BİLİMSEL ARAŞTIRMA MAKALESİ YAZIM SÜRECİ

VE
MAKALENİN BÖLÜMLERİ

Dr. Şebnem ÖZYER

Araştırmaya başlamadan önce yapılması gerekenler

• Araştırma konusunun belirlenmesi

• Literatür taraması
• Hipotez oluşturma
• Çalışma protokolü belirleme
• Yazarları ve sıralamayı belirleme
• Etik kurul izni
Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical
Journals: Writing and Editing for Biomedical Publication.
www.ICMJE.org ; 1-36.
Bilimsel makale yazımında temel prensipleri unutmayalım;

✓ ‘Makaleyi basılmaya ve okunmaya değer kılan nedir?’

sorusunun cevabını verebilmeli
✓ Basit ve anlaşılır bir dil kullanarak,
tablolar/grafikler/şekiller kullanarak, kısa ve öz yazılmalı,
✓ Varsa çalışmaya ait limitasyonlar belirtilmeli.
İyi yazılmış bir makale şu 5 soruya yanıt verebilmeli;

✓ Neden yaptınız?
✓ Ne yaptınız?
✓ Nasıl yaptınız?
✓ Ne buldunuz?
✓ Ne anlama geliyor?
Başlık sayfası (Title page)

• Başlık
• Yazarların isimleri
• Yazarların kurumları
• Yazarların akademik ünvanları (bazı dergilerde)
• Kullanım başlığı-kısa başlık (running title) (bazı dergilerde,
sınırlı karakter sayısı)
• Klinik çalışmalar için ‘Clinical Trial Registration Number’
• Yazışmadan sorumlu yazarın (Corresponding author) ismi ve
iletişim bilgileri
Özet (Abstract)

• Ana fikir
• Yapılandırılmış (structured) / yapılandırılmamış (unstructured)
• Amaç, yöntemler, bulgular, tartışma
• Sınırlı kelime sayısı (genellikle 150-250)
• Kısaltma, kaynak, şekil, tablo ve atıf kullanılmaz.
• Geçmiş zamanda yazılmalıdır.
• Sonunda 3-10 anahtar kelime
Giriş

• Genellikle 3-4 paragraf

• İlk paragraf
✓ Çalışma konusunu oluşturan sorunu kısaca tanımlanır ve mevcut durum
hakkında bilgi verilir.
✓Konuyla ilgili önceki çalışmalara değinilir.
• İkinci paragraf
✓ Konuyla ilgili boşluklar, ihtiyaçlar hakkında bilgi verilir.
✓ Mevcut çalışmanın neden önemli olduğuna değinilir.
• Son paragraf
✓ Çalışmanın amacı ve hipotezi tanımlanır.
Gereç ve Yöntemler (Materials and Methods)
• Makalenin en önemli bölümlerinden biri
• Hem en zor hem en kolay
• Tecrübeli bir okuyucu makaleyi ilk olarak bu bölümden okumaya başlar.
• Çalışmanın tekrarlanabilirliğini sağlamak için tüm ayrıntıları içermeli
• Çalışmanın tipi (retrospektif/prospektif/deneysel/gözlemsel)
• Çalışmanın protokolü
• Çalışmanın yapıldığı yer
• Çalışma grubu
• Örneklem büyüklüğü ve hesaplanması
• Örneklemin seçilmesi
• Randomizasyon metodu
• Dahil edilme/dışlanma kriterleri
• Veri toplanması
• Ölçüm metodları
• İstatistik yöntemler
• Etik kurul onayı
• Bilgilendirilmiş onam
 Sonuçlar (Results)

• Yorumda bulunmadan elde edilen veriler açık ve sade bir

şekilde sunulur (negatif/olumsuz bulgular da dahil).
• Tablo/şekil/grafiklerle desteklenmelidir ve ayrı bir sayfada
yazılmalıdır.
• Tablo/şekil/grafiklerdeki her veri yazıda
detaylandırılmamalıdır.
• Geçmiş zamanda yazılmalıdır.
Tartışma (Discussion)

• Sonuçların ne anlama geldiğinin tartışıldığı bölümdür.

• 5 ana başlıkta yazılabilir;
✓ Çalışmanın en önemli bulgu/bulguların vurgulanması
✓ Bu bulgu/bulguları güvenilir ve geçerli yapan özellikler (örneklem
büyüklüğü, yöntemler gibi), limitasyonlar, confounding değişkenler
✓ Çalışmaya ait bulgu/bulguların literatürde bildirilmiş diğer çalışmalarla
karşılaştırılması, uyumlu veya zıt olan yönlerin değerlendirilmesi
✓ Çalışmada beklenmedik gözlemler (beklenmedik komplikasyonlar, vaka
serisinde özel bir hasta grubuna ait bulgular gibi)
✓ Ana bulgunun tekrar ifade edildiği sonuç ‘take-home message’ cümlesi ve
konuyla ilgili daha fazla bilgi edinebilmek için ne tür çalışmalar
yapılabileceği
• Geniş zaman-geçmiş zamanda yazılır.
• Açık, kesin ve bulgularla uyumlu olmalıdır.
• Sık yapılan bir hata giriş bölümündeki bilgilerin tekrar edilmesidir.
Tablolar ve Şekiller (Tables and Figures)

• Sonuçları yazmadan önce tablo ve şekilleri hazırlamak faydalı

olabilir.
• Her tablo ve şeklin üstünde numarası ve başlığı olmalıdır.
• İlk tablo genellikle çalışma gruplarının baseline özelliklerini
tanımlar.
• Diğer tablolar çalışmanın sonuçlarını ifade eder.
• Ana metnin içine konmamalıdır.
• Metin içinde her tablo ve şekle atıfta bulunulmalıdır.
Kaynaklar (References)

• İdeal kaynak sayısı 20-40

• Güncel, konuyla ilgili en önemli ve en ilişkili
• Dergi yazım kurallarına uygun
• En yaygın kullanım makale içinde kullanıldığı sıraya göre
kaynakların sıralanmasıdır.
• Kaynakları düzenlemek amacıyla kullanılan hazır programlar
vardır.
Teşekkür (Acknowledgements)

• Çalışmaya yardım sağlayan kişi-kurumlar ve ne gibi katkıda

bulunduklarına dair kısa not şeklinde yazılır.
• Teknik yardım, donanım kaynağı, fikir desteği, burs veya proje
desteği gibi.
Çıkar ilişkisi (Conflict of interest)

• Çıkar ilişkisi açıklaması

TEŞEKKÜRLER