Linux Family Tree

Linux

Mac OS Android

Debian Redhat Other

Ubuntu Knopplx Fedora Centos Slackw Gentoo

u are

Mint Chrome Pclinux Mandri SuSE Puppy

Os av

Mepls Mageia Arch

Ye Naing Win
Page 1
ကျနော်တု့ိ အခုကနေစပြီး နေ့ောရမှာကနတာ့ Linux
အနကကာင်းြဲဖြစ်ြါတယ်။

Linux File System Hierarchy ဆိတ

ု ဲ့အအကြောင်းြေိုင်လိုြေ်ရအအာင်

Linux File System Hierarchy ဆိတ

ု ာြေအတာ့ File အတွေ Folder အတွေရဲ့ဖွေဲ့စည်းပုံ

အပါ့အော်။ အဓိြေ ြေအတာ့ သူြေ Tree ပုံစံေဲ့ဖွေဲ့စည်းထားတယ် သစ်ြေိုင်းတစ်ြေိုင်းြေ

အေအခြေ်အလြေ်အလးအတွေထွေြေ်လာသလိုအပါ့ ြေျအော်တို့ အဓိြေမြင်ရြှာ / သူတို့

ပင်ြ Directory လို့လည်းအခါ်တယ် အရင်းအမြစ်လို့လည်းအခါ်ကြေတယ် ြေိုယ်စားမပု

တယ်အပါ့ဗျာ။ ြေျအော်တို့ လြေ်အတွေ့ြေိုင်လိုြေ်ရအအာင်

cd / သည် change directory ( cd ) ြေိုအမပာတာမဖစ်သည် / သည် forward slash

ြေိုြေိုယ်စားမပုတာအပါ့ဗျာ cd / လို့ command ထဲြှာရိုြေ် ပပီးရင် Enter အခါြေ်အပါ့

ဗျာ ပပီးရင် ဘယ်ထဲြေိုအရာြေ်အေပပီးလည်းဆိုတာမပေ်စစ် လွေယ်ပါတယ်။
[yenaingwin@yenaingwin / ]$ forward slash / ထဲြေိုအရာြေ်အေသည်အပါ့ဗျာ

ြေျအော်တို့ pwd အအကြောင်းအလးဆြေ်ြေိုင်လိုြေ်ရအအာင်

p သည် print ြေိုယ်စားမပု တယ် w သည် working ြေိုဆိုလိုတဲ့သအဘာအပါ့ d သည်

directory ြေိုြေိုယ်စားမပုတယ်အပါ့ဗျ print working directory အပါ့

Ye Naing Win
Page 2
လြေ်ရှိအလုပ်လုပ်အေတဲ့ directory ြေိုအဖာ်မပတယ်ဆိုတဲ့အတိုင်းပါပဲ ခုဆရ
ို င်

ြေျအော်တို့ / ထဲြေိုအရာြေ်အေပပီ သူ့အအာြေ်ြှာဘာအတွေရှိြလဲ တစ်ချြေ်ကြေည့်ကြေြယ်

ls အခါ်ကြေည့်ရအအာင် ls လို့ရိုြေ်ပပီးရင် ထုံးစံအတိုင်း Enter အပါ့ Enter အခါြေ်ပပီးတာ
ေဲ့ သူ့အအာြေ်ြှာရှိတဲ့ directory အတွေလာအပါ်ြယ် အအပါ်ြှာအမပာခဲ့တဲ့ / ( forword

slash ) ရဲ့အအာြေ်ြှာ directory လာအပါ်တယ်လိုအမပာချင်တာပါ တစ်ေည်းအားမဖစ်

file အဖာ်မပအပးတယ်ဆိုလိုချင်တာပါ ရှုပ်သွေားပပီးလား အသချာသအဘာအပါြေ်အအာင်
နှစ်အခါြေ်အလာြေ်မပေ်ဖတ်ဖို့အမပာပါရအစဗျာ ဆြေ်ြေိုင်လိုြေ်ရအအာင်

ြေျအော်တို့အရင်ဆံးု အတွေ့ရြှာြေ bin အဲဒီ bin ထဲြှာဘာအတွေရှိလည်း ြအမပာမပခင် bin

ဆိတ
ု ာလားအပါ့ သူ့ြေို binary အခါ်တယ် bin ထဲြှာ command file အတွေရှိတယ်
ြေျအော်တို့ရိုြေ်လိုြေ်တဲ့ command file အတွေရှိတယ် ြေျအော်တို့ လြေ်အတွေ့လုပ်ကြေည့်

အအာင် ြေျအော်တို့ Terminal ထဲြှာ ရိုြေ်ရြယ့် လြ်းအကြောင်းအလးြေ တစ်ခုပဲ which

cd ရိုြေ် Enter အခါြေ်လိုြေ်ပါ /bin/cd သူ့ြေိုဘယ်လိုအခါ်လည်းဆိုရင် ပင်ြ

directory အအာြေ်ြေ bin အအာြေ်ြေ cd လို့အခါ်တယ် လွေယ်လွေယ်အလးပါပဲ

ြေျအော်တို့ ေားလည်ထားရြှာြေ ဘာလည်းဆိုရင် bin ထဲြှာ command အတွေရှိတယ်

ဆိတ
ု ာသိရင်အဆင်အမပပပီ။

Ye Naing Win
Page 3
boot အအကြောင်းဆြေ်လိုြေ်ရအအာင် သူြေအတာ့ရှင်းပါတယ် operating system

boot တြေ်လာဖို့အတွေြေ် လိုအပ်တဲ့ file အတွေသည် boot ဆိတ

ု ဲ့ file ထဲြှာရှိတယ်
ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ခုြေ dev သည် device file အတွေရှိတယ် ဘယ်လို device file
အတွေရှိတာလည်းဆိရ
ု င် hard disk file အတွေ cd rom file အတွေရှိတယ်လို့အမပာချင်တာ

အပါ့ဗျာ အဲဒီ file အတွေသည် dev file ထဲြှာရှိတယ်။ ဟုတ်ပပီ ဆြေ်သွေားရအအာင်

အောြေ်တစ်ခုြေ etc ( etcetera ) လို့အခါ်တယ် သူ့ထဲြှာဘာအတွေရှိအေလည်းဆိရ
ု င်
Network ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ Configuration file အတွေ Web Server ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ Configuration
အတွေ SSH ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ file အတွေ ရှင်းရှင်းပဲအမပာရြယ်ဆိုရင် etc file ထဲြှာ

Configuration file အားလုံးေီးပါးရှိတယ် ရှင်းသွေားလားအတာ့ြသိဘူး ြေိင

ု ်း အောြေ်

တစ်ခုဆြေ်ရအအာင်ဗျာ Home ဆိတ

ု ာအတာ့သိကြေြှာပါ အမပာရရင် အိြ်အပါ့ဗျာ
ြေဲရှင်းသွေားတာပဲလား ဘယ်သူအတွေအတွေြေ် အိြ်လည်းဆိရ
ု င် User အတွေအတွေြေ်

အိြ်လို့ ဆိုရြှာပဲ ြေျအော်တို့ User Account တစ်ခုဖွေင့်လိုြေ်ြယ်ဆရ

ို င် ဘယ်အအာြေ်
ြေိုအရာြေ်သွေားတာလည်းဆိရ
ု င် အဲဒီ Home အအာြေ်ြှာရှိအေရြယ် ြေျအော် alice ဆို
တဲ့ directory အလးတစ်ခုအဆာြေ်လိုြေ်ြယ် အဲဒီ alice ဆိတ
ု ဲ့ောြည်အတူ Home

ရဲ့အအာြေ်ြှာလာအဖာ်မပအေရြယ် အသချာေားလည်သာွေ းအအာင် ြေွေြေိုယ် အသချာစြ်းဖို့

အတာ့လိုြယ်။ အလွေယ်ြှတ်ထားလို့ရအအာင် Home သည် ထပ်အဆာြေ်လိုြေတ
် ဲ့ User

အတွေရဲ့ အိြ်လို့ြှတ်ထားရင်ရပပီ ဟုတ်ပပီ ဒါဆို ြေျအော်တို့အရှ့ဆြေ်ဆဲရ

ွေ အအာင် အောြေ်

တစ်ခုြေ root သူြေအတာ့ခြေ်ရှင်းရှင်းပါပဲ Super User အပါ့ဗျာ Linux Operating

System တစ်ခုလုံးြှာ လုပ်ပိုင်ခွေင့်အရှိဆုံး root ြေို ြေျအော်တို့အဆာြေ်ထားတာလား
ဆိမု ပေ်ရင်လည်း ြဟုတ်ဖူး CentOS ြေိုစစချင်း install လုပ်ထဲြေ root ဆိတ
ု ဲ့ User

သည်ပါလာခဲ့တာ ြှတ်ြိြယ်ထင်ပါတယ် root directory သည် forword slas ရဲ့

အအာြေ်ြှာရှိတယ် သူသည် ြေျအော်တို့တစ်မခားထပ်အဆာြေ်လိုြေ်တဲ့ User အတွေေဲ့သွေား

Ye Naing Win
Page 4
ြအရာဘူး သွေသူသီးသေ့်အေတယ် root account ြေဘာအတွေြေ်လည်းဆိရ
ု င် root

account ရဲ့ Home directory မဖစ်တယ် ြေျအော်တို့ ခုေအအပါ်ြှာအမပာခဲ့ Home

ေဲ့အရာလို့ြရဘူးအော်။ root user အတွေြေ် home directory မဖစ်တယ်။ အိုအြေလား
အောြေ်တစ်ခုြေ run ထဲြေိုအတာ့ ြေျအော်တို့ သိပ်ဝင်အလ့အတာ့ြရှိဘူး ဒါြယ့်သိထားရ

အအာင်အမပာမပအပးသွေားြယ် run directory သည် ြေျအော်တို့ လြေ်ရှိ run အေတဲ့

process ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့အအကြောင်းအရာအတွေသည် run directory ထဲြှာရှိတယ်။
ဒီအလာြေ်ပဲသိထားရင်ရပပီ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားြယ် sbin ဆိတ
ု ာဘာလည်း
Sbin သည် system binary လို့အခါ်တယ် sbin file ထဲြှာ system ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့

command အတွေတယ်။ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်လစ်ရအအာင်

tmp (temporary ) လို့အခါ်တယ် ခဏတာသိြ်းထားတဲ့ file အတွေသည် tem file ထဲြှာ

ရှိတယ်။ အဲအလာြေ်သိထားရင်ရပပီ အောြေ်တစ်ခု ဆြေ်သွေားြယ် အောြေ်တစ်ခုြေ usr

ရဲ့အအာြေ်ြှာဘာအတွေရှိနိုင်ြလဲအပါ့ သူ့ရဲ့အအာြေ်ြှာြေ bin , local , sbin , tmp အတွေ့

ရြယ် bin ထဲြှာဘာအတွေရှိလည်းဆိတ
ု ာအတာ့ အအပါ်ြှာလည်းအမပာမပခဲ့ပပီးပပီ binary
ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ command file အလးအတွေ ရှိြယ် local ကြေအတာ့ local ေဲ့ပတ်သြေ်

တဲ့ file အတွေရှိြယ် sbin ြေကြေအတာ့ system ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ file အတွေရှိြယ် tmp file
ြေအတာ့ ခဏယာယီသိြ်းထားလို့ရတဲ့ file အတွေရှိြယ် usr သည်ထပ်အဆာြေ်လိုြေ်

Directory file မဖစ်တယ် အဲလိုသိထားရင်အဆင်အမပပပီအပါ့ အောြေ်တစ်ခုြေ var ဆြေ်

ြယ်။ var file ထဲြှာ log file အတွေ error အတွေတတ်တဲ့ file အတွေ application packet
ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ file အတွေ အြောင်းတဲ့ file အတွေလည်းရှိနိုင်သလို ြအြောင်းတဲ့ file အတွေလည်း
ရှိနိုင်တယ် အေည်းငယ်သိထားဖို့အတာ့လို့ြယ် ဘယ်လိုသိထားရြလဲဆရ
ို င် var

အအာြေ်ြှာ log file အတွေရှိတယ် အဲဒီအလာြေ်သိထားရင်အိုအြေပါပပီ ြေဲ Linux File

System Hierarchy ြေအတာ့ဒီအလာြေ်ပါပဲ ထပ်သိချင်ရင်အတာ့google သာအခါြေ်
လိုြေ်ပါ။

Ye Naing Win
Page 5
Linux file folder and porperties

ြေျအော်အရင်ဆံးု ရှင်းမပရြှာြေ အရှ့ဆုးံ ြေ d ဆိတ

ု ဲ့အအကြောင်းြေိုအရင်ရှင်းြယ် d
ြေဘာြေို ြေိုယ်စားမပုလည်းဆိရ
ု င် folder ြေို ြေိုယ်စားမပုတယ် folder မဖစ်တဲ့

အတွေြေ်အရှ့ဆုးံ ြေ d လိုမပအေရင် folder လို့သိထားရြယ်။ - လို့လာမပအေရင် file လို့

ေားလည်ထားရြယ်။ ပပီးရင် ( rwx ) r သည် read , w သည် wirte , x သည် execut

Read , wirte , execut Permissions ဘယ်သူအတွေြေ် Permissions လည်းဆိရ

ု င် ဒီ
File ြေိပ
ု ိုင်တဲ့ User အတွေြေ် Permissions , ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ခုြေ ( r-x ) သူ

ြေဘယ်သူအတွေြေ် Permissions လည်းဆိရ

ု င် Group အတွေြေ် Permissions ဒီ File

သို့ြဟုတ် Directory ြေိုပိုင်တဲ့ Group အတွေြေ် Permissions , ပပီရင်အောြေ်ဆံးု ြေ

( r-x ) ဒီ r-x သည် ဘယ်သူ့အတွေြေ် Permissions လည်းဆိရ
ု င် ဒီ File ြေိုပိုင်တဲ့

User လည်းြဟုတ်ဖူး ဒီ File ြေိုပိုင်တဲ့ Group လည်းြဟုတ်သလို Other User အတွေ

ပိုင်တဲ့ Permissions မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် အောြေ်ြေ ( 2 ) သူသည် ြေျအော် အအပါ်ြှာ

Ye Naing Win
Page 6
အမပာခဲ့တဲ့ d သည် Folder မဖစ်တယ် အဲဒီ Folder ထဲြှာပါဝင်တဲ့ Set Folder ဘယ်နှစ်

ခုရှိလည်းဆိတ
ု ာြေို 2 သည်လာအဖာ်မပအပးတာမဖစ်တယ်။ ေားလည်လားြသိဘူး
အသချာအလးဖတ်အစချင်တယ်။ ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားရအအာင် ( User
Owner ) ြေျအော်တို့လြေ်ရှိ File ြေိုဖေ်တီးတဲ့ User or Owner အပါ့ တစ်ေည်းအား

မဖစ် File ြေိုပိုင်တဲ့ ပိုင်ရှင်အပါ့ဗျာ။ ပပီးရင်အောြေ်တစ်ခုြေ File ြေိုပိုင်ဆုင

ိ ်တဲ့ Group ရဲ့
ောြည်။ အောြေ်တစ်ခုြေ ( Size ) File သို့ြဟုတ် Folder Size ြေို kilobyte ေဲ့လာ
မပအပးတယ် ဘယ်လိုလာမပအပးလည်းသိချင်ရင် ( ls –ld File Name ) လို့ရိုြေ်ကြေည့်
နိုင်ပါတယ်။ အောြေ်တစ်ခုြေ ( Date ) File or Folder ြေိုစပပီးဖေ်တီးလိုြေ်တဲ့ Date

မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် Time , Date and Time အပါ့ဗျာရှင်းရှင်းအလးပဲ ဒီ File ြေိုစပပီးဖေ်

တီးလိုြေ်တဲ့အချ ိေ်ေဲ့အေ့ြေိုမပအပးတယ်။ ဟုတ်ပပီ အောြေ်ဆးုံ တစ်ခုြေ File ဒါြှြဟုတ်

Folder ရဲ့အြည်အပါ့ File အြည်ြေ Videos မဖစ်တဲ့အတွေြေ် Videos File လို့လာမြင်

အေရြယ်။ ြေျအော်တို့မပေ်စြ်းကြေည့်ရအအာင်

ြေျအော်တို့ Terminal ထဲြှာ ( cp /etc/passwd ./ ) ရိုြေ်ကြေည့်ရအအာင်

cp သည် copy ြေူးသည်လို့အြည်ရတယ် ./ သည် ခုအရာြေ်အေတဲ့ အေရာြေို copy ြေူး

ပါလို့အခါ်တယ်။ ပပီးတာေဲ့ ls ေဲ့ မပေ်စစ်ကြေည့်ရအအာင် ြေိုင်း passwd ဆိတ

ု ဲ့ File အလး

အရာြေ်အေတာြေိုအတွေ့ရြယ် ဟုတ်ပပီ သူ့ရဲ့ Porperties ြေို ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ရြယ်

ဘယ်လိုကြေည့်ရြလဲဆရ
ို င် ( ls -lh passwd ) ေဲ့ကြေည့်ရြယ် l သည် list လို့အြည်ရ

တယ်, h သည် Human Readable လို့အြည်ရတယ်။ ဒီအလာြေ်ဆိုေားလည်ြယ်လို့

ထင်ပါတယ်… အားလုံးအဆင်အမပပါအစ.....

Ye Naing Win
Page 7
Runlevel
Run level Mode Action
0 Halt Shut Down System

1 Single – User Mode Does Not Configure

Network interfaces
2 Single – User Mode Does Not Configure

Network interfaces
3 Multi User Mode With Starts The System
Networking Normally

4 Undefinde Not Used/User definable

5 X11 As Run Level 3 + display

Manager ( X )
6 Reboot Reboots the System

Undersstanding systemctl
1. systemctl status network 8. systemctl reboot
2. systemctl stop network 9. systemctl hibernate
3. systemctl start network
4. systemctl restart network
5. systemctl enable network
6. systemctl disable network
7. systemctl shutdown

Ye Naing Win
Page 8
 Basic Essential Commands
Linux ြှာ ြသိြမဖစ်လိုြယ့် အအမခ Command အလးအတွေြေိုအမပာမပအပးသွေားြယ်

လွေယ်တဲ့အပိုင်းြေအေ တစ်ဆင့်ချင်းသွေားကြေတာအပါ့ ဆွေလ

ဲ ိုြေ်ရအအာင်ဗျာ
[root@yenaingwin ~]# အရှ့ြေ root သည် User Name မဖစ်တယ် root အောြေ်ြေ
yenaingwin သည် Computer Name တစ်ေည်းအားမဖစ် Host Name လို့အခါ်တယ်

~ ဒီဟာအလးသည် Home Directory ြေိုအရာြေ်အေသည်လို့ဆလ

ို ိုတယ် အောြေ်ဆံးု ြေ
# သည် Group User အသုံးမပုအေသည်လို့မပအပးတယ် Other User အတွေသုံးအေတယ်
ဆိလ
ု ျှင် $ လာမပအပးအေရြယ် ြေိုယ်အသုံးမပုအေတဲ့ User Name ြေိုသိချင်ရင်

Terminal ထဲြှာ whoami လို့အသုံးမပုနိုင်တယ် အောြေ်တစ်ေည်းြေ who လို့လည်း

အသုံးမပုလို့ရတယ် w -f လို့လည်းအသုံးမပုလို့ရတယ်။ ပပီးရင် date အတွေ calendar

အတွေကြေည့်လို့ရတယ် ဘယ်လိုကြေည့်ြလဲဆရ
ို င် Terminal ြှာ date လို့ရိုြေ်လိုြေရ
် င်

လြေ်ရှိ date and time ြေိုလာမပအပးတယ်။ cal လို့ရိုြေ်ြယ်ဆိုရင် လြေ်ရှိ month

ြေိုလာမပအပးတယ်။ 2019 ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ calendar အားလုံးြေိုကြေည့်ချင်တယ်ဆိုရင်

cal 2019 လို့အသုံးမပုနိုင်တယ်။ Terminal ထဲ စာအတွေရှင်းြယ်ဆိုရင် clear လို့အသုံး

မပုနိုင်တယ်။ လြေ်အတွေ့အသုံးမပုကြေည့်ပါ အဆင်အမပပါလိြ့်ြယ်ဆြေ်ဆလ

ွေဲ ိုြေ်ရအအာင်
ြေျအော်တို့ Command တစ်ခုြေ ဘာအတွေြေ်အလုပ်လုပ်တာလည်း သိချင်ရင်

whatis Command ြေိုအသုံးမပုနိုင်တယ်။ whatis သည် ( GUI ) ြှာအြျားဆုးံ ပါ

တယ်။ ( CLI ) ြှာအတာ့ပါခဲတယ်။ ဥပြာ ( whatis who ) လို့ရိုြေ်ကြေည့်ြယ်ဆရ
ို င်

who ြေဘယ်လိုအလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတာြေိုလာအဖာ်မပအပးြှာမဖစ်တယ်။ ြေိုယ်သိချင်

တဲ့ Command ြေိုအသုံးမပုပပီးအတာ့ whatis ေဲ့တွေဲပပီးစြ်းကြေည့်နိုင်ပါတယ်။

အောြေ်တစ်ခုြေ which သူသည် Command တစ်ခုရဲ့တည်အေရာြေိုမပအပးတယ်

ဥပြာ ( which whatis ) ဆိလ

ု ျှင် /usr/bin/whatis လို့သူလာမပအပးတယ်

အောြေ်တစ်ခုြေ type သူသည်ဘာလဲ လြေ်အတွေစြ်းကြေည့်ရြယ် ဥပြာ ( type

whatis ) ဆိပု ပီးအတာ့ Terminal ြှာရိုြေ်ကြေည့်ရအအာင် ဘာလာအမပာလည်းဆိရ
ု င်

Ye Naing Win
Page 9
whatis is hashed ( /usr/bin/whatis ) သူသည်ဘာလဲဆအ
ို တာ့ hashed ေဲ့ run တဲ့

Command ြေိုမပအပးတယ် ပပီးရင်ဘာလဲဆိုအတာ့ Command ရဲ့တည်အေရာလြ်း

အကြောင်းအလးြေိုလာမပအပးတယ် ။ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားြယ် info ဆိတ
ု ာကြေအတာ့
Command တစ်ခုရဲ့ information အတွေြေိုထုတအ
် ပးတယ် ဘယ်လိုထုတအ
် ပးလည်းဆို

ရင် ြေျအော်တို့ ဥပြာ ြေိုကြေည့်ရအအာင်ဗျာ Terminal ထဲြှာ( info who )လို့ရိုြေ်အခါ်

လိုြေ်တာေဲ့ who ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ information အတွေြေိုထုပ်မပတယ်။ ပပီးရင် Keyboard အပါ်
ြေ Up , Down Key ေဲ့လိုသလိုကြေည့်နိုင်ပါတယ်။ မပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆိုရင် Keyboard အပါ်
ြေ q Key နှိပ်ပပီးမပေ်ထွေြေ်နိုင်ပါတယ်။ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်ကြေြယ် man and --help

အြေူညီအခါ်တယ်လို အဓိပါ္ပယ်ရတယ် အရှ့ဆြေ်ဆဲရ

ွေ အအာင်ဗျာ ဥပြာ ြေျအော်တို့

Terminal ထဲြှာ ( man who ) လို့ရိုြေ်လိုြေ်ပါ Manual အတွေကြေလာြယ် အောြေ်ပပီး

အတာ့ သူေဲ့သြေ်ဆင
ို ် Option အတွေကြေလာြယ် ဘာအတွေလည်းဆိရ
ု င် ( -a , -b , -h )

စသည်မဖစ်အပါ့ ြေိုယ်လိုအပ်တဲ့ Option အတွေြေိုအသုံးမပုလို့ရတယ် ဒီ Manual ထဲြေ

အေမပေ်ထွေြေ်ချင်တယ်ဆိုရင် ြေျအော်တို့အအပါ်ြှာအမပာခဲ့သလိုပဲ Keyboard အပါ်ြေ q
ြေိုနှိပ်ပပီးမပေ်ထွေြေ်နိုင်ပါတယ်။ အောြေ်တစ်ခုြေ -- help အမပာရြယ်ဆိုရင် အြေူညီ

အခါ်တာ ဘယ်လိုအြေူညီအခါ်တာလည်းဆိတ
ု ာကြေည့်ရအအာင် ( who --help | grep
less ) လို့အခါ်ကြေည့်ရြယ် လို့အပ်တဲ့ အြေူညီအတွေအပါ်လာရင် Up , Down Key ေဲ့လို

သလိုကြေည့်နိုင်တယ် တစ်ခုရှိတာြေ | အလးသည် အရှ့ြေလာတဲ့ result ြေို အောြေ်ြေ

Command ဆီြေိုပို့အပးတာမဖစ်တယ်။ အောြေ်တစ်ခုြေ work space change တာ

မဖစ်တယ် ဘယ်လိုအမပာင်းရြလဲဆိုရင် ြေျအော်တို့ Keyboard အပါ်ြေ Ctrl + Alt နှိပ်
ထားပပီး Up – Down Key ေဲ့လိုသလို work space change နိုင်ပါတယ်။

အြေျးဇူးတင်ပါတယ်။ အောြေ်ထပ် Command အအကြောင်းအလးအတွေဆြေ်လိုြေ်ရ

အအာင်ဗျာ.......

Ye Naing Win
Page 10
ဒီတစ်ခါ ြေျအော်တို့အလ့လာရြှာြေ ls ဆိတ
ု ဲ့ Command အအကြောင်းအလးပဲမဖစ်တယ်

ls သည် list ြေိုဆိုလိုချင်တာမဖစ်တယ်။ File အတွေ Directory အတွေြေို list ထုတအ

် ပးတဲ့
သအဘာအပါ့ဗျာ ြေျအော်တိစ
ု့ ြ်းကြေည့်ရြယ်ဆိုရင် ြေျအော်တို့ Terminal ထဲြှာ pwd
(print working directory) ရိုြေ်ကြေည့်ပါ အတွေ့ရြှာြေ / အအာြေ်ြေ home Directory

ြေိုအရာြေ်အေတယ်လို့မပအေရြယ် ြေျအော်တို့ File တစ်ခုအလာြေ်အဆာြေ်ကြေည့်ရြယ်

touch ဆိတ
ု ဲ့ Command သည် File အဆာြေ်တဲ့ Command မဖစ်တယ်။
ဥပြာ touch file { 1,2,3 } လို့အဆာြေ်ကြေည့်လိုြေ်ြယ် ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ်
touch ဆိတ
ု ာြေအတာ့ File အဆာြေ်ရင်သုံးတဲ့ Command မဖစ်တယ်။

အောြေ်ပိုင်းကြေရင် အဲဒီအအကြောင်းအလးအတွေ ဆြေ်သင်အပးြယ်ဗျာ ခုအတာ့

ဆြေ်သွေားရအအာင်

အောြေ်တစ်ခုြေ Directory အဆာြေ်တဲ့ Command , mkdir ဥပြာ mkdir {1,2,3}

Directory သုံးခုအဆာြေ်လိုြေ်ြယ်။ ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ရင် ြေိုယ်အဆာြေ်ထားတဲ့ dir အတွေ

File အတွေ မြင်ြေိုမြင်ရြယ် ls သည် Current Directory ရှိတဲ့, File အတွေ directory
အတွေြေို list ထုတ်အပးတာမဖစ်တယ်။

Ye Naing Win
Page 11
အောြေ်တစ်ခုဆြေ်ြေိုင်ြယ် ဘာလဲဆအ
ို တာ့ ls -l ေဲ့ကြေည့်ြယ်ဆိုရင် file အတွေ dir

အတွေရဲ့ Porpertie အတွေြေိုပါမြင်ရြယ်

ြေျအော်အအပါ်ြှာလည်းအမပာမပခဲ့ပပီးသားမဖစ်တယ် ထပ်ြှတ်ြိအအာင် ထပ်အမပာသွေား

ြယ်။ အအရှ့ြေ d သည် directory ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ်, - သည် File ြေိုဆိုလိုတာ

မဖစ်တယ်။ အဲအလာြေ်ဆုိ ေားလည်ြယ်ထင်ပါတယ် ရှင်းရှင်းအလးပါပဲ ls -l ေဲ့ကြေည့်

ြယ်ဆိုရင် File အတွေ Folder အတွေရဲ့ Porpertie ြေိုမြင်ရြယ် ရှင်းပပီလို့ထင်ပါတယ်။

အောြေ်တစ်ခုဆြေ်လြေ်ပပီးအတာ့ြေိုင်ြယ် ဘာလဲဆုရ
ိ ရင် hidden file အတွေြေိုကြေည့်
ြယ် ဘယ်လိုကြေည့်ြလဲဆရ
ို င် ls -al ေဲ့ကြေည့်ြယ်, a ဆိတ
ု ာ all လိုအဓိပါ္ပယ်ရတယ်

Ye Naing Win
Page 12
ဒီပုံြေအတာ့ hidden မဖစ်အေတဲ့ File အတွေမပအပးတာမဖစ်တယ် . ( dot ) အလးအတွေသည်

hidden file မဖစ်အေတဲ့ File အတွေမဖစ်တယ်, Linux ြှာ File အတွေ Folder အတွေရဲ့အရှ့ြှာ
. ( dot ) ထည့်လိုြေ်ြယ်ဆိုရင် အလိုလို hidden မဖစ်သွေားတယ်။
အောြေ်တစ်ဆင့်ဆြေ်သွေားြယ် , File or Folder ရဲ့ Size ြေိုကြေည့်ြယ် ls -lh ေဲ့ကြေည့်

ြယ် h သည် Human Readable လို့အဓိပ္ပယ်ရတယ် ls -lh ( file name ) အောြေ်ြေ

ြေိုယ်ဖွေင့်ချင်တဲ့ file name ြေိုထည့်ပါ။ လြေ်အတွေ့စြ်းကြေည့်ကြေရအအာင်

ဒီလိုဆိုရင် Human Readable ေဲ့မပအပးတယ် ြေျအော်ြေ passwd ဆိတ

ု ဲ့ file ြေို

ကြေည့်လိုြေ်တာမဖစ်တယ် သူ့ရဲ့ file size သည် 3.6K လို့လာမပအပးတယ်, အောြေ်တစ်ခု

ရှိတာြေ ls -l passwd ကြေည့်ြယ်ဆိုရင်

သူြေ အတိအြေျြအဖာ်မပအပးဘူး 3641 လို့ပဲမပအပးတယ် ေားလည်ြယ်ထင်ပါတယ်။

အောြေ်တစ်ဆင့်ြေို ြေျအော်တို့သွေားြယ် directory ြေိုကြေည့်ြယ် ခုဏြေ ြေျအော်တို့
File ြေိုကြေည့်တာ ခုြေ directory ြေိုကြေည့်ြှာမဖစ်တယ်။ ls -ldh ( dir name ) dir
မဖစ်တဲ့အတွေြေ် d ထည့်အပးရြယ် အရင်ဆံးု file size ကြေီးတာြေို copy ြေူးရြယ်
cp -R /etc/sysconfig/network-scripts ./
./ သည်လြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့ အေရာြေို ြေိုယ်စားမပုတယ် , dir ထဲြှာ file

အတွေရှိအေတယ်ဆရ
ို င် ရိုးရိုးအလးေဲ့ copy ြေူးလို့ြရဘူး အဲဒါအကြောင့် -R
ထည့်အပးရြယ်, အောြေ်ြှ cp အအကြောင်းြေိုဆြေ်ရှင်းအပးြယ်

Ye Naing Win
Page 13
အအပါ်ြေပုံြှာကြေည့်လိုြေ်ပါ ြေျအော်ခုေ copy ြေူးလိုြေ်တဲ့ network-scripts ဆိတ
ု ဲ့

dir အလးအရာြေ်ရှိအေတာအတွေ့ရြယ် သူ့ရဲ့ Porperties ြေိုကြေည့်ြယ်ဆိုရင် ls -ldh

network-scripts လို့ရိုြေ်ပါ ပပီးရင်အတာ့ Enter အပါ့ဗျာ , dir မဖစ်တဲ့အတွေြေ် d ထည့်
တာမဖစ်တယ် အားလုံးပဲအဆင်အမပြယ်ထင်ပါတယ်။ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားရြယ်

ls -lt ( t သည် time လို့အဓိပ္ပယ်ရတယ် ) သူြေဘာြေိုအလုပ်လုပ်အပးလည်းဆိရ

ု င်
ြေျအော်တို့ အောြေ်ဆံးု အဆာြေ်ခဲ့တဲ့ file,folder အတွေြေိုကြေည့်ချင်တယ်ဆိုရင် ls -lt ေဲ့
အခါ်ကြေည့်လို့ရတယ် ရှင်းရှင်းပဲအမပာြယ်ဗျာ file အတွေ folder အတွေြေိုအဆာြေ်လိုြေ်တဲ့

အချ ိေ် အေ့ရြေ်အတွေြေိုအဖာ်မပတဲ့သအဘာပါပဲ ေားလည်းြယ်ထင်တယ်။ အောြေ်တစ်ခု

ဆြေ်ြယ် ls -ltr သူြေျအတာ့အအပါ်ြေတင်မပခဲ့တဲ့တာေဲ့ အမပာင်းမပေ်မဖစ်သွေားတယ်

အောြေ်ြေ r ထည့်အပးလိုြေ်တဲ့အတွေြေ် ( reverse ) မဖစ်ပပီးအတာ့ အချ ိေ်အအစာဆုံး

file , folder အတွေြေိုလာမပအပးတယ် အဲလိုေားလည်ထားရင်ရပပီ။

Ye Naing Win
Page 14
ြေျအော်တို့ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားလိုြေ်ရအအာင်ဗျာ

ls -lSh ( S အကြေီးသည် size ြေို ြေိုယ်စားမပုတယ် ) သူသည် size အကြေီးဆုးံ ြေို

အအပါ်ဆုးံ ြှာအဖာ်မပအပးတယ် , file size ငယ်တာြေိုအရင်ဆံးု မပအပးအစချင်ရင်အတာ့
ခေြေအအပါ်ြှာ အမပာခဲ့တဲ့ r ြေိုထည့်အပးရြယ်။ ဥပြာ ls -lShr

ဒီပုံြေိုကြေည့်လိုြေ်ရင်အတာ့ ေားလည်ြယ်ထင်ပါတယ်

ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားြယ် ဘာလဲဆအ
ို တာ့ ls --sort=extension သူြေ

file , folder အတွေြေို extension ေဲ့စေစ်တြေျစီအပးတယ် ြေျအော်တို့လြေ်အတွေ့ လုပ်

ကြေည့်လိုြေ်ရင်ပိုမြင်သွေားြှာပါ။ အရင်ဆံးု file extension ြတူတာြေိုအဆာြေ်လိုြေ်ရ

ြယ်, ( ဥပြာ - touch song{1,2,3,4,5}.mp3 ) ြေျအော်တို့ခုအဆာြေ်လိုြေ်တဲ့ mp3

file အတွေြေို ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်လိုြေ်ရင် file အတွေြေ ဟိုအေရာအရာြေ်လိုြေ် ဒီအေရာအရာြေ်

လိုြေ်ေဲ့ အတွေ့အေရြယ်, ခုြေျအော်အဖာ်မပြှာြေ a ဆိလ

ု ျှင် a , b ဆိလ
ု ျှင် b သူ့အေရာေဲ့
သူအစင်လိုြေ်အလးမဖစ်အေရြယ် ls --sort=extension လို့ရိုြေ်လိုြေ်ယုံပါပဲ ြေွေြေိုယ်

လြေ်အတွေ့ စြ်းကြေည့်လိုြေ်ရင်ေားလည်သာွေ းြှာပါ။

Ye Naing Win
Page 15
ls --sort=extension

အားလုံးအဆင်အမပပါအစ။ အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားကြေြယ်
ls –l –-group-directories-first သူကြေအတာ့ဘယ်လိုလာလည်းဆိအ
ု တာ့ folder
အတွေြေိုအရင်မပြယ် ပပီးရင် file အတွေြေအောြေ်ြေလာမပြယ် အဲလိုခွေဲကြေည့်ချင်ရင်

ဘယ်လို Options ြေိုအသုံးမပုလည်းဆိအ

ု တာ့ ls –l –-group-directories-first ဒါြေို
အသုံးမပုရြယ်။ ြေျအော်တို့ size ြေိုပါတစ်ခါထဲကြေည့်ြယ်ဆရ
ို င် h ြေိုထည့်အသုံးမပုရ

ြယ် ( ဥပြာ - ls –lh –group-directroies-first ) အဲလိုအရးအပးရြယ်

( ls –l -–group-directories-first )

( ls –lh -–group-directories-first )

အားလုံးအဆင်အမပပါအစဗျာ...

Ye Naing Win
Page 16
ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ခုြေ ls –lZ ( Z အကြေီး ) ( သို့ြဟုတ် ) ls –ldZ သူသည်ဘာြေို

အလုပ်လုပ်အပးလည်းဆိရ
ု င် Centos တို့ Rethat တို့ Frdora တို့ြှာ ဘာပါလည်းဆို
အတာ့ selinux ဆိတ
ု ဲ့ security layer တစ်ခုပါလာတယ်, အဲဒီ selinux ရဲ့ security
layer ြေ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လည်းဆိရ
ု င် file and folder အတွေြေို label လိုြေ်ထိုး

ထားတာ အဲဒီ label အတွေြေိုကြေည့်ချင်တယ်ဆိုရင် အသုံးမပုအပးရြဲ့ command ြေ

ls –lZ ( or ) ls –ldZ မဖစ်တယ်။ example အအေေဲ့ ြေျအော်တို့ ls ေဲ့အရင်ကြေည့်ြယ်
ြေျအော်တို့ hello ဆိတ
ု ဲ့ file တစ်ခုြေို ls –l hello လို့အခါ်ကြေည့်လိုြေ်ြယ် ြေျအော်တို့
Terminal ထဲြှာ ရိုးရိုးအလးပဲမြင်အေရြယ် , selinux ရဲ့ label အတွေြေိုြမြင်ရဘူးအပါ့ဗျာ

အဲဒီ selinux ရဲ့ label အတွေြေိုကြေည့်ြယ်ဆရ

ို င် အသုံးမပုရြယ့် command ြေ ls –lZ

မဖစ်တယ်, လြေ်အတွေ့စြ်းသပ်ကြေည့်နိုင်ပါတယ်

ls ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့အအကြောင်းအရာအတွေြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ပါပဲ အားလုံးပဲအဆင်အမပပါအစဗျာ

1. ls 2. ls –l

3. ls –al 4. ls -lh file name

5. ls -ldh directoriy name 6. ls –lt
7. ls –lS 8. ls --sort=extension

9. ls --group-directories-first 10. ls -lZ ( or ) ls –ldZ

Ye Naing Win
Page 17
 ြေျအော် ဒီတစ်ခါတင်ဆြေ်အပးြှာြေ cd ေဲ့ pwd အအကြောင်းအလးအပါ့

cd directory name pwd cd .. cd .

cd ~ ( or ) cd

cd ြေ ( change directory ) မဖစ်တယ်, Folder တစ်ခုြေအေ တစ်ခုြေိုြေူးအမပာင်း

တဲ့ command မဖစ်တယ်, အောြေ်တစ်ခုြေ pwd ( print working directory )
လြ်းအကြောင်းအပျာြေ်အေရင် ြေိုယ်အရာြေ်ရှိအေတဲ့ အေရာြေိုမပတဲ့ command မဖစ်
တယ်။ ြေျအော်တို့ လြေ်အတွေ့စြ်းကြေည့်ကြေြယ် ြေျအော်တို့လြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့

အေရာြေို pwd ေဲ့ကြေည့်ြယ် အဲ... အဲြှာလာမပပပီ

ဘယ်ြေိုအရာြေ်အေတာလည်းဆိရ
ု င် /root ရဲ့ home directory ြေိုအရာြေ်အေတာ

မဖစ်တယ်။ pwd ေဲ့ကြေည့်လို့ရတယ် ~ ပုံစံအလးြေိုမြင်ရင်လည်း /root ရဲ့ home

directory ြေိုအရာြေ်အေတယ်လို့သိနိုင်တယ်။ ြေျအော်တို့ / ( forwold Slash ) ထဲ

ြေိုဝင်ကြေည့်ြယ် ဘယ်လိုသွေားရြလဲဆရ
ို င် cd / အပါ့ဗျာ pwd ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ်

ဒါဆိုရင် / directory ထဲြေိုအရာြေ်အေတာအတွေ့ရြယ် , ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ရင် dir အတွေ

ြေိုမြင်အေရြယ်, ပပီးရင် dir တစ်ခုထဲြေိုဝင်ကြေည့်ကြေြယ် ဟုတ်ပပီ ြေျအော်တို့ etc
အအာြေ်ြေိုဝင်ကြေည့်ြယ် cd /etc ေဲ့ဝင်ကြေည့်ြယ် အဲလိုဆရ
ို င် etc ရဲ့ location ြေို

အရာြေ်အေတယ်လို့သိရြယ် ဘယ်လိုလာမပြလဲဆုရ
ိ င် ပုံြေိုတစ်ချြေ်ကြေည့်လိုြေ်ပါ

Ye Naing Win
Page 18
ြေျအော်တို့ ls ေဲ့အခါ်ကြေည့်လိုြေ်ြယ် အဲြှာစအတွေ့တာပဲ ဘာအတွေြှေ်းြသိဘူး အြျား

ကြေီးပဲလာအပါ်တာြေိုအတွေ့ရြယ် , ပပီးရင် clear ေဲ့ရှင်းထုတ်လိုြေ်အပါ့ဗျာ, etc အအာြေ်

ထဲြေပဲ sysconfig ထဲြေိုထပ်ဝင်ကြေည့်ြယ် ဘယ်လိုဝင်ြလဲဆုရ
ိ င် ls sysconfig ေဲ့
အသုံးမပုနိုင်တယ်, အဲလိုဆိုရင် ြေျအော်ကြေည့်လိုြေ်တဲ့ sysconfig ထဲြှာပါလာတဲ့ list

အတွေြေို သူြေထုတ်မပအပးတယ်။

ြေျအော်တို့အောြေ်တစ်ဆင့်ဆြေ်ဝင်ကြေည့်ကြေြယ် sysconfig ထဲြေိုဝင်ကြေည့်ြယ်

ဘယ်လိုဝင်ြလဲဆရ
ို င် cd sysconfig လိုအသုံးမပုအပးရြယ် အဲလိုဆရ
ို င် location ြေ

change သွေားတာြေိုအတွေ့ရြယ် ဘယ်လို change သွေားလည်းဆိရ

ု င် [root@yen@ing
win sysconfig] # ဒီလိုပုံစံေဲ့ change သွေားတာြေိုအတွေ့ရြယ်,

ဟုတ်ပပီ ြေျအော်တို့ sysconfig ထဲြေြှ network-scripts ဆိတ

ု ဲ့ directory ထဲြေိုဆြေ်
ဝင်ြယ်, ဘယ်လိုဝင်ရြလဲဆုရ
ိ င် ls -l network-scripts အပါ့ဗျာ ဒါဆိရ
ု င် network-

scripts ေဲ့ဆိင
ု ်တဲ့ list အတွေြေိုသူထုတ်မပအပးအေရြယ် ,

Ye Naing Win
Page 19
ြေျအော်တို့ network-scripts ထဲြေိုထပ်ဝင်ဦးြယ်ဗျာ cd network-scripts ေဲ့ဝင်ရ

ြယ် အဲြှာတစ်ချြေ်ကြေည့်လိုြေ် location ြေ change သွေားပပီ ဘယ်လို change သွေား

လည်းဆိရ
ု င် [root@yen@ingwin network-scripts]# အပါ့ဗျာ

ြေျအော်တို့ ခုလို တဆင့်ပပီးတဆင့်ဝင်တာြေို relative path လို့အခါ်တယ်, ဟုတ်ပပီ

ခုအရာြေ်အေတဲ့လြ်းအကြောင်းြေို pwd ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ် ဒါဆိရ

ု င် ြေျအော်တို့အရာြေ်အေ
တဲ့လြ်းအကြောင်းြေိုမပအပးတယ် , network-scripts အအာြေ်ြေအေမပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆရ
ို င်
cd .. ေဲ့မပေ်ထွေြေ်နိုင်တယ် ဒါြဲ့သူြေ တစ်ဆင့်ပဲမပေ်ထွေြေ်အပးတယ်, တဆင့်ချင်းဆို
အတာ့ကြောတာအပါ့ဗျာ home directory ြေိုမပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆိုရင် အသုံးမပုရြဲ့
command ြေ cd လို့ရိုြေ်အခါြေ်ယုံပါပဲ, ပပီးရင်ြေိုယ်အရာြေ်အေတဲ့လြ်းအကြောင်းြေိုမပေ်
ကြေည့်ြယ် pwd ပပီးရင် enter အပါ့, ဒါဆိုရင် /root ြေိုမပေ်အရာြေ်အေတာအတွေ့ရြယ်
ြေွေြေိုယ်ခဏခဏမပေ်စြ်းကြေည့်ပါ။ အောြေ်တစ်ခါတင်ဆြေ်ြှာြေ Absolute path

သူြေကြေအတာ့လြ်းအကြောင်းြေိုတစ်ခါထဲရိုြေ်အပးရတာမဖစ်တယ် , ဘယ်လိုလည်းဆိရ
ု င်

ဒီလို cd /etc/sysconfig/network-scripts လြ်းအကြောင်းြေိုတခါထဲရိုြေ်ထည့်တာြေို

Absolute path လို့အခါ်တယ်, ြေျအော်တို့ pwd ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ်ဆိုရင် သူြေ

/etc/sysconfig/network-scripts ဆိတ
ု ဲ့ folder ထဲြေိုအရာြေ်အေတယ်လို့ လာမပအပး
တယ်, ြေျအော်တို့ network-scirpts ထဲြေမပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆိုရင် cd ရိုြေ်ပပီး enter

အခါြေ်လိုြေ်ရင်လည်း home directory ထဲြေိုမပေ်အရာြေ်တယ် အဲလိုြှြဟုတ်ဖူး

cd ~ ဆိလ
ု ည်း home directory ြေိုမပေ်မပအပးတယ်, ြေွေြေိုယ်အဆင်အမပတာေဲ့အသုံး
မပုနိုင်ပါတယ် cd ေဲ့ pwd ရဲ့အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ပါပဲ အားလုံးပဲအဆင်အမပ

ပါအစဗျာ ေားြလည်ရင်အအာြေ်ြေပုံြေိုကြေည့်နိုင်ပါတယ်

Ye Naing Win
Page 20
network-scripts , cd .. , sysconfig , cd , pwd , /root

( touch , mkdir , cp and mv, rename with mv, rm –rf )

ြေျအော်တို့ ခုတခါ file အတွေအဆာြေ်ြယ်, ပပီးရင် folder အတွေလည်းအဆာြေ်ြယ်,

ပပီးရင်လည်း copy ြေူးြယ်, move လုပ်ြယ်ြေျအော်တို့ windows ြှာဆိရ

ု င် cut လုပ်
တယ်အခါ်တယ်, linux ြှာအတာ့ move လုပ်တယ်အပါ့ဗျာ ပပီးရင် file အတွေ directory
အတွေြေို rename လုပ်ြယ်, ပပီးရင် မပေ်ဖျြေ်ကြေြယ် ဒီအအကြောင်းအတွေြေို ြေျအော်တို့

လြေ်အတွေ့ြေိုင်ြယ်။ ြေျအော်တို့ file အတွေြေိုမပုလုပ်အတာ့ြယ်ဆရ

ို င် touch ဆို
တဲ့ command ြေိုအသုံးမပုတယ်, directory အတွေြေိုအဆာြေ်ြယ်ဆိုပါစို့ အသုံးမပုရ

ြည် command ြေ mkdir မဖစ်တယ်, copy ြေူးရင်အသုံးမပုရြည် command ြေ

cp ဆိတ
ု ဲ့ command ပဲမဖစ်တယ်, move လုပ်ြယ်ဆိုလျှင် အသုံးမပုရြည် command
ြေ mv မဖစ်တယ်, သူ့ြေိုတစ်ေည်းအားမဖင့် cut တဲ့သအဘာပါပဲ, အောြေ်တစ်ခုြေ file
အတွေ directory အတွေြေို rename change အတာ့ြယ်ဆိုရင်အတာ့ အသုံးမပုအပးရြည်

command ြေ mv ပဲမဖစ်တယ်, file အတွေ directory အတွေြေို ဖျြေ်ြယ်ဆိုပါစို့ သုံးအပး

ရြည် command ြေ rm –rf မဖစ်တယ် , -rf ဆိတ
ု ဲ့ option ေဲ့တွေဲပပီးအသုံးမပုအပးရြှာ
မဖစ်တယ်။ ြေျအော်တို့ ခုပဲလြေ်အတွေ့ဆွေကဲ ြေည့်ကြေြယ်....

Ye Naing Win
Page 21
ြေျအော်တို့ လြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့အေရာြေို pwd ကြေည့်ြယ်, ပပီးရင်အတာ့ ls ေဲ့တချြေ်

မပေ်ကြေည့်ြယ်, ဒီလိုဆိုရင် မြင်အတွေ့ရြှာြေ file and directory အတွေမဖစ်တယ် ြေျအော်

တို့ file တစ်ခုအဆာြေ်ကြေည့်ကြေြယ်, ( touch filename ) file မပုလုပ်ပပီးတာေဲ့ ls ေဲ့
မပေ်အခါ်ကြေည့်ပါ။ ြေွေြေိုယ် file တစ်ခုဖေ်တီးကြေည့်ပါလွေယ်ပါတယ် , touch သည် file

မပုလုပ်တဲ့ command မဖစ်တယ်။

အောြေ်တစ်ဆင့်ဆြေ်ြယ် ဘာလဲဆုိအတာ့ folder အဆာြေ်ြယ်, linux ြှာဆိရ

ု င်
folder ြေို directory လို့အခါ်တယ်။ directory အဆာြေ်အတာ့ြယ်ဆလ
ို ျှင် အသုံးမပု

အပးရြည် command ြေ mkdir မဖစ်တယ်, ဥပြာ ( mkdir testdir ) ဆိပ

ု ါအတာ့
ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်အခါ်ကြေည့်ြယ်, ( testdir ) ဆိတ
ု ဲ့ folder ြေိုမြင်အတွေ့အေရြှာမဖစ်တယ်

ြေျအော်တို့ file , folder ြေိုမပုလုပ်ေည်းသိပပီးပပီဆုိအတာ့ အောြေ်ထပ်သိစရာ တစ်ခု

တင်ဆြေ်ြယ်, ဘာလဲဆိုရင် copy ြေူးြယ် လြေ်အတွေ့စြ်းသပ်ကြေည့်ြယ် အသချာ

လုပ်ဖို့အတာ့လိုြယ်, music ဆိတ

ု ဲ့ file ြေို testdir ဆိတ
ု ဲ့ folder ထဲြေို copy ြေူးြှာ
မဖစ်တယ် သအဘာပါလားြသိဘူး , အသုံးမပုရြည့် command ြေ cp music testdir/
ပဲမဖစ်တယ်။ ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ်, copy ြေူးလိုြေ်တဲ့ music ဆိတ
ု ဲ့ file ရှိြရှိြေို

cd tsetdir ေဲ့ကြေည့်နိုင်ပါတယ်, ြေျအော်တို့ copy ြေူးတာအအာင်မြင်သွေားပပီဆုလ

ိ ျှင်

Ye Naing Win
Page 22
cd .. ေဲ့လြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့ အေရာြေအေမပေ်ထွေြေ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီေည်းလြ်းအလး

ြေအတာ့ copy ြေူးတဲ့အအကြောင်းပဲမဖစ်ပါတယ်။

အားလုံးပဲအဆင်အမပပါအစဗျာ.....

အောြေ်တစ်ခုဆြေ်သွေားြယ် ဘာလဲဆရ
ို င် move လုပ်ြယ်အခါ်တယ်, တစ်ေည်းအား
မဖင့်windows ြှာဆို cut လုပ်တယ်အမပာတာမဖစ်တယ် , အသုံးမပုရြည် command ြေ
mv ပဲမဖစ်တယ်, ls ေဲ့ကြေည့်ြယ် kyaw ဆိတ
ု ဲ့ file ြေို testdir ထဲြေို mv လုပ်ကြေည့်ကြေ

ြယ်, ဥပြာ mv kyaw testdir/ ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ြယ်, အဲဒီြှာအတွေ့ရြှာြေ kyaw

ဆိတ
ု ဲ့ file ြေိုအတွေ့ရဖို့အတွေြေ် testdir ထဲြေို cd testdir/ ဆိတ
ု ဲ့ command ြေိုအသုံး
မပုရြယ်, အဲဒီြှာ kyaw ဆိတ
ု ဲ့ file ြေို list ထုပ်အပးြှာမဖစ်တယ်။

mv ဆိတ
ု ဲ့အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ပါပဲ အားလုံးပဲအဆင်အမပပါအစလို့ အြျှာ်လင့်ပါ

တယ်။

Ye Naing Win
Page 23
အောြေ်တစ်ဆင့်ြေဘာလဲဆုရ
ိ င် Rename ောြည်အမပာင်းကြေြယ်, အသုံးမပုအပးရြည်

Command ြေ mv ပဲမဖစ်တယ်, ဘယ်လို Rename Change ရြယ်ဆိုတာြေိုတင်

ဆြေ်အပးြှာမဖစ်တယ်, ls ေဲ့ကြေည့်ြယ် testdir ြေို testfolder ဆိတ
ု ဲ့ အြည်ြေို
Change ကြေည့်ြယ်, mv testdir/ testfolder ဒီလိုအသုံးမပုအပးရြယ် , ပပီးရင် ls ေဲ့

မပေ်ကြေည့်ြယ် အဲဒီြှာ testfolder ဆိတ

ု ဲ့အြည်ေဲ့ Change သွေားတာြေိုအတွေ့မြင်ရြှာ
မဖစ်တယ်။ mv သည် cut မပုလုပ်အပးတဲ့အေရာြှာလည်း အသုံးမပုသလို , Rename
Change တဲ့အေရာြှာလည်းသုံးနိုင်ပါတယ်။

လွေယ်လွေယ်အလးပါဗျာ ြေွေြေိုယ် အသချာစြ်းကြေည့်ဖို့အတာ့လို့ြယ် အားလုံးပဲ အဆင်အမပ

ပါအစဗျာ......

အောြေ်တစ်ခုတင်အပးချင်တာြေအတာ့ copy ြေူးတဲ့ေည်းလြ်းအလးြေိုပဲ ဆြေ်ပပီး

တင်ဆြေ်အပးသွေားြှာမဖစ်ပါတယ်။ ြေျအော်တို့ Rename Change ခဲ့တဲ့

testfolder ဆိတ
ု ဲ့ directory ြေို copy ြေူးပပီးအတာ့, dir1 ဆိတ
ု ဲ့ folder ထဲြေို copy
ြေူးထည့်ကြေည့်ြှာမဖစ်တယ် , ြေျအော်ေဲ့အတူလိုြေ်လုပ်ကြေည့်ပါ cp testfolder dir/

ပပီးရင် Enter အခါြေ်။ ြေျအော်တို့ လြ်းအကြောင်းလည်းြှေ်တယ် Error တြေ်တဲ့ြေိစ္စ

ကြေည့်ကြေရအအာင်, ( cp: omitting directory 'testfolder' ) ဒီလို Error လာမပြှာ

မဖစ်တယ်, ဘာအကြောင့်လည်းဆိုအတာ့ testfolder ထဲြှာ file အတွေရှိအေလို့မဖစ်တယ်

testfolder အအာြေ်ြေ file အတွေပါ တခါထဲ copy ြေူးြယ်ဆိုလျှင် cp ရဲ့အရှ့ ြေ -r

ဆိတ
ု ဲ့ Option ြေိုအသုံးမပုအပးရြှာမဖစ်တယ် , -r သည် (recursive ) လိုအဓိပါ္ပယ်ရ

Ye Naing Win
Page 24
တယ် အအာြေ်အမခထိအားလုံးြေို copy ြေူးြယ်လို့သိနိုင်တယ် အသုံးမပုရြှာြေ

cp –r testfolder dir1/ ဒီလိုဆိုလျှင် ြေျအော်တို့ copy ြေူးတာအအာင်မြင်သွေားပပီမဖစ်

တယ်, dir1 ထဲြေိုဝင်ကြေည့်ကြေြယ် cd dir1 ပပီးရင်ထုံးစံအတိုင်း ls ေဲ့မပေ်အခါ်ကြေည့်
testfolder သည် dir1 ြေိုအရာြေ်ရှိအေတာအတွေ့ြှာမဖစ်ပါတယ်။ သိထားရြှာြေ

file အတွေရှိအေတဲ့ directory တခုြေို copy ြေူးအတာ့ြယ်ဆလ

ို ျှင် -r ဆိတ
ု ဲ့ Option ြေို
အသုံးမပုအပးရြှာမဖစ်တယ်။

cp –r ဆိတ
ု ဲ့အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ပဲရပ်ေားရအအာင်ဗျာ အားလုံး ပဲအဆင်အမပ
ပါအစ...

အောြေ်ဆံးု အအကြောင်းအရာတခုဆြေ်ပပီးရှု့စားကြေြယ် file အတွေြေိုဖျြေ်ြယ် folder

အတွေြေိုလည်းဖျြေ်ြယ်, အသုံးမပုရြည် command ြေ rm ပဲမဖစ်တယ် တစ်ေည်းအား

မဖင့် remove လို့အခါ်တယ်, ြေျအော်တို့ testfolder ြေိုဖျြေ်ကြေည့်ြယ် rm testfolder

အပါ့ဗျာ ပပီးရင် Enter အပါ့ဗျာ, ြေျအော်တို့လြ်းအကြောင်းလည်းြှေ်တယ် ဘာလို့ Error
မဖစ်လည်း ဘာအကြောင့်ဖျြေ်ြရလည်းဆိအ
ု တာ့ testfolder ထဲြှာ file အတွေရှိအေလို့မဖစ်

တယ်, အဲအတာ့ ြေျအော်တို့ဘာြေိုအသုံးမပုအပးရြလဲဆုအ

ိ တာ့ rm –r testfolder ြေို
အသုံးမပုရြှာမဖစ်တယ်, အဲဒီအခါကြေရင် ဖျြေ်ြှာလား ြဖျြေ်ဖူးလား လာအြးြှာမဖစ်
တယ် ဖျြေ်ြယ်ဆိုရင် y ြေိုနှိပ်အပးလိုြေ်ပါ , ြဖျြေ်ဖူးဆိလ
ု ျှင် n ြေိုနှိပ်လိုြေ်ယုံပါပဲ
လွေယ်လွေယ်အလးပါပဲ။ yes or no ြအြးအစချင်ဘူးရှုပ်တယ်ဆိုလျှင် သုံးအပးရြည်
Command ြေ rm –rf testfolder ပဲမဖစ်တယ် ဒီလိုရင် testfolder အအာြေ်ြေ file

Ye Naing Win
Page 25
အတွေပါအြေုေ် delete ြှာမဖစ်ပါတယ်, f သည် force လိုအြည်ရတာမဖစ်တယ်

ြေျအော်တို့ file အတွေလည်းအဆာြေ်ခဲ့တယ်, directory အတွေလည်းမပုလုပ်တယ်, copy

လည်းြေူးတယ်, mv လည်းလုပ်တယ် ပပီးရင် Rename အတွေလည်း Change တယ်,
file အတွေြေိုလည်းဖျြေ်ခဲ့တယ်။ အားလုံးြေွေြေိုယ်မပေ်စြ်းကြေည့်ရင် ေားလည်ြယ်လို့
ယူစပါတယ် အောြေ်ထပ်ဆြေ်စရာအတွေရှိတာ တင်ဆြေ်ကြေရအအာင်ဗျာ....

vim (or ) vi i  insert mode

Esc  :q (or ) :q! :wq ( or ) :wq!

ဒီတခါ ြေျအော်တို့သွေားြှာြေ command test editor ရယ်, GUI test editor ရယ်
ဒီနှစ်ြျ ိုးြေိုဆြေ်သွေားြယ်။ linux ြှာ configuration file အတွေသည် test file
အတွေမဖစ်တဲ့အတွေြေ် သူတို့ြေို configuration မပေ်ချလိုလျှင် မပေ်မပုမပင်လိုလျှင် test
editor အတွေေဲ့ ဝင်မပုမပင်ရတာမဖစ်တယ်။ test editor ဘယ်နှစ်ြျ ိုးရှိလည်းဆို

အတာ့ vim ဆိတ

ု ဲ့ test editor ရယ် ြေျအော်တို့ command line ြှာဆိရ
ု င် vi လို့အသုံး

မပုတာမဖစ်တယ် GUI ေဲ့တင်ထားတယ်ဆိုလျှင် vim လို့အသုံးမပုနိုင်တယ် vim ဆိလ

ု ျှင်
အတာ့ colour အလးအတွေေဲ့ခွေဲမပအပးတယ် vi ေဲ့ဆိရ
ု င်အတာ့ black and white ေဲ့မပအပး

တယ်။ ပပီးရင် nano ဆိတ

ု ဲ့ test editor ရှိြယ် ဒါြေအတာ့ command line ြှာသုံးတာ

မဖစ်တယ် GUI အတွေြေ်ဆလ

ို ျှင် gedit ဆိတ
ု ဲ့ test editor ရှိြယ် GUI ေဲ့ြေအတာ့လွေယ်

Ye Naing Win
Page 26
တယ် ြေွေြေိုယ်အရးချင်တာအရးြယ် ပပီးရင် save လုပ်ြယ် GUI ြေဘယ်အလာြေ်လွေယ်
လည်းဆိအ
ု တာ့ ဒါပါပဲ။ ြေျအော် vim test editor အအကြောင်းြေိုအရင်ရှင်းြယ် လြေ်
အတွေ့လုပ်ကြေည့်လိုြေ်ရင် ပိုေားလည်သာွေ းြှာမဖစ်တယ် အရင်ဆံးု file တစ်ခုအဆာြေ်
ြယ် vi hello လို့ရိုြေ်ပပီး Enter အခါြေ်လိုြေ်ပါ ပပီးရင် သူ့ရဲ့ Extended Mode ထဲြေို
အရာြေ်သွေားြှာမဖစ်တယ် ပပီးရင် Keyboard ြေ Esc ြေိုနှိပ်အပးရပါြယ် ပပီးရင် :wq ြေို
နှိပ်အပးရြှာမဖစ်တယ် ( w ) write သည် save ြှာမဖစ်တယ် ( q ) quick သည်ထွေြေ်
ြှာမဖစ်တယ် ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်ကြေည့်ပါ။

အဲဒီြှာ hello ဆိတ

ု ဲ့ file တခုအရာြေ်အေတာြေိုမြင်အတွေ့ရြှာမဖစ်တယ် touch
ေဲ့အဆာြေ်ြယ်ဆိုလျှင်လည်းရြှာမဖစ်တယ် vi ေဲ့test တြ်းဝင်ရင်လည်းရတယ်
သအဘာပါလား ပပီးရင် hello ဆိတ
ု ဲ့ file ထဲြေိုစာဝင်အရးကြေည့်ြယ် command lin
ြှာဆိရ
ု င် vi ေဲ့အသုံးမပုနိုင်ပါတယ် GUI ြှာဆိုလျှင်အတာ့ vim လို့အသုံးမပုရတာမဖစ်မပု
နိုင်တယ် command line ြှာအသုံးမပုြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် vi hello အပါ့ဗျာ ပပီးရင် အဲဒီ
ြှာ hello ဆိတ
ု ဲ့ file ထဲြေိုစာဝင်အရးလို့ရသွေားြှာမဖစ်တယ် Keyboard အပါ်ြေ i key
ြေိုနှိပ်လိုြေ်ရင် INSERT လိုအပါ်လာပပီးရင် ြေိုယ်ရိုြေ်ချင်တဲ့စာအတွေြေို ရိုြေ်လို့ရသွေား
ြှာမဖစ်တယ် ဥပြာ ( hello ye naing win, how are you doing )
အအာြေ်တစ်အကြောင်းြေိုဆင်းြည်ဆလ
ို ျှင် Enter ြေိုနှိပ်အပးရြှာမဖစ်တယ် ြေျအော်တို့
စာအတွေရိုြေ်ပပီး save လုပ်ပပီးမပေ်ထွေြေ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် Esc ြေိုနှိပ်ပါ အာ့ဆရ
ို င်
INSERT ဆိတ
ု ာအပျာြေ်သွေားြှာမဖစ်တယ် ပပီးရင် : အလးြေိုနှိပ်အပးရြယ် save ြှာမဖစ်
တဲအ
့ တွေြေ် w ြေိုနှိပ်အပးရြယ် ပပီးရင်ထွေြေ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် q ြေိုနှိပ်အပးရြယ် Esc
:wq ပပီးရင် Enter အပါ့ဗျာ လွေယ်လွေယ်အလးပါြခြေ်ပါဘူး ဒါဆိရ
ု င် hello ဆိတ
ု ဲ့ file ထဲ
ြှာ ြေျအော်ရိုြေ်ထည့်လိုြေ်တဲ့စာသားအလးအတွေအရာြေ်သွေားပပီမဖစ်တယ် မပေ်ဖတ်ချင်
တယ်ဆိုရင်အတာ့ vi hello ပဲအပါ့ ဘာြှာြအရးပဲမပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆိုပါစို့ :q ြေိုနှိပ်ပပီးထွေြေ်
နိုင်ပါတယ်။ ပပီးရင် vi hello ေဲ့အောြေ်တစ်အခါြေ်ထပ်ဝင်ကြေည့်ြယ် ဘာလို့လဲဆအ
ို တာ့

Ye Naing Win
Page 27
Error မဖစ်တဲ့အအေအထားြေိုအမပာမပအပးသွေားြှာမဖစ်တယ် :q မပေ်ထွေြေ်လို့ြရပဲ
အေီအရာင် hight light ေဲ့မြင်အတွေ့ရြယ်ဆိုရင်အတာ့ :q! ြေိုအသုံးမပုအပးရြယ် ! သည်
force ပပီးမပေ်ထွေြေ်လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတာမဖစ်ပါတယ်။

save ပပီးမပေ်ထွေြေ်လိုလျှင် :wq သို့ြဟုတ် :wq! ြေိုသုံးပပီးထွေြေ်နိုင်ပါတယ်

စာြေိုအပါြေ်ြေရအရးပပီး save ြလုပ်ပဲ မပေ်ထွေြေ်လို့ရင် :q သို့ြဟုတ် :q!

ြေိုအသုံးမပုပပီးအတာ့ မပေ်ထွေြေ်နိုင်ပါတယ်

vi ြေိုအသုံးမပုတဲ့ေည်းလြ်းြေိုအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ပဲတစ်ခေ်းရပ်ြှာမဖစ်တယ်
အားလုံးအဆင်အမပြယ်လို့အြျှာ်လင့်ပါတယ်...

ြေျအော်တို့ ဒီတစ်ခါဆြေ်သွေားြှာြေ nano အအကြောင်းမဖစ်တယ်

nano filename  Ctrl + o  Save

Ctrl + x  Exit

ြေျအော်တို့ ဒီတခါ nano ဆိတ

ု ဲ့ test editor အအကြောင်းြေိုအမပာကြေြယ် အစာအစာြေ
အမပာခဲ့ vi test editor လိုပဲ nano လည်း test editor တစ်ခုပဲမဖစ်တယ် သူ့ြေိုအသုံးမပု
ချင်တယ်ဆိုရင် Command Line ြှာ nano လို့ရိုြေ်လိုြေ် ပပီးရင် ြေိုယ် Edit လုပ်ချင်

Ye Naing Win
Page 28
တဲ့ File Name ြေိုရိုြေ်အပးရြယ် အရင်ဆံးု ls ေဲ့အခါ်ပပီးရင် hello ဆိတ
ု ဲ့ File ြေို nano
သုံးပပီး Edit လုပ်ကြေည့်ြယ် တြေယ်လို့ ြေိုယ့် ရဲ့စြေ်ထဲြှာ nano ြရှိဘူးဆိရ
ု င်အတာ့
yum -y install nano ဒီလို Command သုံးပပီးအတာ့ install လုပ်အပးရြှာမဖစ်တယ်
ပပီးရင် hello ဆိတ
ု ဲ့ File ြေို Edit လုပ်ြယ် nano hello ပပီးရင် Enter အဲဒီြှာ design
တစ်ြျ ိူးေဲ့ပွေင့်လာတာြေိုမြင်အတွေ့ရြယ်

ပပီးရင် Up , Down Key ေဲ့လိုသလိုအသုံးမပုနိုင်တယ် test editor ထဲြှာြေိုယ်ရိုြေ်ချင်

တဲ့စာြေိုရိုြေ်နိုင်ပါတယ် ြေျအော်တို့ စာသားအတွေြေို Save ြလုပ်ပဲမပေ်ထွေြေ်ြှာမဖစ်တဲ့
အတွေြေ် Exit ြေိုနှိပ်အပးရြယ် ^ အြိုးခုံးေဲ့Symbol သည် Ctrl Key ြေိုညွှေ်းတာမဖစ်
ပါတယ် ြေျအော်တို့ Keyboard အပါ်ြေအေ Ctrl + X ြေိုနှိပ်ပပီးရင် သူြေဘာလာအမပာလဲ
ဆိအ
ု တာ့ စာအတွေြေို Save လုပ်ြယ်ဆရ
ို င် Y ြေိုနှိပ်အပးရြယ် , Save ြလုပ်အတာ့ဘူး
ဆိရ
ု င် N ြေိုနှိပ်အပးရြှာမဖစ်တယ် လြေ်ရှိ Operation ြေို Cancel လုပ်ြယ်ဆရ
ို င်
Ctrl + C ြေိုတွေဲနှိပ်အပးရြှာမဖစ်တယ်

ြေျအော်ြေ Save ြလုပ်အတာ့ဘူးမဖစ်တဲ့အတွေြေ် N ြေိုပဲနှိပ်အပးြှာမဖစ်တယ် ဒါဆိုရင်

မပေ်ထွေြေ်သွေားတာြေိုအတွေ့မြင်ရြှာမဖစ်ပါတယ် nano ြေိုသုံးြယ်ဆိုရင် အသုံးမပုအပးရ
ြယ့် Command ြေ nano ပဲမဖစ်တယ်။
Ye Naing Win
Page 29
ဒီတစ်ခါစာသားအတွေအရးြယ် ပပီးရင် Save လုပ်ြယ် သအဘာပါလား....
nano hello ေဲ့ဝင်ြယ်

အဲဒီြှာြေိုယ်ရိုြေ်ချင်တဲ့စာအလးအတွေရိုြေ်နိုင်ပါတယ် စာသားအတွေရိုြေ်ပပီးပပီဆိုရင် Save

လုပ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် Ctrl + O ြေိုတွေဲနှိပ်အပးရြယ် အဲဒီြှာသူြေဘာလာမပလည်းဆို

( File Name to write : hello ) သူြေ Save ြှာလားတဲ့ ြေျအော်တို့ြေ Save ြှာမဖစ်လို့
Enter ြေိုနှိပ်အပးရြယ် ပပီးရင်သူြေဘာလာမပအသးလည်းဆိအ
ု တာ့

( wrote 8 lines ) တဲ့ စားအလးအတွေ Save ခဲ့ပပီးပပီဆုတ

ိ ာြေိုလာမပတာမဖစ်တယ်
Save ခဲ့ပပီးပပီဆုိအတာ့ မပေ်ထွေြေ်ြယ် Ctrl + X အပါ့ဗျာ ြေျအော်တို့အရးသားခဲ့တဲ့ စာြေို
မပေ်ဖွေင့်ကြေည့် nano hello ေဲ့အပါ့ ဒါဆိရ
ု င် I am using nano ဆိတ
ု ဲ့စာအကြောင်းြေို
Save တာြေိုမြင်ရပပီမဖစ်တယ်

Ye Naing Win
Page 30
nano ြေိုအသုံးမပုတာြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ပဲရပ်ေားြှာမဖစ်တယ် ြေျေ်တာအတွေသိချင်
ရင်အတာ့ ြေွေြေိုယ် Google ြှာအလ့လာနိုင်ပါတယ်။

gedit filename &

ဒီတခါတင်ဆြေ်အပးြှာြေ gedit ဆိတ
ု ဲ့ test editor အအကြောင်းပဲမဖစ်တယ်
သူြေအတာ့ GUI ြှာပဲသုံးလို့ရတာမဖစ်တယ် gedit ြေိုအသုံးြယ်ဆိုရင် Command
line ြှာ gedit filename & ဒီလိုအသုံးမပုအပးရြယ် ဒါဆိုရင် hello ဆိတ
ု ဲ့ောြည်ေဲ့
test editor ပွေင့်လာြှာမဖစ်တယ် အဲဒီြှာြေိုယ်အသုံးမပုချင်တဲ့စာသားြေိုအရးနိုင်ပါတယ်

ြေျအော်တို့အရးသားခဲ့တဲ့စာအတွေြေို Save လုပ်ြယ်ဆိုရင် အအပါ်ြှာ Save တဲ့အေရာြေို

Ye Naing Win
Page 31
တစ်ချြေ်နှိပ်အပးလိုြေ်ယုံပါပဲ ဒါြေအတာ့ GUI အအကြောင်းပဲမဖစ်တယ် လွေယ်လွေယ်အလး
ပါပဲြခြေ်ပါဘူး။ သိဖို့လိုြယ်ထင်လို့ ဒီအကြောင်းြေိုထည့်အမပာအပးတာမဖစ်ပါတယ်
အားလုံးပဲအဆင်အမပကြေပါအစဗျာ...

head  First 10 tail  Last 10

cat  All more  Next Line By
Pressing Enter Key
less  Scroll With Arrow Keys

ဒီတခါ ြေျအော်တို့ဆြေ်ပပီးတင်မပြှာြေ Configuration File အတွေြေိုဖတ်တဲ့အအကြောင်း

ြေိုအလ့လာကြေည့်ကြေြယ် ြေျအော်တို့ Test File အတွေြေိုဖတ်ြယ်ဆရ
ို င် Command
ြေ ၅ြျ ိူးရှိတယ် head ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုအသုံးမပုြယ်ဆိုရင် ပထြဆုးံ ဆယ်
အကြောင်းြေို သူြေမပအပးတယ်။ အောြေ်ပပီး tail ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးြယ်ဆိုရင်
အအာြေ်ဆံးု ြေအေ စပပီးအတာ့ ဆယ်အကြောင်းြေိုမပအပးတယ်။ cat ဆိတ
ု ဲ့ Command
ြေိုသုံးြယ်ဆိုရင် အားလုံးြေိုမပအပးတယ်။ ဒါအပြဲ့ အအာြေ်ဆးုံ ြေအေစပပီးအတာ့ စမြင်ရ
ြှာမဖစ်တယ်။ အောြေ်တခုြေ more ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးြယ်ဆိုရင် ရှိတဲ့စာသား
အားလုံးြေို အအပါ်ဆုးံ ြေအေစပပီးမပအပးတယ် ဒါအပြဲ့ အအာြေ်ဆံးု ြေိုဆင်းချင်ရင်အတာ့
Enter Key အလးြေိုအခါြေ်ပပီးဆင်းသွေားလို့ရြှာမဖစ်တယ် အအပါ်ြေိုအတာ့မပေ်တတ်လို့
ရြှာြဟုတ်အတာ့ဘူး။ less ြေကြေအတာ့ အသုံးြျားဆုးံ ပဲ သူြေ Up , Down Key ေဲ့လို
အပ်သလို စာသားအတွေြေိုအရွေ့ပပီးကြေည့်နိုင်တယ် ြေျအော်တို့လြေ်အတွေ့စြ်းကြေည့်ကြေ
ြယ် သအဘာပါလား... အရင်ဆံးု ynw ဆိတ
ု ဲ့ File တခုအဆာြေ်လိုြေ်ြယ် ynw ဆိတ
ု ဲ့
အေရာြှာြေိုယ်ကြေိုြေ်တဲ့ Name ြေိအ
ု ပးနိုင်ပါတယ်။ vi ynw ပပီးရင် Enter အပါ့ ြေျအော်
တို့ြေစာဝင်အရးြှာမဖစ်တဲ့ အတွေြေ် Keyboard အပါ်ြေ i Key ြေိုနှိပ်အပးရြယ်
တစ်ေည်းအားမဖင့် insert mode ြေိုဝင်သွေားတာမဖစ်တယ် အဲဒီြှာ ြေိုယ်ကြေိုြေ်နှစ်
သြေ်သည့် စာသားြျားြေိုရိုြေ်ထည့်ပါ။

Ye Naing Win
Page 32
ြေျအော်ြေအတာ့ 0 ြေအေ 20 ထိရိုြေ်ထားတာမဖစ်တယ် ပပီးသွေားရင် Save ြှာမဖစ်တယ်
Esc , :wq ပပီးရင် Enter အပါ့ဗျာ ဒါဆိရ
ု င် ynw ဆိတ
ု ဲ့ File ထဲြှာ 0 ြေအေ 20 ထိ ရှိအေပပီ
မဖစ်တယ် အဲအတာ့ ြေျအော်တို့ အရင်ဆံးု head Command ြေိုသုံးကြေည့်ကြေြယ် သူြေ
ပထြ ဆုးံ စာအကြောင်းြေအေ ဆယ်အကြောင်းထိြေိုမပအပးြှာမဖစ်တယ် အသုံးမပုရြည်
Command ြေ head ynw အပါ့ဗျာ

ဒါြေအတာ့ head Command ရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံမဖစ်တယ်။

ပပီးရင် ြေျအော်တို့ tail Command ေဲ့ကြေည့်ြယ် ဘယ်လိုကြေည့်ရြလဲဆရ

ို င်
tail ynw ဒါဆိုရင် သူြေ အအာြေ်ဆံးု ြေအေစပပီး အအပါ်ထိ ဆယ်အကြောင်းြေိုပဲမပအပး
တယ်

Ye Naing Win
Page 33
ဒါြေအတာ့ tail Command ရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံမဖစ်တယ် သအဘာပါလား

ြေျအော်တို့ more ဆိတ

ု ဲ့ Command အအကြောင်းအမပာကြေြယ် more Command သည်
စာအကြောင်းအားလုံးြေိုအဖာ်မပအပးြှာမဖစ်တယ် အသုံးမပုရြည် Command ြေ more
ynw ပပီးရင် Enter အပါ့ဗျာ

ဒါြေအတာ့ more Command အသုံးမပုပုံမဖစ်တယ်။ ြေျအော်တို့ File Size အကြေီးထဲြေို

ဝင်ကြေည့်ြယ် /etc/passwd ထဲြေိုဝင်ကြေည့်ြယ် passwd ထဲြှာဘာအတွေပါလာလည်း
ဆိအ
ု တာ့ User ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information အတွေပါတယ် ြေျအော်တို့ အဲဒီ File ြေို
more ေဲ့ကြေည့်ြယ် သုးံ အပးရြဲ့ Command ြေ more /etc/passwd မဖစ်တယ် ပပီးရင်
အဲဒီြှာ စာအကြောင်းအတွေအြျားကြေီးအပါ်လာတာြေိုအတွေ့ရြယ် အစအဆုးံ ြမြင်ရဘူးအပါ့

Ye Naing Win
Page 34
ဗျာ ြေျအော် ြေွေေ်ပျူတာြှာကြေအတာ့ 33% ထိပဲမပအပးတယ်

စာသားအတွေအြေုေ်မြင်ချင်ရင်အတာ့ Enter အခါြေ်ပပီးအတာ့ တစ်အကြောင်းပပီး

တစ်အကြောင်း ကြေည့်နိုင်ပါတယ် ဒါအပြဲ့ အအပါ်ြေိုမပေ်ကြေည့်လို့အတာ့ ြရအတာ့ဘူးအပါ့
သူြေ အအာြေ်ဆံးု ထိြေိုပဲ Enter အခါြေ်ပပီးဆင်းသွေားလို့ရတာမဖစ်တယ် ဒါြေအတာ့
more Command ရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံမဖစ်တယ်။

ပပီးရင် less ေဲ့အအပါ်ြေလိုြျ ိုးကြေည့်ကြေည့်ြယ် အသုံးမပုရြဲ့ Command ြေ less

/etc/passwd ပပီးရင် Enter ဒီလိုဆိုရင် သူြေအအပါ်ဆုးံ ြေအေ စာအကြောင်းအတွေြေို
ဆေ့်သအလာြေ်မပအပးတာမဖစ်တယ်

Ye Naing Win
Page 35
ပပီးရင် Up , Down Key ေဲ့အအပါ် အအာြေ်ြေို အရွေ့ပပီးအတာ့သုံးနိုင်တယ် ဒါြေအတာ့ less
Command ရဲ့အလုပ်လုပ်ပုံမဖစ်တယ် မပေ်ထွေြေ်ချင်တယ်ဆိုလျှင် Keyboard အပါ်ြေ q
Key ြေိုနှိပ်ပပီး မပေ်ထွေြေ်နိုင်တယ်။

အောြေ်တခုြေ cat ေဲ့စြ်းြယ် အသုံးမပုရြဲ့ Command ြေ cat /etc/passwd ပပီးရင်

Enter , ဒီလိုဆိုရင် သူြေ စာအတွေအြေုေ်လုံးြေိုမပအပးတယ်

ဒါအပြဲ့ ဘာမဖစ်လဲဆအ
ို တာ့ အအာြေ်ဆံးု ြေအေ အအပါ်ထိဆေ့်သအလာြေ်ပဲမပအပးတယ်
အအပါ်ဆုးံ ြေစာအတွေြေို မြင်ရလားဆိအ
ု တာ့ ြမြင်ရဘူးအပါ့ဗျာ စာအကြောင်းအရြျားတာ
ြေိုကြေည့်ြယ်ဆိုရင်အတာ့ အဆင်ြအမပဘူးအပါ့ , စာအကြောင်းအရေည်းတာအလာြေ်ပဲ cat
Command ြေအသုံးမပုလို့အဆင်အမပြှာမဖစ်တယ် ဒါြေအတာ့ cat Command ြေို
အသုံးမပုပုံပဲမဖစ်တယ် ြေျအော်တို့ ဒီအေရာြှာပဲ တစ်ခေ်းရပ်ကြေြယ် အားလုံးအဆင်ြယ်
လို့ အြျှာ်လင့်ပါတယ်။

Ye Naing Win
Page 36
yum install net-tools
ifconfig
ifconfig | less
ifconfig enp0s3 ( or ) your network card name
ifdown ( or ) ifup
ping 8.8.8.8 ( or ) your local network address

ြေျအော်တို့ ဒီတခါတင်ဆြေ်အပးြှာြေ ifconfig ဆိတ

ု ဲ့ Command မဖစ်တယ် ifconfig
ဆိတ
ု ာဘာလဲ သိတဲ့သူလည်းရှိြယ် ြသိတဲ့သူလည်းရှိြယ် သိတဲ့သူအတွေအတွေြေ်
ြေအတာ့ရီချင် ရီအေြှာအပါ့ ြသိတဲ့သူအတွေြေ်ြေအတာ့ အသချာဖတ်ဖို့အတာ့အမပာပါရအစ
ifconfig ဆိတ
ု ာ linux ြှာအတာ့ ြေိယ
ု ့် Network Card ရဲ့အချြေ်အလြေ်အတွေြေို
ကြေည့်ဖို့အသုံးမပုတာမဖစ်တယ် ifconfig ြရှိဘူးဆိလ
ု ျှင်Online ချိတ်ဆြေ်ပပီးသွေင်းအပး
ရြယ် yum install net-tools ဒီလို့အသုံးမပုပပီးသွေင်းအပးရြှာမဖစ်တယ် ဒါဆိရ
ု င်
ifconfig ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုစပပီးအသုံးမပုလို့ရပပီမဖစ်တယ်။ ြေျအော်တို့ Terminal
ြှာ ifconnfig လို့ရိုြေ်ပပီးရင် ြေိုယ့် Network Card ရဲ့Configuration အတွေြေျလာြယ်

Ye Naing Win
Page 37
အဲဒီြှာ enp0s3 သည် ြေိုယ့် Network Card Nane မဖစ်တယ် inet သည် ြေိုယ့် Net
work Card ရဲ့ ip မဖစ်တယ် Netmark ြေကြေအတာ့ 255.255.255.0 , Broadcast
ြေကြေအတာ့ 10.0.2.255 မဖစ်တယ် Broadcast ြှေ်လျှင် အောြေ်ဆးုံ ြေ 255 ေဲ့ဆုးံ တာ
မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် lo ြေကြေအတာ့ loopback address မဖစ်တယ်, 172.0.0.2 ြေဘာ
အတွေြေ်လည်းဆိအ
ု တာ့ Network Card ပျြေ်အေရင်ြေို သူြေအလုပ်လုပ်တယ် Clint,
Server Application အတွေအတွေြေ်ထားထားတာမဖစ်တယ် ဥပြာ dota လို့ဂိြ်းတို့
စသည်မဖစ်အပါ့ တစ်အယာြေ်ြေ Group အထာင်လိုြေတ
် ယ် ြေျေ်တဲ့သူအတွေြေ ဒီ
Group ြေိုလှြ်း Joy ပပီးအဆာ့တယ် ဒါြျ ိုးဂိြ်းအတွေအဆာ့နိုင်ဖို့အတွေြေ် သူ့ြေိုထားအပး
ထားတာမဖစ်တယ် သူ့ြေိုဒါအကြောင့် linux ြှာ lo လို့အခါ်တာမဖစ်တယ်။ ြေျအော်တို့
Network Card ြေိုတခုထဲခွေဲကြေည့်ြယ်ဆိုရင် အသုံးမပုအပးရြည် Command ြေ
ifconfig enp0s3 ပပီးရင် Enter အပါ့ ဒါဆိရ
ု င် သူြေ Network Card ြေိုတခုထဲလာ
အဖာ်မပအပးြှာမဖစ်တယ်

Network Card အတွေ တခုထဲြဟုတ်ပဲ သုံးအလးငါးခုအလာြေ်ြျားအေရင် | ခံပပီးအတာ့

less Command ေဲ့ကြေည့်လို့ရတယ် အသုံးမပုရြည် Command ြေ ifconfig | less
ဒီလိုသုံးအပးရြယ် less သည် အအပါ်ြှာရှင်းမပခဲ့သလိုပဲ Config File အတွေြေိုကြေည့်တဲ့
Command , less ေဲ့စာသား File အတွေြေိုကြေည့်လို့ရတယ် Up , Down Key ေဲ့အအပါ်
အအာြေ်အရွေ့လို့ရတယ် | သည် အရှ့ Command ြေရလာတဲ့ result ြေို အောြေ်
Command ြေို လြေ်ဆင့်ြေြ်းအပးတာမဖစ်တယ်။ ifconfig ရိုြေ်လိုြေ်လို့ထွေြေ်လာတဲ့
result အတွေြေို | သည် အောြေ်ြေ less Command ြေိုလြေ်ဆင့်ြေြ်းအပးတာ
မဖစ်တယ် ဒါအကြောင့်ြိုလို့ အအပါ်အအာြေ် အရွေ့ကြေည့်လို့ရတာမဖစ်တယ်။ ပပီးရင် q(quick)
ြေိုနှိပ်ပပီးမပေ်ထွေြေ်နိုင်ပါတယ်

Ye Naing Win
Page 38
အားလုံးအဆင်အမပပါအစဗျာ...
အောြေ်တစ်ခုြေ ြေျအော်တို့ရဲ့ Network Card ြေိုပိတ်ထားချင်တယ်ဆိုရင်အတာ့
ifdown ြေိုအသုံးမပုအပးရြယ် , ြေျအော်တို့ Network Card ြေိုမပေ်ဖွေင့်ချင်ရင်အတာ့
ifup ေဲ့မပေ်ဖွေင့်အပးရြှာမဖစ်တယ် လြေ်အတွေ့လုပ်ကြေည့်ြယ် Network Card ြေိုပိတ်ြှာ
မဖစ်တဲ့အတွေြေ် ifdown enp0s3 ပပီးရင် Enter အပါ့

enp0s3 သည် Network Card Name မဖစ်တယ် ပပီးတာေဲ့ Device ‘enp0s3’

successfully disconnected ဒီလိုဆိုရင် Connection ပျြေ်သွေားပပီ ဆိပု ပီးလာမပတယ်
တစ်ေည်းအားမဖင့် Network Card Down သွေားပပီအပါ့ , ြေျအော်တို့ Connection ြေို
မပေ် Up ြယ်ဆိုရင် ifup enp0s3 ဒီလိုအသုံးမပုအပးရြယ်

ဒါဆိုရင် Network Card Active မဖစ်တာြေိုလာမပအပးြှာမဖစ်တယ် ြေျအော်တို့

Ye Naing Win
Page 39
အင်တာေြေ်ချတ
ိ ်ဆြေ်ထားတယ်ဆိုလျှင် ping Command ြေိုအသုံးမပုပပီးအတာ့
အင်တာေြေ်ရ ြရြေိုစစ်ကြေည့်ရြယ် ဒီလိုြှြဟုတ်ရင် local ip ြေိုလည်း ping လို့
ရြှာမဖစ်တယ် အင်တာေြေ်ြချတ
ိ ထ
် ားလျှင်အပါ့ဗျာ။ 8.8.8.8 ဆိတ
ု ာြေ Google DNS
Server မဖစ်တယ်, ြေျအော်ြေအတာ့ အင်တာေြေ်ရ ြရြေို 8.8.8.8 ေဲ့ ping ကြေည့်ြယ်

ဒီလိုဆိုရင် ြေျအော်ရဲ့ Network Card သည် အင်တာေြေ်မပေ်ရသွေားပပီမဖစ်တယ်

ြေျအော်တို့ local ip ြေိုလည်းဆြေ် ping ကြေည့်ြယ် ြေျအော်ရဲ့ local address ြေ
DHCP အပးထားတာမဖစ်လို့ ifconfig ေဲ့စစ်ကြေည့်ြယ်

Local address သည် 10.0.2.15 မဖစ်တယ် သူြေ DHCP ြေချအပးတာမဖစ်ပါတယ်

ping ကြေည့်ြယ် အသုံးမပုရြဲ့ Command ြေ ping 10.0.2.15 ပပီးရင် Enter အပါ့ဗျာ

ဒီလိုဆိုရင် ြေျအော်တို့ Network Card ြေ အြောင်းအြောင်းအလုပ်လုပ်တယ်လို့သိထား

ရြယ် ifconfig ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ပဲ တစ်ခေ်းရပ်ြှာမဖစ်
တယ်။ အားလုံးအဆင်ြယ်လို့ အြျှာ်လင့်ပါတယ်.....

Ye Naing Win
Page 40
yum install ethtool
ethtool network card name | grep –i speed
ethtool network card name | grep –i duplex
ethtool –s enp0s3 speed 100 duplex full autonge off

ဒီတခါ ြေျအော်တို့အရှ့ဆြေ်ြှာြေ ethtool ဆိတ

ု ဲ့ Command အအကြောင်းမဖစ်တယ်
ethtool ြရှိလျှင် yum install ethtall ဆိပု ပီးအတာ့သွေင်းလို့ရတယ် ethtool ြေဘာြေို
ကြေည့်ဖို့လည်းဆိအ
ု တာ့ ြေိုယ့် Network ရဲ့ Speed ရယ်, duplex ရယ် duplex ြေဘာ
ြေိုအမပာတာလည်းဆိရ
ု င် half duplex ရယ် Full duplex နှစ်ြျ ိုးရှိတယ်။ half duplex
ဆိလ
ု ျှင် data Transmit လုပ်တဲ့အချေ
ိ ်ြှာ Receive လုပ်လို့ြရသလို, Receive လုပ်အေ
တဲ့အချ ိေ်ြှာလဲ, Transmit လုပ်လို့ြရဘူးမဖစ်တယ်။ ဒါသည် half duplex မဖစ်တယ်
Full duplex ဆိရ
ု င် Transmit လုပ်အေတုေ်းြှာလဲ, Receive လုပ်လို့ရသလို, Receive
လုပ်အေတုေ်းြှာလဲ, Transmit လုပ်လို့ရတယ်, ဒီအတာ့ ြေိယ
ု ့် Network Card ရဲ့
Speed ြေိုသိချင်ရင် ethtool ပပီးရင် Network Card Name ြေိုထည့်အပးရြယ် ဥပြာ
ethtool enp0s3 | grep –i speed ဒီလိုအသုံးမပုလိုြေ်ြယ်ဆိုရင် ြေိုယ့် Network
Card ရဲ့ Speed ြေိုမြင်အတွေ့ရြယ်။ -i ဆိတ
ု ဲ့ Option သည် -i ရဲ့အောြေ်ြေ speed
စာလုံးြေို အကြေီးအအသးြအရွေးဘူးဟု အဓိပ္ပယ်ရတယ် ဒီလိုသိထားရြယ် grep ြေကြေ
အတာ့ speed ဆိတ
ု ဲ့စာသားပါ စာအကြောင်းြေိုရလဒ်ထဲြေ ဆွေဲထုတ်အပးတာမဖစ်တယ်
ပပီးရင် duplex mode ြေိုကြေည့်ချင်ရင် ethtool ပပီးရင် Network Card Name ဥပြာ
ethtool enp0s3 | grep –i duplex ဒီလိုရိုြေ်လိုြေ်ြယ်ဆိုရင် ြေိုယ့် Network Card
ရဲ့ duplex mode ြေိုအတွေ့မြင်ရြယ် ြေျအော်တို့လြေ်အတွေ့လုပ်ကြေည့်ကြေြယ်
အသုံးမပုရြည့် Command ြေ ethtool enp0s3 | grep –i speed ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် speed ြေ 1000Mb/s မဖစ်တယ် /s သည် per second ြေိုမပတာမဖစ်တယ်

Ye Naing Win
Page 41
ပပီးရင် duplex mode ြေိုကြေည့်ြယ် အသုံးမပုရြယ် Command ြေ ethtool enp0s3
| grep –i duplex ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် duplex mode ြေ Full duplex မဖစ်တယ်, Full duplex ဆိလ

ု ျှင် transmit
လုပ်အေတုေ်းြှာလဲ receive လုပ်လို့ရသလို, receive လုပ်အေတုေ်းြှာလဲ transmit
လုပ်လို့ရတယ်။ အဆင်အမပလား... အောြေ်တခုြေ Network Card ရဲ့ speed ေဲ့
duplex mode ြေိုမပင်ြယ်, ethtool ြေိုပဲအသုံးမပုရြယ် ဘယ်လိုသုံးြလဲဆရ
ို င်
ethtool -s enp0s3 speed 100 duplex half autoneg off ဒီလိုအသုံးမပုအပးရြယ်
ြေျအော်တခုချင်းမပေ်ရှင်းမပြယ် , ( -s သည် set မဖစ်တယ် ) ပပီးရင်( Network Card
Name ) ြေိုထည့်အပးရြယ် ပပီးရင် speed ( speed ြေိုြေိုယ်အပးချင်တဲ့ speed
ြေိုအပးနိုင်တယ်) ဥပြာ 100 ဆိလ
ု ျှင် 100 အပါ့ဗျာ, ပပီးရင် duplex mode ြေိုမပင်ြယ်
ဆိလ
ု ျှင် duplex လို့ရိုြေ်အပးရြယ်, ပပီးရင်အတာ့ duplex mode ြှာ half duplex ေဲ့
full duplex အရွေးစရာနှစ်ခုရှိတယ် , half duplex အပးြယ်ဆိုရင် half အပါ့ ပပီးရင် အလို
အလျာြေ်သူဘာအေ auto duplex mode ြေိုအမပာင်းအပးတဲ့ဟာြေို ြေျအော်တို့ပိတ်ထား
ြယ် တစ်ေည်းအားမဖင့် auto negotiate ြေိုပိတ်ထားြှာမဖစ်တယ် autoneg off
ပပီးရင် Enter အပါ့ ethtool –s enp0s3 speed 100 duplex half autoneg off

ဒါဆိုရင် speed ရယ် duplex mode ရယ်အမပာင်းသွေားပပီမဖစ်တယ် ဒီလိုဆုရ

ိ င် ြေျအော်
တို့တစ်ချြေ်မပေ်ကြေည့်ကြေည့်ြယ် ethtool enp0s3 | grep –i speed ဒီလိုသုံးအပးရြယ်

ဒါဆိုရင် ြေျအော်တို့အအပါ်ြှာ speed ြေို 100 အမပာင်းခဲ့တာမဖစ်တယ် မပေ်စစ်ကြေည့်

အတာ့အမပာင်းြသွေားဘူး 1000Mb/s ပဲမဖစ်အေတယ်, ြေျအော်တို့ duplex mode ြေိုလဲ
မပေ်ကြေည့်ြယ်, ethtool enp0s3 | grep –i duplex ပပီးရင် Enter

Ye Naing Win
Page 42
သူလည်းြအမပာင်းသွေားဘူး ြေျအော်တို့အအပါ်ြှာအမပာင်းခဲ့တာြေ half duplex
လို့အမပာင်းခဲ့တာမဖစ်တယ် ဘာအကြောင့်ြအမပာင်းလဲသွေားလည်းဆိရ
ု င်အတာ့ virtual
machine အပါ်ြှာြိြ
ု့ အမပာင်းတာမဖစ်တယ် တြေယ့် actual machine အပါ်ြှာဆိရ
ု င်
အမပာင်းသွေားြှာမဖစ်တယ်။ ethtool အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ပဲတစ်ခေ်းရပ်ြှာ
မဖစ်တယ် ြေွေြေိုယ်အသချာစြ်းကြေည့်ကြေဖို့အမပာပါရအစ...

uname -s  kernel name

uname -n  node name
uname -r  kernel release
uname -v  kernel version
uname -o  operating system
uname -m  32 bit ( or ) 64 bit
cat /etc/centos-release
ခုတခါ ြေျအော်တို့တင်ဆြေ်အပးြှာြေ uname ဆိတ
ု ဲ့ Command အအကြောင်းမဖစ်တယ်
သူြေဘာအတွေြေ်လဲဆအ
ို တာ့ အစပိုင်းြှာြေျအော်တို့ရှင်းခဲ့တဲ့ user application တို့
kernel တို့ kernel ဆိတ
ု ာ operating ရဲ့ lower level ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ်
operating system ေဲ့ input , output hardware device အတွေြေို ထိေ်းညိှအပးတဲ့
အပိုင်းမဖစ်တယ်။ အဲဒီ kernel ရဲ့ name အပါ့, ပပီးရင် node name ဆိတ
ု ာြေ
Computer ရဲ့ Host Name ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ်။ ပပီးရင် kernel release ဘယ်တုေ်း
ြေထုတတ
် ဲ့ version , ဘယ်တုေ်းြေ ဘယ်အချေ
ိ ်ြေထုတတ
် ယ်ဆတ
ို ဲ့ အအကြောင်း,
ပပီးရင်

Ye Naing Win
Page 43
အဲဒီ kernel ရဲ့ version, ပပီးရင်ဘယ် operating system ြေိုသုံးအေလဲဆတ
ို ာြေိုမပတာ
မဖစ်တယ်။ ဒါအတွေအားလုံးြေိုကြေည့်ဖို့ အတွေြေ် uname ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးအပးရ
ြယ်။ ပပီးရင် ြေိုယ်သုံးတဲ့ operating system ြေ 32 bit လား 64 bit လားသိဖို့
အတွေြေ် uname ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုအသုံးမပုအပးရြယ်။ 32 bit ေဲ့ 64 bit ေဲ့
ဘာြေွောလည်းဆိအ
ု တာ့ 32 bit operating system ြေိုတင်ထားြယ်ဆရ
ို င် RAM 4GB
ထိပဲ Processor , CPU အလုပ်လုပ်အပးနိုင်တယ်။ တြေယ်လို့ 64 bit operating
system ြေိုတင်ထားြယ်ဆိုရင် processor သည် RAM ပြဏ GB ြေို Billion ေဲ့ချ ီပပီး
အတာ့အလုပ်လုပ်အပးနိုင်တယ်။ ဒါအတွေြေွောလို့အမပာတာမဖစ်တယ်။ x86 _64 စာလုံးြေို
မြင်ရင် အသချာတယ် ဒါသည် 64 bit မဖစ်တယ်။ 32 bit လို့မြင်ရင် ဒါသည် 32 bit မဖစ်
တယ်။ ဒါအတွေအားလုံးြေိုကြေည့်ဖို့အတွေြေ် uname ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးအပးရြှာ
မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် operating system version ြေိုကြေည့်လို့ရြဲ့ Command , ြေျအော်
တို့ သုံးအေတာသည် Centos မဖစ်တဲ့အတွေြေ်, Centos ရဲ့ version ြေိုသိချင်ရင် cat
ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးအပးရြယ်။ ဘယ်လိုအသုံးမပုရြလဲဆရ
ို င် cat /etc/centos-
release ဆိတ
ု ဲ့ File အအာြေ်ြေိုသွေားရြယ် အဲဒီအတာ့လြေ်အတွေ့စြ်းသြေ်ြယ်
Kernel name ြေိုအရင်ကြေည့်ြယ် သုးံ ရြည် option ြေ -s မဖစ်တယ် uname -s

အဲဒီြှာ kernel name ြေိုလာအဖာ်မပအပးြှာမဖစ်တယ်။ kernel name ြေဘာလဲဆို

အတာ့ Linux ပဲမဖစ်တယ် လွေယ်ပါတယ် ြခြေ်ပါဘူးအော်။ ပပီးရင်အရှ့ဆြေ်ြယ်
အောြေ်တခုြေ node name, node name ြေိုကြေည့်ြယ်ဆိုရင် -n ဆိတ
ု ဲ့ option
ြေိုသုံးအပးရြယ် uname -n

ဒီအေရာြှာ node name သည် တစ်ေည်းအားမဖင့် Host Name ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ်

ပပီးရင် kernel release ြေိုဆြေ်တင်ြယ် ဘယ်တုေ်းြေထုတ်တဲ့ kernel လည်းဆိတ
ု ာ
ြေိုကြေည့်ချင်ရင် အသုံးမပုအပးရြည် option ြေ -r မဖစ်တယ် uname -r
Ye Naing Win
Page 44
ဒါဆိုရင် kernel ရဲ့ release ြေိုအတွေ့ရြှာမဖစ်တယ်။ အဲဒီြှာ el7 ဆိတ
ု ာြေ Enterprise
Linux 7 ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ် x86_64 ြေ 64 bit ြေိုအသုံးမပုထားတယ် ဆိလ
ု ိုတာ
မဖစ်တယ်။ ပပီးရင်အောြေ်ထပ် ဘာြေိုဆြေ်ကြေည့်လို့ရြလဲဆိုရင် kernel version ြေို
ဆြေ်တင်မပအပးြယ် သူြေအတာ့ရှင်းပါတယ် ြကြေည့်လဲသိအေတဲ့ြေိစ္စပဲအလ
ဟုတ်တယ်ြလား။ Linux ြေိုသုံးအေြှအတာ့ ဘာြေိုအသုံးမပုလဲဆုတ
ိ ာသိအလာြေ်ပါပပီ
သိချင်ရင်အတာ့ uname -o ဆိတ
ု ဲ့ option ြေိုအသုံးမပုရြှာမဖစ်တယ်

ဒါဆိုရင် GUI/Linux ပဲလာမပအပးြှာအပါ့ဗျာ အသုံးမပုထားတဲ့ operating system ြေ

Linux လိုမပအပးတာမဖစ်တယ်။ ပပီးရင် 32 bit လား 64 bit လား ထပ်ကြေည့်ချင်ရင်
-m ဆိတ
ု ဲ့ option ြေိုအသုံးမပုရြယ် ဘယ်လိုသုံးရြလဲဆုရ
ိ င်အတာ့ uname -m
ဒီလိုအသုံးမပုအပးရြှာမဖစ်တယ်

ဒါဆိုရင် x86_64 လို့လာမပရင် operating system ြေ 64 bit လို့သိထားရြယ်

အောြေ်တခုြေ operating system ေဲ့ version ေဲ့ release ြေိုဘာေဲ့ကြေည့်ရြလဲ
ဆိရ
ု င် cat ဆိတ
ု ဲ့ Command ေဲ့ကြေည့်အပးရြယ် ဘယ်လိုအသုံးမပုရြလဲဆုရ
ိ င်
cat /etc/centos-release ဒီလိုဆိုရင် Centos ရဲ့ release ြေိုအတွေ့မြင်ရြယ်
တေည်းအားမဖင့် Centos ရဲ့ version ြေိုအတွေ့ရြှာမဖစ်တယ်။ အဲဒီအတာ့ uname ဆို
တဲ့ Command ြေိုသုံးပပီးအတာ့ kernel ေဲ့သြေ်ဆင
ို ်တဲ့ information အတွေ ပပီးရင်
cat ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုသုံးပပီးအတာ့ operating system ြေိုကြေည့်တဲ့အပိုင်းအတွေ
ြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ေိဂုံးချူပ်ြယ် ြေွေြေိုယ်အသချာစြ်းကြေည့်ဖို့အတာ့လို့ြယ်
အားလုံးအဆင်အမပပါအစဗျာ...

Ye Naing Win
Page 45
cat /proc/cpuinfo | grep -i model
free –ht
lsblk
blkid
du –hs directoryname
df –hT directoryname

ဒီတခါ Linux အပါ်ြှာ CPU ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information , အောြေ်ပပီး Memory , RAM

ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information, ပပီးရင် Hard Disk အတွေ Partition အတွေေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့
Information , ပပီးရင် Hard Disk အတွေရဲ့ Hardware ID အတွေ , ဒါအတွေြေိုဘယ်လို
ကြေည့်ရြလဲဆိုတာြေို အလ့လာရြယ်။ directory အတွေရဲ့ Size , ပပီးရင် directory အတွေ
ေဲ့ဆြေ်ဆြေ်အေတဲ့ File System အတွေ ဒါအတွေြေို ြေျအော်တို့ကြေည့်ကြေြယ်။
အဲဒီအတာ့ processor , CPU ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information ြေိုကြေည့်ြယ်ဆရ
ို င်
အသုံးမပုရြည် Command ြေ cat /proc/cpuinfo | grep –i model
ဒီလိုအသုံးမပုရအပးရြယ်။

အအသးစိတ်မပေ်ရှင်းမပရြယ်ဆိုရင် cat ေဲ့ကြေည့်လို့ရတဲ့ result ြေို ဒီ | ဆိတ

ု ဲ့ Symbol
အလးြေ grep ဆီြေိုပို့အပးတယ်။ grep ြေဘယ်စာသားြေိုဆွေဲထုတ်အပးလည်းဆိုအတာ့
model ဆိတ
ု ဲ့စာသားပါတဲ့ စာအကြောင်းြေိုဆွေဲထုတ်အပးတယ်။ ဒီအလာြေ်ဆုိေားလည်
ြယ်ထင်ပါတယ် ဒါဆိရ
ု င် CPU ရဲ့ information အတွေြေိုအတွေ့ရြှာမဖစ်တယ်။
အောြေ်တခုြေ RAM ရဲ့ information ြေိုကြေည့်ြယ် RAM ရဲ့ information ြေိုကြေည့်
ချင်ရင် free –ht ေဲ့ကြေည့်ရြယ်။

Ye Naing Win
Page 46
h သည် ( human readable ) မဖစ်တယ်။ Size ြေိုလူြှတ်ရလွေယ်တဲ့ Symbol ေဲ့မပ
အပးတယ်။ t သည် Total ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ် ဒါဆိရ
ု င် Memory ပတ်သြေ်တဲ့
information ြေိုအတွေ့မြင်ရပပီမဖစ်တယ်။ h ဆိုတဲ့ Symbol ြထည့်အပးဘူးဆိရ
ု င် 991M
ြေိုအတွေ့ရြှာြဟုတ်မဖစ်တယ်။ အအာြေ်ြေပုံြေိုကြေည့်ရအအာင်ဗျာ

Swap သည် Virtual Memory ြေိုအမပာတာမဖစ်တယ် , Swap ြေဘယ်အအပါ်ြှာရှိတာ

လဲဆုအ
ိ တာ့ Hard Disk အပါ်ြှာရှိတာမဖစ်တယ်။ ဒါသည် free –ht ြေိုသုံးပပီးအတာ့ RAM
ရဲ့ information ြေိုကြေည့်ပုံ ကြေည့်ေည်းမဖစ်တယ်။
ဒါဆို အောြေ်တခုဆြေ်သွေားြယ် , ဘာလည်းဆိအ
ု တာ့ Hard Disk ေဲ့ Partition ြေို
ကြေည့်ြယ်ဆရ
ို င် သုံးအပးရြဲ့ Command ြေ lsblk မဖစ်တယ်။ lsblk လို့ရိုြေ်ပပီး Enter
နှိပ်လိုြေ်ြယ်ဆိုရင် Hard Disk အတွေြေိုအတွေ့မြင်ရြှာမဖစ်တယ်။

sda သည် Hard Disk တစ်လုံးြေိုမပတာမဖစ်တယ်။ Partition အတွေြေိုအတာ့ sad1 ,

sad2 ဒါအတွေသည် Partition အတွေမဖစ်တယ်, Hard Disk ဘယ်နှစ်လုံးရှိတယ်
ဆိတ
ု ာရယ်, Partition အတွေဘယ်လိုပိုင်းထားလည်းဆိတ
ု ာရယ်, ဒါအတွေြေိုသိဖို့ lsblk
ဆိတ
ု ဲ့ Command ြေိုအသုံးမပုရတာမဖစ်တယ်။ sr0 ြေ DVD Drive , CD Drive ြေိုမပ
တာမဖစ်တယ် lsblk အအကြောင်းြေအတာ့ဒီအလာြေ်ေဲ့တခေ်းရပ်ြယ်...

Ye Naing Win
Page 47
အောြေ်တခုြေ blkid , blkid ြေြေျအတာ့ ြေျအော်တို့ Linux ြှာ Partition အတွေ Hard
Disk အတွေြေို Block Devices လို့အခါ်တယ်။ blkid ြေကြေအတာ့ Block Devices အတွေရဲ့
ID ြေိုကြေည့်တာမဖစ်တယ်။ blkid လို့ရိုြေ်ပပီး Enter နှိပ်လိုြေ်ြယ်ဆိုရင်

Partition အတွေေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ universally , UUID ဆိတ

ု ာ ( Unique Identifier )
လို့အခါ်တယ်။ သူသည် ID အတွေြေိုထုတ်အပးတာမဖစ်တယ်။
အောြေ်တခုြေကြေအတာ့ du ဆိတ
ု ဲ့ Command အအကြောင်း du –hs လို့ရိုြေ်ပပီးရင်
အောြေ်ြေ directory name ြေိုထည့်အပးရြယ်။ ဥပြာ du –hs network-scripts
ဒါြျ ိုးရိုြေ်အပးရြယ် ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် network-scripts ဆိတ

ု ဲ့ directory ရဲ့ Size ြေိုအဖာ်မပအပးြှာမဖစ်တယ်။ သူြေို
အောြေ်တေည်းေဲ့ထပ်မပရြယ်ဆိုရင် သူြေ directory မဖစ်တဲ့အတွေြေ် d ထည့်သုံးအပးရ
ြယ်။ du –ldh network-scripts

ဒါြျ ိုးသုံးအပးရြယ်အမပာတာမဖစ်တယ်။ ကြေည့်လို့ရြဲ့ေည်းသည် du –hs ေဲ့လည်းကြေည့်

လို့ရသလို, du –ldh ေဲ့လည်းကြေည့်လို့ရြှာမဖစ်တယ်။ s သည် specified ြေိုဆိုလိုတာ
မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် directory တခုြေဘယ် File ေဲ့ဆြေ်ဆြေ်အေလဲဆတ
ို ာြေို သိချင်
ရင် df –hT directory name

Ye Naing Win
Page 48
d သည် display , f သည် file system , h သည် human readable , T သည် Type
အသုံးရြှာသည် df –hT network-scripts ဒါဆိရ
ု င်ဘယ် file system ေဲ့ဆြေ်ဆြေ်
အေလဲဆိုအတာ့ /dev/mapper/cl-root ဆိတ
ု ဲ့ Partition အလးေဲ့ဆြေ်ဆြေ်အေတယ်
Linux ရဲ့ Partition Type ြေကြေအတာ့ xfs တို့ ext3 တို့ ext4 တို့အပါ့ဗျာ Windows ြှာ
ဆိရ
ု င် ntfs အပါ့, networl-scripts ဆိတ
ု ဲ့ Folder အလးသည် /dev/mapper/cl-root
ဆိတ
ု ဲ့ Partition ြှာအတွေ့ရတာမဖစ်တယ်။ ဒါြေ Folder တခုသည်ဘယ် Partition ေဲ့
ဆြေ်ဆြေ်အေလဲဆုတ
ိ ာကြေည့်တဲ့ Command မဖစ်တယ်။ အားလုံးေားလည်ြယ်လို့
ယူဆပါတယ် ြေျအော်တို့ ဒီအေရာြှာပဲတခေ်းရပ်ြယ်။

useradd username
passwd username
id username ( or ) group name
cat /etc/passwd
usermod –aG group username
gpasswd –d username group
userdel –r username

ဒီတခါအမပာမပအပးသွေားြှာြေ Linux အပါ်ြှာ user account အတွေြေို create လုပ်တဲ့

အအကြောင်းမဖစ်တယ်။ ြေျအော်တို့ Centos Linux ြေိုစပပီးတင်တုေ်းြေကြေအတာ့ root
ဆိတ
ု ဲ့ user account ပါလာတယ်။ အဲဒီ account အမပင် ြေျအော်တို့တမခား user
account အတွေြေိုလည်း ြေွေြေိုယ်ထပ်ပပီးအတာ့ဖေ်တီးလို့ရတယ်။ အဲဒီအကြောင်းြေိုတင်
ဆြေ်အပးြှာမဖစ်တယ်။ အဲဒီအတာ့ user account create လုပ်ချင်ရင် useradd ဆိတ
ု ဲ့
Command ြေိုသုံးတယ်။ user account create လုပ်ပပီးရင် password အပးရြယ်
Password အပးရင်ဘာ Command ြေိုသုံးအပးရလဲဆုရ
ိ င် passwd ဆိတ
ု ဲ့ Command
ြေိုသုံးအပးရြယ်။ ပပီးရင် user account တစ်ခု create လုပ်ြယ်ဆိုရင် Linux ြှာဘာ

Ye Naing Win
Page 49
မဖစ်လာလည်းဆိအ
ု တာ့ အဲဒီ user ေဲ့name အတူ Folder အလးတခုသည် home ဆိတ
ု ဲ့
Directory အအာြေ်ြှာသွေားအပါ်လာြှာမဖစ်တယ်။ ပပီးရင် အဲဒီ user name ေဲ့ောြည်တူ
Group အလးတခုသည် သူ့အလိုလိုဖေ်တီးပပီးသားမဖစ်သွေားတယ်။ အဲဒါအတွေြေိုဘာေဲ့
ကြေည့်လို့ရလည်းဆိအ
ု တာ့ id ဆိတ
ု ဲ့ Commmand ြေိုသုံးပပီးကြေည့်ရြှာမဖစ်တယ်။
Id username လို့ရိုြေ်လိုြေ်ရင် user ရဲ့ id ရယ်, user name ရယ်, group name ရယ်
ကြေလာြယ်။ ပပီးရင်တမခား information အတွေ, user ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information
အတွေြေိုဘယ်အအာြေ်ြှာကြေည့်လို့ရလည်းဆိုအတာ့ /etc/passwd ဆိတ
ု ဲ့ File ထဲ
ြေိုသွေားကြေည့်လို့ရတယ်။ အဲဒီ passwd ဆိတ
ု ဲ့ File ထဲြှာ user ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့
information အတွေရှိတယ်။ အဲဒီအတာ့ ြေျအော်တို့လြေ်အတွေ့စြ်းသြေ်ကြေည့်ြယ်...
ြေျအော်တို့အရင်ဆံးု user account တစ်ခု Create လုပ်ြယ် သုံးရြယ် Command ြေ
useradd kotun , kotun ဆိတ
ု ဲ့အေရာြှာြေွေြေိုယ်အဆင်အမပတဲ့ name အပး ပပီးရင်
Enter,ဒါဆိုရင် kotun ဆိတ
ု ဲ့ User Create လုပ်ပပီးသွေားပပီ။ kotun ဆိတ
ု ဲ့ user ြေို

ြေျအော်တို့ Password အပးရြယ်, အသုံးမပုရြည် Command သည် passwd

မဖစ်တယ်။ အဲဒီြှာတစ်ခုသိထားရြှာြေ User ြေို Create လုပ်တာသည် root ဆိတ
ု ဲ့
Account ြေပဲ Create လုပ်လို့ရြှာမဖစ်တယ်။ ြေျေ်တဲ့ Account အတွေြေ Create
လုပ်လို့ရြှာြဟုတ်ဖူး။ ဒီအချြေ်ြေိုသိထားရြယ် Password ြေို Confirm Password
မဖစ်အအာင်နှစ်ခါရိုြေ်ထည့်အပးရြယ်။
ြေျအော်ခုေြေအမပာခဲ့သလိုပဲ User တစ်ခု Create လုပ်ပပီးသွေားရင် /home အအာြေ်ြှာ
အဲဒီ User ေဲ့ောြည်တူသွေားအပါ်ြှာလို့အမပာထားခဲ့တယ်။ အဲဒီလိုအပါ် ြအပါ်ြေိုသွေား
ြေျအော်တို့သွေားကြေည့်ကြေြယ်။ cd /home ပပီးရင် Enter, ပပီးရင် ls ေဲ့မပေ်အခါ်ကြေည့်
အဲဒီြှာ kotun ဆိတ
ု ဲ့ Folder အလးတစ်ခုအရာြေ်ရှိအေတာြေိုမြင်အတွေ့ရြယ်

Ye Naing Win
Page 50
ပပီးရင် kotun ေဲ့ောြည်တူ group အလးတစ်ခုပါအတွေ့မြင်ရြယ်။ အဲဒီ group အလးြေို
ဘာ Command ေဲ့ကြေည့်လို့ရြလဲဆိုအတာ့ id ဆိတ
ု ဲ့ Command ေဲ့ကြေည့်အပးရြယ်
id kotun ပပီးရင် Enter ,

ဒါဆိုရင် User id ြေ 1005, User Name ြေ kotun, ပပီးရင် group id ြေ 1007,

Group Name ြေ kotun, ပပီးရင် group ြေလည်း kotun ဆိတ
ု ဲ့ group အလးပါအပါ်
လာတယ်။ kotun တဲ့ group အလးပါအလိုလိုဖေ်တီးပပီးသားမဖစ်သွေားတယ် ဒါသည်
User Account ြေို Create လုပ်တဲ့အအကြောင်းမဖစ်တယ်။
root user ြှာလည်း သူေဲ့ောြည်တူ Folder ရှိြယ်, ပပီးရင် root ဆိတ
ု ဲ့ group လည်း
ရှိြှာအသချာတယ်။ ြေျအော်တို့ခုေြေ kotun ဆိုတဲ့ User ြေို root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြေို
သွေင်းြယ်။ အဲဒီအတာ့သုံးရြည် Command ြေ usermod –aG root kotun ပပီးရင်
Enter, a သည် append, G သည် Group, root သည် Group Name, kotun သည်
User Name ဒါဆိုရင် kotun ဆိတ
ု ဲ့ user သည် root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြှာ Number
အမဖင့်ဝင်သွေားပပီ။ root ဆိတ
ု ဲ့ user ထဲြေို Number အမဖစ်ဝင်ြဝင်စစ်ကြေည့်ြယ်
ဘာ Command ေဲ့ကြေည့်ရြလဲဆုရ
ိ င် id ဆိတ
ု ဲ့ Command ေဲ့ကြေည့်အပးရြယ်
id kotun ပပီးရင် Enter

groups=1007 ြှာကြေည့်လိုြေ်ရင် kotun ဆိတ

ု ဲ့ group ရဲ့ Number လည်းမဖစ်အေ
တယ်, root ဆိတ
ု ဲ့ group ရဲ့ Number လည်းမဖစ်အေတယ် သအဘာပါလား ဒါသည်

Ye Naing Win
Page 51
User တစ်အယာြေ်ြေို group တစ်ခုထဲြေထ
ို ည့်အပးလိုြေ်တဲ့အအကြောင်းမဖစ်တယ်။
ဟုတ်ပပီ ဒါဆိရ
ု င် root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြေမပေ်ထုတ်ြယ် သုံးရြည် Command ြေ
gpasswd –d kotun root ပပီးရင် Enter

d သည် delete လုပ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် -d ြေိုထည့်အပးရြယ်, root ထဲြေအေ kotun

ြေိုထုတ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် kotun လို့ရိုြေ်အပးရြယ်, ဘယ် group ထဲြေအေထုတ်ြှာ
လည်းဆိအ
ု တာ့ root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြေအေထုတ်ြှာမဖစ်တဲ့အတွေြေ် root လို့ရိုြေ်အပးရ
ြယ်။ ဒါဆိုရင် root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြေအေ, kotun ဆိတ
ု ဲ့ user ြေိုထုတ်လိုြေ်ပါပပီ
ဆိပု ပီးအတာ့လာမပအပးြှာမဖစ်တယ်။ ဒါဆိရ
ု င် root ဆိတ
ု ဲ့ group ထဲြေအေ kotun ြေို
ထုတ်ြထုတ်ြေိုစစ်ကြေည့်ြယ်။ ဘာ Command ေဲ့စစ်ရြလည်းဆိုအတာ့ id kotun
ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် kotun ဆိတ

ု ဲ့ user ြရှိအတာ့ဘူးမဖစ်တယ်။
ပပီးရင် user ရဲ့ information အတွေြေိုသွေားကြေည့်ြယ် ဘယ်ထဲြေိုသွေားကြေည့်ရြလဲဆို
ရင် /etc/passwd ထဲြေိုသွေားကြေည့်ရြှာမဖစ်တယ်။ vi /etc/passwd ပပီးရင် Enter

Down Key ေဲ့အအာြေ်ဆင်းကြေည့်ပါ အဲဒီြှာ kotun ြေိုအတွေ့မြင်ရြှာမဖစ်တယ် ပပီးရင်

သူ့ရဲ့ password ြေ x အလးေဲ့မပထားတာြေိုအတွေ့ရြယ်, 1005 ြေ user id, 1007 ြေ
group id ပပီးရင်သူ့ရဲ့ home directory ဘယ်အအာြေ်ြှာလည်းဆိအ
ု တာ့
/home/kotun ဆိတ
ု ဲ့ Folder သည် သူ့ရဲ့ home directory မဖစ်တယ်။ ပပီးရင် သူ

Ye Naing Win
Page 52
အသုံးမပုအေတဲ့ shell , ြေျအော်တို့ user ,application , shell and kernel and
hardware ြှာအမပာခဲ့တဲ့ shell သူသုံးတဲ့ shell သည် bash လို့ောြည်ရတဲ့ shell
ြေိုသုံးအေတာမဖစ်တယ်။ Linux ြှာတစ်မခား shell အတွေလည်းရှိအသးတယ် sh တို့ tcsh
တို့ ဒါြျ ိူးအတွေသိထားရြယ်။ ြေျအော်တို့ခုသုံးအေတဲ့ shell သည် bash မဖစ်တယ်
ဒါသည် user ေဲ့ပတ်သြေ်တဲ့ information အတွေြေိုဝင်ကြေည့်တာမဖစ်တယ်။ ဘာေဲ့မပေ်
ထွေြေ်ရြလဲဆရ
ို င် Esc : q ေဲ့မပေ်ထွေြေ်ရြယ်။ အဆင်အမပပါအစဗျာ...
ဒီတခါတင်ဆြေ်ဦးြှာြေ user account ြေိုမပေ်ဖျြေ်ရင် အသုံးမပုရြည် Command
သည် userdel –r username ြေျအော်တို့ -r ြထည့်ရင် home အအာြေ်ြေ Folder
သည် ပျြေ်ြသွေားဘူးမဖစ်တယ်။ -r သည် recvrsive , အသုံးရြည် Command သည်
userdel –r kotun ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် kotun ဆိတ

ု ဲ့ user သည် ပျြေ်သွေားပပီမဖစ်တယ်။ ls ေဲ့စစ်ကြေည့်လိုြေ်ရင်
kotun ဆိတ
ု ဲ့ user account သည်ြရှိအတာ့ဘူးမဖစ်တယ်။ ပျြေ်ြပျြေ်သွေားစစ်ြယ်
vi ေဲ့လည်းစစ်ကြေည့်လို့ရသလို less ေဲ့လည်းစစ်ကြေည့်နိုင်တယ်။ less /etc/passwd
ပပီးရင် Enter

ဒါဆိုရင် Up , Down Key ေဲ့ အအာြေ်ြေိုဆကွေဲ ြေည့်လို့ရတယ်။ အအာြေ်ဆံးု ြှာ kotun ဆို
တဲ့ account သည်ပျြေ်သွေားတာြေိုအတွေ့ရြှာမဖစ်တယ်။ မပေ်ထွေြေ်ြယ်ဆိုလျှင်
Keyboard အပါ်ြေ q key ြေိုနှိပ်ပပီးမပေ်ထွေြေ်ရြှာမဖစ်တယ်။
ြေျအော်တို့လြေ်ရှိအရာြေ်တဲ့လြ်းအကြောင်းြေိုသိဖို့အတွေြေ် pwd ေဲ့ကြေည့်ရြယ် ဒါဆိရ
ု င်

Ye Naing Win
Page 53
pwd ပပီးရင် Enter

ြေျအော်တိုလြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့အေရာသည် /home ြေိုအရာြေ်ရှိအေတာမဖစ်တယ်

အဲဒီအတာ့ ြေျအော်တို့ root account ရဲ့ home Current directory ြေိုမပေ်သွေားြယ်
ဆိရ
ု င် cd လို့ရိုြေ် Enter အခါြေ်, ပပီးရင် pwd ေဲ့မပေ်ကြေည့် ဒါဆိရ
ု င် /root ရဲ့ home
Directory ြေိုမပေ်အရာြေ်အေတာြေိုအတွေ့မြင်ရြှာမဖစ်ပါတယ် အားလုံးပဲအဆင်အမပပါအစ
လို့အြျှာ်လင့်ပါတယ်။

su username  directory not change

su – username  user’s home directory
pwd  print working directory
ခုတခါ ြေျအော် Linux အပါ်ြှာ User Account တစ်ခုြေအေတခုြေိုြေူးအမပာင်းတဲ့
အအကြောင်းြေို Command Line ြှာအလ့လာကြေြယ်။ အဲဒီြှာ User တစ်ခုြေအေ
တစ်ခုြေိုအမပာင်းတဲ့ Command သည် su မဖစ်တယ်။ s သည် switch , u သည် user
တစ်ေည်းအားမဖင့် switch user အပါ့ဗျာ။ ြေျအော်တို့လြေ်အတွေ့စြ်းသြေ်ရြယ်...
လြေ်အတွေ့လုပ်ဖို့အတွေြေ် ြေျအော် User Account တစ်ခု Create လုပ်လိုြေ်ြယ်
အသုံးရြည် Command သည် useradd , ြေျအော်တို့ tom ဆိတ
ု ဲ့ user တစ်ခု Create
လုပ်ြယ်။ useradd tom ပပီးရင် Enter , ပပီးရင် Password အပးြယ် သုးံ အပးရြယ်
Command သည် passwd ,Confirm Password မဖစ်အအာင်နှစ်ခါရိုြေ်အပးရြယ်

Ye Naing Win
Page 54
ဒါဆိုရင် ြေျအော် tom ဆိတ
ု ဲ့ User Account ဆီြေိုဝင်ြယ်။ ဘာ Command ြေိုသုံးရ
ြလဲဆုရ
ိ င် su tom ပပီးရင် Enter ,

ဒါဆိုရင် tom ဆိတ

ု ဲ့ Account ထဲြေိုအရာြေ်သွေားပပီ။ pwd ေဲ့အရာြေ်အေတဲ့လြ်းအကြောင်း
ြေိုကြေည့်ြယ် pwd ပပီးရင် Enter

အဲဒီြှာလြ်းအကြောင်းြေအမပာင်းသွေားလားဆိအ
ု တာ့လည်း အမပာင်းသွေားြသွေားဘူး /root
ဆိတ
ု ဲ့ directory ထဲြှာပဲရှိအေတယ်။ root account ြေအေ tom ဆိတ
ု ဲ့ account ြေို
အမပာင်းလိုြေ်ရင် Password ြအတာင်းဘူးမဖစ်တယ်။ တြေယ်လို့ တစ်မခား account
ြေအေ tom account ဆီြေိုဝင်ြယ်ဆရ
ို င်အတာ့ Password အတာင်းြှာမဖစ်တယ်။
ြေျအော်တို့လြေ်ရှိအရာြေ်အေတဲ့လြ်းအကြောင်းသည် ဘာလို့ြအမပာင်းတာလည်းဆိရ
ု င်
- ြပါလို့ပဲမဖစ်တယ်။ su ေဲ့ tom ေဲ့ကြေားြှာ - ြပါလို့ြအမပာင်းလဲတာမဖစ်တယ်
အဲဒီအတာ့ exit ေဲ့မပေ်ထွေြေ်ြယ်။ ဒါဆိရ
ု င် ြေျအော် root account ဆီြေိုမပေ်အရာြေ်
သွေားပပီးမဖစ်တယ် su – tom ပပီးရင် Enter

ဒီလိုဆိုရင် tom ဆိတ

ု ဲ့ account ထဲြေိုအရာြေ်သွေားပပီ။ ပပီးရင် pwd ေဲ့မပေ်ကြေည့်

ဒါဆိုရင် /home/tom ဆိတ

ု ဲ့ account ထဲြေိုအရာြေ်အေတာအတွေ့မြင်ရြယ်။
သအဘာပါလား ဒီအလာြေ်ဆုိ လြ်းအကြောင်းသည် ဘာအကြောင့်အမပာင်းသွေားလည်း

Ye Naing Win
Page 55
ဆိအ
ု တာ့ - ထည့်အပးလိုြေ်လို့ tom ဆိတ
ု ဲ့ account ထဲြေိုတေ်းအရာြေ်သွေားတာမဖစ်
တယ်။ su Command ြေိုသုံးပပီးအတာ့ user account တစ်ခုြေအေ တစ်ခုြေို
Command Line အပါ်ြှာြေူးအမပာင်းတဲ့ အအကြောင်းြေအတာ့ ဒီအလာြေ်ေဲ့ေိဂုံးချူပ်ပျအစ
ဗျာ... အောြေ်ထပ် File Permission အကြောင်းြေိုလည်း အောြေ်ြျားြှာြှဆြေ်တင်အပး
သွေားပါြည် အားလုံးအဆင်အမပပါအစဗျာ။
Ye Naing Win

Ye Naing Win
Page 56