3.

Persamaan Penambahan

sin(𝑥 + 𝑦 ) = sin 𝑥 cos 𝑦 + 𝑠𝑖𝑛𝑥 cos 𝑦

cos(𝑥 + 𝑦) = cos 𝑥 cos 𝑦 − sin 𝑥 sin 𝑦

tan 𝑥 tan 𝑦
tan(𝑥 + 𝑦) = 1−tan 𝑥 tan 𝑦

4. Persamaan Sudut Ganda

sin 2𝑥 = 2 sin 𝑥 cos 𝑥

cos 2x = cos2x-sin2x=2cos2 x – 1 = 1-2 sin2 x

5. Persamaan Setengah Sudut

cos 2𝑥
sin2x = 1 − 2

1+𝑐𝑜𝑠2𝑥
cos2x = 2

6. Persamaan Jumlah

𝑥𝑡𝑦 𝑦
sin 𝑥 + sin 𝑦 = 2 sin ( ) cos (𝑥 − )
2 2

𝑦 𝑦
𝑐𝑜𝑠 𝑥 + cos 𝑦 = 2 cos (𝑥 + ) cos (𝑥 − )
2 2

7. Persamaan Hasil

1
sin 𝑥 sin 𝑦 = − 2 [cos(𝑥 + 𝑦) − cos(𝑥 − 𝑦)]

1
cos 𝑥 cos 𝑦 = [cos(𝑥 + 𝑦) + cos(𝑥 − 𝑦)]
2

1
sin 𝑥 cos 𝑦 = 2 [sin(𝑥 + 𝑦) + sin(𝑥 − 𝑦)]

Contoh 1 :

Hitung tanpa menggunakan kalkulator :

𝜋
a. tan (− 4 )
 𝜋
b. cos (− 3 )

3
c. sin (− 4 𝜋)

Penyelesaian :

𝜋 𝜋
a. tan (− 4 ) = − tan ( 4 ) = −1

𝜋 𝜋 1
b. cos (− ) = cos ( ) =
3 3 2

3 1 1 1
c. sin (− 4 𝜋) = sin (𝜋 − 4 𝜋) = sin 4 𝜋 = 2 √2

Contoh 2 :

Tentukan daerah definisi dan daerah nilai fungsi 4

4
a. 𝑓(𝑥) = cos + sin 4 𝑥

b. 𝑔(𝑥) = 3 cos 𝑥 − 4 sin 𝑥

Penyelesaian :

a. Daerah definisi fungsi f adalah Df = R

4 4
𝑓(𝑥) = cos 𝑥 = sin 𝑥

= (cos 2 x sin 2 x ) 2 – 2 sin2 x cos2 x

1
= 1 − 2 (2 sin 𝑥 cos 𝑥)2

1
= 1 − 2 (sin 2𝑥)2

3 1
= 4 + 4 cos 4𝑥

Daerah nilai fungsi f dapat dicari sebagai berikut :

 −1 ≤ cos 4𝑥 ≤ 1
1 1
− ≤ cos 4𝑥 ≤ 1
4 4

1 3 1
≤ + cos 4𝑥 ≤ 1
2 4 4

1
2
≤ 𝑓(𝑥) ≤ 1

1
Jadi daerah fungsi f adalah Rf = [2 , 1

b. Daerah definisi fungsi gadalah Dg=R. untuk menentukan daerah nilai fungsi , nyatakan fungsi g
dalam bentuk 𝑔(𝑥) = 𝑘 cos} + 𝑎 𝑑𝑒𝑛𝑔𝑎𝑛 𝑘 𝑑𝑎𝑛 𝑎 konstanta positif. Dengan menggunakan dua
aturan untuk fungsi, diperoleh 𝑔(𝑥) = 5 cos(𝑥 + 𝑎) (silahkan diperiksa). Dengan menggunakan
sifat keterbatasan fungsi cosinus diperoleh

−1 ≤ cos(𝑥 + 𝑎) ≤ 1

−5 ≤ 5 cos(𝑥 + 𝑎) ≤ 5

−5 ≤ 𝑔(𝑥) ≤ 5

Jadi daerah nilai fungsi g adalah 𝑅𝑔 = [−5,5]

Contoh 3 :
𝜋
Gambar grafik fungsi f dengan persamaan 𝑓(𝑥) = sin(x − ) pada [-𝜋, 2𝜋]
4

Penyelesaian :
𝜋
Grafik fungsi f dapat dengan cara menggambar grafik fungsi sinus kemudian digeser ke kanan sejauh 4
pada selang [−𝜋, 2𝜋]