DOK GRADSKE VLASTI LAŽU: Banjalučki zrak je

među najotrovnijim na svijetu Objavljeno: 11.12.2019. u 14:15h

Problem u Banjaluci je što uošte nema javno dostupnih mjerenja kvaliteta vazduha od institucija koje bi
trebale da se bave javnim zdravljem. Umjesto toga, gradske vlasti lažu o tome kako je vazduh u
Banjaluci izvanredan, iako se ljudi guše u smogu, jer niti se mjeri ono što treba da se mjeri – indeks
PM2.5 niti je ono što mjere javno dostupno u realnom vremenu.

Piše: Ljiljana Kovačević

Zagađenost vazduha u Banjaluci poslednjih dana je enormna, toksični zrak štipa za grlo i danju i noću, a
gradska uprava laže, tvrdeći da je vazduh u gradu izvanrednog kvaliteta. I to bi moglo da prođe da ne živimo u
eri interneta, koji omogućavaju da se za male pare dođe do pouzdanih detektora nečistoća u vazduhu. A on je
u Banjaluci poslednjih dana katastrofalno lošeg kvaliteta.
Sve do omasovljenja informacionih tehnologija, mjerenje kvaliteta vazduha je, svuda u svijetu, bilo u domenu
državnih institucija, prije svega meteoroloških zavoda, a naprave za ta mjerenja bile su skupe i teško dostupne.
Od prije par godina, moguće je kupiti pouzdane i relativno jeftine detektore nečistoća u vazduhu, instalirati ih na
nekoj lokaciji, konektovati ih na internet i tako slati podatke drugim zainteresovanim na uvid.
Na primjer, AirVisual ima svoj uređaj koji košta oko 270 dolara, PurpleAir ima svoje senzore … Na taj način se
dobija ovakva mapa, gdje korisnici mogu lako pretraživati željenu lokaciju, birati tip parametra koji pretražuju,
porediti vremenske serije podataka (stanje kvaliteta vazduha unazad)

Riječju, napretkom IT građani sami mogu da dođu do podataka o kvalitetu vazduha, bez da im neko iz
državnog aparata servira frizirane informacije.
Problem u Banjaluci je što uošte nema javno dostupnih mjerenja kvaliteta vazduha od institucija koje bi trebale
da se bave javnim zdravljem. Umjesto toga, gradske vlasti lažu o tome kako je vazduh u Banjaluci izvanredan,
iako se ljudi guše u smogu, jer niti se mjeri ono što treba da se mjeri – indeks PM2.5 niti je ono što mjere javno
dostupno u realnom vremenu.
Uz to, ono što se mjeri nije ispravno izmjereno, što se golim okom vidi u poređenju sa PurpleAir podacima.

Prema PurpleAir, kvalitet vazduha u Banjaluci je katastrofalan i upravo u posmatranom periodu od 6. do 8.

decembra ovaj grad bio je ubjedljivo najzagađeniji grad na svijetu, jer nigdje drugo nije zabilježena ovako
visoka vrijednost PM2.5 indeksa.
Vrijednosti od 665 PM2.5 indeksa, koliko su zabilježene u Banjaluci probijaju vrijednost indeksa od 500 i to je
zapravo, ne prljav, već toksičan vazduh.
Kada je riječ o tipu zagađenja, postoji više parametara i indeksa, ali je najvažniji upravo PM 2.5. Radi se o vrlo
malim česticama veličine 2.5 makrometara ili manjim. Razlika izmedju, naprimjer, PM10 i PM2.5 indeksa je ta
što prvi označava čestice koje se, kada čovjek udiše vazduh, zaustavljaju zbog veličine u nosu i grlu, dok su
PM2.5 toliko male da ih organizam ne može filtrirati, već idu direktno u pluća, u bronhije i direktan su uzročnik
raznih zdravstvenih smetnji, sve do kancera pluća. Zato je mjerenje indeksa PM2.5 najbitnije.
Drugi problem je što Banjaluka nema javno dostupan sistem senzora koji mjere kvalitet vazduha, ni od
gradskih, entitetskih, državnih vlasti. Ipak, na nekoliko lokacija u Banjaluci neko je postavio PurpleAir senzore,
pa se istina o zagađenom vazduhu više ne može sakriti.
Kada se tumače izmjerene vrijednosti poslednjih dana, vidi se da u posmatranom periodu nijednom, izuzev 10.
decembra, PM2.5 indeksa nije imala vrijednosti koje bi bile tumačene kao povoljne.
Naprotiv, podaci govore da je kvalitet vazduha katastrofalan, sa srednjom vrijednosti u posmatranom periodu
od 252, što je prema klasifikaciji opasno zagađenje vazduha. Osim toga, vrijednosti zabilježene 8. i 9.
decembra su rekordne i izlaze izvan skale mjerenja, jer je senzor, lociran između Nove Varoši i Rosulja,
prelazio 600, što je nivo toksičnosti vazduha koji nije zabilježen nigdje na svijetu.

Na zvaničnoj stranici Gradske uprave je navedeno da je kvalitet vazduha 6. decembra bio u kategoriji I, dakle
izvanrednog kvalteta! Oni mjere PM10 indeks, pa po njima vazduh u Banjaluci spada u prvoklasno kvalitetni
vazduh.
Međutim, na PurpleAir senzorima se može vidjeti i PM10 indeks, koji iznosi 300, što znači loš do vrlo loš
kvalitet vazduha, čak i kada je u pitanju pitanju manje relevantan PM10 indeks.
Sve ovo dovodi do nekoliko zaključaka. S obzirom na to da Banjaluka nema praktično nikakve industrije, jer svi
predratni zagađivači, poput Incela, Jelšingrada, Čajeveca ne rade, ogroman je uspjeh u gradu od nekih 200
hiljada stanovnika postići najviše svjetske vrijednosti onečišćenja vazduha. To dovoljno govori o odnosu vlasti
prema životnoj okolini i zdravlju građana. Vrijednosti zagađenja vazduha u Banjaluci ukazuju da bi vlasti trebalo
da proglase upozorenje opšte zdravstvene opasnosti i da preduzmu urgentne mjere i detaljnu analizu stanja.
To podrazumijeva analizu koliko na zagađenje vazduha utiče famozna Eko toplana, da se naloži instaliranje
filtera, zabrani korištenje uglja u gradskoj zoni, gasifikaciju grada ili subvencionisanje grijanja na plin, te
zabrana upotrebe starih vozila (do EUR4 norme) na teritoriji grada.
To što se zagađenost vazduha smanji kada padne kiša, nije velika utjeha. Voda pokupi toksične čestice, ali
zatrovana kiša ulazi u zemlju i zagađuje i zemlju i vodu u njoj, tako da se krug zagađenja i trovanja stanovnika
ovog grada nastavlja.
(zurnal.info)