Cristianesimo e impero1

a) Fonti
b)
- Tertulliano2, Apologeticum, V, 2
«Tiberius ergo, cuius tempore nomen Christianum in saeculum intrauit, annuntiata sibi a Syria Palestina, quae illic
ueritaten istius diuinitatis reuelauerat, detulit ad senatum cum praerogatiua suffragii sui. Senatus, quia non ipse
probauerat, respuit; Caesar in sententia mansit, comminatus periculum accusatoribus Christianorum»

I cristiani nei confronti del potere

a) Paolo, ad Romanos, XIII, 1,7
13 1 Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo; quae
autem sunt, a Deo ordinatae sunt. 2 Itaque, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit; qui autem
resistunt ipsi, sibi damnationem acquirent. 3 Nam principes non sunt timori bono operi sed malo.
Vis autem non timere potestatem? Bonum fac, et habebis laudem ex illa; 4 Dei enim ministra est
tibi in bonum. Si autem malum feceris, time; non enim sine causa gladium portat; Dei enim
ministra est, vindex in iram ei, qui malum agit. 5 Ideo necesse est subditos esse, non solum propter
iram sed et propter conscientiam. 6 Ideo enim et tributa praestatis; ministri enim Dei sunt in hoc
ipsum instantes. 7 Reddite omnibus debita: cui tributum tributum, cui vectigal vectigal, cui timorem
timorem, cui honorem honorem.

Alcune persecuzioni
a) Actus Apostolorum, VI-VII (passim)
8 Stephanus autem plenus gratia et virtute faciebat prodigia et signa magna in populo. Surrexerunt autem quidam de
sinagoga.11 Tunc submiserunt viros, qui dicerent: “ Audivimus eum dicentem verba blasphema in Moysen et Deum ”;
12 et commoverunt plebem et seniores et scribas, et concurrentes rapuerunt eum et adduxerunt in concilium
13 et statuerunt testes falsos dicentes: “ Homo iste non cessat loqui verba adversus locum sanctum et Legem;
14 audivimus enim eum dicentem quoniam Iesus Nazarenus hic destruet locum istum et mutabit consuetudines, quas
tradidit nobis Moyses. … 57 Exclamantes autem voce magna continuerunt aures suas et impetum fecerunt unanimiter
in eum 58 et eicientes extra civitatem lapidabant.

b) Chronicon, San Gerolamo

1 Materiale tratto dalla tesi di laurea Univ. di Sassari «Nomen christianum in saeculum intravit… sed senatum respuit» (tert., apol. v, 2).
le cause dell’esclusione del messianismo cristiano dalle religioni dell’impero» A.A. 2016-17 di G. Zoroddu
2 Quinto Settimio Fiorente Tertulliano nacque a Cartagine, nella provincia d’Africa, verso il 155 da genitori pagani, il padre era un

centurione. Sicuramente dotato di un’ottima ed approfondita educazione retorica di cui dà prova nei suoi scritti, esercitò
l’avvocatura. La sua conversione al Cristianesimo si data verso il 195.