ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Μοντέλα πρόβλεψης του προδιαβήτη σε παχύ-
Ελένη Π. Κοτανίδου
Ιωάννης Κύργιος
Ασημίνα Γαλλή-Τσινοπούλου
Δ’ Παιδιατρική Κλινική
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο
“Παπαγεωργίου”, Θεσσαλονίκη
Eleni P Kotanidou
Ioannis Kyrgios
Assimina Galli-Tsinopoulou
4th Department of Pediatrics,
Aristotle University of Thes-
saloniki, Papageorgiou General
Hospital, Thessaloniki
336
σαρκα παιδιά και εφήβους: η αξία της τιμής
γλυκόζης στην 1η-ώρα στην καμπύλη ανοχής
γλυκόζης
Ελένη Π. Κοτανίδου, Ιωάννης Κύργιος, Ασημίνα Γαλλή-Τσινοπούλου
Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η
Εισαγωγή: Σήμερα προτείνεται σε παχύσαρκους ενήλικες η τιμή γλυκόζης 1ης-ώρας
≥155mg/dL κατά τη διάρκεια της από του στόματος δοκιμασίας ανοχής γλυκόζης
(OGTT) ως ανεξάρτητος παράγοντας πρόβλεψης της βλάβης του β-κυττάρου.
Μέθοδος: Σκοπό της μελέτης ήταν να διευρενηθεί αν η τιμή της γλυκόζης-1ης-
ώρας κατά την ΟGTT, ενισχύει την πρόβλεψη του προδιαβήτη σε παχύσαρκα
παιδιά. Μελετήθηκαν 98 υπέρβαροι/παχύσακροι συμμετέχοντες ηλικίας 2.6-16.5
ετών. Μετά από πλήρη κλινική εξέταση έγινε η δοκιμασία OGTT. Προκειμένου
να προβλεφθεί ο προδιαβήτης (υπεργλυκαιμία νηστείας και/ή διαταραγμένη
ανοχή γλυκόζης), αξιολογήθηκαν τα εξής 4 μοντέλα: (I) Βασικό: με δημογραφικά
χαρακτηριστικά [φύλο, στάδιο ενήβωσης, δείκτης μάζας σώματος, εθνικότητα,
υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία, μελανίζουσα ακάνθωση, ιστορικό διαβήτη
κύησης, οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή παχυσαρκίας,
χαμηλό βάρος γέννηση] (II) Δεύτερο: συνδυασμός του βασικού μοντέλου και της
τιμής της γλυκόζης νηστείας (III) Τρίτο: συνδυασμός του βασικού μοντέλου και της
τιμής της γλυκόζης-1ης-ώρας κατά τη διάρκεια της OGTT (IV) Τέταρτο: συνδυασμός
το βασικού μοντέλου και των τιμών γλυκόζης νηστείας και γλυκόζης-1ης-ώρας.
Αποτελέσματα: Προδιαβήτης διαγνώσθηκε σε 67/98 συμμετέχοντες (69.4%). Το
βασικό μοντέλο είχε σημαντική πρόβλεψη του προδιαβήτη [AUC:0.74, 95%CI:0.636-
0.851]. Η επιπρόσθετη αξιολόγηση των τιμών γλυκόζης είτε σε νηστεία, είτε στην
1η-ώρα κατά την OGTT αύξησε σημαντικά την προβλεπτική ικανότητα [AUC:0.84,
95%CI:0.75-0.92, AUC:0.80, 95%CI:0.70-0.89, αντίστοιχα] ενώ το τέταρτο μοντέλο
προέβλεπε τον προδιαβήτη σε μέγιστο βαθμό [AUC:0.87, 95%CI:0.8-0.94].
Συμπεράσματα: Η τιμή της γλυκόζης-1ης-ώρας προτείνεται ως αξιόπιστη παράμετρος
για την ανίχνευση του προδιαβήτη σε παχύσαρκα παιδιά και εφήβους.
Λέξεις κλειδιά: προδιαβήτης, γλυκόζης 1ης-ώρας, παιδιά, έφηβοι, παχυσαρκία
Prediabetes prediction in obese children and
adolescents: the value of 1-hour glucose levels
during the oral glucose tolerance test
Eleni P Kotanidou, Ioannis Kyrgios, Assimina Galli-Tsinopoulou
A B S T R A C T
Background: It has been proposed that 1-hour glucose levels ≥155mg/dL during the
oral glucose tolerance test (OGTT) represents an independent predictor of beta -
cell failure, in obese adults.
Methods: The aim of the study was to investigate whether 1-hour glucose levels dur-
ing the OGTT enhances the ability to predict pre-diabetes, in obese children. Nine-
ty-eifht overweight /obese participants aged 2.6-16.5 years were enrolled. After a
thorough clinical examination OGTT test was performed. In order to predict pre-

Αλληλογραφία
Ασημίνα Γαλλή-Τσινοπούλου
Περιφεριακή Οδός, Νέα Ευκαρπία,
56403 Θεσσαλονίκη
Τηλ-Fax: 2310991537
e-mail: gallitsin@gmail.com
agalli@auth.gr
Correspondence
Assimina Galli-Tsinopoulou
Road Nea Efkarpia, 56403 Thes-
saloniki, Greece
Tel-Fax: +302310991537
e-mail: gallitsin@gmail.com γλυκόζης και η παρουσία χρόνιου νοσήματος. Η μελέτη διεξήχθη σύμφωνα με
agalli@auth.gr
ORIGINAL ARTICLES
diabetes (fasting hyperglycemia and/or impaired glucose tolerance) the following
four models were evaluated: (I) Basic: demographic characteristics [gender, pubertal
stage, body mass index, ethnicity, hypertension, hypercholesterolemia, acanthosis
nigricans, history of gestational diabetes, family history of type 2 diabetes or obe-
sity or diabetes, low birth weight ] (II) Second: combination of the basic model and
fasting glucose levels (III) Third: combination of the basic model plus 1-hour glucose
levels during the OGTT (IV) Fourth: combination of the basic model plus fasting glu-
cose levels and 1-hour glucose levels.
Results: Prediabetes was diagnosed in 67/98 participants (69.4 %). The basic model
presented a significant predictive ability of prediabetes [AUC:0.74, 95%CI: 0.636-
0.851]. The additional evaluation of glucose levels in either fasting state or 1-hour
timepoint during OGTT, significantly increased the predictive ability [AUC: 0.84, 95%
CI: 0.75-0.92, AUC: 0.80, 95% CI: 0.70-0.89, respectively] while, the fourth model pre-
dicted prediabetes with the most potent ability [AUC: 0.87, 95% CI: 0.8-0.94].
Conclusions: One-hour glucose levels can be proposed as a reliable parameter for
the detection of pre-diabetes in obese children and adolescents.
Key words: prediabetes, glucose, 1-hour glucose levels, children, adolescents,
obesity
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ H
Ο προδιαβήτης αποτελεί μία από τις σοβαρότερες συνέπειες της παχυσαρκίας
και αποτελεί προοίμιο του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2). Ορίζεται είτε ως
η υπεργλυκαιμία νηστείας (impaired fasting glucose-IFG), είτε ως η διαταραγμένη
ανοχή της γλυκόζης (impaired glucose tolerance-IGT), είτε ως ο συνδυασμός
τους (1). Ο επιπολασμός του προδιαβήτη διεθνώς, αυξάνει με σταθερό ρυθμό και
υπολογίζεται οτι περίπου το 30% των προδιαβητικών πρόκειται να αναπτύξουν ΣΔ2
εντός 5 ετών από την αρχική διάγνωση της προδιαβητικής τους κατάστασης (2,3).
Πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου τείνουν να συναθροίζονται πολύ πριν την διάγνωση
του ΣΔ2, ακόμη και κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας (4-6). Τόσο η Αμερικανική
Ακαδημία Παιδιατρικής όσο και η Αμερικανική Ένωση για τον Διαβήτη εξαίρουν την
σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΣΔ2 στα παχύσαρκα παιδιά και εφήβους
(7,8). Δεδομένου του οτι τα παιδιά και οι έφηβοι με προδιαβήτη αποτελούν ομάδα
υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση ΣΔ2, ο προληπτικός έλεγχος για την παρουσία ή
όχι δυσγλυκαιμίας, βρίσκεται στο κέντρο του κλινικού ενδιαφέροντος τα τελευταία
χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα.
Η παρούσα μελέτη είχε ως σκοπό (α) τον προσδιορισμό της συχνότητας του
προδιαβήτη σε ένα κλινικό δείγμα υπέρβαρων/παχύσαρκων παιδιών και εφήβων
(β) την ανάπτυξη ενός κλινικού εργαλείου αξιολόγησης (μοντέλο πρόβλεψης)
του κινδύνου για την παρουσία προδιαβήτη (γ) την αξιολόγηση του κατά πόσο ο
προσδιορισμός των επιπέδων γλυκόζης 1-ώρας κατά την διάρκεια της δοκιμασίας
ανοχής γλυκόζης (oral glucose tolerance test -OGTT) αυξάνει την προβλεπτική
ικανότητα του παραπάνω μοντέλου για την ανίχνευση του προδιαβήτη στην παιδική
και εφηβική ηλικία.
Μ Ε Θ Ο Δ Ο Ι
Μελετήθηκαν 100 παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10.8±3.1 ετών, οι οποίοι προσήλθαν
στο Ειδικό Παιδοενδοκρινολογικό Ιατρείο της Δ΄ Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ.
για έλεγχο του υπερβάλλοντος σωματικού τους βάρους. Κριτήρια αποκλεισμού
αποτέλεσαν η λήψη φαρμακευτικής αγωγής που επηρεάζει το μεταβολισμό της
τις αρχές της Διακήρυξης του Ελσίνκι και εγκρίθηκε από την Επιτροπή Βιοηθικής
337
 Μ ο ν τ έ λ α π ρ ό β λ ε ψ η ς τ ο υ π ρ ο δ ι α β ή τ η σ ε π α χ ύ σ α ρ κ

του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Όλοι οι συμμετέχοντες και οι

κηδεμόνες τους έδωσαν την πλήρη συγκατάθεσή τους για τη συμμετοχή τους.

Κλινική αξιολόγηση και OGTT

Το βάρος σώματος και το ύψος προσδιορίστηκαν με τη χρήση ζυγού SECA 711
και αναστημόμετρου Harpenden, αντίστοιχα. Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ)
υπολογίστηκε ως το σωματικό βάρος (κιλά) διαιρούμενο με το τετράγωνο του
ύψους (μέτρα). Όλοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε κατά συστήματα κλινική
εξέταση κατά την οποία καταγράφηκε και το στάδιο της ενήβωσης σύμφωνα με τα
κριτήρια κατά Marshal και Tanner (9,10).
Ακολούθως, όλοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν νωρίς το πρωί και μετά από 12ωρη
νηστεία σε OGTT με την από του στόματος χορήγηση 1,75g/kg διαλύματος άνυδρης
γλυκόζης (μέγιστο 75g). Στο δείγμα νηστείας των συμμετεχόντων προσδιορίστηκαν
επιπρόσθετα τα επίπεδα χοληστερόλης.

Πίνακας 1: Μοντέλα πρόβλεψη του προδιαβήτη σε υπέρβαρα/παχύσαρκα παιδιά και εφήβου

ΒΑΣΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΒΑΣΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ + ΓΛΥΚΟΖΗ ΝΗΣΤΕΙΑΣ ΒΑΣ

1. Φύλο Αγόρι 1 1. Φύλο Αγόρι 1 1. Φ

Κορίτσι 0 Κορίτσι 0

2. ΔΜΣ Παχύσαρκος 2 2. ΔΜΣ Παχύσαρκος 2 2. ΔΜ

Υπέρβαρος 1 Υπέρβαρος 1
Φυσιολογικός 0 Φυσιολογικός 0

3. Ήβη Εφηβεία 1 3. Ήβη Εφηβεία 1 3. Ήβ

Προεφηβεία 0 Προεφηβεία 0

4. ΜΑ Ναι 1 4. ΜΑ Ναι 1 4. Μ
Όχι 0 Όχι 0

5. Φυλή Λευκή 0 5. Φυλή Λευκή 0 5. Φ

Μαύρη 1 Μαύρη 1

6. Οικογενειακό ΣΔ2 2 6. Οικογενειακό ΣΔ2 2 6. Ο

Ιστορικό (γονεικό) Παχυσαρκία 1 Ιστορικό (γονεικό) Παχυσαρκία 1 Ιστο
Όχι 0 Όχι 0

7. ΣΔΚ Ναι 1 7. ΣΔΚ Ναι 1 7. ΣΔ
Όχι 0 Όχι 0

8. Καρδιομεταβο- Υπέρταση 1 8. Καρδιομεταβο- Υπέρταση 1 8. Κα

λικοί Παράγοντες Υπερχολη- 1 λικοί Παράγοντες Υπερχολη- 1 λικο
στερολαιμία στερολαιμία
Όχι 0 Όχι 0

9. Βάρος Γέννησης >5ηΕΘ για την ΗΚ 0 9. Βάρος Γέννησης >5ηΕΘ για την ΗΚ 0 9. Βά
<5ηΕΘ για την ΗΚ 1 <5ηΕΘ για την ΗΚ 1

10. Γλυκόζη ≥100 1 10. Γ

νηστείας (mg/dL) <100 0 ώρα
(mg/

(maximum score:13) (maximum score: 14)

ΔΜΣ: δείκτης μάζας σώματος; ΜΑ: μελανίζουσα ακάνθωση; ΣΔ2: σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2; ΣΔΚ: σακχαρώδης διαβήτης κύ
338
κ α π α ι δ ι ά κ α ι ε φ ή β ο υ ς

υς

ΣΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ + ΓΛΥΚΟΖΗ 1ΗΣ-ΩΡΑΣ ΒΑΣΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ + ΓΛΥΚΟΖΗ 1ΗΣ-ΩΡΑΣ

Φύλο Αγόρι 1 1. Φύλο Αγόρι 1

Κορίτσι 0 Κορίτσι 0

ΜΣ Παχύσαρκος 2 2. ΔΜΣ Παχύσαρκος 2

Υπέρβαρος 1 Υπέρβαρος 1
Φυσιολογικός 0 Φυσιολογικός 0

Ήβη Εφηβεία 1 3. Ήβη Εφηβεία 1

Προεφηβεία 0 Προεφηβεία 0

ΜΑ Ναι 1 4. ΜΑ Ναι 1
Όχι 0 Όχι 0

Φυλή Λευκή 0 5. Φυλή Λευκή 0

Μαύρη 1 Μαύρη 1

Οικογενειακό ΣΔ2 2 6. Οικογενειακό ΣΔ2 2

ορικό (γονεικό) Παχυσαρκία 1 Ιστορικό (γονεικό) Παχυσαρκία 1
Όχι 0 Όχι 0

ΔΚ Ναι 1 7. ΣΔΚ Ναι 1
Όχι 0 Όχι 0

αρδιομεταβο- Υπέρταση 1 8. Καρδιομεταβο- Υπέρταση 1

οί Παράγοντες Υπερχολη- 1 λικοί Παράγοντες Υπερχολη- 1
στερολαιμία στερολαιμία
Όχι 0 Όχι 0

άρος Γέννησης >5ηΕΘ για την ΗΚ 0 9. Βάρος Γέννησης >5ηΕΘ για την ΗΚ 0
<5ηΕΘ για την ΗΚ 1 <5ηΕΘ για την ΗΚ 1

Γλυκόζη 1ης- >134 1 10. Γλυκόζη 1ης- >134 1

ας στην OGTT 134-155 2 ώρας στην OGTT 134-155 2
/dL) 156-182 3 (mg/dL) 156-182 3
>182 4 >182 4

11. Γλυκόζη ≥100 1

νηστείας (mg/dL) <100 0

(maximum score: 17) (maximum score: 18)

ύησης; ΗΚ: ηλικία κύησης; OGTT: oral glucose tolerance test
339
 Μ ο ν τ έ λ α π ρ ό β λ ε ψ η ς τ ο υ π ρ ο δ ι α β ή τ η σ ε π α χ ύ σ α ρ κ

Κατασκευή μοντέλων πρόβλεψης

Για την κατασκευή των μοντέλων πρόβλεψης χρησιμοποιήθηκαν όλοι οι γνωστοί
παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση προδιαβήτη στους νέους, όπως περιγράφονται
(α) στην τελευταία έκθεση του Medscape για τον προδιαβήτη στους νέους (11) και
(β) στις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας (8). Στα
μοντέλα αυτά περιελήφθηκαν δημογραφικά χαρακτηριστικά (φύλο, φυλή), κλινικά
χαρακτηριστικά (ΔΜΣ, ενήβωση, μελανίζουσα ακάνθωση, αρτηριακή υπέρταση),
στοιχεία από το ιστορικό (βάρος γέννησης, γονεικό οικογενειακό ιστορικό ΣΔ2 ή
παχυσαρκίας, ιστορικό διαβήτη της κύησης-ΣΔΚ) και τέλος εργαστηριακά στοιχεία
(υπερχοληστερολαιμία, επίπεδα γλυκόζης κατά τη διάρκεια της OGTT).

Ο Ρ Ι Σ Μ Ο Ι
Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία διαγνώσθηκαν με βάση τα διεθνή κριτήρια κατά
φύλο και ηλικία της International Obesity Task Force (IOTF) (12). Η κεντρική
παχυσαρκία διαγνώσθηκε με βάση την περίμετρο μέσης (>90η εκατοστιαία θέση-
ΕΘ κατά φύλο και ηλικία) (13). Για την αξιολόγηση της φυσιολογικής αρτηριακής
πίεσης χρησιμοποιήθηκαν ειδικοί πίνακες για το φύλο, την ηλικία και το ύψος (<95th
ΕΘ) (14). Οι τιμές της χοληστερόλης συγκρίθηκαν με τις ειδικές εκατοστιαίες θέσεις
των λιπιδίων για τα Ελληνόπουλα (15). Ο μεταβολισμός της γλυκόζης θεωρούνταν
φυσιολογικός (normal glucose metabolism-NGM) όταν η γλυκόζη νηστείας ήταν
<100mg/dL και η γλυκόζη120’ στην OGTT <140mg/dL (16). Τιμές γλυκόζης νηστείας
100-125mg/dL όριζαν την IFG και τιμές γλυκόζης120’ μεταξύ 140-199mg/dL όριζαν
την IGT (1).
Προκειμένου να αξιολογηθεί η τιμή της γλυκόζης 1ης-ώρας, χρησιμοποιήθηκαν
η πρόσφατα προτεινόμενη τιμή των 155mg/dl, καθώς και οι τιμές του 25ου (134
mg/dl) και του 75ου εκατοστημορίου (182mg/dl) της διακύμανσης των επιπέδων
γλυκόζης κατά την πρώτη ώρα της OGTT.
Ως προεφηβικά παιδιά ορίστηκαν οι συμμετέχοντες που παρουσίαζαν στάδιο Tan-
ner I ενώ τα στάδια Tanner II-V όριζαν τους εφήβους.

Βαθμονόμηση μοντέλων πρόβλεψης

Η ακριβής βαθμολογία που ελάμβανε κάθε στοιχείο των μοντέλων πρόβλεψης
προυσιάζεται στον Πίνακα 1. Το βασικό μοντέλο περιελάμβανε δημογραφικά
και κλινικά στοιχεία (φύλο, ΔΜΣ, ενήβωση, μελανίζουσα ακάνθωση, εθνικότητα,
οικογενειακό ιστορικό ΣΔ2 ή παχυσαρκίας, ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη κύησης
(ΣΔΚ), υπέρταση, υπερχοληστερολαιμία και χαμηλό βάρος γέννησης). Το δεύτερο
μοντέλο περιελάμβανε επιπρόσθετα στο βασικό μοντέλο την αξιολόγηση των
επιπέδων γλυκόζης νηστείας. Το τρίτο μοντέλο ορίστηκε ως το βασικό μοντέλο μαζί
με την αξιολόγηση των επιπέδων της γλυκόζης-1ης ώρας στην OGTT. Στο τελευταίο
μοντέλο αξιολογήθηκε ο συνδυασμός του βασικού μοντέλου μαζί με τα επίπεδα
τόσο της γλυκόζης νηστείας όσο και της γλυκόζης 1ης-ώρας.

Στατιστική Ανάλυση
Για την διενέργεια της στατιστικής ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό PASW-
SPSS® έκδοση 18.0. Οι συνεχείς μεταβλητές εκφράστηκαν ως μέση τιμή±τυπική
απόκλιση (SD). Για τον έλεγχο της κανονικότητας των μεταβλητών εφαρμόστηκαν
οι δοιμασίες Kolmogorov-Smirnov και Shapiro-Wilk. Η σύγκριση των μέσων όρων
μεταξύ ομάδων έγινε με την δοκιμασία t-test για ανεξάρτητα δείγματα ή Mann
-Whitney U-test, με βάση την κανονικότητα της κατανομής. Οι συχνότητες των
κατηγορικών μεταβλητών καθώς και τα ποσοστά πιθανοτήτων συγκρίθηκαν με την
δοκιμασία x2. Μοντέλα ανάλυσης παλινδρόμησης εφαρμόστηκαν προκειμένου να
εξεταστεί η επίδραση του ΔΜΣ, των σταδίων ενήβωσης και του φύλου, στον λόγο
αναλογιών των παραγόντων κινδύνου. Για όλους τους συμμετέχοντες, υπολογίστη-

340
κ α π α ι δ ι ά κ α ι ε φ ή β ο υ ς

καν οι βαθμολογίες για τα τέσσερα μοντέλα πρόβλεψης του προδιαβήτη. Ακολούθως

διενεργήθηκε ανάλυση επιβίωσης (Receiver operating characteristic-ROC analysis)
και υπολογίστηκαν οι επιφάνειες κάτω από την καμπύλη της ROC ανάλυσης (area
under the curve-AUC) για κάθε μοντέλο που μελετήθηκε. Το επίπεδο της στατιστικής
σημαντικότητας ορίστηκε στο 5 %.

A Π Ο Τ Ε Λ Ε Σ Μ Α Τ Α
Τα κλινικά χαρακτηριστικά του δείγματος παρουσιάζονται στον πίνακα 2. Στο
σύνολο των ατόμων, 30 συμμετέχοντες παρουσίαζαν φυσιολογικό μεταβολισμό
γλυκόζης και 68 άτομα παρουσίαζαν προδιαβήτη (69.4%) (μεμονωμένη IFG:
23.5%, μεμονωμένη IGT: 19.4%, IFG+ IGT: 26.5%). Διαχωρίζοντας το δείγμα σε
παχύσαρκους με προδιαβήτη (διαβητοπαχύσαρκοι) και μεμονωμένα παχύσαρκους
με φυσιολογικό μεταβολισμό γλυκόζης, υπολογίστηκε ο επιπολασμός των διακριτών
παραγόντων κινδύνου του προδιαβήτη (Πίνακας 3). Τρείς ήταν οι παράγοντες
κινδύνου οι οποίοι συναθροίστηκαν με μεγαλύτερη συχνότητα στην ομάδα της
διαβητοπαχυσαρκίας σε σχέση με την απλή παχυσαρκία: η υπερχοληστερολαιμία,
το οικογενειακό (γονεϊκό) ιστορικό παχυσαρκίας και τα επίπεδα της γλυκόζης 1ης-
ώρας. Ειδικότερα βρέθηκε οτι τα παχύσαρκα παιδιά με υπερχοληστερολαιμία
παρουσιάζουν 3.23 περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάζουν προδιαβήτη σε
σχέση με τα παχύσαρκα άτομα με φυσιολογικές τιμές χοληστερόλης, ακόμη και μετά
από στάθμιση για το φύλο, το στάδιο ενήβωσης και τον ΔΜΣ (p=0.042, OR:3.23,
95%CI:1.04-9.99). Ομοίως τα παχύσαρκα άτομα με γονεικό ιστορικό παχυσαρκίας
παρουσίαζαν 2.76 περισσότερες πιθανότητες να είναι προδιαβητικά ανεξαρτήτων
φύλου, σταδίου ενήβωσης και ΔΜΣ (p=0.035, OR:2.76, 95%CI:1.08-7.09). Τέλος, όσοι
παχύσαρκοι ασθενείς παρουσίαζαν τιμή γλυκόζης 1ης-ώρας >155mg/dl εμφάνιζαν
3.33 περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάζουν προδιαβήτη μετά από στάθμιση
για το φύλο, το στάδιο ενήβωσης και τον ΔΜΣ (p=0.013, OR:3.33, 95%CI:1.28-8.63)
(Πίνακας 4).

Πίνακας 2: Χαρακτηριστικά δείγματος

Παιδιά (n=42) Έφηβοι (n=56) Σύνολο (n=98)

Αγόρια/Κορίτσια (n) 20/22 22/34 42/56

Ηλικία (έτη) 8.3±2.7 12.7±1.7 10.8±3.1

Βάρος (kgr) 50.1±18.1 75.2±19.5 64.8±22

Ύψος (cm) 132.9±27.5 157.7±14.9 147.4±24.2

ΔΜΣ (kg/m2) 26.4±4.9 28.9±4.6 27.9±4.9

Περίμετρος μέσης (cm) 84.2±14.8 96.1±11.4 91.1±14.1
Συστολική Αρτηριακή Πίεση (mm Hg) 111.1±13.6 114.9±12.8 113.3±13.2

Διαστολική Αρτηριακή Πίεση (mm Hg) 69.0±9.6 73.6±8.6 71.7±9.3

Κεντρική παχυσαρκία (n) 37 51 88
Υπέρβαρο/Παχυσαρκία (n) 6/36 13/43 19/79

Τα δεδομένα παρουσιάζονται ως μέσος όρος ±τυπική απόκλειση; n: αριθμός συμμετεχόντων

341
 Μ ο ν τ έ λ α π ρ ό β λ ε ψ η ς τ ο υ π ρ ο δ ι α β ή τ η σ ε π α χ ύ σ α ρ κ

To πρώτο και βασικό μοντέλο παρουσίαζε ικανότητα πρόβλεψης του προδιαβήτη σε

σημαντικό βαθμό (AUC:0.744, p<0.001, 95%CI:0.64-0.85, St. Error:0.055). Όταν στο
βασικό μοντέλο προστέθηκε η εκτίμηση της γλυκόζης νηστείας, τότε η ικανότητα
πρόβλεψης του προδιαβήτη ήταν ισχυρότερη (AUC:0.842, p<0.001, 95%CI:0.75-
0.92, St. Error:0.044). Το τρίτο μοντέλο πρόβλεψης το οποίο αξιολογούσε την τιμή
της γλυκόζης 1ης-ώρας μαζί με το βασικό μοντέλο παρουσίαζε επίσης σημαντικά
βελτιωμένη προγνωστική ικανότητα (AUC: 0.8, p<0.001, 95%CI : 0.7-0.89, St. Er-
ror:0.047). Τέλος, η συνδυασμένη εκτίμηση της γλυκόζης τόσο σε νηστεία όσο και την
1η-ώρα της OGTT, μαζί με το βασικό μοντέλο βρέθηκε οτι παρουσιάζει την μέγιστη
προβλεπτική ικανότητα (AUC:0.87, p<0.001, 95%CI:0.8-0.94, St. Error:0.036).

Σ Υ Ζ Η Τ Η Σ Η
Σύμφωνα με την παρούσα μελέτη, ο προδιαβήτης ανευρίσκεται σε σημαντικό
ποσοστό των παχύσαρκων παιδιών και εφήβων. Η υπερχοληστερολαιμία, το
γονεικό οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας και τα επίπεδα γλυκόζης 1ης-ώρας
αποτελούν παράγοντες κινδύνου που πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο για την
εμφάνιση προδιαβήτη, ανεξάρτητα από το φύλο, την ενήβωση και τον ΔΜΣ. Στην
παρούσα μελέτη αναπτύχθηκε ένα εργαλείο αξιολόγησης του κινδύνου εμφάνισης
προδιαβήτη, με βάση κλινικά και δημογραφικά στοιχεία (βασικό μοντέλο πρόβλεψης)
το οποίο παρουσίασε υψηλή ικανότητα ανίχνευσής του. Η επιπρόσθετη αξιολόγηση
των επιπέδων γλυκόζης 1ης-ώρας αυξάνει σημαντικά την ικανότητα πρόβλεψης του
μοντέλου. Η συνδυασμένη αξιολόγηση της νηστείας και γλυκόζης 1ης-ώρας μπορεί
να προβλέψει με ασφάλεια τον προδιαβήτη.
Ακόμη και μετά από στάθμιση για το φύλο, την ενήβωση και τον ΔΜΣ, η
υπερχοληστερολαιμία βρέθηκε οτι συνδέεται πολύ στενά με την εμφάνιση
προδιαβήτη. Σύμφωνα με προηγηθείσα μελέτη στην εθνικό παιδικό και εφηβικό
πληθυσμό, η παρουσία προδιαβήτη σε έδαφος παχυσαρκίας αναφέρεται οτι
δεκαπλασιάζει την επίπτωση της υπερχοληστερολαιμίας (4). Ομοίως σύμφωνα με
τους Liu et al. οι υπέρβαροι έφηβοι με IFG παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερα
επίπεδα χοληστερόλης σε σχέση με τους νορμογλυκαιμικούς (17). Όλα τα παραπάνω
ευρήματα εξαίρουν τον φαύλο κύκλο του υπέρβαρου, της υπερχοληστερολαιμίας
και της δυσγλυκαιμίας ήδη από την παιδική ηλικία (18). Με βάση αυτά τα ευρήματα η
Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής υποστηρίζει την διενέργεια τακτικού ελέγχου
της χοληστερόλης στα παχύσαρκα παιδιά (19).
Έχει επίσης δειχθεί οτι το βάρος της μητέρας αποτελεί κεντρικό παράγοντα για
την διατήρηση της ευγλυκαιμίας στα παιδιά (20). Η μητρική παχυσαρκία αποτελεί
ανεξάρτητο παράγοντα μελλοντικού κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο στα παιδιά,
μέσω της υπερινσουλιναιμίας στην οποία εκτίθεται το κύημα κατά την εμβρυική του
ζωή (21, 22). Πέραν όμως από την εμβρυική ηλικία, έχει επίσης βρεθεί οτι τα παιδιά
με παχύσαρκες μητέρες τείνουν να αναπτύσσουν αντίσταση στην ινσουλίνη στην
ηλικία των 11 ετών (21). Τέλος, η παρουσία του προδιαβήτη συνδέθηκε σημαντικά
και με τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης-1ης ώρας κατά την OGTT. Διαμήκεις μελέτες
σε ενήλικες αναφέρουν οτι επίπεδα γλυκόζης >155mg/dl μία ώρα μετά τη φόρτιση
με γλυκόζη αποτελούν ανεξάρτητο παράγοντα πρόβλεψης ΣΔ2 σε νορμογλυκαιμικά
άτομα (22-24). Επιπρόσθετα έχει δειχθεί οτι τα άτομα με γλυκόζη 1ης-ώρας >155mg/
dL παρουσιάζουν μειωμένη έκκριση ινσουλίνης πρώτης φάσης (25). Σε οτι αφορά
στην παιδική ηλικία, πρόσφατα προτάθηκε οτι επίπεδα γλυκόζης 1-ης ώρας >155mg/
dl θα μπορούσαν να χρησιμποιηθούν ως δείκτες διαταραγμένης ομοίστασης της
γλυκόζης (26). Ομοίως οι Kim et al. έδειξαν σε ένα προοπτικό πρωτόκολλο οτι τόσο
η μείωση στην λειτουργικότητα των β-κυττάρων όσο και η μελλοντική εμφάνιση
προδιαβήτη μπορούν να προβλεφθούν σε καθεστώς νορμογλυκαιμίας, όταν οι
τιμές της γλυκόζης 1ης-ώρας υπερβαίνουν το όριο των 155mg/dl στην OGTT (27).
Τέλος τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης 1ης-ώρας έχουν προταθεί και ως ανεξάρτητοι

342
κ α π α ι δ ι ά κ α ι ε φ ή β ο υ ς

παράγοντες αθηροσκλήρωσης και παθολογικού λιπιδαιμικού προφίλ (28, 29). Έτσι

λοιπόν φαίνεται οτι η διακύμανση των επιπέδων γλυκόζης μία ώρα μετά τη φόρτιση
αποτελεί σημαντικό δείκτη πολλαπλών διαφορετικών πλευρών του μεταβολισμού.
Με δεδομένο τον εξαιρετικά υψηλό επιπολασμό της παιδικής παχυσαρκίας τόσο σε
εθνική κλίμακα όσο και διεθνώς, οι στρατηγικές για την πρόληψη της δυσγλυκαιμίας
κρίνονται εξαιρετικά σημαντικά (30). Το βασικό μοντέλο πρόβλεψης το οποίο
προτείνεται στην παρούσα μελέτη θα μπορούσε να αποτελεί ένα εργαλείο χαμηλού
κόστους για την ανίχνευση των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο για την εμφάνιση
προδιαβήτη. Μέχρι σήμερα έχουν προταθεί διαφορετικά εργαλεία αξιολόγησης
του κινδύνου εμφάνισης δυσγλυκαιμίας, στην παιδική παχυσαρκία. Μια προοπτική
μελέτη σε υγιείς νέους κινεζικής καταγωγής έδειξε οτι τα άτομα με τιμές γλυκόζης

Πίνακας 3: Επιπολασμός παραγόντων κινδύνου και λόγος πιθανοτήτων για την παρουσία προδιαβήτη μεταξύ
διαβητοπαχύσαρκων (παχυσαρκία+προδιαβήτης) και παχύσαρκων με φυσιολογικό μεταβολισμό γλυκόζη

Προδιαβήτης ΦΜΓ p*
(n=68) (n=30) OR CI

Φύλο (αγόρι/κορίτσι)
Αγόρι 33 9 0.09 1.25 0.97-1.62

Σωματικό βάρος (παχυσαρκία υπέρβαρο)

Παχυσαρκία 55 24 0.92 1.06 0.36-3.11

Στάδιο ενήβωσης (προεφηβικό/εφηβεία)

Εφηβεία 39 17 0.95 0.97 0.40-2.35

Μελανίζουσα ακάνθωση
29 8 0.13 2.04 0.79-5.24

Οικογενειακό Ιστορικό-Γονεϊκό
ΣΔ2 7 2 0.56 2.16 0.31-8.23
Παχυσαρκία 38 9 0.01 2.95 1.18-7.38
Παχυσαρκία† 0.04 2.76 1.08-7.09

Ιστορικό ΣΔΚ
Ναι 5 1 0.45 2.25 0.25-20.23

Βάρος Γέννησης
<5η ΕΘ για την ΗΚ 4 2 0.88 0.87 0.15-5.05

Καρδιομεταβολικοί Παράγοντες
Υπέρταση 22 6 0.21 1.91 0.68-5.35
Υπερχοληστερολαιμία 60 18 0.01 3.75 1.26-11.13
Υπερχοληστερολαιμία† 0.04 3.23 1.04-9.99†

Γλυκόζης 1ης-ώρας κατά την OGTT

>155mg/dl 40 10 0.02 2.85 1.16-7.02
0.013 3.33 1.28-8.63†
>155mg/dl†
ΦΜΓ: φυσιολογικός μεταβολισμός γλυκόζης; OR: odds ratio; CI: confidential intervals; ΣΔΚ: σακχαρώδης διαβήτης κύησης; ΗΚ: ηλικία κύησης; ΣΔ2: σακχαρώδης
διαβήτης τύπου 2; OGTT: Oral Glucose Tolerance Test,
*δοκιμασία x2, † ανάλυσης παλινδρόμησης μετά απο στάθμιση για τις συγχυτικές μεταβλητές: φύλο, στάδιο ενήβωσης, δείκτης μάζας σώματος

343
 Μ ο ν τ έ λ α π ρ ό β λ ε ψ η ς τ ο υ π ρ ο δ ι α β ή τ η σ ε π α χ ύ σ α ρ κ

νηστείας ή 2-ωρών μετά τη φόρτιση, στα άνω τεταρτημόρια της διακύμανσης,

ακόμη και εντός των φυσιολογικών ορίων, θα αναπτύξουν προδιαβήτη στο μέλλον
(31). Ωστόσο, η διενέργεια καμπύλης φόρτισης με γλυκόζη σε όλο τον παιδικό και
εφηβικό πληθυσμό, ως μέθοδος πρόβλεψης του προδιαβήτη δεν είναι ούτε εφικτή
ούτε ηθικά ορθή μέθοδος. Έτσι, οι Reinehr et al. πρότειναν ένα απλό μοντέλο
πρόβλεψης του προδιαβήτη το οποίο περιελάμβανε μεταβλητές όπως η ύπαρξη
ΣΔ2 στους γονείς, το στάδιο ενήβωσης και η παχυσαρκία (32). Πιο πρόσφατα
οι Lee et al. ανέπτυξαν ένα μοντέλο αξιολόγησης του κινδύνου για προδιαβήτη
χρησιμοποιώντας δημογραφικά δεδομένα, κλινικά σημεία και επιπρόσθετα μια τιμή
γλυκόζης σε τυχαίο χρόνο, το οποίο αναφέρεται οτι παρουσίαζε 86% ευαισθησία και
60% ειδικότητα (33). Παρά το γεγονός του οτι η τελευταία αυτή μελέτη εφαρμόστηκε
σε ένα μεμονωμένο εφηβικό δείγμα, τα ευρήματά της είναι εξαιρετικά σημαντικά
και μένει να επιβεβαιωθούν σε μεγαλύτερες κοόρτες ασθενών.
Στην παρούσα μελέτη προτείνεται ενα βασικό μοντέλο πρόβλεψης το οποίο
περιλαμβάνει όλους τους γνωστούς παράγοντες κνδύνου του προδιαβήτη, το οποίο
ακολούθως εφαρμόστηκε σε ένα σχετικά μικρό πληθυσμό παιδιών και εφήβων με
υπερβάλλον βάρος και βρέθηκε οτι προβλέπει σε σημαντικό βαθμό την παρουσία
της δυσγλυκαιμίας. Ακολούθως εξετάστηκε για πρώτη φορά η αξία της μέτρησης
των επιπέδων γλυκόζης 1ης-ωρας κατά την OGTT, η οποία και ενσωματώθηκε στο
προβλεπτικό μοντέλο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η διακύμανση της τιμής της
γλυκόζης μίας ώρα μετά τη φόρτιση αποτελεί παράγοντα κλειδί για την αναγνώριση
της δυσγλυκαιμίας σε καθεστώς παιδικής παχυσαρκίας. Προς το παρόν, η γλυκόζης
1ης-ώρας έχει αναγνωριστεί ως ένας δείκτης διαταραγμένης λειτουργίας των
β-κυττάρων σε νορμογλυκαιμικούς ενήλικες και νέους (25, 27). Η παρούσα μελέτη
έδειξε οτι η αξιολόγηση της γλυκόζης 1ης-ώρας συνεισφέρει σημαντικά στην
δυνατότητα ανίχνευσης των παχύσαρκων νέων που ήδη βρίσκονται σε προδιαβητική
κατάσταση, κατά την στιγμή που αξιολογούνται.
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει επίσης ορισμένους περιορισμούς οι οποίοι
περιλαμβάνουν τον σχετικά μικρό αριθμό δείγματος, καθώς και γεγονός του οτι η
ορθότητα δεδομένων από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό των συμμετεχόντων
ελήφθηκε από τους κηδεμόνες δίχως να υπάρχει δυνατότητα επαλήθευσής τους.
Τέλος, θα ήταν εξαιρετικής σημασίας η διενέργεια μιας επιπρόσθετης μελέτης
επικύρωσης του προτεινόμενου μοντέλου πρόβλεψης, σε ένα διακριτό πληθυσμό,
ούτως ώστε να αξιολογηθεί η ανιχνευτική του ικανότητα με ανεξάρτητο τρόπο.
Ο παχύσαρκος παιδικός και εφηβικός πληθυσμός της χώρας μας παρουσιάζει
υψηλή συχνότητα προδιαβήτη, γεγονός που αποτελεί σήμα αυξημένου κινδύνου
για την υγεία των μελλοντικών γενεών. Η απουσία τυπικού φαινότυπου που να
διαχωρίζει τους προδιαβητικούς από τους νορμογλυκαιμικούς παχύσαρκους
ασθενείς εξαίρει την σημασία ενός κλινικού εργαλείου εύκολα εφαρμόσιμου στην
καθημέρα κλινική πράξη. Η έγκαιρη αναγνώριση του προδιαβήτη αποτελεί στόχο
υψηλής προτεραιότητας.

Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α
1. American Diabetes Association. Diagnosis and classification of diabetes mellitus.
Diabetes Care 2014;37:81-90.
2. May AL, Kuklina EV, Yoon PW. Prevalence of cardiovascular disease risk factors
among US adolescents, 1999-2008. Pediatrics 2012;129:1035-1041.
3. Rasmussen SS, Glümer C, Sandbaek A, Lauritzen T, Borch-Johnsen K. Determi-
nants of progression from impaired fasting glucose and impaired glucose tolerance
to diabetes in a high-risk screened population: 3 year follow-up in the ADDITION
study, Denmark. Diabetologia 2008;51:249–257.
4. Galli-Tsinopoulou A, Grammatikopoulou MG, Stylianou C, Emmanouilidou E, Kok-

344
κ α π α ι δ ι ά κ α ι ε φ ή β ο υ ς

ka P. Diabese youngsters have 3.7 more chances in developing metabolic syndrome

compared with the obese. J Endocrinol Invest 2010;33:549-553.
5. Li HY, Wei JN, Ma WY, Sung FC, Lin MS, Lin CH et al. Hypertension and hypercho-
lesterolemia aggregate in nondiabetic children and adolescents with higher fasting
plasma glucose levels. Pediatr Diabetes 2011;12:41-49.
6. Barr EL, Zimmet PZ, Welborn TA, Jolley D, Magliano DJ, Dunstan DW et al. Risk of
cardiovascular and all-cause mortality in individuals with diabetes mellitus, impaired
fasting glucose, and impaired glucose tolerance: the Australian Diabetes, Obesity,
and Lifestyle Study (AusDiab). Circulation 2007;116:151–157.
7. Shah S, Kublaoui BM, Oden JD, White PC. Screening for type 2 diabetes in obese
youth. Pediatrics 2009;124:573-579.
8. American Diabetes Association, Type 2 diabetes in children and adolescents.
Pediatrics, 2000;105:671–680.
9. Marshall WA, Tanner JM. Variations in the pattern of pubertal changes in boys.
Arch Dis Child 1970;45:13-23.
10. Marshall WA, Tanner JM. Variations in pattern of pubertal changes in girls. Arch
Dis Child 1969;44:291-303.
11. Pinhas-Hamiel O, Zeitler P. Prediabetes in Children and Adolescents: What Does
It Mean? Medscape Public Health-Hot Topics in Public Health, January 02, 2013
(http://www.medscape.com/viewarticle/776457, accessed on 17 May 2014).
12. Linardakis E, Vardavas K, Kafatos A. Waist circumference percentiles of children
of Crete aged 3 to 16 years. Paediatriki 2007;70:300-307.
13. Stergiou GS, Vazeou A, Stefanidis C, Kapogiannis A, Georgakopoulos D, Stabouli
S et al. Hypertension in children and adolescents: Diagnosis, investigation and man-
agement: Hellenic Society of Hypertension consensus document. Arterial Hyperten-
sion 2011;20:13-25.
14. Schulpis K, Karikas GA. Serum cholesterol and triglyceride distribution in 7767
school-aged Greek children. Pediatrics 1998;101:861-864.
15. Rosenbloom AL, Silverstein JH, Amemiya S, Zeitler P, Klingensmith GJ. Type 2
diabetes in the child and adolescent. Pediatr Diabetes 2009;10:17–32.
16. Kim JY, Goran MI, Toledo-Corral CM, Weigensberg MJ, Choi M, Shaibi GQ. One-
hour glucose during an oral glucose challenge prospectively predicts β-cell deterio-
ration and prediabetes in obese Hispanic youth. Diabetes Care 2013; 36:1681-1686.
17. Li C, Ford ES, Zhao G, Mokdad AH. Prevalence of pre-diabetes and its association
with clustering of cardiometabolic risk factors and hyperinsulinemia among U.S. ad-
olescents: National Health and Nutrition Examination Survey 2005-2006. Diabetes
Care 2009; 32:342-347.
18. Van Vliet M, Gazendam RP, von Rosenstiel IA, van Zanten AP, Brandjes DP, Bei-
jnen JH, et al. Differential impact of impaired fasting glucose versus impaired glu-
cose tolerance on cardiometabolic risk factors in multi-ethnic overweight/obese
children. Eur J Pediatr 2011;170:589-597.
19. Daniels SR, Greer FR, Committee on Nutrition. Lipid screening and cardiovascu-
lar health in childhood. Pediatrics 2008; 122:198-208.
20. O’Reilly JR, Reynolds RM. The risk of maternal obesity to the long-term health of
the offspring. Clin Endocrinol (Oxf) 2013; 78:9-16.
21. Boney CM, Verma A, Tucker R, Vohr BR. Metabolic syndrome in childhood: asso-

345
 Μ ο ν τ έ λ α π ρ ό β λ ε ψ η ς τ ο υ π ρ ο δ ι α β ή τ η σ ε π α χ ύ σ α ρ κ

ciation with birth weight, maternal obesity, and gestational diabetes mellitus. Pedi-
atrics 2005;115:290-296.
22. Abdul-Ghani MA, Williams K, DeFronzo RA, Stern M. What is the best predictor of
future type 2 diabetes? Diabetes Care 2007;30:1544–1548.
23. Abdul-Ghani MA, Abdul-Ghani T, Ali N, Defronzo RA. One-hour plasma glucose
concentration and the metabolic syndrome identify subjects at high risk for future
type 2 diabetes. Diabetes Care 2008;31:1650–1655.
24. Abdul-Ghani MA, Lyssenko V, Tuomi T, DeFronzo RA, Groop L. Fasting versus
postload plasma glucose concentration and the risk for future type 2 diabetes: re-
sults from the Botnia Study. Diabetes Care 2009;32:281–286.
25. Bianchi C, Miccoli R, Trombetta M, Giorgino F, Frontoni S, Faloia E et al. Elevated
1-hour postload plasma glucose levels identify subjects with normal glucose toler-
ance but impaired β-cell function, insulin resistance, and worse cardiovascular risk
profile: the GENFIEV study. J Clin Endocrinol Metab 2013;98:2100-2105.
26. Tfayli H, Lee SJ, Bacha F, Arslanian S. One-hour plasma glucose concentration
during the OGTT: what does it tell about β-cell function relative to insulin sensitivity
in overweight/obese children? Pediatr Diabetes 2011;12:572–579.
27. Kim JY, Goran MI, Toledo-Corral CM, Weigensberg MJ, Choi M, Shaibi GQ. One-
hour glucose during an oral glucose challenge prospectively predicts β-cell deterio-
ration and prediabetes in obese Hispanic youth. Diabetes Care 2013;36:1681-1686.
28. Tanaka K, Kanazawa I, Yamaguchi T, Sugimoto T. One-hour post-load hypergly-
cemia by 75g oral glucose tolerance test as a novel risk factor of atherosclerosis.
Endocr J 2014;61:329-334.
29. Shimodaira M, Niwa T, Nakajima K, Kobayashi M, Hanyu N, Nakayama T. Correla-
tion between serum lipids and 1-hour postload plasma glucose levels in normoglyce-
mic individuals. J Clin Lipidol 2014 8:217-222.
30. Kotanidou EP, Grammatikopoulou MG, Spiliotis BE, Kanaka-Gantenbein C, Tsigga
M, Galli-Tsinopoulou A. Ten-year obesity and overweight prevalence in Greek chil-
dren: a systematic review and meta-analysis of 2001-2010 data. Hormones (Athens)
2013;12:537-549.
31. Wang G, Arguelles L, Liu R, Zhang S, Brickman WJ, Hong X et al. Tracking blood
glucose and predicting prediabetes in Chinese children and adolescents: a prospec-
tive twin study. PLoS One 2011; 6:28573.
32. Reinehr T, Wabitsch M, Kleber M, de Sousa G, Denzer C, Toschke AM. Parental
diabetes, pubertal stage, and extreme obesity are the main risk factors for predia-
betes in children and adolescents: a simple risk score to identify children at risk for
prediabetes. Pediatr Diabetes 2009;10:395-400
33. Lee JM, Gebremariam A, Woolford SJ, Tarini BA, Valerio MA, Bashir S et al. A risk
score for identifying overweight adolescents with dysglycemia in primary care set-
tings. J Pediatr Endocrinol Metab 2013;26:477-488.

346