жүйесін ұйымдастыру.
58 «Оқытушы модуль» ұғымы.
59 Модульдік оқыту принциптері.
60 ЖОО интерактивті оқыту ерекшеліктері.
61 Интерактивті оқыту əдістері студенттердің таным қабілетін дамыту құралы ретінде қолдану.
62 Компьютерлік телекоммуникацияның дидактикалық функциясы.
63 Интерактивті оқытудың əдістерін педагогикалық пəндерде қолдану.
64 Интерактивті оқыту əдістерін психологиялық пəндерде қолдану.
65 Сыни тұрғыдан ойлауда қолданылатын зерттеу дағдылары.
66 Тұлғаның антиманипуляторлық жəне проманипуляторлық қасиеттерін салыстыру.
67 Жазу арқылы сыни тұрғыны дамыту стратегиялары.
68 Мəселелік оқыту. Тарихи экскурс.
69 Мəселелік оқытудың негізгі функциялары мен белгілері.
70 Мəселелік оқыту түрлері мен деңгейлері.
71 Мəселелік жағдай мəселелік оқытудың негізгі элементі ретінде.
72 Мəселелік оқытуды ұйымдастыру.
73 Əлеуметтік-белсенді мектеп: өзара əрекетте оқыту.
74 Топтық жұмыстың мəні.
75 Ынтымақтастықта қалыптасатын дағдылар. «Үш тыйым» ережесі.
76 Зейін фокусының ауысуы.
Студенттердің білімін тексеруге арналған материалдар
Қолданушыға нұсқау
Тест билет бойынша ауызша жүргізіледі. Емтихан бойынша максимал баға 100% (ұпай).
Қорытынды баға рейтин жəне емтихан нəтижесі бойынша ұпай санымен анықталады.
Билет № 1
1. Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама
2. Педагогикалық қарым-қатынас технологиясы
3. Тұлғалық – бағдарлы білім беру технологиясы
Билет № 2
1. Оқыту технологияларының жіктелуі
2. Коммуникативтік міндеттерді шешу кезеңдері
3. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту кезеңдері (Қызығушылықты ояту, мағынаны тану, рефлексия)
Билет № 3
1. Оқыту процесіндегі дифференциация жəне жекелік
2. Педагогикалық қарым-қатынас кезеңдері жəне оны жүзеге асыру технологиясы
3. Дамыта оқыту технологиясы
Билет № 4
1. Инновациялық оқыту технологиялары
2. Ынтымақтастықта оқыту технологиясы
3. Ойындық технологиялар
Билет № 5
1. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологияларын қолдану жолдары
2. Тұлғалық – бағдарлы білім беру технологиясы
3. Мозайка əдісі
Билет № 6
1. Оқытушы əрекетіндегі интерактивті əдістер
2. Дамыта оқыту технологиясы
3. Пікірталас əдісі
Билет № 7
1. Ойындық технологиялар
2. «Миға шабуыл» əдісі
3. Баланы қолдау технологиясы
Билет № 8
1. Якиманская мен Бондаревскаяның тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Дөңгелек үстел əдісі
Билет № 9
1. В.В. Сериковтың тұлғалық - бағдарлы технологиясы
2. Пікірталас əдісі
3. Интерактивті оқыту əдістерінің ережелері
Билет № 10
1. Ш.Амонашвилидің тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Мозайка əдісі
3. Оқу əрекетінің топтық түрі
Билет № 11
2. В.Ф. Шаталовтың тірек-сызба жүйесі
3. Шағын топта оқыту
Билет № 12
1. Бағдарламалық оқыту негіздері
2. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту кезеңдері (Қызығушылықты ояту, мағынаны тану, рефлексия)
Билет № 13
1. Баланы қолдау технологиясы

2. Жобалау əдісі
3. Тренингтер
Билет № 14
1. Интерактивті оқытудың теориялық жəне практикалық негіздері
2. Ақпараттық оқыту технологиясы
3. Іскерлік жəне рольдік ойындар
Билет № 15
1. Таңбалық-контекстік оқыту
3. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыу
Билет № 16
1. Проблемалық оқыту технологиясы
2. Тренингтер
Билет № 17
3. Оқыту процесіндегі гуманизм
Билет № 18
1. Саралап оқыту технологиясы
2. Диалогтық оқыту
3. В.В. Сериковтың тұлғалық - бағдарлы технологиясы
Билет № 19
3. Педагогикалық қарым-қатынас кезеңдері жəне оны жүзеге асыру технологиясы
Билет № 20
1. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыу
2. Дистанциялық оқыту
Билет № 21
2. В.Ф. Шаталовтың тірек-сызба жүйесі
3. Құзіреттілік негіздерді қалыптастыру
Билет № 22
2. Педагогикалық қарым-қатынас технологиясы
Билет № 23
1. Инновациялық оқыту технологиялары
Билет № 24
1. Таңбалық-контекстік оқыту
Билет № 25
1. Якиманская мен Бондаревскаяның тұлғалық-бағдарлы технологиясы
2. Дөңгелек үстел əдісі

Оқытудың Инновациялық Және Интерактивтік Әдістері

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Оқытудың Инновациялық Және Интерактивтік Әдістері

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

М.

Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Оқытудың инновациялық жəне интерактивтік əдістері

050103 «Педагогика жəне психология» мамандығының студенттері үшін

Құрастырған(дар): оқытушы Байгалиева Ж.Г.

Педагогика жəне психология кафедрасының отырысында қарастырылды.

1. Оқытушы туралы мəлімет

Байгалиева Жадыра Гарипуллиевна –

Офис: жəне Педагогика психология кафедрасы

2. Пəн бойынша мағлұмат:

3. «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінің жұмыс

№11 кредит сағат

№12 кредит сағат

№14 кредит сағат

№15 кредит сағат

№17 кредит сағат

№18 кредит сағат

№20 кредит сағат

№21 кредит сағат

№23 кредит сағат

№26 кредит сағат

№27 кредит сағат

№29 кредит сағат

№30 кредит сағат

№32 кредит сағат

№33 кредит сағат

№35 кредит сағат

№38 кредит сағат

№39 кредит сағат

№41 кредит сағат

№44 кредит сағат

№45 кредит сағат

4. Негізгі жəне қосымша əдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Web-сайт

http://www.minjust.kz:81/doc/show/id/2830 Об утверждении Государственной программы развития

5. «Оқытудың инновациялық жəне интерактивті əдістері» пəнінен тапсырмаларды

4 Жазба жұмыс Ойлау Бірінші №4 семинар 0-100 балл Жазба жұмысын

6. Мəтіндік оқу құралы, авторлық дəрістер

№1 дəріс тақырыбы: Білім беру жүйесіндегі инновациялық ізденістер мəселесі

№2 дəріс тақырыбы: Қазіргі оқытудың инновациялық технологияларына теориялық сипаттама.

№3 дəріс тақырыбы: Технологияны оқыту. Технологияны оқытудың мақсаты мен міндеттері

№4 дəріс тақырыбы: Оқытудың инновациялық технологияларының білім беруді модернизациялау

№5 дəріс тақырыбы: Интерактивтік əдістерді қолданудың теориялық негіздері

№7 дəріс тақырыбы: Педагогиканы оқыту технологиясы.

№8 дəріс тақырыбы: Ойындық технология

№9 дəріс тақырыбы: Жобалау əдісі.

№11 дəріс тақырыбыПедагогикалық инновация

№12 дəріс тақырыбы Тұлғалық бағдарлы білім беру технологиясы.

№13 дəріс тақырыбы: Оқытушы іс-əрекетіндегі оқытудың интерактивті əдістері

№14 дəріс тақырыбы: Ақпараттық оқыту технологиясы

№15 дəріс тақырыбы: Бағдарламалық оқыту негіздері.

№16 дəріс тақырыбы: Оқыту процесі жəне ойынның маңызы

№17 дəріс тақырыбы: Тірек сигналдары

№18 дəріс тақырыбы: Жекелей оқыту

№19 дəріс тақырыбы: Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы

№21 дəріс тақырыбы: Ынтымақтастықта оқыту.

№24 дəріс тақырыбы: Дамыта оқыту.

№27 дəріс тақырыбы: Оқытудың белсенді əдістері.

№28 дəріс тақырыбы: Таңбалы-контекстік оқыту жəне интегративті оқыту технологиялары.

Авторы – психология ғылымының докторы, профессор А.А.Вербицкий. Кəсіптік педагогикада белгілі-

№29 дəріс тақырыбы: Коммуникативтік ойындар

№30 дəріс тақырыбы: Оқытудың жаңа техникалық құралдары

7. Электрондық оқу құралдары

8. Практикалық (семинарлық) жəне лабораториялық сабақтар бойынша методикалық ұсыныстар.

Практикалық сабақтарға əдістемелік нұсқау.