T.C.

GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TÜRKİYE TARIM HAVZALARI ÜRETİM VE

DESTEKLEME MODELİ

30 Havza

1
 Sunum Planı
1. Tarım havzalarının belirlenmesi
2. Mevcut durum değerlendirmesi
3. Amaç ve gerekçe
4. Sistemin tanıtılması
 Veri tabanı
 Havza modeli
 Talep tahmin modeli
 Karar destek sistemi
5. Sistemin kazanımları

2
 Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve
Destekleme Modeli

Tarım Havzaları
 Ekolojik olarak benzer olan
 Ülke’nin idari yapılanmasına uygun
 Yönetilebilir büyüklükte
 Tarım ürünlerinin ekolojik ve ekonomik olarak en uygun
yetiştirilebildiği bölgeleri ifade eder

Bu çalışma
 Kurumsal hafızanın oluşturulduğu
 Bilgisayar teknolojilerinin kullanıldığı
 Dinamik ve geliştirilebilir bir model uygulamasıdır
3
 Mevcut Durum
 Bugüne kadar üretim ve kalkınma planları;
sadece coğrafi bölgeler ve idari sınırlar esas
alınarak yapılmıştır

 Tarım sektöründe ülkemizin arz ve talep

dengesi istenilen düzeyde sağlanamamıştır

 Üretim açığı veya arz fazlası ekonomiye yük

olmuştur

 Tarımla ilgili çok veri üretilmiş, ancak bu veriler

bir arada kullanılmadığından yapılan
planlamalar eksik kalmıştır
4
 Neden Böyle Bir Çalışmaya İhtiyaç Duyuldu

Gerekçe
Kalkınma Planları, Tarım Kanunu, Hükümet Eylem Planı
Amaç

 Tarım havzalarını belirlemek

 Sağlıklı tarım envanteri hazırlamak
 Üretim planlamasına imkan sağlamak
 Hangi ürünün nerede ne kadar üretilebileceğini
belirlemek
 Çiftçinin gelirini artırmak
 Geleceğe ait talep projeksiyonları yapmak ./.

5
 Neden Böyle Bir Çalışmaya İhtiyaç Duyuldu

Amaç
 Destekleri rasyonel, yönlendirici ve etkin bir şekilde
kullanmak
 Arz açığı olan ürünlerde üretim artışı sağlamak
 Doğal kaynakları korumak ve sürdürülebilir kullanımını
sağlamak
 Havza bazlı planlama ve yönetimle ilgili sektör talebini
karşılamak
 Muhtelif senaryolara göre üretimi planlamak

sıcaklığın artması minimum maliyet

kuraklık aşırı yağış üretim artışı

6
Neler Yapıldı?

7
Sistemin Bileşenleri

TALEP
HAVZA TAHMİNİ

PORTAL
(SİSTEM TAŞIYICISI)

VERİ KARAR
TABANI DESTEK

8
 Kullanılan Verilerin Hacmi
VERİ TABANI
Toplam 527.782.613 kayıt
İklim 265 İstasyondan
21 milyon kayıt 30 Yıllık Veri

Toprak 11 Değişik Veri Grubu

2.2 milyon kayıt işlendi

Topoğrafya Eğim,Yön ve
500 milyon nokta verisi Yükseklik

Diğer Nüfus, Hayvancılık vb. bilgiler 10 bin kayıt

160 ülkeyle gerçekleştirilen
Veriler Dış Ticaret verileri 4.572.000 Kayıt
 Kullanılan Veriler
Modelde Kullanılan Veriler
ÇKS Toprak Topografya Arazi Sınıflandırması İklim
• Yetiştirilen • Derinlik • Yükseklik • CORINE • Yağış
ürünler • Tüm CORINE Veri
• Büyük • Eğim Tabanına Girildi • Sıcaklık
• Desteklenen Toprak
ürünler Grupları • Yön • Arazi Önem Sınıfları • Nem
(STATİP)
• Destek • Erozyon • 81 il için Arazi Önem • Buharlaşma
miktarları • Su Sınıfları Veri
• Rüzgar Tabanına Girildi • Toprak
• Desteklenen • Mutlak Tarım Sıcaklığı
alanlar • Drenaj Arazileri
• Özel Ürün Arazileri • Rüzgar
• Ürünlerin • AKK • Dikili Tarım Arazileri
desteklere • Marjinal Tarım • Güneşlenme
duyarlılığı Arazileri Süresi
• Örtü Altı Tarımı veya
Seralar • Güneşlenme
• Diğer Araziler Şiddeti
• Köy Sınırları
10
 Diğer Veri Kaynakları
TOBB FAO TÜİK Diğer
• Yerli Ürün Borsaları Türkiye ve Diğer Ülkeler Tarımsal Üretim ve Tüketim
• TOBB’a bağlı ürün (1987-2008) • OECD
borsaları Tarımsal Üretim Meyve – Sebze
• Bağ, Zeytin, Çay vb. • DTÖ
• Uluslararası Ürün • Et, Süt, Yumurta
Borsaları • Hububat
Hayvansal
• Chicago • Baklagiller Diğer • EuroStat
• Kansas • Endüstri Bitkileri Tarla Bitkileri
• Liverpool • Meyve ve Sebze • Baklagiller • Üniversiteler
• Su Ürünleri •Endüstriyel Bitkiler
• Sanayi Veritabanı • Orman Ürünleri • Tahıllar
• Yağlı Tohumlar
• Bakanlıklar
• Yurtdışı işbirliği
teklifleri Üretici Fiyatları • Yem Bitkileri
• Fuar bilgileri • Yumru Bitkileri
• Diğer Bilgiler Bitkisel ürün tüketimi Fiyat Verileri
(TÜRKAK, Organik • Tarla Ürünleri
Tarım, TSE, Hayvansal ürün tüketimi • Sebze - Meyve
GLOBALGAP) • Hayvansal Ürünler
• Sektör Meclisi Sosyo Ekonomik Veriler
çalışmaları sonuç Nüfus, GSMH, GSYİH,
değerlendirmeleri İş Gücü

11
50x50 metrelik gridler (alan)

İklim, toprak, topoğrafya verileri

2.500m²’lik birim alana yayılarak bitki
ekolojik istekleri ile ilişkilendirilmiştir

12
Sistemin Bileşenleri

TALEP
HAVZA TAHMİNİ

PORTAL
(SİSTEM TAŞIYICISI)

VERİ KARAR
TABANI DESTEK

13
 Tarımsal Üretim Havzalarının Belirlenmesi
• İklim
• Toprak
Kullanılan • Topoğrafya
Veriler • Arazi Sınıfları

Verilerin Tarımsal Havza

İşlenmesi Belirleme Modeli

Sonuç

14
 Bütün İklim Değerleri Dikkate Alındığında
Toplam 32 Farklı Küme

En Düşük En Yüksek Ekstrem Min. Yıllık Ortalama Toplam Yağış

Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık Sıcaklık

15
Sadece Topoğrafya Dikkate Alındığında
Toplam 1000’in Üzerinde Farklı Küme

Yükseklik Eğim Yön

16
Sadece Toprak Verileri Dikkate Alındığında

Toplam 1000’in Üzerinde Farklı Küme

Derinlik Erozyon Arazi sınıfları

17
İklim – Topoğrafya – Toprak Verileri
Dikkate Alındığında
Toplam 190 Tarım Havzası

İklim Topoğrafya Toprak

18
Tarım Havzaları – Üretim Deseni – Bakanlık Politikaları

Toplam Kaç Tarım Havzası 30 Havza

190 Tarım Havzası Ürün Desenleri, yönetilebilirlik, benzer ekoloji .vb.

x

19
Sistemin Bileşenleri

TALEP
HAVZA TAHMİNİ

PORTAL
(SİSTEM TAŞIYICISI)

VERİ KARAR
TABANI DESTEK

20
 Talep Tahmini

Geçmişe yönelik 30 yıllık veriler;

 Üretim
 Tüketim
 Dış ticaret
 Fiyat
 Nüfus
 GSMH- GSYİH
kullanılarak geleceğe yönelik politikalara esas
olacak projeksiyonlar yapılmıştır.
21
 Çeltik Üretim Miktarı (1993-2010)
Yıllar Üretim (ton) 1.8e+006
Celtik
forecast
95 percent interval
1993 225.000 1.6e+006

1994 200.000
1.4e+006
1995 250.000
1996 280.000 1.2e+006

1997 275.000
1e+006

1998 315.000
1999 340.000 800000

2000 350.000 600000

2001 360.000
2002 360.000 400000

2003 372.000 200000

2000 2005 2010 2015 2020 2025
2004 490.000
2005 600.000
Yıllar Tahmin (ton)
2006 696.000
2011 858.798
2007 648.000
2012 909.566
2008 753 325
2009 750 000 2013 913.532
2010 860 000 2014 959.646
 Buğday Üretim Miktarı (1993-2010)
3e+007
Yıllar Üretim (ton) Bugday
forecast
95 percent interval
2.8e+007
1993 21.000.000
1994 17.500.000 2.6e+007

1995 18.000.000 2.4e+007

1996 18.500.000 2.2e+007

1997 18.650.000 2e+007

1998 21.000.000
1.8e+007
1999 18.000.000
2000 21.000.000 1.6e+007

2001 19.000.000 1.4e+007

2002 19.500.000 1.2e+007

2003 19.000.000 1e+007

2004 21.000.000 2000 2005 2010 2015 2020 2025

2005 21.500.000 Yıllar Tahmin (ton)

2006 20.010.000 2011 20.839.800
2007 17.234.000 18.403.300
2012
2008 17.782.000
2009 20.600.000 2013 20.538.200
2010 19.660.000 2014 19.821.500
Sistemin Bileşenleri

TALEP
HAVZA TAHMİNİ

PORTAL
(SİSTEM TAŞIYICISI)

VERİ KARAR
TABANI DESTEK

24
 Karar Destek

 Hangi havzada hangi ürünlerin ne kadar

üretileceğine yönelik
fiyatlar destek bütçesi havzaların
üretim
talep tahmini dış ticaret potansiyeli

gibi veriler kullanılarak

 Toplam refahı maksimize edecek sürdürülebilir

üretim dağılımı yapılacaktır
 Model Öncesi ve Sonrası Üretim
Nohut
Planlama Öncesi (2007)

Ekilen Alan Üretim

Havza Sayısı
(Ha) (ton)

29 503.674 505.366

Ekim yapılmamış havzalar

Planlama Sonrası

Ekilen Alan Üretim

Havza sayısı
(Ha) (Ton)

24 408.777 544.847

Desteklenmesi
Desteklenmesi planlanmayan
planlanmayan havzalar
alanlar

26
 Model Öncesi ve Sonrası Üretim
Çeltik
Planlama Öncesi (2007)

Havza Ekilen Alan Üretim

Sayısı (Ha) (ton)

28 79.676 648.000
Ekim yapılmamış havzalar

Planlama Sonrası

Ekilen
Havza Üretim
Alan
Sayısı (Ton)
(Ha)

16 116.546 837.568
Desteklenmesi planlanmayan havzalar

27
 Üretim ve Destek Planlaması
9 13
17
11 11 13 11 12 6 8
13
6 2 10 12 19 4
13 13
3 9
13 15 1 11 13 6 10
14 14 18
8 7 13 7
15 14 9 5
14 11
12 13 11 12 10
12 14 27
14 15 13 8 11
11 14 28
15 12
16 29
11 14 13 13
14 15 20 21
10 14
11 11 13
10 14 12 13 9 13
26 30 13 15
23 22
25
12 14
24

Genel Bakış
Desteklenen Ürün Sayısı
Ürünlere Göre Bakış
Desteklenmesi Planlanan Ürün Sayısı (KDS)
Desteklerin Ürünlere Göre
Havza Bilgileri Karşılaştırılması
28
 Modelin Kazanımları

 Etkin üretim planlaması yapılabilecektir

 Biyolojik çeşitlilik, toprak ve su kaynaklarının
korunması sağlanabilecektir
 Verimlilik artacaktır
 Üreticinin karı artacaktır
 Arz talep dengesi sağlanacaktır
 Alımlardan doğan kamu finansman yükü azalacaktır
 Üretim planlaması ile uluslararası rekabet gücü artacaktır
 Türkiye’nin AB’ye uyum sürecinde olası gelişmelerin önemli
tarım ürünleri üzerine etkilerinin analizi yapılabilecektir
29
Teşekkürler…

30