(1) દું ડ:

ફોર્મ 5
(a) રૂધપયામાું અડિા આિાથી વિ થવી િ જોઈએ;
વેતન ચૂકવણી અધિધનયર્, 1936 અને તે હે ઠળ બનાવેલા ધનયર્ોનો ઉતારો
(b) લાદ્યા તારીખિા સાઠ ધદવસો પછી કે હિા દ્વારા તેિી વસલાત કરવામાું
અધિધિયમથી કોિે અસર થશે
િધહ આવે;
1. આ અધિધિયમ માધસક 1[રૂ।. 18000] કરતા ઓછું વેતિ મેળવતા ફે ક્ટરી અથવા
(c) રધજસ્ટરમાું તેિી િોુંિ કરવામાું આવશે અિે મ્યધિધસપલ કધમશિર,
ઔદ્યોધિક સુંસ્થાિોમાું કામ કરતા વ્યધિઓિા વેતિિી ચૂકવણીિે લાિ પડે છે .
ચીફ ઓધફસર, “સેક્રેટરી અથવા ફે ક્ટરીિી ચીફ ઈન્સ્પેક્ટર” દ્વારા
2. કોઈપણ રોજિાર િરાવતી વ્યધિ આ અધિધિયમ હેઠળ કરાર અથવા સમજૂ તીથી મુંજૂરીપ્રાિ કમિચારી વ્યધિિે લાિદાયી િીવડે તે રીતે લાિ કરવામાું
તેિા અધિકારો જતા કરી શકે િધહ. આવે;
વેતનની વ્યાખ્યા (d) બાળક પર લાદવામાું િધહ આવે.
3. "વેતન" 10.
વેતિ એટલેકે એક રોજિારી મેળવિારા વ્યધિિે રોજિારીિા વળતર પેટે (a) કમિચારી વ્યધિ કામ કરતો હોવો જોઈતો હતો જો તેવા સમયે તે િેરહાજર રહ્યો
ચૂકવવામાું આવતી તેિા કરાર, અધિવ્યધિ કે િધિિત પૂતિતા પર ધિિિર છે પરું ત હોય તો જ ફરજ પર િેરહાજર રહેવા માટે કપાત કરી શકાય છે અિે કપાતિી
તેમાું િીચેિી બાબતોિો સમાવેશ થતો િથી: - આ રકમ જે તે સમયિા વેતિિા સમાિ િણોત્તરિી રકમથી વિી િ જવી
જોઈએ.
(a) અદાલતી આદે શ અથવા બે પક્ષો વચ્ચેિા સમાિાિ અથવા કોઈ ઈિામ હેઠળ
ચૂકવવાપાત્ર કોઈ વળતર; (b) જો દસ કે તેથી વિ કમિચારી વ્યધિઓ કોઈ વાજબી કારણ કે આિોતરી
િોધટસ આપ્યા વિર પોતાિી રીતે એકસાથે રજા પર ઉતરી િયા હોય તો,
(b) રોજિારી િરાવિાર વ્યધિ કામકાજિા મકરર સમય તરતા વિ કામિીરી
િોધટસિી સામે િેરહાજર માટે િી કપાતિી રકમમાું આઠ ધદવસિા વેતિિો
અથવા રજાઓ અથવા કોઈ રજાિા િાળાિા સુંદિે હકપાત્ર હોય તો તેવું કોઈ
સમાવેશ થઈ કરી શકાય છે , પરું ત;
વળતર;
(1) 15 વષિથી િાિી વય િરાવતા વ્યધિ પાસેથી કરાર તોડવા માટે િી
(c) રોજિારીિા ધિયમો હેઠળ ચૂકવણીપાત્ર અન્ય કોઈ વિારાિું વળતર (તેિો
કપાતિી રકમ વસલી િ શકાય.
બોિસ અથવા અન્ય કોઈ િામથી તેિો ઉલ્લેખ થતો હોય);
(2) રોજિારીિા કરારિા િાિમાું લેધખતમાું જોિવાઈ હોવી જોઈએ અિે તે
(d) રોજિારી િરાવિાર વ્યધિિી િોકરીમાુંથી સમાધિિા કારણે કોઈ કાયદા,
માટે િોકરીદાતાએ કામદારિે છૂટા કરવા માટે આપેલ િોધટસિો િાળો
કરાર અથવા સાિિ હેઠળ ચૂકવવાપાત્ર છે , જે કપાત વિર કે સાથે, પરું ત તે
અથવા 15 ધદવસ કરતા વિ િધહ તેટલો કામદારિે કામ કરતા
સમય માટે િધહું કે જે સમય માટે ચૂકવણી કરવાિી છે
અટકાવવાિી ઈરાદા િોધટસ, િોકરીદાતાએ આપવાિી રહેશે અિે તે
(e) તત્સમયે અમલમાું હોય તેવા કોઈપણ કાયદા હેઠળ ઘડવામાું આવેલી કોઈપણ આ િોધટસિી સામે કપાત કરી શકાય છે ;
યોજિા હેઠળ રોજિાર િરાવતી વ્યધિ હકદાર હોય તેવી રકમ;
(3) ઉપરોિ જોિવાઈ ફે ક્ટરી, અથવા ઔદ્યોધિક સુંસ્થાિા મખ્ય
પરું ત તેમાું આ બાબતો સમાધવષ્ટ થતી િથી પ્રવેશદ્વાર પર પ્રદધશિત કરવાિી રહેશ;ે
(1) કોઈપણ બોિસ (િફા વહેંચણીિી યોજિા હેઠળ અથવા બીજી કોઈ (4) ફે ક્ટરી અથવા ઔદ્યોધિક સુંસ્થાિિા મખ્ય પ્રવેશદ્વાર ઉપર કે તેિી
રીતે) કે જે રોજિારીિા ધિયમો હેઠળ ચૂકવણીપાત્ર વળતરિો િાિ િ પાસે કપાત અુંિેિી િોધટસિી જાણકારી મકવામાું િ આવે ત્યાું સિી આ
હોય અથવા જે અદાલતિા આદે શ અથવા પક્ષો વચ્ચેિા સમાિાિ પ્રકારિી કપાત કરી શકાશે િધહ;
અથવા કોઈપણ પરસ્કાર હેઠળ ચૂકવવાપાત્ર િ હોય;
(5) આવી કપાત િોકરી છોડવા અુંિેિી િોધટસ આપે તે િાળા માટે િી
(2) મકાિિી વ્યવસ્થા, અથવા વીજળી, પાણી, તબીબી સહાયક અથવા કમિચારી વ્યધિિા વેતિથી વિવી િ જોઈએ, તે તેિા કરાર હેઠળિી
અન્ય કોઈ સધવિાિા પરવઠા અથવા રાજ્ય સરકારિા સામાન્ય અથવા િોધટસ કરતા ઓછી હોવી જોઈએ.
ધવશેષ હકમથી વેતિિી િણતરીમાુંથી બાકાત કોઈપણ સેવાિું મૂલ્ય.
11. કમિચારી વ્યધિિે સોુંપવામાું આવેલા માલ-સામાિિા િકસાિ કે ઈજા થયેલ હોય તો
(3) કમિચારી દ્વારા કોઈ પેન્શિ અથવા પ્રોધવડન્ડ ફું ડમાું આપવામાું આવેલો તેિા માટે કપાત કરી શકાય છે અથવા તો તે વ્યધિએ જેિી જવાબદારી લીિી હતી તે
ફાળો, અિે આમ ઉપાધજિત થયેલ વ્યાજ; િાણાું િમાવ્યા હોય તો કપાત કરી શકાય છે , કે જેમાું આ ઈજા કે િકસાિ તેિી
બેદરકારી કે આપમેળે થયેલ હોય.
(4) કોઈ મસાફરી િથથાું અથવા કોઈ મસાફરી છૂટછાટોિું મૂલ્ય ;
આ પ્રકારિી કપાત િકસાિ કે ઈજાિી રકમ કરતા વિી િ જવી જોઈએ અિે કમિચારી
(5) કમિચારીિી રોજિારીિા પ્રકારિે આિારે તે જેિા માટે હકપાત્ર છે તેવા
વ્યધિિે સ્પષ્ટતાિી તક આપ્યા પછી જ આમ કરી શકાય છે .
ખાસ ખચિિી રકમિી ચૂકવણી; અથવા
12. કપાત, મૂલ્યિે સમાિ કરી શકાય છે , કે જો
(6) પેટા-કલમ (ઘ)માું ધિધદિ ષ્ટ છે તે ધસવાયિા ધકસ્સાઓમાું રોજિારીિી
સમાિી પર ગ્રેજ્યટી ચૂકવણીપાત્ર છે . (a) તત્સમયે પ્રવતિમાિ કાયદા હેઠળ િોકરીદાતા અથવા સરકાર અથવા હાઉધસુંિ
બોડિ દ્વારા પૂરા પાડવામાું આવેલા રહેઠાણ (સરકાર અથવા બોડિ િોકરીદાતા
ચૂકવણીની પદ્ધધત અને તે ર્ાટે ની જવાબદારી
હોય કે િ હોય) અથવા સરકારી રાજપત્રમાું જાહેરિામા દ્વારા રાજ્ય સરકાર
4. ફે ક્ટરીિા મેિજ
ે ર અિે િોકરીદાતા તેમિી હેઠળ કામ કરતા કમિચારીિે વેતિિા વતી ધિધદિ ષ્ટ કરવામાું આવેલ હોય તે રાહત દરિા રહેઠાણ પરા પાડવામાું
અધિધિયમ હેઠળ ચૂકવણી કરવા માટે સુંયિ રીતે જવાબદાર છે , અિે માણસોિે સુંકળાયેલા સત્તામુંડળ દ્વારા પૂરા પાડવામાું આવ્યા હોય; અિે
િોકરીએ રાખતા કોન્ટર ાક્ટર પણ તેમિા કમિચારીઓિી ચૂકવણી કરવા માટે િી
(b) િોકરીદાતા દ્વારા પરી પાડવામાું આવેલી આવી સ ધવિાઓ અથવા સેવાઓ
જવાબદે હી છે અિે જો િોકરીદાતા સુંયિ રીતે અથવા અલિ-અલિ રીતે જવાબદાર
(ઉપકરણો અથવા કાચા માલસામાિ), જે સરકારિા સામાન્ય અથવા ખાસ
હોય તો, ચૂકવણી માટે ઔદ્યોધિક સુંસ્થાિ જવાબદાર રહેશ.ે
આદે શ દ્વારા અધિકૃ ત હોય.
5. વેતિ-ચૂકવણીિો િાળો એક મધહિાથી વિ િધહ તેટલા અુંતરાયે ધિધિત કરવામાું
13.
આવશે.
(a) પેશિીઓ વસલ કરવા માટે અથવા તો વેતિથી વિ ચૂકવણી કરી દીિી હોય
6. વેતિ િાળાિી સમાધિિા 7 કામકાજિા ધદવસોિી અુંદર (અથવા 1000 કે તેથી વિ
તો કપાત કરવામાું આવી શકે છે ,
વ્યધિઓ સુંકળાયેલા હોય તો 10 ધદવસિી અુંદર) વેતિિી ચૂકવણી કરવામાું આવશે.
(b) રોજિારી સમક્ષ કરવામાું આવેલી પેશિીઓિી વસલાત વેતિિા સુંપૂણિ િાળા
ફરજમિ કરવામાું આવેલા વ્યધિિું વેતિ તેમિે ફરજમિ કયાિિા બીજા કામકાજિા
માટે વેતિિી પ્રથમ ચૂકવણીથી જ વસલી શકાય છે પરું ત રોજિારી શરૂ થયા
ધદવસથી મોડા િધહ કરવામાું આવે.
પહેલા મૂસાફરી ખચિ પેટે આપેલી પેશિીિે વસલી શકાતી િથી.
7. આ પ્રકારિી ચૂકવણીઓ પ્રધતબુંધિત છે .
(c) રોજિારી દરધમયાિ િ કમાયેલા વેતિિી પેશિીઓ પેમાસ્ટરિી ધવવેકબદ્ધીથી
જો કે , જે વષિમાું બોિસ આપવામાું આવતું હોય તે વષે તેિી કલ કમાણી આપી શકાય છે પરું ત તે ઈન્સ્પેક્ટરિી પરવાિિી વિર બે મધહિાિા િથથા
(મોુંઘવારીિથથાિે બાદ કરતા)િા ચોથા િાિિી રકમથી વિી જાય તો, વિારાિી રકમ કરતા તે વિવી િ જોઈએ.
રાજ્ય સરકાર દ્વારા ધિધદિ ષ્ટ કયાિ પ્રમાણે ચૂકવવાિી કે રોકાણ કરવાિી રહેશ.ે
આવી પેશિીઓ હિાઓથી વસલી શકાય છે , 18 મધહિાથી વિ સમયિા
દં ડ અને કપાત િાળામાું અિે હિાિી રકમ વેતિિી રકમિા એક તૃધતયાુંશથી વિવી િ
જોઈએ, અથવા વેતિ જો રૂ।. 20 કરતા વિ હોય તો કોઈપણ વેતિિાળામાું
8. અધિધિયમ (જઓ પાિું 9, 15 િીચે) હેઠળ અધિકૃ ત કરવામાું આવ્યા હોય તે ધસવાયિા
તે એક ચતથાાંશ કરતા વિવી િ જોઈએ.
વેતિમાુંથી કોઈ કપાત કરવામાું આવશે િધહ.
14. સબધસ્ક્રપ્શિ માટે કપાત કરી શકાય છે અિે કોઈપણ અધિકૃ ત પ્રોધવડન્ટ ફું ડથી
8A. લાદે લા િારણથી વેતિમાું કોઈ િકસાિ થાય તો, િીચેિા દું ડોિા સારા અિે પયાિિ કારણ
પેશિીઓિી પિ:ચૂકવણી માટે કપાત કરી શકાય છે .
માટે :
15. રાજ્ય સરકાર દ્વારા મુંજૂરીપ્રાિ સહકારી મુંડળીઓ અથવા પોસ્ટલ ઈન્સ્યોરન્સિી
(i) વિારો અથવા બઢતી અટકાવવી (કાયિક્ષમતાિી મયાિદાએ પિાર વિારો
ચૂકવણી માટે કપાત કરી શકાય છે , જે રાજ્ય સરકાર દ્વારા લાદવામાું આવેલી શરતોિે
અટકાવવા સધહત);
અધિિ છે .
(ii) સમય િોરણમાું િીચેિા પદ અથવા સમય િોરણ અથવા િીચેિા તબક્કે લઈ
15A કમિચારી વ્યધિિી લેધખત મુંજૂરી સાથે લાઈફ ઈન્સ્યોરન્સ કોપોરેશિ ઓફ ઈધન્ડયામાું
જવા; અથવા
લાઈફ ઈન્સ્યોરન્સિી પોધલસી માટે પ્રીધમયમ માટે કપાત કરી શકાય છે અથવા તો
9. િારત સરકાર અથવા અન્ય કોઈ રાજ્ય સરકારિી ધસક્યોધરટીઝિી ખરીદી માટે કરી
 શકાય છે અથવા તો આવી કોઈ સરકારિી બચત યોજિા માટે પણ કપાત કરી શકાય (અ) જો કૂ લ રકમ રૂ.૩૦૦થી વિારે ચકવાિા થતા હોય તો પે-માસ્ટર દ્વારા અિે
છે . હકમિી ધવરુદ્ધમાું કરેલ અપીલ હેઠળ, ચકવવા પાત્ર રકમ સત્તામુંડળે જમા
કરાવી પડશે;
તપાસ
16. ઈન્સ્પેક્ટર કોઈપણ ધવસ્તારમાું પ્રવેશી શકે છે , અિે આ અધિધિયમિા હેત માટે બી) મુંબઈ ઔિોધિક સુંબુંિો અધિધિયમ, ૧૯૪૬ હેઠળ, િોકરી કરતો
અધિવાયિ જણાતું હોઈ હોદ્દાિી રૂએ તપાસ (દસ્તાવેજોિી તપાસ અિે પરાવા લેવા) વ્યધકત અથવા કોઈ કાિૂિી વ્યવસાયી અથવા તેમિા વતી લેધખતમાું
હાથ િરી શકે છે . કાયિ કરવા માટે અધિકૃ ત યધિયિ ટર ે ડ રધજસ્ટડિ િો કોઈ પણ અધિકારી
અથવા યધિયિ રધજસ્ટડિ િો આવો પ્રધતિીધિ; અથવા અધિધિયમિી
કલમ ૧૫િી પેટા-કલમ ૨ હેઠળ, અરજી કરવા માટે સત્તામુંડળ દ્વારા
કપાત અથવા ધવલંબની ફરીયાદો અધિકૃ ત કરેલો કોઈપણ ઇન્સ્પેક્ટર અથવા અન્ય કોઈ વ્યધિ અિે કોઈ
17. િોકરી કરતો વ્યધકતિા મૃત્યિા ધકસ્સામાું, તેિા કાિૂિી પ્રધતધિધિ, જો
(1) વેતિમાુંથી અધિયધમત રીતે કપાત કરવામાું આવતી હોય અથવા વેતિ વેતિિી કલ રકમ રૂ. 50 તેિે સહકાયિકરો દ્વારા અટકાવવામાું આવે છે
ચૂકવણીમાું ધવલુંબ કરવામાું આવતો હોય તો, કમિચારી વ્યધિ આ હેત માટે (સી) ધિધદિ ષ્ટ કરેલા વ્યધિએ દ્વેષપૂણિ અથવા પજવણીકારક અરજી માટે ચકવવું
રાજ્ય સરકાર દ્વારા ધિમવામાું આવેલા સત્તામુંડળિે એક વષિિા સમયિાળામાું પડશે.
ધિધદિ ષ્ટ સ્વરૂપમાું અરજી આપી શકે છે . જો અરજી આપવામાું ધવલુંબ થાય તો
તેિો અધસ્વકાર કરવામાું આવશે, જો કે ધવલુંબિા પયાિિ કારણ હશે તો તે અુંિે
ધવચારણા હાથ િરાશે. પરં ત,ુ બોમ્બે ઔિોધિક સુંબુંિો અધિધિયમ, ૧૯૪૬ હેઠળ, રચાયેલી
(2) આ અધિધિયમ હેઠળ એક ઈન્સ્પેક્ટર અથવા બોમ્બે ઈન્ડધસ્ટર યલ રીલેશન્સ ઔિોધિક અદાલતિા ધડસ્ટર ીક્ટ ન્યાયાિીશ અથવા ન્યાધયક સભ્યિા પદ
એક્ટ, 1946 હેઠલ િોુંિાયેલ પ્રધતધિધિ મુંડળ, અથવા કમિચારી વ્યધિ દ્વારા પરથી અથવા તેિાથી ઉપર અથવા ઉપર હોદ્દો િરાવતા હોય અથવા તેિી
લેધખતમાું અધિકૃ ધત આપવામાું આવે ત્યારે કાયદા વ્યવસાધયક, િોુંિાણીકૃ ત સામે હકમ કે ધિદે શ અપીલ કરવામાું આવે ત્યારે ઔદ્યોધિક ધવવાદ
ટર ે ડ યધિયિિા અધિકારી, અથછવા સત્તામુંડળિી મુંજૂરી સાથે, કમિચારી અધિધિયમ, ૧૯૪૭ હેઠળ રચાયેલી ધટર બ્ યિલિા અધ્યક્ષ અધિકારી, આ
વ્યધિ વતી કલમ 15(3) હેઠળિા ધદશાધિદે શ માટે કોઈપણ વ્યધિ
ધવિાિ હેઠળિી અપીલ, ઉચ્ચ અદાલતમાું રહેશે.
સત્તામુંડળિે અરજી કરી શકે છે . જો કમિચારી વ્યધિ મૃત્ય પામેલ હોય તો,
સમાિ ધદશા-ધિદે શ માટે તેમિા કાયદાકીય પ્રધતધિધિ પણ અરજી કરી શકે છે . અધિધનયર્ના ભંગ ર્ાટે ધિક્ષા
(3) જે વ્યધિઓિા વેતિમાું ધવલુંબ થયો હોય તે વ્યધિ ફે ક્ટરી અથવા ઔદ્યોધિક 20. ધિયત તારીખિી પછી વેતિ ચકવણીમાું ધવલુંબ કરિાર કોઈ પણ વ્યધિ,
સુંસ્થાથી સુંબુંધિત કોઈપણ સુંખ્ યામાું વ્યધિઓ વતી, એક અરજી રજ કરી અથવા વેતિમાુંથી કોઈ અિધિકૃ ત કપાત કરવાથી રૂ 2., સિી દું ડ અપાય 000
શકાય છે . છે , પરું ત જો રાજ્ય સરકારિી મુંજરી અથવા તેિા દ્વારા અધિકૃ ત કોઈ અધિકારી
દ્વારા ચલાવવામાું આવે તો આ વતી. કોઈ અદાલતે આ પ્રકારિી ફધરયાદ િોુંિી
સત્તાર્ંડળ દ્વારા કાયમવાહી િહીું લેવી જ્યાું સિી કાયદાિી કલમ હેઠળ ધિયિ કરાયેલી રકમ અથવા 15
ધવલુંધબત વેતિિી ચૂકવણી માટે સુંપણ ૂ િ અથવા અમક િાિિેઅદાલત દ્વારા
18. સત્તામુંડળ કમિચારી વ્યધિિે વળતર આપી શકે છે અિે આ ઉપરાુંત ધવલુંધબત વેતિિી
અપીલ મુંજૂરી આપવામાું આવી િ હોય.
ચૂકવણી તથા િેરકાયદે સર રીતે થયેલી કપાતિી ચૂકવણીિો આદે શ કરી શકે છે .
અરજીિો ધિકાલ કયાિ પહેલા િોકરીદાતા દ્વારા કમિચારી વ્યધિિે કપાત અથવા 21. પેમાસ્ટર કે જે
ધવલુંધબત વેતિિી ચૂકવણી કરી દે વામાું આવી હોય ત્યારે પણ આવા વળતરિી
(૧) વેતિ સમય િક્કી કરતો િથી, અથવા
ચૂકવણીિો ધિદે શ તે આપી શકે છે .
દિાિવિાપૂણિ અથવા ધ્રણાસ્પદ ફરીયાદ કરવામાું આવી હોય તો તેવા ધકસ્સામાું, (૨) પ્રકાર પ્રમાણે ચકવણી કરે છે , અથવા
સત્તામુંડળ અરજીકતાિ ઉપર રૂ।. 50 કરતા વિ િધહ તેટલો દું ડ લાદી શકે છે અિે કોઈક (3) િોકરીયાત વ્યધિઓિી બહમતીિી િાષામાું અિે ફે ક્ટરીિા મખ્ય પ્રવેશ દ્વાર
ધકસ્સામાું િોકરીદાતાિે પણ આ રકમ ચૂકવવાિો આદે શ કરી શકે છે . પર અુંગ્રજીમાું આ તારીજ દશાિવામાું ધિષ્ફળ જાય છે
સત્તામુંડળિી સામે અપીલ (4)અધિધિયમ હેઠળ ધિયમોિો િુંિ કરે તો રૂ.૨૦૦ વિારે િધહ તેવા દું ડ માટે
જવાબદાર રહેશે.
19. સત્તામુંડળે કરેલા હકમ અિે ધિદે શિી ધવરુદ્ધમાું ૩૦ ધદવસિી અુંદર કોટિ માું ફરીયાદ
કરી શકાય છે :, ઈન્સપેક્ટર દ્વારા અિે તેિી મુંજરીથી જ ફધરયાદ કરી શકાય.

1તા. 20મી સપ્ટે મ્ બર, 2012િા રોજ િારતિા રાજપત્રમાું પ્રધસદ્ધ થયેલા જાહેરિામા એસ. ઓ. િું. 2260(ઈ)િા િાિ 2, કલમ 3, પેટા-
કલમ (2) પ્રમાણે “રૂ।. 400”િી રકમિી અવેજીમાું