YARATI

CILI
K
Ana rekabet faktörleri
– Teknolojik Geliş meler
– Kısalan ürün ömürleri
– Müş teri beklentilerindeki hızlı
değ iş im

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 3/65
 YARATICILIK
YARATICILIĞ IN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

• Anlık Cevap İ htiyacı • ‘Burada icat olmaz’

• Sabırsız Bir Dünya
• Değ iş ime Karş ı Direnç
• Değ iş imin Tehlike
Yaratması
• Zayıf Tanımlanmış
Problem ve Hedefler
Sendromu
• Alış kanlıklar
• Geçmiş Tecrübeler
• Riski Göze Alamamak
• Geçmiş Tecrübelerden Ders
Alınmaması

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 4/65
 Teoriya
YARATICI Resheniya
PROBLEM Iz
obr etat
els
kikh
Zadat c
h
ÇÖZME Теория
TEKNİĞİ Решения
Изобретательских
Задач
U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 5/65
YARATICI Theor y
PROBLEM of
ÇÖZME Invent ive
TEKNİĞİ Pr obl ems
Sol ving

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 6/65
 1946

Genric
h
Al
tshul
ler

200.000pat
ent
U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 7/65
 •S is
t emat ikt
ir,
• Admı adm ı gel işir,
• Geniş ç özümöner il
eri iç
er isinde
rehber likeder ,
• Tekr arlanabil irvegüvenil irdir,
• Yar atıc
ı bil
gi bir ikiminin
tamamn ı aer işil ebilir
.
U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 8/65
 PROBLEMÇÖZMETEKNK
İ LERİ

Problem ? Çözüm !
Problem ?

Problem ?

Çözüm !
Çözüm !
Kaos:
“Bir deneyelim!” “Hepsini deneyelim!” “Direk çözüme
ilerleyelim!”

Beyin fırtınası vb. Morfolojik analiz vb . TRIZ

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 9/65
 PROBLEM ÇEŞİTLERİ

• Çöz
ümübil
inenpr
obl
eml
er

• Çöz
ümübil
inmeyenpr
obl
eml
er

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 10/65
 PROBLEM ÇEŞİTLERİ
Çözümü bilinen
problemler
• Kit
apl
ar,t
eknikder gil
eryadakonunun
uzmanlar
ınadanışılarakç
özül
ebil
ir
.

Pr
obl
em Çözümübilinen Benz
erbil
inen Çöz
üm
benzerpr
obl em ç
özüm

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 11/65
 PROBLEM ÇEŞİTLERİ
Çözümü bilinmeyen
problemler
• Yar
atıc
ı pr
obl
emol
arakdabil
inir
.
• “Çözümünbak ş abirpr
obl
emeyolaç
tığı
problem.” -Altshuller

• Örnek:
MetalLevha: Dayank
ı l
ıl
ık ↑
Ağır
lık ↑

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 12/65
 TRIZ
TRIZ TRIZ
TEORİSİ ARAÇLAR
• Yar at ıcılık I
Seviyes i • 40Temel
• Teknik
Sist eml er in Prensip
Gel işim • Çel
işki ve
Aşamal ar ı Çel
işki Matr
is i
• Mükemmel li
k
U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 13/65
 YARATICILIK SEVİYESİ
Altshuller’in Bulguları

• Ger ç ekt enyar at ıcı pat entler de, patent

sahibi ç elişkil er i or tadankal drı anbir
ç öz ümöner is i gelişt irmişt ir.
• Pat ents ahipl er ininkar şıl
atş ığı
pr obl eml er in
% 90’ı, ç eit
ş l it eknikal anlar da, yalnz
ı c a40
temelyar at ıc ı pr ens ipt enbir i kul
lanl
ı arak
ç öz ül
U.MahirYI
LDI
m
RI
üşdt
M/Nej
ür
etYI
.
LMAZ/DenizAKSOY 14/65
 YARATICILIK SEVİYESİ
Altshuller’in Bulguları

• İncel enen200.000’unüz er indeki patentt

e,
yalnzı ca40.000’i probl eml erer adikalve
yarat ıcı birçöz ümgetir mişt ir
; diğerl
eri
sadec eür ünveyas is
tem
par amet r
elerindeyaplı anküç ük
iyil
etş irmel erdenibaret tir.

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 15/65
 Altshuller’in Problem
Sınıflandırması
Çözümlerin İncelenmesi Gereken
Seviye Yaratıcılık Seviyesi Bilgi Kaynağı
Yüzdesi Yaklaşık Çözüm Sayısı

1 Bilinen çözüm 32% Kişisel bilgi birikimi 10

2 Küçük iyileştirmeler 45% Şirketin bilgi birikimi 100

3 Büyük iyileştirmeler 18% Sektör içerisindeki bilgi birikimi 1000

Sektör dışındaki bilgi birikimi

4 Yeni bir konsept 4% 100,000

5 Buluş (icat) 1% Bilinen her şey 1,000,000

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 16/65
 Teknik Sistemlerin Gelişim
Aşamaları
• Doğuş • Olgunluk
• Büyüme • Düşüş

Ürün
Satışlar Fonksiyonu
Olgunluk

Büyüme Düşüş
Yeni bir
ürün

Doğuş

Zaman Zaman

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 17/65
 MÜKEMMELLİK SEVİYESİ
• Mükemmellik Seviyesi =
∑ F i

∑H i

• Fi = Faydalı Etkiler Hi = Zararlı Etkiler

• Bu eğ ilimin limiti alındığ ında, Ideal Final Result (IFR) teoremi

elde edilir
• Teoremin sonsuza ulaş tığ ı yerde, ortada olmayan bir
makinenin, tüm fonksiyonlarını yerine getirmesi durumuna
ulaş ılmaktadır.

Örnek: Araba ve çevre kirliliğ i.

U.MahirYI
LDI
RIM/Nej
detYI
LMAZ/DenizAKS
OY 18/65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 19 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 20 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 21 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 22 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 23 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 24 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 25 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 26 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 27 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 28 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 29 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 30 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 31 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 32 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 33 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 34 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 35 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 36 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 37 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 38 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 39 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 40 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 41 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 42 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 43 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 44 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 45 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 46 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 47 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 48 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 49 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 50 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 51 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 52 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 53 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 54 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 55 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 56 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 57 / 65
U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 58 / 65
 1. Hareketli nesnenin ağırlığı 14. Dayanıklılık, güç 27. Güvenilirlik

2. Sabit nesnenin ağırlığı 15. Hareketli nesnenin dayanıklılığı 28. Ölçülerin doğruluğu

3. Hareketli nesnenin uzunluğu 16. Sabit nesnenin dayanıklılığı 29. Üretimin doğruluğu

30. Nesneye etki eden zararlı

4. Sabit nesnenin uzunluğu 17. Sıcaklık
faktörler
5. Hareketli nesnenin alanı 18. Parlaklık 31. Zararlı yan etkiler
19. Hareketli nesnenin harcadığı
6. Sabit nesnenin alanı 32. Üretilebilirlik
enerji

7. Hareketli nesnenin hacmi 20. Sabit nesnenin harcadığı enerji 33. Kullanım kolaylığı

8. Sabit nesnenin hacmi 21. Güç 34. Tamir edilebilirlik

9. Hız 22. Enerji kaybı 35. Uyumluluk

10. Kuvvet 23. Madde kaybı 36. Sistemin karmaşıklığı

11. Gerilim ve basınç 24. Bilgi kaybı 37. Karmaşık kontrol

12. Şekil 25. Zaman kaybı 38. Otomasyon seviyesi

13. Nesnenin dengesi 26. Madde miktarı 39. Verimlilik

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 59 / 65

 ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ
• Aşağıdaki durumlardan herbiri bir
fiziksel çelişkiyi gösterir:
– Bir sistem özelliği iki zıt durumda bulunmak
zorunda ise,
– Bir özellik, bileşen, eleman vb. hem olmalı
hem de olmamalı ise

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 60 / 65

 ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ
• Fiziksel çelişkileri çözmek için aşağıdaki
ayırma prensipleri kullanılabilir:
– Zamanda ayırma
– Mekanda ayırma
– Parçalar ve bütün arasında ayırma
– Duruma göre ayırma

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 61 / 65

 ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 62 / 65

 Çelişki Matrisi ile çözülmüş bir
örnek
Sorun: Bir sunum çubuğu aşağıdaki
birbirleriyle çelişen özelliklere sahip
olmak zorundadır:
• Uzun olmalı
• Küçük olmalı

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 63 / 65

 Kötüleşen
Özellik
Hareketli Sabit Hareketli Sabit Hareketli Sabit Hareketli Sabit
nesnenin nesnenin nesnenin nesnenin nesnenin nesnenin nesnenin nesnenin
ağırlığı ağırlığı uzunluğu uzunluğu alanı alanı hacmi hacmi
Geliştirilen
Özellik

1 2 3 4 5 6 7 8

Hareketli
15, 8, 29, 17, 29, 2,
1 nesnenin +
ağ ırlığ ı 29,34 38, 34 40, 28
Sabit
10, 1, 35, 30, 5, 35,
2 nesnenin +
ağ ırlığ ı 29, 35 13, 2 14, 2
Hareketli
8, 15, 15, 17, 4, 7,
3 nesnenin +
uzunluğ u 29, 34 4 17, 35
Sabit
35, 28, 17, 7, 35, 8,
4 nesnenin +
uzunluğ u 40, 29 10, 40 2,14
Hareketli
2, 17, 14, 15, 7, 14,
5 nesnenin +
alanı 29, 4 18, 4 17, 4
Sabit
30, 2, 26, 7,
6 nesnenin +
alanı 14, 18 9, 39

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 64 / 65

•Kaynaklar
Altshuller G. S., The innovation algorithm : TRIZ, systematic
innovation and technical creativity
http://en.wikipedia.org/wiki/Morphological_analysis
http://www.machinedesign.com
http://www.insankaynaklari.com
http://www.kalder.org
http://www.spac.com.tr/soft/triz.htm
www.triz-journal.com

U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY 65 / 65