INFOTEH-JAHORINA Vol. 10, Ref. F-13, p. 958-962, March 2011.

PROJEKTOVANJE RAČUNARSKIH MREŽA POMOĆU PROGRAMA

CISCO PACKET TRACER
DESIGN OF COMPUTER NETWORKS BY PROGRAM
CISCO PACKET TRACER
Željko Gavrić1
Stefan Tešanović2
Mile Živković3

Sadržaj – Cisco Packet Tracer je aplikacija koja predstavlja moćnu mrežnu simulaciju, koja
omogućava studentima da eksperimentišu sa računarskom mrežom odnosno da ispituju ponašanje
mreže i mrežnih komponenti u raznim situacijama. Packet Tracer omogućava studentima da po
svojoj želji, projektuju računarske mreže, koje mogu imati gotovo neograničen broj uređaja i da
na taj način projektuju i znatno složenije računarske mreže nego što bi imali priliku da to
praktično i učine. Nakon uvoda u sam problem praktičnog izvođenja nastave iz računarskih mreža,
ovaj rad se najvećim dijelom bavi osnovnim karakteristikama Cicko Packet Tracer-a i njegovom
primjenom u nastavi.
Abstract – Cisco Packet Tracer is an application that is a powerful network simulation, which
allows students to experiment with the computer network and to examine the behavior of networks
and network components in different situations. Packet Tracer allows students to as they wish,
project networks, which can have an almost unlimited number of devices and thus to design and
more complex networks than they would have had the opportunity to practically do so. After an
introduction to a problem of practical teaching of computer networks, this paper mainly deals with
the basic characteristics Cicko Packet Tracer and its application in teaching.

1. UVOD Potrebno je napomenuti da su za rad samog programa

Kako se mrežni sistemi razvijaju iz dana u dan postojala
je opravdana potreba kako razviti koristan alat za
projektovanje i izučavanje mrežnih sistema. Cisco Packet
Tracer je programski alat koji je razvijen od strane Cisco
akademije, za pomoć pri savladavanju gradiva za polaganje
Cisco sertifikata. Ovaj program je našao svoju primjenu
daleko šire od same pripreme za polaganje Cisco sertifikata,
pa je danas skoro neizostavni dio u obrazovnim institucijama
koje proučavaju materiju mrežnih sistema. Ovi alati u
značajnoj mjeri pomažu studentima da savladaju predmetno
gradivo, ali i da na jedinstven način istražuju svijet mrežnih
tehnologija, i relativno skupih uređaja, a sve to bez straha da
će ugroziti rad mreže, kako bi to bio slučaj na pravim
uređajima.
Pored učenja, ovaj alat je moguće koristiti za
projektovanje računarskih mreža i konfigurisanje mrežnih
komponenti. Program omogućuje koncept „šta ako“. Mrežne
komponente koje se koriste u ovom programu identične su
komponentama koje se mogu naći u prodaji. Takođe, nakon
samog projektovanja moguće je izvršiti testiranje mreže i
uvidjeti nedostatke pri opterećenju pojedinih mrežnih
komponenti. Kada se završi sa projektovanjem u programu
Cisco Packet Tracer, moguće je sačuvati konfiguracionu
datoteke za svaki uređaj, i učitati ih u stvarne uređaje. U tom
slučaju prava mreža bi trebalo da radi kao i ona u simulatoru,
tako da nebi trebalo doći do neželjenih pojava.
hardverski zahtjevi veoma skromni, u poređenju sa
mogućnostima ovog programa.
2. OKRUŽENJE PROGRAMA
Samo grafičko okruženje programa je realizovano tako da
se početnik veoma lako može snaći u radu sa programom.
Gornja paleta alatki sadrži manje više karakteristične opcije,
kao i većina aplikatnih programa. Tu su padajući meniji File,
Edit, Options, View, Tools, Extensions i Help. Meni Options
i Tools sadrže osnovna podešavanja, koja se odnose na samu
funkcionalnost programa, a to su podešavanja korisničkih
profila, algoritama i samog grafičkog okruženja. Unutar
menija Extensions nalazi se Activity Wizard koji omogućava
korisnicima da autorizuju svoje aktivnosti podešavanjem
scenarija koristeći dato uputstvo, kao i kreiranje početne i
konačne mrežne topologije iz predefinisanih paketa. Activity
Wizard omogućuje ocjenjivanje mreže i obezbeđuje povratne
informacije o mogućnostima mreže. Na slici 1. prikazan je
izgled prozora Activity Wizard sa otvorenom karticom
Answer Network.

1
Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije
2
Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije
3
Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu u Bijeljini, Fakultet za informacione tehnologije

958
 Slika 1. Prikaz prozora Activity Wizard Slika 3. Prikaz logičke radne površine

U meniju file, izborom opcije Open Samples moguće je Pored radne površine postoji paleta alatki iz koje se biraju
izabrati template, tj. moguće je izabrati neki od scenarija koji uređaji, koji se dodaju u mrežu. Uređaji su podijeljeni u
su ugrađeni u program, a zatim izvršiti određene korekcije ili kategorije:
prepravke po potrebi. Na slici 2. prikazan je primjer wireless • Routers
mreže iz predloška, zajedno sa podrazumijevanim • Switches
podešavanjem za tu mrežu. • Hubs
• Wireless devices
• Connections
• End devices
• WAN Emulation
• Custom Made Devices
• Multiuser Connection

Cisco Packet Tracer podržava dva različita režima rada, a

to su rad u realnom vremenu i simulacioni režim rada. U
realnom režimu rada uređaji u mreži se ponašaju kao realni
uređaji, sa trenutnim odzivom na sve mrežne aktivnosti. Ovaj
režim omogućava korisniku da stekne osjećaj za stvarne
uređaje, koji se u praksi ponašaju baš kao u ovom režimu
rada. Simulacioni mod obezbeđuje korisniku da vidi i
kontroliše vremeske intervale unutar prenosa podataka i
prostiranja podataka kroz mrežu. Ovaj koncept omogućava
korisnicima da razumiju osnovne principe funkcionisanja
mreže.
Slika 2. Izgled wireless mreže iz predloška
Cisco Packet Tracer podržava protokole svih nivoa
U programu Cisco Packet Tracer postoje dvije različite
TCP/IP referentnog modela. Spisak protokola i odgovarajućih
radne površine, logička i fizička. Logička radna površina
slojeva je dat u sljedećoj tabeli.
omogućuje izgradnju logičkih mrežnih topologija dodajući,
povezujući i organizujući virtuelne mrežne uređaje. Fizička
Sloj Podržani protokoli
radna površina obezbjeđuje grafičku dimenziju logičke mreže FTP , SMTP, POP3, HTTP, TFTP, Telnet, SSH, DNS,
Aplikacioni
u prostoru. Omogućuje korisniku da stekne osjećaj, tj. da DHCP,NTP, SNMP, AAA, ISR VOIP, SCCP config
uvidi kako bi njegova mreža izgledala u prostoru. Pomoću and calls ISR command support, Call Manager Express
ove radne površine moguće je vidjeti kako su uređaji fizički Transportni TCP and UDP, TCP Nagle Algorithm & IP
Fragmentation, RTP
povezani i organizovani u pojedine sektore. Takođe moguće
Mrežni BGP, IPv4, ICMP, ARP, IPv6, ICMPv6, IPSec, RIPv1/
je vidjeti i prikaz mreže unutar gradova ili drugih većih v2/ng, Multi-Area OSPF, EIGRP, Static Routing,
organizacionih jedinica. Na slici 3. je prikazan izgled Route Redistribution, Multilayer Switching, L3 QoS,
programa Cisco Packet Tracer 5, sa logičkom predstavom NAT, CBAL, Zone-based policy firewall and Intrusion
mreže, sa dva računara, tri rutera i dva sviča. Protection System on the ISR, GRE VPN, IPSec VPN
Sloj veze/ Ethernet (802.3), 802.11, HDLC, Frame Relay, PPP,
PPPoE, STP, RSTP, VTP, DTP, CDP, 802.1q, PAgP,
fizički sloj L2 QoS, SLARP, Simple WEP, WPA, EAP
Tabela 1. Spisak protokola koje podržava
Cisco Packet Tracer razvrstanih po slojevima

959
 Program posjeduje i višekorisničku funkcionalnost, koja
se ostvaruje kroz peer-to-peer protokole, tako da je moguće
kreirati neke vrste socijalnih mreža, ali i svih drugih vrsta
mreža koje koriste protokole ravnopravnih mreža.
Grafička simulacija, preko koje se simulira interfejs
omogućuje dodavanje kartica u modularne rutere i svičeve,
koji tako postaju dijelovi simulacije.
3. KREIRANJE RAČUNARSKE MREŽE
Nakon pokretanja programa pristupa se fazi dodavanja
potrebnih uređaja. Dodavanje počinje od nižeg nivoa, tj. od
krajnjih uređaja, kao što su personalni računari. Nakon
dodavanja računara slijedi njihovo preimenovanje u
odgovarajući naziv, tako da mrežnom administratoru
omogući što jednostavnija identifikacija računara. Na primjer
ime računara R27-2 se odnosi na računar 2 iz sale 27.
Sljedeći korak je IP adresiranje računara. Ako se kreira LAN
mreža treba voditi računa da adrese budu iz dozvoljenog
opsega. Najčešće korišćen opseg u LAN mrežama je
192.168.0.0 - 192.168.255.255. Tako se na primjer računaru
R27-2 može dodijeliti adresa 192.168.27.2, pri tom adresa
mrežne maske treba da bude 255.255.255.0. Adresa
podrazumijevanog mrežnog prolaza4 podešava se kasnije, tj.
nakon podešavanja adrese mreže kojoj će računar pripadati, a
adresa DNS servera nakon podešavanja istog. Na sljedećoj
slici je prikazan prozor u kome se unose IP adrese.
Slika 4. Dijalog za podešavanje IP adresa
Sljedeći u nizu koraka je izbor odgovarajućeg sviča.
Izabraćemo 24-portni svič 2950, na koji je moguće povezati
23 računara, dok se jedan FastEthernet port koristi za vezu sa
ruterom. Zatim se računari iz date organizacione jedinice
povezuju na svič. Sva podešavanja za svič se mogu vršiti
preko CLI5. Po ulasku u CLI moguće je vidjeti trenutnu
konfiguraciju sviča, a za određena podešavanja potrebno je
ući u enable režim, sa naredbom enable, a zatim i u globalni
konfiguracioni režim sa naredbom configure terminal. Iz
globalnog konfiguracionog režima može se podesiti npr. ime
samog sviča. Ime se podešava naredbom „hostname
switch1“, a nakon ove naredbe ime sviča postaje „Switch1“.
Takođe, tu je moguće podesiti lozinku za pristup enable
režimu. Lozinka se podešava naredbom „enable password
12345“, i nakon podešavanja, za pristup enable režimu,
potrebno je unijeti lozinku, koja je u ovom slučaju „12345“.
4
Default Gateway
5
Command Line Interface
960
Da bi podešavanja bila sačuvana i nakon resetovanja sviča,
potrebno je uraditi kopiranje tekućeg podešavanja u početni
konfiguracioni fajl, naredbom „copy running-config startup-
config“. Nakon ovih naredbi CLI izgleda kao na slici 5.
Slika 5. Izgled prozora CLI
Po postavljanju i podešavanju odgovarajućih svičeva
potrebno je povezati svaki računar na odgovarajući svič.
Računari se na svič povezuju preko UTP kabla odgovarajuće
kategorije, najčešće kategorije 5, na portove FastEthernet
koji su numerisani od 0/1 do 0/24.
Nakon povezivanja računara sa odgovarajućim svičem,
slijedi povezivanje svičeva sa ruterima. Ruteri se sa svičem
povezuju preko UTP kabla i porta FastEthernet. Sljedeći
korak je podešavanje rutera i dodjeljivanje adresa pojedinim
interfejsima rutera. Ime rutera se zadaje na isti način kao i
ime sviča, preko CLI-a. Da bi se dodijelila adresa određenom
priključku rutera potrebno je izabrati pojedini priključak. Ako
na primjer želimo konfigurisati FastEthernet 0/0 port, prvo je
potrebno preći u režim za podešavanje datog priključka, a to
se radi iz konfiguracionog režima naredbom „interface
FastEthernet0/0“. Kao rezultat prethodne naredbe u
odzivniku se umjesto „(config)“ pojavljuje „(config-if)“.
Tada se pristupa podešavanju datog interfejsa. Adresa se
dodjeljuje naredbom „ip address 192.168.27.254
255.255.255.0“, gdje se drugi dio adrese odnosi na mrežnu
masku. Moguće je podesiti brzinu porta, kao i duplex, koji
može biti half ili full. Sa naredbom exit se vraća u globalni
konfiguracioni režim. Veze između rutera se uspostavljaju
preko serijskih kablova. Da bi mogli povezati rutere putem
serijskih kablova, potrebno je dodati serijske portove na
rutere. Važno je znati da prilikom dodavanja porta ruter mora
biti ugašen. Sledeći korak je podešavanje serijskog interfejsa
rutera, na isti način kao što je to urađeno i za FastEthernet
port. Kada se podese portovi potrebno je popuniti statičke
tabele rutiranja. Tabele rutiranja za pojedine rutere se
popunjavaju na sljedeći način:
za Router0:
• ip route 192.168.29.0 255.255.255.0 192.168.150.2
• ip route 192.168.38.0 255.255.255.0 192.168.100.2
za Router1:
• ip route 192.168.29.0 255.255.255.0 192.168.200.1
• ip route 192.168.27.0 255.255.255.0 192.168.100.1
za Router2: uključiti opciju „DNS Service“, a potom i dodavati pojedine
• ip route 192.168.27.0 255.255.255.0 192.168.150.1 računare. Ako na primjer dodajemo računar čije je ime R27-
• ip route 192.168.38.0 255.255.255.0 192.168.200.2 1, a adresa 192.168.27.1 to ćemo uraditi tako što u polje
gdje prva adresa predstavlja adresu mreže kojoj se pristupa, „Name“ upišemo „R27-1“, a u polje „Address“ upišemo
druga mrežnu masku, a treća predstavlja sljedeći skok sa „192.168.27.1“. Kada ovaj postupak uradimo za svaki
tekućeg rutera, u pravcu odredišta. računar u LAN mreži potrebno je još na svakom računaru za
adresu DNS servera podesiti 192.168.29.50. Nakon
Sada je na svim računarima potrebno podesiti adrese dodavanja svih računara config dialog bi trebao izgledati kao
podrazumijevanog mrežnog prolaza, a to su adrese na slici 7.
priključaka rutera na koji su ti računari priključeni. Tako je
na primjer na računarima u podmreži 27 adresa mrežnog
prolaza 192.168.27.254. Nakon podešavanja adresa mrežnog
prolaza trebalo bi da bude uspostavaljena veza između svih
računara u mreži. Ispravnost mreže se jednostavno može
provjeriti naredbom ping koja šalje ICMP6 zahtjev na
odredište, tj. na zadatu adresu. Nakon što odredište primi
paket odgovara sa ICMP odgovorom, preko koga se
potvrđuje da je veza uspješna. Na osnovu vremena odziva
moguće je vidjeti da li postoji neki problem u mreži.

Slika 7. Zapisi na DNS-serveru

Sada je omogućeno uspostavljanje veze između računara na

osnovu njihovih imena.

Nakon dodavanja servera i dodavanja bilješki na šemi

koje omogućuju lakše snalaženje, mreža dobija izgled kao na
slici 8.

Slika 6. Testiranje veze naredbom ping

Kao što se vidi sa prethodne slike naredbom ping je

moguće ispitati povezanost između čvorova unutar mreže, ali
je potrebno znati tačne IP adrese računara. Da bi se zaobišao
taj problem potrebno je uvođenje DNS7 servera, koji će na
osnovu imena računara generisati njegovu adresu. Tačnije,
kada neki računar pokuša pristupiti drugom računaru preko
njegovog imena, prvi računar šalje svom DNS serveru upit za
adresu traženog računara, a DNS server, ako ima, odgovara sa
adresom drugog računara. Dalji razvoj situacije je isti kao i u
slučaju kada prvi računar „zna“ adresu drugog računara.
DNS server se dodaje u neku od podmreža i adresira isto kao
i računar. Sva podešavanja koja su se odnosila na pojedine
računare se mogu primijeniti i kod DNS servera. Ako na
primjer DNS server postavimo u podmrežu sa adresom
192.168.29.0/24, adresa samog servera može biti bilo koja u
opsegu slobodnih adresa unutar date podmreže. U ovom
slučaju ćemo za adresu servera uzeti adresu 192.168.29.50.
Pošto će ovaj server služiti kao DNS server potrebno je
izvršiti aktiviranje i podešavanje DNS-a na ovom serveru. To Slika 8. Konačan izgled mreže
se jednostavno može uraditi ulaženjem u config dijalog na
serveru i aktiviranjem taba DNS. Nakon toga je potrebno Ovako projektovana mreža može poslužiti za kreiranje
prave mreže.
6
Internet Control Message Protocol
7
Domain Name System

961
4. ZAKLJUČAK
Kao što je moguće zaključiti iz prethodnog teksta Cisco
Packet Tracer predstavlja veoma zanimljiv alat za rad sa
mrežom. Omogućava lako kreiranje virtuelne mreže, kao i
njeno testiranje, pa je zato i jasno zašto je ovaj alat našao
široku primjenu. Pored svih ovih činjenica koje su navedene,
važno je napomenuti da je sam alat besplatan i može se
preuzeti na Cisco web sajtu. Kao što je već napomenuto ovaj
alat je veoma koristan i po tom što omogućava da se sačuvaju
sva podešavanja pojedinih mrežnih komponenti, a potom se
mogu učitati u prave uređaje bez straha od neželjenih pojava.
Na osnovu svog skromnog iskustva u projektovanju mreža
pomoću programa Cisco Packet Tracer, program bih
preporučio svima koji imaju doticaja sa mrežnim
tehnologijama, a posebno studentima koji nemaju šansu da se
često sretnu sa stvarnim uređajima.
962
5. LITERATURA
[1] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata
log/docs/PT_AAG.pdf
[2] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata
log/docs/Cisco_PacketTracer_AAG.pdf
[3] http://www.cisco.com/web/learning/netacad/course_cata
log/docs/Cisco_PacketTracer_DS.pdf
[4] http://www.cisco.com/ELearning/prod/curriculum/cco_t
do_ldd/demos/PacketTracer/index.html
6. ZAHVALNICA
Istraživanja u ovom radu rađena su u sklopu izrade
seminarskog rada iz predmeta “Računarske mreže” na prvom
ciklusu studija na Fakultetu za Informacione tehnologije
Slobomir P Univerziteta, pod mentorstvom asistenta
Aleksandra Vasića.