PRIMIJENJENA GEOFIZIKA - Diplomski studij

Program 1
Refrakcijska seizmika
 Seizmičke metode - refrakcija

o Refrakcijska seizmika
- određivanje
d đi j d
debljina
blji sl
slojeva
j i sseizmičkih
i ičkih bbrzina
i u njima
ji

o koriste se umjetno izazvani seizmički

valovi (eksploziv, čekić, vibrator)

o njihov nailazak registrira se na površini

pomoću geofona

o mjeri se vrijeme putovanja vala od

izvora do geofona , te se izračunava
brzina širenja elastičnih valova kroz
stijene
Kritični kut

sin i sin θ 2
=
V1 V2

i V2 > V1 → θ2 > i
ic
V1
o upadni kut ic za koji se valna zraka
θ2 V2 lomi pod kutem θ2 = 90°, naziva se
kritični kut

o val refraktiran pod 90° širi se

granicom dvaju slojeva

sin i 90°
i ic sin V1
= sin ic = kritični kut ovisi o omjeru brzina
V1 V2 V2
 Kritična udaljenost

t (ms)

Reflektirani val

Kritična udaljenost (xc) -

minimalna udaljenost od točke
Nema refraktiranih valova
Refraktirani val paljenja u kojoj refraktirani val
nagib
g 1/V2
stiže do geofona prije direktnog
vala, jer se duž granice dvaju
Direktni val slojeva širi većom brzinom (V2)
nagib
g 1/V1

x
Xc x (m) Direktni val: t =
V1

x
Refraktirani val: t = +b
V2

2h1 V12
b= 1− 2
V1 V2
 Interpretacija

Dvoslojni model – nagnuta granica

V1 V1 V2 A ⋅ V2 B
V2 A = V2 B = V2 = 2 cos α
sin(θ c + α ) sin(θ c − α ) (V2 A + V2 B )

V1
θ c + α = arcsin
_ α = 1 ⎢⎡arcsin V1 − arcsin V1 ⎤⎥
V2 A

V1 2 ⎣V 2A V 2B ⎦
θ c − α = arcsin
V2 A
 Zadatak

Raspored geofona (primjer):

A B

0 5 10 20 30 . . . 80 90 100 105 110m

Točka paljenja
- točka paljenja s obje strane geofonskog rasporeda Geofon

1. Sa seizmograma očitati vremena prvih nailazaka za svaki geofon i upisati u tablicu

X (m) tA (ms) X (m) tB (ms)

x – udaljenost geofona
od točke paljenja (m)

t - vrijeme prvog nailaska (ms)

 Zadatak

2 Podatke
2. P d k iiz tablice
bli ucrtatii na dijagram
dij udaljenost-vrijeme
d lj ij nailaska
il k

tA (ms)

tB (ms)
xc1A xc2A xc2B xc1B

0 5 10 105 110
x (m)
( )
A B

os x – udaljenosti geofona od točke paljenja (m)

os y – pripadajuća vremena prvih nailazaka (ms)
A, B – točke paljenja
 Zadatak

3. Odrediti : - brzine u pojedinim slojevima

- kut nagiba granice
- dubine slojeva u točki paljenja A i B (metodom kritične udaljenosti)

Točka xc u kojoj se pravci sijeku, zadovoljava jednadžbe oba pravca:

2
x x 2h V
t direktni = c i t refraktirani = c+ 1 1- 12
V1 V2 V1 V2

V2 − V1
2 2
V2 − V1
2 2
xc xc 2h1 xc xc 2h1
= + − =
V1 V2 V1 V2 V1 V2 V1 V2

V −V 2h V − V1 (V2 − V1 )(V2 + V1 )
2 2

xc ( 2 1 ) = 1 2 xc = 2h1
V1V2 V1V2 (V2 − V1 ) 2

xc (V2 − V1 )
h1 =
2 (V2 + V1 )
Zadatak

Brzina u 1. sloju: V1 A = xc1 A xc1B V1 A + V1B

V1B = V1 =
tc1 A tc1B 2

Δt3A
Δx3A

Δt3B
Δx3B
Δt2A
tA (ms)

tB (ms)
Δt2B
tc1A Δx2A
Δx2B
tc1B

0 5 10xc1A xc2A xc2B xc1B 105 110

x (m)
A B
 Zadatak

Δx 2 A Δx2 B
Brzina u 2. sloju: V2 A = V2 B =
Δt 2 A Δt 2 B V2 A ⋅ V2 B
V2 = 2 cos α1
V2 A + V2 B

1⎡ V V ⎤
Kut nagiba granice 1. i 2. sloja: α1 = ⎢arcsin 1 − arcsin 1 ⎥
2 ⎣
V V2A 2B ⎦

xc1 A V2 A − V1
Dubina granice 1. i 2. sloja u točki A: h1 A =
2 V2 A + V1

Dubina granice 1. i 2. sloja u točki B: xc1B V2 B − V1

h1B =
2 V2 B + V1
 Zadatak

Δx3 A Δx3 B
Brzina u 3. sloju: V3 A = V3 B =
Δt 3 A Δt 3 B V3 A ⋅ V3 B
V3 = 2 cos α 2
V3 A + V3 B
1⎡ V V ⎤
Kut nagiba granice 2. i 3. sloja: α 2 = ⎢arcsin − arcsin 2 ⎥
2
2 ⎣ V 3A V 3B ⎦

xc 2 A V3 A − V2
Dubina granice 2. i 3. sloja u točki A : h2 A =
2 V3 A + V2

xc 2 B V3 B − V2
Dubina granice 2. i 3. sloja u točki B : h2 B =
2 V3 B + V2
 Zadatak

4. Geofizička interpretacija – model brzina