ΑΡΣΑΚΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΣΤΗΝ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΖΟΛΕΑΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ
• Η άμεση σχέση των μαθηματικών και της
γεωμετρίας ειδικότερα με την τέχνη καταγράφεται ήδη
από τα πολύ παλιά χρόνια.
•
• Εκ πρώτης όψης θα φαινόταν ότι δεν υπάρχει μια
φανερή σύνδεση μεταξύ τέχνης και μαθηματικών, γιατί
φαινομενικά και τα δύο βασίζονται σε διαφορετικά
μοντέλα σκέψης.
•
• Η γεωμετρική γνώση όμως συνέβαλε
αποφασιστικά ως θεωρητικό όργανο της εικαστικής
τέχνης. Η τέχνη πάλι αφομοιώνει στοιχεία από τον
αφηρημένο κόσμο της επιστήμης.
 ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ
• Η τέχνη των Αιγυπτίων είναι εμποτισμένη με απρόσωπη
ανθρώπινη μορφή και την απεικόνιση της φύσης, χρησιμοποιώντας
τον όγκο και την κίνηση.
• Ο συνδυασμός της γεωμετρικής κανονικότητας και οξείας
παρατήρησης της φύσης χαρακτηρίζει όλη την Αιγυπτιακή τέχνη και
κυρίως τα γλυπτά και τις ζωγραφιές στους τοίχους των τάφων. Οι
αναπαραστάσεις της ανθρώπινης μορφής βασίζεται σε γεωμετρικό
πλέγμα (κάναβο), έτσι ώστε να εξασφαλίζονται σταθερές αναλογικές
σχέσεις μεταξύ των μερών του σώματος.
• Η μεταθανάτια ζωή ήταν πιο σημαντική από την σύντομη
επίγεια, έτσι όλη η τέχνη της βασίζεται στις θρησκευτικές αντιλήψεις.
Τα γλυπτά κατά κανόνα είναι δυσδιάστατα απεικονίζουν έναν
άνθρωπο πρότυπο. Η τρίτη διάσταση απουσιάζει.
• Έτσι τα πόδια εμφανίζονται στο πλάι και το μάτι παρουσιάζεται
μετωπικά για να φαίνεται καθαρά. Όσο μεγαλύτερη κοινωνική θέση
έχει η φιγούρα, εμφανίζεται και σε πιο μεγάλη κλίμακα. Οι άνδρες
π.χ. εμφανίζονται πιο μεγάλοι από τις γυναίκες.
ΚΑΝΑΒΟΣ δυσδιΑστατΗ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ
 ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ
• Η γεωμετρία υπάρχει και στην αρχιτεκτονική της αρχαίας
Αιγύπτου.
• Ένα προφανές παράδειγμα είναι η κατασκευή των πυραμίδων, οι
οποίες ουσιαστικά είναι κτίσματα με ορθογώνια θέση και τριγωνικές
πλευρές που καταλήγουν σε μυτερή κορυφή, δηλαδή είναι έργα
αρχιτεκτονικής τα οποία όμως είναι βασικά γεωμετρικά σχήματα.
• Η Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα, ένα από τα επτά θαύματα του
κόσμου, κατασκευάστηκε με την «Χρυσή Αναλογία», δηλαδή ο λόγος
του παράπλευρου ύψους της πυραμίδας S προς τη μισή βάση b
είναι σε χρυσή αναλογία. Όπου χρυσή αναλογία ορίζεται ως Έστω
ένα ευθύγραμμο τμήμα το οποίο χωρίζεται σε δύο τμήματα. Χρυσή
αναλογία έχω όταν ολόκληρη η γραμμή προς το μεγαλύτερο τμήμα
είναι ίδια με τον λόγο του μεγαλύτερου τμήματος προς το μικρότερο.
• Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν ακόμα και το τετράεδρο, το
οκτάεδρο και τον κύβο τα οποία σχήματα υπάρχουν στην τέχνη και
τις κατασκευές τους.
Αιγυπτιακεσ πυραμιδεσ – χρυση
αναλογια
Μαθηματικά και Τέχνη στην Αρχαία Ελλάδα

• Γενέτειρα της τέχνης και του

πολιτισμού.
• Η σχέση της τέχνης με τα
μαθηματικά ξεκινά κατά τη
γεωμετρική περίοδο και φτάνει στην
κλασική όπου κύριο γεγονός είναι η
ανακάλυψη της χρυσής τομής.
Γεωμετρική Εποχή
 Κεραμική , αγγειοπλαστική και
άλλες τέχνες
Πρωτογεωμετρική περίοδος
• Πρώτα δείγματα διακοσμημένης αγγειοπλαστικής και
μερικά σπάνια έργα μικροτεχνίας
• Λιτά διακοσμημένα
• Ομόκεντροι κύκλοι
Ύστερη γεωμετρική περίοδος
• Το μεγαλύτερο ποσοστό των γεωμετρικών αγγείων
• Διακοσμημένα με πληθώρα γεωμετρικών στοιχείων :
μαιάνδρους, γραμμές, ζιγκ-ζαγκ , σβάστικες
• Αρχίζουν να αναπτύσσονται μορφές πάνω στα αγγεία,
πάλι όμως με αυστηρά σχήματα
• Πήλινα ομοιώματα με γεωμετρικές δομές
 Αρχαϊκη Εποχή
• Από το 750 έως το 480 π.χ
• Κούροι και κόρες
• Τα πρώτα μνημειώδη
αρχιτεκτονήματα
• Η κεραμική δεν
εγκαταλείπεται αλλά
αντίθετα γνωρίζει νέα ύψη
Κεραμική , γλυπτική, αρχιτεκτονική
Κεραμική
• Μορφές με περισσότερη λεπτομέρεια , αποκτούν κίνηση
• Τα γεωμετρικά μοτίβα ορίζουν τα χωρία μέσα στα οποία
αποτυπώνονται οι παραστάσεις

Γλυπτική
• Κούροι και κόρες
• Αιγυπτιακός κανόνας = αυστηρές μαθηματικές αναλογίες
• Οι Έλληνες γλύπτες της εποχής αυτής προσπαθούν να διατηρήσουν
όσο γίνεται τις αναλογίες (που ήταν ανεπτυγμένες εμπειρικά αφού η
χρυσή τομή δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα)
• Αυτό θα οδηγήσει αργότερα στην ανακάλυψη του αριθμού φ

Αρχιτεκτονική
• Θέατρα: κτίρια που η σχέση τους με τα μαθηματικά είναι εμφανής
και πρωταρχική
 ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Χρυση τομη
• Τα μαθηματικά στην αρχαιότητα συναντώνται σχεδόν παντού :
στα αγάλματα των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, στα κτήρια ,
στους ναούς , στις Πυραμίδες και γενικότερα στην γλυπτική.
• Στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, όπως και στην Αίγυπτο βλέπουμε
ότι οι περισσότερες κατασκευές βασίζονται στον αριθμό φ, δηλαδή
στον αριθμό της χρυσής τομής, για τον οποίο θα μιλήσουμε
παρακάτω.
• Συντομογραφία του αριθμού που μας βοηθά να τον
προσεγγίσουμε. Αυτή δεν είναι άλλη από το 1,6180339887 ή (1+
√5)/2
• Ας πάρουμε για παράδειγμα το γνωστό χρυσό ορθογώνιο και ας
αφαιρέσουμε ένα τετράγωνο μήκους ίσου με τη μικρότερη πλευρά
του. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα δημιουργηθεί ένα νέο χρυσό
ορθογώνιο, προφανώς μικρότερου μεγέθους.
• Αν επαναλάβουμε την ίδια διαδικασία
αρκετές φορές, θα προκύψει το
ακόλουθο:
 Στη συνέχεια ας σχεδιάσουμε διαφορετικά τεταρτημόρια
περιφέρειας ακτίνας ίσης με την πλευρά καθενός από τα
τετράγωνα που αφαιρούμε, και με κέντρο την κορυφή του
καθενός από αυτά( η κόκκινη γραμμή ) . Το σχέδιο που θα
προκύψει θα είναι το εξής:

Αυτή η ελικοειδής, εξαιρετικά καλαίσθητη καμπύλη ονομάζεται λογαριθμική σπείρα

και εκφράζει τον αριθμό φ.
Μαθηματική τεκμηρίωση
• Η λογαριθμική σπείρα συναντάται και
στη φύση αλλά και στο ευρύτερο
σύμπαν:
 Γλυπτική, αρχιτεκτονική
Αρχιτεκτονική
• Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη
• Σχέση με τα μαθηματικά πιο βαθιά αλλά και πιο ουσιώδης.
• Χρυσή τομή
• Οπτικές απάτες (Παρθενώνας: καθόλου παράλληλες ευθείες αλλά μόνο
καμπύλες , κιονόκρανα περίτεχνα με σπείρες σύμφωνα με τις αναλογίες
του φ
• Θόλος

Γλυπτική
• Αγάλματα εμφανώς διαφορετικά από αυτά των παλαιότερων εποχών
• Μέλη του σώματός τους διατεταγμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε το
κέντρο βάρους να είναι μετατοπισμένο προς το κέντρο τους
• Οι αναλογίες του φ εντοπίζονται και στη γλυπτική με πρώτο που τις
εισάγει τον αρχαίο Έλληνα γλύπτη Πολύκλειτο.
 ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ
• Η αρχιτεκτονική είναι η τέχνη που εκφράζει περισσότερο από
όλες τις άλλες το ρωμαϊκό πνεύμα. Οι Ρωμαίοι δανείστηκαν από τους
Ετρούσκους την πολεοδομία, την τειχοποιία, την τοξωτή αψίδα κ.α.,
ενώ από την Ελλάδα πήραν το κορινθιακό κιονόκρανο συνδυασμένο
με ιωνικά στοιχεία. Οι Ρωμαίοι προτιμούσαν τα έργα που
εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του Κράτους: γέφυρες, υδραγωγεία,
δρόμους και κατασκευές στερεές που να αψηφούν το χρόνο και να
εκφράζουν το μεγαλείο της Ρώμης.

• Η ζωγραφική χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη διακόσμηση

εσωτερικών χώρων των πλούσιων ρωμαϊκών επαύλεων. Ιδιαίτερη
αξία έχουν και τα ψηφιδωτά που καλύπτουν το δάπεδο καθώς
κοσμούν κόγχες ή επιφάνειες τοίχων. Τα ρωμαϊκά αυτά ψηφιδωτά
διακρίνονται για την ομορφιά και την φυσικότητα τους
 ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ
• Στη γλυπτική, ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι
προσωπογραφίες αυτοκρατόρων, στρατηγών, ιδιωτών, στις
οποίες οι καλλιτέχνες προσπαθούν να αποτυπώσουν τα
ατομικά χαρακτηριστικά του εικονιζόμενου. Μια άλλη
κατηγορία γλυπτών είναι τα ιστορικά ανάγλυφα που εικονίζουν
ιστορικά γεγονότα, εκστρατείες, λατρευτικές τελετές και
στολίζουν βωμούς, αψίδες και θριαμβικές στήλες. Πηγή είναι
και εδώ η ελληνική ζωγραφική και γλυπτική.

• Το Πάνθεον της Ρώμης είναι ναός αφιερωμένος στους

Ολύμπιους Θεούς. Το Πάνθεον είναι ένας τεράστιος κυκλικός
ναός και η διάμετρος της αίθουσας αγγίζει τα 43,30 μέτρα και
είναι ίση με το μέγιστο ύψος του ναού.
πανθεον
Ρωμαϊκα αγαλματα
 Αρχαια κινα
• Η τέχνη κατείχε πρωταρχική θέση στην αρχαία Κινέζικη
κοινωνία
• Στην Κινέζικη αντίληψη τα μαθηματικά αποτελούσαν μια
ακόμη μορφή τέχνης
Αρχιτεκτονική
• Η σχέση με τα μαθηματικά είναι εμφανής
• Διάσημες παραβολοειδείς στέγες σε ναούς και
παλάτια.
• Οι καμπύλες αυτές προσεγγίζουν τις αναλογίες
του φ αλλά αυτό θεωρείται πως είναι τυχαίο.
• Χρήση γεωμετρικών σχημάτων σε
αρχιτεκτονήματα στα οποία αποδόθηκαν τα
συναισθήματα του κατόχου του κτηρίου προς τον
επισκέπτη
• Αξονική συμμετρία
Ζωγραφική - τοιχογραφία
• Αφηρημένες συνθέσεις από καμπύλες και κοίλα σχήματα διατηρώντας πάντα
στον κανόνα της συμμετρίας ως προς άξονα
• Τοιχογραφίες που περιλαμβάνουν πληθώρα γεωμετρικών σχημάτων με τα
οποία κοσμούνται ναοί και παλάτια

Γλυπτική
• Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη μορφή τέχνης στην αρχαία Κίνα
• Όλα αυτά τα αγάλματα προσεγγίζουν εν μέρει τις αναλογίες του φ αλλά
θεωρείται και πάλι ότι αυτές αναπτύχθηκαν εμπειρικά
Αγγειοπλαστική
• Η αγγειοπλαστική της αρχαίας Κίνας υπήρχε από αρκετά παλιά
• Γνωρίζει νέα ύψη μετά την εφεύρεση της πορσελάνης
• Σχέδια που έχουν αποτελούνται κυρίως από καμπύλες, απεικονίζοντας σχήματα
που μοιάζουν με λουλούδια και μίσχους που περιπλέκονται μεταξύ τους
ΑΝΑΓΕΝΝΗΣH ΚΑΙ
ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ
• Μεσαίωνας ονομάζεται η χρονική περίοδος της Ευρωπαϊκής
ιστορίας που διαδέχεται την περίοδο της Αρχαιότητας και τελειώνει
με την περίοδο της Αναγέννησης και διήρκεσε περίπου 1000
χρόνια. Η τέχνη που παρουσιάζεται αυτή την εποχή ονομάζεται
γοτθική. Με τον όρο γοτθική τέχνη αναφερόμαστε στο
καλλιτεχνικό ρεύμα που εμφανίστηκε την περίοδο του Μεσαίωνα.
Η γοτθική τέχνη άρχισε να κάνει την εμφάνισή της στη Γαλλία,
περίπου στις αρχές του 12ου αιώνα και κυρίως στην αρχιτεκτονική.
Στη διάρκεια των επόμενων χρόνων και μέχρι τα τέλη του 14ου
αιώνα, εξαπλώθηκε σε ολόκληρη σχεδόν τη δυτική Ευρώπη. Την
γοτθική τέχνη διαδέχθηκε η περίοδος της Αναγέννησης, αν και
δείγματα γοτθικών δημιουργιών καταγράφονται και μέχρι τα τέλη
του 15ου αιώνα.
• Η Αναγέννηση ήταν ένα πολιτιστικό κίνημα που τοποθετείται προσεγγιστικά
ανάμεσα στο 15ο και το 17ο αιώνα, ξεκινώντας στην Ιταλία κατά τον
ύστερο Μεσαίωνα, από όπου και εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.
• Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης ως ονομασία της συγκεκριμένης ιστορικής
περιόδου, μα με μεγαλύτερη ελευθερία καθώς το κύμα των αλλαγών που
επήλθαν δεν εξαπλώθηκε με την ίδια ταχύτητα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
• Με τον όρο Αναγεννησιακή τέχνη αναφερόμαστε στην καλλιτεχνική
παραγωγή κατά την ιστορική περίοδο της Αναγέννησης. Ένα από τα κύρια
χαρακτηριστικά της ήταν η ανανέωση των θεμάτων και της αισθητικής
στην Ευρώπη.
• Η Αναγεννησιακή τέχνη δεν χαρακτηρίστηκε από μια επιστροφή στο
παρελθόν, αντίθετα, οι νέες τεχνικές σε συνδυασμό με το νέο πολιτικό,
κοινωνικό και επιστημονικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε εκείνη την εποχή,
επέτρεψαν στους καλλιτέχνες να καινοτομήσουν.
• Για πρώτη φορά, η τέχνη έγινε ιδιωτική, με την έννοια πως δεν
διαμορφωνόταν από τη θρησκευτική ή πολιτική εξουσία, αλλά αποτελούσε
προϊόν αποκλειστικά των ίδιων των καλλιτεχνών.
• Η ζωγραφική γνώρισε έναν μεγάλο αριθμό τεχνικών καινοτομιών κατά τη διάρκεια της
αναγέννησης, όπως η τεχνική του sfumato που στηρίζεται στην υπέρθεση διαδοχικών
στρωμάτων χρώματος, η προοπτική στην οπτική γωνία, η διακόσμηση και ζωγραφική των
θόλων των κτιρίων.

• Παράλληλα έγινε για πρώτη φορά εφικτή η ζωγραφική με λάδι, μέσω της ανάμειξης του
λαδιού με κάποια χρωστική ουσία, η οποία επέτρεψε μια λαμπρότητα και ένα
μεγαλύτερο βάθος στην απεικόνιση, ειδικότερα στην δημιουργία σκιών.

• Επιπλέον, κυρίως χάρη στις έρευνες του ντα Βίντσι, η ζωγραφική σε καμβά αντικατέστησε
τη ζωγραφική στο ξύλο.

• Σημαντικοί ζωγράφοι : Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519), Καρπάτσιο (Carpaccio) (~1455-

~1526), Τζιοβάνι Μπελίνι (~1430-1516), Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564), Ραφαήλ (1483-
1520)
 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
• Η αρχιτεκτονική της αναγέννησης χαρακτηρίζεται από μια αναβίωση των Ρωμαϊκών προτύπων με κύρια
στοιχεία τις μαθηματικές αναλογίες και την "καθαρότητα" στις γεωμετρικές μορφές.

• Οι σημαντικές αλλαγές στο αρχιτεκτονικό σχέδιο σημειώθηκαν αρχικά στη Φλωρεντία και γενικότερα στην
κεντρική Ιταλία, στα μέσα του 15ου αιώνα.

• Σημαντικές μορφές στην αρχιτεκτονική της εποχής αποτελούν οι Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι, Ντονάτο Άντζελο
Μπραμάντε, Φίλιππο Μπρουνελέσκι, Λεονάρντο ντα Βίντσι και Αντρέα Παλλάντιο.

• Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως οι αρχιτέκτονες της αναγέννησης συνδέονται με τις δημιουργίες τους, σε
αντίθεση με την μεσαιωνική περίοδο όπου οι αρχιτέκτονες είναι τις περισσότερες φορές άγνωστοι.

• Η αρχιτεκτονική γοτθικού ρυθμού του μεσαίωνα ευνοούσε περισσότερο κατακόρυφες γραμμές και αυστηρές
κατασκευές.

• Στην Αναγέννηση, η αρχιτεκτονική δίνει έμφαση στις οριζόντιες γραμμές και επιδιώκει την αρμονία στην τελική
σύνθεση.

• Επιπλέον υπάρχει έντονο το στοιχείο της διακόσμησης, με θέματα δανεισμένα από την αρχαιότητα, τα οποία
διανθίζουν τις προσόψεις και το εσωτερικό. Ίσως η πιο αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική πρακτική είναι
οι θόλοι των κτιρίων, εμπνευσμένοι πιθανά από το ρωμαϊκό Πάνθεον.

• Σημαντικά δείγματα αρχιτεκτονικής - κυρίως θρησκευτικών ναών - εντοπίζονται ως επί το

πλείστον στην Ιταλία (για παράδειγμα ο Άγιος Πέτρος στη Ρώμη) και λιγότερο στο υπόλοιπο της
Ευρώπης.
 ΓλυπτιΚΗ
• Ενώ κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα η γλυπτική περιορίστηκε
στα θρησκευτικά θέματα, η περίοδος της Αναγέννησης
παρουσίασε μια ανανέωση των θεμάτων και σε αυτή την τέχνη.

• Κύριως στόχος είναι πλέον ο ρεαλισμός και η πιστή

αναπαράσταση της πραγματικότητας.

• Τα ανάγλυφα υιοθετούν τα θέματα της ελληνικής και

ρωμαϊκής μυθολογίας.

• Τα αγάλματα αποδίδονται τις περισσότερες φορές με

πραγματικές ανθρώπινες αναλογίες ή και με μεγαλύτερα
μεγέθη, όπως το περίφημο έργο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου.

• Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να μιμηθούν τα αρχαία πρότυπα,

κυρίως σε ότι αφορά την αναπαράσταση της κίνησης.

• Επιπλέον τα χάλκινα γλυπτά γνωρίζουν άνθηση.

• Τα γλυπτά έργα της εποχής δεν εξυπηρετούν αποκλειστικά

διακοσμητικούς σκοπούς αλλά αποκτούν τα ίδια καλλιτεχνική
οντότητα.

• Τέλος, οι αναπαραστάσεις του γυμνού ανθρώπινου σώματος

δεν αποτελούν πλέον ταμπού όπως γινόταν στο
Μεσαίωνα.
 ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ
• Η χρυσή τομή ισούται περίπου με 1,618.

• Θεωρείται ότι δίνει αρμονικές αναλογίες και για το λόγο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί
στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική ,κατά την εποχή της Αναγέννησης
• Ο χρυσός λόγος εντοπίζεται και στη φύση.

• Για παράδειγμα στον ναυτίλο, ο λόγος των ακτίνων του κάθε θαλάμου με τον
προηγούμενο ισούται με το χρυσό λόγο.

• Στο ανθρώπινο σώμα ο χρυσός λόγος εντοπίζεται σε πολλές ανατομικές αναλογίες, τις
οποίες παρατήρησε και κατέγραψε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι στον βιτρούβιο άντρα.

• Την χρυσή τομή εισήγαγε και υπολόγισε ο Πυθαγόρας, (585 - 500 π. Χ.)
συμβολίζεται με το γράμμα Φ προς τιμήν του Φειδία

• Η χρυσή τομή δίνει το σημείο που πρέπει να διαιρεθεί ένα ευθύγραμμο τμήμα, ώστε
ο λόγος του ως προς το μεγαλύτερο τμήμα να ισούται με τον λόγο του μεγαλύτερου
τμήματος ως προς το μικρότερο.
 ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
• Η Προοπτική, σαν γεωμετρικό σύστημα απεικόνισης, εφαρμόσθηκε κατά την Αναγέννηση
αντλεί όμως την καταγωγή της από την Kλασσική αρχαιότητα.
• Μεγάλοι καλλιτέχνες της Αναγέννησης, όπως ο Leon Batista Alberti, o Piero della
Francesca, o Leonardo da Vinci κ. ά., οι οποίοι εδραίωσαν την θεωρία και την πρακτική
της Προοπτικής απεικόνισης και την χρησιμοποίησαν σαν μέσο έκφρασης και
δημιουργίας, σε πολλά σημεία αντλούν τις γνώσεις τους από τις αρχές της Ευκλείδειας
Οπτικής, τις οποίες προσπαθούν κατά το δυνατόν να μεταφέρουν στο επίπεδο του
πίνακα.
• Η Οπτική του Ευκλείδη, είναι μία μελέτη η οποία εκφράζει σε γεωμετρικούς όρους και
αναλύει την οπτική αντίληψη. Η γωνία οράσεως είναι ο παράγοντας που εκφράζει το
φαινόμενο μέγεθος των αντικειμένων
• Το αντιληπτό μέγεθος, εκφράζεται από την γωνία οράσεως σε σχέση πάντα με την
αντιληπτή απόσταση του αντικειμένου, από το σημείο παρατήρησης.
• Ο Ευκλείδης προσεγγίζει διάφορες αρχές της οπτικής αντίληψης όπως την αρχή της
αμεταβλητότητας των αντικειμένων, την κινησιακή παράλλαξη, την ατμοσφαιρική
προοπτική, την καμπυλόμορφη αντίληψη του χώρου και την αμφισημία της όρασης.
• Σήμερα είναι αποδεκτό ότι το οπτικό ερέθισμα εμπλουτισμένο από ποικίλα,
αισθητηριακά, μνημονικά και συγκινησιακά δεδομένα οδηγεί στην οπτική αντίληψη.
 ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ
• Η Μόνα Λίζα (γνωστή και ως Τζιοκόντα, ή Πορτραίτο της Λίζα Γκεραρντίνι,
συζύγου του Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο) είναι προσωπογραφία που
ζωγράφισε ο Ιταλός καλλιτέχνης Λεονάρντο ντα Βίντσι.
• Πρόκειται για ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης, που ολοκληρώθηκε μέσα στη
χρονική περίοδο 1503-1519.
• Αποτελεί ιδιοκτησία του Γαλλικού Κράτους, και εκτίθεται στο Μουσείο του
Λούβρου, στο Παρίσι
• Ο πίνακας πήρε το όνομά του από τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο,που ήταν μέλος της
οικογένειας Γκεραρντίνι από τη Φλωρεντία και την Τοσκάνη και σύζυγος του
εύπορου έμπορου μεταξιού Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο.
• Ο πίνακας ήταν παραγγελία για το καινούριο τους σπίτι και για να
γιορτάσουν τη γέννηση του δεύτερου γιου τους, Αντρέα.
• Η ταυτότητα της εικονιζόμενης γυναίκας αναγνωρίστηκε στο Πανεπιστήμιο
της Χαϊδελβέργης το 2005 από έναν ειδικό που ανακάλυψε ένα σημείωμα
του 1503 το οποίο είχε γράψει ο Αγκοστίνο Βεσπούτσι.
 Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ
• Οι ξεχωριστές εξελίξεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου
περιλαμβάνουν την αρχή απολυταρχία Γαλλία, η διάδοση
ανθρωπισμός, και η εισαγωγή και η ανάπτυξη των νέων τεχνικών
στους τομείς αρχιτεκτονική, οι τέχνες και επιστήμες.
 Η αισθητικη του Αλμπερτι
• Έγραψε δυο θεωρητικά συγγράμματα που έπαιξαν καθοριστικό
ρόλο στην διαμόρφωση της : την πραγματεία περί
αρχιτεκτονικής (De re aedificatoria) η οποία εκδόθηκε στα
λατινικά στη Φλωρεντία το 485 και την πραγματίια περί
γλυπτικής και περί ζωγραφικής (Della statua et della pittura) η
οποία γράφτηκε το 1436 , εκδόθηκε μόλις το 16ο αιώνα όμως,
χειρόγραφα ,αντίγραφα ή αποσπάσματά της κυκλοφόρησαν
από πολύ νωρίς στα εργαστήρια των καλλιτεχνών .
• Η πραγματεία περί αρχιτεκτονικής , γνωστή κι αυτή πολύ πριν
την έκδοσή της άσκησε ακόμα μεγαλύτερη επίδραση .
• Είναι μια πραγματεία αρχιτεκτονικής αλλά ορισμένα κεφάλαια
για τις αναλογίες και τη διακόσμηση παρουσιάζουν ενδιαφέρον
για όλους τους καλλιτέχνες ενώ το ύφος του κειμένου , η
εντελώς ξεχωριστή αισθητική του ήρεμη και καθαρή , είχε
μεγάλη απήχηση στους ζωγράφους .
 Barocco
Μαθηματικά=
και τέχνη
ακανόνιστο
μαργαριτάρι
Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία

Προτεσταντισμός

μπαρόκ
ορθολογι-
σμός
1600 - 1750 Πομπώδες
επιβλητικό
Μπαρόκ<barocco

Συμβολι- βαριά
σμός διακό-
σμηση

άνθρωπος Ζωγρα-
φιές
μέρος ενός οροφής
συνόλου
 το πρόβλημα του χώρου
ζωγραφική, γλυπτική,αρχιτεκτονική
συμμετοχή του θεατή
μπαρόκ ψευδαισθηματισμός
ζωντανό χρώμα
δραματικές φωτοσκιάσεις
ανάγλυφες διακοσμήσεις
POKOKO
Ροκοκό < rocaille

ανάλαφρος ρομαντισμός

κομψότητα

παιχνιδιάρικη ατμόσφαιρα

εκλεπτυσμένες γραμμές

ανάλαφρους σχηματισμούς

εσωτερική διακόσμηση

φυτικά μοτίβα, κλωνάρια,

φύλλα, άνθη
ειδυλλιακό περιβάλλον
θυμίζει θέατρο
Αναμορφική Τέχνη
(Anamorphic Art)
στρέβλωσης έκταση
οπτική
γωνία μήκος
κατά
άξονα
1. Τhe Ambassadors
Το κρανίο γίνεται αντιληπτό
όταν κοιτάξουμε τον πίνακα
από δεξιά

2.Σιδηροδρομικό
σταθμό
Η όψη του λογότυπου δεν
έβγαζε νόημα μέχρι που ο
φωτογράφος στάθηκε στο
κατάλληλο σημείο.
 3. Αυτός ο πίνακας του 17ου αιώνα από Ισπανό καλλιτέχνη, φτιάχτηκε επάνω σε
γρίλιες
 ΣΤΟΧΟΣ ΠΩΣ ; επεξεργασία
Θαυμασμό  Φως υλικών
 έξαρση  εύπλαστες

μορφές
πνευματική
κάθαρση
 κρυφό παράθυρο
θεατρικότητα
σύσπαση των χεριών
βωμός
ύφασμα
σαρκοφάγος
επιμέλεια

πνευματική έξαρση
περιστροφή
πολυαξονικότητα

κίνηση
  απλότητα

 δύναμη
 αρμονία

χρώμα φως

 προοπτική

 κιαρόσκουρο

 θεατρικότητα

ρεαλισμός

ιδεαλισμός
ζωγραφική
• η φυσικότητα
• η επιμέλεια
• η πλαστικότητα
• ισορροπία
• κυριαρχία των στοιχείων
των όγκων
• η αφοσίωση της γυναίκας
• η απόδοση των αντικειμένων
• φως
• λεπτομέρεια
• κιαρόσκουρο • ζωντανά χρώματα • 2 ορθογώνια
• ρεαλισμός • έκκεντρη σύνθεση
• αντιθέσεις • δραματικότητα • δραματική αφήγηση
• κίνηση
• διαγώνια τοποθέτηση
• έντονη έκφραση
• λεπτομερή περιγραφή
• την πιστή αναπαράσταση
• κιαρόσκουρο

αρχιτεκτονική
αρχιτεκτονική
 πιέζοντας προς το
κέντρο

οκτάγωνο
  σχήματα μικρότερα
προς την κορυφή

απλό ο θόλος
δείχνει ψηλότερος

 πλαστικότητα
 κυματοειδής επιφάνεια
 δυναμική ροή τοιχώματος περίπλοκο
 έμφαση στη γεωμετρία  κοίλη
 λιτή διακόσμηση  κυρτή
 άσπροι τοίχοι  μπαρόκ
 φως  θόλος
αίσθηση
 ανοικτό, ελεύθερο κίνησης
Ορθογωνια κατασκευη
 Όλες οι κινήσεις
των προσώπων
της σύνθεσης
και οι
λεπτομέρειες
του φόντου
στηρίζονται στις
διαγώνιες των
ορθογωνίων ή
στις διαγώνιες
των μισών
τμημάτων του
πίνακα.
 Η μεγάλη
Οδαλίσκη είναι
ξαπλωμένη
ανάμεσα σε δύο
τόξα,που έχουν τα
κέντρα τους πάνω
στον κεντρικό
άξονα του
ορθογωνίου.
ΖΕΡΙΚΩ
 ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ
 Γυναίκα με τα
χρυσάνθεμα’(1865)
 ‘Γυναίκα με το
βάζο(1872)
 ‘Ορχήστρες (1868)
Γεωμετρική οργάνωση του τοίχου
 Αναλογία 2/3 για τις
πλευρές του
πίνακα.
(μπορεί να διαιρεθεί
σε έξι ίσα τετράγωνα,οι
διαγώνιες των οποίων
συμπίπτουν με τις
διαγώνιες των
τετραγώνων που
σχηματίστηκαν με την
κατάκλιση των μικρών
πλευρών του
ορθογωνίου πάνω στις
μεγάλες.)
 έρχεται σε επαφή με την ιαπωνική τέχνη από την οποία και
δανείζεται στοιχεία ή πολλές φορές μιμείται την τεχνοτροπία της.
Αρκετές από τις προσωπογραφίες του, περιλαμβάνουν επίσης σε
δεύτερο πλάνο κάποιο έργο ιαπωνικής τέχνης.
 Το τελευταίο έργο του είναι το «Σιτοχώραφο με κοράκια.»
Έναστρη Νύχτα
 Στην Έναστρη νύχτα (1889) έχει
απεικονίσει χαοτικές δίνες που
ακολουθούν τη λεγόμενη
«κλιμάκωση Κολμογκόροφ».
Πρόκειται για ένα μοτίβο
φωτεινών και σκοτεινών
περιοχών που ακολουθούν τις
εξισώσεις του Αντρεϊ
Κολμογκόροφ, που τη δεκαετία
του 1940 κατάφερε να
περιγράψει εν μέρει τη
δυναμική του στροβιλισμού
των ρευστών.
 Σε ένα ισόπλευρο τρίγωνο κατασκευάζουμε μια
τεθλασμένη γραμμή από την μια κορυφή μέχρι το
μέσο της πλευράς.

 Περιστρέφουμε την τεθλασμένη γραμμή

κατά 180o γύρω από το μέσο της πλευράς.
 Περιστρέφουμε και τις δύο τεθλασμένες γύρω από την
κορυφή Α κατά 60o, και την νέα που προκύπτει από τη
περιστροφή πάλι γύρω από την κορυφή Β.

 Στη συνέχεια με διαδοχικές περιστροφές

του πολυγώνου γύρω από την κορυφή Β
κατά 60o θα φτάσουμε στο παρακάτω
σχήμα:
 Στη συνέχεια με διαδοχικές περιστροφές του πολυγώνου
γύρω από την κορυφή Β κατά 60ο θα φτάσουμε στο
παρακάτω σχήμα.

 Σχεδιάζουμε δυο τεθλασμένες γραμμές

ανάμεσα σε δυο διαδοχικές κορυφές ενός
τετραγώνου.
 Μεταφέρουμε την μια οριζόντια και την άλλη
κατακόρυφα κατά διάνυσμα ίσο με την πλευρά
του τετραγώνου.

 Κατασκευάζουμε το πολύγωνο που ορίζεται από

τις κορυφές της πολυγωνικής γραμμής και το
χρωματίζουμε.

 Μεταφέρουμε το πολύγωνο οριζόντια κατά

διάνυσμα ίσo με την πλευρά του
τετραγώνου όσες φορές θέλουμε.
 Κάνουμε το ίδιο κατακόρυφα και θα
καταλήξουμε στο παρακάτω σχήμα:

 Σχεδιάζουμε δύο τεθλασμένες γραμμές

ανάμεσα σε δύο διαδοχικές κορυφές ενός
παραλληλογράμμου.
 Μεταφέρουμε την μια κατά διάνυσμα ΑΒ
και την άλλη κατά διάνυσμα ΓΑ.

 Κατασκευάζουμε το πολύγωνο που ορίζεται από τις

κορυφές της πολυγωνικής γραμμής και
χρωματίζουμε.

 Μεταφέρουμε αρχικά οριζόντια κατά διάνυσμα ΑΒ

όσες φορές θέλουμε και μετά κατά διάνυσμα ΓΑ.
Έτσι θα φτάσουμε στο παρακάτω σχήμα.
 Αφίσες 19ου αιώνα
Κατά τον 19o αιώνα, άρχισε η μαζική παραγωγή λιθογραφιών, ενώ στη διαδικασία
εκτύπωσής τους χρησιμοποιούνταν πλάκες ψευδαργύρου (και όχι πέτρες). Αυτή η
καινοτομία τους επέτρεψε να ετοιμάζουν πολλαπλές πλάκες , κάθε μία με
διαφορετικό χρώμα, οι οποίες θα εγγράφονταν στη συνέχεια στο ίδιο φύλλο
χαρτιού. Έτσι κατασκευάζονταν αφίσες σε ποικιλία χρωμάτων και μεγεθών. Τα
τυπογραφεία προσέλαβαν ,επίσης, εικονογράφους και γραφίστες , οι οποίοι
εκμεταλλευτήκαν τις καινοτομίες δημιουργώντας έργα πρωτόγνωρα για την εποχή.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο 19oς αιώνας ονομάστηκε η χρυσή εποχή των αφισών
(όπου ξεκινά από το 1880 Α’ παγκόσμιο Πόλεμο).
 Αρχιτεκτονική
 Ο 19ος αιώνας ήταν καθοριστικός για την μετέπειτα αρχιτεκτονική.
Η περίοδος μεταξύ 1750 και 1870 ήταν μια περίοδος πολλών καινοτομιών που
αρχικά ξεκίνησε από την πρόσοψη των σπιτιών και ξεκίνησε από τη Γαλλία και την
Αγγλία. Οι αρχιτέκτονες επέστρεψαν στους παλαιότερους ρυθμούς , ώστε να
εκφράσουν τον νέο τρόπο ζωής και σκέψης.
Μια από τις καινοτομίες που χαρακτηρίζει τον 19 αιώνα ήταν η συνεχής κατασκευή
όλο και πιο ψηλότερων κτιρίων.
Τον 19 αιώνα οι αρχιτέκτονες έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στην πρόσοψη των
κτιρίων. επίσης η ανακάλυψη του ηλεκτρισμού τους έδινε περισσότερες
δυνατότητες.
Τα κύρια δομικά στοιχεία ήταν ο χάλυβας, το γυαλί και η πέτρα. Με το σίδηρο και το
χάλυβα οι αρχιτέκτονες μπορούσαν να σχεδιάσουν πιο πολύπλοκες κατασκευές.
Τέλος η διαδικασία κατασκευής κτιρίων γινόταν πιο εύκολη , πράγμα που συμβάδιζε
με την δραματική αύξηση του πληθυσμού.
 Προοπτική 19ου αιώνα
 Πριν αναπτύξει την θεωρία του ο Herdman περιγράφει αρχικά τις συνήθεις τεχνικές
προσπαθώντας να τονίσει τις αδυναμίες τους. Σαν παράδειγμα τονίζει το “παράδοξο”
όπως το αποκαλεί μιας μετωπικής κιονοστοιχίας όπου οι κίονες προοδευτικά όσο
απομακρύνονται από τον παρατηρητή που βρίσκεται στην θέση Ε εμφανίζονται στο
προοπτικό φαρδύτεροι. Πράγματι εκ πρώτης όψεως, εμφανίζεται σαν παράδοξο. Οι
κίονες που βρίσκονται πιο μακρυά από το Ε θα έπρεπε να εμφανίζονται με μικρότερο
μέγεθος. Αναλύοντας το παράδειγμα θα παρατηρήσουμε ότι ο παρατηρητής από την
θέση Ε δεν βλέπει ίσομεγέθη τμήματα από κάθε κίονα . Από τον c1 βλέπει το τόξο
Α1Β1, από τον c2 το Α2Β2, από τον c3 το Α3Β3 και από τον c4 το Α4Β4. Οσο μεγαλύτερη
είναι η απόσταση από τον παρατηρητή τόσο μεγαλύτερο είναι το τμήμα του κίονα το
οποίο φαίνεται . Δηλαδή το τόξο Α4Β4 είναι μεγαλύτερο από το Α3Β3 κ.ο.κ. Για τον
λόγο αυτόν έχουμε την αύξηση του πλάτους στο προοπτικό.
 Εάν αντικαταστήσουμε τους κίονες με πεσσούς τετραγωνικής διατομής
θα διαπιστώσουμε εύκολα την διαφορετική εικόνα που βλέπει κάθε
φορά ο παρατηρητής από την θέση Ε. Από τον 1ο πεσσό φαίνεται μόνο
η πλευρά ΑΒ ενώ από τους υπόλοιπους φαίνεται και η ΓΔ. Στην
προοπτική εικόνα, σε όλους τους πεσσούς η ΑΒ θα διατηρήσει το
μέγεθός της λόγω της μετωπικότητας του θέματος ενώ η εικόνα της ΓΔ
θα αυξάνει σε μέγεθος λόγω της αύξησης της οπτικής γωνίας. Το
“παράδοξο” είναι η διατήρηση του μεγέθους της εικόνας της ΑΒ σε
όλες τις θέσεις παρ’ όλη τη μείωση της οπτικής γωνίας και αυτή είναι
μία από τις αδυναμίες του συστήματος απεικόνισης.
 Τέχνη και Μαθηματικά
20ου αιώνα

Αμαντέο Μοντιλιάνι Φραντς Μαρκ Όγκουστ Μακ

 Η τέχνη στον 20ο αιώνα
Από την εποχή της Αναγεννήσεως, η τέχνη στη Δύση
ακολούθησε δύο μεγάλα ρεύματα που φαίνονται να καθρεπτίζουν δυο
από τους θεμελιώδεις τρόπους θεώρησης και ενατένισης του κόσμου
από το δυτικό άνθρωπο.

Βερμέερ Ρενουάρ
 Ο ένας είναι πειθαρχημένος, ακριβής και αναλυτικός και
διέπεται από το λόγο, στον οποίο υποτάσσεται και υπάγεται κάθε
αισθηματική και συναισθηματική εκδήλωση.Οι καλλιτέχνες που
ανήκουν στο ρεύμα αυτό τοποθετούν τα πρόσωπα και τα σχήματα
μέσα σε ένα φως κρυστάλλινης διαύγειας και τα συνδυάζουν σε
τρόπο ώστε να σχηματίζουν μέσα στο χώρο μια τέλεια σύνδεση,
αγνοώντας τις παραμορφώσεις και αλλοιώσεις που παράγονται από
τη συγκίνηση.

Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα

 Ο άλλος τρόπος αντίθετα συνίσταται
στην ελεύθερη εκδήλωση της συγκίνησης και
στην εξωτερίκευση και έκφραση κάθε
εσωτερικής παρόρμησης. Οι καλλιτέχνες του
ρεύματος αυτού εκφράζονται με χρώματα πιο
σκούρα και πιο θερμά και πλάθουν παλλόμενες
μορφές μέσα σε ένα χώρο γεμάτο ζωή και
ένταση.Τα έργα του είδους αυτού
χαρακτηρίζονται από εκπληκτικές
παραμορφώσεις. Καμία μορφή δεν είναι
σταθερή και αμετακίνητη

Ντελακρουά
 Ιμπρεσιονισμός
Είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που
αναπτύχθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου
αιώνα. Αν και αρχικά καλλιεργήθηκε στο χώρο
της ζωγραφικής, επηρέασε τόσο
τη λογοτεχνία όσο και τη μουσική.
Ο όρος Ιμπρεσιονισμός (Impressionism)
πιθανόν προήλθε από το έργο του Κλωντ
Μονέ Impression, Sunrise. Κύριο
χαρακτηριστικό του ιμπρεσιονισμού στη
ζωγραφική είναι τα ζωντανά χρώματα (κυρίως
με χρήση των βασικών χρωμάτων), οι
συνθέσεις σε εξωτερικούς χώρους, συχνά υπό Ζάν Μπερώ
ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και η έμφαση στην
αναπαράσταση του φωτός. Οι ιμπρεσιονιστές
ζωγράφοι θέλησαν να αποτυπώσουν την άμεση
εντύπωση (impression) που προκαλεί ένα
αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα
 Φωβισμός
Αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα της μοντέρνας τέχνης, στη ζωγραφική.
Τοποθετείται χρονικά την περίοδο 1905-1908. Το κίνημα του φωβισμού αναπτύχθηκε
στη Γαλλία και ενώ είχε πολύ μικρή διάρκεια ζωής, θεωρείται ένα από τα πρώτα
επαναστατικά κινήματα στη ζωγραφική και με σημαντικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της
τέχνης του 20ου αιώνα. Αντιπροσωπεύει τη ζωηρή και χαρούμενη έκρηξη μιας τέχνης
συνώνυμης με τη νεότητα, από καλλιτέχνες παθιασμένους για τον κόσμο και πρόθυμους
να μεταφέρουν στο μουσαμά ένα ισχυρό φορτίο αισθήσεων, που υλοποιούνται με το
χρώμα. Μέσα στη φρεσκάδα, στη τολμηρή σιγουριά που φαίνεται να θέλει ν' αποβάλει
όλες τις προηγούμενες εμπειρίες, εδρεύει η δύναμη της ξέφρενης ρήξης για την ανανέωση
της παρόρμησης.

Ανδρί Ματίς
 Ιρασιοναλισμός
Ο Σουρεαλισμός προχώρησε πολύ πιο
πέρα στην αναζήτηση του ιρασιοναλισμού. Ο
ιρασιοναλισμός χαρακτηρίζεται ως λογοτεχνικό
κίνημα φιλοσοφικού χαρακτήρα το οποίο
αρχικά επιδίωξε να παραβιάσει τους
συνηθισμένους νόμους της σκέψης και της
ηθικής. Στάθηκε περισσότερο μια πνευματική
ανατροπή παρά μια εικαστική επανάσταση.
Σημαντικός καλλιτέχνης ήταν ο Οντιλόν Ρεντόν.
Οι εκπρόσωποί του υποστήριζαν ότι η
γνώση για τη ζωή και τον κόσμο δεν πηγάζει από
τη λογική και τους αντικειμενικούς νόμους που
τη διέπουν, αλλά αντίθετα από το καθαρό
συναίσθημα, την εμπειρία και την ψυχολογική
διάθεση των κοινωνικών ατόμων. Ο
ιρασιοναλισμός είχε ισχυρή επίδραση σε πολλές
φιλοσοφικές τάσεις της εποχής.
Νταλί
 Αφηρημένη Τέχνη
Η αφηρημένη τέχνη είναι ένας όρος που δεν
αντιπροσωπεύει μόνο ένα καλλιτεχνικό κίνημα ή μια
περίοδο στη μακρά ιστορία της τέχνης. Αφηρημένη
αποκαλούμε την τέχνη που δε μιμείται ούτε αναπαριστά
άμεσα την εξωτερική πραγματικότητα. Η λέξη
«αφηρημένη» χρησιμοποιείται συχνά με σχετική έννοια,
αφού η ζωγραφική είναι εκ των πραγμάτων λιγότερο ή
περισσότερο αφηρημένη στην αντιμετώπιση των θεμάτων
της.Η αφηρημένη τέχνη του 20ου αιώνα έχει τις ρίζες της
στο Σεζάν που απέδωσε ορισμένα στοιχεία τοπίου σαν
γεωμετρικά στερεά. Γι' αυτό και το θαύμαζαν τόσο πολύ οι Βασίλι Καντίνσκι
κυβιστές. Το πρώτο πάντως συγκροτημένο αφηρημένο
κίνημα της εποχής μας υπήρξε ο κυβισμός , η επιρροή του
οποίου ήταν αποφασιστική σε όλους τους μεταγενέστερους
καλλιτέχνες. Από την άλλη πλευρά η αυτόνομη αξία του
χρώματος τονίστηκε για πρώτη φορά όχι από τους κυβιστές
, αλλά από τον Γκωγκέν και τους ζωγράφους της Ποντ-Αβέν
και στη συνέχεια απ' τους Ναμπί και τους Φωβ.
Αναλυτικότερα…
Ο εξπρεσιονισμός αποτελεί
καλλιτεχνικό κίνημα της μοντέρνας τέχνης που
αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα,
περίπου την περίοδο 1905-1940 και κυρίως
στο χώρο της ζωγραφικής. Βασικό
χαρακτηριστικό των εξπρεσιονιστών
καλλιτεχνών ήταν η τάση να παραμορφώνουν
την πραγματικότητα στα έργα τους,
αδιαφορώντας απέναντι σε μια πιστή και
αντικειμενική αναπαράσταση της. Συχνά ο
εξπρεσιονισμός διακρίνεται και από μια
έντονη συναισθηματική αγωνία,
χαρακτηριστικά μάλιστα μπορούμε να πούμε
πως ελάχιστα εξπρεσιονιστικά έργα έχουν
χαρούμενη διάθεση.

Όσκαρ Κοκόσκα
 Φουντουρισμός
Ο Φουτουρισμός ήταν ένα λογοτεχνικό και
καλλιτεχνικό κίνημα του 20ου αιώνα. Θεωρείται
κυρίως μια ιταλική σχολή στο χώρο
της λογοτεχνίας και της τέχνης που ωστόσο
υϊοθετήθηκε και από καλλιτέχνες άλλων χωρών,
ειδικότερα της Ρωσίας. Ο Φουτουρισμός
αναπτύχθηκε σχεδόν σε όλες της μορφές της τέχνης,
τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την ποίηση,
τη μουσική και το θέατρο. Τοποθετείται χρονικά την
περίοδο 1909-1920.
Βασική μορφή του φουτουριστικού κινήματος
αποτέλεσε ο Ιταλός ποιητής Φίλιππο Τομάσο
Μαρινέτι, που είναι και ο δημιουργός του περίφημου
Φίλιππο Τομάσο Μαρινέτι
ιδρυτικού μανιφέστο του Φουτουρισμό.
 Κονστρουκτιβισμός
Ο Κονστρουκτιβισμός (Constructivism)
αποτελεί καλλιτεχνικό ρεύμα, κυρίως
στη ζωγραφική και τη γλυπτική, που αναπτύχθηκε
την περίοδο 1913-1930 στη Ρωσία. Θεμελιωτής του
κινήματος θεωρείται ο Ρώσος
καλλιτέχνης Βλαντιμίρ Τάτλιν(Vladimir Tatlin).Κύριο
χαρακτηριστικό του κινήματος του
κονστρουκτιβισμού αποτελούν οι απολύτως
αφηρημένες κατασκευές. Απουσιάζουν οι
συμβατικές αναπαραστάσεις αντικειμένων ενώ
δίνεται έμφαση στην απεικόνιση γεωμετρικών
μορφών. Η απόδοση των θεμάτων είναι τις
περισσότερες φορές ακραιφνώς μινιμαλιστική και
συχνά με διάθεση πειραματισμού. Ο
κονστρουκτιβισμός συνδέθηκε στενά και με
την αρχιτεκτονική.
Βλαντιμίρ Τάτλιν
 Τα μαθηματικά ενός έργου του
Σαλβαντόρ Νταλί
Ο Σαλβαδόρ Νταλί (11 Μαΐου
1904 — 23 Ιανουαρίου 1989) ήταν ένας
από τους σημαντικότερους Ισπανούς
ζωγράφους. Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό
κίνημα του υπερρεαλισμού στο οποίο
ανήκε για ένα διάστημα. Αποτελεί έναν
από τους περισσότερο γνωστούς
ζωγράφους του 20ου αιώνα και μια πολύ
εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης
τέχνης.
 Ένα από τα έργα του, έχει ιδιαίτερο μαθηματικό
ενδιαφέρον, καθώς απεικονίζει την Σταύρωση του Ιησού πάνω στο
ανάπτυγμα ενός υπερκύβου.
Τί είναι ο υπερκύβος; Είναι ένας κύβος τεσσάρων
διαστάσεων που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί . Όμως μπορούμε
να φανταστούμε το ξεδίπλωμά του, το ανάπτυγμά του.
Για να γίνει αυτό κατανοητό, σκεφτόμαστε επαγωγικά:
•Ένα τετράγωνο , έχει δύο διαστάσεις και αναπτύσσεται σε μία
διάσταση ως ευθύγραμμο τμήμα.
•Ένας κύβος , έχει τρεις διαστάσεις και αναπτύσσεται σε δύο
διαστάσεις ως 6 τετράγωνα.
•Ένας υπερκύβος, έχει 4 διαστάσεις, κανείς δεν τον φαντάζεται, αλλά
αναπτύσσεται σε τρεις διαστάσεις ως ένα είδος σταυρού με 8
κύβους , ένα σταυρό, σαν κι αυτόν που έχουν στα καμπαναριά οι
εκκλησίες. Τί όμως θέλει να πει ο ζωγράφος με το έργο του; Μετά
από τα προηγούμενα, προφανώς θέλει να μας πει, ότι το Θείο
,ενσαρκώθηκε στις τρεις διαστάσεις, εμείς τον βλέπουμε με
ανθρώπινο σώμα στον σταυρό, όπου έχει προβληθεί το Θείον στις
γήινες αντιληπτικές ικανότητες. Ως εύρημα είναι πάρα πολύ
σπουδαίο και το έργο ως εκ τούτου σημαντικότατο.
 Τζάκσον Πόλοκ
Ο Τζάκσον Πόλοκ (Jackson Pollock, 28 Ιανουαρίου 1912 – 11 Αυγούστου
1956) ήταν Αμερικανός ζωγράφος .Αποτελεί έναν από τους μείζονες
αλλά και δημοφιλέστερους ζωγράφους της Αμερικής.
Ο Πόλοκ χρησιμοποιούσε την τεχνική ντρίπινγκ, κατά την
οποία τοποθετούσε στο έδαφος τον καμβά και έσταζε με χαοτικό τρόπο
τη μπογιά πάνω του. Λόγω της ιδιαιτερότητας του ζωγράφου, τα
δημιουργήματά του αποκτούσαν φράκταλ δομή και θεωρείται σχεδόν
αδύνατο να αναπαραχθούν από μιμητές, καθώς αντανακλούν την
ιδιαίτερη εσωτερική δομή του Πόλοκ. Τα φράκταλ μπορεί να φαίνονται
ακανόνιστα με την πρώτη ματιά, όμως το κάθε ένα αποτελείται από
ένα συγκεκριμένο γεωμετρικό πρότυπο, το οποίο επαναλαμβάνεται
χιλιάδες φορές σε διαφορετικές μεγεθύνσεις.
Ο βαθμός πολυπλοκότητας μάλιστα των έργων του, που εμφανίζουν
αυτή την ιδιαίτερη συμμετρία κλίμακας, μετράται με τη φράκταλ
διάσταση (κατόπιν επεξεργασίας με υπολογιστή) η οποία αυξάνει
συνεχώς από κάθε έργο του στο επόμενο, αντικατοπτρίζοντας την ίδια
την εξέλιξη του καλλιτέχνη.
Τα μαθηματικά μέσα από το έργο του
Escher
O M.C. Escher, που ήταν ένα κράμα καλλιτέχνη και επιστήμονα,
έγινε παγκοσμίως γνωστός για τις ασυνήθιστες λιθογραφίες και
ξυλογραφίες του. Τα μοναδικά και συναρπαστικά έργα τέχνης του είναι
ένα ταξίδι μεταξύ της φαντασίας, των μαθηματικών και της πραγματικής
ζωής. Τα έργα του αντανακλούν ένα πλήθος μαθηματικών ιδεών και
ειδικά έννοιες και τεχνικές της σύγχρονης γεωμετρίας.Είναι διαχρονικά
και ασκούν πραγματική έλξη εξαιτίας της Στερεότητας και της
Παραίσθησης.
Ο Escher ήθελε να δώσει ζωή στα αφηρημένα σχέδια
χρησιμοποιώντας ζώα κυρίως πουλιά και ψάρια, φυτά και ανθρώπους
γιατί η επίδραση από κάτι γνώριμο του φαινόταν πιο δυνατή. Παρόλο
που στα προηγούμενα χρόνια είχε κινηθεί κατά διαστήματα προς αυτή
την κατεύθυνση από το 1937 συγκεντρώνεται στις επινοήσεις της δικής
του φαντασίας και ερευνά εντατικά τεκμηριωμένο,εικονογραφικό υλικό
από διάφορες έρευνες για τα μαθηματικά και την κρυσταλλογραφία.
 Τέλος Παρουσίασης
Επιμέλεια:
Ειρήνη Αναστασιάδη
Έλενα Δημάκη
Ντέμη Γιάκα
Χριστίνα Κοντογιαννίδου

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας