Dental Implantologist in Hyderabad





M.D.S., F.I.C.O.I., D.I.C.O.I., F.B.D.Z.I., F.D.G.O.I.







© 






 







 












M.A. (Telugu) Ph.D.
Professor of Telugu (Retd.) Emiritus Fellow
Former Vice-Chancellor
P.S. Telugu University
Former Dean Faculty of Arts
Osmania University
Hyderabad - 7.


  


  
  



    

   


           
    






  
 
   

Idiomatic Expressions Armed
to the teeth  Fight tooth and nail 
       



    


     

    





               

 
      
       

 






      


    

  
          
  
 
        
      
    

   

      
      
  
 



  

   
     
  
  

    
  
                 
                              

   
  
  


      



  
      
    
 
 
    

    
 
  












 

 






 

















 
  
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
  
 

z~«∞#=Ùfi JO^ŒOQÍ,
^ŒO`åÅ∞ P~ÀQÆºOQÍ LO_®ÅO>Ë..!
=∂#= â◊s~°OÖ’ Ju =ÚYº"≥∞#ÿ
Éè Ï QÆ O <À~° ∞ . =∞# â◊ s ~° O XHõ
Ü«∞O„`«OÖÏO\˜k. P Ü«∞O„`«O ãïQÍæ
Ñ¨x KÕÜ∂« ÅO>Ë „Ñü~ÀE PÇ¨~°O J<Õ
WO^è#Œ O J=ã¨~O° . P PÇ¨~åxfl â◊s~°O
Ö’ÑëH˜ ÑÖÑ≤OKÕk <Àˆ~. PÇ¨~°O ãïQÍæ
r~°O‚ HÍ"åÅO>Ë Ñ¨à`¡◊ À ÉÏQÍ #q∞e
u<åe. Ñ¨à√◊ ¡ ^Œ$_èO» QÍ P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë<Õ
PÇ¨~åxfl ÉÏQÍ #=∞e u#QÆÅO. Ñ¨à√◊ ¡
P~ÀQÆºOQÍ ÖËHõáÈ`Õ #=∞Å‰õΩO_®<Õ
JxflO\˜h q∞OQÍeû =ã¨∞OÎ k. JÑ¨C_»∞
Z<Àfl P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ∞« `Î å~Ú.
JO^Œ∞ˆH Ñ¨à◊¡#∞ ZÑ¨C_»∂ P~ÀQÆºOQÍ
LOK«∞HÀ=_®xH˜ H˘xfl *Ï„QÆ`«ÎÅ∞
fã¨∞HÀ"åe. ÑÖ\˜ x~å‡}O QÆ∞iOz
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë KåÖÏ =~°‰Äõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞
=∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ Ñï+¨¯iOK«∞HÀ=K«∞Û.
ÑÖ\˜ P~ÀQÍºxfl „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕ¿ã JÅ"å@∞¡

#=Ùfi =∞x+≤H˜ ^Õ=Ù_çzÛ# JÑ¨Ù~°∂Ñ¨"∞≥ #ÿ =~°O. =∞x+≤ =∂#ã≤Hõ ã≤u÷ QÆ`∞« Å#∞ #=Ùfi K≥|∞`«∞Ok.
=∞x+≤ P~ÀQÍºxfl ã¨∂zOK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, â◊s~°OÖ’ Ju =ÚYº"≥∞ÿ# <À\˜x ZO`« â◊√„ÉèíOQÍ
LOK«∞‰õΩO@∞<åfl_À ‰õÄ_® `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k.
™ê^è•~°}OQÍ Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ <À\˜ P~ÀQÆºO QÆ∞iOz JO`«QÍ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ~°∞. =Ü«∞ã¨∞û =∞à◊Q¡ Í<Õ
<À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#, ^ŒO`åÅ∞ QÍ~° Ñ¨@_ì O» , áêz U~°Ê_»@O „áê~°OÉè=í ∞=Ù`∞« Ok. ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ
`«~∞° "å`« ÉÏ^èÑŒ _¨ `» å~°∞. Hõ#∞Hõ Z=Ô~<· å Z^Œ∞\˜ "åiÖ’ `«=∞ QÆ∞iOz ã¨âŒ „è áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ HÀ"åÅ<åfl,
Z^Œ∞\˜ "åi =∞#ã¨∞û ^ÀK«∞HÀ"åÅ<åfl JO^Œ"∞≥ #ÿ =ºH˜`Î fi« O ZO`« J=ã¨~"° ∂≥ , JO^Œ"∞≥ #ÿ #=Ófi JO`Õ
J=ã¨~O° .
ÑÖ\˜ P~ÀQÆºO QÆ∞iOz `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® =ºH˜`Î fi« OÖ’ XHõ ÉèÏQÆ"∞Õ . =∞# W+Öì
=zÛ# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ u#_»O Ñ¨Ó~°Ü Î ∂« ºHÍ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åÖÏ? =^•Ì? J<Õ x~°Ü ‚ ∞« OÃÑ<· Õ <À\˜
1
P~ÀQÆºO P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok.
„|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O`Àáê@∞ „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥o¡ Ñ¨sHõ∆ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O
‰õÄ_® ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞HÀ=_»OÖ’ XHõ „Ñ¨^•è # JOâ◊O. Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ L#flÑ¨C_»∞
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o`Õ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæ =KåÛÜ«∂? ÖË^•? J<Õ q+¨Ü∂« xfl ÑïjeOz, ^ŒO`åÅÖ’
U"≥<· å J=Hõ`=« HõÅ∞ LO>Ë "å\˜x „áê~°OÉèí ^ŒâÖ◊ ’<Õ ãï KÕ™êÎ_∞» . ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xfl, zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å#∞
P~°OÉèOí Ö’<Õ Ñ¨ãQ≤ \Æ ì˜ `«y# K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. HõhãÖ U_®kH˜ ~Ô O_»∞ ™ê~°~¡ Ú<å ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç
^ŒQ~æÆ ° ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèÑí i¨ KÕ „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ ¿ã¯eOQ∑ JO\Ï~°∞.
D „Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’ ^ŒO`åÅÃÑ· U~°Ê_ç# QÍ~°#∞ `˘ÅyOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~ÀE „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O =Å#
^ŒO`åÅÃÑ· áêz U~°Ê_»‰Ωõ O_® K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍx XHõ™êi D á⁄~° U~°Ê_çO^ŒO>Ë =∂„`«O ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç`À<Õ
â◊√„ÉèOí KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok. JÖÏHÍ‰õΩO_®, áêzx J^Õ q^èOŒ QÍ =ke"Õ¿ãÎ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒ
u#_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, <À\˜ JO^ŒO ‰õÄ_® K≥_áç È`«∞Ok.
<À\˜Ö’ J<ÕHõ ~°HÍÖˇ#· ÉÏºH©iì Ü«∂Å∞ LO\Ï~Ú. =∞#O u<Õ PÇ¨~åÅÖ’x ÉÏºH©iì Ü«∂Å∞ ‰õÄ_®
<À\˜Ö’H˜ KÕ~∞° `å~Ú. D ÉÏºH©iì Ü«∂ <À\˜Ö’ q∞yeáÈ~Ú# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å =ÚHõ¯Å#∞ P=∂¡Å∞QÍ
=∂~°∞™êÎ~Ú. D P=∂¡Å∞ ÑÖ\˜ Z<åq∞Öò#∞ <åâ◊#O KÕ™êÎ~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ Ñ¨àÖ¡◊ ’ ~°O„^è•Å∞ U~°Ê_»∞`å~Ú.
^ŒO`åÅ =∞^èºŒ Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ xÅ∞= LO>Ë ÉÏºH©iì Ü«∂ =Å# #+Öì HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
™ê^è•~°}OQÍ =∞#O u<Õ á¶êãπì Ñ¶Ù¨ _£û, fÑ≤ Ñ¨^•~å÷Å∞, Sãπ „H©"∞£ Å∞ ÉÏºH©iì Ü«∂Å#∞ JkèHOõ QÍ Hõey
LO\Ï~Ú. D ÉÏºH©iì Ü«∂ L`«ÊuÎ KÕ¿ã H˘xfl ~°™êÜ«∞<åÅ∞ zQÆ∞à◊#¡ ∞ ^≥|ƒ f™êÎ~Ú. nx`À <À\˜ "≥O@
^Œ∞~åfiã¨# ~å=_»O, Z„~°\ ˜ zQÆ∞à◊√,¡ zQÆ∞à◊¡ <˘Ñ≤Ê, zQÆ∞à◊#¡ ∞Oz ~°HOÎõ HÍ~°_O» , H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡
Hõ^ÅŒ _»O, Ñ¨à√◊ ,¡ zQÆ∞à◊¡ =∞^èºŒ p=Ú HÍ~°_O» , z=~°‰Ωõ "≥Ú^ŒÅO\Ï HõêŒ Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
^ŒO`åÅ g∞^Œ áêz Ñ¨@‰ì Ωõ O_® LO_®ÅO>Ë fÑ≤ Ñ¨^•~å÷Å#∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ u<åe. ~ÀE „|+π`À
â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. á¶êã¡ O≤ Q∑ ^•fi~å Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl Ñ¨^•~å÷Å#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ"åe. áÈ+¨Hõ Ñ¨^•~å÷Åhfl
L#fl PÇ¨~°O â◊s~°OÖ’x W`«~° J=Ü«∞"åÅxflO\˜H© J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ >Ë¡ ^ŒO`åÅ‰õΩ ‰õÄ_® J=ã¨~O° . áêÅ∞,
Ñ¨à√◊ ,¡ HÍÜ«∞^è•<åºÅ∞, HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞, P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q u#_»O =∞Ozk.
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞‰õΩ =∂i# ^ŒO`åÅ∞, QÍ~°Ñ\¨ _ì O» "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q ^ŒO`åÅ P~ÀQÆºO QÆ∞iOz ã¨~Ô #· „â◊^úŒ
fã¨∞HÀ=_»O ÖË^<Œ Õ q+¨Ü∂« xfl ã¨Ê+Öì KÕ™êÎ~Ú. ^ŒO`åÅ∞ ÃÑH· ˜ â◊√„ÉèOí QÍ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl Jq ÉÏH©iì Ü«∂Å‰õΩ
xÅÜ«∂Å∞. JO^Œ∞Hˆ „Ñü~ÀE ~Ô O_»∞ Ñ¨Ó@ÖÏ „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O J=ã¨~O° .
P~ÀQÆº Ñï~°H}∆õ Ö’ ^ŒO`åÅ∞

^ŒO`åÅH˜, P~ÀQÍºxH˜ Jq<åÉèÏ= ãÖ|O^èOŒ LO^Œx K≥¿ÑÎ #=∞‡â◊Hºõ O HÍx qã¨Ü∞« =∞x H˘\˜ì
áêˆ~™êÎ~∞° . HÍh Wk x[O. ^ŒO`åÅH˜, P~ÀQÍºxH˜ q_»nÜ«∞ÖË#O`« ãÖ|O^èOŒ =ÙOk. ^ŒO`åÅ∞ ^Œ$_èO» QÍ
|ÅOQÍ =ÙO>Ë<Õ =∞#O áœ+≤Hì ÍÇ¨~°O fã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. Jxfl ~°HÍÅ PÇ¨~°Ñ^¨ •~åúÅ∞ u#QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
Jaè~∞° z L#fl ~°∞zHõ~"° ∞≥ #ÿ PÇ¨~åxfl ux P™êfikOK« QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. lÇ¨ÏfiHÀ~°∞z L<åfl ^ŒO`åÅ∞
ã¨ÇÏ¨ HõiOK«Háõ È`Õ =∂„`«O `«$Ñ≤QÎ Í PÇ¨~åxfl u#ÖËHáõ È=_»O =Å¡ â◊s~°O
2
h~°ãã≤ ∞¨ OÎ k. `«^•fi~å P~ÀQÆºO K≥_∞» `«∞Ok. â◊s~°O h~°ãO≤ K«_O» "≥Ú^ŒÖO·ˇ ^ŒO>Ë "åºkè x~À^èHŒ õ â◊HÎ˜
Ö’Ñ≤ã∞¨ OÎ k. P `«~åfi`« XHõ\ÁHõ\ Q˜ Í J<å~ÀQÍºÅ∞ â◊s~°O g∞^Œ ^•_ç KÕ™êÎ~Ú. JO^Œ∞=Å¡ P~ÀQÍºxfl
Ñï~°HO∆˜ K«∞HÀ"åÅO>Ë =∞#H˜ ãïÑ¨_#ç O`« PÇ¨~°O fã¨∞HÀ"åe. PÇ¨~°O fã¨∞HÀ"åÅO>Ë ^ŒO`åÅ∞
^Œ$_èO» QÍ P~ÀQÆºOQÍ LO_®e. J@∞uiy, W@∞uiy ã¨=∞ã¨º ^ŒO`åÅ ^ŒQ~æÆ Hˆ° =ã¨∞OÎ k. ZO^Œ∞HõO>Ë
^ŒO`åÅ∞ P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë<Õ PÇ¨~°O fã¨∞HÀQÆÅO. PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩO>Ë<Õ P~ÀQÆºOQÍ LO\Ï=Ú.
âßs~°HOõ QÍ â◊√+≤¯OzáÈ~Ú# XHõ =$^Œ∞~ú åex Ñ¨sH˜¿∆ ãÎ P"≥∞H˜ <åÅ∞QÆO>Ë <åÅ∞ˆQ ^ŒO`åÅ∞
L<åfl~Ú. Jq ‰õÄ_® ã¨QOÆ ã¨QOÆ Ñ¨ÙzÛáÈ~Ú L<åfl~Ú. PÇ¨~°O ZÖÏ uO@∞<åfl~°x J_çy`Õ, P
<åÅ∞QÆ∞ Ñ¨à§◊ `À H˘OK≥O #=∞Å_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOz q∞OˆQã¨∞<Î åfl#x K≥ÑÊ≤ Ok. JÖÏO\˜ Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’
‰õÄ_® JÖÏ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæÖxË "å~°∞ `å=Ú u#QÆey#O`« PÇ¨~åxfl fã¨∞HÀÖË~∞° . J~åúHeõ `À Éè’[#O
=Úy™êÎ~∞° . "åà◊√§ Ü«∂Ñ≤Öò, „^•Hõ∆ =O\˜ Ñ¶Ö¨ ÏÅ∞ ‰õÄ_® u#ÖË~∞° . ^•O`À h~°ãO¨ ~åHõ UO KÕã∞¨ OÎ k?
~ÀAÅ∞ QÆ_Kç HÕ ˘nÌ "åiÖ’x "åºkè x~À^èHŒ õ â◊HÎ˜ H©} ∆ O˜ z, J<å~ÀQÍºÅ∞ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡
JÖÏO\˜"å~°∞ J„â◊^úŒ KÕÜ∞« ‰õΩO_®, L#fl <åÅ∞QÆ∞ Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨à§◊ #∞ f~ÚOKÕã≤ âßâ◊fi`«OQÍ LO_Õ ^ŒO`åÅ#∞QÍx,
ÖËHõ fã≤ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ ^ŒO`åÅ Ãã@∞ìxQÍx Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ"åe. JÑ¨C_»∞ "åà◊√§ Jhfl u#QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. `«^•fi~å
"åi P~ÀQÆºO ‰õΩ^Œ∞@Ñ¨_∞» `«∞Ok.
H˘O`«=∞OkH˜ ÃÑ· =~°∞ã¨Ö’, HÕ^Œ =~°∞ã¨Ö’ ‰õÄ_® H˘xfl H˘xfl O`åÅ∞ LO_»=Ù. Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨à§◊ #∞
f~ÚOK«_O» =Å¡<À, |ÅO HÀÖ’Ê~Ú ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O =Å¡<À MÏmÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. JÖÏ U~°Ê_ç#
MÏmÖ’¡ ^ŒO`åÅ∞ Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ‰õΩO_® J„â◊^úŒ KÕ™êÎ~∞° . PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩO@∞#flÑ¨C_»∞ P MÏmÅ =Å#
u#_®xH˜ W|ƒOkÑ¨_∞» `«∞<åfl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOK«~∞° . JÖÏ ~ÀAÅ∞ QÆ_Kç HÕ ˘nÌ U~°Ê_ç# MÏmÅ =Å¡
^ŒO`åÅ∞ „Ñ¨H¯õ ÅH˜ "˘iyáÈ`å~Ú. PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ P MÏmÖ’¡ KÕi, WOHÍ Z‰õΩ¯=QÍ W|ƒOk ÃÑ_»`å~Ú.
WÖÏO\˜ J„â◊^úŒ ‰õÄ_® Ñ¨xH˜~å^Œ∞. ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ MÏmÅ∞ U~°Ê_ç`Õ "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOKåe.
Hˆ Ñ≤OQ∑ Ñ¨ûÌŒ Ö’QÍx, „a_£˚ q^è•#OÖ’QÍx, ÖËHõ âßâ◊fi`« ^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°Û_»O ^•fi~å QÍx, "åi
^ŒO`åÅ J=∞iHõ#∞ |\˜ì ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ÑïjeOz „\©\ò"∞≥ O\ò KÕ™êÎ~∞° .
â◊s~°OÖ’x U J=Ü«∞"åxfl J„â◊^úŒ KÕã<≤ å Jk J<å~ÀQÍºxH˜ ^•ifã¨∞OÎ k. Jxfl\˜HOõ >Ë =ÚYºOQÍ
^ŒO`åÅ QÆ∞iOz Jã¨ûÅ∞ J„â◊^Œú KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. Jq P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë<Õ =∞#O P~ÀQÆºOQÍ
LO_»QÅÆ ∞QÆ∞`å=Ú. ÖËÔŒ >Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O`À J<å~ÀQÍºÅ áêÅ|_»`å=Ú.
^ŒO`åÅ∞ P~ÀQÆºOQÍ L#fl"åà◊√§ =ÚYºOQÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=Åã≤# q+¨Ü∞« O U=∞O>Ë ^ŒO`åÅ‰õΩ
„\©\ò"∞≥ O\ò fã¨∞‰õΩO@∞#fl ^ŒQ~æÆ ° #∞Oz "å~°∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ ã¨ÅÇ¨"Õ∞~°‰Ωõ "åi ã¨∂K«#Å#∞ áê\˜ã∂¨ Î
LO>Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xfl JiHõ@Qì ÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. `«^•fi~å P~ÀQÍºxfl Ñï~°HO∆˜ K«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ P~ÀQÆºO
g∞ KÕ`∞« Ö’¡<Õ LOk. g∞ P~ÀQÍºxH˜ H©ÅHõO ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ |Å"≥∞#ÿ g∞ ^ŒO`åÅÖ’<Õ LOk.
<å „HÕk =~°ã¨ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ =∂ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À '„a_£—˚ KÕ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. J~Ú`Õ D Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞
zQÆ∞à◊§ =~°∞ã¨ ÃÑ· ÉèÏQÍxH˜ Jx L#fl@∞¡ QÆ=∞xOKå#∞. Wq <Õ~∞° QÍ zQÆ∞à◊§ÃÑ· LO_»‰Ωõ O_® LO_»@O
ZÖÏ?
3
'„a_£—˚ ^•fi~å xi‡Oz# Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ 'á¶È<£\ H˜ û± — JO\Ï~°∞. ^Œ=_» Z=ÚHõ`À g\˜H˜ Z@∞=O\˜
ãÖ|O^èOŒ LO_»^∞Œ . g\˜H˜ HÕ^Œ Z@∞=O\˜ =¸ÖÏÅ∞ LO_»=Ù. ™ê^è•~°}OQÍ g\˜x ã≤"∞≥ O\ò`À HõÑÊ≤ ,
PÜ«∞`«Î Ñ¨~∞° ™êÎ~∞° . g\˜Ö’ K≥ÑÊ¨ ^Œy#q ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ L<åfl~Ú. zQÆ∞à◊¡ =~°∞ã¨‰Ωõ `«yÖË q^èOŒ QÍ, JO>Ë
ÃÑH· ˜ "≥Ú#^Õe# X_ç „áêO`åxH˜ `«yÖË@@∞¡QÍ LO\Ï~Ú. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ á¶È<£\ H˜ û± D q^èOŒ QÍ zQÆ∞à◊¡
=~°∞ã¨‰Ωõ ÃÑ#· Jx LO_Õ á¶È<£\ H˜ û± #∞ 'âßx@i— JO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ 'âßx@i á¶È<£\ H˜ û± —#∞ HÕk
Ñ¨à‰¡◊ Ωõ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ '„a_£û˚ — `«Ü∂« sH˜, JÖÏˆQ 'i_£ûÖÏºÑπ— JO>Ë U@"åÅ∞QÍ ÃÑH· ˜ `Õe# X_ç ~°∂ÑÖÖ’
L#fl 'á¶È<£\ H˜ û± —#∞ ÃÑ· Ñ¨à√◊ ¡ ÉÏQÆ∞ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ '„a_£û˚ —‰õΩ "å_»`å~°∞.
'âßx@i á¶È<£\ H˜ û± — K«∂_»_®xH˜ ™ê^è•~°}OQÍ HõxÑ≤OK«=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë H˘~°H_õ ®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ
ÑÖ\˜ ÉèÏQÆOÖ’ =¸_»= =O`«∞ =∂„`«"∞Õ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© g\˜x â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° K«∞HÀ=@O
KåÖÏ `ÕeHõQÍ LO@∞Ok. 'i_£Ö˚ ÏºÑπ— á¶È<£\ H˜ û± K«∂_»_®xH˜ JO^ŒOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. g\˜x ãïQÍæ `«Ü∂« ~°∞
KÕã#≤ @¡~Ú`Õ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ x["≥∞#ÿ "å\˜H˜ `Õ_® `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ Hõ+Oì¨ . HÍh Wq zQÆ∞à◊¡
=~°∞ã¨‰Ωõ P#∞H˘x LO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡ z#fl z#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ zQÆ∞~°∞H˜, ÑÖ\˜H˜ =∞^èºŒ ÉèÏQÆOÖ’
W~°∞‰õΩ¯O\Ï~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ ÑÖ\˜ HÕk ÉèÏQÆOÖ’ QÍ~å áêz ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ`«∞Ok. nxx â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O»
Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok.
=∂O™êÇ¨~°O u<Õ "åiÖ’ HõO>Ë âßMÏÇ¨~°O u<Õ"åiÖ’ Ñ¨à√◊ § Z‰õΩ¯=QÍ áê_»∞HÍ=Ù JO\Ï~°∞.
Wk x["Õ∞<å?
O W\©=e Ñïâ’^è#Œ Å∞ P^è•~°OQÍ âßMÏÇ¨~°O u<Õ"åiÖ’ HõO>Ë =∂O™êÇ¨~°O u<Õ"åiÖ’
^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞ Z‰õΩ¯=. J~Ú`Õ Hˆ =ÅO PÇ¨~°OÖ’ =∂O™êxfl
LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» =∂„`«"∞Õ ^ŒO`åÅ∞ áê_»=fi\ÏxH˜ UÔHH· õ HÍ~°}O HÍ^Œ∞ J<Õk x"ÕkHõÅ ™ê~åOâ◊O.
âßMÏÇ¨~°∞Å q+¨Ü∞« OÖ’ ã‘fi\òû, =Ú^ŒÖÌ ÏO\˜ LÑ¨C Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O
=Å# Ñ¨à√◊ ¡ Z‰õΩ¯=QÍ áê_»=fi\ÏxH˜ J=HÍâ◊O LOk.
^ŒH}
∆˜ ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ K≥Ok# 1200 =∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@¡#∞ ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xfl J^èºŒ Ü«∞#O
KÕã#≤ g∞^Œ@ H˘xfl q+¨Ü∂« Å∞ "≥Å_¡ ç JÜ«∂º~Ú. J^Õq∞@O>Ë U_»∞#fl~° âß`«O âßMÏÇ¨~°OÖ’ ^ŒO`åÅ
=∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ LO>Ë, =∂O™êÇ¨~°∞ÅÖ’ Jk 42 âß`«O LOk.
^ŒO`åÅ∞, zQÆ∞à◊§‰õΩ ãÖ|OkèOz, "å\˜ P~ÀQÆº q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞ =ÚYºáê„`«#∞ áÈ+≤™êÎ~Ú.
W\©=Å [iy# J<ÕHõ Ñïâ’^è#Œ Ö’¡ <À\˜ HÍº#û~ü‰Ωõ ãÖ|OkèOz, q@q∞<£ 'Z— =ÚYº Éè∂í q∞Hõ áÈã≤ã∞¨ OÎ k.
`å*Ï ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, Ñ¨àÖ¡◊ ’ qq∞<£ 'Z— JkèHOõ QÍ LO_»@O HÍ~°}OQÍ, g\˜x fã¨∞‰õΩ<Õ "åiÖ’ <À\˜
HÍº#û~ü =KÕÛ J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=. fã¨∞‰õΩ<Õ PÇ¨~åxH˜, <À\˜ P~ÀQÍºxH˜ ZO`À ãÖ|O^èOŒ
L#fl@∞¡ W\©=Å Ñïâ’^è#Œ Å∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. =∞Oz ã¨=∞`«∞Åº PÇ¨~°O <À\˜ P~ÀQÍºxH˜ KåÖÏ
J=ã¨~O° .
4
^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ· JáÈÇ¨Å∞–"åã¨"Î åÅ∞
Ñ¨ O \˜ <˘Ñ≤ Ê x `« y æ O K« _ ®xH˜ "Õ _ ç HÍÑ¨ _ ®Å∞
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. Wk Ñ¨ÓiÎQÍ J"åã¨=Î O Ñ¨#∞fl <˘Ñ≤ÊQÍ
L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ÉèÏQÆOÖ’ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∂ "Õ_ç
HÍÑ¨_®Å∞ ÃÑ@ì‰Äõ _»^∞Œ . nx =Å# P ÉèÏQÆOÖ’x "åÑ¨Ù
=∞iO`« ÃÑiy ~Àyx, ~Ày |O^è Œ ∞ =ÙÅ#∂ ‰õ Ä _®
ÉèÜ
í ∂« O^Àà◊#Å‰õΩ QÆ∞i KÕã∞¨ OÎ k. nx=Å# zH˜`û« KÕÜ∞« _»O
‰õÄ_® PÅã¨º=∞=Ù`«∞Ok.
O ã‘ fi @∞¡ , KåÔ H ¡ @ ∞¡ u#_» O =Å# ^Œ O `« H õ ∆ Ü « ∞ O
U~°Ê_»∞`«∞Ok. KåÔH@ ¡ ∞¡, ã‘fi@∞¡ `«=∞O`« `å=ÚQÍ
^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}O HÍ=Ù. HÍh "å\˜x u#fl "≥O@<Õ ^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. nx=Å# Ñ¨àÃ¡◊ Ñ·
ã‘fi@∞¡ `åÅ∂‰õΩ =ÚHõ¯ÖËg JO@∞HÀ=Ù. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« =¸ HõÅQÆ^∞Œ .
O ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê L#flÑ¨C_»∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥àÎı ãïáÈ`«∞Ok. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« =Ú KåÖÏ xâ◊≈|ÌOQÍ
™êˆQ „Ñ¨„H˜Ü∞« . <˘Ñ≤Ê „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ ^ŒO>Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O „f=™ê÷~ÚH˜ KÕ~∞° ‰õΩ#fl@∞¡ J~°O÷ . D ã≤u÷ Ö’ zH˜`û«
KÕÜ∞« _®xH˜ KåÖÏ ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_∞» `«∞Ok. <˘Ñ≤Ê ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® Y~°∞Û ‰õÄ_®
JkèHOõ QÍ J=Ù`«∞Ok. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç`À xs‚`H« ÍÅ =º=kèÖ’ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =Å# ^ŒO`åÅÖ’
U~°Ê_Õ ~°O„^è•Å∞. W`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ÑïjeOK«_®xH˜, J=ã¨~å#∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜, ^ŒO`åÅÃÑ·
¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú# QÍ~°#∞ `˘ÅyOK«_®xH˜ ‰õÄ_® J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
O ~°∂\òHÔ <åÖò ^ä~≥ Ñ° ‘ KÕÜ∞« _»O =Å# ã¨`Ê« eù `åÅ∞ =O^Œ âß`«O LO\Ï~Ú. <åâ◊#=∞=Ù`«∞#fl
^ŒO`åxfl ~°HO∆˜ KÕO^Œ∞‰õΩ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ KÕ¿ã zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’¡ XHõ\ ˜ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« . nxÖ’ ^ŒO`åxfl
ÃÑ· #∞Oz <≥=∞‡kQÍ `≥iz, P `«~∞° "å`« WÖÏ KÕã#≤ ~°O„^è•xfl [_»`fi« Ñ¨^•~å÷Å`À xOÑ≤ JHõ¯_» U~°Ê_ç#
MÏmx Ñ¨Ói™êÎ~∞° . ã¨~Ô #· Ñ¨ûúŒ Ö’ ZOÑ≤Hõ KÕã,≤ zH˜`û« KÕã≤ Hˆ ã¨∞ÅÖ’ q[Ü«∂=HÍâßÅ∞ JkèHOõ QÍ
LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕã#≤ Ñ¨Ê\˜H© H˘xfl Hˆ ã¨∞ÅÖ’ ~ÀyH˜ <˘Ñ≤Ê LÑ¨âq◊ ∞OK«^∞Œ . W@∞=O\˜
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ P ^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«Hõ `«ÑÊ¨ ^Œ∞.
O Hˆ =ÅO =∞O^Œ∞Å ^•fi~å ÑÖ\˜ <˘Ñ≤Êx `«yOæ K«_O» ™ê^èºŒ =∞=Ù`∞« Ok. ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz
[#OÖ’ ÉÏQÍ „áêK«∞~°ºOÖ’ L#fl JáÈÇ¨ÅÖ’ Wk XHõ\ .˜ ÑÖ\˜ <˘Ñ≤ÊHˆ =ÅO =∞O^Œ∞Å`À<Õ `«Q^æÆ ∞Œ .
<˘Ñ≤ÊQÍ L#fl ÑÖ\˜H˜ `«y# zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok.. =∞O^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz <Õ~∞° QÍ
H˘xfl "å_»∞‰õΩ<Õ (@=~ü k H“O@~ü – F\˜ã)≤ =∞O^Œ∞Å =Å# ÑÖ\˜ <˘Ñ≤Ê `å`å¯eHõOQÍ LÑ¨âq◊ ∞ã¨∞OÎ k.
J~Ú`Õ D <˘Ñ≤ÊH˜ =¸Å HÍ~°}ÏÅ∞ =∂„`«O JÖÏˆQ LO_çáÈ`å~Ú.
O <À\˜Ö’ ÃÑ· "≥Ñ· Ù¨ L#fl ^ŒO`åÅ#∞ `˘Åy¿ãÎ HõO\˜K∂« Ñ¨Ù ^≥|ƒ uO@∞O^•?^ŒO`åÅ∞ `˘ÅyOK«_®xH˜,
HõO\˜H˜ =∞^èºŒ ZÖÏO\˜ ãÖ|O^èOŒ ÖË^∞Œ . x*ÏxH˜ ÉÏQÍ ^≥|ƒu#fl ^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«Háõ È`Õ JHõ¯_»
¿Ñ~°∞‰õΩ#fl W<≥ÊHù <∆õ ,£ p=Ú W`«~° ÉèÏQÍÅ‰õΩ "åºÑ≤Oz, HõO\˜ HÕk ÉèÏQÆOÖ’ "åÑ¨Ù U~°Ê_»=K«∞Û.
5
O Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ (_≥OK«~ûü ) Hˆ =ÅO =$^Œ∞Åú HÀã¨"∞Õ .
U^≥<· å HÍ~°}O KÕ`« zH˜`û« Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ^ŒO`åÅ∞ fã≤"ãÕ #≤
`«~∞° "å`« P MÏm ãÖ÷ Ö’ J=∞ˆ~Û Hõ$„u=∞ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞
_≥OK«~ûü Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . _≥OK«~ûü Ö’ ^ŒO`åÅ ãÖYº#∞
|\˜ì ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ LO\Ï~Ú.
"≥Ú^Œ\ ˜ ~°HõO : "≥Ú`«ÎO ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOz#
`«~∞° "å`« J=∞ˆ~Û Hõ$„u=∞ Ñ¨à√◊ .¡ nxÖ’ Jxfl ^ŒO`åÅ#∂
_≥OK«~Qü Í J=∞~°∞™êÎ~∞° .
~Ô O_»= ~°HOõ : áêH˜H∆ õ _≥OK«~ûü . XHõ ^ŒO`«O HÍh, ã¨fiÅÊ ãÖYºÖ’ ^ŒO`åÅ∞ HÍh `˘ÅyOz#
`«~∞° "å`« "å\˜ ™ê÷#OÖ’ J=∞ˆ~Û _≥OK«~ûü . Wq ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOz# `«~∞° "å`« Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ gÖˇ#· O`«
`«fi~°QÍ J=∞~°Û_»O J=ã¨~O° ÖËx Ñ¨HO∆õ Ö’ `˘ÅyOz# ^ŒO`«O Ñ¨H¯õ # LO_Õ ^ŒO`åÅ∞ <≥=∞‡kQÍ Hõ^ÅŒ _»O
„áê~°Oaè™êÎ~Ú. _≥OK«~ûü J<Õq =$^Œ∞Åú HÀãÖ =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞. J=ã¨~åxfl |\˜ì =Ü«∞ã¨∞û`À xq∞`«OÎ
ÖË‰Ωõ O_® Z=iÔH<· å J=∞~°Û=K«∞Û.
O fã≤ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ (i=¸=|∞Öò _≥OK«~ûü ) ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« ÖË=Ù.
JO`ÕHÍ‰õΩO_®, Wq J=∞~°∞Û‰õΩO>Ë, Ñ¨H¯õ # L#fl ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ∞ =^Œ∞Å∞QÍ =∂i T_çáÈ`å~Ú.
i=¸=|∞Öò _≥OK«~ûü Ñ¨xKÕ¿ã f~°∞ Jq `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ q^è•#OÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok. ã¨~Ô #·
Ñ¨ûúŒ Ö’ ~°∂á⁄OkOz# Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ<Õ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. g\˜ =Å# Ñ¨H¯õ #∞#fl
^ŒO`åÅ‰õΩ Ç¨x HõÅ∞QÆ^∞Œ . `˘ÅyOz# ^ŒO`åÅ ™ê÷#OÖ’ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°Û_»=∞<Õ JOâ◊OÃÑ·
<≥Ñ· Ù¨ }ºO Hõey# ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞, „áÈ™Èú_®O\˜ãÅìπ x JO\Ï~°∞. Hõ$„u=∞ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ „áÈ™Èì _®O\˜ã∞¨ Åì ∞
~°∂á⁄OkOK«_O» =Å# ã¨`Ê« eù `åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú.
O <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ HÍ~°}O ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÖË WO^Œ∞Ö’ H˘O`« "åã¨=Î O ÖËHáõ ÈÖË^∞Œ . <À\˜x
Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞HÀHõáÈ=_»O =Å# <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k. J~Ú`Õ <À\˜ Ñïâ◊√„Éè`í `« À ãÖ|O^èOŒ
ÖË‰Ωõ O_® W`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ‰õÄ_® <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO,
=¸„`«ÑO≤ _®Å "åº^è∞Œ Å∞, r~°„‚ H˜Ü∞« ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Zã≤_\ç ,© âßfiã¨HÀâ◊ ãÖ|O^èŒ "åº^è∞Œ Å∞.
Ãã<· åÃã\· ã˜ ,π \ÏxûÖòû "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜ =Å# ‰õÄ_® <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
O *Ï˝# ^ŒO`åxfl `˘Åy¿ãÎ "Õ∞^äãŒ ∞¨ û `«Q∞Æ `æ ∞« Ok. *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«_O» „Ñ¨=∂^ŒH~õ O° . *Ï˝#
^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«_®xH˜ <À\˜H˜ ãÖ|OkèOz# â◊GzH˜`û« Ö’ <≥Ñ· Ù¨ }ºO Hõey# ã¨~<˚° £ J=ã¨~=° ∞=Ù`å~°∞.
*Ï˝#^ŒO`åxH˜, *Ï˝<åxH˜ ZÖÏO\˜ ãÖ|O^èOŒ ÖË^∞Œ . ™ê^è•~°}OQÍ 18 #∞Oz 24 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ
=∞x+≤ =∂#ã≤HOõ QÍ Zky# `«~∞° "å`« D ^ŒO`åÅ∞ =™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ g\˜x *Ï˝#^ŒO`åÅx =º=Ç¨Ïiã¨∞<Î åflO.
^ŒO`åÅhfl =zÛ# `«~∞° "å`« D ^ŒO`åÅ∞ =™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ "å\˜H˜ ^Œ=_» Z=ÚHõÖ’ ã¨~Ô #· MÏm ã¨Å÷ O
ÅaèOK«Háõ È=_»O =Å# H˘xfl™ê~°∞¡ Wq Ñ¨H¯õ ‰õΩ XiyáÈ~Ú "≥Å∞ÑëH˜ =zÛ ÉÏ^èÃŒ Ñ_»∞`«∞O\Ï~Ú. W@∞=O\˜
ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ g\˜x `˘ÅyOK«_O» J=ã¨~O° .
O ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOKåÅO>Ë ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ |ÖÏ^è∞Œ º_≥· LO_®e. ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOK«_O»
6
<≥Ñ· Ù¨ }ºO`À ‰õÄ_ç# „Ñ¨„H˜Ü∞« . nxx `˘ÅyOK«_®xH˜ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ Ñ¨ÇÏ≤ ÖÏfi<£Ö·ˇ LO_®eû# J=ã¨~O°
ÖË^∞Œ .
O "≥∞~°∞Ñ¨Ù HÀãÖ ^ŒO`åÅ#∞ c¡zOQ∑ KÕ¿ãÎ Jq áê_≥á· È`å~Ú. ^ŒO`åÅ#∞ c¡zOQ∑ KÕÜ∞« QÆ=∞<Õ
„Ñ¨„H˜Ü∞« Hˆ =ÅO ^ŒO`åÅ#∞ =∞iO`« "≥∞i¿ãÖÏ KÕÜ∞« _®xˆH. nxÖ’ "å_Õ ~°™êÜ«∞<åÅ =Å# ZÖÏO\˜
^Œ∞+¨Êeù `åÅ∞ LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ ^ŒO`åÅ∞ áê_≥á· ÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ .
7
ÉÏÅºOÖ’ ^ŒO`« ãÖ~°H}∆õ
`«e^¡ OŒ „_»∞Å‰õΩ K«H¯õ \˜
^ŒO`« ™œO^Œ~°ºO LO>Ë
Ñ≤ Å ¡ Å ∞ ‰õ Ä _® `« = ∞
`«e¡^ŒO„_»∞Å#∞ P^Œ~°≈OQÍ
fã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O LOk.
z#fl Ñ≤Å¡Å‰õΩ, =ÚYºOQÍ
10 ã¨ O =`« û ~åÅ
=Ü« ∞ ã¨ ∞ ûÖ’Ñ¨ Ù LO_Õ
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ „|+π#∞ U q^èOŒ QÍ
LÑ¨Ü≥∂yOKåÖ’
`« e ¡ ^ Œ O „_» ∞ ÖË ^Œ Q Æ æ ~ ° ∞ O_ç
<Õ i ÊOKåe. ^Œ O `«
ãÖ~°H} ∆õ Ö’ fã¨∞HÀ=Åã≤#
*Ï„QÆ`ÅÎ« QÆ∞iOz Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ
=ÚO^Õ `≥ e Ü« ∞ *ˇ Ñ ¨ Ê _» O
[iy`Õ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ "å~°∞
`«=∞ ^ŒO`åÅ#∞ *Ï„QÆ`QÎ« Í
HÍáê_»∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. `«e¡
Ñ≤ Å ¡ " å_ç "≥ # HÍÖË
xÅ|_ç „|+π#∞ ZÖÏ LÑ¨Ü∂≥ yOKåÖ’ <Õ~Ê° =K«∞Û. `«e¡ `«# =ÚMÏxfl ZO`« `ÕeHõQÍ Hõ_∞» HÀ¯QÆÅ^À,
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ `«=∞ ^ŒO`åÅ#∞ ‰õÄ_® JO`« `ÕeHõQÍ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Ñ¨ûúŒ x <Õ~Ê° QÆÅ^Œ∞.
`«e¡ `«=∞ Ñ≤ÅÅ¡ Ñ¨à√◊ ,¡ zQÆ∞à◊√¡ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° åe. tâ◊√=Ù‰õΩ PÇ¨~°O W=fi_»O Ñ¨Ó~°~Î Ú# "≥O@<Õ
â◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ |@ì`À zQÆ∞à◊#¡ ∞ `«∞_»"åe. nx=Å¡ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ J`«∞‰õΩ¯x L#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ áÈ=@"Õ∞
HÍ‰õΩO_® zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ~°HÎõ „Ñ¨ã~¨ } ° ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ñ¨à√◊ ¡ ~å=_»O P~°OÉèOí HÍQÍ<Õ "≥∞`«xÎ „|+π`À
Ñ¨à√◊ ¡ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O» "≥Ú^ŒÖ\ˇ Ïìe. „|+π#∞ "å_»\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ <å#Éˇ_`ç Õ =∞Ozk.
J"≥∞iHõ<£ JHÍ_»g∞ PÑ¶π Ñ‘_Üç ∂« „\˜H± _≥O\˜„ã‘ì ã¨∂K«#Å „Ñ¨HÍ~°O tâ◊√=Ù‰õΩ XHõ ãÖ=`«û~°O
^•\˜#Ñ¨Ê\˜#∞Oz „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® Ñ¨à¡◊ _®Hõ~ì ‰ü Ωõ K«∂Ñ≤OK«_O» P~°OaèOKåe. JÑ¨C_Õ _®Hõ~ì ü áêÅÑ¨àÖ¡◊ ’
U"≥∞<ÿ å ãÖ^Œ∞Å∞<åflÜÕ∞"≥∂ `«y# zH˜`û« KÕ™êÎ_∞» .
8
tâ◊√=Ù‰õΩ áêÅ∞ WzÛ#Ñ¨C_»∞, Ñ¨à¡◊ ~°ãO¨ =O\˜q WzÛ#Ñ¨C_»∞ "å\˜Åx fÑ≤ Ñ¨^•~å÷Å =Å# Ñ¨à¡◊
~°OQÆ∞ =∂~°_O» , ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xH˜ QÆ∞i HÍ=_»O [~°∞QÆ=K«∞Û. WÖÏO\˜ J#~å÷Å#∞Oz `«ÑÊ≤ OKÕO^Œ∞‰õΩ
PÇ¨~°O WzÛ# `«~∞° "å`«
„Ñü™êi Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° åe. x„^ŒáÈÜÕ∞ =ÚO^Œ∞ Hˆ =ÅO h~°∞ =∂„`«"∞Õ W"åfie. tâ◊√=Ù‰õΩ
`«y#O`« á¶È~Ô¡ _· £ JO^Œ∞`«∞#fl^À ÖË^À K«∂_®e. Z<åq∞Öò#∞ QÆ\ Ñì˜ ~¨ z° ÑÖ\˜ Z=ÚHõÅ‰õΩ â◊HxÎ˜ =fi_»O
^•fi~å á¶È~Ô¡ _· £ zQÆ∞à◊¡ HõÜ
∆ ∂« xfl JiHõ_∞» `«∞Ok. tâ◊√=Ù‰õΩ `«y#O`« á¶È~Ô¡ _· £ JO^Œ∞`«∞#fl^•? ÖË^•? J<Õ
q+¨Ü∂« xfl "≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOK«_O» ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ™ê^è•~°}OQÍ á¶È~Ô¡ _· £ =∞#‰õΩ á¶Èi¡ <£ HõeÑ≤#
h\˜ ^•fi~å, á¶Èi¡ <£ \ÏÉˇ@ ¡ ∞¡, K«∞Hõ¯Å ^•fi~å, á¶Èi¡ <£ L#fl @∂`ü¿Ñã¨∞Åì ^•fi~å JO^Œ∞`«∞Ok.
tâ◊√=ÙÅ‰õΩ ã¨~Ô #· PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ JÅ"å@∞#∞ HõeÊOKåe. ã¨=∞`«∞ÖÏÇ¨~°O W=fi_»O =Å#
tâ◊√=ÙÅ Ñ¨à√◊ ¡ P~ÀQÆºOQÍ LO\Ï~Ú. ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, ÑÖ_»∞,¡ Ñ¨ÑC¨ k#∞ã¨∞Å∞, =∂OãÖ =O\˜ Ñ¨^•~å÷Å∞
u#_»O <ÕiÊOKåe. HÍe¬Ü∞« O Ñ¨à‰¡◊ Ωõ =∞Ozk. áêÅ∞, "≥#fl ÃÑ~°∞QÆ∞ =O\˜ "å\˜Ö’ HÍe¬Ü∞« O JkèHOõ QÍ
Åaèã∞¨ OÎ k. tâ◊√=Ù‰õΩ Ñ¨à√◊ ¡ =ã¨∞OÎ _»QÍ<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ "≥o`Õ ã‘ÖÏ<£ì û J<Õ áê¡ãHì≤ ± HÀ\ÕQ∑
zQÆ∞à◊¡‰õΩ Ñ¨ÓÜ«∞_»O ^•fi~å ÉÏºH©ìiÜ«∂, PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ Ñ¨à◊¡ =∞^èŒº KÕ~°‰õΩO_® x"åiOK«_»O
™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok.
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ z#flÑ¨Ê\˜#∞Oz ^ŒO`åÅ q+¨Ü∞« OÖ’ *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ=_»O <Õ~åÊe. ã¨~Ô #· q^è•#OÖ’
^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_»O <ÕiÊOKåe. Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« ‰õΩ#fl `«~∞° "å`« `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞
=∞~˘Hõ™êi zQÆ∞à◊#¡ ∞ ÑïjeOKåe. U_»∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•>Ë =~°‰Äõ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ#fl `«~∞° "å`«
`«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ ÑïjeOKåe.
„Ñ¨âfl◊ : z#fl Ñ≤ÅÅ¡ #∞ U =Ü«∞ã¨∞û #∞Oz ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ‰õΩ K«∂Ñ≤OKåeû LO@∞Ok?
["å|∞ : Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <À\˜Ö’ "≥Ú`«OÎ 20 „áê^äqŒ ∞Hõ ^ŒO`åÅ∞ (ÖË^• áêÅÑ¨à√◊ §) =zÛ# ã¨=∞Ü«∞O#∞Oz
^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ‰õΩ K«∂Ñ≤Oz ã¨ÅÇ¨Å∞ fã¨∞HÀ"åÅx K≥|∞`å~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ ~Ô O_»∞#fl~° #∞Oz =¸_»∞
ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û =∞^èºŒ Ö’ "≥Ú`«OÎ áêÅÑ¨à√◊ ¡ =™êÎ~Ú.
J~Ú`Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ J#∞Éè=í OÖ’ HõxÑ≤OKÕ "åã¨=Î O – =¸_»∞#fl~° #∞Oz <åÅ∞ˆQà◊§Ö’Ñ¨Ù z<åfl~°∞Å‰õΩ
^ŒO`«"^·≥ •ºxfl JOkOK«_O» Hõ+™ì¨ ê^èºŒ O. J`«º=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Hˆ ã¨∞Ö’¡ W|ƒOk Z^Œ∞~Ô <· å KÕÜ∞« Hõ `«ÑÊ¨ ^Œ∞. P
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’x z<åfl~°∞Å∞ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O ãïQÍæ LO_»Hõ áÈ=_»O =Å¡ "åix Ñ¨sHÕ∆ K«_O» ,
"åiH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ „Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ KÕÜ∞« _»O Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok.
z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ∞ =∂#ã≤HOõ QÍ KåÖÏ `≥e"≥#· "å~°∞. W@∞=O\˜ z<åfl~°∞Å#∞ PHõ@∞ì‰Ωõ x zH˜`û« KÕÜ∞« _»O
H˘O`«=∞Ok ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ‰õΩ "≥#fl`ÀÃÑ\˜#ì q^Œº. D HÍ~°}OQÍ z#flÑ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ ZÖÏO\˜
„Ñ¨„H˜Ü∞« KÕÜ∂« eû =zÛ# g~°∞ KåÖÏ `ÕeHõQÍ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. HÍQÍ, ^ŒO`«"^·≥ •ºxH˜ ãÖ|OkèOz#O`«
=~°‰õÄ Ñ≤¡ÅÅ∞ =∂#ã≤HõOQÍ ã≤^ŒúÑ¨_»Hõ=ÚO^Õ "åiH˜ |Å=O`«OQÍ zH˜`«û KÕ~ÚOK«_»=∞<Õk XHõ
qKå~°H~õ "° ∞≥ #ÿ JOâ◊OQÍ J<ÕHõ =∞Ok ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <åÅ∞ˆQà◊¡ =Ü«∞ã¨∞û =zÛ# `«~∞° "å`« ^ŒO`åÅ Ñ¨sHõ∆ HÀãÖ fã¨∞‰õΩ~å"åeûOkQÍ
9
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞. J~Ú`Õ, JO`«HOõ >Ë z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ U^≥<· å ^ŒO`« ã¨=∞ã¨º`À
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O>Ë, =Ü«∞ã¨∞û`À xq∞`«OÎ ÖË‰Ωõ O_® `«H}
∆õ "Õ∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ "≥àÏ§e.
„Ñ¨âfl◊ : Ñ¨^HŒ ˘O_Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞û#fl Ñ≤Å"¡ å_çH˜ áêÅÑÖ\˜H˜ ~°O„^èOŒ Ñ¨_`ç Õ ^•xx ã≤"∞≥ O\ò`À Ñ¶e≤ O¡ Q∑
KÕ~ÚOK«=K«∞Û<å? D áêÅÑ¨#∞fl HÕ^Œ∞QÍ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O =ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞ ã≤"∞≥ O\ò KÕ~ÚOK«_O» =∞Oz^Õ<å?
KÕ~ÚOK«_O» =∞Oz^Œx P~À÷_®O\˜ãìπ XHõ~∞° K≥áêÊ~°∞. HÍx, P ÑÖ\˜x fã≤"¿Õ ãÎ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O `«fi~°QÍ
"≥Å∞ÑëH˜ =ã¨∞OÎ ^Œx =∞~˘Hõ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. D ~Ô O_çO\˜Ö’ U zH˜`û« #∞ KÕ~ÚOKåe?
["å|∞ : Wk KåÖÏ =∞Oz „Ñ¨âfl◊ . ™ê^è•~°}OQÍ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O 11 ÖË^• 12 ãÖ=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =ã¨∞OÎ k. J~Ú`Õ „Ñü q+¨Ü∞« OÖ’#∂ W^Õ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ ~å"åÅx ÖË^∞Œ . âßâ◊fi`« ^ŒO`«O
„Ñ¨H$õ u ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =KÕÛ =~°‰Äõ PQÍÅx ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . Hõ#∞Hõ áêÅÑÖ\˜H˜ ~°O„^èOŒ Ñ¨_#ç Ñ¨Ù_»∞
^•xH˜ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ KÕ~ÚOK«_O» =∞Ozk. J~Ú`Õ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O ~å=_®xH˜ D áêÅÑ¨#∞fl U HÍ~°}OQÍ<≥<· å
J_»O¤ H˜QÍ =∂i`Õ =∂„`«O ^•xx `˘ÅyOK«=Åã≤ LO@∞Ok. g∞~°∞ "≥o§# P~À÷_®O\˜ã,ìπ [#~°Öò
_≥O\˜ãÅìπ Jaè„áêÜ«∂Å =∞^Œº `Õ_® LO_»@O`À g∞~°∞ D „Ñ¨âfl◊ #∞ J_çQÍ~°∞. =∞Oz^Õ. HÍh, "åix
q_çq_çQÍ "åi Jaè„áêÜ«∂Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨~Ô #· "À J_çy `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
„Ñ¨âfl◊ : „Ñ¨ã∞¨ `Î O« <å =Ü«∞ã¨∞û 43 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å‰õΩ z#fl `«#O #∞Op Ñ¨à√◊ ¡ H˘iˆH JÅ"å@∞
LOk. WÑ¨ÙÊ_»∞ P# Ñ¨à√◊ ¡ JiyáÈ~Ú, qiyáÈ~Ú L<åfl~Ú. <å =ÚO^Œi Ñ¨à√◊ ¡ qiyáÈ~Ú L#fl@∞¡
ã¨Ê+Öì QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. <å‰õΩ _≥O@Öò W#∂ûÔ~<£û L#flÑ¨Ê\˜H,© "å~°∞ \˜ZO*ˇ zH˜`û« , ^•xH˜ J#∞|O^èOŒ QÍ
LO_Õ ã¨=∞ã¨ºÅ zH˜`û« #∞ P"≥∂kOK«_O» ÖË^∞Œ . Ñ¨à√◊ ¡ H˘iˆH JÅ"å@∞ J@∞=O\˜ "å\˜Ö’ XHõ\ ˜ Jx
`≥eã≤Ok. <å ã¨=∞ã¨º#∞Oz ™êfiO`«# á⁄O^Œ_®xH˜ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞"Õ∞^≥<· å ã¨∂OzOK«QÅÆ ~°∞. „H©_®Hõ~∞° Å∞
<À\˜Ö’ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ™ê^è#Œ O ÖÏO\˜k "å_»=K«∞Û<å?
["å|∞ : H©„_®HÍ~°∞Å∞ <À\˜Ö’ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ™ê^è#Œ O (™ÈÊ~üì û =∞ø`ü QÍ~ü)¤
^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ~åÑ≤_xç `«yOæ K«_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. HÍx, „Ñü "ÕàÖ◊ ’¡ ^•xx <À\˜Ö’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x
Ñ¨_∞» HÀ=_»O =Å¡ J™œHõ~º° O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù <À\˜Ö’ ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O ÖËx
q^èOŒ QÍ "å\˜ `«Ü∂« s LO@∞Ok. =™êÎ"åxH˜ KåÖÏ=∞Ok ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ WKÕÛ =∞ø`ü QÍ~üû¤
‰õÄ_® JO`« ™œYºOQÍ LO_»=Ù. J~Ú`Õ <≥Ñ· Ù¨ }ºO`À KÕã#≤ =∞ø`üQÍ~ü¤ =Å¡ n~°H… ÍeHõ „Ñ¨Ü∂≥ [#O
LO@∞Ok.
10
Ñ¨à#¡◊ ∞ K≥_Q» ˘>Ëì Ñ≤ÅÅ¡ JÅ"å@∞¡
^Œ O `« ã¨ O ~° H õ ∆ } Ö’ `« e ¡ ^ Œ O „_» ∞ Å∞ Ñ≤ Å ¡ Å ‰õ Ω
=∂~°^æ ~Œ ≈° HõOQÍ LO_®e. =ÚO^Œ∞ WO\’¡ ÃÑ^Œ"Ì å~°∞
`«=∞ ^ŒO`« ™œO^Œ~º° O q+¨Ü∞« OÖ’ „â◊^úŒ fã¨∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ‰õÄ_® P X~°=_çÖ’<Õ `«=∞ ^ŒO`åÅ q+¨Ü∞« OÖ’
`«QÆ∞ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞. „Ñü~ÀE
`«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ Ñ≤ÅÅ¡ ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ U"≥∞<ÿ å PÇ¨~°ÑÙ¨
`«∞#HõÅ∞ W~°∞‰õΩ¯<åflÜÕ∞"≥∂ *Ï„QÆ`QÎ« Í Ñ¨sH˜ã∆ ∂¨ Î LO_®e.
Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ "≥o#¡ Ñ¨C_»∞ "åi
PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@¡#∞ ^•K«‰Ωõ O_® K≥áêÊe.
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ H˘xfl K≥_∞» JÅ"å@∞¡ LO@∂ LO\Ï~Ú.
P JÅ"å@¡#∞ =∂xÑ≤OK«Háõ È`Õ "å\˜ =Å¡ „Hõ=∞OQÍ
H˘xfl #ëêìÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. H˘xfl JÅ"å@¡#∞ ÃÑ^Œ"Ì å~°∞
`«=∞‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <ÕiÊã¨∞OÎ \Ï~°∞. D
q+¨Ü∂« xfl „QÆÇÏ≤ Oz *Ï„QÆ`Î« Ñ¨_@ » O J=ã¨~O° .
=ÚYºOQÍ Ñ≤ Å ¡ Å ∞ x„^Œ á ÈÜÕ ∞ Ñ¨ C _» ∞ áêÅ∞
Ñ¨@‰ì Äõ _»^∞Œ . Ñ≤ÅÅ¡ ∞ x„^ŒÖ’ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞,
<À~°∞ =¸ã¨∞‰õΩx LO_»@O =Å¡ ÖÏÖÏ[ÅO Z‰õΩ¯=QÍ
T~°^∞Œ . P HÍ~°}OQÍ ÉÏH©iì Ü«∂ ÉÏQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JO^Œ∞=Å¡ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ "≥∞à◊‰Ωõ =QÍ L#flÑ¨C_Õ áêÅ∞ Ñ¨\ ,ì˜
`«~∞° "å`« Ñ¨à√◊ ¡ â◊√„ÉèOí KÕã≤ x„^ŒÑÙ¨ K«Û_»O =∞Ozk.

x„^ŒÖ’ ÉÏH©iì Ü«∂ Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· ™ê÷=~°O U~°Ê~°K∞« ‰õΩO@∞Ok.
JO^Œ∞=Å¡ L^ŒÜ∞« O x„^Œ ÖË=QÍ<Õ ^ŒO`åÅ#∞, <åÅ∞Hõ#∞
â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O KåÖÏ J=ã¨~O° . ™ê^è•~°}OQÍ
`«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ Ñ≤ÅÅ¡ ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰Ωõ O@∂
LO\Ï~°∞. Wk =∞Oz Ñ¨ûúŒ HÍ^Œ∞. nx =Å# ÃÑ^ŒÅÌ ‰õΩ
L#fl "åº^è∞Œ Å∞ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ™È‰õΩ`å~Ú.
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ U_»∞ã¨∞OÎ >Ë H˘O^Œ~∞° áêÅÑ‘HÅõ #∞ "åi
<À\˜H˜ JOkã¨∂Î LO\Ï~°∞. Ñ≤Å¡Å∞ ZÑ¨C_»∂ WÖÏ
11
áêÅÑ‘H#õ ∞ #=ÚÅ∞`«∞O_»@O =Å¡ =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ =ÚO^Œ∞‰õΩ `Àã¨∞‰õΩ =KÕÛ J=HÍâßÅ∞<åfl~Ú.
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ x„^ŒÖ’ ÖËz#Ñ¨C_»∞ H˘O`«=∞Ok "åi <À\˜H˜ áêÅ ã‘™ê#∞ JOkã¨∂Î LO\Ï~°∞. Wk =∞Oz
Ñ¨ûúŒ HÍ^Œ∞.
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ x„^ŒáÈ`«∂ áêÅ#∞ `åQÆ∞`«∞O_»@O =Å¡ <À\˜Ö’Ñ¨Å áêÅ∞ H˘xfl xÅ∞= LO_ç JO^Œ∞Ö’x
K«HÔ ¯~° „Ñ¨ÉÏè =O`À JÑ¨C_Õ =ã¨∞#Î fl áêÅÑ¨à√◊ ¡ ^≥|ƒ u<Õ „Ñ¨=∂^ŒO LOk. JO^Œ∞Hõx áêÅã‘™ê#∞ x„^ŒáÈÜÕ∞
Ñ≤ÅÅ¡ <À\˜H˜ JOk=fi‰õÄ_»^∞Œ . JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ "Õ_ç KÕã≤ K«ÖÏ¡iÛ# h\˜x áêÅã‘™êÖ’ áÈã≤
Ñ¨\_ì O» =∞Ozk. H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <À\˜Ö’ "ÕÅ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ JÅ"å@∞ LO@∞Ok. nx =Å¡ Ñ¨à√◊ ¡
ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞QÍ =™êÎ~Ú. XH˘¯Hõ¯™êi =ÚO^Œ∞‰õΩ á⁄_»∞K«∞‰õΩ =™êÎ~Ú. =∞i H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ÃÑÑ· à¨ `¡◊ À
HÕk ÃÑ^Œqx H˘~°∞‰õΩ`«∂ LO\Ï~°∞. JÖÏˆQ <åÅ∞Hõ#∞ ‰õÄ_® H˘~°∞‰õΩ`«∞O\Ï~°∞. D JÅ"å@∞¡ =∂#HõáÈ`Õ
ÃÑ^Œ=ÙÅ‰õΩ, <åÅ∞Hõ‰Ωõ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ J<ÕHõ "åº^è∞Œ Å∞ =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk.
H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ÃÑxûà◊√,¡ KåH±Ñã‘ ∞¨ Å∞, pÑ¨Ù~°∞ Ñ¨ÙÅ¡Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x H˘iH˜ #q∞ÖË JÅ"å@∞
LO@∞Ok. WÖÏO\˜ JÅ"å@¡#∞ QÆ=∞xOK«QÍ<Õ ÃÑ^Œ"Ì åà◊√¡ "åix ãïk^Œ_Ì ®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe. ÖËHáõ È`Õ
^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ`Àáê@∞ W`«~° P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ‰õÄ_® Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú.
12
Z`«∞,Î =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ ZO^Œ∞‰õΩ =™êÎÜ∞« O>Ë?
Z`«∞Î Ñ¨à√◊ ,¡ =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ ~å=_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. „Ñ¨^•è #OQÍ Z`«∞,Î =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ ~å=_®xH˜
ÃÑiˆQ Ñ≤ÅÅ¡ JÅ"å@∞¡ HÍ~°}=∞x K≥ÑÊ¨ =K«∞Û. Ñ≤ÅÅ¡ ∞ "ÕÅ∞ pHõ_=» ∞<Õk ™ê^è•~°}OQÍ Pˆ~à◊¡ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’
=∂<Õ™êÎ~∞° . J~Ú`Õ Zxq∞^Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’QÍ ‰õÄ_® D JÅ"å@∞#∞ =∂x"Õã<≤ å Ñ¶~¨ åfiÖË^xŒ H˘O^Œ~∞°
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞. HÍx H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ∞ "ÕÅ∞ pˆH JÅ"å@∞#∞ =∂#∞HÀÖË~∞° . J@∞=O\˜
"åiÖ’ Z`«∞,Î =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ =KÕÛ J=HÍâßÅ∞ ÃÇÏK«∞ÛQÍ LO\Ï~Ú. D JÅ"å@∞ =Å# ÃÑ· ^Œ=_»Ö’x
Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í ~å=_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, ^Œ=_» ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞‰õΩ =KÕÛ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. Ñ≤ÅÅ¡ Ö’ D JÅ"å@∞#∞
=∂xÑ≤OK«_O» =∞Ozk.
HÕk ÃÑ^Œq`À ÃÑ· Ñ¨Å∞=~°∞ã¨#∞ `ÀÜ«∞_»O, ~Ô O_»∞ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨Å =∞^èºŒ ÃÑ^Œ=ÙÅ#∞ LOK«_O»
`«k`«~° JÅ"å@¡ =Å# ÃÑ· Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ Z`«∞QÎ Í =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk. H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <åÅ∞Hõ`À
Ñ¨à#¡◊ ∞ ÃÑH· ˜ `À¿ã JÅ"å@∞ LO@∞Ok. nx =Å# Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í ~å=_®xH˜, Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞
U~°Ê_»\ÏxH˜ J=HÍâ◊O LOk.
áêÅ Ñ¨à√◊ ¡
áêÅ Ñ¨à√◊ ¡ ã¨~Ô #· ã¨=∞Ü«∞OÖ’ T_çáÈHõáÈ=_»O =Å# J#O`«~O° =KÕÛ Ñ¨à√◊ ¡ áêÅ Ñ¨à¡◊ "≥#∞HõQÍ
HÍx, áêÅ Ñ¨à¡◊ ÃÑ#· HÍx =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk. D q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~Ô #· "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞
ãÖ„Ñ¨kOK«_O» ^•fi~å =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ ~å‰õΩO_® x"åiOK«∞HÀ=_»O ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok. JÖÏˆQ áêÅ Ñ¨à√◊ ¡
T_çáÈ=Åã≤# ã¨=∞Ü«∞OHõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ<Õ T_çáÈ=_»O =Å# HÍx, áêÅ Ñ¨à√◊ ¡ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ HÍ~°}OQÍ
^≥|ƒ u#_»O =Å# "å\˜x fã≤ "ÕÜ∞« _»O =Å# HÍx, âßâ◊fi`«OQÍ LO_Õ Ñ¨à√◊ ¡ MÏm ã¨Å÷ OÖ’H˜ [iy
W~°∞‰õΩQÍ, ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞QÍ =KÕÛ J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
^≥|ƒÅ∞, „Ñ¨=∂^•Å∞
z#fl Ñ≤Å¡ÅÖ’ áêÅ Ñ¨à◊¡‰õΩ `«yÖË ^≥|ƒÅ∞
âßâ◊fi`«OQÍ LO_Õ Ö’Ñë ^ŒO`åÅÃÑ· „Ñ¨ÉÏè =O K«∂¿Ñ
J=HÍâ◊O LOk. nx =Å# Z`«∞,Î =OHõ~° Ñ¨à√◊ ¡ ~å=K«∞Û.
ÃÑiˆQ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ U^Õx „Ñ¨=∂^ŒOÖ’ ^Œ=_»Å∞ ^≥|ƒ
uO>Ë ‰õÄ_® D q^è"Œ ∞≥ #ÿ Ñ¨à√◊ ¡ =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk.
13
<À\˜`À QÍe Ñ‘ÅÛ_»O
z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ∞ <À\˜`À QÍe Ñ‘ÅÛ_®xH˜ ~Ô O_»∞ „Ñ¨^•è #
HÍ~°}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú. =Ú‰õΩ¯ =¸ã¨∞‰õΩáÈ~Ú QÍe
Ñ‘Å∞ÛHÀ=_»O Hõ+¨ìO HÍ=_»O =Å# <À\˜`À QÍe
Ñ‘Å∞ÛHÀ=_»O XHõ HÍ~°}"≥∞`ÿ ,Õ JÅ"å@∞QÍ <À\˜`À
QÍe Ñ‘Å∞ÛHÀ=_»O ~Ô O_»= HÍ~°}O. HÍ~°}O U^≥<· å,
<À\˜`À QÍe Ñ‘ÅÛ_»O =Å# =ÚYO =ÚO^Œi ÉèÏQÆO
Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑ~°Q_Æ O» , Z`«∞Î Ñ¨à√◊ ¡ ~å=_»O [~°∞QÆ=K«∞Û.
<À\˜`À QÍe Ñ‘ÅÛ_»O =Å# <åÅ∞Hõ HÕ^Œ Ñ¨à√◊ ¡
g∞^Œ‰Ωõ =zÛ, ÃÑ· ^Œ=_» "≥_Å» ∞Ê `«yæ Ñ¨à√◊ ¡ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=™êÎ~Ú. <À\˜`À QÍe Ñ‘ÅÛ_»O =Å# ~Ô O_»∞ ^Œ=_»Å
=∞^èºŒ ã¨=∞`«∞ÅºO ^≥|ƒ uO@∞Ok. D ã¨=∞ã¨º
Ñïëê¯~åxH˜ W.Z<£.\˜. xÑ¨Ù}∞_ç ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. D JÅ"å@∞#∞ =∂xÑ≤¿ã,Î ÃÑ· ^Œ=_»Å
ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ã¨„Hõ=∞OQÍ [iy Ñ¨à√◊ ¡ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å‰õΩO_® LO\Ï~Ú.
<å =Ü«∞ã¨∞û 18 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å =ÚO^Œ∞ ÃÑ· ^Œ=_» =~°∞ã¨Ö’ Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í LO\Ï~Ú. Z`«∞Î Ñ¨à√◊ ¡
=∂=¸Å∞ Ñ¨à¡◊ =∂kiQÍ LO_®ÅO>Ë Zxfl ~ÀAÅ zH˜`û« LO@∞Ok. q=iOK«QÅÆ ~°∞. JÖÏˆQ D
zH˜`û« ‰õΩ XHõ¯ ~ÀAÖ’ „\©\ò"∞≥ O\ò KÕÜ∞« =KåÛ K≥ÑÊ¨ O_ç.
O =Úã≤ =Úã≤ #=ÙfiÅ‰õΩ =<≥flÅ∞ `≥KÛÕ JO^Œ"∞≥ #ÿ ^ŒO`åÅ∞ Z=iÔH<· å `«~Q° xÆ ãÖÑ¨^.Õ JO^Œ"∞≥ #ÿ
Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ =ÚY =~°Ûã¨∞û‰õΩ H˘`«Î JO^•Å∞ KÕ‰Äõ ~°∞ã¨∞OÎ k. =Ú`åºÅ =O\˜ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ HÀãÖ ZO^Œ~À
`«ÇÏ¨ `«ÇÏ¨ ÖÏ_»∞`«∞O\Ï~°∞. ^ŒO`« ãÖ~°H}∆õ ZO`«QÍ<À „áê^è•#ºO ãÖ`«iOK«∞‰õΩ#fl „Ñ¨ã∞¨ `Î « `«~∞° }O=Ö’
^ŒO`«"^·≥ ºŒ O „áê^è•#º`« ÃÑiyáÈ~ÚOk.
„Ñ¨ÑO¨ K«^âÕ ßÅ∞ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ ZO`À „Ñ¨QuÆ x ™êkèOKå~Ú. ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~O° Ö’ ‰õÄ_® J^è∞Œ <å`«#
^ŒO`« zH˜`û« "≥^· ºŒ q^è•<åÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞<Î åfl~Ú. Z`«∞QÎ Í L#fl ^ŒO`åÅ‰õΩ H˜Ñ¡ C¨ Å∞ ÃÑ\˜ì
ãïKÕÜ∞« _®xH˜ ^•^•Ñ¨Ù U_®k#fl~° Ñ¨_∞» `«∞Ok. H˜Ñ¡ π Ñ¨ûúŒ K«∂_»\ÏxH˜ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ =ÙO_»@"Õ∞ HÍ‰õΩO_®
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O J=Ù`«∞Ok. HÍ™È‡\˜H± ã¨~s˚° Ö’ ^ŒO`åÅ‰õΩ Z@∞=O\˜ <˘Ñ≤Ê, Ç¨x
ÖË‰Ωõ O_® Z`«∞QÎ Í L#fl ^ŒO`åÅ#∞ XHõ¯ ~ÀAÖ’<Õ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. ÃÑ· ÉèÏQÆOÖ’ =Ù#fl Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ L#fl
MÏmx D ã¨~s˚° `À ãïKÕ™êÎ~∞° . T_çáÈ~Ú#, qiyáÈ~Ú# ^ŒO`åÅ ™ê÷#OÖ’ Ü«∞^è•qkèQÍ âßâ◊fi`«
„áêuÑ¨kHõÃÑ· H˘`«Î ^ŒO`åÅ#∞ J=∞ˆ~Û J^è∞Œ xHõ Ñ¨ûúŒ HÍ™È‡\˜H± ã¨~s˚° Ö’ XHõ ÉèÏQÆO.
WÑ¨Ê\˜ =~°‰Ωõ ^ŒO`åÅ zQÆ∞à◊§‰õΩ ~°O„^è•Å∞ KÕã≤ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ J=∞ˆ~Û Ñ¨ûúŒ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
LOk. HÍ™È‡\˜H± _≥O@Öò ã¨~s˚° Ö’ zQÆ∞à◊§‰õΩ ~°O„^è•Å∞ KÕÜ∞« ‰õΩO_®<Õ H˘`«Î ^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°∞™êÎ~∞° . Wq
ã¨ÇÏ¨ [ã≤ÔÌŒ QÍ [xOz# ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ<Õ LO\Ï~Ú. Jã¨=Î ºãÖÎ QÍ L#fl ^ŒO`åÅ#∞ Ü«∞^è•qkèQÍ
J=∞~°Û_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
<å =Ü«∞ã¨∞û 21 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å Ñ¨à√◊ §, Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ JO^ŒOQÍ ÖË^∞Œ . <å Ñ¨Å∞§ JO^ŒOQÍ
14
LO_®ÅO>Ë U q^è"Œ ∞≥ #ÿ zH˜`û« J=ã¨~O° ? q=iOK«QÅÆ ~°∞.
O g∞ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ JO^ŒOQÍ ÖË^•? ÉÏ^èŒ Ñ¨_H» Oõ _ç. ^ŒO`åÅ∞ Z`«∞QÎ Í LO_»@O =Å# H˘O`«=∞Ok.
ã¨QOÆ Ñ¨à√◊ ¡ qiy K«∂_»\ÏxH˜ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ _»@O =Å¡ =∞iH˘O`«=∞Ok ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O\Ï~°∞.
D q^èOŒ QÍ XH˘¯Hõ¯iH© XHÀ¯ q^è"Œ ∞≥ #ÿ ÑÖ\˜ Ö’áêÅ∞ LO_»@O =Å¡ 'WHõ— D [#‡O`å WÖÏˆQ
JO^Œ qHÍ~°OQÍ =Ù#fl ^ŒO`åÅ`À LO_®eûO^Õ<å— Jx ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ "å~°∞ „Ñ¨ÑO¨ K«O "≥Ú`«OÎ g∞^Œ =Ù<åfl~°∞.
=ÚYºOQÍ ÃÑo§HÍx P_»ÑÅ≤ Å¡ ‰õΩ D Ö’áêÅ∞ LO>Ë "åà◊§ ÉÏ^èŒ JO`å WO`å HÍ^Œ∞. JO^ŒqÇ‘Ï#"≥∞#ÿ
^ŒO`åÅ∞ QÆÅ J=∂‡~Úx Z=~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞? Z`«∞QÎ Í LO_Õ ^ŒO`åefl ãïKÕÜ∂« ÅO>Ë U ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_≥<· å
ã¨~ˆ P~°∞<≥ÅÅ #∞Oz U_®kÃÑQ· Í H˜Ñ¡ π "Õã≤ ãïKÕ™êÎ_∞» . J^Õq^èOŒ QÍ, ãÖ^Œ∞Ñ¨à#¡◊ ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ KÕÜ∞« _®xH˜
Z‰õΩ¯= ~ÀAÅ∞ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
WkÖÏ =ÙO_»QÍ á¶Èi¡ <£ âß`«O Z‰õΩ¯=QÍ LO@O =Å¡#∞, WOHÍ W`«~° HÍ~°}ÏÅ KÕ`« U~°Ê_Õ
QÀ^è∞Œ =∞ =~å‚Å∞ QÆÅ ^ŒO`åÅ#∞, Ñ¨#∞fl#∞ J~°QnÆ ã≤ Hõ$„u=∞"≥∞#ÿ Ñ¨ûÌŒ Ö’ `≥Å|¡ ~°z ãïKÕ™êÎ~∞° . #H˜b
`˘_»∞QÆ∞#∞ `˘_»∞QÆ∞`å~°∞. JÖÏˆQ #∂`«# ÑïHõ~"° ∞≥ #ÿ , ql|∞Öò ~Ô \· ò‰Äõ º~ü J<Õ ÖË[~ü ÑïHõ~O° ^•fi~å
ÑÖ\˜ ~°OQÆ∞#∞ `≥Å|¡ ~°K_« O» KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. HÍ™È‡\˜H± _≥O@Öò ã¨~s˚° Ö’ q^ÕâßÖ’¡ „Ñ¨`ºÕ Hõ tHõ}∆ á⁄Ok
HÍ™È‡\˜H± ã¨~s˚° HÍ™È‡\˜H± HõO\’iOQ∑ >ˇHfl˜ H± LÑ¨Ü∂≥ yOz qHÍ~°OQÍ#∞, QÀ^è∞Œ =∞ =~°O‚ Ö’#∞ L#fl
Ñ¨Å#¡ ∞ Hˆ =ÅO =¸_»∞ ~ÀAÖ’¡<Õ ãïKÕã∞¨ <Î åfl~°∞. ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« ^•fi~å Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨à§◊ #∞ fÜ«∞‰õΩO_®
P^è∞Œ xHõOQÍ „\©\ò"∞≥ O\ò KÕ¿ã J=HÍâ◊O ‰õÄ_® Jiy# Ñ¨à§◊ #∞, qiy# Ñ¨à§◊ #∞ ãïKÕ™êÎ~∞° . Hˆ =ÅO
=¸_»∞ ~ÀAÖ’¡<Õ =Ü«∞ã¨∞û`À xq∞`«OÎ ÖË‰Ωõ O_® ãïKÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D zH˜`û« Ö’ =∂=¸Å∞QÍ
PÇ¨~åxfl fã¨∞HÀ=K«∞Û. Ñ¨ÓiÎQÍ T_çáÈ~Ú# Ñ¨#∞fl ™ê÷#OÖ’ uiy H˘`«Î Ñ¨#∞fl#∞ J=∞~°∞Û`å~°∞. K≥_áç È~Ú#
Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨#∞fl#∞ „_çÖò KÕã≤ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ KÕÜ∞« _»O =Å¡ ZÖÏO\˜ <˘Ñ≤ÊÖË‰Ωõ O_® ÑÖ\˜x ÉÏQÆ∞KÕ™êÎ~∞° .
15
P~À÷_®O\˜H± zH˜`û«
P~À÷_®O\˜H± zH˜`åû q^è•<åxfl ^ŒO`åÅ#∞ XHõ =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û_®xH˜, K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒOQÍ
HõxÑ≤OKÕÖÏ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . JO`ÕHÍ‰õΩO_® ^ŒO`åÅ∞ n~°H… ÍÅOáê@∞ P~ÀQÆºOQÍ LO@∂
Ñ¨x KÕ¿ã q^èOŒ QÍ KÕÜ∞« _®xH˜, ÑÖ\˜`À H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ XuÎ_ç Jxfl ^ŒO`åÅÃÑ· ã¨=∂#OQÍ Ñ¨_ÖÕ Ï
KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
KåÖÏ=∞OkÖ’ ^ŒO`åÅ∞ XHõ Ñ¨ûúŒ Ö’ LO_»=Ù. "åiÖ’ ^˘O`«~° Ñ¨à√◊ ¡ LO\Ï~Ú. ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞
=∂i LO@∞Ok. P~À÷_®O\˜H± q^è•#O ^•fi~å ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. Wk
Hˆ =ÅO JO^ŒO HÀã¨"∞Õ HÍ‰õΩO_®, ^ŒO`åÅ ™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOz, #=∞Å_®xH˜ ‰õÄ_® LÑ¨Ü∂≥ QÆ_∞» `«∞Ok.
^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O ‰õÄ_® ã¨∞ÅÉè=í ∞=Ù`«∞Ok.
H˘O`«=∞OkÖ’ =ÚO^Œ∞ Ñ¨à◊¡ =~°∞ã¨Ö’ lQÆ∞~°∞QÍ LO_ç, =~°∞ã¨ „Hõ=∞O `«Ñ≤Ê K«∂_»\ÏxH˜
JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ™ê^è•~°}OQÍ D ^ŒO`åÅ∞ JÑ¨Ê\˜Hˆ ^≥|ƒ ux LO\Ï~Ú. P~À÷_®O\˜H±
zH˜`åû q^è•#O ^•fi~å g\˜x ãï KÕã≤ ÉÏQÆ∞ KÕÜ∞« =K«∞Û. =∞i H˘O^ŒiÖ’ HÕk ^Œ=_», ÃÑ· ^Œ=_» ãïQÍæ
HõÅ∞=Hõ H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ XuÎ_ç Jxfl ^ŒO`åÅ g∞^Œ XˆH q^èOŒ QÍ Ñ¨_^» ∞Œ . nx =Å# ^Œ=_» Z=ÚHõÅ‰õΩ
XuÎ_ç Z‰õΩ¯"≥· "åiH˜ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ`Àáê@∞ H˘O`«=∞OkÖ’ `«Å<˘Ñ≤Ê =KÕÛ „Ñ¨=∂^ŒO
‰õÄ_® LOk. P~À÷_®O\˜H± „Ñ¨„H˜Ü∞« ^•fi~å Jxfl ^ŒO`åÅÃÑ· XˆH XuÎ_`ç À H˘iˆHÖÏ KÕÜ∞« =K«∞Û.
zH˜`û« U =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe?

P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« #∞ ™ê^è•~°}OQÍ z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =∞Ozk. J~Ú`Õ ÃÑ^ŒÌ
=Ü«∞ã¨∞¯Å∞ ‰õÄ_® D zH˜`û« #∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û. HÍx Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. z#fl Ñ≤ÅÅ¡
q+¨Ü∞« OÖ’ ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ =zÛ# `«~∞° "å`« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe.
16
Z=i`À KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe?
^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ P~À÷_®O\˜Ü∂« J<Õk „Ñ¨`ºÕ Hõ qÉèÏQÆO. D qÉèÏQÆOÖ’ <≥Ñ· Ù¨ }ºO Hõey# ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ D zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° . D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ KÕ¿ã ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ P~À÷_®O\˜ãÅìπ x JO\Ï~°∞.
„Ñ¨„H˜Ü∞« ZÖÏ LO@∞Ok?

g∞ Ñ¨Å∞ =~°∞ã¨Ö’ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ MÏmÅ∞ ÖËx Ñ¨HO∆õ Ö’ H˘xfl ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOKåeû
LO@∞Ok. g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨sHõ∆ KÕã≤ J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ <Õ Õ ^ŒO`åÅ#∞ `˘Åy™êÎ~∞° . H˘xfl
ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ W`«~° „Ñ¨„H˜Ü∞« Å ^•fi~å MÏmx Z‰õΩ¯= KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
Ñ¶O¨ Hõ#∆ Öò JÑ¨Ü

¡ ∞≥ <≥ûãπ
^Œ=_» Z=ÚHõ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ#∞ P~À÷_®O\˜H± ™ê=∞„y LÑ¨Ü∂≥ yOz KÕ™êÎ~∞° .
WÖÏ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ ^Œ=_» Z=ÚHõ â◊HxÎ˜ ÃÑOK«_O» `Àáê@∞ H˘xfl ~°HÍÅ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ `«yOæ K«_®xH˜
LÑ¨Hiõ ™êÎ~Ú.
Ñ¶H≤ û± _£ JÑ¨Ü
¡ ∞≥ <≥ûãπ JO>Ë?
fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO_Õ XHõ ¿Ñ@ ¡ ∞ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ^ŒO`åÅ#∞ K«H¯õ QÍ J=∞~°Û_®xH˜ zH˜`û«
KÕ™êÎ~∞° . H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ã≤~÷ O° QÍ LO_Õ ™ê^è<Œ åxfl (JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <£û) J=∞~°Û=Åã≤ LO@∞Ok. nxÖ’
„ÉÏÔH\òû, ÉÏO_£û J<Õq `å`å¯eHõOQÍ Ñ¨@∞ìHÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . `ÕeHÔ #· "≥~· ∞° , ~°ÉÏÔH\òû‰õΩ
HõÅÑ¨_O» ^•fi~å ^ŒO`åÅ∞ HõkÖË@∞¡ KÕ™êÎ~∞° . D q^è•#OÖ’ JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <£û#∞ fã≤"Ü
Õ ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O
LO_»^∞Œ . Hõ#∞Hõ nxx ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ JÑ¨Ü
¡ ∞≥ <£û ÖË^• Ñ¶H≤ û± _£ JÑ¨Ü
¡ ∞≥ <£û JO\Ï~°∞.
„ÉÏÔH\òû "Õ\ `˜ À KÕ™êÎ~∞° ?

ã≤÷~°"≥∞ÿ# „ÉËÃããπ Jhfl Ö’Ç¨ÏO LÑ¨Ü≥∂yOz KÕÜ«∞~°∞. =ÚYºOQÍ ÃÑ^ŒÌ"åiH˜ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ
JÑ¨Ü
¡ ∞≥ <£ûÅ#∞ áê¡ãHì≤ ,± ã≤~q° ∞H± Ñ¨^•~å÷Å`À KÕ™êÎ~∞° .
ZÖÏ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú?

"≥~· ∞° ,¡ „ã≤ÊOQÆ∞Å∞ XHõ^•xH˜ XHõ\ ˜ HõÅÑ¨_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOz, #q∞ÖË ã¨=∞Ü«∞OÖ’ _≥O@∂º~üû
^•fi~å Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅÃÑ· XuÎ_ç `«y™æ êÎ~∞° . H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ WOáê¡O\ò`À HõÅÑ¨_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D q^è•#O ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«^∞Œ .
17
YzÛ`«"∞≥ #ÿ J=∞iHõ JO>Ë?
U =ºH˜HÔÎ <· å P =ºH˜HÎ ˜ J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º q^èOŒ QÍ Ö’Ç¨Ï ãÖ|O^èŒ _≥O@∂º~üûÖÏO\˜ Hõ@∞ì|_çx YzÛ`«"∞≥ #ÿ
J=∞iHõ JO\Ï~°∞. Wq ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. D ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ ‰õÄ_® XˆH q^èOŒ QÍ Ñ¨x
KÕ™êÎ~Ú.
z#fl "≥~· ¡° P^è•~°OQÍ Wq Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. PÇ¨~åxfl #q∞ÖËÑC¨ _»∞ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ W|ƒOkx HõeyOK«‰Ωõ O_®,
Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ‰õΩ <˘Ñ≤Êx `«yOæ z, _≥O@∂º~üû H˘kÌQÍ HõkÖË q^èOŒ QÍ J=∞~°Û_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘xfl
ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ WOáê¡O\òû`À HõeÑ≤ D J=∞iHõ LO@∞Ok. Wq ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú Hõ#∞Hõ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞
Ö’Ç¨Ï ™ê^è#Œ O HõO>Ë LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ LO\Ï~Ú.
*Ï„QÆ`ÅÎ« ∞
K«HÔ ¯~° Hõey# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞, áêhÜ«∂Å∞ gÖˇ#· O`« =~°‰Äõ `«yOæ Kåe. z~°∞uO_»∞,¡ j`«Å
áêhÜ«∂Å∞ =∂x"ÕÜ∂« e. lQÆ∞~°∞QÍ, QÆ\ Qì˜ Í LO_Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ ã¨∞xfl`«OQÍ L#fl P~À÷_®O\˜H±
™ê=∞„yx áê_»∞ KÕ¿ãÎ ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ á¶È~Ô¡ _· £ Hõey# @∂`ü¿Ñãπ`ì À ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe.
J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ =∞ø`ü"å+π LÑ¨Ü∂≥ yOK«=K«∞Û.
<å =Ü«∞ã¨∞ 28 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞QÍ =Ù<åfl~Ú. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚
ãÖ„Ñ¨kOKå#∞. P~À÷_®O\˜H± „\©\ò"∞≥ O\ò ^•fi~å ãïKÕÜ∞« =K«∞Û#x K≥áêÊ~°∞. D „\©\ò"∞≥ O\òH˜ 8 #∞O_ç
12 <≥ÅÅ =~°‰Ωõ ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_∞» `«∞O^Œx K≥áêÊ~°∞. WOHÍ `«‰Ωõ ¯= >ˇ=ÿ ÚÖ’ zH˜`û« KÕÜ∞« =KåÛ?
O =ÚO^Œ∞ g∞ ÑÖ\˜H˜ ZHõû~ˆ fã≤ Ñ¨sHÕ∆ K«=Åã≤ =ÙO@∞Ok. P `«~åfi`« 'P~À÷_®O\˜H± ã¨~s˚° —
^•fi~å g∞ ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞ Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. Z@∞=O\˜ ^Œ∞¢+Ê¨ ÉèÏ"åÅ∞ =ÙO_»=Ù HÍ|\˜ì D zH˜`åû
q^è•#O D P^è∞Œ xHõ HÍÅOÖ’ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞áÿ È~ÚOk. ~Ô O_»∞ <≥ÅÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D „\©\ò"∞≥ O\ò Ñ¨ÓiÎ
KÕÜ∞« =K«∞Û.
18
U_Õà§◊ Hˆ „áê~°OaèOKåeû# P~À÷_åO\˜H± zH˜`û«
^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ∞ H˘`«Î â◊HÍxH˜
<åOk Ñ¨ e HÍ~Ú. ^Œ O `« " ≥ · ^ Œ º O ZO`À Y~° ∞ Û`À
‰õÄ_»∞‰õΩ#fl^Œx „Ñü "å~°∂ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. W`«~° "≥^· ºŒ
„Ñ¨„H˜Ü«∞Å`À áÈeÛ#Ñ¨C_»∞ WO^Œ∞Ö’ H˘O`« x[O
ÖËHáõ ÈÖË^∞Œ . HÍh Jk `«ÑÊ¨ xãï =∂„`«"∞Õ . ZO^Œ∞HõO>Ë
â◊s~°OÖ’ Ju =ÚYº"≥∞#ÿ ÉèÏQÆO <À~°∞. <À\˜Ö’ HõeQˆ
=∂~°∞ÊÅ∞ "≥Ú`«OÎ â◊s~åxfl „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ
^ŒO`åÅ#∞ Ñ¨\ +˜ Ñì¨ ~¨ K° ∞« HÀ"åeû#
J=ã¨~"° ∞≥ O`≥<· å LOk. PÇ¨~åxfl ã¨„Hõ=∞OQÍ #q∞e
uO>Ë<Õ Jk ãïQÍæ r~°"‚ ∞≥ ÿ â◊s~åxH˜ HÍ=Åã≤# â◊H`˜ x«
L`«ÊuÎ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
tâ◊√=Ù‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^ŒQ~æÆ #° ∞Oz
Jq „Hõ=∞ Ñ¨ûúŒ Ö’ =KÕÛÖÏ KÕÜ∞« HõáÈ`Õ ^ŒO`åÅ∞
J_»k¤ _»O¤ QÍ =zÛ K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ LO\Ï~Ú. JO`Õ HÍ‰õΩO_® PÇ¨~åxfl ‰õÄ_® ãïQÍæ
fã¨∞HÀÖËHáõ È`å~°∞. JO^Œ∞Hˆ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ <å\˜#∞Oz *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åÅx "≥^· ∞Œ ºÅ∞
ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞
D q+¨Ü∞« OÖ’ H˘O`« x~°H¡ ∆õ º ^èÀ~°}x˜ „Ñ¨îŒ ≈ã¨∞OÎ \Ï~°∞. `«=∞ Ñ≤Å"¡ å_çH˜ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæ ~åÖË^xŒ ,
=OHõ~Q° Í L<åflÜ«∞x K≥|∞`«∞O\Ï~°∞. W@∞=O\˜ Ñ¶~≤ åº^Œ∞Å‰õΩ P™ê¯~°O ÖË‰Ωõ O_® LO_®ÅO>Ë `«ÑÊ¨ xãïQÍ
H˘xfl *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åe.
z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæ ÖËHáõ È`Õ P ^ŒâÖ◊ ’# "å\˜x ãï KÕÜ∞« _®xH˜ `«y# âß¢ãÜ Î‘ ∞« Ñ¨ûúŒ
J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. _®Hõ~ì ∞° ¡ D J=ã¨~åxfl QÆ∞iÎOz „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì q^è•#"Õ∞ P~À÷_åO\˜H± zH˜`û« . D
zH˜`«û „Ñ¨HÍ~°O „Hõ=∞Ñ¨^ŒúuÖ’ ÖËx Ñ¨à◊¡#∞ =ÚMÏHõ$uH˜ Ñ¨Hõ¯#∞#fl ^ŒO`åÅ#∞ ‰õÄ_® ÑïQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú`Õ D „Ñ¨„H˜Ü∞« q[Ü«∞=O`«O HÍ"åÅO>Ë =∂„`«O `«ÑÊ¨ xãïQÍ z#flÑ¨C_Õ Ñ≤ÅÅ¡ #∞
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡e.
P~À÷ÃÑ_çH± J<Õ Ñ¨ÔŒ KåÖÏ =∞OkH˜ `≥eã≤#^Õ. Z=ÚHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# "≥^· ºŒ „Ñ¨„H˜Ü∞« Wk.
nxx ^ŒO`« "≥^· ºŒ „Ñ¨„H˜Ü∞« ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ÑïÉèÏ+¨Ö’H˜ =∂i¿ãÎ Jk P~À÷_®O\˜H± J=Ù`«∞Ok. JO>Ë
^ŒO`åÅ Z=ÚHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# zH˜`û« Jx J~°O÷ K≥ÑC¨ HÀ=K«∞Û. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ =KÕÛ ^ŒO`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ
W|ƒO^Œ∞Å‰õΩ PkÖ’<Õ x"å~°} KÕ¿ã =∂~°qæ ∞k.
P~À÷_®O\˜H± zH˜`«û ZÑ¨C_»∞ fã¨∞HÀ"åÅ<Õk tâ◊√=Ù ^ŒO`« Ñïã≤÷uÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok.
™ê^è•~°}OQÍ _®Hõ~ì ∞° ¡ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ ÿ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^ŒâÖ◊ ’ g\˜x Z‰õΩ¯=QÍ J#∞ãï™êÎ~∞° . ZO^Œ∞HõO>Ë
19
^ŒO`åÅ∞ XHõ ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ<åflHÍ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ PK«iK«_®xH˜ J=HÍâ◊O LO_»^∞Œ . ™ê^è•~°}OQÍ
U_Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞û #∞OKÕ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . JÑ¨Ê\˜H˜ ^ŒO`åÅ∞ XHõ ã≤u÷ H˜ =™êÎ~Ú. Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ
‰õÄ_® Uk =∞OKÀ, Uk K≥_À `≥Å∞ã¨∞OÎ k. _®Hõ~ì ∞° ¡ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ qO@∂, "åiH˜ ã¨ÇÏ¨ HõiOKÕãu÷≤ "åiÖ’
LO@∞Ok.
P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« =Å# J<ÕHõ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞<åfl~Ú. D zH˜`û« fã¨∞HÀ=_»O =Å# Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’
=KÕÛ W|ƒO^Œ∞Å #∞Oz =ÚO^Õ Éˇ@ · Ñ¨_=» K«∞Û. D zH˜`û« fã¨∞‰õΩ#fl Ñ≤ÅÅ¡ =ÚYOÖ’ K≥ÑC¨ HÀ^Œy#
=∂~°∞Ê HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
=OHõ~\° O˜ Hõ~Q° Í, JO^ŒqHÍ~°OQÍ L#fl ^ŒO`åÅ#∞ ã¨„Hõ=∞"≥∞#ÿ =∂~°Oæ Ö’ J=∞~°Û_»O =Å# Ñ≤ÅÅ¡
=∂@ f~°∞Ö’, `«^•fi~å „Ñ¨=~°#Î Ö’ ZO`À=∂~°∞Ê =ã¨∞OÎ k. Ñ≤ÅÖ¡ ’¡ P`«‡qâßfiãÖ ÃÑOá⁄OkOÑ¨*Ü Ë ∞« _®xH˜
D zH˜`û« LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. ã¨∂¯Å∞‰õΩ "≥à¡ı Ñ≤ÅÅ¡ ∞ Z‰õΩ¯=QÍ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O\Ï~°∞.
Hõ#∞Hõ D =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ zH˜`û« KÕÜ∞« _»O =Å# Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ "åiÃÑ· ZÖÏO\˜ =uÎà√◊ ¡ ÖË‰Ωõ O_® P#O^ŒOQÍ
LO_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ xÑ¨Ù}∞Öˇ#· ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ J=ã¨~O° . Ñ≤ÅÅ¡ ^ŒO`åÅ#∞ ZH±û~ˆ fã≤
Ñïã≤u÷ x J^èºŒ Ü«∞#O KÕÜ∂« e. WO^Œ∞‰õΩ D ~°OQÆOÖ’ Jáê~°"∞≥ #ÿ J#∞Éè=í O J=ã¨~O° . JO^Œ∞Hˆ
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ D ~°OQÆOÖ’ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ Hõ$+≤ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞.
P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« Ö’ J=∞iÛ# „ÉËã<≤ #£ ∞ KåÖÏ *Ï„QÆ`QÎ« Í K«∂ã¨∞HÀ"åe. „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç ã¨ÅÇ¨Å#∞ áê\ÕKåe. U"≥∞<ÿ å ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =¿ãÎ "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOKåe.
JÖÏˆQ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ã¨=∞`«∞Åº PÇ¨~°O W"åfie. ã¨∞QÆ~ü Ñ¶Ù¨ _£û, ||∞ÖòQ"Æ ∞£ û "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q „ÉËÃããπ#∞
áê_»∞KÕ™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ D q+¨Ü∞« OÖ’ Hõ@_ì ç KÕÜ∂« e. "≥^· ºŒ ~°OQÆOÖ’ =zÛ# P^è∞Œ xHõ =∂~°∞ÊÅ∞ J<ÕHOõ
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ZO`À "Õ∞Å∞ KÕ™êÎ~Ú. Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ LO_Õ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ z#fl`«#OÖ’<Õ Ñï+¨¯i¿ãÎ "åi L[fiÅ
Éèqí +¨º`«∞‰Î Ωõ ÉÏ@Å∞ "Õã#≤ "å~°=Ù`å~°∞.
q^è•<åxfl ZO^Œ∞‰õΩ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~Û° ‰õÄ_»^∞Œ ? D #∂`«# q^è•<åÅ ^•fi~å PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ∞ uiy `«=∞
™ê^è•~°} ^≥#· Ok# rq`åxfl Ç¨~ÚQÍ QÆ_¿ç Ñ J=HÍâ◊O Åaèã∞¨ OÎ ^Œ#_»OÖ’ ãÖ^ÕÇÏ¨ O U=∂„`«O ÖË^∞Œ .
=∂ ÉÏ|∞‰õΩ WÑ¨C_»∞ Zxq∞^Õà√◊ .¡ "å_çH˜ ^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ LO_»=Ù. D =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOz ^ŒO`åÅ∞ fã≤"~Õ ÚOKåÖÏ?
O tâ◊√=Ù‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^ŒQ~æÆ ° #∞Oz Jq „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ =KÕÛÖÏ KÕÜ∞« HõáÈ`Õ
^ŒO`åÅ∞ J_»k¤ _»O¤ QÍ =zÛ K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ LO\Ï~Ú. JO`ÕHÍ‰õΩO_® PÇ¨~åxfl ‰õÄ_®
ãïQÍæ fã¨∞HÀÖËHáõ È`å~°∞. JO^Œ∞Hˆ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ <å\˜ #∞Oz *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åÅx
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞. z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæ ~åHõáÈ`Õ P ^ŒâÖ◊ ’<Õ "å\˜x ãïKÕÜ∞« _®xH˜
`«y# âß¢ãÜ Î‘ ∞« Ñ¨ûÌŒ J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. _®Hõ~ì ∞° ¡ P J=ã¨~åxfl QÆ∞iÎOz „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì q^è•#"Õ∞ P~Àú_®O\˜H±
zH˜`û« , D zH˜`û« „Ñ¨HÍ~°O „Hõ=∞ Ñ¨ûúŒ Ö’ ÖËx Ñ¨à#¡◊ ∞ =ÚMÏHõ$uH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ãïKÕ™êÎ~∞° . nxÖ’
ÉèÏQÆOQÍ ãïKÕÜ∂« eû ^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ#∞ ‰õÄ_® ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú`Õ D
„Ñ¨„H˜Ü«∞ q[Ü«∞=O`«O HÍ"åÅO>Ë =∂„`«O `«Ñ¨ÊxãïQÍ z#flÑ¨C_Õ Ñ≤Å¡Å#∞ ^ŒO`«"≥·^Œ∞ºÅ =^ŒÌ‰õΩ
fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡e. P~Àú_®O\˜H± zH˜`û« ZÑ¨C_»∞ fã¨∞HÀ"åÅ<Õk tt=Ù ^ŒO`« Ñïã≤u÷ ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok.
20
™ê^è•~°}OQÍ _®Hõ~ì ∞° ¡ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ ÿ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^ŒâÖ◊ ’ g\˜x Z‰õΩ¯=QÍ J#∞ãï™êÎ~∞° .
ZO^Œ∞HõO>Ë ^ŒO`åÅ∞ XHõ ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ<åflHÍ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ PK«iOK«_®xH˜ J=HÍâ◊O LO_»^∞Œ .
™ê^è•~°}OQÍ U_Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞û #∞OKÕ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . JÑ¨Ê\˜H˜ ^ŒO`åÅ∞ XHõ ã≤u÷ H˜
=™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ g∞ ÉÏ|∞#∞ g∞‰õΩ ^ŒQ~æÆ Ö° ’x ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çH˜ K«∂Ñ≤Oz ã¨ÅÇ¨ fã¨∞HÀO_ç.
=∂ ÉÏ|∞‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûÌŒ Ö’ ~å=_»O ÖË^∞Œ . WÑ¨C_»∞ "å_ç =Ü«∞ã¨∞û Ñ¨^àÕ √◊ .¡ WÑ¨Ê\˜
#∞OKÕ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ"≥o¡ zH˜`û« KÕ~ÚOKåÖÏ? ÖËHõ =∞iH˘<åflà◊√¡ PQÆ=K«∞Û<å?
O tâ◊√=Ù‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ^ŒQ~æÆ ° #∞Oz Jq „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ =KÕÛÖÏ KÕÜ∞« HõáÈ`Õ
^ŒO`åÅ∞ J_»k¤ _»O¤ QÍ =zÛ K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ LO\Ï~Ú. JO`ÕHÍ‰õΩO_® PÇ¨~åxfl ‰õÄ_®
ãïQÍæ fã¨∞HÀÖËHáõ È`å~°∞. JO^Œ∞Hˆ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ <å\˜ #∞Oz *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åÅx
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞. z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ãïQÍæ ~åHõáÈ`Õ P ^ŒâÖ◊ ’<Õ "å\˜x ãïKÕÜ∞« _®xH˜
`«y# âß¢ãÜ Î‘ ∞« Ñ¨ûúŒ J=ã¨~=° ∞=Ù`∞« Ok. _®Hõ~ì ∞° ¡ D J=ã¨~åxfl QÆ∞iÎOz „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì q^è•#"Õ∞ P~Àú_®O\˜H±
zH˜`û« . D zH˜`û« „Ñ¨HÍ~°O „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ ÖËx Ñ¨à#¡◊ ∞ =ÚMÏHõ$uH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ãïKÕ™êÎ~∞° . nxÖ’
ÉèÏQÆOQÍ ãïKÕÜ∂« eû# ^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ#∞ ‰õÄ_® ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. D „Ñ¨„H˜Ü∞«
q[Ü«∞=O`«O HÍ"åÅO>Ë =∂„`«O `«ÑÊ¨ xãïQÍ z#flÑ¨C_Õ Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ¡e.
P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« ZÑ¨C_»∞ fã¨∞HÀ"åÅ<Õk tâ◊√=Ù ^ŒO`« Ñïã≤u÷ ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok. ™ê^è•~°}OQÍ
_®Hõ~ì ∞° ¡ ^ŒO`åÅ∞ „áê~°OÉè"í ∞≥ ÿ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^ŒâÖ◊ ’ g\˜x Z‰õΩ¯=QÍ J#∞ã≤™êÎ~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë ^ŒO`åÅ∞
XHõ ^Œâ‰◊ Ωõ KÕ~∞° ‰õΩ<åflHÍ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ PK«iOK«_®xH˜ J=HÍâ◊O LO_»^∞Œ . ™ê^è•~°}OQÍ U_Õà¡◊ =Ü«∞ã¨∞û
#∞OKÕ D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . JÑ¨Ê\˜H˜ ^ŒO`åÅ∞ XHõ ã≤u÷ H˜ =™êÎ~Ú.
21
ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«x „ÉËÃããπ
P~À÷_®O\˜H± zH˜`åû q^è•<åxfl ^ŒO`åÅ#∞ XHõ =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û_®xH˜, K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒOQÍ
HõxÑ≤OKÕÖÏ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . ^ŒO`åÅ∞ n~°H… ÍÅOáê@∞ P~ÀQÆºOQÍ LO@∂ Ñ¨x KÕ¿ã q^èOŒ QÍ
KÕÜ∞« _®xH˜, ÑÖ\˜`À H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ XuÎ_ç Jxfl ^ŒO`åÅÃÑ· ã¨=∂#OQÍ Ñ¨_ÖÕ Ï KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
KåÖÏ=∞OkÖ’ ^ŒO`åÅ∞ XHõ Ñ¨ûúŒ Ö’ LO_»=Ù. "åiÖ’ ^˘O`«~° Ñ¨à√◊ ¡ LO\Ï~Ú. P~À÷_®O\˜H± q^è•#O
^•fi~å ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. Wk Hˆ =ÅO JO^ŒO HÀã¨"∞Õ HÍ‰õΩO_®, ^ŒO`åÅ
™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOz, #=∞Å_®xH˜ ‰õÄ_® LÑ¨Ü∂≥ QÆ_∞» `«∞Ok. ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O ‰õÄ_®
ã¨∞ÅÉè=í ∞=Ù`«∞Ok.
H˘O`«=∞OkÖ’ =ÚO^Œ∞ Ñ¨à◊¡ =~°∞ã¨Ö’ lQÆ∞~°∞QÍ LO_ç, =~°∞ã¨ „Hõ=∞O `«Ñ≤Ê K«∂_»\ÏxH˜
JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ™ê^è•~°}OQÍ D ^ŒO`åÅ∞ JÑ¨Ê\˜Hˆ ^≥|ƒ ux LO\Ï~Ú. P~À÷_®O\˜H±
zH˜`åû q^è•#O ^•fi~å g\˜x ãï KÕã≤ ÉÏQÆ∞ KÕÜ∞« =K«∞Û. =∞i H˘O^ŒiÖ’ HÕk ^Œ=_», ÃÑ· ^Œ=_» ãïQÍæ
HõÅ∞=Hõ H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ XuÎ_ç Jxfl ^ŒO`åÅ g∞^Œ XˆH q^èOŒ QÍ Ñ¨_^» ∞Œ . nx =Å# ^Œ=_» Z=ÚHõÅ‰õΩ
XuÎ_ç Z‰õΩ¯"≥· "åiH˜ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ`Àáê@∞ H˘O`«=∞OkÖ’ `«Å<˘Ñ≤Ê =KÕÛ „Ñ¨=∂^ŒO
‰õÄ_® LOk. P~À÷_®O\˜H± „Ñ¨„H˜Ü∞« ^•fi~å Jxfl ^ŒO`åÅÃÑ· XˆH XuÎ_`ç À H˘iˆHÖÏ KÕÜ∞« =K«∞Û.
Vü‰*e⁄&é q≥T&ÉT {≤yéT≈Á L £ dtqT

Á | ü | ü + #· + ˝À¢ H ˚ n‘· T ´‘· Ô e T
n+<ä > ±&ç > ± |ü ] DÏ k ÕÔ s ¡ T .
Äj·Tq≈£î eTTK eT<ÛäúÛ≤>∑+
˝Ò<ë | ù w ò j
æ T· ˝Ÿ$T&éyH’Ó ,é <ä+‘ê\
$T&é˝q ’… ÷ ø£\e≈£î+&Ü ñ+&˚$.
BìøÏ Äj·Tq d ô s¡$Tø˘ u Á dôÒ dt‘√
Äs√∆&Ü+{Ïø˘ ∫øÏ‘‡· #˚sTT+#·T
≈£îHêï&ÉT.
22
^Œ=_» Z=ÚHõ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ#∞ P~À÷_®O\˜H± ™ê=∞„y LÑ¨Ü∂≥ yOz KÕ™êÎ~∞° .
WÖÏ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ ^Œ=_» Z=ÚHõ â◊HxÎ˜ ÃÑOK«_O» `Àáê@∞ H˘xfl ~°HÍÅ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ `«yOæ K«_®xH˜
LÑ¨Hiõ ™êÎ~Ú.
fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO_Õ XHõ ¿Ñ@ ¡ ∞ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ^ŒO`åÅ#∞ K«H¯õ QÍ J=∞~°Û_®xH˜ zH˜`û«
KÕ™êÎ~∞° . H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ã≤~÷ O° QÍ LO_Õ ™ê^è<Œ åxfl (JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <£û) J=∞~°Û=Åã≤ LO@∞Ok. nxÖ’
„ÉÏÔH\òû, ÉÏO_£û J<Õq `å`å¯eHõOQÍ Ñ¨@∞ìHÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . `ÕeHÔ #· "≥~· ∞° , „ÉÏÔH\òû‰õΩ HõÅÑ¨_O»
^•fi~å ^ŒO`åÅ∞ HõkÖË@∞¡ KÕ™êÎ~∞° . D q^è•#OÖ’ JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <£û#∞ fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO_»^∞Œ .
Hõ#∞Hõ nxx Ñ¶H≤ û± _£ JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <£û JO\Ï~°∞.
D JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <≥ûãπ z#fl "≥~· ¡° P^è•~°OQÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. PÇ¨~åxfl #q∞ÖËÑC¨ _»∞ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ W|ƒOkx
HõeyOK«‰Ωõ O_®, Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ‰õΩ <˘Ñ≤Êx `«yOæ z, _≥O@∂º~üû H˘kÌQÍ HõkÖË q^èOŒ QÍ J=∞~°Û_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wq ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú.
HõxÑ≤OK«x „ÉËÃããπ
™ê^è•~°}OQÍ ^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ ÖË#Ñ¨C_»∞ "å\˜x ãï KÕÜ∞« _®xH˜ „ÉËÃããπ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
J~Ú`Õ Wq ^ŒO`åÅ‰õΩ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’ J=∞~°Û_»O =Å¡ <À~°∞ =∂\Ï¡_ÑÕ C¨ _»∞ HÍx, PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍx Wq ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú. nx=Å¡ Wq J=∞~°∞Û‰õΩ#fl =ºH˜Î H˘kÌáê\˜ W|ƒOkH˜
QÆ∞~°=Ù`«∞O\Ï_»∞.
W\©=Å HÍÅOÖ’ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛ# ™È+¨Öò 6 J<Õ ~°HOõ „ÉËÃããπ ^ŒO`åÅ‰õΩ "≥#∞Hõ ÉèÏQÆOÖ’
J=∞~°Û_»O =Å¡ Jq ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«=Ù. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, g\˜=Å¡ zH˜`åû ã¨=∞Ü«∞O ‰õÄ_® ÉÏQÍ `«Q∞Æ `æ ∞« Ok.
=ÚO^Œ∞ =~°∞ã¨Ö’ ÃÑ#· HÕ^Œ Éˇ\· H˜ ˜ HõxÑ≤OKÕ P~°∞ ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _®xH˜ D „ÉËÃããπ#∞
"å_»∞`å~°∞ Hõ#∞Hõ g\˜x ™È+¨Öò 6 „ÉËÃããπ J<Õ ¿Ñ~°∞`À =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞Ñ¨^ŒúuÖ’ J=∞~°Û_®xH˜ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^ŒúOQÍ LÑ¨Ü≥∂yã¨∞Î#fl „ÉËÃããπ#∞
n~°H… ÍÅOáê@∞, HõhãÖ ~Ô O_»∞ ãÖ=`«û~åÅ =~°‰Äõ "å_®eû LO@∞Ok. WÖÏ n~°H… ÍÅOáê@∞ =ÚO^Œ∞
=~°∞ã¨Ö’x ^ŒO`åÅ‰õΩ „ÉËÃããπ "å_»@O W+Öì ÖËx =º‰õΩÅÎ ‰õΩ ™È+¨Öò 6 „ÉËÃããπ LÑ¨ÜÚ« HõOÎ QÍ LO\Ï~Ú.
JO`ÕHÍ‰õΩO_®, g\˜ =Å¡ Ñ¶e¨ `åÅ∞ `«‰Ωõ ¯= =º=kèÖ’<Õ Åaè™êÎ~Ú.
™È+¨Öò 6 „ÉËÃããπ#∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ Ö’Ñë"≥Ñ· Ù¨ J=∞~°∞™êÎ~∞° . nx=Å¡ ^ŒO`åÅ#∞ ãïKÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
zH˜`û« fã¨∞‰õΩO@∞#fl q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® W`«~∞° Å‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_® "å\˜x XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ
~å=_»O ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok.
D „Ñ¨„H˜Ü∞« =Å¡ ^ŒO`åÅ∞ H˘kÌ <≥ÅÖ’¡ XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’H˜ =™êÎ~Ú. ~Ô O_»∞ ãÖ=`«û~åÅáê@∞
H˘#™êˆQ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^ŒOú QÍ KÕ¿ã JÖˇ#· ~ü zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« HõO>Ë D q^è•#OÖ’ Ñ¶e¨ `åÅ∞ `«fii`«QuÆ #
Åaè™êÎ~Ú. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, ~Ày Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥à=¡◊ Åã≤# J=ã¨~O° LO_»^∞Œ .
Hˆ =ÅO ~Ô O_»∞#∞Oz S^Œ∞™ê~°∞¡ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o`Õ ãïáÈ`«∞Ok. D „ÉËÃããπ J=∞~°∞ÛHÀ=_»O =Å¡
ÉÏkè`∞« _ç ^≥#· Ok# HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ZÖÏO\˜ P@OHõ=¸ HõÅ∞QÆ^∞Œ .
D „ÉËÃããπ `«Ü∂« sÖ’ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ "≥~· ∞° ¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q J`«∞º`«=Î ∞ <å}º`« Hõey#q Hõ#∞Hõ ^ŒO`åÅÃÑ·
23
Z‰õΩ¯= XuÎ_ç Ñ¨_‰» Ωõ O_®<Õ Jq XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’H˜ ~å=_®xH˜ Wq ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ™êÎ~Ú.
"ÕQ=Æ O`«"∞≥ #ÿ r=# q^è•#OÖ’ g\˜x J=∞~°∞Û‰õΩ#fl =ºH˜HÎ ˜ ZÖÏO\˜ W|ƒOn U Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂
HõÅ∞QÆ^∞Œ . #Å∞QÆ∞iÖ’ L#flÑ¨C_»∞ ‰õÄ_® Ç¨~ÚQÍ #=fi=K«∞Û. PÇ¨~°O fã¨∞HÀ=K«∞Û.
™ê^è•~°}OQÍ P~Àú_®O\˜H± zH˜`û« z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ∞QÍ L#flÑ¨C_»∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =∞Ozk. J~Ú`Õ
ÃÑ^ŒÌ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’#∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û. HÍh Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. z#flÑ≤ÅÅ¡ q+¨Ü∞« OÖ’
Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨à√◊ ¡ =zÛ# `«~∞° "å`« D zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe.
zH˜`åû q^è•#O
nxÖ’ Ju =ÚYºOQÍ Ñ¨ÓiÎQÍ Jxfl ~°HÍÅ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. HÍ"åÅx ZH±û~ˆ Å∞ =∞iÜ«Ú
Ñ¨à¡◊ =∂ki #=¸<åÅ∞ fã¨∞‰õΩx, Ñ¨ÓiÎ
™ê÷~ÚÖ’ Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕÜ∂« e. zH˜`û« „áê~°OÉèÏxH˜ =ÚO^Œ∞ U "Õ∞~°‰Ωõ Ñ¶e¨ `åÅ∞ =™êÎÜ∂≥
P~À÷_®O\˜ãìπ K«~Û° Å ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
g∞ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨Ö’ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ MÏm ÖËx Ñ¨HO∆õ Ö’ H˘xfl ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ#∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû#
J=ã¨~O° LO@∞Ok. g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ <Õ Õ KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘xfl™ê~°∞¡ W`«~° q^è•<åÅ
^•fi~å MÏmx ÃÑOK«∞`å~°∞.
Z<Àfl =ã¨∞=Î ÙÅ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ã¨∞ÅÉè`í ~« O° QÍ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° . KåÖÏ=∞OkH˜ `≥Å∞ã¨∞#fl q^è•#O ¿Ñ~°∞
ÉˇÃã<£. P~Àú_®O\˜H± zH˜`åû q^è•#O ^•fi~å Ñ¨à#¡◊ ∞ XHõ =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û_®xH˜, K«∂_»_®xH˜
JO^ŒOQÍ LO_Õ@@∞¡QÍ =∞iO`« ÉÏQÍ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . JO`ÕHÍ‰õΩO_® Ñ¨à√◊ ¡ n~°H… ÍÅO
P~ÀQÆºOQÍ LO@∂ Ñ¨xKÕ¿ã@@∞¡, zQÆ∞à◊√,¡ ^Œ=_» Z=ÚHõ =¸ÖÏÅ∞ ÑÖ\˜`À H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ =uÎ_ç Jxfl
Ñ¨à¡◊ g∞^Œ ã¨=∂#OQÍ Ñ¨_@ Õ @∞¡ KÕÜ∞« =K«∞Û.
KåÖÏ =∞OkÖ’ ^˘O`«~° Ñ¨à√◊ ¡ =∞iÜ«Ú Ñ¨à√◊ ¡ ~°OQÆ∞ =∂i LO\Ï~Ú. P~Àú_®O\˜H± zH˜`åû q^è•#O
^•fi~å Ñ¨à#¡◊ ∞ ãï KÕã≤ =∞OzQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. Wq Hˆ =ÅO JO^ŒO HÀã¨"∞Õ
HÍ‰õΩO_® =O\˜ ™ê=∞~åúºxfl ÃÑOz, #=∞Å_®xH˜, â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O ã¨∞Å∞=ÙQÍ LO@∞Ok.
Ñ¶O¨ Hõ#∆ Öò JÑ¨Ü

¡ ∞≥ <£û
^Œ=_» Z=ÚHõ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ P~À÷_®O\˜H± =ã¨∞=Î ÙÅ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz H˘xfl™ê~°∞¡
KÕ™êÎ~∞° . WÖÏ "å_»∞‰õΩ<Õ =ã¨∞=Î ÙÅ ^Œ=_» Z=ÚHõ â◊HxÎ˜ ÃÑOK«_O» `Àáê@∞ H˘xfl ~°HÍÅ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞
`«yOæ K«_®xH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_`» å~Ú.
Ñ¶H≤ û£ _£ JÑ¨Ü
¡ ∞« <£û
fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO_Õ XHõ ¿Ñ@ ¡ ∞ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À Ñ¨à#¡◊ ∞ Ju K«H¯õ QÍ J=∞~°Û_®xH˜ zH˜`û«
KÕ™êÎ~∞° . H˘xfl ãÖ^Œ~åƒÅÖ’ ã≤~÷ O° QÍ LO_Õ JÑ¨Ü¡ ∞« <£û "å_»=Åã≤ LO@∞Ok. nxÖ’ („ÉÏÔH\òû) ÉÏO_£û
Jx Ñ≤Å∞=|_Õq. `å`å¯eHõOQÍ <À\˜x Ñ¨@∞ì‰Ωõ <Õ@∞¡ KÕ™êÎ~Ú. `ÕeHÔ #· "≥~· ∞° („ÉÏÔH\òû)‰õΩ HõÅÑ¨_O»
24
^•fi~å Ñ¨à√◊ ¡ HõkÖË@@∞¡ KÕ™êÎ~∞° . D q^è•#OÖ’ JÑ¨Ü
¡ ∞« <£û#∞ fã≤"Ü
Õ ∞« _®xH˜ J=HÍâ◊O LO_»^∞Œ .
HÍ=Ù# nxx ã≤~÷ ° JÑ¨<¡ û£ JO\Ï~°∞. ã≤~÷ ° „ÉÕÃããπ Jxfl Ö’Ç¨Å∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz KÕÜ∞« ~°∞. =ÚYºOQÍ
ÃÑ^Œ"Ì åiH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ "å\˜x áê¡ãHì≤ ± =∞iÜ«Ú ã≤~q° ∞H± "å_»`å~°∞. Z<£.ÃÇÏKü.Zãπ.`À ™ê^è•~°}OQÍ
D ~°H"õ ∞≥ #ÿ „ÉÕÃããπ ÅaèOK«=Ù.
ZÖÏ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú?
"≥~· ∞° ,¡ ¢ãÊ≤ OQÆ∞Å∞ XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ HõÅÑ¨_®xH˜ #q∞ÖË@Ñ¨C_»∞ _≥OK«~ûü ^•fi~å Ñ¨H¯õ Ñ¨àH¡◊ ˜ =uÎ_ç `«y™æ êÎ~∞° .
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ WOáê¡O\ò`À HõÑ_¨ O» KÕ™êÎ~∞° . D q^è•#O ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«^∞Œ .
„Ñü =ºH˜HÎ ˜ J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º q^èOŒ QÍ Ö’Ç¨Ï ãÖO^èŒ _≥OK«~ûü ÖÏO\˜ Hõ@∞ì|_çH˜ YzÛ`«"∞≥ #ÿ J=∞iHõ
JO\Ï~°∞. Wq ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ ~Ô O_»∂ XˆH q^èOŒ QÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú.
z#fl "≥·~°∞¡ P^è•~°OQÍ Wq Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. PÇ¨~åxfl #q∞ÖË@Ñ¨C_»∞ U q^èŒ"≥∞ÿ# W|ƒOkx
HõeyOK«‰Ωõ O_®, Ñ¨H¯õ ^ŒO`åÅ‰õΩ <˘Ñ≤Êx `«yOæ z _≥OK«~ûü H˘kÌQÍ HõkÖË@@∞¡ J=∞i LO@∞Ok. H˘xfl
ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ WOáê¡O\òû`À ã¨=ÚK«ÛÜ«∞OQÍ D J=∞iHõ#∞ LOK«∞`å~°∞. Wq ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∂¨ Î LO\Ï~Ú.
Hõ#∞Hõ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞ Ö’Ç¨ÏO Hõ@∞ì‰Ωõ O>Ë LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ LO\Ï~Ú.
g∞ J=ã¨~åxH˜ `«y#@∞¡QÍ g∞‰õΩ U J=∞iHõ Jxfl ~°HÍÅ K«H¯õ QÍ J#∞=ÙQÍ LO@∞O^À g∞ ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ g∞`À K«iÛOz K≥|∞`å~°∞. #q∞ÖË@Ñ¨C_»∞ Jxfl Ñ¨à¡◊ =uÎ_ç XˆH q^èOŒ QÍ LO_Õ@@∞¡QÍ KÕÜ∞« _»O
_®Hõ~ì ü ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. K«HÔ ¯~° Hõey# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ áêhÜ«∂Å∞ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ O`« =~°‰Ωõ
`«yOæ K«_O» KÕÜ∂« e. z~°∞uO_»∞¡ =∞iÜ«Ú j`«ÅáêhÜ«∂Å∞ =∂x"ÕÜ∂« e. =∞iÜ«Ú lQÆ∞~°∞QÍ WOHÍ
QÆ\ Qì˜ Í LO_Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞, ã¨∞xfl`«OQÍ L#fl P~À÷_®O\˜H± =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ áê_»∞KÕ™êÎ~Ú. ~ÀA‰õΩ
~Ô O_»∞ ™ê~°∞¡ á¶È~Ô¡ _· £ ãÖ|Okè`« @∂`ü¿Ñã¨∞`ì À ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. J=ã¨~=° ∞#∞‰õΩO>Ë =∞ø`ü"å+π
LÑ¨Ü≥∂yOK«O_ç.
<å =Ü«∞ã¨∞ 26 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í LO_ç Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ
MÏm LO>Ë H˜Ñ¡ π "Õ~ÚOK«∞‰õΩ<åfl#∞. Wk ZO`«HÍÅO LOK«∞HÀ"åe? nx=Å¡ W|ƒO^Œ∞ÖË"∞≥ <ÿ å LO\ÏÜ«∂?
O Z`«∞ÑÎ à¨ #¡◊ ∞, ZQÆ∞^Œ∞kQÆ∞_»∞QÍ L#fl ^ŒO`åÅ#∞ 'P~À÷_®O\˜H—± zH˜`û« ^•fi~å ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. g∞
^ŒO`åÅ PHÍ~åxfl |\˜ì D zH˜`û« ZO`« HÍÅO J<Õk K≥ÑÊ¨ _®xH˜ gÅ=Ù`«∞Ok. ™ê^è•~°}OQÍ P~À÷_®O\˜H±
zH˜`û« ‰õΩ 8 <≥ÅÅ #∞Oz 1 ãÖ=`«û~°O =~°‰Ωõ Ñ¨_∞» `«∞Ok.
<å =Ü«∞ã¨∞ 20 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å ^ŒO`åÅhfl ÉÏQÍ<Õ L<åfl~Ú. HÍh =ÚO^Œ∞ =~°∞ã¨ H˘OK≥O
Z`«∞QÎ Í LO@∞Ok. H˜Ñ¡ π "Õ~ÚOK«∞HÀ‰õΩO_® ãïKÕã∞¨ ‰õΩ<Õ =∂~°Oæ U^≥<· å LO>Ë K≥ÑÊ¨ Ok?
O P~À÷„QÍkäH± J<Õ â◊GzH˜`û« ^•fi~å Ju `«‰Ωõ ¯= ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z`«∞Î Ñ¨àx¡◊ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. ZH±û~ˆ
fã≤, g∞ ã¨=∞ã¨ºH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
25
Wxfiã¨Ö<·ˇ £
^Œ O `åÅ∞ XHõ =~° ∞ ã¨ „Hõ = ∞OÖ’
ÖËHáõ È~Ú<å, ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞QÍ L<åfl "å\˜x
ãï KÕÜ∞« _®xH˜ P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« q^è•#O
J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok. nxÖ’ ÉÏO_£û, „ÉÏÔH\òû,
"≥~· ∞° ¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x ^ŒO`åÅÃÑ· J=∞iÛ
Jq XHõ „Hõ=∞OÖ’H˜ =KÕÛÖÏ KÕ™êÎ~°∞.
J~Ú`Õ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛ#
J^è∞Œ <å`«# „Ñ¨„H˜Ü∞« Wxfiã¨Ö<·ˇ £ JÖˇ#· ~ü ÖË^•
áê~° ^ Œ ~ ° ≈ Hõ „ÉË Ã ããπ . g\˜ x ^Œ O `åÅÃÑ·
J=∞iÛ#Ñ¨ Ê \ ˜ H © K« ∂ Ñ¨ ~ ° ∞ Å‰õ Ω Wq
HõxÑ≤OK«=Ù.
^ŒO`åÅÃÑ· Wxfiã¨Ö<·ˇ £ JÖˇ#· ~ü J=∞iÛ zH˜`û« KÕã∞¨ #Î fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Wq Z^Œ∞\˜ =ºH˜HÎ ˜ HõxÑ≤OK«=Ù
Hõ#∞Hõ g\˜x J=∞~°∞Û‰õΩ#fl =ºH˜Î Ç¨~ÚQÍ #=fi=K«∞Û. ^ŒO`åÅÃÑ· „ÉËÃããπ J=∞~°∞Û‰õΩx zH˜`û«
fã¨∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ∞ K≥a`Õ `«ÑÊ¨ Z^Œ∞\˜ "åiH˜ Wq L#fl@∞¡ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞^Œ∞. D HÍ~°}OQÍ<Õ
W\©=e HÍÅOÖ’ ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞ ^ŒO`åÅ∞, ^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞OÖ’ ÖËHáõ È=_»O =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ`À
ÉèÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl"å~°∞ D „Ñ¨„H˜Ü∞« "≥Ñ· Ù¨ "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞. Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°#¡ ∞ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl =º‰õΩÅÎ ∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ "å\˜x fã≤ ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. ™ê^è•~°}OQÍ „Ñü ~Ô O_»∞ "å~åÅ‰õΩ XHõ™êi g\˜x =∂~åÛeû
LO@∞Ok. WÖÏ =∂~°∞ã¨∞#Î fl „Ñü™ês ^ŒO`åÅ∞ H˘kÌH˘kÌQÍ Hõ^∞Œ Å∞`«∂ XHõ =~°∞ã¨„Hõ=∞OÖ’H˜ =™êÎ~Ú.
Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°#¡ ∞ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl `«~∞° "å`«
<≥ÅÖ’ XHõ™êi HÍx, Ô~O_»∞™ê~°∞¡ HÍx
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥à=¡◊ Åã≤ =ã¨∞OÎ k. P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘`«Î „ÉËÃããπ#∞ "å~°∞ W™êÎ~∞° .
g\˜x `ÕeHõQÍ fã≤ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ ã¨^∞Œ áêÜ«∞O
LO_»@O =Å¡ PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
g\˜x fã≤"ãÕ ,≤ ÉÏkè`∞« Å∞ `«=∞‰õΩ W+¨"ì ∞≥ #ÿ U
Ñ¨^•~åú#fl~Ú<å u#=K«∞Û. ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí
KÕã¨∞HÀ=_»O, ^ŒO`åÅ =∞^èŒº W~°∞‰õΩ¯#fl
Ñ¨^•~å÷Å#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·#q
Ju =∂=¸Å∞QÍ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û.
^ŒO`åÅ#∞ XHõ =~°∞ã¨„Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û_®xH˜ ™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^ŒOú QÍ J=∞ˆ~Û „ÉËÃããπ`À áÈeÛ#Ñ¨C_»∞
Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°`¡ À Ñ¶e¨ `åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°∞¡ áê~°^~Œ ≈° HõOQÍ LO\Ï~Ú.
26
™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^ŒÌ „ÉËÃããπ áê~°^~Œ ≈° HõOQÍ LO_»=Ù. Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°#¡ ∞ fã≤ ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û. ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞|^ŒOÌ QÍ
J=∞ˆ~Û „ÉËÃããπ#∞ fã≤ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°Ö¡ ’ ZÖÏO\˜ Ö’Ç¨ÏÑ¨Ù Ñ¨^•~å÷Å∞ LO_»=Ù.
nxH˜ aè#flOQÍ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞|^Œú „ÉËÃããπ Ö’Ç¨Ï Ñ¨^•~åúÅ`À KÕ™êÎ~∞° .
Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°∞¡ x[OQÍ Ñ¨x KÕ™êÎÜ∂« ? J<Õ ãÖ^ÕÇÏ¨ O =∞#‰õΩ HõÅ∞QÆHõ =∂#^Œ∞. „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÖÎ QÍ
J<ÕH=õ ∞Ok g\˜`À Åaú á⁄O^•~°∞. ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°`¡ À zH˜`û« XHõ ™ê^è•~°} JOâ◊OQÍ
=∂iOk.
^ŒO`« zH˜`û« P~°OÉèOí #∞Oz =ÚyOÑ¨Ù =~°‰Äõ Wxfiã¨Ö#·ˇ ∞¡ 3–_ç HõOÑ¨Óº@~ü W"Õ∞lOQ∑ >ˇHÍflÅrx
LÑ¨Ü∂≥ yOz Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ Ñ¶e¨ `åÅ∞ L`«=Î ∞OQÍ LO\Ï~Ú. „Ñü ~Ô O_»∞ "å~åÅ‰õΩ XHõ™êi
Wxfiã¨Ö#·ˇ ~°#¡ ∞ =∂~°∞ÛHÀ=Åã≤ LO@∞Ok.
Wxfiã¨Öˇ·#~ü „Ñ¨„H˜Ü«∞`À zH˜`«û KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅ<åfl, ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞|^Œú „ÉËÃããπ`À zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅ<åfl Y~°∞Û ã¨∞=∂~°∞ XˆH q^èOŒ QÍ LO@∞Ok. J~Ú`Õ PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ^ŒO`åÅ J=∞iHõ#∞|\˜ì
zH˜`û« KÕÜ∂« eû LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ nxHõÜ∞Õ º =ºÜ«∞OÖ’ H˘kÌáê\˜ =º`åº™êÅ∞ LO\Ï~Ú.
27
=∞ø`ü QÍ~ü¤
„H©_®HÍ~°∞Å∞ „Ñ¨^•è #OQÍ ^ŒO`åÅ ãÖ~°H}∆õ HÀãÖ
<À\˜Ö’ D =∞ø`üQÍ~üû¤ #∞ ÃÑ@∞ìH˘O\Ï~°∞. ^ŒO`åÅ∞,
^Œ=_» Z=ÚHõÅ‰õΩ g\˜#∞Oz ~°H} ∆õ Åaèã∞¨ OÎ k. Wq
PÜ«∂ „H©_®HÍ~°∞Å <À\˜ (^ŒO`åÅ) #=¸<åÅ „Ñ¨HÍ~°O
„Ñü"åiH˜ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. g\˜x
=∞$^Œ∞=ÙQÍ, "≥∞`«QÎ Í LO_Õ ~°|ƒ~°∞`À `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° .
„H©_®HÍ~°∞Å Ü«¸xá¶ê~°OÖ’ =∞ø`üQÍ~ü¤û#∞
J=∞~°∞ÛHÀ=_»O ‰õÄ_® XHõ ÉèÏQÆ"∞Õ . HÍà◊‰¡ Ωõ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ
áêº_£û, `«Å‰õΩ ÃÇÏÖˇ‡\ò, ~°H} ∆õ HÀãÖ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ
W`«~° „H©_® ~°H} ∆õ ™ê=∞„yÖÏQÍ Wq ‰õÄ_®
„áê^è•#"≥∞#ÿ "Õ. ^ŒO`åÅ∞, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, zQÆ∞à◊√,¡ <åÅ∞Hõ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ÉèÏQÍÅ#∞ ~°HO∆˜ K«_®xH˜ D =∞ø`üQÍ~üû¤
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ <À\˜Ö’ g@x J=∞~°Û_»O =Å¡ <À\˜H˜ `«yÖË ^ŒÉƒˇ Å∞, ^Œ=_» Z=ÚHõ
qiyáÈ=_»O =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ x"åiOK«=K«∞Û. „H©_Ö» ’¡ ™ê^è•~°}OQÍ <À\˜H˜ `«yÖË ^≥|ƒÅ∞, QÍÜ«∂Å
=Å¡ HõeQˆ #ëêìÅ∞ WÖÏO\˜ =∞ø`üQÍ~üû¤ ÖËHáõ È=_»O =Å¡<Õ Z‰õΩ¯=QÍ ãÖÉèqí ã¨∞<Î åfl~Ú. =ÚYºOQÍ XHõ
„Hõ=∞Ñ¨ûúŒ , „Ñ¨}ÏoHõ, `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ ÖË‰Ωõ O_® P_»∞‰õΩ<Õ "åiÖ’ W@∞=O\˜ QÍÜ«∂Å∞ Z‰õΩ¯=. Hõ#∞Hõ
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ g\˜x J=∞i¿ã,Î "å~°∞ P_»∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <À\˜H˜ `«yÖË ^≥|ƒÅ#∞Oz W`«~„° `å WHõ¯@∞¡
Z^Œ∞~°∞ HÍ‰õΩO_® x"åiOK«=K«∞Û.
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ „HÕ^ŒÑ_¨ Õ J=HÍâßÅ∞, JÖÏˆQ <À\˜H˜ QÍÜ«∞=∞ÜÕ∞º J=HÍâ◊O L#fl P@Å∞ P_Õ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
g\˜x J=∞~åÛe. =ÚYºOQÍ Ñ¶Ù¨ \òÉÏÖò, ÉÏÃã¯\òÉÏÖò, ÉËãÉπ ÏÖò, Ç¨H©, ¿ã¯\ÕQÆ`ü "≥Ú^ŒÖ#·ˇ „H©_Å» ∞ P_Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°∞ W`«~° ~°H} ∆õ ™ê=∞„y`Àáê@∞ =∞ø`üQÍ~üû¤ ‰õÄ_® J=∞~°∞Û‰õΩ<ÕÖÏ K«∂_®e. Ç¨H©,
Ñ¶Ù¨ \òÉÏÖò =O\˜ „H©_Å» ∞ P_Õ@Ñ¨ÙÊ_»∞ =∂„`«"∞Õ ^≥|ƒÅ∞ `«Q∞Æ Å∞`åÜ«∞x J<ÕHõ =∞Ok J#∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞.
x*ÏxH˜ „H©_»Ö’¡ HõeˆQ QÍÜ«∂Ö’¡ ã¨QÍxÃÑ·QÍ ÉÏÃã¯\òÉÏÖò, ÉËãπÉÏÖò „H©_»Å∞ P_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
`«Q∞Æ Å∞`«∞O\Ï~Ú. "≥∞^ÿ •<åÖ’¡ ZÖÏO\˜ Ñ¨~º° "ÕH} ∆õ ÖË‰Ωõ O_® Ñ≤ÅÅ¡ ∞ P@ÖÏ_»∞‰õΩ<ÕÑÙ¨ Ê_»∞ `«yÖË ^≥|ÅÌ ∞
‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ<Õ L#fl@∞¡ QÆ}ÏOHÍÅ∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú.
=∞ø`üQÍ~ü¤ ™œHõ~°ºOQÍ ÖËHõáÈ~Ú<å, P_»∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^•xx ^èŒiz# `«~°∞"å`«
=∂\Ï¡_Ö» HË áõ È~Ú<å Ñ≤ÅÅ¡ ∞ "å\˜x J=∞~°∞ÛHÀ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° . „Ñ¨^•è #OQÍ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞ =∞ø`üQÍ~üû¤
L<åfl~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ „H©_® ÑïHõ~åÅ∞ q„Hõ~ÚOKÕ ^Œ∞HÍ}ÏÖ’¡ ÅÉèºí =∞ÜÕ∞º ~°HOõ . g\˜x =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
`«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ q„Hõ~Ú™êÎ~∞° . ~Ô O_»=k ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ ã¨∂K«#Å "Õ∞~°‰Ωõ „Ñü Ñ≤Å"¡ å_çH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
LO_Õ =∞ø`ü QÍ~ü#¤ ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»O, =¸_»=~°HOõ ‰õÄ_® ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ ã¨∂K«#Å "Õ∞~°‰Ωõ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ
`«Ü∂« ~°∞ KÕ¿ã"Õ. WqH˘O`« Z‰õΩ¯= Ys^Œ∞ L#flÑ¨Ê\˜H,© <À\˜H,˜ =ÚMÏxH˜ `«yÖË ^≥|ƒÅ∞, QÍÜ«∂Å#∞Oz
=∞Oz ~°H} ∆õ W=fiQÆÅ=Ù.
28
*Ï˝# ^ŒO`åefl ZÑ¨C_»∞ f¿ãÜ«∂e?
*Ï˝#O =zÛ# `«~åfi`« =KÕÛ ^ŒO`åÅx *Ï˝#
^ŒO`åÅ∞ JO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ 17–21 ãÖ=`«û~åÅ
=∞^èŒº =Ü«∞ã¨∞Ö’ Wq =ã¨∞ÎO\Ï~Ú. Ô~O_»∞^Œ=_»Å
z=~°Ö’ =KÕÛ <åÅ∞QÆ∞ âßâ◊fi`« ^ŒO`åÖË *Ï˝#^ŒO`åÅ∞.
ã¨~Ô #· Ñ¨ûÌŒ Ö’ K«H¯õ QÍ =zÛ# *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ <À\˜H˜
ZO`À qÅ∞"≥#· q. JÖÏHÍ‰õΩO_® Jq ãïQÍæ ~å‰õΩO_®
W|ƒO^Œ∞Å∞ Hõey¿ãÎ "å\˜x fã≤"Ü Õ ∂« eû LO@∞Ok.
H˘O^ŒiÖ’ ^Œ=_»Å∞ LO_®eû#O`« ÃÑ^ŒÌqQÍ
LO_»=Ù. JÑ¨C_»∞ *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ ~å=_®xH˜ ã¨~Ô #· ã¨ÅÎ O
LO_»^Œ∞. ^•O`À KåÖÏ W|ƒOk J=Ù`«∞Ok. Jq
^Œ=_»Å #∞Oz „HÕkH˜ ~å=_®xH˜ |^Œ∞Å∞ „Ñ¨H¯õ ÅH˜
~å=K«∞Û. XHÀ™êi Z@∞~å=_®H˜ ã¨Å÷ O ÖËHõ H˘O`« ÉèÏQÆ"∞Õ |Ü«∞\˜H˜ =zÛ, Ñ¨ÓiÎQÍ ~å‰õΩO_® W|ƒOk
ÃÑ_»∞`«∂ LO_»=K«∞Û. JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ â◊GzH˜`û« ^•fi~å P *Ï˝#^ŒO`åÅx fã≤"Ü Õ ∞« _»O KåÖÏ
J=ã¨~O° . P „áêO`«OÖ’ ZHõû~ˆ fã≤ K«∂ã≤# `«~åfi`« â◊GzH˜`û« KÕã≤ "å\˜x fã≤"Ü Õ ∂« ÖÏ JHõ¯~ˆ ^¡ • J<Õ
q+¨Ü∂« xfl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ x~åúi™êÎ_∞» .
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ *Ï˝# ^ŒO`åefl fã≤"Ü Õ ∞« HõáÈ`Õ <À\˜ P~ÀQÆºO Ñ¨ÓiÎQÍ áê_≥á· ÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk.
H˘O`« =~°Hˆ *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ |Ü«∞\˜H˜ =zÛ#Ñ¨C_»∞ P „áêO`«OÖ’ zQÆ∞à◊√§ Ö’ÑëH˜ ã¨∂Hõ∆ ‡ r=ÙÅ∞
„Ñ¨"tÕ Oz W<£ÑH¨¶ <∆õ x£ HõeyOKÕ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. ^Œ=_»Å∞ QÆ\Ñì˜ _¨ _» O» , "åÑ¨Ù, <˘Ñ≤Ê JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
HõxÑ≤OKÕ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞.
*Ï˝#^ŒO`åÅ∞ |Ü«∞\˜H˜ ~å=_®xH˜ ã¨~Ô #· ã¨Å÷ OÖË#Ñ¨C_»∞ Jq Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ g∞^Œ XuÎ_ç
HõeyOz "å\˜ P~ÀQÍºxfl áê_»∞KÕÜ∞« =K«∞Û. WÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒÅÖ’ *Ï˝#^ŒO`åÅH˜ =ÚO^Œ∞O_Õ ~Ô O_»=
"≥∂ÖÏ~üû g∞^Œ g\˜ „Ñ¨ÉÏè =O Ñ¨_ç f~°∞`«∞Ok. JÑ¨C_»∞ PÇ¨~°O #=∞Å_»O, u#_»O KåÖÏ W|ƒOk
J=Ù`«∞Ok.
|Ü«∞\˜H˜ ~å‰õΩO_® W|ƒOk ÃÑ>Ëì *Ï˝#^ŒO`åÅ ^ŒQ~æÆ ° „^Œ=Ñ¨^•~åúÅ∞ xO_ç# ãÖpÅÖÏ U~°Ê_»_O» QÍx,
HõO`«∞Å∞ ~å=_»OQÍx [~°Q=Æ K«∞Û. ^•O`À P „áêO`«OÖ’x zQÆ∞à◊√§, ^Œ=_» Z=ÚHõ ^≥|ƒuO@∞Ok.
™ê^è•~°OQÍ W~°"ã·≥ O¨ =`«û~åÅ Ö’¿Ñ W|ƒOk ÃÑ>Ëì D *Ï˝#^ŒO`åefl f¿ã@Ñ¨C_»∞ H˘xfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞
L`«Ê#flO HÍ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë z#fl=Ü«∞ã¨∞Ö’ ^ŒO`åÅ =¸ÅÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ QÆ\Qì˜ Í ^Œ=_»Ö’ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú
LO_»=Ù. JO^Œ∞Hõx â◊GzH˜`û« Ö’ K«∞@∞ì „Ñ¨H¯õ Å #~åÅ ^≥|ƒu#=Ù. â◊GzH˜`û« `«~åfi`« QÍÜ«∞O ‰õÄ_®
`«fi~°QÍ =∂#∞`«∞Ok.
*Ï˝#^ŒO`åefl fã≤"¿Õ ã@Ñ¨C_»∞ ™ê÷xHõOQÍ P „áêO`«OÖ’ =∂„`«"∞Õ =∞`«∞=Î ∞O^Œ∞xzÛ P ^ŒO`åx
fã≤"ãÕ ∞¨ OÎ \Ï~°∞. "≥Ú^Œ\’¡ H˘kÌQÍ "åÑ¨Ù =zÛ J™œHõ~º° O HõÅQÆ=K«∞Û. „Hõ=∞OQÍ =∞O^Œ∞Å ^•fi~å P
29
"åÑ¨Ù#∞ `«yOæ K«=K«∞Û. â◊GzH˜`û« `«~åfi`« "≥Ú^Œ\’¡ „^Œ=Ñ¨^•~åÌefl =∂„`«"∞Õ PÇ¨~°OQÍ fã¨∞HÀ"åe.
`«~åfi`« „Hõ=∞OQÍ "≥∞`«\Î ˜ Ñ¶∞¨ #Ñ¨^•~åúefl, P `«~åfi`« =∂=¸Å∞ PÇ¨~åxfl fã¨∞HÀ"åe.
H˘O`«=∞OkH˜ â◊GzH˜`û« `«~åfi`« P „áêO`«OÖ’ ã¨Ê~°≈ HÍãÎ̈ `«‰Ωõ ¯=QÍ JxÑ≤OK«=K«∞Û. H˘O`«
ã¨=∞Ü«∞O `«~åfi`« P „áêO`«O =∂=¸Å∞QÍ J~ÚáÈ`«∞Ok. HÍ|\˜ì *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ ~å=_»OÖ’ ZÖÏO\˜
ã¨=∞ã¨ºÅ∞<åfl "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çfl HõÅ=_»O =∞Ozk.
*Ï˝#^ŒO`åÅ‰õΩ ã¨HÍÅOÖ’ zH˜`û« KåÖÏ J=ã¨~O° . *Ï˝#O HõeQˆ Ü«ÚHõ=Î Ü«∞ã¨∞Ö’ =KÕÛ D *Ï˝#
^ŒO`åÅ ã¨=∞ã¨º`À Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ZÖÏO\˜ W|ƒO^Œ∞Å∞ Ñ¨_‰» Ωõ O_® q[˝``« À =º=Ç¨ÏiOKåe.
„Ñ¨âfl◊ : <å‰õΩ <À\˜Ö’ ^Œ=_» Z=ÚHõ "≥#∞HõÉÏè QÆOÖ’ z#fl ^ŒO`åÅ∞ Éˇ\· H˜ ˜ =ã¨∞#Î flq. Wq *Ï˝#
^ŒO`åÅx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. g\˜ =Å¡ ÃÑ^ŒQÌ Í <˘Ñ≤Ê ÖË^∞Œ HÍh J™œHõ~º° OQÍ LO@∞#flk. *Ï˝#
^ŒO`åÅ∞ JO>Ë Uq∞\˜. g\˜ q+¨Ü∞« OÖ’ <Õ#∞ UO KÕÜ∂« e?
["å|∞ : *Ï˝# ^ŒO`åÅ<Õ D ^ŒO`åÅ#∞ "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ =¸_»= "≥∂ÖÏ~üû JO\Ï=Ú. Wq
~Ô O_»= "≥∂ÖÏ~üû "≥#∞Hõ =™êÎ~Ú. D ^ŒO`åÅ∞ =KÕÛ ã¨=∞Ü«∞O, "å\˜ ÉèOí y=∞, Ñï=∂}O, ~°∂ÑÖ –
g\˜Ö’ `Õ_®Å∞O\Ï~Ú. HÍ<˘fl™ê~°∞¡ D ^ŒO`åÅ∞ Jã¨ÇÏ¨ suÖ’ ÃÑH· ˜ =™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ "å\˜=Å¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞
L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú. D ^ŒO`«O zQÆ∞~°∞Ö’Ñ¨ÖË W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú LO_»@O =Å¡ ^•x K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å LO_Õ
Hõ}*ÏÖÏxH˜ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ™ÈˆH J=HÍâ◊O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® W@∞=O\˜ ^ŒO`«O =Å¡
^•xH˜ =ÚO^Œ∞ LO_Õ ^ŒO`«O (Ô~O_»= "≥∂ÖÏ~ü) ‰õÄ_® ^≥|ƒux
<åâ◊#=∞=Ù`«∞Ok. *Ï˝# ^ŒO`«O zQÆ∞~°∞Ö’<Õ Ñ¨ÓiÎQÍ W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú L#fl@¡~Ú`Õ JHõ¯_» XHõ uuÎ
(ã≤ã)ìπ =∂ki x~å‡}O `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ Wk J~°∞^Œ∞QÍ [~°∞QÆ∞`«Ok.
*Ï˝# ^ŒO`« ã¨=∞ã¨º XHõ q"å^•ã¨Ê^Œ JOâ◊O. ZO^Œ∞HõO>Ë D ^ŒO`åÅ∞ PÇ¨~åxfl #=∞Å_®xH˜
HÍx, W`«~„° `å J=ã¨~åÅ‰õΩ HÍx LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ =» Ù. D ^ŒO`åÅ =Å¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl =∞=Ù`«∂
LO\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ g\˜x `˘ÅyOÑ¨*ãË ∞¨ HÀ"åÅx ã¨Å=∂ Wã¨∞OÎ \Ï~°∞. J~Ú`Õ H˘O`«=∞Ok
^ŒO`« "≥·^Œ∞ºÅ∞ _»|∞ƒ `ÕeHõQÍ ãÖáêkOK«_®xH˜ WÖÏO\˜ ã¨ÅÇ¨ Wã¨∞Î<åfl~°x Ñ¨Å∞=Ù~°∞ ~ÀQÆ∞Å∞
ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. "åã¨"Î åxH˜ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨ÅÇ¨ W=fi_®xH˜ `«y# HÍ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú.
*Ï˝# ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOK«_=» ∞<Õ JOâßxH˜ aè#flOQÍ H˘xfl "å^Œ#Å∞ L<åfl~Ú. Jq *Ï˝# ^ŒO`«O
`˘ÅyOz# `«~∞° "å`« HõeQˆ WHõ¯@¡#∞ `≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú. *Ï˝# ^ŒO`«O `˘ÅyOK«_®xH˜ âßG zH˜`û« KÕã#≤
`«~∞° "å`« <˘Ñ≤Ê HõÅQÆ_O» , ~°H„Îõ ™ê=OX, W<£ÃÑH¶ <∆õ ,£ ÃÑ^ŒqH˜ KÕ~ˆ #~°O ^≥|ƒ u#_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q. D
<ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ =∞^èºÕ =∂~åæxfl ZOK«∞‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞. "åºkè ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ f„=OQÍ ÖËHáõ È`Õ
~Àyx H˘<åflà◊√§ "Õz K«∂_»=∞x ã¨ÅÇ¨ W™êÎ~∞° . D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <˘Ñ≤Ê `«Q∞Æ `æ ∞« #fl^•? JÖÏˆQ LO\’O^•?
ÖËHõ Ñïã≤u÷ =∞iO`«QÍ H©} ∆ ã˜ ∞¨ #Î fl^•? J<Õ q+¨Ü∂« Å∞ ÑïjeOKåe. XHõ"àÕ ◊ `«~K° ∞« QÍ <˘Ñ≤Ê =ã¨∞<Î åfl,
<˘Ñ≤Ê f„=`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl, *Ï˝# ^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«∞HÀ=Åã≤OkQÍ ã¨ÅÇ¨ W™êÎ~∞° . JÖÏˆQ "åºkè
ÅHõ}∆ ÏÅ∞ f„=OQÍ ÖËHáõ È~Ú<å, P ÉèÏQÆO H©}∆ O˜ K«_O» , f„="≥∞#ÿ W<£ÃÑH¶ <∆õ ‰£ Ωõ QÆ∞i HÍ=_»O, ã≤ãìπ U~°Ê_»@O
=O\˜q ãÖÉèqí ¿ãÎ ‰õÄ_® *Ï˝# ^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«∞HÀ"åeûOkQÍ ã¨ÅÇ¨ W™êÎ~∞° .
20 ãÖ=`«û~åÅÖ’Ñ¨Ù =Ü«∞ã¨∞û L#fl"åiÖ’ *Ï˝# ^ŒO`åÅ∞ "å\˜ ~°∂áêxfl Ñ¨ÓiÎQÍ ãÖ`«iOK«∞HÀ=x
30
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
„Ñ¨âfl◊ : <å‰õΩ Hõ_"ç Ñ·≥ Ù¨ HÕk ^Œ=_»Ö’ Ñ¨ÙO_»∞QÍ `«Ü∂« ~Ô #· *Ï˝#^ŒO`«O LOk. HÕk"≥Ñ· Ù¨ L#fl D
^ŒO`« ã¨=∞ã¨º ÃÑ^· =Œ _»‰Ωõ "åºÑ≤Oz, JHõ¯_ç#∞O_ç |∞QÆÅæ ‰õΩ, HõO\˜H˜ Ç¨x HõeyOKÕ „Ñ¨=∂^ŒO LO^•?
["å|∞ : p=ÚÑ¨ÙO_»∞ U~°Ê_ç# HÕk ^Œ=_»Ö’x *Ï˝#^ŒO`«O #∞Oz <˘Ñ≤Ê ÃÑ· ^ŒO`åÅ‰õΩ ‰õÄ_®
"åºÑ≤Oz |∞QÆÅæ ∞ "åÑ¨Ù#‰õΩ QÆ∞i HÍ=_®xH˜, ã¨g∞Ñ¨ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#_®xH˜ J=HÍ=O LOk. J~Ú`Õ
HõO\˜H˜ "åÑ¨Ù, <˘Ñ≤Ê HõeyOKÕ J=HÍâßÅ∞ =∂„`«O KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO\Ï~Ú. W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ZO`À f„=OQÍ
LO_ç, "åºÑ≤KÎ O≥ ^Õ QÆ∞}O LO>Ë (L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ÃãÅ∞ºÖˇ\· ã˜ )π HõO\˜H˜ ‰õÄ_® "åºÑ≤ã∞¨ OÎ k. g∞ q+¨Ü∞« OÖ’
WÖÏ [iy LO_Õ J=HÍâ◊O ÖË^xŒ Pt^•ÌO. ZO^Œ∞HõO>Ë *Ï˝#^ŒO`«O <˘Ñ≤Ê "≥Ú^ŒÅ=QÍ<Õ, <˘Ñ≤Ê
Éèií OK«ÖHË õ "≥O@<Õ zH˜`û« HÀãÖ "≥à§◊ _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ#∞Hõ.
„Ñ¨âfl◊ : <Õ#∞ *Ï˝#^ŒO`«O`À W|ƒOk Ñ¨_∞» `«∞<åfl#∞. nxx `˘ÅyOK«∞HÀ"åeû# J=ã¨~O° L#fl@∞¡QÍ
JxÑ≤™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk zQÆ∞~°∞ Jaè=ÚYOQÍ =ã¨∞#Î flk. J~Ú`Õ P ^ŒO`«O ÃÑH· ˜ ~å=_®xH˜
`«y#O`« MÏm ÖËHáõ È=_»O`À Ñ¨ÓiÎ ÃÑH· ˜ ~åÖË^∞Œ . <Õ#∞ JkèHõ ~°HáÎõ È@∞`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂ ^•xH˜ zH˜`û«
fã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞. JkèHõ ~°HáÎõ È@∞ ã¨=∞ã¨º *Ï˝#^ŒO`«O `˘ÅyOK«_®xH˜ KÕ¿ã â◊G zH˜`û« g∞^Œ „Ñ¨ÉÏè =O
K«∂Ñ¨Ù`«∞O^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« Ñ¨_∞» `«∞<åfl#∞. ~Ô O_Õà¡◊ „H˜Ò« XHõ ÑÖ\˜H˜ ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« fã¨∞‰õΩ<åfl#∞.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« <å ã¨=∞ã¨º Uq∞@O>Ë *Ï˝#^ŒO`«O `˘ÅyOK«_®xH˜ KÕ¿ã â◊G zH˜`û« <Õ#∞ JkèHõ ~°HáÎõ È@∞‰õΩ
fã¨∞‰õΩO@∞#fl =∞O^Œ∞Å HÍ~°}OQÍ U"≥∞<ÿ å W|ƒO^Œ∞Å#∞ ã¨$+≤ãì ∞¨ OÎ ^•? `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
["å|∞ : *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«_=» ∞<Õ =+¨Ü∞« OÖ’ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ =∞^èºÕ aè<åflaè„áêÜ«∂Å∞ L<åfl~Ú.
U Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOKåÅ<Õ JOâ◊OÖ’ ã¨Ê+¨`ì « ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ, H˘xfl „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOÑ¨*ãË ∞¨ HÀ"åÅx ã¨ÅÇ¨ W™êÎ~∞° . áêH˜H∆ Oõ QÍ zQÆ∞~°∞Ö’ W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú#
QÆ∞~Ô #· *Ï˝#^ŒO`åxH˜ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ™ÈHõ_O» , uuÎÖÏQÍ (ã≤ã)ìπ U~°Ê_»@O, Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`«=¸ÅOÃÑ· XuÎ_ç
Ñ¨_ç Jk ‰õÄ_® <˘Ñ≤Ê ÃÑ@ì_O» =O\˜ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOKåeû LO@∞Ok. *Ï˝#^ŒO`«O
ÃÑH· ˜ ~å=_®xH˜ `«y#O`« MÏm ã¨Å÷ O ÖË^<Œ Õ HÍ~°}O`À ^•xx `˘ÅyOKåeû# J=ã¨~O° ZO`«=∂„`«=¸
ÖË^∞Œ . zH˜`û« KÕÜ∞« ‰õΩO_® =kÖËÜ∞« _»O HõO>Ë zH˜`û« KÕÜ∞« _»O =Å¡ ~ÀyH˜ =∞ixfl Z‰õΩ¯= W|ƒO^Œ∞Å∞
HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® K«∂_®eû# J=ã¨~O° "≥^· ∞Œ ºÅÃÑ· LO@∞Ok Hõ#∞Hõ D q+¨Ü∞« OÖ’ Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ#∂
Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`« x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞HÀ"åeû LO@∞Ok. g∞~°∞ JkèHõ ~°HáÎõ È@∞‰õΩ fã¨∞‰õΩO@∞#fl =∞O^Œ∞Å
=Å¡ *Ï˝# ^ŒO`åxfl `˘ÅyOKÕ zH˜`û« ‰õΩ ZÖÏO\˜ W|ƒOn LO_»^∞Œ . ™ê^è•~°}OQÍ W@∞=O\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ ~ÀQÆ∞Å W`«~° J<å~ÀQÆº q+¨Ü∂« Å#∞, fã¨∞‰õΩO@∞#fl =∞O^Œ∞Å#∞ QÆ∞iOz J_»∞QÆ∞`å~°∞. XHõ"àÕ ◊
"å~°∞ J_»QxÆ Ñ¨HO∆õ Ö’ K≥ÑÊ¨ =Åã≤# ÉÏ^èºŒ `« ~ÀQÆ∞ÅÃÑ· LO@∞Ok.
*Ï˝#^ŒO`«O `˘ÅyOÑ¨Ù =∞Oz^Õ<å? `˘ÅyOK«Háõ È`Õ „Ñ¨=∂^Œ=∂?
O ^Œ=_» Z=ÚHõÖ’ =KÕÛ =¸_»= "≥∂ÖÏ~ü ^ŒO`åxfl =∞#O ™ê^è•~°} ÑïÉèÏ+¨Ö’ *Ï˝#^ŒO`åÅx
=º=Ç¨Ïiã¨∞OÎ \ÏO. "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ nxx =∂O_ç|∞ºÖÏ~ü ^ä~Œ ¤ü "≥∂ÖÏ~ü (ZO.3)QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
=∞x+≤H˜ *Ï˝#O Hõey# `«~∞° "å`« (Ü«ÚHõÎ =Ü«∞ã¨∞û `«~∞° "å`«) =KÕÛ ^ŒO`«"∞≥ #ÿ O^Œ∞# nxx *Ï˝#^ŒO`«OQÍ
Ñ≤Å∞™êÎ~∞° . ã¨=∞™êº`«‡HõOQÍ ÖËx, ÅHõ} ∆ ~°ÇÏ≤ `«"∞≥ #ÿ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOKÕ q+¨Ü∞« O ZÑ¨C_»∂
31
ãÖ^ÕÇ¨ `«‡Hõ"∞Õ . nxx `˘ÅyOK«=K«∞Û<å? ÖË^•? J<Õ ãÖ^ÕÇÏ¨ O ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
*Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«Háõ È=_»O =Å¡ HõeQˆ „Ñ¨=∂^ŒH~õ ° JOâßÅ#∞ ^•xx `˘ÅyOK«_O» ^•fi~å
x"åiOK«=K«∞Û. ~Ô O_»= "≥∂ÖÏ~ü ^ŒO`åxH˜ ãÖ|OkèOz# ~å=∞<£, _çãÖì¨ ò ÉèÏQÍÅ =∞^èºŒ `«‰Ωõ ¯= „Ñ¨^âÕ O◊
LO_»\Ïxfl |\˜ì *Ï˝# ^ŒO`«O Ö’Ñ¨Å ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú LO_Õ J=HÍâßÅ#∞ z<åfl~°∞Ö’¡ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
TÇ≤ÏOK«=K«∞Û. *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«x XHõ áê~°≈fiO`À *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOz# áê~å≈fixfl áÈeÛ
K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOz# Hˆ ã¨∞Ö’¡ ^ŒO`åÅ∞ XˆH KÀ@ W~°∞‰õΩ¯x LO_Õ Ñïã≤u÷ („HÍO_çOQ∑)
`«y#æ @∞¡ J^èºŒ Ü«∞<åÖ’¡ "≥Å_¡ O·≥ k. =ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`QÎ« Í *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOz#Ñ¨C_»∞ HÕk =~°∞ã¨Ö’
=ÚO^Œ∞ ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ „HÍ_çOQ∑ `«y#æ @∞¡ QÆ∞iÎOKå~°∞.
*Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOz# `«~∞° "å`« JHõ¯_» U~°Ê_Õ MÏm ZO_çáÈ~Ú#@∞¡QÍ `«Ü∂« ~°∞HÍ=_®xfl
¢_·≥ ™êÔH\ò JO\Ï~°∞. "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ nxx PefiÜ≥∂ÖÏ~ü Jã≤Sì \˜ãπ Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . 25 ãÖ=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞û ÃÑ|· _ç# "åiÖ’ HÍh, ãÖ`å# x~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "Õã∞¨ ‰õΩO@∞#fl "åiÖ’ HÍh HÕk *Ï˝#
^ŒO`åxfl `˘ÅyOz# `«~∞° "å`« U~°Ê_Õ ¢_·≥ ™êÔH\ò KåÖÏ `«~K° ∞« QÍ U~°Ê_»∞`«∞Ok. HÍQÍ, =ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`Î«
K«~º° HõO>Ë, zH˜`û« Ö’ ÉèÏQÆOQÍ *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOz#Ñ¨C_»∞ ¢_™·≥ êÔH\ò U~°Ê_Õ J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ
JkèHOõ QÍ LO\Ï~Ú.
W<≥ÊHù ¬õ <:£ Éè∂í ã¨=∂O`«~O° QÍ L#fl *Ï˝# ^ŒO`åxfl `˘ÅyOz#Ñ¨C_»∞ JHõ¯_» "åÑ¨Ù Z‰õΩ¯=QÍ
LO@∞Ok. JÖÏˆQ <À\˜x `≥~=° _»O Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok. D ã≤u÷ x "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ „\˜ã‡¨ ãπ JO\Ï~°∞.
™ê^è•~°}OQÍ "åÑ¨Ù `å`å¯eHõ"∞Õ . 3 #∞O_ç 10 ~ÀAÅ Ö’Ñ¨Ù ^•xHõ^Õ `«‰Ωõ ¯"≥á· È`«∞Ok. `«~åfi`« „\˜ã‡¨ ãπ
J<Õk ‰õÄ_® Ñ¨ÓiÎQÍ `«yáæ È`«∞Ok.
<å =Ü«∞ã¨∞ 18 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å K≥qÖ’ Éèií OK«ÖxË áÈ@∞ =™ÈÎOk. D q+¨Ü∞« OÖ’ WZ<£\ ˜
ã¨~<˚° x£ ãÖ„Ñ¨kOKå#∞. PÜ«∞# K≥qÖ’ ZÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨º ÖË^<Œ åfl~°∞. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºxfl ãÖ„Ñ¨kOK«=∞x
K≥áêÊ~°∞. WHõ¯_»∞#fl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ L¤ Wk *Ï˝# ^ŒO`åÅ =ÖË¡ =ã¨∞OÎ k. "å\˜x Ñ‘H"˜ Ü Õ ∂« Åx K≥áêÊ~°∞. WÖÏ
Ñ‘H"˜ Ü Õ ∞« _»O D ã¨=∞ã¨º‰õΩ Ñïëê¯~°=∂? nx=Å¡ W`«~° ã¨=∞ã¨ºÖË=∞~Ú<å Z^Œ∞~°=Ù`åÜ«∂?
O *Ï˝#O =zÛ# `«~åfi`« =KÕÛ ^ŒO`åÅx *Ï˝#^ŒO`åÅx JO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ 17–21
ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ =Ü«∞ã¨∞Ö’ Wq =ã¨∞OÎ \Ï~Ú. ~Ô O_»∞ ^Œ=_»Å z~°Ö’ =KÕÛ <åÅ∞QÆ∞ âßâ◊fi`« ^ŒO`åeq.
g\˜<Õ '=¸_»= "≥∂ÖÏ~ü ^ŒO`åÅ∞— JO\Ï~°∞. ã¨~~° Ú# Ñ¨ûúŒ Ö’ K«H¯õ QÍ =zÛ# ^ŒO`åÅ∞ <Õ\H˜ ˜ qÅ∞"≥#· q.
JÖÏHÍ‰õΩO_® Jq ãïQÍæ ~å‰õΩO_® W|ƒO^Œ∞Å∞ Hõey¿ãÎ "å\˜x fã≤"Ü Õ ∂« eû =ÙO@∞Ok.
H˘O^ŒiÖ’ ^Œ=_»Å∞ LO_®eû#O`« ÃÑ^ŒqÌ QÍ LO_»=Ù. JÑ¨C_»∞ *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ ~å=_®xH˜ ã¨~~° Ú#
ã¨Å÷ O LO_»^∞Œ . ^•O`À KåÖÏ W|ƒOk J=Ù`«∞Ok. Jq ^Œ=_»Å #∞Oz „HÕkH˜ ~å=_®xH˜ |^Œ∞Å∞
„Ñ¨H¯õ ÅH˜ ~å=K«∞Û. XHÀ¯™êi Z@∂ ~å=_®xH˜ ã¨Å÷ O ÖËHõ H˘O`«ÉÏè QÆ"∞Õ |Ü«∞\˜H˜ =zÛ, Ñ¨ÓiÎQÍ ~å‰õΩO_®
W|ƒOk ÃÑ_»∞`«∂ LO_»=K«∞Û. JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ â◊GzH˜`û« ^•fi~å P *Ï˝#^ŒO`åÅx fã≤"Ü Õ ∞« _»O
KåÖÏ J=ã¨~O° . P „áêO`«OÖ’ ZH±û~ˆ fã≤ K«∂ã≤# `«~åfi`« â◊GzH˜`û« K«Hˆ ã≤ "å\˜x fã≤"Ü Õ ∂« ÖÏ
JHõ¯~ˆ ^¡ •? J<Õ q+¨Ü∂« xfl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ x~åúi™êÎ_∞» . H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ *Ï˝#^ŒO`åefl fã≤"Ü Õ ∞« HõáÈ`Õ
<À\˜ P~ÀQÆºO Ñ¨ÓiÎQÍ áê_≥á· ÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk.
32
H˘O`«=~°Hˆ *Ï˝#O^ŒO`åÅ∞ |Ü«∞\˜H˜ =zÛ#Ñ¨C_»∞ P „áêO`«OÖ’ zQÆ∞à◊¡ Ö’ÑëH˜ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞
„Ñ¨"tÕ Oz, W<£ÃÑH¶ <∆õ x£ HõeyOKÕ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. ^Œ=_»Å∞ QÆ\Ñì˜ _¨ _» O» , "åÑ¨Ù, <˘Ñ≤Ê, JÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
HõxÑ≤OKÕ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞.
*Ï˝#^ŒO`åÅ∞ |Ü«∞@‰õΩ ~å=_®xH˜ ã¨~Ô #· ã¨Å÷ O ÖË#Ñ¨C_»∞ Jq „Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ g∞^Œ =uÎ_xç
HõeyOz, "å\˜ P~ÀQÍºxfl áê_»∞KÕÜ∞« =K«∞Û. H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ *Ï˝#^ŒO`åÅ‰õΩ =ÚO^Œ∞O_Õ ~Ô O_»∞
"≥∂ÖÏ~üû g∞^Œ g\˜ „Ñ¨ÉÏè =O Ñ¨_fç ~°∞`«∞Ok. #=∞Å_»O ‰õÄ_® W|ƒOk J=Ù`«∞Ok. |Ü«∞\˜H˜ ~å‰õΩO_®
W|ƒOk ÃÑ>Ëì D ^ŒO`åÅ ^ŒQ~æÆ ° „^Œ=Ñ¨^•~åúÅ∞ xO_ç ãÖpÅÖÏ U~°Ê_»_O» , HõO`«Å∞ HÍ=_»O [~°Q=Æ K«∞Û.
^•O`À D „áêO`«OÖ’x zQÆ∞à◊√§, ^Œ=_» Z=ÚHõ ^≥|ƒuO@∞Ok. W~°"·≥ ãÖ=`«û~åÅ Ö’¿Ñ D W|ƒOk
ÃÑ>Ëì *Ï˝#^ŒO`åefl fã≤"Ü Õ ∞« _»O =∞Ozk. P =Ü«∞ã¨∞ ^•\˜`,Õ *Ï˝#^ŒO`åefl f¿ã@Ñ¨C_»∞ H˘xfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞
Z^Œ∞~°∞HÍ=K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë, z#fl=Ü«∞ã¨∞Ö’ ^ŒO`åÅ =¸ÖÏÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ QÆ\Qì˜ Í ^Œ=_»Ö’ aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú
=ÙO_»=Ù. JO^Œ∞Hõx â◊GzH˜`û« Ö’ K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å #~åÅ∞ ^≥|ƒu#=Ù. â◊GzH˜`û« `«~åfi`« QÍÜ«∞O ‰õÄ_®
`«fi~°QÍ =∂#∞`«∞Ok.
™ê÷xHõOQÍ P „áêO`«OÖ’ =∂„`«O =∞`«∞xÎ zÛ P ^ŒO`åÅx fã≤"™Õ êÎ~∞° . "≥Ú^Œ\’¡ H˘kÌQÍ "åÑ¨Ù =zÛ
J™œHõ~º° O HõÅQÆ=K«∞Û. „Hõ=∞OQÍ =∞O^Œ∞Å ^•fi~å P J™œHõ~åºxfl áÈQ˘@ì=K«∞Û. "≥Ú^Œ\’¡ „^Œ=Ñ¨^•~åÌefl
=∂„`«"∞Õ PÇ¨~°OQÍ fã¨∞HÀ"åe. `«~åfi`« „Hõ=∞OQÍ "≥∞`«\Î ˜ Ñ¶∞¨ #Ñ¨^•~åúefl, P `«~åfi`« =∂=¸Å∞
PÇ¨~°O fã¨∞HÀ"åe. H˘O`«=∞OkH˜ â◊GzH˜`û« `«~∞° "å`« P „áêO`«OÖ’ ã¨Ê~°≈ HÍã¨Î `«‰Ωõ ¯=QÍ JxÑ≤OK«=K«∞Û.
H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O `«~åfi`« P „áêO`«O =∂=¸Å∞QÍ J~ÚáÈ`«∞Ok. HõOQÍ~°∞Ñ¨_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ .
HÍ|\˜ì *Ï˝#^ŒO`åÅ∞ ~å‰õΩO>Ë g∞ˆH"≥∞<ÿ å ã¨=∞ã¨ºÅ∞O>Ë g∞~°∞ g∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚ HõÅ=O_ç.
33
ÑÖ\˜<˘Ñ≤ÊH˜ Ñ¨Å∞ HÍ~°}ÏÅ∞
^ŒO`åÅ <˘Ñ≤Ê`À ÉÏ^èÑŒ _¨ @ » =∞<Õk „Ñü XHõ¯~°∂
U^À XHõ ãÖ^Œ~ƒ° Où Å À J#∞Éèqí OKÕ LO\Ï~°∞.
^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤Ê ÃÑ@ì_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú.
"å\˜Ö’ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ∞ H˘xfl
J~Ú`Õ, â◊s~°OÖ’ W`«~° ÉèÏQÍÖ’¡Heõ Qˆ J<å~ÀQÍºÅ∞
^ŒO`åÅ <˘Ñ≤ÊQÍ |Ç≤Ï~°`æ =« ∞=fi_»O =∞~˘Hõ HÍ~°}O.
XHõ ^ŒO`«O ÉèíiOK«ÖËx ™ê÷~ÚÖ’ <˘Ñ≤ÊQÍ
JxÑ≤ ã ¨ ∞ Î O >Ë , <˘Ñ≤ Ê x `« y æ O K« ∞ HÀ=_®xH˜ KÕ ¿ ã
„Ñ¨Ü∞« `«flOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ P ^ŒO`åxfl
fã≤ "Õ~ÚOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. x*ÏxH˜ XHõ ^ŒO`«O <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤Oz# "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx
ãÖ„Ñ¨kOz `«y# zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞‰õΩO>Ë, ^ŒO`åÅ#∞ `˘ÅyOKåeû# J=ã¨~O° U~°Ê_»^∞Œ .
HÍh KåÖÏ =∞Ok `˘e^Œâ◊ #∞Oz ^•xx x~°H¡ ∆õ ºO KÕã,≤ ^ŒO`«O ÉÏQÍ ^≥|ƒu#fl `«~∞° "å`« zH˜`û«
HÀãÖ =™êÎ~∞° . ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz ã¨∞=∂~°∞ Ñ¨k ~°HÍÅ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ^ŒO`åÅ <˘Ñ≤ÊH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
JÖÏˆQ â◊s~°OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ‰õΩ K≥Ok# J<å~ÀQÍºÅ∞ ^ŒO`åÅ <˘Ñ≤ÊH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. "å\˜
QÆ∞iOz Ñïje^•ÌO.
^ŒO`«, zQÆ∞à◊¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞

zQÆ∞à◊¡ P~ÀQÆºO ^≥|ƒu#_»O, =Ü«∞ã¨∞û`À áê@∞ zQÆ∞à◊√¡ |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ H©}∆ O˜ K«_O» , ^ŒO`åÅ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ
„|+π KÕÜ∞« _»O =O\˜ JOâßÅ∞ ^ŒO`åÅ∞ ã¨∞xfl`«`åfixfl ãÖ`«iOK«∞HÀ=_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ
K«Åx¡ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ U"≥<· å fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ l=Ùfi# ÖÏQÆ∞`å~Ú.
^ŒO`« HõÜ ∆ ∞« O, f„=™ê÷~ÚH˜ KÕ~_° O» , ^ŒO`åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ ~åÑ≤_Hç ˜ QÆ∞iHÍ=_»O (^ŒO`åÅ#∞ #∂~°_O» )
ÃÑ#· , HÕ^Œ LO_Õ ^ŒO`åÅ∞ XHõ^•xH˜
=∞~˘Hõ\ ˜ `«QÅÆ _»O, Éˇ\· ˜ #∞Oz U"≥<· å ^≥|ƒÅ∞ `«QÅÆ _»O ÖË^• QÍÜ«∂Å‰õΩ QÆ∞iHÍ=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
JOâßÅhfl ^ŒO`åÅ‰õΩ K≥Ok# #~åÅ∞ ^≥|ƒu#_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ ^ŒO`åÅ <˘Ñ≤Ê
=∞O„^ŒOQÍ "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
^ŒO`«O Ö’Ñë ÉèÏQÆ"∞≥ #ÿ Ñ¨ÖòÊ ^≥|ƒu#_»O =Å¡ ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ LO\Ï~Ú. nxH˜ ^ŒO`«O
W<≥ÊHù <∆õ ‰£ Ωõ QÆ∞iHÍ=_»O HÍ~°}O. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl"≥∞#ÿ Ñ¨C_»∞ P ÉèÏQÆOÖ’ "åÑ¨Ù, Z„~°QÍ
HõO^Œ_O» [~°∞QÆ∞`å~Ú. nx=Å¡ HõeQˆ <˘Ñ≤Ê KåÖÏ f„=OQÍ LO@∞Ok.
"Õ_ç =ã¨∞=Î ÙÅ∞ `«ye#Ñ¨C_»∞ ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤¿ãÎ ^•xH˜ Ñ¨Å∞ HÍ~°}ÏÅ∞O\Ï~Ú. =ÚYºOQÍ
^ŒO`åÅ∞ z@¡_O» , p=Ú Ñ¨ÙO_»∞¡ `«Ü∂« ~°∞HÍ=_»O, ^ŒO`«O Ö’Ñë ÉèÏQÆO H©} ∆ O˜ K«_O» =O\˜q nxH˜
34
HÍ~°}ÏÅ∞.
^ŒO`åÖ’¡ U~°Ê_Õ ã¨#fl\˜, z#fl~°O„^è•Å∞ ‰õÄ_® "Õ_ç =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ Éèií OK«ÖxË ã≤u÷ H˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
U^≥<· å uO@∞#flÑ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ ÖÏQÆ∞`«∞O>Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O P~°OÉè"í ∞≥ #ÿ @∞¡ J~°Oú .
U^≥<· å PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷xfl uO@∞#flÑ¨C_»∞ ÖË^• H˘~°∞‰õΩ`«∞#flÑ¨C_»∞ <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤OK«_®xH˜ ^ŒO`åÅ∞
z#flQÍ q~°Q_Æ O» ÖË^• „á¶êHõÛ~ü HÍ=_»O HÍ~°}O.
zQÆ∞à◊√¡ |ÅÇ‘Ï#"≥∞ÿ H©} ∆ O˜ K«_O» =Å¡, ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ xÅ∞= LO_ç ÉÏH©iì Ü«∂
KÕ~_° O» =Å¡ z#fláê\˜ <˘Ñ≤Ê "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
L^ŒÜ∂« <Õfl x„^Œ ÖËz#Ñ¨C_»∞ ^ŒO`åÅ∞ f„=OQÍ á⁄_»∞ã¨∞#Î fl@∞¡ <˘Ñ≤ÊQÍ LO_ç, ^ŒO`«O Ñ¨H¯õ # LO_Õ
HõO_»~åÅ∞ ‰õÄ_® <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤¿ãÎ ^•xH˜ HÍ~°}O ~å„u"ÕàÖ◊ ’¡ ^ŒO`åÅ#∞ ~åÑ≤_Hç ˜ QÆ∞i KÕÜ∞« _»"∞Õ .
"≥Å∞ÑëH˜ ~åx *Ï˝#^ŒO`«O =Å¡ ‰õÄ_® <˘Ñ≤Ê L^Œƒqù ã¨∞OÎ k. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÖË HÍ‰õΩO_®,
^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤OK«_®xH˜ âßs~°Hõ ~°∞QÆ‡`«Å∞ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. g\˜H˜ ãÖ|OkèOz#
L^•Ç¨Ï~°}Å∞ D HÕ^Œ ¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk.
Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨ ^Œ=_» ÉèÏQÆOÖ’ <˘Ñ≤Ê LO>Ë Jk QÆ∞O_≥áÈ@∞‰õΩ XHõ zÇ¨ÏflO HÍ=K«∞Û. ^Œ=_» ÉèÏQÍxH˜
QÆ∞O_≥ #∞Oz ~°HãÎõ ~¨ Ñ° ~¨¶ å `«y#æ Ñ¨C_»∞ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ <˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ k.
[Å∞|∞ ÖË^• Ãã#· ãπ ã¨=∞ã¨ºÅ =Å# ‰õÄ_® ^ŒO`åÅ <˘Ñ≤Ê~å=K«∞Û. nxÖ’ „Ñ¨^•è #OQÍ <À\˜Ö’
ÃÑ#· LO_Õ "≥∂ÖÏ~ü ^ŒO`åÖ’¡ =∞O„^ŒOQÍ <˘Ñ≤Ê LO@∞Ok.
U^≥<· å PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷xfl #=ÚÅ∞`«∞#flÑ¨C_»∞ <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤¿ãÎ ^•xH˜ >ˇOÑ¨~À =∂O_ç|∞ºÖÏ~ü H©Å∞
ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« HõáÈ=_»O HÍ~°}O HÍ=K«∞Û.
„Ñ¨^=Œä ∞ zH˜`û«
^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ JxÑ≤ã∞¨ #Î flÑ¨C_»∞, ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥àÖ¡◊ xË Ñ¨~ã° u÷≤ Ö’ LO>Ë D HÕ^Œ
¿Ñ~˘¯#fl z\Ï¯Å#∞ „Ñ¨^=Œä ∞ zH˜`û« QÍ „Ñ¨Ü∞« uflOK«O_ç. `«~∞° "å`« `«ÑÊ¨ xãïQÍ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOz
`«y# zH˜`û« fã¨∞HÀO_ç.
"åÑ¨Ù LO>Ë z#fl |ãπ=ÚHõ¯#∞ P ÉèÏQÆOÖ’ ÃÑ· #∞Oz H˘kÌ¿ãÑ¨Ù LOK«O_ç. QÀ~°∞"≥KÛ« x h\˜Ö’
H˘OK≥O LÑ¨C"Õã≤ ÉÏQÍ Ñ¨ÙH˜¯@ Ñ¨@Oì _ç.
WÖÏ ~ÀAÖ’ gÖˇ#· xfl Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ KÕÜ∞« O_ç. <˘Ñ≤Ê `«Q_æÆ ®xH˜ <˘Ñ≤Ê x"å~°} =∞O^Œ∞Å#∞ "Õã∞¨ HÀO_ç.
_®Hõ~ì ∞° „Ñ≤„ã≤¯Ñ¨¬<£ J=ã¨~O° ÖË‰Ωõ O_® <Õ~∞° QÍ H˘x"å_»^yŒ # ÉˇO[ÔH<· £ L#fl U^Õx B+¨^•è xfl (J~ÚO\ò"∞≥ O\ò)
ÉÏ^èQŒ Í L#fl „áêO`«OÖ’ ~åã¨∞HÀO_ç. Ü«∂ã≤Êi<£#∞ =∂„`«O LÑ¨Ü∂≥ yOK«=^Œ∞.Ì
ZO^Œ∞HõO>Ë ^ŒO`åÅÃÑ· Ü«∂ã≤Êi<£#∞ LOz#Ñ¨C_»∞ P B+¨ÔŒè Ö’x P=∞¡`fi« O HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ∞
=∞iO`« ^≥|ƒux =∞O@ ÃÑ_»`å~Ú.
D=∞^èºŒ HÍÅOÖ’ <å Ñ¨à√◊ § K«ÅQ¡ Í "Õ_Qç Í UO fã¨∞‰õΩ<åfl ÉÏQÍ <˘Ñ≤Ê ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. ZÖÏO\˜
zH˜`û« fã¨∞HÀ"åe?
O „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl K«Åx¡ ÖËHõ "Õ_ç "å\˜x fã¨∞‰õΩ<åfl Ñ¨à√◊ ¡ l=Ùfi# ÖÏQÆ_®xfl 'Ããxû\˜"\£ `© —ü
35
JO\Ï~°∞. ^•^•Ñ¨ÙQÍ „Ñ¨f #Å∞QÆ∞iÖ’#∂ XHõ~∞° D "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. 30–39 ãÖ=`«û~åÅ
=∞^èŒº =Ü«∞ã¨∞Ö’ Wq Z‰õΩ¯=QÍ =ã¨∞ÎO@∞Ok. „Ñ¨f J~Ú^Œ∞QÆ∞iÖ’ XHõ~°∞ K«Å¡x h\˜`À <À\˜x
Ñ¨ÙHõ¯eOK«_®xH˜ ‰õÄ_® ÉèÜ í ∞« Ñ¨_áç È`«∞O\Ï~°∞ <˘Ñ≤Ê=Å¡. gà◊Ö¡ ’
75% Z@∞=O\˜ zH˜`û« fã¨∞HÀ=_»O ÖË^∞Œ . Ããxû\˜q\© Z‰õΩ¯=QÍ LO_ç Ñ¨à√◊ ¡ ÖÏQÆ_O» "åà◊H¡ ˜
ã‘iÜ«∞ãπ ã¨=∞ã¨ºQÍ JxÑ≤OK«Háõ È=_»O`À JÖÏˆQ =kÖËã∞¨ <Î åfl~°∞.
Ñ¨#∞flÖ’ =∞#‰õΩ |Ü«∞@‰õΩ HõxÑ≤OKÕ ÉèÏQÆO '„H“<£— J~Ú`Õ, zQÆ∞à◊Ö¡ ’ LO_ç Ñ¨#∞fl Hõ^ÅŒ ‰õΩO_®
QÆ\Qì˜ Í Ñ¨\ì˜ LOKÕ ÉèÏQÆO '~°∂\ò—. D ~°∂\ò ÉèÏQÆOÖ’ Z<åq∞Öò LO_»^∞Œ . _≥O\˜<£ |Ü«∞@‰õΩ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ @∞Ok.
JÖÏO\˜ ~°∂\ò ÉèÏQÆO zQÆ∞à◊Ö¡ ’ HõÑÊ≤ LOK«H,õ zQÆ∞à◊√§ `˘Åy |Ü«∞\˜H˜ =ã¨∞OÎ @∞Ok. WÖÏ ~°∂\ò
_≥O\˜<£ |Ü«∞@Ñ¨__» O» `À Ñ¨àÖ¡◊ ’ Ããxû\˜q\© ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. P „áêO`«OÖ’ K«Åx¡ , "Õ_ç Ñ¨^•~å÷Å∞ Uq
`«ye<å l=Ùfi=∞x ÖÏˆQã¨∞OÎ k. P <˘Ñ≤Ê =Å¡ „Hõ=∞OQÍ Ñ¨àx¡◊ `À=ÚHÀ=_®xfl ‰õÄ_® =∂<Õ™êÎ~∞° . Ñ¨à√◊ ¡
=∞iO`«QÍ ^≥|ƒuO\Ï~Ú. „Hõ=∞OQÍ D x~°H¡ ∆õ ºO=Å¡ zQÆ∞à◊§ =∂i˚<£ =^ŒÌ XHõ ã¨#flx á⁄~°QÍ áêz
U~°Ê_»_O» „áê~°Oaèã∞¨ OÎ k. nx=Å¡ "≥∞`«\Î ˜ Hõ}*ÏÖÏxH˜ Wi>Ë+<¨ ,£ W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. zQÆ∞à◊√§,
Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ ã‘Öò ÑÿeáÈ`«∞O^Œ.W QÆ\ ì˜ @∂`ü„|+π`À `À=ÚHÀ=_»O =Å¡ D ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~°=Ù`«∞O@∞Ok.
QÆ\ ì˜ „|+π zQÆ∞à◊x¡ "≥#H˜¯ `Àã≤, _≥O\˜<£ |Ü«∞@Ñ¨_@ Õ ∞¡ KÕã∞¨ OÎ k. JÖÏ |Ü«∞@Ñ¨_#ç _≥O\˜<£
Ããxû\˜"<£ ã≥ xπ ÃÑOK«∞`«∞Ok. WÖÏO\˜ ãÖ^Œ~åƒÅÖ’ <˘Ñ≤Êx `«ÑÊ≤ OK«∞HÀ=_®xH˜ ãïQÍæ „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O
=∂<Õ™êÎ~∞° . ^•O`À Ñ¨à√◊ § „Hõ=∞OQÍ T_çáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. H˘xfl „Ñ¨`ºÕ Hõ @∂`ü¿Ñã¨∞Åì x "å_»_O» `À
D Ããxû\˜q\©x `«yOæ K«∞HÀ=K«∞Û. QÆ\ ì˜ „|+π`À `À=Ú‰õΩO>Ë Ñ¨à√◊ § ÉÏQÍ â◊√„ÉèÑí _¨ `» åÜ«∞#∞HÀ=@O
`«ÑC¨ . "≥∞`«\Î ˜ „|+π`À `À=Ú‰õΩO>Ë zQÆ∞à◊√§ ^≥|ƒu#=Ù.
<å‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈÜ«∂~Ú. WÖÏ T_ç# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ |^Œ∞Å∞QÍ ZÑ¨Ê\˜H© Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡
"å_»=Åã≤O^Õ<å?
O J=Ù#∞. =∞Oz |Å"≥∞#ÿ Ñ¨à√◊ ,¡ QÆ\ ì˜ Z=ÚHõ`À LO>Ë „a_ç˚ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À g∞‰õΩ T_çáÈ~Ú#
^ŒO`åÅ =∞^èºŒ MÏmÅ#∞ Ñ¨ÓiOK«=K«∞Û. T_çáÈ~Ú# Ñ¨à¡◊ ™ê÷#OÖ’ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ J=∞~°Û_®xH˜
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« J<ÕHõ ~°HÍÅ zH˜`åû q^è•<åÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú. "å\˜Ö’ J`åº^è∞Œ xHõ q^è•#O
=∂„`«"∞Õ HÍ‰õΩO_®, âßâ◊fi`« ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _®xH˜
WOáê¡O\òû J=∞~°∞ã¨∞<Î åfl~°∞. J~Ú`Õ g∞ |_≥\˚ òÖ’ g∞‰õΩ U ~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`û« LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ
LO@∞O^À g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° .
<å =Ü«∞ã¨∞ 35 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ ‰õÄÖò„_çOH±û =O\˜q fã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï#∞.
JO`ÕHÍ‰õΩO_® <å‰õΩ ã≤Q~ÔÆ @∞¡ HÍÖËÛ JÅ"å@∞ LOk. W\©=Å <å ^ŒO`åÅ∞ ÉÏQÍ ^≥|ƒu<åfl~Ú.
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ `˘ÅyOz Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À „a_ç˚ ÃÑ_»`å#<åfl~°∞.
D „a_£˚ ^Õx`À `«Ü∂« ~°∞KÕ™êÎ~∞° ? Wq KåÖÏ Ys^≥#· "å? ^ŒÜ∞« KÕã≤ ã¨ÅÇ¨ W=fiQÆÅ~°∞.
O ã¨Ô~·# r=#â‹·ex, PÇ¨~°Ñ¨Ù JÅ"å@¡#∞ áê\ÕK«HõáÈ=_»O =Å¡ W@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÖË
L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú. g∞~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ ^è∂Œ =∞áê#O =∂<ÕÜ∞« O_ç. JÖÏˆQ Z‰õΩ¯=QÍ j`«ÅáêhÜ«∂Å∞
fã¨∞HÀ=^Œ∞.Ì „a_≥ã˚ #π ∞ ™ê^è•~°}OQÍ qÅ∞"≥#· Ö’Ç¨ÏO`À `«Ü∂« ~°HKõ ™Õ êÎ~∞° . H˘xfl™ê~°∞¡ ÉËãπ QÆ\Qì˜ Í LO_ÕO^Œ∞‰õΩ
H˘xfl K«=HÔ #· Ö’Ç¨Å`À `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . „a_≥ã˚ π Ys^≥#· "Õ J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© KåÖÏ HÍÅO =∞#∞fl`å~Ú.
36
K«∂_®xH˜ ÉÏQÆ∞O_»O`À áê@∞ H˘iˆH ™ê=∞~°º÷ O ÉÏQÆ∞O@∞Ok. „a_çx˚ J=∞iÛ# `«~∞° "å`« zQÆ∞à◊¡
"åº^è∞Œ Å∞, <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ~å‰õΩO_® ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ „a_çx˚ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. g\˜x â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° K«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ
gÖˇ#· Ñ¨^`úŒ ∞« Å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ g∞‰õΩ ã¨∂z™êÎ~∞° .
<å =Ü«∞ã¨∞ 15 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ WO@s‡_çÜ∞≥ \ò K«^∞Œ =Ù`«∞<åfl#∞. <å‰õΩ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ ã¨„Hõ=∞OQÍ
LO_»^∞Œ . ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À =∂\Ï¡_@Õ Ñ¨C_»∞ H˘O`« ã≤Q∞Æ Qæ Í JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ ã¨„Hõ=∞OQÍ ~åHõáÈ=_®xH˜
HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? g\˜x ãïk^Œ∞‰Ì Ωõ <Õ J=HÍâ◊O LO^•?
O Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËHáõ È=_»=∞<Õk Ñ¨Ù@∞ìH`õ À<Õ LO_ç LO_»=K«∞Û. ÖË^• z#fl`«#OÖ’
J#∞HÀ‰õΩO_® [iy# U^Õx „Ñ¨=∂^ŒO nxH˜ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. ™ê^è•~°}OQÍ W@∞=O\˜ Ö’áêÅ#∞
Ñ¨ã`≤ #« OÖ’ JO`«QÍ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ~°∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ g∞ÖÏ Z^Œ∞QÆ∞`«∞#fl Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ^ŒO`åÅ J=∞iHõÖ’ =∂~°∞Ê
KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩx "åi =ÚY=~°Ûãù ∞¨ û K«∂_»_®xH˜ H˘O`« JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. W@∞=O\˜
ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiH˜ ^ŒO`« â◊G zH˜`û« ^•fi~å ^ŒO`åÅ J=∞iHõ#∞ ãïKÕÜ∞« _»O ^•fi~å "åi
=ÚY=~°Ûãù ∞¨ û#∞ JO^ŒOQÍ fiÛk^Œ=Ì K«∞Û.
<À\˜Ö’ W<≥ÊHù <∆õ û£ ~å‰õΩO_® LO_®Å<åfl ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xH˜ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_®
LO_®Å<åfl ^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ J=∞i LO_®e. g∞ Ñ¨Å∞=~°∞ã¨#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ J=∞i LO_®e. g∞
Ñ¨Å∞=~°∞ã¨#∞ ã¨„Hõ=∞ Ñ¨ûúŒ Ö’ fiÛk^Œ_Ì O» J™ê^èºŒ "Õ∞g∞ HÍ^Œ∞. P~ÀÎ_®O\˜H± zH˜`åû q^è•#O ^•fi~å g∞
^ŒO`åÅ#∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ Ñ¨à#¡◊ ∞ XHõ =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ J=∞~°Û_®xH˜, K«∂_»_®xH˜
JO^ŒOQÍ LO_Õ@@∞¡QÍ =∞iO`« ÉÏQÍ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xfl ZÖÏ QÆ∞iÎOKåe?
nxH˜ HÍ~°}ÏÅ∞, x"å~°} Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞ `≥eÜ«∞*ËÜ∞« QÆÅ~°∞?
O Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ U~°Ê_»@O, Ñ¨à√◊ ¡ QÆ∞Å¡QÍ `«Ü∂« ~°∞HÍ=_»O ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡ Jiy#@∞¡ HÍ=_»O
ãÖÉèqí ¿ãÎ ^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« =∞=Ù`«∞#fl@∞¡ QÆ∞iÎOKåe. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O =Å# ÑÖ\˜ Ö’Ñë ÉÏQÍÅ∞ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«_O» ,
Ñ¨à√◊ ¡ #Å¡QÍ, Ñ¨KÛ« QÍ LO_»@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ~ÀAÖ’ J<ÕH™õ ê~°∞¡ JÖÏÊÇ¨~åÅ∞ ¿ãqOK«_O» =Å#
^ŒO`åÅ∞ áê_»=fi_»O, ^ŒO`åÅÃÑ· ÉÏH©iì Ü«∂ ãÖ|Okè`« lQÆ∞~°∞ =O\˜ Ñ¨^•~åúÅ∞ U~°Ê_»∞`å~Ú. K«HÔ ¯~°
ÖË^• ™êì~Ûü Hõey# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ =O\˜q Z<åq∞Öò g∞^Œ U~°Ê_ç, ÉÏH©iì Ü«∂ „Ñ¨ÉÏè =O JkèH"õ ∞≥ ÿ
^ŒO`åÅ‰õΩ Ç¨x HõeyOKÕ P=∂¡Å#∞ L`«ÊuÎ KÕ™êÎ~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒuO\Ï~Ú. PÇ¨~°O u#fl
`«~∞° "å`« 20 x=ÚëêÅ HõO>Ë Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O D P=∂¡Å∞, Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· L#fl@¡~Ú`Õ Ñ¨à√◊ ¡ Z‰õΩ¯=QÍ
áê_»=fi_»O, Z<åq∞Öò áÈ=_»O [~°∞QÆ∞`å~Ú. zÑπû, ™È_® `«k`«~° Ñ¨^•~åúÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ=_»O
=Å# Ñ¨Å¡ `≥Å^¡ #Œ O `«Q∞Æ `æ ∞« Ok. ^ŒO`« ™œÉèÏQÍºxfl HÍáê_»∞HÀ"åÅO>Ë z~°∞uà◊#¡ ∞ `«yOæ Kåe. áÈ+¨HÍÇ¨~°O
fã¨∞HÀ"åe. „Éˇ_,£ `«$}^è•<åºÅ∞, yO[ ^è•<åºÅ∞, ÑÖ_»∞,¡ HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞, =∂OãÖ, KÕÑÅ¨ ∞, „á⁄\©<£
Ü«ÚHõÎ PÇ¨~åÅ∞ ¿ãqOKåe.
^ŒO`«"åº^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ =™êÎ~Ú?

O ^ŒO`«"åº^èŒ∞Å∞ ™ÈHõ_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ ^ŒO`åÅ#∞ ãïQÍæ „|+π
KÕã∞¨ HÀHõáÈ=_»O „Ñ¨^•è # HÍ~°}O. WO`Õ HÍ‰õΩO_®, ^ŒO`« "åº^è∞Œ Å∞ ‰õΩ@∞O|OÖ’ J#∞=OtHõOQÍ
37
‰õÄ_® ~å=K«∞Û. ^ŒO`åÅ#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ`Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ ^ŒO`åÅÃÑ· LO_Õ
„QÆ∂ÑπûÖ’ W~°∞‰õΩ¯O>Ë ^ŒO`« HõÜ ∆ ∂« xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯O>Ë zQÆ∞à◊¡ "åº^Œ∞Å‰õΩ
HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
„Ñ¨âfl◊ : <Õ#∞ K≥q, Q˘O`«∞ <˘Ñ≤Ê`À _≥O\˜ãìπ =^Œ‰Ì Ωõ "≥àÏ§#∞. _®Hõ~ì ü Ñ¨sHõ∆ KÕã#≤ <å‰õΩ *Ï˝#^ŒO`«O
XHõ\ ˜ W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú LO^Œx, ^•xx Pã¨∞Ñü„Ö’ `˘ÅyOKåeû LO@∞O^Œh K≥áêÊ~°∞. Pã¨∞Ñ¨„uH˜ "≥o#¡
`«~∞° "å`« JHõ¯_ç _®Hõ~ì ∞° ¡ Ñ¨sHÕ∆ z *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«_O» ÖË^hŒ , |Ç¨ïâß <Õ#∞ \˜ZO*ˇ ã¨=∞ã¨ºÖ’
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åflx J<åfl~°∞. <Õ#∞ =∂#ã≤Hõ XuÎ_`ç À ÉÏ^ŒÑ_¨ ∞» `«∞#fl@∞¡ P _®Hõ~ì ü K≥áêÊ~°∞. _≥O\˜ãìπ
J~Ú# PÜ«∞# P q^èOŒ QÍ ZÖÏ x~åúiOKå~°∞? \˜ZO*ˇ JO>Ë Uq∞\˜? `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞?
["å|∞ : \˜ZO*ˇ JO>Ë >ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO\ò Jx J~°O÷ . D ã¨=∞ã¨ºÖ’ HÕk
^Œ=_» Z=ÚHõ HõáêÅO HÕk ÉèÏQÍxH˜ J`«∞‰õΩ¯O@∞Ok. >ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO\ò _çãÑπ O¨¶ Hõ<∆ £
ã≤„_À"£∞ J<Õ ã¨=∞ã¨º \˜ZO*ˇ Jx =º=Ç¨Ïiã¨∞OÎ \Ï~°∞. W`«~„° `å U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞™êº HõxÑ≤OK«#Ñ¨ÙÊ_»∞
\˜ZO*ˇ LO^Õ"∂≥ #x J#∞=∂x™êÎ~∞° . \˜ZO*ˇ ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞~Ô #· Ñ¨ÙÊ_»∞ K≥q <˘Ñ≤Ê L#flÑ¨Ê\˜H,© ^•xH˜
W`«~° ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ <À~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ `≥~∞° =ÖËHáõ È=_»O, <À~°∞ `≥~∞° ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞
K«ÑÙ¨ Ê_»∞ ~å=_»O =O\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ LO\Ï~Ú. \˜ZO*ˇ ã¨=∞ã¨º L`«flflO HÍ=_®xH˜ =∂xã¨Hõ XuÎ_ç XHõ
HÍ~°}"≥∞#ÿ Ñ¨Ê\˜H,© D ~Ô O_çO\˜H© =∞^èºŒ L#fl ãÖ|O^èOŒ QÆ∞iOz ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
ÖË^∞Œ .
q∞=∞‡efl Ñ¨sHÕ∆ z# "≥^· ∞Œ º_»∞ KÕã#≤ "åºkè x~åú~} ° Ñ¨@¡ g∞‰õΩ Hõey# J#∞=∂#O ã¨~Ô #· kQÍ<Õ
ÉèÏqOKåe. "åºkè x~åú~} ° Ñ¨@¡ L^•ã‘# "≥Y· iH˜ Wk x~°^≈Œ #OQÍ K≥ÑÊ¨ =K«∞Û. x*ÏxH˜ K≥q#∞O_ç <˘Ñ≤Ê
^Œ=_» Z=ÚHõ‰Ωõ ÖË^• ^Œ=_» Z=ÚHõ#∞Oz K≥qH˜ "åºÑ≤Oz LO_»=K«∞Û. D HÍ~°}OQÍ g∞~°∞ Ñ¶l≤ +≤Ü∞« <£`À
XHõ™êi K≥HÑõ π KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =∞Ozk. ã¨=∞ã¨º K≥q#∞O_ç HÍ^Œx "≥Å_¡ ~» Ú`Õ, JÑ¨ÙÊ_»∞ g∞~°∞ =∞~˘Hõ
"≥^· ∞Œ º_çx H˜Åã≤ ÃãOHõ_£ XÑ‘xÜ«∞<£ fã¨∞HÀO_ç. nxH˜ "≥ÚÇ¨Ï=∂@ Ñ¨_#» =ã¨~O° ÖË^∞Œ .
„Ñ¨âfl◊ : <å‰õΩ #q∞e#Ñ¨ÙÊ_»∞, =∂\Ï¡_@Õ Ñ¨ÙÊ_»∞ ^Œ=_» Z=ÚHõ H©Å∞ ^ŒQ~æÆ ° K«ÑÙ¨ Ê_»∞ =ã¨∞OÎ k. <Õ#∞
>ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO\ò ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞#fl^Œx =∂ _®Hõ~ì ü K≥ÑÊ≤ KåÖÏ HÍÅ"≥∞Oÿ k.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« <Õ#∞ KåÖÏ f„="≥∞#ÿ `«Å<˘Ñ≤Ê`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. nxH˜ ãÖ|OkèOz# H˘xfl zH˜`åû
„Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ L#fl@∞¡ q<åfl#∞. "å\˜Ö’ JÑ¨Ü ¡ ∞≥ <≥ûãπ#∞ J=∞~°∞ÛHÀ=_»O XHõ\ .˜ J~Ú`Õ "å\˜=Å¡ ÃÑ^ŒQÌ Í
LÑ¨Ü∂≥ QÆO LO_»^xŒ JO@∞<åfl~°∞. <å‰õΩ W#∂ûÔ~<£û J=HÍâ◊O LOk. HÍx "å~°∞ XHõ™êi=∂„`«"∞Õ
zH˜`û« HÀãÖ _»|∞ƒ K≥e™¡ êÎ~∞° . W#∂ûÔ~<£û _»|∞ƒ =$^è•QÍ áÈ=_»O (JO>Ë Ñ¶e¨ `«O ÖËx zH˜`û« fã¨∞HÀ=_»O
^•fi~å) <å‰õΩ W+Öì ÖË^∞Œ . J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ f„="≥∞#ÿ `«Å<˘Ñ≤Êx ‰õÄ_® Éèií OK«ÖHË áõ È`«∞<åfl#∞. nxH˜
ã¨~Ô #· zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ ã¨∂zOK«QÅÆ ~°∞.
["å|∞ : >ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO\ò (\˜ZO*ˇ) ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°x x~åúiOK«_O»
ZÑ¨Ê\˜H© XHõ q"å^•ã¨Ê^Œ JOâ◊"∞Õ . ZO^Œ∞HõO>Ë J<ÕHõ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ nxH˜ âßs~°HOõ QÍ x~å‡}Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ
ã¨=∞ã¨º L#fl@∞¡ HõxÑ≤OK«^∞Œ . KåÖÏ =∞OkH˜ U^À XHõ ™ê÷~ÚÖ’ WÖÏ K«ÑÙ¨ Ê_»∞ ~å=_»O J`«ºO`« ™ê^è•~°}"≥∞#ÿ
38
q+¨Ü∞« O. D K«ÑÙ¨ Ê_»∞ P^è•~°OQÍ \˜ZO*ˇ ã¨=∞ã¨º L#fl@∞¡ x~åÌ~} ° ‰õΩ ~åÖË=Ú. JÖÏˆQ `«Å<˘Ñ≤Ê
‰õÄ_® \˜ZO*ˇ HÍ~°}OQÍ =ã¨∞#Î fl@∞¡ K≥ÑÊ¨ ÖË=Ú.
g∞ ã¨=∞ã¨º‰õΩ ã¨~Ô #· zH˜`û« HÍ"åÅx g∞~°∞ HÀ~°∞HÀ=_»O `«¿ÑÊg∞ HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ W#∂ûÔ~<£û "å~°∞
_»|∞ƒ K≥e™¡ êÎ~x° g∞~°∞ zH˜`û« HÀãÖ `˘O^Œ~Ñ° _¨ @ » O =∂„`«O ã¨~Ô #· kHÍ^Œ∞.
g∞‰õΩ#fl ã¨=∞ã¨º‰õΩ ã¨~Ô #· zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞ Jã¨Å∞ g∞‰õΩ#fl
ã¨=∞ã¨º Uq∞@<Õk YzÛ`«OQÍ x~åú~} ° KÕ~ÚOK«∞HÀO_ç. P `«~∞° "å`Õ zH˜`û« QÆ∞iOz PÖ’zOK«O_ç.
`«Å, "≥∞_» <˘Ñ¨ÙÊÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz É’^è<Œ åã¨∞Ñ¨„`«∞ÅÖ’ "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kã¨∞Î "å~°∞ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨sHõÅ∆ ∞
KÕã≤ ã¨~Ô #· "åºkè x~åú~} ° KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ `«Å<˘Ñ≤ÊH˜ XHõ\ ˜ =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞, J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞
LO_çLO_»=K«∞Û.
^ŒO`«ã¨ ã¨=∞ã¨º ÖË#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o¡ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÖÏ? XHõ"àÕ ◊
"≥àÏ¡eû =¿ãÎ U =Ü«∞ã¨∞û #∞Oz ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o¡ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe?
O <À\˜ P~ÀQÍºxfl ã¨„Hõ=∞OQÍ HÍáê_»∞‰õΩO>Ë, â◊s~° P~ÀQÍºxfl "≥Ú`«OÎ *Ï„QÆ`QÎ« Í HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û.
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ PÇ¨~°O ãïQÍæ r~°"‚ ∞≥ ÿ â◊s~åxH˜ HÍ=eû# áÈ+¨HÍÅ∞ JO^•ÅO>Ë, r~°„‚ H˜Ü∞« Ö’
`˘e^Œâ◊ <À\˜ #∞OKÕ P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. PÇ¨~åxfl #=ÚÅ∞`«∞#flÑ¨C_»∞ ÖÏÖÏ[ÅO PÇ¨~°O`À Hõeã≤
Jk `ÕeHõQÍ r~å‚=Ü«∞OÖ’H˜ KÕ~∞° `«∞Ok. `«^•fi~å r~°„‚ H˜Ü∞« =∞iO`« ã¨∞ÅÉèOí QÍ [iˆQO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O
LO@∞Ok. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« "Õ∞~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞ PÇ¨~åxfl fã¨∞HÀ=_»O Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok. "Õ_,ç j`«Å Ñ¨^•~å÷Å∞ Uq
fã¨∞‰õΩ<åfl W|ƒOkQÍ LO@∞Ok. ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç`À Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ U"≥∞<ÿ å
ã¨=∞ã¨ºÅ∞ U~°Ê_ç<å, <À\˜Ö’ Hˆ #û~ü =O\˜ ÉèÜ í ∞« OHõ~° "åº^è∞Œ Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl `˘e^ŒâÖ◊ ’ QÆ∞iÎOKÕO^Œ∞‰õΩ
J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
<Õ#∞ K≥q, Q˘O`«∞ <˘Ñ≤Ê`À _≥O\˜ãìπ =^Œ‰Ì Ωõ "≥àÏ¡#∞. _®Hõ~ì ü Ñ¨sHõ∆ KÕã≤ <å‰õΩ *Ï˝#^ŒO`«O XHõ\ ˜
W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú LO^Œx, ^•xx Pã¨∞Ñ¨„uÖ’ `˘ÅyOKåeû LO@∞O^Œh K≥áêÊ~°∞. Pã¨∞Ñ¨„uH˜ "≥o#¡ `«~∞° "å`«
JHõ¯_ç _®Hõì~°∞¡ Ñ¨sH˜∆Oz *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«_»O ÖË^Œh, |Ç¨ïâß <Õ#∞ \˜.ZO.*ˇ. ã¨=∞ã¨º`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åflx J<åfl~°∞. <Õ#∞ =∂#ã≤Hõ XuÎ_`ç À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl@∞¡ P _®Hõ~ì ü K≥áêÊ~°∞. _≥O\˜ãìπ J~Ú#
PÜ«∞# P q^èOŒ QÍ ZÖÏ x~åúiOKå~°∞? \˜.ZO.*ˇ. JO>Ë Uq∞\˜? `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞?
O \˜.ZO.*ˇ. JO>Ë >ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO\ò Jx J~°Oú . D ã¨=∞ã¨ºÖ’ HÕk ^Œ=_»
Z=ÚHõ HõáêÅO HÕk ÉèÏQÍxH˜ J`«∞‰õΩ¯O@∞Ok. >ˇOÑ¨~À=∂O_ç|∞ºÖÏ~ü *Ï~ÚO@ _ç<Ñ£ O¨¶ Hõ<∆ £ ã≤O„_À"£∞
J<Õ ã¨=∞ã¨º#∞ \˜.ZO.*ˇ. Jx =º=Ç¨Ïiã¨∞OÎ \Ï~°∞. W`«~„° `å U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞™êº HõxÑ≤OK«#Ñ¨C_»∞
\˜.ZO.*ˇ. ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ K≥q <˘Ñ≤Ê L#flÑ¨Ê\˜H,© ^•xH˜ W`«~° ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ <À~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ `≥~°∞=ÖËHõáÈ=_»O, <À~°∞ `≥~°∞ã¨∞Î#flÑ¨C_»∞ K«Ñ¨C_»∞ ~å=_»O =O\˜
ÅHõ}
∆ ÏÅ∞LO\Ï~Ú. g∞~°∞ Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£`À XHõ™êi K≥HÑõ π KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =∞Ozk. ã¨=∞ã¨º K≥q #∞Oz
HÍ^Œx "≥Å_¡ `·≥ ,Õ JÑ¨C_»∞ g∞~°∞ =∞~˘Hõ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx Hõeã≤ ÃãHõO_£ XÑ‘xÜ«∞<£ fã¨∞HÀO_ç. nxH˜
"≥ÚÇ¨Ï =∂@Ñ¨_#» =ã¨~O° ÖË^∞Œ .
KåÖÏ HÍÅOQÍ <Õ#∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. zQÆ∞à◊¡ #∞Oz ~°HOÎõ ‰õÄ_® HÍ~°∞`ÀOk.
^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ~°O„^è•Å∞ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. nxH˜ `«y# zH˜`û« ã¨∂zOK«QÅÆ ~°∞.
39
O zQÆ∞à◊¡ "åºkè Ju `«‰Ωõ ¯= ™ê÷~Ú #∞Oz f„=™ê÷~Ú =~°‰Äõ KÕ~∞° `«∞Ok. zQÆ∞à◊√§ "åºkèH˜ QÆ∞~Ô ·
~°HOÎõ HÍ~°_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®, ^Œ=_» Z=ÚHõ ‰õÄ_® #+¨áì ÈÜÕ∞ ã≤u÷ D "åºkè HÍ~°}OQÍ ãÖÉèqí ã¨∞OÎ k. "åºkè
U "Õ∞~°‰Ωõ "åºÑ≤OzOk? f„=`« ZO`«QÍ LOk? J<Õ JOâßÅ∞ ~Àyx Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`« HÍh
`≥eÜ«∞=Ù. ~Àyx Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`Õ zH˜`û« QÆ∞iOz K≥ÑÊ¨ QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒux H˘O`« ÉèÏQÆO #+¨ìáÈ`Õ "å\˜x Ñ¨Ù#ifli‡OK«_®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞O^•?
`≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
O ™ê^è•~°}OQÍ W@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ „_®Ñ≤Oì Q∑ „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz zH˜`û«
KÕ™êÎ~∞° . zQÆ∞à◊¡ "åºkè xÑ¨Ù}∞Å#∞ (gix "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ ÃÑiÜ≥∂_®O\˜ãìπ JO\Ï~°∞) ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ
q∞=∞‡efl Ñ¨sHÕ∆ z, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕã≤ ^Œ^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
<å‰õΩ =ÚO^Œ∞ =~°∞ã¨Ö’ ÃÑ#· ^ŒO`«O T_çáÈ~ÚOk. JHõ¯_» U~°Ê_ç# MÏm ã¨Å÷ O XHõ\ #˜ fl~° Ñ¨à√◊ ¡
Ñ¨>OìË `« ÃÑ^ŒQÌ Í LOk. <å‰õΩ zQÆ∞à◊¡ "åºkè ‰õÄ_® LOk. ^•xH˜ zH˜`û« fã¨∞‰õΩ#flÑ¨Ê\˜H© ^ŒO`åÅ∞
^≥|ƒuO@∞<åfl~Ú. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« =∞~˘Hõ =ÚO^Œ∞ ÑÖ\˜x ‰õÄ_® fã≤"Ü Õ ∂« Åx "≥^· ∞Œ ºÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
=ÚO^Œ∞ ~Ô O_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ fã≤"ãÕ #≤ `«~∞° "å`« Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ P^è•~°OQÍ „a_ç˚ KÕã≤ J=∞~°Û=K«∞Û#x XHõ
^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_»∞ ã¨∂zOKå~°∞. <å‰õΩ HÕ^Œ =~°∞ã¨Ö’ ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ ^≥|ƒuO@∞<åfl~Ú. "å\˜x
‰õÄ_® ãïKÕÜ∂« eû LOk. <å‰õΩ `«y# ã¨∂K«# W=fiQÆÅ~°∞.
O Ñ¶H≤ û± _£ „a_çH˚ ˜ |^Œ∞Å∞QÍ fã≤ ÃÑ@∞ì‰Ωõ <Õ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ ZÑ¨C_≥<· å J=∞~°∞ÛHÀ=K«∞Û#∞. J~Ú`Õ U
~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`û« KÕÜ∂« Å<Õ JOâßxfl x~åÌiOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞ Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕÜ∂« eû LO@∞Ok.
=ÚO^Œi Ñ¨à√◊ ¡ ÖË‰Ωõ O_® g∞~°∞ Éˇ\· H˜ ˜ u~°Q_Æ O» Hõ+=ì¨ ∞x ÉèÏq¿ã,Î `å`å¯eHõOQÍ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ J=∞~°∞ÛHÀ=K«∞Û.
g∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkèH˜ ãÖ|OkèOz QÆÒ« Ö’ KÕã#≤ zH˜`û« qÑ¶Å¨ =∞=fi_»O, ÖË^• Ñ¨ÓiÎ zH˜`û« fã¨∞HÀHõáÈ=_»O`À
ã¨=∞ã¨º =∞m¡ "≥Ú^ŒÅ∞ HÍ=_»O =O\˜ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ KåÖÏ =∞Ok zQÆ∞à◊¡‰õΩ =∞~˘Hõ™êi zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° . D zH˜`û« „Ñ¨^•è <À^ÕâÌ º◊ O q∞ye# ^ŒO`åÅ#∞ HÍáê_»_O» . g∞‰õΩ Hõ^∞Œ Å∞`«∂,
fã≤"Ü Õ ∞« Hõ `«ÑÊ¨ ^Œ<Õ ^ŒO`åÅ#∞ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ § `«Ü∂« ~°∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞QÍ `˘ÅyOK«∞HÀ=_»"∞Õ
=∞Ozk. JÑ¨C_»∞ q∞ye# ^ŒO`åÅ#∞ ~°HO∆˜ K«∞‰õΩO@∂, T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åÅ ™ê÷#OÖ’ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞
J=∞~°∞ÛHÀ=K«∞Û.
40
^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O–ã¨=∞ã¨ºÅ∞
^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O JO>Ë ã¨ÇÏ¨ [OQÍ ÑÖ\˜ g∞^Œ LO_Õ
Ñ≤OQÍ}˜ÖÏO\˜ Ñ¨^•~°O÷ JiyáÈ=_»O. ^•xH˜ =ÚYº
HÍ~°}O <À\˜ Ö’Ñ¨Å q_»∞^ŒÅÜÕ∞º H˘xfl P=∂¡Å
„Ñ¨ÉÏè =O. ÑÖ\˜ g∞^Œ LO_Õ Ñ≤OQÍ}˜ á⁄~° ÑÖ\˜ Ö’Ñë
ÉèÏQÍxH˜ ~°H} ∆õ Hõ=K«OQÍ LO@∞Ok. Ñ≤OQÍ}˜ á⁄~°
JiyáÈ`Õ Ñ¨ O \˜ Ö’Ñ¨ e ã¨ ∞ xfl`« " ≥ ∞ ÿ # Éè Ï QÆ O
|Ü«∞@Ñ¨_∞» `«∞Ok. nx=Å¡ PÇ¨~°O u<Õ@Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡
ÖÏQÆ_O» , K«Åx¡ "≥KÛ« x PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ ÑÖ\˜H˜ `«ye`Õ
F~°∞ÛHÀÖËHõáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. XHÀ¯™êi "åOu
=zÛ#@∞¡ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
^ŒO`«HÜ
∆õ ∂« xfl ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe?
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ U~°Ê_»@O, Ñ¨à√◊ ¡ QÆ∞Å¡QÍ J=fi_»O ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡ Jiy#@∞¡ L#flKÀ ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« OQÍ
ÉèÏqOKåe. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O =Å¡ ÑÖ\˜ Ö’Ñë ÉèÏQÍÅ∞ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OK«_O» . Ñ¨à√◊ ¡ #Å¡QÍ, Ñ¨KÛ« QÍ LO_»@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. D q^èOŒ QÍ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ ÑÖ\˜ ÉèÏQÆO |Ü«∞@Ñ¨__» O» =Å¡ "Õ_,ç K«Åx¡ , fÑ≤ Ñ¨^•~å÷Å∞
u<Õ@Ñ¨C_»∞, `åˆQ@Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ QÆ∞Ol#@∞¡ JxÑ≤™êÎ~Ú.
HÍ~°}ÏÅ∞?
=∞#O U^≥<· å PÇ¨~° Ñ¨^•~°O÷ u#flÑ¨C_»∞, `åy#Ñ¨C_»∞ „Ñü™ês =∞# ÑÖ\˜g∞k Ñ≤OQÍ}˜ á⁄~°
=∞$^Œ∞=Ù J=fi_»O, ÖË^• =∞#O fã¨∞‰õΩ#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~°O÷ Ö’ Yx[ Å=}ÏÅ#∞ |\˜ì H˘O`« #+¨áì È=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. <À\˜ Ö’Ñ¨Å LO_Õ ÖÏÖÏ[ÅO D Ñïã≤u÷ x `«yOæ z, =∞# <À\˜x HÍáê_»∞`«∂ LO@∞Ok.
J~Ú`Õ „Ñü™ês P=∞¡ÑÙ¨ „Ñ¨ÉÏè =O <À\˜ g∞^Œ Z‰õΩ¯=QÍ LO>Ë ÖÏÖÏ[ÖÏxH˜ nxx `«yOæ K«_®xH˜
Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl z#fl, Ju ã¨∂Hõ∆ ‡ Ñ¨^•~å÷Å∞, Ñ≤OQÍ}˜ á⁄~°#∞
áê_»∞KÕã≤ =∞#O „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ#flÑ¨C_»∞ D á⁄~° H˘kÌ H˘kÌQÍ #+¨áì È=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
W`«~° P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞?

PÇ¨~°O u<Õ@Ñ¨C_»∞ Hõ+=ì¨ ∞=fi_»O, "åOu =zÛ#@∞¡ JxÑ≤OK«_O» , J<å~ÀQÆºO Ñ¶e¨ `«OQÍ |~°∞=Ù
`«Q_æÆ O» g\˜H˜ <À\˜ Ö’Ñ¨Å P=∂¡Å∞ "åOu ^•fi~å <À\˜ |Ü«∞\˜H˜ ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
41
P=∂¡Å „Ñ¨ÉÏè =O?
Z<Àfl ~°HÍÅ J<å~ÀQÆº Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ D ^ŒO`«HÜ
∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}O Hõ_∞» Ñ¨ÙÖ’ P=∂¡Å∞ <À\˜Ö’H˜ ~å=_»O,
nxÖ’x QÍº¢™Èì D™Èá¶êlÜ«∞Öò JO\Ï~°∞. Ç¨ÏÜÕ∞@<£ ÃÇÏiflÜ«∂, <À\˜ #∞O_ç Hõ_∞» Ñ¨ÙÖ’H˜ PÇ¨~°O "≥à¡ı
=∂~°Oæ Ñ¨ÙO_»∞ Ñ¨_@
» O =O\˜ "å\˜`À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ "å~°∞. JkèHOõ QÍ =∞^ŒºO ¿ãqOKÕ"å~°∞ Z‰õΩ¯=QÍ "åOu
KÕã∞¨ HÀ=_»O HÍ~°}OQÍ P=∞¡ „Ñ¨ÉÏè "åxH˜ QÆ∞~Ô · ^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜ QÆ∞~°=Ù`å~°∞.
ZÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞?
_≥O>ˇ<ÿ £ J<Õk ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ ÑÖ\˜ ÉèÏQÆO. Wk |Ü«∞@Ñ¨_#ç Ñ¨C_»∞ ÖË^• HõÜ
∆ ∞« =Ú#‰õΩ Ö’#~Ú#Ñ¨C_»∞
Ñ¨à√◊ ¡ ~°O„^è•Å∞ Ñ¨_@ » O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® D _≥O\˜<£ J<Õk ã¨∞xfl`«O HÍ=Ù# "Õ_,ç fÑ≤
Ñ¨^•~å÷Å∞ u<åfl `åy<å Ñ¨à◊¡ ÉÏ^èŒ HõÅQÆ_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^ŒO`«Hõ∆Ü«∞O =Å# Ñ¨à◊√¡ K«∂_»_®xH˜
JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ LO\Ï~Ú. Ñ¨à√◊ ¡ ~°OQÆ∞ =∂i z#flqQÍ J=Ù`å~Ú.
PÇ¨~°O`À ^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O JiHõ@=ì KåÛ?
x=∞‡, <åiO[ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã≤„\˜H± P=∞¡O Hõe#æ Ñ¨à√◊ ,¡ Ñ¨à¡◊ ~°™êÅ∞ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ Ç¨x Hõey™êÎ~Ú. P=∞¡
ã¨fiÉèÏ=O Hõe#æ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞, Ñ¨à¡◊ ~°™êÅ∞ ‰õÄ_® Ñ¨à‰¡◊ Ωõ H˘kÌ Ç¨x Hõe™æ êÎ~Ú. ™È_® QÍºãπ Hõey#
„^Œ"åÅ∞, ‰õÄÖò „_çHû± Ñ¨à‰¡◊ Ωõ Ç¨x KÕ™êÎ~Ú. P=∞¡ ã¨fiÉèÏ=O Hõe#æ „^Œ"åÅ∞ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ XHõ™êi
Éè’[# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«O fã¨∞HÀ=K«∞Û. J~Ú`Õ WÖÏO\˜ Ñ¨^•~å÷Å∞ u<åfl, `åy<å `«~åfi`« XHõ QÆO@
=º=kèÖ’ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë uiy q∞#~°Öòû =$kÌ J~Ú ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O `«Q∞Æ `æ ∞« Ok.
áêhÜ«∂Å „Ñ¨ÉÏè =O
P=∞¡ÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ u<åfl „`åy<å ÑÖ\˜ÃÑ· "å\˜ „Ñ¨ÉÏè =O LO_ç Ñ¨à√◊ ¡ QÍ~°Ñ@
¨ _ì O»
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wk ^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜, ÑÖ\˜ g∞^Œ Ñ≤OQÍ}˜ á⁄~° áê_»=fi_®xH˜ HÍ~°}O J=Ù`«∞Ok. K«HÔ ¯~°ÖxË
K«∂~ÚOQ∑ QÆ"∞£ û 20 xq∞ëêÅ áê@∞ #=∞Å_»O =Å# =∞Oz Ñ¶e¨ `åÅ∞ LO\Ï~Ú. K«∂~ÚOQ∑ QÆ"∞£ û
#=ÚÅ∞`«∞#flÑ¨C_»∞ ÖÏÖÏ[ÅO Z‰õΩ¯=QÍ L`«ÊuÎ J=Ù`«∞Ok. Ñ¶e¨ `«OQÍ P=∞¡ „Ñ¨ÉÏè =O `«yæ Ñ≤OQÍ}˜
á⁄~° Yx[ Å=}ÏÅ#∞ HÍáê_»∞H˘x ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O ~å‰õΩO_® x"åiã¨∞OÎ k.
™ÈÊ~üì û „_çOH±û Hˆ =∆ ∞^•Ü«∞Hõ=∂?

KåÖÏ ™ÈÊ~üì û „_çOH±û P=∞¡`åfixfl Hõeæ ^ŒO`«HÜ
∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}O J=Ù`å~Ú. J~Ú`Õ P@QÍà◊√¡ tHõ}
∆
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z‰õΩ¯= „^Œ"åÅ∞ fã¨∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~O° LO@∞Ok. Wk "åiH˜ _ôÃÇÏ· „_Õ+<¨ £ HÍ‰õΩO_®
42
HÍáê_»∞`«∞Ok. WÖÏO\˜ ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ =∞Ozh~°∞ ÖË^• K«HÔ ¯~° ÖËx „^Œ"åÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O =∞Ozk.
ZÖÏ HÍáê_®e?
P=∞¡ ãÖ|Okè`« PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞, „^Œ"åÅ∞ Ñ≤ÅÅ¡ ∞ Z‰õΩ¯=QÍ `åQÆ‰Ωõ O_® K«∂ã¨∞HÀ"åe. „_çOH±û
`åˆQ@Ñ¨C_»∞ ¢™êì LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» ^ŒO`«HÜ∆õ ∂« xfl x"åiOK«_O» Ö’ ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_∞» `«∞Ok. D q^è•#O =Å¡
„_çOH± <À\˜ "≥#∞Hõ ÉèÏQÍxH˜ u#flQÍ KÕ~_° O» =Å¡ ÑÖ\˜`À Z‰õΩ¯= ãÖ|O^èOŒ Hõeæ LO_»^∞Œ .
„Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ @∂`ü¿ÑãπÅì ∞

á¶È~Ô¡ _· £ Hõeæ L#fl @∂`ü¿Ñãπ`ì À ~ÀAH˜ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O =Å¡ ^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O ~å^Œ∞. g∞
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ Z@∞=O\˜ á¶È~Ô¡ _· £ J#∞|O^èOŒ "å_®Ö’ ã¨∂z™êÎ~∞° .
PÅ¯Ç¨Å∞ „Ñ¨ÉÏè =O
Jxfl ~°HÍÅ PÅ¯Ç¨Öò „_çOH±û ^ŒO`«HÜ
∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. ZO^Œ∞=Å¡#O>Ë "å\˜Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ
Ñ¨ÙÅ¡x Ñ¨à¡◊ ~°™êÅ∞ LO\Ï~Ú. HÍ|\˜ì Z‰õΩ¯=QÍ PÅ¯Ç¨Å∞ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O =∞Ozk.
zH˜`û«
^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O x"å~°}‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ zH˜`û« ZÑ¨C_»∂
J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . `«~K° ∞« QÍ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOz
<À\˜x Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞‰õΩO>Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O ~å‰õΩO_®
x"åiOK«=K«∞Û. H˘xfl „Ñ¨`ºÕ Hõ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ zH˜`û«
^•fi~å Jiy# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
ZO`« Y~°∞Û
Y~°∞Û J<Õk Ñ¨à¡◊ HõÜ
∆ ∞« O, J<å~ÀQÆºO "≥Ú^ŒÅQÆ∞
q+¨Ü∂« ÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok. HÍ|\˜ì JO^ŒiH©
Y~°∞Û XˆHÖÏ LO_»^∞Œ . *ÏfÜ«∞ P~ÀQÆº ¿ã"åÑ¨^HŒä Oõ ^•fi~å H˘O^ŒiH˜ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° . "åºkè ~å‰õΩO_®
=ÚO^Œ∞QÍ `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ=_»O Jxfl q^è•ÖÏ =∞Ozk.
Ñ¨ÙzÛ# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û«

^ŒO`«"^·≥ ºŒ O ãïQÍæ Jaè=$kú K≥O^Œx ~ÀAÖ’¡ ÑÖ\˜H˜ ZÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨º =zÛ<å ™ê^è•~°}OQÍ Ñ¨à√◊ ¡
Ñ‘Hˆ ¿ã"å~°∞. HÍx WÑ¨C_»∞ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ O ZO`À Jaè=$kú K≥OkOk. H˘xfl Ñ¨à√◊ ¡ Ñ¨ÙzÛáÈ~Ú<å WÑ¨C_»∞
Ñ‘HO˜ K«∞HÀ#Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ .
ZO_À_®O\˜Hû± J<Õ „Ñ¨`ºÕ Hõ „Ñ¨„H˜Ü∞« ^•fi~å ^≥|ƒ u#fl ÖË^• Ñ¨ÙzÛáÈ~Ú# ÑÖ\˜x Ñ‘H#õ =ã¨~O°
43
ÖË‰Ωõ O_® HÍáê_»=K«∞Û. nx<Õ ~°∂\ò HÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\ò JO\Ï~°∞.
ÑÖ\˜ÃÑ#· Z<åq∞Öò J<Õ `≥Åx¡ á⁄~°, ^•x „HÕ^Œ _≥O\˜<£ J<Õ QÆ\ì˜ Ñ¨^•~°O÷ LO\Ï~Ú. D
_≥O\˜<£ Ö’Ñ¨Å #~åÅ∞, ~°H<Îõ åàÏÅÖ’ "≥∞`«\Î ˜
Hõ}*ÏÅO LO_Õ „áêO`åxfl Ñ¨ÖòÊ JO\Ï~°∞. ÑÖ\˜ ÃÑÉ· Ïè QÍ# JO>Ë „H“<£ ÉèÏQÆO#∞Oz ~°∂\ò
HÔ <åÖòû ^•fi~å zQÆ∞à◊Ö¡ ’ Ñ¨#∞fl áê`«∞‰õΩáÈ~Ú L#flO`« =~°‰Ωõ Ñ¨ÖòÊ "åºÑ≤Oz LO@∞Ok.
Jxfl Ñ¨à‰¡◊ Äõ ÃÑ#· ∞O_Õ Ñ¨ÖòÊ KèåO|~ü Éˇ@· Ñ¨_®¤ Uq∞ `åy<å, u<åfl Ñ¨à√◊ ¡ ÖÏˆQã¨∞OÎ \Ï~°∞. XH˘¯Hõ¯™êi
D ÉèÏQÆO ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}OQÍ W<£ÃÑH¶ <∆õ `£ À ^≥|ƒ u#=K«∞Û. JO>Ë Ñ¨ÖòÊ Ö’Ñë ÉèÏQÆO Ñ¨ÓiÎQÍ
áê_≥á· È=K«∞Û. D Ñ¨ÖòÊ „áêO`«OÖ’ [|∞ƒÅ∞ ~å‰õΩO_® HÍáê_»@O, ~ÀQÆ x~åú~} ° KÕÜ∞« _»O, zH˜`û«
[i¿Ñ ^ŒO`« "≥^· ºŒ qÉèÏQÍxfl ZO_À_®O\˜Hû± JO\Ï~°∞.
QÆÒ« Ö’ Ñ¨ÖòÊ ^≥|ƒ ux áê_≥á· È~Ú# Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ‘Hˆ ã¨∞OÎ \Ï~°∞. WÑ¨C_»∞ ~°∂\ò HÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\ò
^•fi~å JO@∞=O\˜ Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ‘H"˜ Ü Õ ∞« ‰õΩO_® â◊√„ÉèÑí i¨ KÕ q^è•#O J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk.
„Ñ¨=∂^ŒOÖ’ HÍx, Ñ≤ÅÅ¡ ∞ P_»∞‰õΩ<ÕÑC¨ _»∞ HÍx Ñ¨à√◊ ¡ qiyáÈ`å~Ú. JÑ¨C_»∞ Ñ¨ÖòÊ ÉèÏQÆO Éˇ\· H˜ ˜
HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ÉÏH©iì Ü«∂ „Ñ¨"tÕ Oz P „áêO`«O W<£ÃÑH¶ ì± HÍ=K«∞Û. D W<£ÃÑH¶ <∆õ ‰£ Ωõ zH˜`û« KÕÜ∞« HõáÈ`Õ
zQÆ∞à◊¡ „áê~°OÉèí „áêO`«OÖ’ p=Ú Ñ¨@=ì K«∞Û. „Hõ=∞OQÍ Ñ¨ÖòÊ "≥Ú`«OÎ K«xáÈ`«∞Ok. ^•x`À ÑÖ\˜H˜
|ÖÏxflKÕÛ K«∞@∞ì L#fl Hõ}ÏÅ∞ <åâ◊#"≥∞áÿ È`å~Ú.
^≥|ƒ u#fl ÖË^• Ñ¨ÓiÎQÍ áê_≥á· È~Ú# Ñ¨ÖòÊ#∞ fã≤"Ü Õ ∞« HõáÈ`Õ K«∞@∂ì L#fl ÉèÏQÆ=∞O`å W<£ÃÑH¶ ì±
HÍ=K«∞Û. JÑ¨C_»∞ "åÑ¨Ù, <˘Ñ≤Ê =zÛ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ‰õÄ_® W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ™ÈHõ=K«∞Û. J@∞=O\˜ Ñïã≤u÷ Ö’ P
ÑÖ\˜x fã≤"Ü Õ ∂« eû ~å=K«∞Û. J~Ú`Õ ÑÖ\˜x fã≤"Ü Õ ∞« ‰õΩO_® áê_≥á· È~Ú# Ö’Ñë Ñ¨ÖòÊ ÉèÏQÍxfl
fã≤"ãÕ ≤ ~°∂\ò HÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\ò`À P ÑÖ\˜x HÍáê_»=K«∞Û.
„\©\ò"∞≥ O\ò ZÖÏ KÕ™êÎ~∞° ?

~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« Ö’ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_»∞ áê_≥á· È~Ú# Ñ¨ÖòÊ ÉèÏQÍxfl fã≤"™Õ êÎ_∞» . Ñ¨ÖòÊÖ’ LO_Õ
Ö’Ñë Ñ¨ÖòÊ KèåO|~ü ~°∂\ò HÔ <åÖòû#∞ â◊√„ÉèOí KÕã≤ Ããiì Öˇ*· ò KÕã≤ P „áêO`«OÖ’ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ~å‰õΩO_®
KÕ™êÎ_∞» .
ÑÖ\˜ K«∞@∂ì LO_Õ ÖÏÖÏ[ÅOÖ’ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ LO_»=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx =ÚO^Œ∞ ^≥|ƒ u#fl ÑÖ\˜
K«∞@∂ì ~°|ƒ~°∞ `˘_»∞QÆ∞ "Õ™êÎ_∞» . Ö’HõÖò J#ã‘+÷ Ü
≤ ∂« WzÛ, ÑÖ\˜ ÃÑÉ· Ïè QÆOÖ’ ~°O„^èOŒ KÕã≤ Ñ¨ÖòÊ KèåO|~üÖ’H˜
^•i U~°Ê~°∞™êÎ_∞» . JÑ¨C_»∞ Ñ¨ÖòÊ KèåO|~ü, ~°∂\ò HÔ <åÖòû L#fl Ñ¨^•~å÷Å#∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O» `Àáê@∞
"≥_Å» ∞Ê KÕ™êÎ~∞° .
ÑÖ\˜ PHÍ~°O ^≥|ƒ u#‰õΩO_® LO_»\ÏxH˜ P „áêO`åxfl uiy xOÑ¨Ù`å~°∞. Ñ¨ÖòÊ KèåO|~ü ~°∂\ò
HÔ <åÖòûÖ’ ÉÏH©iì Ü«∂ „Ñ¨"tÕ OK«‰Ωõ O_® H˘xfl =∞O^Œ∞Å#∞ "å_»∞`å~°∞. =ÚO^Œ∞ H˘xfl Ñ¨^•~å÷Å`À ÑÖ\˜
Ö’Ñë ÉèÏQÍxfl `å`å¯eHõOQÍ xOÑ¨Ù`å~°∞. ^≥|ƒ u#fl „H“<£#∞ Ñ¨Ù#ifli‡Oz ÑÖ\˜x =∂=¸Å∞ ã≤u÷ H˜
fã¨∞‰õΩ =™êÎ~∞° . ZHõ¯_» Ñ¨<Àfl P „áêO`åxfl |\˜ì „H“<£ ~°OQÆ∞ =∂~°∞™êÎ~∞° .
44
ÑÖ\˜x Ñ‘H"˜ ¿Õ ã?Î
ÑÖ\˜x Ñ‘H"˜ ¿Õ ãÎ KåÖÏ #ëêìÅ∞<åfl~Ú. Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ MÏmÅ∞O>Ë Ñ¨H¯õ #∞#fl Ñ¨à√◊ ¡ P MÏm ™ê÷#OÖ’H˜
=OyáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^ŒO LOk. nx`À Ñ¨à√◊ ¡ =OHõ~Q° Í ~å=_®xH˜ J=HÍâßÅ∞O\Ï~Ú. JÑ¨C_»∞ PÇ¨~åxfl
#=∞Å_»O, H˘~°H_õ O» Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok.
=OHõ~\° O˜ Hõ~° Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O» ‰õÄ_® Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok. WÖÏO\˜ Ñ¨à`¡◊ À „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O
KåÖÏ W|ƒOk. JO^Œ∞=Å¡ W@∞=O\˜ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ [|∞ƒÅ∞ KåÖÏ `ÕeHõQÍ =™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ áÈ~Ú# Ñ¨#∞fl
™ê÷#OÖ’ H˘`«Î ÑÖ\˜x ÃÑ\Õì K«∞HÀHõáÈ`Õ =∞iH˘xfl Ñ¨à#¡◊ ∞ áÈQ˘@∞ìHÀ=Åã≤# „Ñ¨=∂^ŒO U~°Ê_»∞`«∞Ok.
XHõ Ñ¨#∞fl áÈ`Õ P „áêO`«OÖ’ =∞~˘Hõ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨#∞fl ÃÑ\Õì K«∞HÀ"åeû# Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
Hõ@∞ì_∞» Ñ¨àH¡◊ Oõ >Ë Jã¨Å∞ Ñ¨à¡ı ZO`À =∞Ozq. JO^Œ∞Hõx L#fl ÑÖ\˜x fã≤"Ü Õ ∞« ‰õΩO_® ^≥|ƒ u#fl Ñ¨ÖòÊ
„áêO`åxfl fã≤"ãÕ ≤ â◊√„ÉèÑí i¨ z, uiy P ÉèÏQÍxfl xeÑ≤ LOK«_"» ∞Õ =∞Ozk. JO^Œ∞‰õΩ ã¨ÇÏ¨ HõiOKÕ^Õ
~°∂\ò HÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\ò.
Ñ¨à#¡◊ ∞ rq`åO`«O HÍáê_»∞HÀ"åe. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ZÖÏO\˜ "åº^è∞Œ Å∞ ~å‰õΩO_® K«H¯õ QÍ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe.
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ áêzx á¶êã¡ O≤ Q∑ ^•fi~å fã≤"ãÕ ∞¨ OÎ _®e. ã¨=∞`«∞ÖÏÇ¨~°O fã¨∞HÀ"åe. fÑ≤ Ñ¨^•~å÷Å∞, á¶êãπì
Ñ¶Ù¨ _£û, ã‘fi@¡#∞ `«‰Ωõ ¯=QÍ u<åe. HõhãÖ ãÖ=`«û~åxH˜ XHõ™êÔ~<· å ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOKåe.
ZO_À_®O\˜Hû±
=Ü«∞ã¨∞û g∞i#@∞¡ ÉèÏqOK«_»O áê`«Ñ¨^Œúu.
z#flÑ¨Ê\˜ #∞O_ç ^ŒO`« P~ÀQÍºefl K«Hõ¯QÍ áê\˜¿ãÎ
q∞QÆ`å â◊s~° J=Ü«∞"åÅ =∂kiQÍ<Õ Ñ¨à√◊ ¡ z=i =~°‰Ωõ
LO\Ï~Ú. JO^Œ∞‰õΩ z#flÑ¨Ê\˜ #∞O_ç ^ŒO`« q+¨Ü∞« OÖ’
„â◊^Œú KåÖÏ J=ã¨~°O. XHõ"Õà◊ U HÍ~°}OKÕ`«<≥·<å
^ŒO`åÅ q+¨Ü∞« OÖ’ Z@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÖÁzÛ<å
zOuOKåeû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Jxfl =Ü«∞ã¨∞ûÅÖ’, Jxfl ~°HÍÅ Ñ¨à¡◊ ã¨=∞ã¨ºÅH˜ WÑ¨C_»∞ ~°H~õ H° ÍÅ
J^è∞Œ <å`«# zH˜`û« Å∞<åfl~Ú. D zH˜`û« Å ™êÜ«∞O`À P~ÀQÆºO`À áê@∞ JO^•xfl ‰õÄ_®
ÃÑOK«∞HÀ=K«∞Û. Wk=~°‰Ωõ Ñ¨#∞fl#∞ fã≤"¿Õ ã"å~°∞. HÍx Ñ¨à#¡◊ ∞ fã≤"Ü Õ ∞« _»O JO`«=∞Ozk HÍ^Œ∞.
ZO`«=∞Ok Hõ$„u=∞ Ñ¨#∞fl J~Ú<å âßâ◊fi`« Ñ¨#flO`« K«H¯õ QÍ J=∞~°^∞Œ Hõ^•? JO^Œ∞Hõx JÖÏO\˜
Ñ¨àÖ¡◊ ’Ñë Ñ¨Öòû ÉèÏQÍxfl â◊√„ÉèÑí ~¨ z° , H˘`«Î Ñ¨^•~°O÷ `À xOÑ≤, ÑÖ\˜x fã≤"Ü
Õ ∞« ‰õΩO_® LOK«∞‰õΩ<Õ '~°∂\òHÔ <åÖò—
„\©\ò"∞≥ O\ò Åaèã∞¨ OÎ k. D "≥^· ºŒ q^è•<åxfl 'ZO_À_®O\˜Hû± — JO\Ï~°∞.
U HÍ~°}Ï<À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ Ñ¨#∞fl T_çáÈ=K«∞Û. JÖÏO@Ñ¨C_»∞ Ñ¨#∞fl =KÕÛ Ö’Ñ¨Å Ñ¨H¯õ Ñ¨à√◊ § P
„Ñ¨^Õâ◊OÖ’ =OQÆ=K«∞Û. JÑ¨C_»∞ ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞ Ñ¨à◊√§ =KÕÛ J=HÍâ◊O LOk. JO^Œ∞Hõx Ñ¨#∞fl
T_çáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ P ™ê÷#OÖ’ =∞~À Ñ¨#∞fl =OQÆ‰Ωõ O_® '¿ãÊãπ "≥∞~ÚO>Ë#~üû— L<åfl~Ú. z#flÑ≤ÅÅ¡ ‰õΩ
Ñ¨à√◊ ¡ T_ç`Õ P ™ê÷#OÖ’ g\˜x LOKåe.
45
U"≥<· å Ñ¨^•~å÷Å∞ Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ Ö’ W~°∞‰õΩ¯O>Ë "å\˜x fÜ«∞_®xH˜ Ñ≤#∞flÅ∞ ÖÏO\˜q "å_»‰Äõ _»^∞Œ .
áê¡ãO≤ Q∑ ^•fi~å Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ Ö’ W~°∞‰õΩ¯#flq fã≤"Ü Õ ∂« e. D áê¡ãO≤ Q∑ J<Õ ã¨#flx QÆ\ ^ì˜ •~°O L<åfl~Ú.
ã¨fi`«ã^≤ "úŒ ∞≥ #ÿ Ñ¨àÖ¡◊ Ï JxÑ≤OKÕ _≥OK«~ûü WÑ¨C_»∞ =ã¨∞<Î åfl~Ú. "å\˜x J=∞~°∞ÛHÀ=_»O =Å# Jq =∂=¸Å∞
Ñ¨àÖ¡◊ ÏˆQ JxÊ™êÎ~Ú. Hõ@∞ì_∞» Ñ¨àÖ¡◊ Ï `≥b<Õ `≥b=Ù. zQÆ∞à◊¡ g∞^Œ ~°H<Îõ åàÏÅ ÖÏQÍ#∞ LO\Ï~Ú. Ñ¨à¡◊
~°OQÆ∞ ‰õÄ_® `≥ÅQ¡ Í HÍ‰õΩO_® Xil#Öò Ñ¨àÖ¡◊ ÏQÍ<Õ LO\Ï~Ú. JÖÏˆQ Jhfl XˆH ~°OQÆ∞Ö’ LO_»=Ù.
JO^Œ∞Hõx T_çáÈ~Ú# „áêO`«OÖ’x Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞#∞ |\˜ì J^Õ ÑÖ\˜x J=∞~°Û_®xH˜ WÑ¨C_»∞ J=HÍâ◊O
LOk. ~°H~õ H° ÍÅ `≥Å¡ ¿+_£û`À ~°OQÆ∞Ñ¨à√◊ ¡ WÑ¨C_»∞ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú. 'HÍ™È‡\˜H± _≥O\˜¢ã`ì‘ À—`À WÑ¨C_»∞
^ŒO`« "≥^· ºŒ OÖ’<Õ qÑ¨"¡ å`«‡Hõ =∂~°∞ÊÖÁKåÛ~Ú. Wk =~°Ö’ ãïKÕÜ∞« _®xH˜, Z`«∞ÑÎ à¨ #¡◊ ∞ `«yOæ K«_®xH˜
KåÖÏ HÍÅO Ñ¨>kìË . WÑ¨C_»ÖÏ HÍ^Œ∞ ~Ô O_»∞ =¸_»∞ ã≤\Oì˜ Q∑ûÖ’ Ju `«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û.
ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞_»∞ Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í LO>Ë ÃÑe·¶ OQ∑ ^•fi~å Ñ¨H¯õ Ñ¨à¡◊ Z`«∞‰Î Ωõ ‰õΩkOK«=K«∞Û.
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ Ö’ Z_»=Ú<åfl, Ñ¨àÖ¡◊ ’ z#flz#fl =ÚHõ¯Å∞ áÈ~Ú<å P ™ê÷#OÖ’ 'HÍá⁄l\ò ~ˆ l<£— J<Õ
Ñ¨^•~°O÷ `À Ñ¨Ó_»Û=K«∞Û. Ñ¨à~¡◊ O° QÆ∞ =∂i K«∂_»\ÏxH˜ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ LO@∞Ok. JÑ¨C_»∞ "å\˜ ~°OQÆ∞
=∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞Ö’H˜ =∂~°Û=K«∞Û WÖÏ Ñ¨àx¡◊ , zQÆ∞à◊x¡ JO^ŒOQÍ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ qÉèÏQÍ<Õfl HÍ™ê‡\˜H±
_≥O\˜¢ã,ì‘ P_»"åà◊H¡ ˜ =~°OÖÏO\˜k JO^ŒOQÍ HõxÑ≤OKåÅ<Õ =∞QÆ"åà◊H¡ ˜ ‰õÄ_®, Ñ¨à√◊ ¡ JO^ŒOQÍ LO>Ë
#=Ùfi JO^ŒOQÍ LO@∞Ok. Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ‘H`˜ Õ KåÖÏ <˘Ñ≤ÊQÍ LO@∞O^Œx KåÖÏ =∞Ok ÑÖ\˜ "≥^· ºŒ O
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_∞» `«∞O\Ï~°∞. ÖË[~ü H˜~}° ÏÅ∞ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^èOŒ QÍ, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ÉèÏQÆOÖ’H˜
ÑÖÑ≤ P ÉèÏQÍefl `˘ÅyOK«=K«∞Û. D H˜~} ° ÏÅ =Å¡ J=ã¨~åxfl |\˜ì zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO ^≥|ƒu#‰õΩO_®
KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. Jã¨Å∞ <˘Ñ≤Ê LO_»^∞Œ . ~°∂\òHÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\òÖ’ ‰õÄ_® D ÖË[~ü H˜~} ° Ïefl LÑ¨Ü∂≥ yOz
ÑÖ\˜Ö’Ñë ÉèÏQÍxfl â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° ™êÎ~∞° . JÖÏˆQ zQÆ∞à◊¡ [|∞ƒÅÖ’ ‰õÄ_® ^≥|ƒu<Õ „áêO`å<Õfl fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜
'ÖË[~ü— LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞. J#¿ã+ì Ü ≤ ∂« W=fi‰õΩO_®<Õ Ñ¨à,¡◊ zQÆ∞à◊¡ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ ÖË[~ü c"£∞ûx
"å_»∞`«∞<åfl~°∞. Ñ¨à¡◊ ~°∂\ò „áêO`«OÖ’ =¸ã≤ Ñ¨à¡◊ Ãã#û\˜q\˜x HÍ"åÅO>Ë D ÖË[~ü c"£∞û ™êÜ«∞O`À
`«yOæ K«=K«∞Û. D ÖË[~ü H˜~}° ÏÖ’Î Ñ¨à¡◊ g∞^Œ U~°Ê_Õ ~°OQÆ∞Å =∞K«Ûefl `˘ÅyOK«=K«∞Û. Ñ¨àx¡◊ HõuiÎ OKåÅ<åfl
ÖË[~ü c"£∞û `À_»Ê_»`å~Ú. ÖË[~ü zH˜`û« Ö’ =∞~À Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü∞« "Õ∞q∞@O>Ë <˘Ñ≤Ê ÖËHáõ È=_»"∞Õ HÍ^Œ∞,
~°HOÎõ ~å^Œ∞. H˘`«~Î H° Oõ ÑïHõ~åxfl D =∞^èºÕ Hõ#∞Q˘<åfl~°∞. nx ™êÜ«∞O`À zH˜`û« KÕã#≤ `«~∞° "å`« ~Ày
Ñ¨à√◊ ,¡ =ÚYO ZÖÏ LO@∞O^À z„`«O fÜ«∞=K«∞Û. P z„`åxfl K«∂ã≤ J#∞‰õΩ#fl q^èOŒ QÍ zH˜`û« KÕ¿ãÎ ZÖÏ
LO@∞O^À =ÚO^Õ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. ^•xx |\ì̃ P zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =Å¡ `«#∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õ
Ñ¶e¨ `åÅ∞ ÅÉèºí =∞=Ù`åÜ≥∂ ÖË"À =ÚO^Õ `≥Å∞ã¨∞H˘x zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û. Wk KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü∞« O
Hõ^•? ~°H~õ H° ÍÅ ã≤"∞≥ O\òû WÑ¨C_»∞ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú. HõO`«efl Ñ¨Ó_»Û_®xH˜, Ñ¨à¡◊ H˜i\©Å∞ KÕÜ∞« _®xH˜
Wq `À_»Ê_»`å~Ú. Ñ¨Öòû Wi>Ë\ò HÍ‰õΩO_® QÆ\ Qì˜ Í LO_ÕO`« L#fl`« ~°HÍÅ ã≤"∞≥ O\ò WÑ¨C_»∞ Åaèã∞¨ OÎ k.
<åˆH=∞<åfl JO^ŒO HÍ"åÖÏ? Wk =Ü«∞ã¨∞ =∞o¡`Õ =∂=¸Å∞ JO@∂ =Ü«∞ã¨∞û =∞o¡# "åà◊√¡ Ñ¨à¡◊
q+¨Ü∞« OÖ’ „â◊^úŒ fã¨∞HÀ~°∞. JÖÏ HÍ‰õΩO_® U =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ Ñ¨àH¡◊ ˜ Z@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÖÁzÛ<å zH˜`û«
KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe. JO^Œ∞Hõx WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ≤ # ~°H~õ H° ÍÅ H˘`«Î Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞ `À_»Ê_»`å~Ú. ÑÖ\˜H˜
ãÖ|OkèOz U ã¨=∞ã¨ºHÔ <· å Ñïëê¯~°=ÚOk "≥^· ºŒ OÖ’, =∞#O Uq∞ u<åfl Ñ¨à`¡◊ À #q∞e Ö’ÑëH˜
46
áÈ`å~Ú. HÍ|\˜ì Ñ¨à√◊ ¡ P~ÀQÆºOQÍ LO_»Háõ È`Õ KåÖÏ #ëêìÅ∞<åfl~Ú. „Hõ=∞OQÍ ~°H~õ H° ÍÅ J<å~ÀQÍºÅ∞
HõÅ∞QÆ=K«∞Û. Ñ¨à√◊ ¡ ãïQÍæ ÖËHáõ È`Õ =∂#ã≤HOõ QÍ ‰õÄ_® #∂º#`åÉèÏ=O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. #Å∞QÆ∞i =∞^èºŒ ‰õΩ
~å=_®xH˜ ã≤QÆæÑ¨_»`å~°∞. D ã¨=∞ã¨ºÖËq q∞=∞‡efl ÉÏkèOK«x q^èŒOQÍ ^ŒO`«"≥·^ŒºOÖ’ qÑ¨¡"å`«‡Hõ
=∂~°∞ÊÖÁKåÛ~Ú. Z@∞=O\˜ ÉèÜ í ∂« Å‰õΩ Ö’#∞HÍ‰õΩO_® U =Ü«∞ã¨∞û "åÔ~<· å U zH˜`û« HÍ"åÅ<åfl
ã¨HÍÅOÖ’ J#∞Éè=í =Ú#fl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ ^•fi~å KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O KåÖÏ =∞Ozk.
=∂ JÉÏƒ~Ú „H˜HÔ @∞ì P_»∞`«∞O_»QÍ „Ñ¨=∂^ŒO [iy Ñ¨à√◊ ¡ qiyáÈÜ«∂~Ú. qiy#, T_ç# Ñ¨à#¡◊ ∞
KÕu`À <À\˜ =^ŒÌ J_»∞¤ ÃÑ@∞ìH˘x WO\˜H˜ =KåÛ_»∞. "≥O@<Õ =∂ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kOKåO. J~Ú`Õ
^ŒO`åÅ∞ HÀÖ’Ê‰õΩO_® U"≥<· å W`«~° ã¨∞~°H`∆˜ « =∂~åæÅ∞<åflÜ«∂? =ÚYºOQÍ „Ñ¨=∂^•ÅÖ’, ^ŒÜ∞« KÕã≤
`≥eÜ«∞*ËÜ∞« O_ç.
O ã¨∞=∂~°∞ S^Œ∞ q∞eÜ«∞#¡ =∞Ok „Ñ¨=∂^•Å∞, Ü«Ú^•úÅ∞ g\˜ =Å¡ `«=∞ Ñ¨à#¡◊ ∞ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ „Ñ¨=∂^ŒO [iy# `«~åfi`« HõhãÖ J~°QOÆ @ Ö’Ñ¨ÙÖ’ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOK«QeÆ y`Õ uiy
Ñ¨à#¡◊ ∞ J=∞~°∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O 90 âß`«O =~°‰Äõ LO@∞Ok.
J"≥∞iHõ<£ _≥O@Öò J™Èã≤Ü∞Õ +¨<£ =∞iÜ«Ú J"≥∞iHõ<£ JHÍ_»g∞ PÑ¶π Ñ‘_Ü ç ∂« „\˜H± _≥O\˜¢ãì‘ ãÖÜ«ÚHõOÎ QÍ
qiy# ÖË^• T_ç# Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ K«Åx¡ áêÅ∞ Hõey# ‰õO>ˇ#ÿ ~üÖ’ QÍh ÖË^• ÃãÖˇ<· £ ™⁄Å∂º#¡FQÍh
ÖË^• áê~°‡ã‘Ö’ ^˘iˆH =∞O^Œ∞ „=OÖ’QÍh "Õã≤ LOK«@O =Å# ÃãÖòã¨ K«xáÈ‰õΩO_® LO\ÏÜ«∞x
ã¨∂zã¨∞<Î åfl~Ú. D ÃãÖòû Ñ¨à#¡◊ ∞ uiy ^Œ=_» Z=ÚHõ‰Ωõ JuHÕKÕ q^è•#OÖ’ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ áê„`« áÈ+≤™êÎ~Ú.
qiy# =∞iÜ«Ú T_ç# Ñ¨à#¡◊ ∞ ¿ÑÑ¨~∞° Ö’ ÖË^• J@ì=ÚHõ¯ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜Ö’¡ LOK«@O =∞Ozk HÍ^Œ∞.
"å\˜ rq`«O HÍÅO `«yáæ È`«∞Ok. Sãπ LÑ¨Ü∂≥ yOK«@O ‰õÄ_® =∞Oz Ñ¨ûúŒ HÍ^Œ∞. Jq ‰õÄ_® Ñ¨à#¡◊ ∞
áê_»∞KÕ™êÎ~Ú. J^Õ q^èOŒ QÍ Ñ¨àH¡◊ ˜ JO\˜# =∞\˜ì =∞iÜ«Ú =∞~°HÅõ #∞ áÈQ˘>ËOì ^Œ∞‰õΩ qiy# ÖË^•
T_ç# "å\˜x U „^Œ=OÖ’#∂ Hõ_Q» ‰Æ Äõ _»^∞Œ .
W\©=e HÍÅOÖ’ _®Hõ~ì ü áêÖò ~å#fl~ü J<Õ ~°∂\òHÔ <åÖò xÑ¨Ù}∞_»∞ T_ç# =∞iÜ«Ú qiy# ÖË^•
áê_≥#· Ñ¨à#¡◊ ∞, Ñ¨<fl≥ O_»∞ QÆO@Å =~°‰Ωõ Ñ¨#∞fl K≥_áç È‰õΩO_® „|uH˜ LO_Õ@@∞¡ KÕã≤ Ñ¨à#¡◊ ∞ xÅ= LOKÕ
™⁄Å∂º+¨<£ Hõey# XHõ HõO>ˇ#ÿ ~ü#∞ Jaè=$kú KÕâß~°∞. „Ñ¨=∂^ŒO [iy#Ñ¨C_»∞ W`«~° â◊s~° ÉèÏQÍÅ∞ Ñ¨à¡◊
HõO>Ë ÉÏQÍ Z‰õΩ¯=QÍ ^≥|ƒu#flÑ¨C_»∞, ~å#fl~ü Ñ¨ûúŒ Ö’ Ñ¨à#¡◊ ∞ *Ï„QÆ`Î« KÕã≤ "≥^· ∞Œ ºxH˜ K«∂Ñ≤Oz# QÍÜ«∞O
=Å# U q^è"Œ ∞≥ #ÿ W|ƒOk HõÅQÆ‰Ωõ O_® =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ~åHõ=ÚO^Õ fã¨∞HÀ\ÏxH˜
<å‰õΩ `«~∞° K«∞QÍ ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ k. LÑ¨â=◊ ∞#O HÀãÖ "Õ_ç HÍÑ¨_O» ÃÑ_»∞`«∞<åfl#∞. ^•O`À
<å‰õΩ qÑ¨s`«"∞≥ #ÿ "åÑ¨Ù =zÛOk. =∞m§ =∞m§ ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ k. âßâ◊fi`« LÑ¨â=◊ ∞#O ZÖÏ J#flk
LáêÜ«∞O K≥ÑÊ¨ O_ç.
O ÑÖ\˜<˘Ñ≤Êx `«yOæ K«_®xH˜ "Õ_ç HÍÑ¨_®Å∞ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú J#flk Ñ¨ÓiÎQÍ J"åã¨=Î O.
Ñ¨#∞fl <˘Ñ≤ÊQÍ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ÉèÏQÍxH˜ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’#∂ "Õ_ç HÍÑ¨_®Å∞ ÃÑ@ì‰Äõ _»^∞Œ . nx=Å#
P ÉèÏQÆOÖ’x
"åÑ¨Ù =∞iO`« ÃÑiy, ~Àyx, ~Ày |O^è∞Œ =ÙÅ#∞ ‰õÄ_® ÉèÜ í ∂« O^Àà◊#Å‰õΩ QÆ∞iKÕã∞¨ OÎ k. nx=Å#
47
zH˜`û« KÕÜ∞« _»O ‰õÄ_® PÅã¨º=∞=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ g∞~°∞ "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç.
J=ã¨~åxfl |\˜ì ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« ÖË^• Ñ¨#∞fl fã≤"Ü Õ ∂« eû# zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
=∂ ÉÏ|∞ ã‘fi@∞¡, KåÔH@ ¡ ∞¡ ZHõ¯=QÍ uO@∂O\Ï_»∞. nx=Å# ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ ^Õ"∂≥ #x ÉèÜ í ∞« OQÍ
LOk. `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ K≥ÑÊ¨ QÆÅ~°∞.
O ã‘fi@∞¡, KåÔH@¡ ∞¡ u#_»O =Å# ^ŒO`« HõÜ ∆ ∞« O U~°Ê_»∞`«∞Ok. HÍh KåÔH@¡ ∞¡, ã‘fi@∞¡ `«=∞O`« `å=ÚQÍ
^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}O HÍ*ÏÅ=Ù. HÍh "å\˜x u#fl "≥O@<Õ ^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. nx =Å#
Ñ¨à§◊ ÃÑ· ã‘fi@¡ `åÅ∂‰õΩ =ÚHõ¯ÖËg JO@∞HÀ=Ù. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O ‰õÄ_® HõÅQÆ^∞Œ . ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê L#flÑ¨C_»∞
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o`Õ P Ñ¨àH¡◊ ˜ Ñ¶e≤ O¡ Q∑û KÕã≤ WOHÍ Z‰õΩ¯= _®"Õ∞*ò HÍ‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û.
<å‰õΩ XHõ Ñ¨#∞fl ~°O„^èOŒ Ñ¨_Oç k. HÍh ÃÑ^ŒÌ <˘Ñ≤Ê ÖË^∞Œ . U"≥∞<ÿ å "Õ_Qç Í, K«ÅQ¡ Í fã¨∞‰õΩO>Ë =∂„`«O
<˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ k. Ñ¨àh¡◊ fl QÍ~°Ñ\¨ ì˜ L<åfl~Ú. nxH˜ WO\’¡<Õ LO_ç KÕÜ∞« QÆeQˆ z\Ï¯Å∞O>Ë K≥ÑÊ¨ O_ç.
O ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« =∞<Õk KåÖÏ xâ◊≈|ÌOQÍ ™êˆQ „Ñ¨„H˜Ü∞« . <˘Ñ≤Ê „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ ^ŒO>Ë ^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O f„=™ê÷~ÚH˜
KÕ~∞° ‰õΩ#fl@∞¡ J~°O÷ . D ã≤u÷ Ö’ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ KåÖÏ ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_∞» `«∞Ok. <˘Ñ≤Ê ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ
LO@∞Ok. JO`ÕHÍHõ Y~°∞Û ‰õÄ_® JkèHOõ QÍ J=Ù`«∞Ok. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç`À xs‚`« HÍÅ =º=^è∞Œ Ö’¡ Ñ¨sHõÅ∆ ∞
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =Å# ^ŒO`åÅÖ’ U~°Ê_Õ ~°O„^è•Å∞, W`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ÑïjeOK«_®xH˜
J=ã¨~å#∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜, ^ŒO`åÅÃÑ· ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú# QÍ~°#∞ `˘ÅyOK«_®xH˜ ‰õÄ_® J=HÍâ◊O
LO@∞Ok. "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºx ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç.
<å‰õΩ XHõ Ñ¨#∞fl ÉÏQÍ Ñ¨ÙzÛáÈ~ÚOk. ^•x`Àáê@∞ <˘Ñ≤Ê JkèH=õ ∞=fi_»O`À ^ŒQ~æÆ Ö° ’ L#fl ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ ºx ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕÜ∂« Å<åfl~°∞. Wk U ~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`û« , ~°∂\ò HÔ <åÖòK~Õ Ú¿ãÎ <å
^ŒO`«O Ñ¨ÓiÎQÍ ÉÏQÆ=Ù`«∞O^•? Ñï}Ï=∂Å∞ `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
O ~°∂\ò HÔ <åÖò ^ä~≥ Ñ° ‘¶ KÕÜ∞« _»O =Å# ã¨`Ê« eù `åÅ∞ =O^Œ âß`«O LO\Ï~Ú. <åâ◊#=∞=Ù`«∞#fl
^ŒO`åxfl ~°HO∆˜ KÕO^Œ∞‰õΩ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ KÕ¿ã zH˜`û« „Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’¡ XHõ\ ˜ ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« .
nxÖ’ ^ŒO`åxfl ÃÑ· #∞Oz <≥=∞‡kQÍ `≥~z° , ^ŒO`« =¸ÅÖ’¡x W<≥ÊHù <∆õ #£ ∞ `˘ÅyOK«_®xH˜
â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° ™êÎ~∞° . P `«~∞° "å`« WÖÏ KÕã#≤ ~°O„^è•xfl [_»`fi« Ñ¨^•~åúÅ`À xOÑ≤ JHõ¯_» U~°Ê_ç# MÏmx
Ñ¨Ói™êÎ~∞° . ã¨~Ô #· Ñ¨ûúŒ Ö’ ZOÑ≤Hõ KÕã,≤ zH˜`û« KÕ¿ã Hˆ ã¨∞ÅÖ’ q[Ü«∂=HÍâßÅ∞ JkèHOõ QÍ LO\Ï~Ú.
J~Ú`Õ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕã#≤ Ñ¨Ê\˜H© H˘xfl Hˆ ã¨∞ÅÖ’ ~ÀyH˜ <˘Ñ≤Ê LÑ¨âq◊ ∞OK«^∞Œ . W@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∂Ö’¡
P ^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«Hõ `«ÑÊ¨ ^Œ∞.
<å‰õΩ `«~∞° K«∞QÍ ÑÖ\˜ <˘Ñ≤Ê =ã¨∂Î LO@∞Ok. HÍh _®Hõ~ì ûü ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥àÏ¡ÅO>Ë KåÖÏ ÉèÜ í ∞« O.
=∞O^Œ∞Å ^•fi~å ÑÖ\˜<˘Ñ≤Êx `˘ÅyOK«_O» ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞O^•?
O ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ Hˆ =ÅO =∞O^Œ∞Å ^•fi~å ÑÖ\˜<˘Ñ≤Êx `«yOæ K«_O» ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok J#flk
[#OÖ’ ÉÏQÍ „áêK«∞~°ºOÖ’ L#fl JáÈÇ¨ÏÅÖ’ XHõ\ .˜ ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê Hˆ =ÅO =∞O^Œ∞Å`À<Õ `«Q^æÆ ∞Œ . <˘Ñ≤ÊQÍ
L#fl ÑÖ\˜H˜ `«y# zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok. =∞O^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz <Õ~∞° QÍ H˘x
"å_»∞‰õΩ<Õ =∞O^Œ∞Å =Å# ÑÖ\˜<˘Ñ≤Ê `å`å¯eHõOQÍ LÑ¨âq◊ ∞ã¨∞OÎ k. J~Ú`Õ D <˘Ñ≤ÊH˜ =¸Å HÍ~°}ÏÅ∞
=∂„`«O JÖÏˆQ LO_çáÈ`å~Ú. JO^Œ∞KÕ`« g∞~°∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOK«_O» ZO`À J=ã¨~O° .
<å‰õΩ W\©=Å "≥∂ÖÏ~ü ^ŒO`åxH˜ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕ™ê~°∞. WÑ¨Ê\˜H© <å‰õΩ P Ñ¨#∞fl ^ŒQ~æÆ °
48
ã¨#flQÍ <˘Ñ≤Ê =ã¨∂áÎ È`«∂ LOk. <˘Ñ≤Ê H˘kÌQÍ<Õ L#flÑ¨Ê\˜H© ~å„uà◊√¡ Ñ¨_∞» HÀx=fi_»O ÖË^∞Œ . ~°∂\òHÔ <åÖò
zH˜`û« `«~∞° "å`« Jk `«Q∞Æ `æ ∞« O^Œx J#∞‰õΩ<åfl#∞ HÍh Ñ¶e¨ `«O ÖËHõ xã¨Ê $Ç¨Ï K≥O^•#∞. ~ÀA "≥Ú`«OÎ Ö’
J<ÕH™õ ê~°∞¡ <˘Ñ≤Ê =ã¨∂Î áÈ`«∂ LOk. nxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? nxH˜ =∂~°Oæ ã¨∂zOK«QÅÆ ~å?
O ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕÜ∂« Åx x~°~‚ ÚOK«_O» ~Àyx Ñ¨sHõ∆ KÕÜ∞« _»O ^•fi~å =∂„`«"∞Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"åºkè x~åú~°} HÀãÖ zH˜`«û KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O HõO>Ë, "åºkè x~åú~°} [iy# `«~°∞"å`« zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»"∞Õ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï =∞Ozk. g∞ q+¨Ü∞« OÖ’ QÆ∞iÎOKåeû# JOâßÅ∞ Wq. "åºkè x~åú~} °
ãïQÍæ [iy, ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« ã¨„Hõ=∞OQÍ KÕã≤ LO>Ë g∞~°∞ â◊G zH˜`åû#O`«~° <˘Ñ≤Ê`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl@∞¡
J~°Oú . <˘Ñ≤Ê <≥=∞‡kQÍ `«yáæ È`«∞Ok. Wk KåÖÏ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O. "åºkè x~åú~} ° ã¨„Hõ=∞OQÍ<Õ
[iy#Ñ¨Ê\˜H,© ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« ^•fi~å PtOz# Ñ¶e¨ `«O "≥Ú`«OÎ QÍ ÅaèOK«Háõ È~Ú LO_»=K«∞Û.
"åºkè x~åú~} ° ãïQÍæ [iy LO_»Háõ È=K«∞Û. ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« ‰õÄ_® ã¨„Hõ=∞OQÍ KÕã≤ LO_»Háõ È=K«∞Û.
D =¸_»∞ JOâßÖ’¡ U JOâ◊O g∞ q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨~Ô #· ^À ã¨=∞Ü«∞"Õ∞ x~åúiã¨∞OÎ k. "≥Ú^Œ\ ˜ JOâ◊O
ã¨~Ô #· ^Œx, g∞~°∞ =∞m¡ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥à§◊ =Åã≤# J=ã¨~O° ~åHõáÈ=K«∞Û#x Pt^•ÌO.
Ñ¨^ŒH˘O_Õà◊¡ =Ü«∞ã¨∞û#fl Ñ≤Å¡"å_ç áêÅÑÖ\˜H˜ ~°O„^èŒO Ñ¨_ç`Õ ^•xx ã≤"≥∞O\ò`À Ñ¶≤e¡OQ∑
KÕ~ÚOK«=K«∞Û<å? D áêÅÑ¨#∞fl HÕ^Œ∞QÍ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O =ã¨∞#Î flÑ¨C_»∞ ã≤"∞≥ O\ò KÕ~ÚOK«_O» =∞Oz^Õ<å?
O Wk KåÖÏ =∞Oz „Ñ¨âfl◊ . ™ê^è•~°}OQÍ âßâ◊fi`«ÔŒ `«O 11 ÖË^• 12 ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞Ö’
=ã¨∞OÎ k. J~Ú`Õ „Ñü"åi q+¨Ü∞« OÖ’#∂ W^Õ =Ü«∞ã¨∞Ö’ ~å"åÅx ÖË^∞Œ . âßâ◊fi`« ^ŒO`«O „Ñ¨H$õ u
ã¨ÇÏ¨ [OQÍ =KÕÛ =~°‰Äõ PQÍÅx ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . Hõ#∞Hõ áêÅÑÖ\˜H˜ ~°O„^èOŒ Ñ¨_#ç Ñ¨C_»∞
^•xH˜ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ KÕ~ÚOK«_O» =∞Ozk. J~Ú`Õ âßâ◊fi`« ^ŒO`«O ~å=_®xH˜ D áêÅÑ¨#∞fl U HÍ~°}OQÍ<≥<· å
J_»O¤ H˜QÍ =∂i`Õ =∂„`«O ^•xx `˘ÅyOK«=Åã≤ LO@∞Ok.
<å‰õΩ <À\˜Ö’ ^Œ=_» Z=ÚHõ "≥#∞HõÉÏè QÆOÖ’ z#fl^ŒO`åÅ∞ Éˇ\· H˜ ˜ =ã¨∞#Î flq. Wq *Ï˝#^ŒO`åÖË<å?
g\˜=Å¡ ÃÑ^ŒQÌ Í <˘Ñ≤Ê ÖË^∞Œ HÍh J™œHõ~º° OQÍ LO@∞#flk. g\˜ q+¨Ü∞« OÖ’ <Õ#∞ UO KÕÜ∂« e?
BEFORE XRAY AFTER XRAY
49
O *Ï˝#^ŒO`åÅ<Õ D ^ŒO`åÅ#∞ "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ =¸_»= "≥∂ÖÏ~üû JO\Ï=Ú. Wq ~Ô O_»=
"≥∂ÖÏ~üû "≥#∞Hõ =™êÎ~Ú. H˘xfl™ê~°∞¡ D ^ŒO`åÅ∞ Jã¨ÇÏ¨ [ suÖ’ ÃÑH· ˜ =™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ "å\˜=Å¡
ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú. D ^ŒO`«O zQÆ∞~°∞Ö’Ñ¨ÖË W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú LO_»@O =Å¡ ^•x K«∞@∞ì„Ñ¨H¯õ Å
LO_Õ Hõ}*ÏÖÏxH˜ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ™ÈˆH J=HÍâ◊O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_® W@∞=O\˜ ^ŒO`«O
=Å¡ ^•xH˜ =ÚO^Œ∞ LO_Õ ^ŒO`«O ‰õÄ_® ^≥|ƒux <åâ◊#=∞=Ù`«∞Ok. *Ï˝#^ŒO`«O zQÆ∞~°∞Ö’<Õ Ñ¨ÓiÎQÍ
W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú L#fl@¡~Ú`Õ JHõ¯_» XHõ uuÎ =∂ki x~å‡}O `«Ü∂« ~°=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ Wk J~°∞^Œ∞QÍ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. D ^ŒO`åÅ∞ PÇ¨~åxfl #=∞Å_®xH˜ HÍx, W`«~„° `å J=ã¨~åHõÅ∞ HÍh LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ =» Ù.
D ^ŒO`åÅ=Å¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl=∞=Ù`«∂ LO\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ g\˜x `˘ÅyOÑ¨*ãË ∞¨ HÀ"åÅx
ã¨ÅÇ¨ Wã¨∞OÎ \Ï~°∞. JÖÏˆQ "åºkè ÅHõ<∆ åÅ∞ f„=OQÍ ÖËHáõ È~Ú<å, P ÉèÏQÆO H©} ∆ O˜ K«O, f„="≥∞#ÿ
W<£ÃÑH¶ <∆õ ‰£ Ωõ QÆ∞iHÍ=_»O, ã≤ãìπ U~°Ê_»@O =O\˜q ãÖÉèqí ¿ãÎ ‰õÄ_® *Ï˝#^ŒO`åxfl `˘ÅyOK«∞HÀ"åeûOkQÍ
ã¨ÅÇ¨ W™êÎ~∞° .
<å ^ŒO`åÅ∞ KåÖÏ ã¨∞xfl`«OQÍ =∂i Uk u<åfl, Uk `åy<å KåÖÏ W|ƒOkQÍ LO@∞#flk.
^ŒO`åÅ∞ WÖÏ ã¨∞xfl`«OQÍ =∂~°_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? <å‰õΩ `«y# zH˜`û« ã¨∂zOK«QÅÆ ~°∞.
O ^ŒO`åÅ∞ ã¨∞xfl`«OQÍ =∂~°_®xH˜ J<ÕHõ ~°HÍÅ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. =ÚO^Œ∞QÍ g∞ ^ŒO`åÅÖ’
~°O„^è•Å∞ Ñ¨_®¤Ü∂« ? ÖËHõ ^ŒO`«OÃÑ#· QÆ\ Qì˜ Í LO_Õ Z<åq∞Öò ÉèÏQÆO ^≥|ƒu#fl_®? zQÆ∞à◊¡ =^ŒÌ U"≥∞<ÿ å
Ñ¨ÙO_»∞¡ Ñ¨_®¤Ü∂« ? ^ŒO`åÅ‰õΩ „á¶êHõÛ~°∞¡ JÜ«∂ºÜ«∂? =O\˜ q+¨Ü∂« Å#∞ Ñ¨sHÕ∆ z ã¨=∞ã¨º‰õΩ =¸ÅHÍ~°}Ïxfl
x~åúiOKåe. JÑ¨C_»∞ `«^#Œ ∞QÆ∞}"≥∞#ÿ zH˜`û« KÕÜ∂« eû LO@∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ^ŒO`åxH˜ ~°O„^èOŒ
Ñ¨_`ç Õ J=ã¨~å#∞QÆ∞}OQÍ ~°∂\òHÔ <åÖò zH˜`û« KÕÜ∞« _»O, ~°O„^è•xfl ã≤"∞≥ O@∞`À Ñ¨Ó_çÛ "ÕÜ∞« _»O =O\˜
„Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ LÑ¨Ü∂≥ yOKåe. XHõ"àÕ ◊ W"Õg ã¨=∞ã¨º‰õΩ HÍ~°}O HÍ#Ñ¨C_»∞ ^ŒO`åÅ ã¨∞xfl`«`åfixfl `«yOæ K«_®xH˜
_ôÃãã≤û >ˇlÿ OQ∑ @∂`ü¿Ñã¨∞`ì À ^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åeû LO@∞Ok. J=ã¨~åxfl |\˜ì W`«~° „Ñ¨„H˜Ü∞« Å#∞
g∞‰õΩ zH˜`û« KÕã∞¨ #Î fl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . P „Ñ¨HÍ~°O zH˜`û« fã¨∞‰õΩO>Ë g∞ ã¨=∞ã¨º Ñïëê¯~°=∞=Ù`∞« Ok.
50
H˘~°H_õ O» Hõ+Oì¨ QÍ LO>Ë...?
âßs~°Hõ P~ÀQÍºxH˜ ^ŒO`« ãÖ~°H} ∆õ `˘e"≥∞@∞ì.
^ŒO`åÅ∞ P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë, PÇ¨~åxfl ÉÏQÍ #q∞e
u#_» O ™ê^è Œ º =∞=Ù`« ∞ Ok. Ñ¶ ¨ e `« O QÍ PÇ¨  ~° O
ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ r~°‚"≥∞ÿ â◊s~åxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# áÈ+¨Hõ
Ñ¨^•~åúÅ∞ JO^Œ∞`å~Ú.
<À\˜ P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞‰õΩO>Ë âßs~°Hõ P~ÀQÍºxfl
HÍáê_»∞HÀ=_»O Hõ+ì̈"≥∞ÿ# Ñ¨x Ug∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
^ŒO`åÅ#∞ ~°HO∆˜ K«∞HÀ"åeû# J=ã¨~åxfl ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞
ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞. ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Z^Œ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ zH˜`û«
KÕÜ∞« _»O QÆÒ« Ö’ áÈe¿ã,Î P^è∞Œ xHõ, ™êOˆHuHõ
Ñï*Ï˝#O ÃÑiy# `«~∞° "å`« =∞iO`« ã¨∞ÅÉè`í ~« "° ∞≥ Oÿ k.
^ŒO`åÅ∞, ^Œ=_» Z=ÚHõÅ∞ HõeÑ≤ <À\˜ x~å‡}ÏxH˜ XHõ ~°∂áêxfl, „Hõ=∞ Ñ¨ûúŒ x HõeÑ≤™êÎ~Ú. D
x~å‡}OÖ’ U"≥∞<ÿ å Ö’áêÅ∞ ãÖÉèqí Oz#Ñ¨C_»∞ U Ñ¨^•~åú#fl~Ú<å H˘iH˜ u#_»O Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok.
W@∞=O\˜ x~å‡} Ö’áêÅ`À ÉÏ^èŒÑ¨_Õ "åiÖ’ ^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞Ñ¨^ŒúuÖ’ J=∞iÖË#@∞¡QÍ,
K«∂_»_®xH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ =∂„`«"∞Õ ÃÑH· ˜ HõxÑ≤Oz#Ñ¨Ê\˜H,© "åã¨"Î åxH˜ "å\˜ =Å# HõeQˆ W`«~„° `å
#ëêìÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú.
J<ÕH=õ ∞Ok ÃÑ^Œ"Ì åà◊√§, Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ‰õÄ_® ^ŒO`åÅ∞ XHõ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ ÖË#O^Œ∞=Å# H˘~°H_õ O» Ö’
ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#_»"∞Õ HÍHõ, âßs~°HOõ QÍ, ™ê=∂lHõÑ~¨ O° QÍ ‰õÄ_® W|ƒO^Œ∞Å#∞ Z^Œ∞~˘¯O@∂ LO\Ï~°∞.
ãïQÍæ H˘iH˜ u#ÖËHáõ È=_»=∞<Õk H˘O`«=~°‰Äõ =Oâ◊áê~°OÑ¨~º° OQÍ ãÖ„Hõq∞ã¨∞OÎ k. JO>Ë ^Œ=_» Z=ÚHõÅÖ’
^ŒO`åÅ J=∞iHõ ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËHáõ È=_»O =Å# ãïQÍæ H˘iH˜ u#_»O ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞.
J^Õq^èOŒ QÍ ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ^≥|ƒf¿ã H˘xfl =ºH˜QÎ `Æ « JÅ"å@¡ HÍ~°}OQÍ ‰õÄ_® ãïQÍæ H˘iH˜
u#ÖËx Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok. U^≥B· <å H˘iˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÕk ^ŒO`åÅ∞ <À\˜Ö’ "≥#∞Hõ‰Ωõ "≥à_¡◊ O»
=O\˜ JÅ"å@∞¡ (L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ QÀà◊√¡ H˘iˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’, HÕk ÃÑ^Œqx H˘iˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÕk
^ŒO`åÅ∞ H˘kÌQÍ "≥#∞Hõ‰Ωõ fã¨∞‰õΩO\ÏO.) ãïQÍæ H˘~°HÖõ xË Ñïã≤uÎ H˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
z#fl`«#OÖ’ <À\˜Ö’ "ÕÅ∞ÃÑ@∞ìH˘x pHõ_O» =O\˜ JÅ"å@∞¡ HÍ~°}OQÍ âßâ◊fi`« ^ŒO`åÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
áê_»∞K«∞‰õΩx =™êÎ~Ú. W@∞=O\˜ JÅ"å@∞¡ ‰õÄ_® ãïQÍæ H˘~°HÖõ xË ã≤u÷ H˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ "ÕÅ∞ pHõ_=» ∞<Õ JÅ"å@∞#∞ ™ê^è•~°}OQÍ Pˆ~à◊¡ =Ü«∞ã¨∞û =KÕÛãïH˜ =∂<Õ™êÎ~∞° . J~Ú`Õ
z#fl =Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ D ã¨=∞ã¨º HÀãÖ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨kOK«_O» =Å# L`«=Î ∞ Ñ¶e¨ `åÅ∞O\Ï~Ú.
ãïQÍæ H˘~°HÖõ HË áõ È=_®xH˜ =∞~˘Hõ =ÚYº HÍ~°}O H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O. "å\˜ ™ê÷#OÖ’ Hõ$„u=∞
^ŒO`åÅ∞ J=∞~°∞ÛHÀHõáÈ=_»O =Å# =ÚY Hõ=oHõÅÖ’ ‰õÄ_® =∂~°∞Ê ãÖÉèqí ã¨∞OÎ k.
51
zH˜`û« :
HÍ™È‡\˜H± HÍO@∂iOQ∑: ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞QÍ =zÛ# âßâ◊fi`« ^ŒO`åÅ‰õΩ XHõ ã¨~Ô #· ~°∂Ñ¨q∞=fi_»O
^•fi~å ãïQÍæ H˘iˆH ÖÏQÍ KÕÜ∞« _»O ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok.
P~Àú_®O\˜Hû± : nxÖ’ ^ŒO`åÅ#∞ XHõ „Hõ=∞ Ñ¨ûúŒ Ö’ uiy J=∞~°∞™êÎ~∞° . nx ^•fi~å Ñ¨Å∞=~°∞ã¨
JO^ŒOQÍ =∂~°_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®, H˘~°H_õ ®xH˜ ãÖ|OkèOz# Ñ¨Å∞ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ Ñïëê¯~°O Åaèã∞¨ OÎ k.
ÉÏO_çOQ∑ : nxÖ’ ÃÑ· ^ŒO`åÅ#∞ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O`À ãïKÕÜ∞« _»O ^•fi~å ÃÑ· Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ HÕk
Ñ¨Å∞=~°∞ã¨`À Hõeã≤ ã¨~Ô #· Ñ¨ûúŒ Ö’ =™êÎ~Ú. H˘xfl Hˆ ã¨∞ÅÖ’ D q^è•#O ZO`À LÑ¨ÜÚ« HõOÎ QÍ LO@∞Ok.
„H“xOQ∑ : H˘xfl Hˆ ã¨∞ÅÖ’ Ñ¨à√◊ ¡ JiyáÈ=_»O =Å# H˘iˆH q^è•#O ãïQÍæ LO_»^∞Œ . =ÚYºOQÍ
=Ü«∞ã¨∞û g∞i# "åiÖ’#∂, Ñ¨à√◊ ¡ H˘iˆH JÅ"å@∞ L#fl"åiÖ’#∂ ^ŒO`åÅ∞ JiyáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
W@∞ =O\˜ "åiH˜ D q^è•#O ZO`À LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
„a_≥ã˚ π : U^Õx HÍ~°}O KÕ`« XHõ\˜ ÖË^• ~Ô O_»∞ ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ ÖË^• zH˜`û« Ö’
ÉèÏQÆOQÍ "å\˜x `˘ÅyOKåeû =zÛ#Ñ¨C_»∞ Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ#∞ P^è•~°O KÕã∞¨ ‰õΩx „a_ç˚ Ñ¨ûúŒ Ö’
Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°∞™êÎ~∞° . H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ~Ú# Hˆ ã¨∞ÅÖ’ D q^è•#O LÑ¨ÜÚ« HõOÎ QÍ
LO@∞Ok.
52
<À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#
^ŒO`« "≥^· ºŒ q*Ï˝#O ÃÑiˆQ H˘nÌ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞
‰õÄ_® Z‰õΩ¯==Ù`«∞<åfl~Ú. =∂#= r=# q^è•#OÖ’
=∂~°∞ÊÅ∞, PÇ¨~°Ñ¨Ù JÅ"å@∞¡ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ
HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. <åQÆiHõ ÃÑiˆQ H˘nÌ „Ñ¨[Å∞ á¶êãπì
Ñ¶¨Ù_£û‰õΩ ÉÏQÍ JÅ"å@∞ Ñ¨_»∞`«∞<åfl~°∞. á¶êãπì Ñ¶¨Ù_£û
Z‰õΩ¯=QÍ u<Õ "åiH˜ =ÚYºOQÍ Ü«Ú=`«‰õΩ ^ŒO`«
"åº^è∞Œ Å∞ Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞<åfl~Ú.
H˘O`«=∞Ok q^•º~°∞Å÷ ∞ K«^∞Œ =Ù`«∂ „aeÜ«∞O\ò
ã¨∂_ì O≥ \òûQÍ ¿Ñ~°∞ `≥K∞« Û‰õΩO\Ï~°∞. "åà◊√¡ ZO`« `≥e"≥#·
q^•º~°∞Å÷ ~Ú<å "åà◊¡ Z^Œ∞~°∞QÍ xÅ|_ç
=∂\Ï¡_®ÅO>Ë Jã¨ÇÏ¨ ºO "Õã∞¨ OÎ k. nxH˜ HÍ~°}O "åi <À\˜#∞Oz =KÕÛ ^Œ∞~åfiã¨<.Õ D ^Œ∞~åfiã¨#
=Å# Éˇ\· "˜ åˆ~ HÍ‰õΩO_®, WO\’¡x "å~°∞ ‰õÄ_® ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~°∞. zQÆ∞à◊√¡ [|∞ƒ#∞ x~°H¡ ∆õ ºO KÕÜ∞« _»O
=Å# <À\˜#∞Oz ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ @∞Ok.
=∞x+≤H˜ =$^•úÑº¨ O =ã¨∞OÎ k HÍx ^ŒO`åÅ‰õΩ ~å^Œ∞. ã¨~Ô #· *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞‰õΩO>Ë =$^•úÑ ¨ Ü«∞OÖ’
‰õÄ_® ^ŒO`åÅ∞ ^Œ$_èO» QÍ LO\Ï~Ú. rq`åO`«O LO_»=Åã≤# Ñ¨à√◊ ¡ ã¨~Ô #· „â◊^úŒ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O`À
ÃÑiÜ≥∂PO@Öò "åº^è∞Œ Å`À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ T_çáÈ`«∞<åfl~Ú. H˘xfl *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞‰õΩO>Ë WÖÏ ^ŒO`åÅ∞
T_çáÈ=_®xfl JiHõ@=ì K«∞Û.
KåÖÏ=∞OkH˜ 18 ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•\˜#Ñ¨Ê\˜#∞Oz U^À XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè =ã¨∞OÎ k.
35 ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û ^•\˜# „Ñü #Å∞QÆ∞iÖ’ =ÚQÆ∞iæ x D "åºkè Ñ‘_ãç ∞¨ OÎ k. U =Ü«∞ã¨∞ûÖ’
J~Ú<å ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åº^è∞Œ Å∞ ~å=K«∞Û. J~Ú^•~°∞ ãÖ=`«û~åÅ Ñ≤ÅÅ¡ Ö’ ‰õÄ_® D [|∞ƒ ÅHõ}∆ ÏÅ∞
HõxÑ≤Oz<å Pâ◊Û~°ºáÈ#Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ .
ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò JO>Ë Ñ¨à¡◊ K«∞@∂ì Jx J~°O÷ . D ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åº^è∞Œ ÅÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞<åfl~Ú.
Wq Jhfl zQÆ∞à◊√,¡ Z=ÚHõÅ∞, D Z=ÚHõÅ#∞ HõeÑ≤ LOKÕ eQÆ"∞≥ O@¡#∞ ^≥|ƒ f¿ã ÉÏºH©iì Ü«∂ =Å#
HõeQˆ "Õ. ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åº^è∞Œ ÅxflO\˜Ö’#∂ <˘Ñ≤Ê LO_»^∞Œ . <≥=∞‡kQÍ HÍx, `«fi~°`fi« ~°QÍ HÍx Wq
"åºÑ≤™êÎ~Ú.
„Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çH˜ Ñ¨à#¡◊ ∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ >Ë D "åº^è∞Œ Å#∞ „áê~°OÉè^í âŒ Ö◊ ’<Õ `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
ÖËHáõ È`Õ zQÆ∞à◊√,¡ ^Œ=_» Z=ÚHõÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ^≥|ƒ ux Ñ¨à√◊ ¡ Ñ‘H˜ "ÕÜ∂« eû# Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò _çã*‘ ò J<Õk zQÆ∞à◊√,¡ Z=ÚHõÅ "åºkè. Ñ¨à√◊ ,¡ zQÆ∞à◊√,¡ ^Œ=_»ÅÖ’x Z=ÚHõÅ‰õΩ
W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ ÖË^• W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ~å=_»"∞Õ D "åºkè ÅHõ} ∆ O. Ñ¨à¡◊ g∞^Œ U~°Ê_Õ áêzÖ’x ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ =Å#
D "åºkè HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
„Ñ¨^=Œä ∞ ^ŒâÖ◊ ’ D zQÆ∞à◊¡ "åºkèx lOl"≥\· ã˜ π JO\Ï~°∞. "åºkè H˘OK≥O =Úki# `«~∞° "å`«
53
ÃÑiÜ≥∂_®O\˜ãπ JO\Ï~°∞. â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O» ^ŒQ~æÆ #° ∞Oz â◊„ã¨Î zH˜`û« =~°‰Äõ ^Œâ#◊ ∞|\˜ì D "åºkèH˜
zH˜`û« LO@∞Ok. ZÑ¨C_»∂ Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèOí QÍ `À=Ú‰õΩO@∂, Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl Ñ¨^•~å÷Å#∞ á¶êã¡ O≤ Q∑
^•fi~å `˘ÅyOK«∞‰õΩO@∂ J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ ã¨HÍÅOÖ’ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç ã¨Ç¨ Ü«∞O`À Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« ‰õΩx D
zQÆ∞à◊¡ "åºkè ÉÏi# Ñ¨_‰» Ωõ O_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û.
<À\˜ "≥O@ ^Œ∞~åfiã¨#, Z„~°\ ˜ zQÆ∞à◊√,¡ zQÆ∞à◊¡ <˘Ñ≤Ê, zQÆ∞à◊#¡ ∞Oz ~°HOÎõ HÍ~°_O» , H˘iH˜#Ñ¨C_»∞
Ñ¨à√◊ ¡ Hõ^ÅŒ _»O, Ñ¨à√◊ ¡ zQÆ∞à◊¡ =∞^èºŒ p=Ú HÍ~°_O» `«k`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#flÑ¨C_»∞ zQÆ∞à◊√¡
=Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ`«∞O\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ Ñ¨à√◊ ¡ ÃÑ^ŒqÌ QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
"≥Ú^Œ\ ˜ ^Œâ◊ J~Ú# lOl"≥\· ã˜ Öπ ’ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ =∂„`«"∞Õ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ Ç¨x Hõey™êÎ~Ú. D ^ŒâÖ◊ ’
*Ï„QÆ`Î« Ñ¨_`ç Õ Ñ¨à#¡◊ ∞ HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜ H˘O`« =~°‰Äõ gÅ∞ LO@∞Ok. zQÆ∞à◊√¡ P~ÀQÆºOQÍ L#flO`«
HÍÅO QÆ\ Qì˜ Í LO\Ï~Ú. zQÆ∞à◊#¡ ∞Oz ~°H„Îõ ™ê=O [~°∞QÆ^∞Œ .
z#fl ÃÑ|·¶ ~üû Ñ¨à#¡◊ ∞ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ "å\˜ "≥#∞Hõ Z=ÚHõ#∞ QÆ\ Qì˜ Í Ñ¨\ ì˜ LOK«∞`å~Ú. Hõ#∞Hõ D ~Ô O_»∂
Hõeã≤ L#fl ÉèÏQÆ=∞O`å áêz U~°Ê_ç<å ^•xx `˘ÅyOK«_®xH˜ gÅ∞QÍ<Õ LO@∞Ok. J~Ú`Õ áêzx
`˘ÅyOK«‰Ωõ O_® LO>Ë P „áêO`«OÖ’ U~°Ê_ç# ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ã JáêÜ«∞Hõ~° Ñ¨^•~å÷Å∞ zQÆ∞à◊#¡ ∞
^≥|ƒ f™êÎ~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ lOl"≥\· ã˜ π "åºkè ™È‰õΩ`«∞Ok. D ^ŒâÖ◊ ’ zQÆ∞à◊√¡ "åz LO\Ï~Ú. "å\˜#∞Oz
~°HÎõ „™ê=O LO@∞Ok.
Ô~O_»= ^Œâ◊Ö’ ÃÑiÜ≥∂_®O\˜ãπQÍ =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∞Ok. D ^Œâ◊Ö’ zQÆ∞à◊¡ W<£ÃÑ¶Hõ∆<£
f„=`«~=° ∞=Ù`«∞Ok. ÑÖ\˜x QÆ\ Qì˜ Í Ñ¨\ ì˜ LOKÕ Z=ÚHõ, ÃÑ|·¶ ~ü ‰õÄ_® ^≥|ƒ uO\Ï~Ú. ÑÖ\˜#∞Oz
zQÆ∞à◊√¡ "Õ~∞° Ñ¨_@ » O P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. zQÆ∞à◊¡ z=~° áêÔH\òÖÏQÍ U~°Ê_ç# áêz, z#fl z#fl PÇ¨~°
Ñ¨^•~å÷Å =ÚHõ¯Å∞ JHõ¯_» W~°∞‰õΩ¯O@∂ LO\Ï~Ú. D ^ŒâÖ◊ ’ zH˜`û« KÕã<≤ å Ñ¨ÓiÎ #+Öì [~°∞QÆ‰Ωõ O_®
x"åiOK«=K«∞Û. WÖÏO\˜ ^ŒâÖ◊ ’ ÑÖ\˜ =¸ÅÉèÏQÆO (~°∂\ò) Éˇ@ · Ñ¨_ç =∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞,
`åˆQ h~°∞, j`«Å áêhÜ«∂Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q _≥O\˜<‰£ Ωõ `«Q∞Æ Å∞`«∞O_»@O`À Ñ¨à√◊ ¡ l=Ùfi# ÖÏQÆ∞`å~Ú.
nx `«~∞° "å`« ^Œâ◊ =∞iO`« f„=OQÍ LO@∞Ok. Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ¨\ ì˜ LOKÕ Z=ÚHõ, ÃÑ|·¶ ~üû W<£ÃÑH¶ <∆õ `£ À
Ñ¨ÓiÎQÍ ^≥|ƒ uO\Ï~Ú. ^Õxh ãïQÍæ H˘~°HÖõ xË ã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok. WOHÍ Z‰õΩ¯= #+Öì [~°∞QÆ‰Ωõ O_®
LO_»\ÏxH˜ JÑ¨C_»∞ ^≥|ƒ u#fl ÑÖ\˜x `˘ÅyOKåeû LO@∞Ok.
Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïQÍæ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀHõáÈ=_»O =Å# „Hõ=∞OQÍ Ñ¨à¡◊ g∞^Œ áêz ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ`«∞Ok. D áêzÖ’
ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ =$kú K≥O^Œ∞`å~Ú. Jq L`«ÊuÎ KÕ¿ã H˘xfl ~°™êÜ«∞<åÅ∞ zQÆ∞à◊#¡ ∞ ^≥|ƒ f™êÎ~Ú. ÑÖ\˜
"≥Ú^Œà√◊ ¡ Hõ^ÅŒ _»O`À „Hõ=∞OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ`å~Ú.
ZÖÏ x"åiOKåe?
zQÆ∞à◊,¡ Z=ÚHõÅ "åºkè ~å‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë Ñ¨à¡◊ g∞^Œ áêz U~°Ê_»‰Ωõ O_® „Ñü ~ÀE ~Ô O_»∞Ñ¨Ó@ÖÏ
â◊√„ÉèOí QÍ Ñ¨à#¡◊ ∞ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe. Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl z#fl z#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞ fÜ«∞HõáÈ`Õ Jq
‰õΩo¡ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ U~°Ê_»=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx á¶êã¡ O≤ Q∑ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl Ñ¨^•~å÷Å#∞
„Ñü~ÀE fã≤ "Õã∞¨ OÎ _®e.
54
=∂ "åi =Ü«∞ã¨∞ 46 ãÖ=`«û~åÅ∞. =∂ "å~°∞ =∂\Ï¡_@ Õ Ñ¨C_»∞ <À\˜ #∞O_ç ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k.
~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú<å HÍh =∂ "åi <À\˜ #∞O_ç ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k. D
^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞ K≥ÑÊ¨ O_ç? JÖÏˆQ <À\˜ #∞O_ç ^Œ∞~åfiã¨# ~å‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë U q^è"Œ ∞≥ #ÿ
zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe? q=iOK«QÅÆ ~°∞?
O Ç¨~ÚQÍ =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í #"Õfi"å~°∞ ~ÀQÍÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~°∞. #=Ùfi \ÏxH± Ñ¨x KÕã∞¨ OÎ k.
J~Ú`Õ H˘O`«=∞Ok WÖÏ =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í #=fiÖËHáõ È`å~°∞. Jã¨Å∞ #Å∞QÆ∞iÖ’ L#flÑ¨C_»∞ =∂\Ï¡_\» ÏxH˜
‰õÄ_® [O‰õΩ`å~°∞. nxH˜ HÍ~°}O "åi <À\˜ #∞O_ç "≥Å∞=_Õ ^Œ∞~åfiã¨#.
Ju ™ê^è•~°} ã¨=∞ã¨ºQÍ HõxÑ≤OKÕ D <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#Å‰õΩ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. ^ŒO`åÅ∞,
zQÆ∞à◊Ã¡ Ñ· U~°Ê_ç# ÉÏH©iì Ü«∂ q_»∞^ŒÅ KÕ¿ã "åã¨# XHõ HÍ~°}O. "≥Å∞¡e,¡ Le¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q u#flÑ¨C_»∞ D
ã¨=∞ã¨º =∞iO`« [\˜Å=∞=Ù`«∞Ok.
^è∂Œ =∞áê#O <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ =∞~˘Hõ „Ñ¨^•è # HÍ~°}O. =Ú‰õΩ¯, L^Œ~° ãÖ|Okè`« J<å~ÀQÍºÅ∞
=Å# ‰õÄ_® <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok.
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú# PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ ‰õΩo¡áÈ=_»O, Ñ¨à¡◊ g∞^Œ QÍ~°Ñ@ ¨ _ì O» =O\˜q ‰õÄ_®
<À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ ^•i f™êÎ~Ú. „Ñ¨f~ÀA ~Ô O_»∞ Ñ¨Ó@ÖÏ ^ŒO`åÅ#∞ „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O ^•fi~å D
ã¨=∞ã¨º#∞ H˘O`« =~°‰Ωõ JiHõ@=ì K«∞Û.
^ŒO`åÅ∞ zQÆ∞à◊Ã¡ Ñ· KÕi# ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}OQÍ HõeQˆ zQÆ∞à◊¡ "åº^Œ∞Å∞, ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#_»O
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~°O HÀãÖ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kOK«_O» , `«y# zH˜`û« fã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~O° .
<å =Ü«∞ã¨∞ 20 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ HÍÖËlH˜ "≥à√◊ <Î åfl#∞. „ÃÑO¶ _£û`À =∂\Ï¡_@ Õ Ñ¨C_»∞ <å <À\˜
#∞O_ç ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k. "åà◊¡ =ÚO^Œ∞ =∂\Ï¡_Ö» HË õ áÈ`«∞<åfl#∞. ^Œ∞~åfiã¨# ~å‰õΩO_® LO_®ÅO>Ë
ZÖÏO\˜ zH˜`û« J=ã¨~O° , q=iOK«QÅÆ ~°∞?
O <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# LO^Œx =∞#O z#fl z#fl ãÖHˆ `åÅ ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. =∂\Ï¡_∞» `«∞#flÑ¨C_»∞
Z^Œ∞\˜ =ºH˜Î Ñ¨H¯õ ‰õΩ `«ÑC¨ HÀ=_»O =O\˜ q+¨Ü∂« Å ^•fi~å <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# L#fl@∞¡ QÆ∞iÎOKåe.
JÖÏˆQ KÕu =∞}˜H@ õ ∞ì ^ŒQ~æÆ ° <åÅ∞Hõ`À H˘kÌQÍ `åH˜, JHõ¯_» =KÕÛ "åã¨##∞ |\˜ì <À\˜ #∞Oz
^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ ^•? ÖË^• J<Õ q+¨Ü∂« xfl `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
JO`ÕHÍ‰õΩO_®, qâ◊fiã¨hÜ«∞"≥∞#ÿ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_çx J_»Q_Æ O» ^•fi~å ‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º L#fln ÖËxn
`≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
<À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "å~°∞ ZÑ¨C_»∂ <À\˜x, ^ŒO`åÅ#∞, â◊√„ÉèOí QÍ, `å*ÏQÍ
LOK«∞HÀ=_»O „áê~°OaèOz XHõ JÅ"å@∞QÍ =∂~°∞ÛHÀ"åe.
^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¨\ #ì˜ QÍ~°#∞, @∂`ü„Éˇ+`π À â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀÖËx <À\˜ Ö’Ñë ÉèÏQÍÅ#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç`À
â◊√„ÉèOí KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å#∞ <À\˜ Ñïâ◊√„|`«#∞ HÍáê_»∞HÀ"åe.
zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞, <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#, ~°∞z `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O =O\˜ ãÖHˆ `åÅ∞ `«~∞° K«∞QÍ =ãÖÎ >Ë
J„â◊^úŒ KÕÜ∞« ‰õΩO_® "≥^· ºŒ ã¨=∂Ü«∞O á⁄O^•e.
=∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞, =∞O^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜ q=~åÅ#∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ XHõ
55
_≥·sÖ’ ~åã≤ LOK«∞HÀ=_»O ^•fi~å <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨#‰õΩ HÍ~°}"Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ
^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
á¶È~Ô¡ _· £ L#fl @∂`ü¿Ñã¨∞`ì À ~ÀE ~Ô O_»∞ Ñ¨Ó@ÖÏ ^ŒO`åÅ#∞, zQÆ∞à◊#¡ ∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O J=ã¨~O° .
WÖÏ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ#fl „Ñü™ês <åÅ∞Hõ#∞ ‰õÄ_® â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe.
Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ "å_Õ"å~°∞ ~å„u ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ "å\˜x <À\˜ #∞Oz fã≤"Ü Õ ∂« e. nx =Å# <À\˜H˜
q„âßOu Åaèã∞¨ OÎ k. Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ @∂`ü¿Ñã¨∞`ì À â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« O» =Å# "å\˜ÃÑ· w`«Å∞ =O\˜q Ñ¨_,ç Ñ¨à√◊ ¡
ÖÏy#@∞¡ LO_ç <˘Ñ≤Êx HõÅ∞QÆ*™Ë êÎ~Ú. JO`ÕQÍHõ "å\˜ ã¨ÇÏ¨ [ "≥∞~°∞Ñ¨Ù#∞ ‰õÄ_® HÀÖ’Ê`å~Ú.
Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ QÀ~°∞"≥KÛ« x h\˜`À â◊√„ÉèOí KÕÜ∂« e. g\˜ HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕã#≤ „H©=Ú
ÖË^• aà◊Å¡ #∞ "å_ç â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O =∞Ozk.
<Õ#∞ _ç„w "≥Ú^Œ\ ˜ ãÖ=`«û~°O K«^∞Œ =Ù`«∞<åfl#∞. <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. D
ã¨=∞ã¨º Ñïëê¯~°O HÀãÖ J<ÕH~õ H° ÍÅ =∞O^Œ∞Å∞ "å_®#∞. J~Ú<å `«y# Ñ¶e¨ `«O HõxÑ≤OK«Ö^Ë ∞Œ . <Õ#∞
ZÖÏO\˜ zH˜`û« fã¨∞HÀ"åÖ’ `≥eÜ«∞*ËÜ∞« QÆÅ~°∞.
O ™ê^è•~°}OQÍ PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ PÇ¨~°ÑÙ¨ `«∞#HõÅ∞ H˘xfl W~°∞‰õΩ¯áÈ`å~Ú.
nxx ãïQÍæ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ`Õ "å\˜ÃÑ· ÉÏH©iì Ü«∂ KÕi Jq ‰õΩo§ áÈÜÕ∞ÖÏ KÕ™êÎ~Ú. nx=Å¡ <À\˜
#∞O_ç ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k. zQÆ∞à◊§ "åºkè =Å¡ ‰õÄ_® ^Œ∞~åfiã¨# =ã¨∞OÎ k. Ñ¨àg¡◊ ∞^Œ U~°Ê_Õáêz ÖË^• QÍ~°
ÖË^• ¿ÑH¡ ± Å=}ÏÅ`À Hõeã≤ \Ï~°~ì Qæ° Í =∂~°∞`å~Ú. W@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl"≥∞#ÿ Ñ¨C_»∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞
¿ã¯eOQ∑ J<Õ Ñ¨ûÌŒ ^•fi~å ^ŒO`åÅÃÑ· L#fl ¿ÑH¡ #± ∞ `˘Åy™êÎ~∞° . JÖÏˆQ ÑÖ\˜ K«∞@∂ì L#fl QÍ~°#∞
`˘ÅyOz W<£ÃÑH¶ <∆õ £ `«Q_æÆ ®xH˜ =∞O^Œ∞Å∞ W™êÎ~∞° . JÑ¨C_»∞ zQÆ∞à◊√§ =∞m¡ ™ê^è•~°} ã≤u÷ H˜ =™êÎ~Ú.
XHõ"àÕ ◊ ^ŒO`åÖ’¡ Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨#∞fl LO>Ë PÇ¨~°O JHõ¯_» W~°∞‰õΩ¯x ‰õÄ_® D <À\˜ ^Œ∞~åfiã¨# ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO
HÍ=K«∞Û. Hõ#∞Hõ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨k¿ã,Î ^ŒO`åÅ#∞, zQÆ∞à◊§#∞ Ñ¨sHÕ∆ z `«^#Œ ∞QÆ∞}"≥∞#ÿ zH˜`û« ,
ã¨ÅÇ¨Å∞ JO^Œ*™Ë êÎ~∞° . „Ñü ~ÀE ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe. áê¡ãO≤ Q∑ J<Õ „Ñ¨„H˜Ü∞« ^•fi~å ^ŒO`åÅ
=∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ#∞ `˘ÅyOK«∞‰õΩO@∂ LO_®e. „Ñü P~°∞ <≥ÅÅ‰õΩ XHõ™êi ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx
ãÖ„Ñ¨k¿ã,Î ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ~å‰õΩO_® *Ï„QÆ`ÑÎ« _¨ ∞» `«∞O_»=K«∞Û.
56
zQÆ∞à◊¡ "åºkè
zQÆ∞à◊√¡ "åÑ¨Ù#‰õΩ QÆ∞i HÍ=_®xfl "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’
lOl"≥\· ã˜ π JO\Ï~°∞. ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}OQÍ zQÆ∞à◊√¡
^≥|ƒ u#_»O ^•fi~å D "åºkè U~°Ê_»∞`«∞Ok.
lOl"≥\· ã˜ π
HEALTHY NORMAL GUMS zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ , ^ŒO`åÅ‰õΩ =∞^èºŒ LO_Õ ã¨#flx MÏm
ã¨Ö÷ ÏÖ’¡ PÇ¨~°ÑÙ¨ `«∞#HõÅ∞ ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O, ^ŒO`åÅÃÑ·
áêz (\Ï~°ì~ü) U~°Ê_»@O ^•fi~å JHõ¯_» ÉÏH©ìiÜ«∂
KÕ~°∞`«∞Ok. ^ŒO`åÅÃÑ·#, ãÖ^Œ∞Ö’¡ xÅ∞= LO_Õ
Ñ¨^•~å÷Å∞ Ju ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ Ñï=∂}OÖ’ L#flÑ¨Ê\˜H,©
GINGIVITIS "å\˜Ö’H˜ ÉÏH©iì Ü«∂ KÕi
~°™êÜ«∞<åÅ#∞, q+¨Ñ^¨ •~å÷Å#∞ L`«ÊuÎ KÕ™êÎ~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ P ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì L#fl zQÆ∞~°∞ÉèÏQÆO
Z„~°QÍ HõOk, "åÑ¨Ù U~°Ê_»∞`«∞Ok. D ã≤u÷ x W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
D W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ n~°H… ÍÅOáê@∞ H˘#™êy ^ŒO`åÅ‰õΩ, zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ =∞^èºŒ #∞Oz HÕk =~°‰Äõ ÃÑiy,
^Œ=_» Z=ÚHõ ^≥|ƒu<Õ Ñïã≤u÷ ^•i fã¨∞OÎ k. ^Œ=_» Z=ÚHõ ^≥|ƒu#_»O =Å¡ ^ŒO`åÅ∞ =^Œ∞Å∞QÍ
`«Ü∂« ~Ô · T_çáÈ`å~Ú. ÖË^• `«ÑÊ¨ xãïQÍ "å\˜x ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À `˘ÅyOK«∞HÀ"åeû# Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
^ŒO`åÅ#∞ „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O, ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ`À ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ , ÃÑ#· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl
áêzx `˘ÅyOÑ¨*ãË ∞¨ HÀ=_»O (¿ã¯eOQ∑) "≥Ú^ŒÖ#·ˇ K«~º° Å =Å¡ ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û.
^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèíO KÕ~ÚOK«∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`« =∞m¡ H˘xfl QÆO@ÅÖ’<Õ "å\˜ÃÑ· áêz ¿Ñ~°∞HÀ=_»O
P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ "å\˜Ö’ ÉÏH©iì Ü«∂ KÕi =$kú K≥Ok, W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ ™ÈHõ_®xH˜ HõhãÖ =¸_»∞
<≥ÅÅ ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_∞» `«∞Ok.
^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ ÉèÏQÍxfl (ÃÑiÜ≥∂_®O@~ü áêÔH\òû) ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À „Ñü =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞
<≥ÅÅ‰õΩ XHõ™êi â◊√„ÉèOí KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O J=ã¨~O° . JÖÏˆQ ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ zQÆ∞à◊√,¡ ^Œ=_»
Z=ÚHõ, Hõ}*ÏÅO P~ÀQÆº=O`«OQÍ L#fl =º‰õΩÅÎ ∞ „Ñü P~°∞ <≥ÅÅ‰õΩ XHõ™êi ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À â◊√„ÉèOí
KÕ~ÚOK«∞‰õΩO@∂ LO>Ë ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ãÖ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û.
zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ +¨<£ ™ÈH˜#Ñ¨C_»∞ ã¨~Ô #· ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«Q∞Æ zH˜`û« fã¨∞HÀx Ñ¨HO∆õ Ö’ Jk JHõ™ê‡`«∞QÎ Í
ÃÑiy 'Z‰õÄº\ò <≥„H˘>ˇlÿ OQ∑ JÅûˆ~\˜"£ lOl"≥\· ã˜ —π J<Õ "åºkèH˜ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û.
D "åºkè ™ÈHõ_®xH˜ Ñ¶Ó¨ ºã≤áê¶ ~ü‡ ÃãÊÂ ~ÀH©\ò ~°HÍxH˜ K≥Ok# ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}"≥∞#ÿ Ñ¨Ê\˜H,© nxx
áÈ+¨HÍÇ¨~° Ö’ÑÖ, =∂#ã≤Hõ XuÎà√◊ ,¡ "åºkè x~À^èHŒ õ â◊HÎ˜ ã¨#flyÅ¡_O» =O\˜ JOâßÅ∞ „Ñ¨=∂^ŒH~õ °
¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞QÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú.
57
nx =Å¡ <À\˜ #∞Oz ^Œ∞~åfiã¨# "≥Å∞=_»∞`«∞Ok. zQÆ∞à◊¡ <˘Ñ≤Ê f„=OQÍ LO@∞Ok. D ã≤u÷ x
B+¨^•è Å`À#∂, ^ŒO`åÅ#∞, zQÆ∞à◊#¡ ∞ â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _»O ^•fi~å#∞ #Ü«∞O KÕÜ∞« =K«∞Û.
^ŒO`åÅ#∞, "å\˜ =∞^èºŒ LO_Õ ãÖ^Œ∞Å#∞ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« HõáÈ`Õ JHõ¯_» ¿Ñ~°∞‰õΩ<Õ áêz
ÉÏH©iì Ü«∂, ÖÏÖÏ[ÅOÖ’ LO_Õ W`«~° Yx*ÏÅ`À Hõeã≤ QÆ\ Ñì˜ _¨ ∞» `«∞Ok. nxx HÍe‰õΩºÅãπ JO\Ï~°∞.
nxÖ’ ÉÏH©iì Ü«∂ xÅ∞= LO_ç zQÆ∞à◊#¡ ∞ ^≥|ƒfã¨∂Î LO@∞Ok. QÆ~ƒ° ^ù •è ~°}, =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO, Ü«ÚHõÎ
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ì_O» =O\˜ JOâßÅ∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè HõÅQÆ_®xH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ¿ã JOâßÅ∞. JÖÏˆQ
^ŒO`åÅ J=∞iHõ ã¨~Ô #· Ñ¨ûúŒ Ö’ ÖËHáõ È=_»O, Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ ã¨~Ô #· Ñ¨ûÌŒ Ö’ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ=_»O
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q ‰õÄ_® zQÆ∞à◊¡ "åºkèH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. H˘xfl ~°HÍÅ =∞O^Œ∞Å∞, ãÖ`å# x~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q "å_Õ "åiÖ’ zQÆ∞à◊√¡ "åºkèH˜ QÆ∞~°Ü∞Õ º J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú.
ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π
^ŒO`åÅ‰õΩ P^è•~°OQÍ ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ Hõ}*ÏÅO (ÃÑiÜ≥∂_®O\˜Ü∞« "£∞) "åºkè„QÆãOÎ¨ HÍ=_®xfl
ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π JO\Ï~°∞. D "åºkèx QÆÒ« Ö’ =Ü≥∂iÜ«∂ PefiÜ≥∂ÖÏiãπ J<Õ"å~°∞.
H˘xfl ~°HÍÅ W<£Ñ"¡¨¶ ∞Õ @s "åº^è∞Œ Å∞ Hõeã≤H@
õ ∞ìQÍ ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ Hõ}*ÏÖÏxfl <åâ◊#O
KÕÜ∞« _»O P^è•~°OQÍ nxx =Ü≥∂iÜ«∂ PefiÜ≥∂ÖÏiãπ J<Õ"å~°∞.
ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ Öπ ’ ^ŒO`«O J=∞i L#fl Z=ÚHõ „Hõ=∞OQÍ
^≥|ƒu#‰õΩO_®, ^ŒO`«O =^Œ∞Å∞QÍ HÍ=_®xH˜, `«y# zH˜`û« fã¨∞HÀx Ñ¨HO∆õ Ö’ ^ŒO`«O T_çáÈ=_®xH˜
HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok. ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π ^ŒO`åÅ#∞ J`«∞‰õΩ¯x ÃÑiˆQ ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}OQÍ ™È‰õΩ`«∞Ok.
D "åºkè J<ÕH=õ ∞OkÖ’ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ @∞Ok. ^ŒO`åÅ K«∞@∞ìÑH¨ ¯õ Å ÉèÏQÍÅ#∞ ÑïHÕ∆ K«_O» ^•fi~å#∂,
ZH±û~ˆ Å ^•fi~å#∂ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ D ã¨=∞ã¨º#∞ x~å÷i™êÎ~∞° .
Ñïëê¯~°O
zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞, ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ã¨~Ô #· ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ#∞Q˘x zH˜`û« fã¨∞HÀx
Ñ¨HO∆õ Ö’ ^ŒO`« HõÜ∆ ∞« O, ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O =O\˜ WHõ¯@¡#∞ Z^Œ∞~˘¯<åeû =ã¨∞OÎ k. ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì
KÕ~ˆ ÉÏH©iì Ü«∂#∞ `˘ÅyOK«_®xH˜ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛ# #∂`«# zH˜`åû q^è•#O Z~Ú~üáÈ¶ ¡
q^è•#O. nxÖ’ XHõ ™ê^è•<åxfl zH˜`û« KÕÜ∂« eû# ÉèÏQÆOÖ’H˜ J=∞iÛ ^ŒO`åÅÃÑ· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl áêz =O\˜
"å\˜x ¿ã¯eOQ∑ Ñ¨ûúŒ Ö’ â◊√„ÉèOí KÕ™êÎ~∞° .
`«~∞° "å`« Ju `«‰Ωõ ¯= XuÎ_`ç À QÍex, h\˜x, â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ B+¨^•è xfl ÑÖÑ¨Ù`å~°∞.
D ™ê^è#Œ O ^•fi~å ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, zQÆ∞à◊#¡ ∞ "≥∞`«QÎ Í =∞™ê*ò KÕÜ∞« _»O ‰õÄ_®
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
„Ñ¨âfl◊ : KåÖÏ HÍÅOQÍ <Õ#∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. zQÆ∞à◊§#∞Oz ~°HOÎõ ‰õÄ_®
HÍ~°∞`ÀOk. ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ~°O„^è•Å∞ U~°Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. nxx lOl"≥\· ã˜ π JO\Ï~°x q<åfl#∞. nxH˜
58
`«y# zH˜`û« ã¨∂zOK«QÅÆ ~°∞.
["å|∞ : zQÆ∞à◊§ "åºkè Ju `«‰Ωõ ¯= ™ê÷~Ú#∞Oz f„=™ê÷~Ú=~°‰Äõ KÕ~∞° `«∞Ok. zQÆ∞~°∞ "åºkèH˜
QÆ∞~Ô · ~°HOÎõ HÍ~°_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®, ^Œ=_» Z=ÚHõ ‰õÄ_® #+¨áì ÈÜÕ∞ ã≤u÷ D "åºkè HÍ~°}OQÍ ãÖÉèqí ã¨∞OÎ k.
"åºkè U"Õ∞~°‰Ωõ
"åºÑ≤OzOk. f„=`« ZO`«QÍ LOk? J<Õ JOâßÅ∞ ~Àyx Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`« HÍh `≥eÜ«∞=Ù.
~Àyx Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`Õ zH˜`û« QÆ∞iOz K≥ÑÊ¨ QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
„Ñ¨âfl◊ : zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒux H˘O`«ÉÏè QÆO #+¨áì È`Õ "å\˜x Ñ¨Ù#ifli‡K«_®xH˜ J=HÍâ◊O LO@∞O^•?
`≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞?
["å|∞ : ™ê^è•~°}OQÍ W@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~Ô #· Ñ¨ÙÊ_»∞ „QÍÑ¶Oì≤ Q∑ „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz
zH˜uû KÕ™êÎ~∞° . zQÆ∞à◊§ "åºkè xÑ¨Ù}∞Å∞ (gix "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ ÃÑiÜ≥∂_®O\˜ãìπ JO\Ï~°∞) ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ
q∞=∞‡efl Ñ¨sHÕ∆ z, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕã≤ `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
„Ñ¨âfl◊ : <å =Ü«∞ã¨∞û 26 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞. zQÆ∞à◊√¡ Ñ¨ÓiÎQÍ
^≥|ƒuO@∞<åfl~Ú. "å\˜x x"åiOK«∞HÀ=_»O ZÖÏ? `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
["å|∞ : zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒu#_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú. g\˜Ö’ H˘xfl HÍ~°}ÏÅ∞
âßs~°HõÑ¨~°"≥∞ÿ#q LO>Ë, =∞iH˘xfl HÍ~°}ÏÅ∞ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ =Å¡ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. zQÆ∞à◊¡ "åºkèx
x"åiOK«∞HÀ"åÅO>Ë, =ÚO^Œ∞QÍ ã¨=∞ã¨º U HÍ~°}OQÍ L`«Ê#fl"≥∞^ÿ <Œ Õ q+¨Ü∂« xfl ã¨Ê+Öì QÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
zQÆ∞~°∞ "åºkèH˜ QÆ∞iHÍ=_»O =Å¡ ^≥|ƒuO@∂ LO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ P "åºkèH˜ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ`À zH˜`û«
KÕÜ«∂e. ZO^Œ∞HõO>Ë zQÆ∞à◊¡‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl"≥∞ÿ`Õ KåÖÏ =∞Ok ™ê^è•~°}OQÍ
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ "≥à_¡◊ O» Ö’ `å`åû~°O KÕã∂¨ ,Î `«=∞‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl ÖË^• `«=∞‰õΩ `≥eã≤# z\Ï¯
"≥^· •ºÅ`À ãïÑ¨ÙK«∞Û‰õΩO\Ï~°∞. Wk ZO`«=∂„`«O "åOKèh« Ü«∞O HÍ^Œ∞. zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒ u#_®xH˜ HÍ~°}=∞ÜÕ∞º
W`«~° JOâßÖ’¡ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ q – zQÆ∞~°∞ PHÍ~°O, ^•xH˜ P^è•~°OQÍ LO_Õ ^Œ=_» Z=ÚHõ x~å‡}O f~°∞
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q. ^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ J=∞i LO_»Háõ È=_»O ‰õÄ_® zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒ u#_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok.
^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ J=∞i LO_»Háõ È`Õ "å@x „ÉËÃããπ =O\˜ ™ê^è<Œ åÅ`À ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ
zQÆ∞à◊√§ ZO^Œ∞‰õΩ ^≥|ƒuO@∞<åflÜ≥∂ QÆ=∞xOz, ZÖÏO\˜ K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°<Õ qã¨Ü∂« xfl ‰õÄ_®
ÑïjeOKåeû LO@∞Ok. `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ zH˜`û« KÕÜ∞« =Åã≤ =ã¨∞OÎ k.
<å =Ü«∞ã¨∞ 26 ãÖ=`«û~åÅ∞. QÆ`« 4 ãÖ=`«û~åÅ #∞O_ç zQÆ∞à◊§ "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl#∞.
„|+π KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ zQÆ∞à◊§ #∞O_ç ~°HOÎõ =™ÈÎOk. zQÆ∞à◊§hfl HÕkH˜ *Ï~å~Ú. PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÑÖ\˜Ö’ W~°∞‰õΩ¯O\’Ok. <å ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ Ñïëê¯~°O K«∂Ñ¨QÅÆ ~°∞.
O zQÆ∞à◊§‰õΩ „Ñ¨^=Œä ∞ ^ŒâÖ◊ ’ =KÕÛ "åºkèx lOl"≥@ · ãπ JO\Ï~°∞. D ^ŒâÖ◊ ’ „H˜=ÚÅ∞ zQÆ∞à◊§#∞
^≥|ƒf™êÎ~Ú. D "åºkè H˘OK≥O =Úki# `«~∞° "å`« ^Œâ#◊ ∞ ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π JO\Ï~°∞. ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò
_çã*‘ ò J<Õk zQÆ∞à◊√§,
Z=ÚHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#k. Ñ¨à√◊ §, zQÆ∞à◊√§, ^Œ=_»ÅÖ’x Z=ÚHõÅ‰õΩ W<£ÃÑH¶ <∆õ £ ~å=_»"∞Õ D
59
"åºkè ÅHõ}
∆ O. <À\˜ "≥O@ ^Œ∞~åfiã¨#, Z„~°\ ˜ zQÆ∞à◊√§, zQÆ∞à◊§ <˘Ñ≤Ê, zQÆ∞à◊§ #∞O_ç ~°HOÎõ HÍ~°_O» ,
H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ § Hõ^ÅŒ _»O, Ñ¨à√◊ §, zQÆ∞à◊§ =∞^èºŒ p=ÚHÍ~°_O» `«k`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#flÑ¨C_»∞
zQÆ∞à◊√§ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ`åW. Hõ#∞Hõ Ñ¨Å∞§ ÃÑ^ŒqÌ QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. D ^ŒâÖ◊ ’ ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ
Z=ÚHõ JiyáÈ=_»O =Å# =∞iÜ«Ú ÑÖ\˜H˜ ÑÖ\˜H˜ =∞^èºŒ Ö’ ãÖ^Œ∞Å∞ U~°Ê_»@O =Å# PÇ¨~°O
fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÑÖ\˜ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯O@∞Ok.
Ñïëê¯~°O
zQÆ∞à◊§ "åº^è∞Œ Å∞, ÃÑiÜ≥∂_®O>ˇ\ÿ ã˜ π =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ã¨~Ô #· ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ#∞Q˘x zH˜`û« fã¨∞HÀx
Ñ¨HO∆õ Ö’ ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O, ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O =O\˜ W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~À¯=Åã≤ =ã¨∞OÎ k. ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì
KÕ~ˆ ÉÏH©iì Ü«∂#∞ `˘ÅyOK«_®xH˜ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛ# #∂`«# zH˜`åû q^è•#O Z~Ú~ü á¶È¡
q^è•#O. nxÖ’ XHõ ™ê^è<Œ åxfl zH˜`û« KÕÜ∂« eû# ÉèÏQÆOÖ’H˜ J=∞iÛ ^ŒO`åÅÃÑ· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl áêz =O\˜
"å\˜x ¿ã¯eOQ∑ Ñ¨ûúŒ Ö’ â◊√„ÉèOí KÕ™êÎ~∞° .
`«~∞° "å`« Ju `«‰Ωõ ¯= XuÎ_`ç À QÍex, h\˜x, â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ B+¨^•è xfl ÑÖÑ¨Ù`å~°∞.
D ™ê^è#Œ O ^•fi~å ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, zQÆ∞à◊§#∞ "≥∞`«QÎ Í =∞™ê*ò KÕÜ∞« _»O ‰õÄ_®
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
áê¡Ñπ ã¨~s˚° ^•fi~å zQÆ∞~°∞Ö’Ñ¨Å L#fl ^ŒO`« ÉèÏQÍxfl â◊√„ÉèOí KÕ™êÎ~∞° . nx =Å¡ zQÆ∞à◊§ #∞O_ç ~°HOÎõ
HÍ~°_O» PyáÈ`«∞Ok. Jiy# Z=ÚHõ ÉèÏQÆOÖ’ É’<£ "≥∞\©iÜ«∞Öò xOÑ¨Ù`å~°∞. Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ Ö’ ãÖ^Œ∞Å∞
LO>Ë P~À÷_®O\˜H± „\©\ò"∞≥ O\ò ^•fi~å ãïKÕ™êÎ~∞° . nx=Å# Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ PÇ¨~°O W~°∞HÀ¯‰õΩO_® LO@∞Ok.
60
+¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ zQÆ∞à◊¡ ~°H}∆õ
~°HOÎõ Ö’ K«HÔ ¯~° âß`«O ÃÑiy`Õ +¨µQÆ~ü "åºkè =zÛ#@∞¡ ÉèÏqOKåe. â◊s~°O W<≥ÊHù <∆õ #£ ∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ
™ê=∞~°º÷ O `«yáæ È=_»=∞<Õk +¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ ã¨~fi° ™ê^è•~°}O. Ñ¨~º° =™ê#OQÍ zQÆ∞à◊¡ W<≥ÊHù <∆õ £ Z‰õΩ¯=
HÍÅO `«QHæÆ áõ È=@O`À áê@∞, XHÀ¯™êi =∞iO`« ÃÑiˆQ J=HÍâßÅ∞ LO\Ï~Ú. W\©=e Ñïâ’^è#Œ ÅÖ’
ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè =∂=¸Å∞ "åiÖ’ HõO>Ë +¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ f„=OQÍ L#fl@∞¡ QÆ=∞xOKå~°∞.
zQÆ∞à◊¡ "åºkè, +¨µQÆ~ü "åºkè XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ ãÖ|O^èOŒ Hõey LO\Ï~Ú. KåÖÏ Ñïâ’^è#Œ Å∞ D
q+¨Ü«∂xfl ~°∂_èç KÕâß~Ú. K«ÔH¯~° "åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_Õ "åiÖ’ J`«ºkè‰õΩÅ∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À ‰õÄ_®
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂O\Ï~°∞. =∂=¸Å∞ "åi HõO>Ë K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞ <åÅ∞QÆ∞ ~Ô @∞¡ JkèHOõ QÍ zQÆ∞à◊¡ "åºkèH˜
QÆ∞~°=Ù`«∞O\Ï~°∞. giÖ’ W<≥¬H<∆õ £ `«Q_æÆ ®xH˜ KåÖÏ HÍÅO Ñ¨_∞» `«∞Ok.
zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ÉÏH©iì Ü«∂ ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ "åºkè U~°Ê_»∞`«∞Ok. D q^èOŒ QÍ Ñ¨à√◊ ¡ áêzÑ¨@_ì ®xH˜ HÍ~°}ÏÅ∞.
O Ñ¨à#¡◊ ∞, zQÆ∞à◊#¡ ∞ ãïQÍæ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ=@O.
O „Éˇ+π KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O
O ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ãïQÍæ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ=_»O
zQÆ∞à◊¡ "åºkè U q^èOŒ QÍ K«HÔ ¯~° "åºkè`À ãÖ|O^èOŒ Hõey LO@∞O^À Ñïje^•ÌO. K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’
~°HOÎõ Ö’ +¨µQÆ~ü âß`«O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. Wk ã¨∂Hõ∆ ‡rq HÍ~°HÍÅ∞. ÉÏH©iì Ü«∂ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ^ÀÇ¨Ï^ŒO
KÕ™êÎ~Ú.
JO`ÕHÍ‰õΩO_® K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞ "åºkè x~À^èHŒ õ â◊HxÎ˜ HÀÖ’Ê`å~°∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ™ÈH˜#
"åºkè `«fi~°QÍ `«QHæÆ õ ÉÏkèã∂¨ Î LO@∞Ok.
zQÆ∞à◊¡ "åºkè LO_Õ "å~°∞ K«HÔ ¯~° "åºkè`À ‰õÄ_® ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O>Ë "åiÖ’ K«HÔ ¯~° "åºkè f„=`«
=∞iO`« Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JÖÏˆQ "åiÖ’ zQÆ∞à◊¡ "åºkè ~°HOÎõ ^•fi~å â◊s~°OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ‰õΩ
‰õÄ_® KÕi =∞ixfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú.
g\˜ Ñ¶e¨ `«OQÍ `«y#O`« W#∞ûe<£ L`«ÊuÎ [~°Q^Æ ∞Œ . nx =Å# ~°HOÎõ Ö’ K«HÔ ¯~° âß`«O ÃÑ~°Q_Æ O»
Ñ¶e¨ `«OQÍ K«HÔ ¯~° "åºkè =Ú^Œ~_° O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÃÑiÜ«∂_®O@Öò "åºkè, K«HÔ ¯~° "åºkè ~Ô O_»∂ Z‰õΩ¯= =∞OkÖ’ LO\Ï~Ú. z#flÑ≤ÅÅ¡ Ö’ ‰õÄ_® D
~Ô O_»∞ "åº^è∞Œ Å∂ LO_»\Ïxfl QÆ=∞xOKå~°∞.
K«HÔ ¯~° "åºkèx J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ LOK«_®xH˜ zQÆ∞à◊#¡ ∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° K«∞‰õΩO@∂ LO_®e. "å\˜
P~ÀQÆº ã≤u÷ x Ñïjeã¨∂Î LO_®e. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜fl ãÖ„Ñ¨kOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞ ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „É+π
KÕã∞¨ ‰õΩx <À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ áê\ÕKåe.
zQÆ∞à◊¡ P~ÀQÍºxfl HÍáê_Õ ¿Ñã¨∞Åì ∞ ‰õÄ_® =∂Ô~¯\òÖ’ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú. Wq ZO`À „Ñ¨ÉÏè q`«OQÍ
Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl@∞¡ „Ñ¨Ü≥∂QÆâßÅÖ’¡ x~°∂Ñ≤`«=∞Ü«∂º~Ú. D ~°Hõ"≥∞ÿ# ¿Ñã¨∞ìÅ∞ "å_»@O J=ã¨~°O.
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ^Œy# JOâßÅ∞...
61
zQÆ∞à◊¡ "åºkè LO>Ë K«HÔ ¯~° "åºkèx ÖÁOQÆnÜ«∞_»O Hõ+Oì¨ . JÖÏˆQ K«HÔ ¯~° "åºkè LO>Ë zQÆ∞à◊¡ "åºkè
=KÕÛ J=HÍâßÅ∞ JkèHOõ . zQÆ∞à◊¡ "åºkèÖ’ ÉÏ^èŒ `«‰Ωõ ¯"Õ J~Ú<å, J„â◊^úŒ KÕ¿ãÎ ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈÜÕ∞
„Ñ¨=∂^ŒO LOk.
ã¨~Ô #· <À\˜ â◊√„Éè`í « áê\˜¿ãÎ zQÆ∞à◊¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ~å‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. =ÚYºOQÍ K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞
<À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ QÆ=∞xOK«∞‰õΩO@∂ LO_®e. ÉÏQÍ Ñ¨xKÕ¿ã, zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ~°H} ∆õ HõeÊOKÕ
@∂`ü¿Ñã¨∞#ì ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOKåe. ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „É+π KÕã∞¨ ‰õΩx <À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ áê\˜ã∂¨ Î LO_®e.
<Õ#∞ ~ÀE H˜m§Å∞ #=∞Å∞`«∞<åfl#∞. JO^Œ∞Hõx Ñ¨à§◊ QÆ∞iOz Ug∞ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ=>Ë^¡ ∞Œ . <å‰õΩ XHõ
ã¨=∞ã¨º =zÛ#k. zQÆ∞à◊√§ "åÜ«∞@O, ~°HOÎõ HÍ~°@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ ãÖ^è∞Œ Å∞, ~°O„^è•Å∞
U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. nxH˜ U"≥∞<ÿ å zH˜`û« LO^•?
O ^ŒO`åÅ∞ =∞x+≤ rq`«O z=i =~°‰Ωõ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ ÃÑ^ŒÌ =Ü«∞ã¨∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ `«ÑÊ¨ Hõ
^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ`å~Ú. J<Õ JáÈÇ¨ÏÖ’ KåÖÏ =∞Ok LO\Ï~°∞. ~ÀE ~Ô O_»∞ Ñ¨Ó@ÖÏ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO@∂
~ÀAH˘Hõ¯™êÔ~<· å Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩx, =∞Oz PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@¡`À, á⁄QÍ‰õΩ =O\˜q "å_»‰Ωõ O_®,
`«~K° ∞« QÍ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOK«_O» =Å¡ K«H¯õ x P~ÀQÆºO á⁄O^Œ=K«∞Û.
zQÆ∞à◊§ "åºkè : KåÖÏ =∞Ok ÃÑ^Œ"Ì åiÖ’ Ñ¨à√◊ § T_çáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O
HÍ^Œ∞ ^•xH˜ HÍ~°}O ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò (zQÆ∞à◊§) "å¯Ü«∞kè. ^ŒO`åÅxH˜ P^è•~åxflKÕÛ \˜ã∂¨ ºH˜ W<£ÃÑH¶ <∆õ £
~å=_®xfl ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè JO\Ï~°∞. ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè =ÚkiáÈ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞ Z@∞=O\˜
ÅHõ}∆ ÏÅ∞ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ HõxÑ≤OK«=Ù. JO^Œ∞=Å¡ `«~K° ∞« QÍ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºxfl ãÖ„Ñ¨kOK«_O» Ñ≤iÜ≥∂_˘O@Öò,
K≥HJ± Ñπ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =ÚYºO.
^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O : Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ ãÖ^è∞Œ Å∞, ~°O„^è•Å∞ U~°Ê_»@O ÃÑ^Œ"Ì å~°∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅÖ’
™ê^è•~°}"≥∞#ÿ q, zQÆ∞à◊√§ á⁄\˜Qì Í J=@O zQÆ∞à◊§ÃÑ· QÍ~°Ñ@ ¨ _ì O» W=hfl zQÆ∞à◊§ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ HÍ~°}O
J=Ù`å~Ú. ÑÖ\˜ÃÑ· Z<åq∞Öò JiyáÈ=@O =Å¡ Ñ¨à√◊ § ã¨∞xfl`«"∞≥ ÿ "Õ_,ç Ju K«Åx¡ Ñ¨^•~åúÅ∞ fã¨∞H˘#flÑ¨C_»∞
Ñ¨à√◊ § ÖÏQÆ_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. 50 ãÖ=`«û~åÅ∞ ÃÑ|· _ç# "åiÖ’ Ju™ê^è•~°}O.
62
¢ãÅÎ‘ Ö’ zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞
QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <À\˜ P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞HÀ=_»O KåÖÏ =ÚYºO. f„="≥∞#ÿ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl QÆiƒù}© ¢ãÅÎ‘ Ö’ „Ñ¨ã=¨ O =ÚO^Œ∞QÍ [iˆQ J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl@∞¡ J^èºŒ Ü«∞<åÅ∞
`≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. D ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ ¢ãÅÎ‘ ∞ `«‰Ωõ ¯= |~°∞=Ù Hõey# Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ [#‡xKÕÛ J=HÍâ◊O
LO@∞Ok. JO^Œ∞=Å# QÆiƒ}© ^ŒâÖ◊ ’ <À\˜ P~ÀQÆºOÖ’ U =∂„`«O =∂~°∞Ê QÆ=∞xOz<å, ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚
ãÖ„Ñ¨kOKåe.
QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "å_»∞`«∞O>Ë

QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "å_Õ ¢ãÅÎ‘ Ö’ Ju™ê^è•~°}OQÍ HõxÑ≤OKÕ ã¨=∞ã¨º zQÆ∞à◊√§ =∞O@Ñ¨Ù\˜#ì @∞¡
LO_»@O. nxH˜ HÍ~°}O "å~°∞ "å_Õ QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ ÍÅ∞ „áê*ˇã~ì≤ å<£ Ç¨~À‡#∞¡ Z‰õΩ¯=QÍ L`«ÊuÎ KÕÜ∞« _»O
=Å# Ç¨~À‡#¡ ã¨=∞`«∞ÅºO ^≥|ƒu#_»O Z‰õΩ¯=HÍÅO QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "å_»@O =Å# zQÆ∞à◊√¡
"åÜ«∞_»O, H˘kÌQÍ ~°H„Îõ ™ê=O HÍ=_»O [~°∞QÆ∞`å~Ú. JO^Œ∞=Å# QÆ~ƒ° x~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "å_»∞`«∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ HÍáê_»∞HÀ"åe. g~°∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOz#Ñ¨Ù_»∞ QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞
"å_»∞`«∞#fl ã¨=∞Ü«∂xfl `≥eÜ«∞*ËÜ∂« e. nx=Å# H˘xfl ~°HÍÅ =∞O^Œ∞Å∞ Ü«∂O\©|Ü«∂\˜Hû± "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q
W=fi_»O ^•fi~å QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å „Ñ¨ÉÏè =O <À\˜ÃÑ· Ñ¨_‰» Ωõ O_® K«∂™êÎ~∞° .
|Ç≤Ï+¨µÅì ∞ PyáÈÜÕ∞ ^ŒâÖ◊ ’

|Ç≤Ï+¨µÅì ∞ PyáÈÜÕ∞ ^ŒâÖ◊ ’ ¢ãÎ‘ â◊s~°OÖ’ Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞ [~°Q_Æ ®xfl QÆ=∞xã¨∞OÎ \ÏO. JO^Œ∞Ö’
H˘xfl <À\˜Ö’ [iˆQ J=HÍâ◊O LOk. <À\˜Ö’ =∞O_ç#@∞¡QÍ LO_»@O, ~°∞z =∂~°∞`«∞#fl@∞¡ JxÑ≤OK«_O»
ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎ `«yæ <À~°∞ ZO_çáÈ=_»O, K«Åx¡ ÖË^• "Õ_ç Ñ¨^•~å÷Å∞ fã¨∞‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ QÆ∞O[_»O
=O\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
"≥∞<Àáê*ò HÍ~°}OQÍ <À\˜Ö’ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =zÛ#@∞¡ ÉèÏqOz<å "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºxfl
63
ãÖ„Ñ¨kOz `«y# ã¨ÅÇ¨Å∞ á⁄O^•e. _®Hõ~ì ü ã¨ÅÇ¨ ÖË‰Ωõ O_® =∞O^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz <Õ~∞° QÍ
=∞O^Œ∞Å#∞ H˘#∞H˘¯x "Õã∞¨ HÀ‰õÄ_»^∞Œ .
ZO^Œ∞HõO>Ë KåÖÏ ~°HÍÖˇ#· =∞O^Œ∞Å∞ <À~°∞ ZO_çáÈ=_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú. ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎH,˜
<À~°∞ ZO_çáÈ=_®xfl JiHõ@_ì ®xH˜ q@q∞<£ ã≤, a HÍOÃÑH¡ û± =O\˜ =∞O^Œ∞Å∞ "å_®eû LO@∞Ok.
H˘O`« =∞Ok ¢ãÅÎ‘ Ö’ Ç¨~À‡<£ i¿Ñã¡ "π ∞≥ O\ò ^ä~≥ Ñ° ‘ ^•fi~å <À\˜ P~ÀQÍºxfl "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° Õ J=HÍâ◊O
LOk. J~Ú`Õ Wk Ñ¨ÓiÎQÍ "≥^· ºŒ Ñ¨~º° "ÕH} ∆õ Ö’ =∂„`«"∞Õ [~°QÍe. ã¨=∞`«∞Åº PÇ¨~°O fã¨∞HÀ=_»O
^•fi~å J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ HÍe¬Ü∞« O fã¨∞HÀ=_»O ^•fi~å É’ã≤Ü∂≥ áÈ~Àã≤<£ "åºkèH˜ QÆ∞iHÍ‰õΩO_® K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û.
=ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`«Î HÀãÖ _®Hõì~ü`À ãÖ„Ñ¨kOKåe. ZO^Œ∞HõO>Ë "≥∂<Àáê*ò `«~°∞"å`« D ã¨=∞ã¨ºÅ∞
L`«Ê#fl=∞ÜÕ∞º J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú.
<å‰õΩ zQÆ∞à◊¡ "åÑ¨Ù `«~K° ∞« QÍ =ã¨∞OÎ @∞Ok. ^ŒO`«
"≥·^Œ∞ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ nxx lOl"≥·\ ˜ãπ JO\Ï~°x
K≥áêÊ~°∞. D ã¨=∞ã¨º ZO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞OÎ k? Ñïëê¯~°O
Uq∞\˜?
O zQÆ∞à◊√§ "åÑ¨Ù#‰õΩ QÆ∞i HÍ=_®xfl "≥·^Œº
ÑïÉèÏ+¨Ö’ lOl"≥\· ã˜ π JO\Ï~°∞. ÉÏH©iì Ü«∂ HÍ~°}OQÍ
zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒu#_»O ^•fi~å D "åºkè U~°Ê_»∞`«∞Ok.
O zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ , ^ŒO`åÅ‰õΩ =∞^èºŒ LO_Õ ã¨#flx MÏm ã¨Ö÷ ÏÖ’¡ PÇ¨~°ÑÙ¨ `«∞#HõÅ∞ ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O,
^ŒO`åÅÃÑ· áêz (\Ï~°~ì )ü U~°Ê_»@O ^•fi~å JHõ¯_» ÉÏH©iì Ü«∂ KÕ~∞° `«∞Ok. ^ŒO`åÅÃÑ#· , ãÖ^Œ∞Ö’¡ xÅ∞=
LO_Õ Ñ¨^•~å÷Å∞ Ju ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ Ñï=∂}OÖ’ L#flÑ¨Ê\˜H,©
"å\˜Ö’H˜ ÉÏH©iì Ü«∂ KÕi ~°™êÜ«∞<åÅ#∞, q+¨ Ñ¨^•~å÷Å#∞ L`«ÊuÎ KÕ™êÎ~Ú. Ñ¶e¨ `«OQÍ P ^ŒO`åÅ
K«∞@∂ì L#fl zQÆ∞~°∞ ÉèÏQÆO Z„~°QÍ HõOk "åÑ¨Ù U~°Ê_»∞`«∞Ok. D ã≤u÷ x W<£Ñ"¡¨ ∞Õ +¨<£ Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
D W<£Ñ"¡¨ ∞Õ +¨<£ n~°H… ÍÅO áê@∞ H˘#™êy ^ŒO`åÅ‰õΩ, zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ =∞^èºŒ #∞Oz HÕk =~°‰Äõ ÃÑiy,
^Œ=_» Z=ÚHõ ^≥|ƒ u#_»O =Å¡ ^ŒO`åÅ∞ =^Œ∞Å∞QÍ `«Ü∂« ~Ô · T_çáÈ`å~Ú. ÖË^• `«ÑÊ¨ x ãïQÍ "å\˜x
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À `˘ÅyOK«∞HÀ"åeû# Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
^ŒO`åÅ#∞ „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_»O, ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ`À ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ , ÃÑ#· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl
áêzx `˘ÅyOÑ¨*ãË ∞¨ HÀ=_»O (¿ã¯eOQ∑) "≥Ú^ŒÖ#·ˇ K«~º° Å =Å¡ ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û.
^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ ÉèÏQÍxfl (ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò áêÔH\òû) ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ`À „Ñü =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ‰õΩ
XHõ™êi â◊√„ÉèOí KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O J=ã¨~O° . ^ŒO`åÅ K«∞@∂ì LO_Õ zQÆ∞à◊√,¡ ^Œ=_» Z=ÚHõ, Hõ}*ÏÅ∞
P~ÀQÆº=O`«OQÍ L#fl =º‰õΩÅÎ ∞ „Ñü P~°∞ <≥ÅÅ‰õΩ XHõ™êi ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ`À â◊√„ÉèOí KÕ~ÚOK«∞‰õΩO@∂
LO>Ë ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ãÖ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û.
64
+¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ zQÆ∞à◊¡ ~°H}∆õ
~°HOÎõ Ö’ K«HÔ ¯~° âß`«O ÃÑiy`Õ +¨µQÆ~ü "åºkè =zÛ#@∞¡ ÉèÏqOKåe. â◊s~°O W<≥ÊHù <∆õ #£ ∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ
™ê=∞~°º÷ O `«yáæ È=_»=∞<Õk +¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ ã¨~fi° ™ê^è•~°}O. Ñ¨~º° =™ê#OQÍ zQÆ∞à◊¡ W<≥ÊHù <∆õ £ Z‰õΩ¯=
HÍÅO `«QHæÆ áõ È=@O`À áê@∞, XHÀ¯™êi =∞iO`« ÃÑiˆQ J=HÍâßÅ∞ LO\Ï~Ú. W\©=e Ñïâ’^è#Œ ÅÖ’
ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè =∂=¸Å∞ "åiÖ’ HõO>Ë +¨µQÆ~ü "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’ f„=OQÍ L#fl@∞¡ QÆ=∞xOKå~°∞.
zQÆ∞à◊¡ "åºkè, +¨µQÆ~ü "åºkè XHõ^•xH˘Hõ\ ˜ ãÖ|O^èOŒ Hõey LO\Ï~Ú. KåÖÏ Ñïâ’^è#Œ Å∞ D
q+¨Ü«∂xfl ~°∂_èç KÕâß~Ú. K«ÔH¯~° "åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_Õ "åiÖ’ J`«ºkè‰õΩÅ∞ zQÆ∞à◊¡ "åºkè`À ‰õÄ_®
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∂O\Ï~°∞. =∂=¸Å∞ "åi HõO>Ë K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞ <åÅ∞QÆ∞ ~Ô @∞¡ JkèHOõ QÍ zQÆ∞à◊¡ "åºkèH˜
QÆ∞~°=Ù`«∞O\Ï~°∞. giÖ’ W<≥¬H<∆õ £ `«Q_æÆ ®xH˜ KåÖÏ HÍÅO Ñ¨_∞» `«∞Ok.
zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ÉÏH©iì Ü«∂ ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ "åºkè U~°Ê_»∞`«∞Ok. D q^èOŒ QÍ Ñ¨à√◊ ¡ áêzÑ¨@_ì ®xH˜ HÍ~°}ÏÅ∞.
O Ñ¨à#¡◊ ∞, zQÆ∞à◊#¡ ∞ ãïQÍæ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ=@O.
O „Éˇ+π KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O
O ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ãïQÍæ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀHõáÈ=_»O
zQÆ∞à◊¡ "åºkè U q^èOŒ QÍ K«HÔ ¯~° "åºkè`À ãÖ|O^èOŒ Hõey LO@∞O^À Ñïje^•ÌO. K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ Ö’
~°HOÎõ Ö’ +¨µQÆ~ü âß`«O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. Wk ã¨∂Hõ∆ ‡rq HÍ~°HÍÅ∞. ÉÏH©iì Ü«∂ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ^ÀÇ¨Ï^ŒO
KÕ™êÎ~Ú.
JO`ÕHÍ‰õΩO_® K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞ "åºkè x~À^èHŒ õ â◊HxÎ˜ HÀÖ’Ê`å~°∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ™ÈH˜#
"åºkè `«fi~°QÍ `«QHæÆ õ ÉÏkèã∂¨ Î LO@∞Ok.
zQÆ∞à◊¡ "åºkè LO_Õ "å~°∞ K«HÔ ¯~° "åºkè`À ‰õÄ_® ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O>Ë "åiÖ’ K«HÔ ¯~° "åºkè f„=`«
=∞iO`« Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JÖÏˆQ "åiÖ’ zQÆ∞à◊¡ "åºkè ~°HOÎõ ^•fi~å â◊s~°OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ‰õΩ
‰õÄ_® KÕi =∞ixfl ã¨=∞ã¨ºÅ∞ L`«Ê#fl=∞=Ù`å~Ú.
g\˜ Ñ¶e¨ `«OQÍ `«y#O`« W#∞ûe<£ L`«ÊuÎ [~°Q^Æ ∞Œ . nx =Å# ~°HOÎõ Ö’ K«HÔ ¯~° âß`«O ÃÑ~°Q_Æ O»
Ñ¶e¨ `«OQÍ K«HÔ ¯~° "åºkè =Ú^Œ~_° O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÃÑiÜ«∂_®O@Öò "åºkè, K«HÔ ¯~° "åºkè ~Ô O_»∂ Z‰õΩ¯= =∞OkÖ’ LO\Ï~Ú. z#flÑ≤ÅÅ¡ Ö’ ‰õÄ_® D
~Ô O_»∞ "åº^è∞Œ Å∂ LO_»\Ïxfl QÆ=∞xOKå~°∞.
K«HÔ ¯~° "åºkèx J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ LOK«_®xH˜ zQÆ∞à◊#¡ ∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° K«∞‰õΩO@∂ LO_®e. "å\˜
P~ÀQÆº ã≤u÷ x Ñïjeã¨∂Î LO_®e. ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜fl ãÖ„Ñ¨kOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞ ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „É+π
KÕã∞¨ ‰õΩx <À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ áê\ÕKåe.
zQÆ∞à◊¡ P~ÀQÍºxfl HÍáê_Õ ¿Ñã¨∞Åì ∞ ‰õÄ_® =∂Ô~¯\òÖ’ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú. Wq ZO`À „Ñ¨ÉÏè q`«OQÍ
Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl@∞¡ „Ñ¨Ü≥∂QÆâßÅÖ’¡ x~°∂Ñ≤`«=∞Ü«∂º~Ú. D ~°Hõ"≥∞ÿ# ¿Ñã¨∞ìÅ∞ "å_»@O J=ã¨~°O.
QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ^Œy# JOâßÅ∞...
65
zQÆ∞à◊¡ "åºkè LO>Ë K«HÔ ¯~° "åºkèx ÖÁOQÆnÜ«∞_»O Hõ+Oì¨ . JÖÏˆQ K«HÔ ¯~° "åºkè LO>Ë zQÆ∞à◊¡ "åºkè
=KÕÛ J=HÍâßÅ∞ JkèHOõ . zQÆ∞à◊¡ "åºkèÖ’ ÉÏ^èŒ `«‰Ωõ ¯"Õ J~Ú<å, J„â◊^úŒ KÕ¿ãÎ ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈÜÕ∞
„Ñ¨=∂^ŒO LOk.
ã¨~Ô #· <À\˜ â◊√„Éè`í « áê\˜¿ãÎ zQÆ∞à◊¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ~å‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. =ÚYºOQÍ K«HÔ ¯~° "åºkè„QÆã∞¨ ÅÎ ∞
<À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ QÆ=∞xOK«∞‰õΩO@∂ LO_®e. ÉÏQÍ Ñ¨xKÕ¿ã, zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ~°H} ∆õ HõeÊOKÕ
@∂`ü¿Ñã¨∞#ì ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOKåe. ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „É+π KÕã∞¨ ‰õΩx <À\˜ â◊√„Éè`í #« ∞ áê\˜ã∂¨ Î LO_®e.
<Õ#∞ ~ÀE H˜m§Å∞ #=∞Å∞`«∞<åfl#∞. JO^Œ∞Hõx Ñ¨à§◊ QÆ∞iOz Ug∞ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ=>Ë^¡ ∞Œ . <å‰õΩ XHõ
ã¨=∞ã¨º =zÛ#k. zQÆ∞à◊√§ "åÜ«∞@O, ~°HOÎõ HÍ~°@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ ãÖ^è∞Œ Å∞, ~°O„^è•Å∞
U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞`ÀOk. nxH˜ U"≥∞<ÿ å zH˜`û« LO^•?
O ^ŒO`åÅ∞ =∞x+≤ rq`«O z=i =~°‰Ωõ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ ÃÑ^ŒÌ =Ü«∞ã¨∞ =zÛ#Ñ¨C_»∞ `«ÑÊ¨ Hõ
^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ`å~Ú. J<Õ JáÈÇ¨ÏÖ’ KåÖÏ =∞Ok LO\Ï~°∞. ~ÀE ~Ô O_»∞ Ñ¨Ó@ÖÏ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO@∂
~ÀAH˘Hõ¯™êÔ~<· å Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩx, =∞Oz PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@¡`À, á⁄QÍ‰õΩ =O\˜q "å_»‰Ωõ O_®,
`«~K° ∞« QÍ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOK«_O» =Å¡ K«H¯õ x P~ÀQÆºO á⁄O^Œ=K«∞Û.
zQÆ∞à◊§ "åºkè : KåÖÏ =∞Ok ÃÑ^Œ"Ì åiÖ’ Ñ¨à√◊ § T_çáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O
HÍ^Œ∞ ^•xH˜ HÍ~°}O ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò (zQÆ∞à◊§) "å¯Ü«∞kè. ^ŒO`åÅxH˜ P^è•~åxflKÕÛ \˜ã∂¨ ºH˜ W<£ÃÑH¶ <∆õ £
~å=_®xfl ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè JO\Ï~°∞. ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò "åºkè =ÚkiáÈ=_®xH˜ =ÚO^Œ∞ Z@∞=O\˜
ÅHõ}∆ ÏÅ∞ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ HõxÑ≤OK«=Ù. JO^Œ∞=Å¡ `«~K° ∞« QÍ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºxfl ãÖ„Ñ¨kOK«_O» Ñ≤iÜ≥∂_˘O@Öò,
K≥HJ± Ñπ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =ÚYºO.
^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O : Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ ãÖ^è∞Œ Å∞, ~°O„^è•Å∞ U~°Ê_»@O ÃÑ^Œ"Ì å~°∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅÖ’
™ê^è•~°}"≥∞#ÿ q, zQÆ∞à◊√§ á⁄\˜Qì Í J=@O zQÆ∞à◊§ÃÑ· QÍ~°Ñ@ ¨ _ì O» W=hfl zQÆ∞à◊§ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ HÍ~°}O
J=Ù`å~Ú. ÑÖ\˜ÃÑ· Z<åq∞Öò JiyáÈ=@O =Å¡ Ñ¨à√◊ § ã¨∞xfl`«"∞≥ ÿ "Õ_,ç Ju K«Åx¡ Ñ¨^•~åúÅ∞ fã¨∞H˘#flÑ¨C_»∞
Ñ¨à√◊ § ÖÏQÆ_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. 50 ãÖ=`«û~åÅ∞ ÃÑ|· _ç# "åiÖ’ Ju™ê^è•~°}O.
66
Ä|òüúdt n\‡s¡T¢
H√{Ï˝À @s¡Œ&˚ |ü⁄fi¯¢qT yÓ’<ä´|ü]uÛ≤wü˝À Ä|òüúdt n\‡sY‡ n+{≤s¡T. Ç$ H√{Ï˝Àì ÄeT‘·«#·
bıs¡ô|’ @s¡Œ&ç rÁeyÓTÆq H=|æŒ‘√ ≈£L&ç ñ+{≤sTT.
Ä|ò ü ú d t n\‡ s ¡ T ¢ @ ej· T dü T ‡ yê]¬ ø ’ H ê
k˛ø£ e #· T Ã . m≈£ î ÿe>± Á d ” Ô \ ˝À ø£ ì |æ k ÕÔ s TT.
H√{Ï˝À ãT>∑Zô|’q, Hê\Tø£ô|’q, ô|<äe⁄\ô|’Hê,
n+>∑T{Ïô|’Hê á n\‡s¡T¢ @s¡Œ&ÉT‘êsTT. Ä|òüúdt
n\‡s¡T¢ @s¡Œ&˚ uÛ≤>∑+˝À kÕ<Ûës¡D+>± eT+≥,
<ä T s¡ < ä e+{Ï \ø£ å D ≤\T ø£ ì |æ k ÕÔ s TT. Ä
‘·s¡Tyê‘· ø=~› s√E\≈£î mÁs¡{Ï eT#·Ã\T>±
ø±ì, ∫qï ãT&çô| e÷~]>± ø±ì ø£ì|æ+∫,
n\‡s¡T>± e÷s¡T‘·T+~.
m˝≤ >∑T]ÔkÕÔs¡T?
Ä|òüúdt n\‡s¡T¢ n+&Üø±s¡+˝À ‘Ó\T|ü⁄ ˝Ò<ë |üdüT|ü⁄ s¡+>∑T˝À ñ+&ç ms¡T|ü⁄s¡+>∑T
#·Áø£+˝À _–+∫q≥T¢ ø£ì|ækÕÔsTT. ø=ìïkÕs¡T¢ >∑T+Á&É{Ï ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T u§ã“\ e÷~]>±
≈£LÄ ñ+&Ée#·TÃ. n\‡s¡T¢ #ê˝≤ H=|æŒ>± ñ+{≤sTT. u≤~Û‘·T\T Ä+<√fi¯q>± ñ+{≤s¡T.
ø=ìïkÕs¡T¢ »«s¡+ ≈£L&Ü ñ+&Ée#·TÃ. ∫>∑Tfi¯¢ô|’ @s¡Œ&˚ |ü⁄+&ÉT e\¢ nkÂø£s¡´+, <ä+‘ê\
H=|æŒ ñ+{≤sTT. eTkÕ˝≤ ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\T yÓTT<ä˝…’q$ ‹qï|ü&ÉT eT]+‘· H=|æŒ>± ñ
+{≤sTT. ôdø£+&ÉØ ÇHéô|òø£åHé k˛øÏq|ü&ÉT j·÷+{Ïãj·÷{Ïø˘‡ e+{Ï eT+<äT\qT yê&Ü*‡
ñ+≥T+~.
m+<äT≈£î ekÕÔsTT?
Ä|òüúdt n\‡s¡T¢ sêe&ÜìøÏ nH˚ø£ ø±s¡D≤\THêïsTT. <Óã“\T ‘·>∑\&É+, rÁeyÓTÆq Ä+<√fi¯q,
ìÁ<ä˝Ò$T, nø£kÕà‘·TÔ>± ãs¡Te⁄ ‘·–Zb˛e&É+, ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\T dü]|ü&Éø£b˛e&É+ (m\Ø®),
yê´~Û ìs√<Ûäø£ X¯øÏÔ Á|ü‹düŒ+<äq\T, $≥$THé _12, ◊s¡Hé, bò˛*ø˘ j·÷dæ&é e+{Ï ø=ìï
$≥$Tq¢ ˝À|ü+ yÓTT<ä˝…’q$ á n\‡s¡T¢ sêe&ÜìøÏ ø±s¡DeTe⁄‘êsTT.
∫øÏ‘·‡
H√{Ïì X¯óÁuÛÑ|üs¡#·Tø√e&ÜìøÏ Ä\ÿVü‰˝Ÿ s¡Væ≤‘· eTÚ‘Yyêwt\qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+
<ë«sê á n\‡s¡T¢ k˛πø neø±XÊ\qT >∑D˙j·T+>± ‘·–Z+#·e#·TÃ. eTÚ‘Yyêwt\ ø±s¡D+>±
‘ê‘êÿ*ø£+>± H=|æŒ ‘·>∑TZ‘·T+<äì ø=ìï n<Ûä´j·THê˝À¢ yÓ\¢&Ó’+~. ‘·s¡#·T>± Ä|òüúdt n\‡s¡¢≈£î
>∑Ts¡e⁄‘·Tqï yê]˝À õ+ø˘ ˝À|ü+ ñqï≥T¢ n<Ûä´j·THê\T yÓ\¢&çdüTÔHêïsTT.. á n\‡s¡¢
∫øÏ‘·‡˝À H=|æŒ ìyês¡DÏ eT+<äT\T, eT‘·TÔ ø£*–+#˚ eT+<äT\T, j·÷+{Ïôd|æºø˘ eT+<äT\T
yÓTT<ä˝…’q$ ñ|üjÓ÷–+#ê*‡ ñ+≥T+~.
67
g∞~°∞ #qfi`Õ „Ñ¨ÑO¨ K«O g∞`À â◊$u HõÅ∞Ñ¨Ù`∞« Ok
=∞#O #=fi_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ Õ HõO_»~åÅ∞ =∞#
â◊s~åÅ∞ =∞iO`« LÖÏ¡ãO¨ QÍ LO_»\ÏxH˜ J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º
Ñ¨^•~å÷Å#∞ q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~Ú. Wk âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ
x~°∂Ñ≤`«"≥∞ÿ# ã¨`«ºO. J~Ú`Õ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞ #=fi_®xˆH ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~°∞.
#=Ùfi#∞ J}QÆ„^˘Hõ¯_»O =Å¡ ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ ‰õÄ_®
J}QÍiáÈ`å~Ú. nx`À ™ê=∂lHõ ãÖ|O^è•Å∞ ã¨~Ô #·
suÖ’ <≥~Ñ° Ö¨ HË ,õ a_çÜ∞« ã¨∞ÅÎ ∞QÍ =∂~°∞`å~°∞. W^˘Hõ
q+¨=ÅÜ«∞OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. ^•x#∞Oz Éˇ@ · Ñ¨_@
» O
JO`« ã¨∞ÅÉèOí HÍ^Œ∞.
PÇ¨~° ¿ã=#O q+¨Ü∞« OÖ’#∂ W^Õ ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯<åeû =ã¨∞OÎ k. ™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ
Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï qâ◊fiã≤OÑ¨^yŒ #q HÍ^Œ∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ H˘xfl ~°HÍÅ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ Hˆ =ÅO
TÇ¨ÏÅ‰õÄ, HõÅÅ‰õÄ =∂„`«"∞Õ Ñïq∞`«=∞=Ù`å~Ú. ^ŒO`åÅ P~ÀQÆºO rq`åxfl Jxfl HÀ}ÏÖ’¡#∂
=∞iO`« "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~∞° ã¨∞OÎ k.
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ q^è•#OÖ’ ^ŒO`åÅ Ñ¨Ù#ifl~å‡} â◊„ã¨Î zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ ZO`À ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨>kìË .
JO`ÕHÍ‰õΩO_® ~ÀyH˜ <˘Ñ≤Ê JkèHOõ QÍ LO_Õk. Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»O ZO`À H˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ
JOâ◊OQÍ LO_Õk. D Hõ$ ~°u=∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~∞° ÊÅ∞ KÕÜ∞« _»=∞<Õk ~Ày
FÑ≤H#õ ∞ Ñ¨sHÕ∆ KÕkQÍ LO_Õk. Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ J<ÕH=õ ∞Ok ~ÀQÆ∞Å∞ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O»
ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë "å\˜ =Å¡ HõeQˆ J™œHõ~º° O`Àáê@∞, Jq ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ ^ŒO`åÅ∞QÍ HõxÑ≤OK«Háõ È=_»O
HÍ~°}O. nx`À ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ Ñ¨x f~°∞ Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ ^Œh, #∂`«# q^è•<åÅ∞ J=ã¨~=° ∞h
„Ñü"å~°∂ ÉèÏqOK«_O» P~°OaèOKå~°∞.
J`«ºO`« ãÖH˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨^`úŒ ∞« Å#∞ J=ÅOaã¨∂Î WOáê¡O\òû#∞ ~°∂á⁄OkOK«_O» [iyOk. D „Ñ¨„H˜Ü∞«
`ÕeHõQÍ <Õ~∞° Û‰õΩx „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO@∞Ok. HÍQÍ, D „Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ™ê^è<Œ åÅ∞,
q^è•<åÅ∞ ~ÀA~ÀA‰õÄ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂, zH˜`û« #∞ =∞iO`« ã¨∞ÅÉè`í ~« O° KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ zH˜`û« q+¨Ü∞« OÖ’ ~ÀQÆ∞Å‰õΩ WÑ¨C_»∞ ZO`À `Õ_® HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. Ñ¨ÓiÎQÍ, ã¨ÇÏ¨ [
^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨x KÕ¿ã Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ`À, Ñ¨ÓiÎ P`«‡qâßfiãÖ`À ~ÀQÆ∞Å∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ ^ŒQ~æÆ #° ∞Oz
WO\˜H˜ "≥à=¡◊ K«∞Û.
WOáê¡O\òû =Å¡ HõeQˆ ÖÏÉè"í ∞Õ q∞@O>Ë Jq rq`«HÍÅOáê@∞ Ç¨~ÚQÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. =∂#=
â◊s~°OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂iáÈQÆÅ H˘xfl Ñ¨^•~å÷Å∞ L<åfl~Ú. "å\˜Ö’ \˜\ÏxÜ«∞O XHõ\ .˜ \˜\ÏxÜ«∞O
ZO`À QÆ\ Qì˜ Í#∂, `«‰Ωõ ¯= |~°∞=Ù`À J~°∞QÆ∞^ŒÅ ÖË‰Ωõ O_®#∂ LO_Õ Ö’Ç¨ÏO.
\˜\ÏxÜ«∞O‰õΩ ãÖ|OkèOz# D JOâßÅ∞ Ü«∂O„uHõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞™êÎ~Ú. HÍQÍ,
68
^Œ=_» Z=ÚHõÖ’ g\˜x J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞ Z=ÚHõ Hõ}*ÏÅO g\˜ÃÑ· ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. `«^•fi~å ^ŒO`åÅ∞
J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞ Jq ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨x KÕ¿ã J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨x KÕÜ∞« HõáÈ=_»=∞<Õk XHõ ™ê^è•~°} ã¨=∞ã¨º =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞. Jk W`«~„° `å
âßs~°Hõ P~ÀQÆºO g∞^Œ ‰õÄ_® „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. ãïQÍæ ÖËx ^ŒO`åÅ HÍ~°}OQÍ =∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ
PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Ö#∞ H˘xflO\˜Hˆ Ñïq∞`«O KÕã∞¨ HÀ"åeû =ã¨∞OÎ k. Ñ¶e¨ `«OQÍ ã¨=∞`«∞ÖÏÇ¨~°O ÅaèOK«Hõ
â◊s~°OÖ’ áœ+≤Hì ÍOâßÅ Ö’ÑÖ U~°Ê_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, ^ŒO`« ™œO^Œ~º° O ÖËx HÍ~°}OQÍ Wk
"≥Ú`«OÎ QÍ =∞x+≤ =ºH˜`Î fi« O g∞^Œ „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok.
eTTU≤ø£è‹˝À ø=ìï >√˝…H

¶ é|
Á bü ˛s¡¸Héq
‡ T rdüT≈£îì
<ä+‘·d]æ ‘√ ∫s¡Tqe⁄«qT n+<ä+>± r]Ã~<äT‘› ês¡T
69
JO^•xH© ^ŒO`åÅH© ãÖ|O^èOŒ ?
JO^•xH©, ^ŒO`åÅH© ãÖ|O^èOŒ LO^• Jx „Ñ¨tfl¿ãÎ YzÛ`«OQÍ LO^Œ<Õ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊe.

ZO^Œ∞HõO>Ë =ÚY=~°Ûãù ∞¨ û J<Õk ^ŒO`åÅ J=∞iHõ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok. K«H¯õ x Ñ¨Å∞=~°∞ã¨ L#fl"åà◊√¡
JO^ŒOQÍ LO\Ï~°∞. ^ŒO`åÅ J=∞iHõ ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËx "åà◊√¡ JO^ŒOQÍ L<åfl ‰õÄ_® =ÚYOÖ’ U^À
XHõ Ö’ÑÖ H˘\ÁìzÛ#@∞ì HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ^•xfl "å~°∞ „QÆÇÏ≤ OK«~∞° . D Ö’ÑÖ "åiH˜ Ñ¨Ù@∞ìH`õ À<Õ LO_ç
LO_»=K«∞Û. ÖË^•
z#fl`«#OÖ’ J#∞HÀx q^èOŒ QÍ [iy# Ü«∂H˜û_≥O\òû HÍ~°}OQÍ "åiÖ’ P Ö’ÑÖ U~°Ê_ç LO_»=K«∞Û.
WÖÏO\˜ Ö’áêÅ#∞ HõhãÖ "åà◊¡ `«e^¡ OŒ „_»∞Å~Ú<å QÆ∞iÎOK«Háõ È=K«∞Û. JO^Œ∞=Å¡ Z^Œ∞QÆ∞`«∞#fl Ñ≤ÅÖ¡ ’¡
^ŒO`åÅ J=∞iHõÖ’ =∂~°∞Ê =zÛ "åi =ÚY=~°Ûã¨∞û K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. '¿Ñã¶ π
D*ò k WO_≥Hû± PÑ¶π "≥∞Oÿ _£— (=∞#ã¨∞#∞ „Ñ¨ã∞¨ Êù@O KÕ¿ã ™ê^è#Œ O =ÚYO) JO\Ï~°∞. JÖÏˆQ '¿Ñã¶ π D*ò
k WO_≥Hû± PÑ¶π |∂º\©— (JO^•xfl „Ñ¨ã∞¨ Êù@O KÕ¿ã ™ê^è#Œ O =ÚYO) Jx ‰õÄ_® K≥ÑC¨ HÀ=K«∞Û.
Ü«Ú=fÜ«Ú=‰õΩÅ∞ =ÚY ™œO^Œ~åºxfl K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ „¿Ñq∞OK«∞‰õΩO\Ï~°∞. QÍh "åi =∞Oz`«#O,
=ºH˜`Î fi« O, =∞#ã¨`Î åfiÅ#∞ K«∂ã≤ HÍ^Œ∞ Hõ^•! =ÚO^Œ∞QÍ JO^ŒO #zÛ`Õ P `«~åfi`« "åi =∞#ã¨`Î fi« O
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩx P =ºH˜xÎ `å=Ú „¿Ñq∞OK«=KÀÛ ÖË^À JOK«<å "Õã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞.
JO^ŒOQÍ LO_®Å#∞HÀ=_»O `«ÑC¨ HÍ^Œ∞, HÍh `«=∞ JO^ŒOÖ’ Ö’ÑÖ ZHõ¯_»∞O^À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx
70
^•xfl ãïKÕã∞¨ HÀ"åe. ^ŒO`åÅ∞ ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞QÍ L#fl "åiÖ’ =ÚYO ‰õÄ_® =OHõ~á° È~Ú#@∞ì
LO_ç, K«∂_»\ÏxH˜ KåÖÏ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ LO@∞Ok. JO>Ë U HÍ~°}O =Å¡<À "åiÖ’ U~°Ê_ç# ^ŒO`åÅ
JÑ¨„Hõ=∂xfl |\˜,ì =„Hõ`x« |\˜ì P "Õ∞~°‰Ωõ =ÚY HõO_»~åÅ`À áê@∞ K«~‡° O =Ú_»∞K«∞HÀ=_»O =Å¡
=ÚY=~°Ûã¨∞ûÖ’ =∂~°∞Ê ãÖÉèqí Oz "å~°∞ JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ HõxÑ≤™êÎ~∞° .
WÖÏO\˜ "å~°∞ #Å∞QÆ∞iÖ’#∂ HõÅ=ÖË^∞Œ . Z=i`À =∂\Ï¡_®Å<åfl W|ƒOk Ñ¨_∞» `«∂ LO\Ï~°∞.
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À ‰õÄ_® =∞#ã¨∞ qÑ≤Ê =∂\Ï¡_Ö» HË õ P`«‡#∂º#`å ÉèÏ=O`À Hõ$OyáÈ`«∂ LO\Ï~°∞. WÖÏO\˜
"åiÖ’ =∂#ã≤Hõ ~°∞QÆ‡`«Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ `«Ö`ˇ ∞« `Î ∂« LO\Ï~Ú. JÖÏO\˜ "åiH˜ _≥O@Öò ã¨~s˚° KÕã≤ ^ŒO`åÅ
J=∞iHõ#∞ ãïKÕÜ∞« _»O ^•fi~å "åi =ÚY =~°Ûã¨∞û JO^ŒOQÍ LO_ÕÖÏ =∂~°∞Ê KÕÜ∞« =K«∞Û. P `«~∞° "å`«
`å=Ú JO^ŒOÖ’ Z=iH© fã≤áÈ=∞x "åà◊√¡ „QÆÇÏ≤ OK«_O» ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. `«^•fi~å "åi =ºH˜`Î fi« O
‰õÄ_® qHõãã≤ ∞¨ OÎ k. JÑ¨C_»∞ "åà◊√¡ x~°ƒÜ
ù ∞« OQÍ #Å∞QÆ∞iÖ’#∂ HõÅ=QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. xã¨ûOHÀK«OQÍ =∞#ã¨∞
qÑ≤Ê =∂\Ï¡_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =∞Oz ¿ãflÇ≤Ï`«∞Åx ãÖáêkOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JÖÏO\˜ "åiÖ’
P`«‡#∂º#`åÉèÏ=O áÈ`«∞Ok. =∂#ã≤Hõ ~°∞QÆ‡`«Å∞ ^Œ∂~°=∞=Ù`å~Ú. K«Hõ¯x Ñ¨Å∞=~°∞ã¨`À, K≥~°QÆx
z~°∞#=Ùfi`À "åà‹Ñ¡ C¨ _»∂ ãÖ`À+ÖQÍ LO\Ï~°∞.
''<Õ<=≥ i`À#∂ ãïQÍ =∂\Ï¡_Ö» HË áõ È`«∞<åfl#∞?—— Jx g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°O>Ë =ÚO^Œ∞ ^•xH˜
HÍ~°}"Õ∞q∞\’ `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. Ñ¨Ù@∞ìH`õ À =zÛ<å, ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl =Ü«∞ã¨∞Ö’ =zÛ<å g∞ ^ŒO`åÅ J=∞iHõ
ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËHáõ È`Õ =∂„`«O J„â◊^úŒ KÕÜ∞« ‰õΩO_® "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º}˜fl ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç. =ÚYO xO_»∞QÍ
JO^ŒOQÍ HõxÑ≤OKåÅO>Ë ^ŒO`åÅ J=∞iHõ ã¨„Hõ=∞OQÍ LO_çf~åe. <À\˜Ö’ W<≥ÊHù <∆õ û£ ~å‰õΩO_® LO_®Å<åfl
^ŒO`«HÜ∆õ ∂« xH˜ ãÖ|OkèOz# J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_® LO_®Å<åfl „Hõ=∞"≥∞#ÿ Ñ¨Å∞=~°ã¨ LO_ç
f~åe. JO^Œ∞=Å¡ =ÚY ™œO^Œ~åºxH˜, ^ŒO`åÅ J=∞iHõ‰Ωõ =∞^èºŒ L#fl ãÖ|O^è•xfl „QÆÇÏ≤ Oz K«H¯õ x
Ñ¨Å∞=~°∞ã¨`À g∞ z~°∞#=Ùfi#∞ K≥~Q° xÆ z~°∞#=ÙfiQÍ HÍáê_»∞HÀO_ç.
71
HÍ™⁄‡\˜H± _≥O\˜„ã‘`ì À z~°∞#=ÙfiÅ∞
ôd’à˝Ÿ &çC…’ì+>¥
ø=ìï <ä X Êu≤› \ T>± n+<ä y Ó T Æ q
∫s¡ T qe⁄«ô | ’ n<Û ä ´ j· T Hê\T #˚ d æ ,
eTTU≤ø£ è ‹øÏ nqT>∑ T DyÓ T Æ q
∫s¡ T qe⁄«≈£ î ø=ìï kÂ+<ä s ¡ ´ |ü s ¡ y Ó T Æ q
dü÷Árø£s¡D\T #˚XÊs¡T. BìqqTdü]+∫
n+<äyÓTÆq ∫s¡Tqe⁄«qT n+~+#·&É+
kÕ<Û ä ´ eTsTT+~. Bì˝À yê]yê]
e´øÏÔ‘ê«\≈£î ‘·–q≥T¢>± ∫s¡Tqe⁄«qT
dü]~<ä›>∑\T>∑T‘·THêïeTT.
P^è∞Œ xHõ ^ŒO`« "≥^· ºŒ âß„ãÖÎ ZO`À Jaè=$kú ™êkèOzOk. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ #∂`«# "≥^· ºŒ
„Ñ¨„H˜Ü∞« Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz =∞x+≤ =ÚYOÖ’ Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ =ã¨∞<Î åfl~°∞. QÆÒ« Ö’ ^ŒO`åÅ#∞
JO^ŒOQÍ =∞ÅK«@=∞O>Ë JO`« J=QÍÇ¨Ï# LO_Õk HÍ^Œ∞. „ã‘ÅÎ ^ŒO`åÅ∞ QÆ∞O„_»OQÍ LO_®e, Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ
^ŒO`åÅ∞ K«`∞« ~°„ãÖQÍ LO_®e Jx ÉèÏqOKÕ"å~°∞. HÍh Wk JO^Œi q+¨Ü∞« OÖ’#∂ ãï HÍ^Œ∞.
JO^ŒO „ã‘ÅÎ Hˆ HÍ^Œ∞, Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ‰õÄ J=ã¨~"° ∞Õ . HÍ™⁄‡\˜H± _≥O\˜„ã‘ì ^•fi~å ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _»O
=ºH˜Î ~°∂áêxfl|\˜ì HÍh, „ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨ Éè^Ë •xfl|\˜ì HÍ^Œ∞. ^ŒO`åÅ∞ `≥Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’ LO>Ë JO^ŒOQÍ
LO\Ï~Ú. `≥Å\¡ ˜ ^ŒO`åÅ∞ =Ú`åºÖÏ¡ "≥∞~°∞ã¨∂Î =ÚMÏxH˜ H˘`«Î JO^•Å#∞ fã¨∞‰õΩ =™êÎ~Ú. ^ŒO`åÅ#∞
`≥Å∞Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’H˜ `≥KÛÕ O^Œ∞‰õΩ J<ÕHõ q^è•<åÅ∞ J=∞Å∞Ö’ L<åfl~Ú.
^ŒO`åÅ ~°∂áêxfl QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ HõOÑ¨Óº@~ü KèåÜ«∂ z„`åÅ∞, "≥∞#ÿ O`À KÕã#≤ #=¸<åÅ∞,
=ºH˜Î <À\˜H˜ „Ñü~°∂ÑÖQÍ KÕã#≤ ÉÁ=∞‡Å∞ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `å~Ú. HõOÑ¨Óº@~ü „QÍÑ¶H≤ û± ^•fi~å ^ŒO`åÅ
~°∂áêxfl U ~°HOõ QÍ =∂i¿ãÎ JO^ŒOQÍ LO@∞O^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.
^ŒO`«O á⁄_»=Ù x~°~‚ ÚOK«_O» Ju Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨x. HÍOáÈl\ò ~Ô ã≤<#£ ∞ [`« KÕÜ∞« _»O =Å# ^ŒO`«O
á⁄_»=Ù#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl suÖ’ ÃÑOKÕ J=HÍâ◊O LOk. =ºH˜HÎ ˜ #zÛ# suÖ’ ^ŒO`«O á⁄_»=Ù#∞ ÃÑOz
=ÚO^Œ∞QÍ "≥∂_»Öò `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩx P `«~∞° "å`« Jã¨Å∞ ^ŒO`åxfl `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
á⁄_»=ÙQÍ L## ^ŒO`åÅ#∞ ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞QÍ x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩ#fl suÖ’ z#flQÍ KÕÜ∞« =K«∞Û.
^ŒO`åxfl z#flQÍ KÕÜ∂« eû =zÛ#Ñ¨C_»∞ ZO`« `«yOæ KåÖ’ P ÉèÏQÍxfl #Å¡QÍ KÕã≤ K«∂Ñ¨_O» ^•fi~å
Ñ¨#∞fl z#flQÍ J~Ú# `«~∞° "å`« ZÖÏ LO@∞O^À =ÚO^Õ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. WÖÏ KÕÜ∞« _»O =Å# =∂\Ï¡_Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂i# ^ŒO`åÅ`À ZÖÏ LO@∞O^À =ÚO^Õ TÇ≤ÏOKÕ J=HÍâ◊O Åaèã∞¨ OÎ k.
™ê^è•~°}OQÍ ^ŒO`« =º=ã¨#÷ ∞ =∂ˆ~ÛÑ¨C_»∞ =ÚO^Õ ^ŒO`åÅ J=∞iHõ #=¸<åÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã<≤ å,
<À\˜ Ö’Ñë J=∞iHõ#∞ ãÖÑ¨Ó~°O‚ QÍ „QÆÇÏ≤ OK«_O» ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. =∂=¸Å∞ ^ŒO`åÅ#∞ `˘OÅyOz,
`å`å¯eHõ ^ŒO`åÅ#∞ J=∞iÛ# `«~∞° "å`« HÍh KÕÜ∂« eû# =∂~°∞ÊÅ∞ `≥eÜ«∞=Ù.
72
J~Ú`Õ D Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à#¡◊ ∞ J=∞ˆ~Û ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ãÖ|Okè`« =ºH˜Î `«#HÔ ÖÏ LO^À K≥ÑÊ¨ ÖËx ã≤u÷ Ö’
LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ ¡ "Õã∞¨ ‰õΩ#fl `«~∞° "å`« ~Ô O_»∞ =¸_»∞™ê~°∞¡ _≥O\˜ãìπ =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ ãï
KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok.
XHõ =ºH˜Î ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ `«# ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _»O ^•fi~å `«# #=Ùfi#∞ JO^ŒOQÍ
=∞ÅK«=∞x HÀi#Ñ¨C_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ J`«_ç ^ŒO`åÅ#∞ JO^ŒOQÍ =∂~°Û_»OÖ’ QÆÅ ™ê^èHŒ õ ÉÏ^èHŒ ÍÅ#∞
q=iOKåe. `«~∞° "å`« á¶⁄\’Å∞, "≥∂_»Öòû, „QÍÑ¶Åπ ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz P =ºH˜Î ãÖ^ÕÇ¨ Å#∞ x=$uÎ KÕÜ∂« e.
P `«~∞° "å`« zH˜`û« KÕÜ∂« e. JÑ¨C_Õ P =ºH˜Î ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· x["≥∞#ÿ z~°∞#=Ùfi "≥eq¡ ~°∞ã¨∞OÎ k.
<å‰õΩ Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í LO\Ï~Ú. nxx ãïKÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅO>Ë Z‰õΩ¯= HÍÅO zH˜`û« fã¨∞HÀ"åeû
=ã¨∞OÎ ^Œx ÉèÜ í ∞« O "Õ™ÈÎOk. `«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞‰õΩx ^ŒO`åÅ‰õΩ JO^ŒOQÍ fiÛk^Œ∞HÌ À=_»O
™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞O^•?
O ^ŒO`«"≥·^ŒºOÖ’ 'HÍ™È‡\˜H± _≥O\˜¢ã‘ì—`À qÑ¨¡"å`«‡Hõ =∂~°∞ÊÖÁKåÛ~Ú. QÆ`«OÖ’ ^ŒO`åÅ#∞
ãïKÕÜ∞« _®xH˜, Z`«∞ÑÎ à¨ #¡◊ ∞ `«yOæ K«_®xH˜ KåÖÏ HÍÅO Ñ¨>kìË . „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ~Ô O_»∞, =¸_»∞ ã≤\ Oì˜ Q∑ûÖ’ Ju
`«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ Ñ¨à#¡◊ ∞ JO^ŒOQÍ fiÛk^Œ_Ì O» ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok. ZQÆ∞_»∞kQÆ∞_»∞ Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û.
Ñ¨à√◊ ¡ Z`«∞QÎ Í =ÙO>Ë ÃÑe· OQ∑ ^•fi~å Ñ¨H¯õ Ñ¨à¡◊ Z`«∞‰Î Ωõ ‰õΩkOK«=K«∞Û. Ñ¨Å¡ =∞^èºŒ Ö’ Z_»=Ú<åfl, Ñ¨àÖ¡◊ ’
z#fl z#fl =ÚHõ¯Å∞ áÈ~Ú<å P MÏmx 'HÍOáÈl\ò ~ˆ l<£— J<Õ Ñ¨^•~°Oú `À Ñ¨Ó_»Û=K«∞Û. Ñ¨Å¡ ~°OQÆ∞
=∂i K«∂_»\ÏxH˜ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ JxÑ≤ã∞¨ OÎ >Ë "å\˜x =∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞Ö’H˜ =∂~°Û=K«∞Û. HÍ™È‡\˜H± _≥O\˜¢ã`ì‘ À
^ŒO`« ™œÉèÏQÍºxfl "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° =« K«∞Û.
<å =Ü«∞ã¨∞ 16 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ HÕ^Œ Ñ¨_@ » O`À =ÚO^Œ∞ Ñ¨#∞fl qiyáÈ~ÚOk. JÑ¨C_»O`«QÍ
Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀÖË^∞Œ . Ñ¨#∞fl qiy ~Ô O_Õà√◊ ¡ QÆ_zç Ok. Z^Œ∞\˜"åà◊`¡ À =∂\Ï¡_#ç Ñ¨C_»∞ W|ƒOk Ñ¨_∞» `«∞<åfl#∞.
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ QÍºÑπ Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ HõxÑ≤™ÈÎOk. nxH˜ Ñïëê¯~°O K≥ÑÊ¨ O_ç.
O qiy# Ñ¨#∞flH˜ HÍÃã‡\˜H± zH˜`û« KÕÜ∞« =K«∞Û. D „\©\ò"∞≥ O\òx „a_£˚ Jx, Ñ¶H≤ û± _£ „H“<£ Jx
JO\Ï~°∞. D q^è•#O ^•fi~å g∞ Ñ¨H¯õ ^ŒO`åÅ P^è•~°OQÍ „a_£˚ ÃÑ@ì_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^•O`À g∞ Ñ¨à√◊ ¡
K«∂_»\ÏxH˜ =∂=¸Å∞QÍ<Õ LO\Ï~Ú. QÍºÑπ HõxÑ≤OK«^∞Œ . Hõ#∞Hõ g∞~°∞ U q^èOŒ QÍ#∂ W|ƒOk Ñ¨_~» ∞° .
Z=i`À<≥<· å ã¨~ˆ ^è~·≥ º° OQÍ =∂\Ï¡_=» K«∞Û.
XHõ ~À_»∞¤ „Ñ¨=∂^ŒOÖ’ <å =ÚO^Œ∞ ~Ô O_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈÜ«∂~Ú. J~Ú`Õ `«~∞° "å`« =zÛ# Ñ¨à√◊ §
ÃÑ^ŒqÌ QÍ |Ü«∞@‰õΩ =KåÛ~Ú. Z`«∞ÑÎ à¨ √◊ §ÖÏQÍ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. Wq Ö’ÑëH˜ áÈÜÕ∞ =∂~°Oæ U"≥∞<ÿ å
LO^•?
O g∞‰õΩ ÃÑ^ŒqÌ QÍ |Ü«∞\˜H˜ =zÛ# Ñ¨à#¡◊ ∞ ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« ^•fi~å #Ü«∞O
KÕÜ∞« =K«∞Û#∞. ÖË^• HÍ™È‡\˜H± ã¨~s°̊ ^•fi~å ‰õÄ_® ÃÑ^ŒqÌ QÍ |Ü«∞@‰õΩ =zÛ# Ñ¨à#¡◊ ∞ =∂=¸Å∞
Ñ¨àÖ¡◊ ÏQÍ KÕÜ∞« =K«∞Û. HÍ|\˜ì g∞‰õΩ ^ŒQ~æÆ Ö° ’ L#fl ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç.
73
JO^•xH˜ P^è∞Œ xHõ ^ŒO`« "≥^· ºŒ O
J<ÕHõ ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ ^ŒO`«"≥·^ŒºO J#QÍ<Õ Ñ¨à◊√¡
Ñ‘HÕK«∞HÀ=_»O, Ñ¨à◊¡Ö’ Ñ¶≤e¡OQ∑Å∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»=∞<Õ
ÉèÏ=# =∂„`«"∞Õ LO_Õk. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ J<ÕHõ
=∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~∞° ÊÅ∞ KÀ@∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~Ú. D qÉèÏQÆOÖ’
[iy# Jaè=$kú HÍ~°}OQÍ ^ŒO`« ãÖ~°Hõ∆}`À áê@∞
^Œ O `åÅ#∞ JO^Œ O QÍfiÛk^Œ Ì _ ®xH˜ ‰õ Ä _® ZO`À
J=HÍâ◊"∞Õ ~°Ê_çOk. Ñ¨à‰¡◊ Ωõ `≥Å\¡ ˜ Ñ¨Ó`« Ñ¨ÓÜ«∞_»O, „H“<£û,
„a_≥ã˚ π "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À K«∂Ñ¨~∞° Å#∞ PHõ@∞ì‰Ωõ <Õ q^èOŒ QÍ
P^è∞Œ xHõ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛOk.
ã¨∞=∂~°∞ 150 ãÖ=`«û~åÅ „H˜Ò« #∞Oz Ñ¶e≤ O¡ Q∑
HÀãÖ "≥O_ç ~°OQÆ∞Hõey# Z=∂Å"£∞ J<Õ Ñ¨Ó`«#∞
LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ"å~°∞. Wk WÑ¨Ê\˜H© „áê=∂}˜H"õ ∞≥ #ÿ Ñ¶e≤ O¡ Q∑QÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞#flk. J~Ú`Õ H˘O`«=∞Ok
Wk PHõ~¬° }Ü © ∞« OQÍ ÖË^xŒ , nx=Å# H˘xfl ~°HÍÅ J<å~ÀQÍºÅ∞ ãÖÉèqí ™êÎÜ∞« h ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« D Z=∂Åæ"∞£ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ûÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛ~Ú. ^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¶e≤ O¡ Q∑û, ÖË^•
zH˜`û« J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ Z=∂Åæ"∞£ ‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ `≥Åx¡ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ "å_»∞`«∞<åfl~°∞. Wk W`«~° ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞‰õΩ
YzÛ`«OQÍ ãïáÈÜÕ∞ q^èOŒ QÍ Z#∞fl‰õΩx ÃÑ\Õì K«∞HÀ=K«∞Û. KåÖÏ=∞OkÖ’ Ñ¨à√◊ ,¡ Hõ@∞ì_∞» ^ŒO`åÅx
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ Hõ+Oì¨ . Wq JO`« ã¨ÇÏ¨ [OQÍ LO\Ï~Ú HÍOáÈl\ò Ñ¶e≤ O¡ Q∑ XHõ ~°H"õ ∞≥ #ÿ lQÆ∞~°∞
Hõey ÅÑ¨ÊO =∂kiQÍ LO_Õ Ñ¨^•~°O÷ . Ñ¨#∞fl U ~°H"õ ∞≥ #ÿ PHÍ~°O HÍ"åÅ<åfl, P q^èOŒ QÍ YzÛ`«OQÍ
=∞ÅK«∞HÀ=_®xH˜ J=HÍâ◊O LOk. Wk W`«~° Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞`À ãïáÈe LO_ç, Z=∂Åæ"∞£ HõO>Ë QÆ\ Qì˜ Í,
ZO`À LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ LO@∞Ok.
^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ =zÛ# P^è∞Œ xHõ "≥∞à◊‰Ωõ =Ö’¡ ã≤Hì _© O≥ \˜¢ãì‘ J<Õ „Ñ¨„H˜Ü∞« Å JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =zÛOk.
nxÖ’ ^ŒO`åÅ‰õΩ T_çáÈ‰õΩO_®, J`«∞‰õΩ¯<Õ q^èOŒ QÍ Ñ¶e≤ O¡ Q∑û KÕ™êÎ~∞° . nxÖ’ ÑÖ\˜ ÃÑ· ÉèÏQÍxfl
XHõ~H° "õ ∞≥ #ÿ „^Œ=O ^•fi~å QÆ~∞° ‰õΩQÍ `«Ü∂« ~°Ü∞Õ º@∞¡ KÕã,≤ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¶e≤ O¡ Q∑#∞ ÑÖ\˜H˜ J`«∞‰õΩ¯<Õ
q^èOŒ QÍ KÕ™êÎ~∞° . nx =Å# Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó_»∞‰õΩáÈ=_»O, QÆ∞Å¡QÍ L#fl „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ ‰õÄ_®
ÑÖ\˜H˜ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ "≥Ú^ŒÉÌ Ïˆ~ =∞O^Œ∞ W=fi‰õΩO_® Ñ¶e≤ O¡ Q∑ KÕÜ∞« =K«∞Û.
Ñ¨à¡◊ g∞^Œ Ñ¨ÅÛ\˜ ÃÑÑ· Ó¨ `« YzÛ`«OQÍ ãïáÈÜÕ∞ q^èOŒ QÍ K«∂_»\ÏxH˜ `Õ_® ÖË‰Ωõ O_® KÕÜ∞« =K«∞Û.
Wk QÀ~°∞ á⁄~° =∂kiQÍ LO@∞Ok. D zH˜`û« ‰õΩ XHõ™êi _®Hõ~ì #ü ∞ ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ ãïáÈ`«∞Ok.
qh~üû ~°OQÆ∞=∂i# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ KÕ¿ã "≥∞~°∞QÔ #· zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« . JO`ÕHÍ‰õΩO_®, Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞,
Jiy# ^ŒO`åÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜H˜ D zH˜`û« ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. g\˜x ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ WzÛ#
Ñ¨à¡◊ #=¸<å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# >ˇHfl© +≤Ü∞« <£ ~°∂á⁄Ok™êÎ_∞» . „Ñ¨Ü∂≥ QÆâßÅÖ’
ÑÖ\˜H˜ g\˜x J=∞iÛ, QÆ\ ì˜ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ LO_Õ@∞¡ fiÛk^Œ∞`Ì å~°∞. HÍOáÈl\ò qh~üû#∞ XHõ¯ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÖ’
74
=ÚO^Œ∞ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ K«H¯õ QÍ J=∞ˆ~Û J=HÍâ◊O LO@∞Ok. Wq `˘O^Œ~Q° Í Jiy ~°OQÆ∞ =∂i# Ñ¨HO∆õ Ö’
ã¨∞ÅÉèOí QÍ g\˜x =∂~°∞ÛHÀ=K«∞Û.
ZÖÏ Hõ_`» å~°∞?

Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ =∞s Z‰õΩ¯=QÍ LO_ç, "å\˜ K«∞@∞ì„Ñ¨H¯õ Å Ñ¨à√◊ ¡ P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë, HÍOáÈl\ò
Ñ¶e≤ O¡ Q∑ J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . W<£ÖË J<Õ `åÑ¨_O» nxH˜ ãïQÍæ ãïáÈ`«∞Ok. Ñ¶e≤ O¡ Q∑ q^è•#OÖ’ =∂kiQÍ<Õ
^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ W<£ÖË ã¨Ç¨ Ü«∞O`À Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å#∞ Ñ¨Ó_»∞™êÎ~∞° . J~Ú`Õ D q^è•#OÖ’ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
=ºH˜Î Ñ¨à¡◊ #=¸<å „Ñ¨Ü∂≥ QÆâßÅ‰õΩ ÑÖÑ≤Oz, |OQÍ~°O ÖË^• ~Ô l<£=O\˜ Ñ¨^•~°O÷ Ö’W<£ÖË `«Ü∂« ~°∞
KÕ~ÚOz Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å#∞ Ñ¨Ó_»∞™êÎ~∞° .
„H“<£û
Ñ¨#∞fl ÉÏQÍ áê_≥á· È~Ú, ÖË^• Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¶e≤ O¡ Q∑ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨HO∆õ Ö’ Ñ¨à√◊ ¡ |ÅOQÍ, JO^ŒOQÍ
LO_ÕO^Œ∞‰õΩ „H“<£û LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . g\˜Ö’ Z<Àfl ~°HÍÅ∞ L<åfl, `≥Åx¡ ÖË^• W`«~° Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞‰õΩ
ãïáÈÜÕ∞ „H“<£û#∞ ZOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. ™ê^è•~°}OQÍ g\˜x áÈ~üûb<£ Ñ¨^•~°O÷ `À `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . Wq
=ÚO^Œ∞ Ñ¨à`¡◊ À ã¨=∂#OQÍ ã¨#flQÍ LO\Ï~Ú.
„H“<£û Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ Ñ¨^•~å÷Å`À `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú. "≥O_ç ÖË^• |OQÍ~°O`À `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ „H“<£û
"≥#∞Hõ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ J#∞=ÙQÍ LO\Ï~Ú. HÍ~°}O Wq QÆ\ Qì˜ Í LO_ç, #q∞e<å W|ƒOk ÖË‰Ωõ O_® LO\Ï~Ú.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ áÈ~üûb<£ LÑ¨Ü∂≥ yOz, ã¨ÇÏ¨ [OQÍ QÆ\Qì˜ Í LO_Õ q^èOŒ QÍ „H“<£û `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞.
„H“<£ûÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ∞ L#flO^Œ∞# ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç`À ãÖ„Ñ¨kOz J#∞"≥#· =∞Oz „H“<£û Z#∞flHÀ=_»O
L`«=Î ∞"≥∞#ÿ =∂~°Oæ .
Ñ¨à‰¡◊ Ωõ „ã¨∂¯ J=ã¨~=° ∂?

_≥O@∂º~üû ÖË^• „a_£Å˚ ‰õΩ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞OQÍ g\˜x LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞HÀ=K«∞Û. J~Ú`Õ Wq H˘OK≥O
Ys^Œ∞ Z‰õΩ¯=. >ˇ\ÿ ÏxÜ«∞O J<Õ Ñ¨^•~°O÷ `À g\˜x `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . ^Œ=_» Z=ÚHõ ÉèÏQÆOÖ’ â◊GzH˜`û«
^•fi~å g\˜x J=∞~°∞™êÎ~∞° . Wq QÍÅO =∂kiQÍ Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñ¨\ ì˜ LOz Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú.
YzÛ`«"∞≥ #ÿ J=∞iHõ JO>Ë?

„Ñü =ºH˜HÎ © J`«_Hç /˜ P"≥∞‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^èOŒ QÍ Ö’Ç¨Ï ãÖ|O^èŒ _≥O@∂º~üû ÖÏO\˜ Hõ@∞ì|_çx
YzÛ`«"∞≥ #ÿ J=∞iHõ JO\Ï~°∞. Wq ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO\Ï~Ú. ~Ô O_»∂ XˆH q^èOŒ QÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú.
z#fl "≥~· ∞° ,¡ „ã≤ÊOQÆ∞Å∞ P^è•~°OQÍ Wq Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. PÇ¨~åxfl #q∞ÖË@Ñ¨C_»∞ W|ƒOk ÖË‰Ωõ O_®
Ñ¨H¯õ ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤Êx `«yOæ z H˘kÌQÍ HõkÖË@∞¡ J=∞~°∞™êÎ~∞° .
75
=OHõ~Q° Í L#fl Ñ¨à√◊ ¡ ãïKÕÜ∞« _»O
Wq ™ê^è•~°}OQÍ Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã¨∞û Ñ≤Å¡Ö’¡ KÕ™êÎ~°∞. Ñ¨#∞fl Ñ¨ÓiÎQÍ Zky# `«~°∞"å`« zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O =∞Ozk. H˘O`«=∞Ok ÃÑ^Œ"Ì åà◊√¡ D zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú`Õ ÃÑ^Œ"Ì åiÖ’
D zH˜`û« ‰õΩ Z‰õΩ¯= HÍÅO Ñ¨_∞» `«∞Ok. D HÍ~°}OQÍ Y~°∞Û ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞Ok.
K«H¯õ \˜ z~°∞#=Ùfi HÀãÖ...

K«H¯õ \˜ z~°∞#=Ùfi HÀãÖ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ `«~K° ∞« QÍ ãÖ„Ñ¨kã¨∂,Î Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞‰õΩO@∂
P~ÀQÆºHõ~"° ∞≥ #ÿ áÈ+¨HÍÇ¨~°O u#_»O =ÚYºO.
^ŒO`« P~ÀQÆºO HÀãÖ...

<À\˜x Ñ¨à#¡◊ ∞ Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞HÀ"åe. á¶È~Ô¡ _· £ Hõey# @∂`ü¿Ñã¨∞`ì À ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „|+π
KÕã∞¨ HÀ"åe. z#fl, XHõ =∂ki Ãã*· ò Hõey# @∂`ü„|+π#∞ "å_®e.
ã¨∞xfl`«OQÍ L#fl ÖË^• XHõ =∂ki "≥∞`«QÎ Í LO_Õ „|+π#∞ "å_®e. „|+π#∞ z#fl z#fl =OHõ~Å° ∞
uÑ¨C`«∂ Ñ¨àh¡◊ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe. @∂`ü„|+π#∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ =∂~°∞Û`«∂ LO_®e. K«HÔ ¯~° Hõey#
z~°∞uO_»∞,¡ áêhÜ«∂Å∞ gÖˇ#· O`« =~°‰Äõ `«‰Ωõ ¯=QÍ fã¨∞HÀ"åe.
„Ñ¨âfl◊ : <Õ#∞ <å ^ŒO`« ™œO^Œ~åºxfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_®xH˜ ^ŒO`åÅÃÑ· „H“<£û J=∞~°∞ÛHÀ=_»O
=∞Oz^•? ÖËHáõ È`Õ c¡zOQ∑ KÕ~ÚOK«∞HÀ=_»O HÍx, „a_≥ã˚ π J=∞~°∞ÛHÀ=_»O HÍx KÕ¿ãÎ =∞Oz^•? `«y#
ã¨∂K«# W=fiQÆÅ~°∞.
["å|∞ : ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ`Õ P ™ê÷<åxfl Éèsí Î KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Hiõ OKÕ „Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ „H“<£û, „a_≥ã˚ .π
Jq K«∂Ñ¨~∞° Å‰õΩ JO^ŒOQÍ HõxÊK«_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_®, Ñ¨x f~°∞Ö’#∂ ™ê^Œ~å} ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ<Õ
LO\Ï~Ú. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, XHõ ^ŒO`«O T_ç áÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞ P Pã¨#÷ OÖ’ Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`«O XiyáÈ‰õΩO_®
KÕÜ∞« _®xH˜ ‰õÄ_® D „Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ `» å~Ú. PÇ¨~åxfl #q∞e u#_®xH˜ HÍx, Ç¨~ÚQÍ z~°∞#=Ùfi
zOkOK«_®xH˜ HÍx ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈÜ«∂Ü«∞<Õ ÉÏ^èŒ ÖË‰Ωõ O_® Wq LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. g∞ q+¨Ü∞« OÖ’
^ŒO`åÅ∞ U"≥∞<ÿ å T_çáÈÜ«∂Ü«∂? ÖËHõ ^≥|ƒux fã≤"Ü Õ ∂« eû# Ñïã≤u÷ =zÛO^•? J<Õ q+¨Ü∂« xfl
=ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨sHÕ∆ Kåeû LO@∞Ok. P `«~∞° "å`« U ~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞O^À
x~°~‚ ÚOK«=Åã≤ LO@∞Ok.
„Ñ¨âfl◊ : „H“<£û ÖË^• „a_≥ã˚ π U Ñ¨^•~°O÷ `À `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° ? <Õ#∞ <å‰õΩ T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åÅ
™ê÷#OÖ’ "å\˜Ö’ ^Õx<≥<· å J=∞~°∞Û‰õΩO>Ë Jq Ñ¨\ +˜ Oì¨ QÍ LO\ÏÜ«∂?
["å|∞ : ™ê^è•~°}OQÍ U^≥<· å XHõ ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åxfl U=∂„`«=¸ ãïKÕÜ∞« ÖËx Ñïã≤u÷ Ö’ –
JO>Ë ^ŒO`«O qiyáÈ~Ú<å, Ñ¨ÓiÎQÍ ^≥|ƒu<åfl, ^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜ QÆ∞~Ô <· å– „H“<£û J=∞~°∞ÛHÀ"åeûOkQÍ
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . XHõ"àÕ ◊ ^ŒO`«O Ñ¨ÓiÎQÍ T_çáÈ`Õ, P MÏmx Éèsí Î KÕÜ∞« _»<åWH˜ J#∞=ÙQÍ
„a_ç˚ J=∞~°∞ÛHÀ"åÅx K≥|∞`å~°∞. ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx `˘e™êiQÍ ãÖ„Ñ¨kOz#Ñ¨Ù_»∞ ÉÏkè`∞« _çx Ñ¨sHÕ∆ z,
76
ã¨=∞ã¨º Uq∞\’ x~åúiOz `«y# zH˜`åû „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ ã¨∂zOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. U ~°H"õ ∞≥ #ÿ Ñ¨^•~°O÷ `À
g@x `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∂« Å<Õ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ JÑ¨ÙÊ_»ÑÙ¨ Ê_»∞ x~°~‚ ÚOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ™ê^è•~°}OQÍ ^≥|ƒu#fl
^ŒO`«OÖ’x q∞ye# ÉèÏQÍxfl áÈ~üûb<£ J<Õ Ñ¨^•~°O÷ `À uiy xi‡OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. H˘xfl ™ê~°∞¡
|OQÍ~°O`À `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ W~°`« Ö’Ç¨Ï Ñ¨^•~å÷Å`À KÕã#≤ „H“<£û#∞ HÍx LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . ^•xÃÑ#·
„H“<£ ÖË^• „a_ç˚ ( U „Ñ¨„H˜Ü∞« J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ P „Ñ¨„H˜Ü∞« ) J=∞~°∞™êÎ~∞° . ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ∞QÍ HõxÑ≤OK«_®xH˜
W\©=e HÍÅOÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ áÈ~üûb<£ Ñ¨^•~å÷xfl LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞.
„Ñ¨âfl◊ : <å=Ü«∞ã¨∞û 30 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ ^ŒO`« zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû# Ñïã≤u÷ Ö’ L<åfl#∞.
^ŒO`åÅÃÑ· „H“<£û J=∞~°∞Û‰õΩO>Ë ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ HõxÑ≤™êÎÜ∞« h, ^ŒO`« ™œO^Œ~º° O W#∞=∞_çã∞¨ OÎ ^Œh
W\©=Å Ñ¨„uHõÖ’¡ K«k"å#∞. J~Ú`Õ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ Zxfl™ê~°∞¡ <Õ#∞ ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ "≥àÏ§eû LO@∞Ok.
["å|∞ : „H“<£û J=∞~°Û_®xH˜ ™ê^è•~°}OQÍ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ =^Œ‰Ì Ωõ "≥o`Õ ãïáÈ`«∞Ok.
"≥Ú^Œ\ ™˜ êi "≥o§#Ñ¨ÙÊ_»∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ÉÏk`«∞_ç ^ŒO`åÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨sH˜™∆ êÎ~∞° . J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ H˘xfl
ZH±û~ˆ Å#∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. `«~∞° "å`« „H“<£û J=∞~°Û=Åã≤# ^ŒO`åÅ Ñï=∂}Ïxfl XHõ\ ˜
~Ô O_»∞ q∞b¡g∞@~°¡ "Õ∞~°‰Ωõ J~°QnÆ ã≤ `«y™æ êÎ~∞° . JÑ¨ÙÊ_»∞ P ^ŒO`åÅ #=¸<å#∞ ¿ãHõi™êÎ~∞° . P #=¸<å#∞
J#∞ãïOz "å\˜ÃÑ#· J=∞~°Û_®xH˜ ÖÏÉÁˆ~@sÖ’ „H“<£û#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ~Ú™êÎ~∞° . D „H“<£û#∞ ÉÏkè`∞« _çH˜
J~°QnÆ ã≤# ^ŒO`åÅ#∞ P^è•~°O KÕã∞¨ ‰õΩx T_çáÈ‰õΩO_® LO_ÕÖÏ H˘xfl ~°™êÜ«∞# Ñ¨^•~å÷Å`À (ÖË^•
^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ã≤"∞≥ O\ò`À) J=∞~°∞™êÎ~∞° . ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç =^Œ‰Ì Ωõ "≥o¡ zH˜`û«
KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ "≥Ú`«OÎ QÍ ÃÑ>Ëì ã¨=∞Ü«∞O ã¨∞=∂~°∞ ~Ô O_»∞ QÆO@Å∞ =∂„`«"∞Õ .
„Ñ¨âfl◊ : <å‰õΩ H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu<åfl~Ú. "å\˜ÃÑ#· „H“<£û J=∞~°∞ÛHÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
„H“<£û J=∞~°∞ÛHÀ=_»OÖ’ U"≥∞<ÿ å iãπ¯ LO@∞O^•?
["å|∞ : U^≥<· å „Ñ¨=∂^ŒOÖ’ ^ŒO`åÅ∞ qiyáÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞, ^ŒO`«HÜ∆õ ∞« O HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ∞
^≥|ƒu#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ñ¶e≤ O¡ Q∑ =O\˜ „Ñ¨„Hõ~ÚÅ∞ KÕÜ∞« ÖËx Ñïã≤u÷ Ö’ ^ŒO`åÅ∞ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ „H“<£û J=∞~°∞ÛHÀ=K«∞Û.
WÖÏ J=∞ˆ~Û „H“<£û HÍ~°}OQÍ ÉÏkè`∞« _ç P~ÀQÍºxH˜ ãÖ|OkèOz U ~°H"õ ∞≥ #ÿ iã¨∞¯Å∂ LO_»=Ù. HÍh P
„H“<£û U^≥<· å ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ qiyáÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. =ÚYºOQÍ "≥ÚHõ¯*Á#fl HõO_≥Å =O\˜q
H˘iH˜ uO@∞#flÑ¨ÙÊ_»∞, =∞s QÆ\ ì˜ Ñ¨^•~å÷Å#∞ H˘~°H_õ ®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ D ã¨=∞ã¨º Z^Œ∞~°∞
HÍ=K«∞Û. Hõ#∞Hõ „H“<£û J=∞~°∞Û‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_ç`À ã¨=∞„QÆOQÍ K«iÛ¿ã,Î U~°H"õ ∞≥ #ÿ Ñ¨^•~å÷OÖ’
„H“<£û KÕ¿ãÎ Z‰õΩ¯=HÍÅO LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ LO\ÏÜ≥∂ x~åúiOz "å\˜`À zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
77
c¡zOQ∑`À ^ŒO`åÅ‰õΩ "≥∞~°∞Ñ¨Ù
`≥Å¡x "≥∞~°∞Ñ¨Ù`À ‰õÄ_ç# JO^Œ"≥∞ÿ# ^ŒO`åÅ∞
P`«‡qâßfi™êxfl ~Ô \Õì Ñ¨Ù KÕ™êÎÜ∞« #_»OÖ’ Juâ◊Ü∂≥ H˜Î
ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ HÍÑ¶‘, \©Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ `åˆQ"å~°∞,
^è∂Œ =∞áê#O KÕ¿ã"å~°∞, áê<£Å∞, áê<£Ñ~¨ åQ∑Å =O\˜q
u<Õ"å~°∞ `«=∞ ^ŒO`åÅ q+¨Ü∞« OÖ’ `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞
fã¨∞HÀHõáÈ`Õ "å\˜ JO^ŒO K≥_áç È=_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®,
"å\˜x HÀÖ’Ê"åeû# Ñïã≤u÷ ‰õÄ_® U~°Ê_»∞`«∞Ok.
^ŒO`åÅÃÑ· H˘kÌáê\˜ QÍ~° U~°Ê_ç<å, "å\˜ ~°OQÆ∞
=∂i<å H˘O`«=∞Ok KåÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O\Ï~°∞. `«=∞
^ŒO`åÅ‰õΩ uiy JO^Œ"≥∞ÿ# `≥Å¡x "≥∞~°∞Ñ¨Ù ZÖÏ
=ã¨∞OÎ ^Œx PO^Àà◊# K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~°∞.
^ŒO`åÅ#∞ `≥ÅQ¡ Í fiÛ kÌ_®xH˜ J<ÕHõ ~°HÍÖˇ#· Ñïëê¯~° =∂~åæÅ∞<åfl~Ú. ^ŒO`åÅÃÑ· U~°Ê_Õ
Kå~°Å#∞ "≥O@"≥O@<Õ `˘Åyã¨∂,Î ^ŒO`« ™œO^Œ~º° O ^≥|ƒ
u#‰õΩO_® K«∂ã¨∞HÀ=_»O XHõ Ñ¨ûúŒ . nxx „á⁄Ñ¶Ö≤ ÏH˜ûãπ JO\Ï~°∞. ~°™êÜ«∞# Ñ¨^•~å÷Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz
"å\˜x â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _»O ~Ô O_»= Ñ¨ûúŒ . nxx c¡zOQ∑ JO\Ï~°∞.
c¡zOQ∑ J<Õk `«‰Ωõ ¯= Y~°∞Û`À, `ÕeHõQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞HÀ^Œy# â◊„ã¨Î zH˜`åû ~°ÇÏ≤ `« (<å<£W<£"ãÕ "≤ )£
„Ñ¨„H˜Ü∞« . ^ŒO`åÅ#∞ `≥ÅQ¡ Í "≥∞i¿ãÖÏ KÕã∞¨ HÀ=_»O =Å¡ =ÚYOÖ’ Hõà◊ =ã¨∞OÎ k. z~°∞#=Ùfi =∞iO`«
â’ÉèÏÜ«∞=∂#OQÍ LO@∞Ok. J~Ú`Õ ^ŒO`åÅÃÑ· U~°Ê_Õ KåiHõÅ∞, ~°OQÆ∞ =∂~°_O» =O\˜ JOâßÅ#∞
xt`«OQÍ QÆ=∞xOz, U ~°H"õ ∞≥ #ÿ „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz "å\˜x `≥ÅQ¡ Í KÕÜ∂« Å<Õ q+¨Ü∂« xfl xÑ¨Ù}∞Öˇ#·
^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ x~°~‚ ÚOK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
c¡zOQ∑ KÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^ŒO`åÅ∞ H˘kÌQÍ `«_ç
PiáÈ`å~Ú. g~°∞ zH˜`åû ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =Ú^Œ∞~°∞
=~°O‚ Ö’ LO_Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞ fã¨∞HÀ=_®xfl ÉÏQÍ
`«yOæ Kåe. ~°OQÆ∞`À ‰õÄ_ç# áêhÜ«∂Å#∞ fã¨∞‰õΩ<Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `«ÑÊ¨ xãïQÍ „™êì LÑ¨Ü∂≥ yOKåe.
c¡zOQ∑ J=ã¨~O° ZÑ¨C_»∞?

– ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’H˜ =∂i#Ñ¨C_»∞,
"å\˜ÃÑ· =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞.
– =Ü«∞ã¨∞û HÍ~°}OQÍ HÍh, [#∞ºÑ¨~O° QÍ HÍx
78
^ŒO`åÅÃÑ· =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞.
– ^ŒO`åÅ∞ U~°Ê_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ =O\˜ B+¨^•è Å#∞ "å_ç#Ñ¨C_»∞.
–á¶Èi¡ <£ JkèHOõ QÍ LO_Õ „áêO`åÖ’¡ x=ã≤OKÕ „Ñ¨[Å‰õΩ á¶È~Ô¡ _· £ HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞
=∂i#Ñ¨C_»∞.
~°™êÜ«∞xHõ „Ñ¨„H˜Ü∞«
^•^•Ñ¨ÙQÍ ~Ô O_»∞ â◊`åÉÏÌÅ∞QÍ ^ŒO`åÅ#∞ c¡Kü
KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ Õ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ~°™êÜ«∞#OQÍ
ÃÇÏ· „_À[<£ ÃÑ~åÔH· û_£ ¿Ñ~°∞á⁄OkOk. Wk ^ŒO`åÖ’¡H˜
`ÕeHõQÍ K˘K«∞Û‰õΩáÈQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
^ŒO`åÅÃÑ· K≥`Î« (_≥„aãπ) ¿Ñ~°∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ c¡zOQ∑
KÕÜ∞« _»O Hõ+=ì¨ ∞=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ c¡zOQ∑ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
^ŒO`åÅ∞ á⁄_çQÍ#∂, ZÖÏO\˜ K≥`«Î ÖË‰õΩO_®#∂
LO_®e.
`«‰Ωõ ¯=™ê÷~ÚÖ’ c¡zOQ∑ KÕÜ∞« _»O ^•fi~å JkèHõ
™ê÷~ÚÖ’ Ñ¶ë`åÅ#∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. c¡zOQ∑ Hõ#∞Hõ
Z‰õΩ¯=QÍ KÕ¿ãÎ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒ u<Õ J=HÍâßÅ∞O\Ï~Ú.
"åºkè x~åú~}°
^ŒO`åÅ‰õΩ c¡zOQ∑ KÕÜ∂« ÅO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ U HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞ =∂iO^Œ<Õ q+¨Ü∂« xfl
ã¨Ê+Öì QÍ x~åúiOKåeû LO@∞Ok. `«~∞° "å`« ^ŒO`åÅ Ñïã≤u÷ ZÖÏ LO^Œ<Õ q+¨Ü∂« xfl QÆ=∞xOKåe.
JÖÏˆQ ÉÏkè`∞« _ç =ºH˜QÎ `Æ « JÅ"å@∞¡ – ^è∂Œ =∞áê#O, =∞^Œºáê#O =O\˜q – `≥Å∞ã¨∞HÀ"åeû LO@∞Ok.
79
ÉÏO_çOQ∑`À ÃÑiˆQ #=ÙfiÅ ™œO^Œ~º° O
Ñ¨à√◊ ¡ K«∂_»\ÏxH˜ JO^Œ qHÍ~°OQÍ LO>Ë #=Ùfi
=zÛ# ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ ‰õÄ_® #=fiÖËHõ, Ñ¨à◊√¡ Éˇ·\ ˜H˜
Hõ x Ñ≤ O K« ‰ õ Ω O_® LO_» \ ÏxH˜ W|ƒOk Ñ¨ _ ®eû
LO@∞Ok. Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ L<åfl, Ñ¨à√◊ ¡ QÍ~°Ñ\¨ ì˜
L<åfl, ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡ JiyáÈ~Ú z#flq J~Ú<å Ç¨~ÚQÍ
#=fi_®xH˜ W|ƒOkQÍ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. J~Ú`Õ nxH˜ K«H¯õ x
Ñïëê¯~°O J^è∞Œ <å`«# ^ŒO`« "≥^· ºŒ zH˜`û« ÉÏO_çOQ∑.
ÉÏO_çOQ∑ JO>Ë?
ÖÏq∞<Õ\ò qh~üû, HÍOáÈl\ò ~Ô l<£û Jx =º=Ç¨ÏiOKÕ Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞ Ñ¨^•~å÷Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz
J^è∞Œ <å`«# "≥∞à◊‰Ωõ =Å`À Ñ¨à¡◊ Ö’áêÅ#∞ ãïk^Œ_Ì "» ∞Õ ÉÏO_çOQ∑. ^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O HÍ~°}OQÍ =KÕÛ ^ŒO`«
"åº^è∞Œ Å#∞ ‰õÄ_® H˘xfl ~°HÍÅ ÉÏO_çOQ∑ q^è•<åÅ ^•fi~å ~å‰õΩO_® x~ÀkèOK«=K«∞Û. KåÖÏ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’
qiy# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ÖË^• Jiy# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . Ñ¨à√◊ ¡ ÃÑiˆQ
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ Ö£ ÏO\˜ Ü«∂O\˜|Ü«∂\˜Hû± "å_»@O =Å¡ Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· U~°Ê_Õ |Å"≥∞#ÿ w`«#∞ ‰õÄ_®
ÉÏO_çOQ∑ ^•fi~å ãï KÕÜ∞« =K«∞Û. JO`ÕHÍ‰õΩO_® ^ŒO`åÅ P~ÀQÆºO HÍáê_»@O`Àáê@∞ K«∂_»\ÏxH˜
JO^ŒOQÍ LO_Õ@∞¡ ÉÏO_çOQ∑ ^•fi~å KÕÜ∞« =K«∞Û.
ÉÏO_çOQ∑ ZÖÏ KÕ™êÎ~∞° ?

Z<Àfl ~°HÍÅ >ˇHfl˜ H±û LÑ¨Ü∂≥ yOz KÕ¿ã zH˜`û« q^è•#"Õ∞ ÉÏO_çOQ∑. ^ŒO`« ÃÑÉ· Ïè QÍÅ#∞ áê¡ãHì≤ ± ÖË^•
áÈ~°ûÖˇ<· £ Ñ¨^•~å÷Å∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz HõÅÑ¨_O» ÖË^• ÉÏO_çOQ∑ KÕÜ∞« _»O KÕ™êÎ~∞° . ÉÏO_çOQ∑ q^è•#OÖ’
"≥Ú^Œ\ ˜ K«~º° QÍ |ÅÇ‘Ï# P=∞¡ „^•=}Ïxfl zH˜`û« KÕÜ∞« =Åã≤# ^ŒO`åÅÃÑ· Ñ¨Ó™êÎ~∞° .
ÉÏO_çOQ∑ =Å¡ LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞

ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OKÕ ^ŒO`«=¸ÅO ~°H}∆õ : ÃÑH· ˜
HõxÑ≤OKÕ ^ŒO`« =¸ÖÏÅ‰õΩ (Wq ™ê^è•~°}OQÍ zQÆ∞à◊√¡
"≥#H˜¯ "≥o¡áÈ=_»O =Å¡ [~°∞QÆ∞`«∞Ok) HÍOáÈl\ò
~Ô l<£#∞ JO@∞‰õΩ<Õ ~Ô l<£`À HõeÑ≤ ~°H} ∆õ HõeÊ™êÎ~∞° .
WÖÏO\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ P=∞¡ Ñ¨sHõ∆ J=ã¨~O° LO_»^∞Œ .
80
D Ñ¨^Œúu =Å¡ ^ŒO`«Hõ∆Ü«∞O#∞O_ç HÍáê_»@"Õ∞
HÍ‰õΩO_®
LëÈ‚„QÆ`Å« =∂~°∞ÊÅ =Å¡ Ñ¨à√◊ ¡ JuQÍ ã¨ÊOkOK«‰Ωõ O_® LO\Ï~Ú.
^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O HÍ‰õΩO_® HÍáê_»@O : "≥#∞Hõ #q∞ÖË ^ŒO`åÅ∞ HõÜ∆ ∂« xH˜ QÆ∞i HÍ‰õΩO_®
ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O ^•fi~å ã‘Öò KÕ™êÎ~∞° . Ñ≤ÅÅ¡ q+¨Ü∞« OÖ’ Wk ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. ã‘ÖOˇ \òû
J<Õq `ÕeHÔ #· =∞Oz"≥#· áê¡ãHì≤ ± Ñ¨^•~å÷Å∞. nxx #q∞ÖË "≥#∞Hõ Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· ã‘Öò KÕ™êÎ~∞° . nx =Å¡ ÉÏH©iì Ü«∂
HÍ~°}OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ ÃÑÉ· Ïè QÆO ~°O„^è•Å∞ Ñ¨_@» O =O\˜q [~°∞QÆ^∞Œ . ÉÏH©iì Ü«∂#∞Oz Wk Ñ¨à#¡◊ ∞ HÍáê_»∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ H˘xfl ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ XHõ™êi g\˜x ÉÏO_çOQ∑ "≥∞\©iÜ«∞Öòû LÑ¨Ü∂≥ yOz @K«Ñπ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe.
Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ Ñ¨ÓiOK«_O» : Ñ¨à¡◊ ™œO^Œ~º° O ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_®xH˜ ÉÏO_çOQ∑ =Å¡
Z<Àfl LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞ L<åfl~Ú. =ÚO^Œ∞ Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ Ñ¨ÓiOK«_®xH˜ HÍOáÈl\ò ~Ô ã≤<£ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
D q^è•#O ^•fi~å JÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ ^ŒO`« ™œO^Œ~º° OÖ’ ZO`À Jaè=$kú =ã¨∞OÎ k.
áê_≥#· Ñ¨à#¡◊ ∞ ãï KÕÜ∞« _»O : =ÚO^Œ∞ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ãÖ|OkèOz LO_Õ z#fl z#fl Ö’áêÅ#∞
HÍOáÈl\ò ~Ô ã≤<û£ LÑ¨Ü∂≥ yOz ãï KÕ™êÎ~∞° . XHÀ¯™êi g\˜x "≥#∞Hõ Ñ¨à√◊ ¡ ÉÏQÆ∞ KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
Wq z#fl Ñ≤ÅÅ¡ q+¨Ü∞« OÖ’ áêÅ ^ŒO`åÅ‰õΩ ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ç =∞Oz Ñ¶e¨ `åÅx™êÎ~Ú. ÃÑ^Œ"Ì åiÖ’
#q∞ÖË ^ŒO`åÅ‰õΩ Z‰õΩ¯=HÍÅO LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ H» áõ È=K«∞Û. #q∞ÖËÑC¨ _»∞ "≥#∞Hõ Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· Ñ¨_Õ XuÎ_ç Z‰õΩ¯=QÍ
LO_»\"Õ∞ nxH˜ HÍ~°}O.
Ñ¨à‰¡◊ Ωõ „H“xOQ∑ : ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OKÕ ÑÖ\˜ zQÆ∞~°∞ ÉèÏQÆO ãï KÕÜ∞« _®xH˜ ‰õÄ_® H˘xfl™ê~°∞¡
ÉÏO_çOQ∑ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞OQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. Wk=~°‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ =∞s Jiy z#flqQÍ J~Ú<å,
qiy z\˜<¡ å "å\˜x HõÑÊ¨ _®xH˜ Hõ$„u=∞ „H“<£ HÍÑπQÍ "å_Õ"å~°∞. WO^Œ∞‰õΩ XH˘¯Hõ¯™êi Ñ¨H¯õ ÑÖ\˜x
J~°QQÆ ˘@ì=Åã≤ =KÕÛk.
J~Ú`Õ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#OÖ’ P~ÀQÆºOQÍ L#fl ÑÖ\˜x U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡ KÕÜ∞« ‰õΩO_® ÑÖ\˜
"≥#∞Hõ HÍOáÈl\ò ~Ô ã≤<`£ À ãï KÕ™êÎ~∞° . JO`ÕHÍHõ „H“<£ q^è•#OHõO>Ë ÉÏO_çOQ∑ Y~°∞Û `«‰Ωõ ¯=. J~Ú`Õ
H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ ÑÖ\˜ HõÜ ∆ ∂« xfl|\˜ì „H“<£ J=ã¨~O° J=Ù`«∞Ok.
ÉÏO_çOQ∑ JO^Œ~∂° KÕ™êÎ~å?

J=Ù#∞, KåÖÏ=∞Ok ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ÉÏO_çOQ∑ KÕ™êÎ~∞° . ^ŒO`«"^·≥ ºŒ âßÅÖ’ ÉÏO_çOQ∑ q^•#O‰õΩ
ãÖ|OkOz# q^Œº#∞ „Ñü ^ŒO`« "≥^· ºŒ q^•ºiú <Õ~∞° Û‰õΩO\Ï~°∞. XHõ"àÕ ◊ á=Ô~#· K«^=Œ Hõ áÈ~Ú# "åi
HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ ÉÏO_çOQ∑ q^Œº JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOk.
ÉÏO_çOQ∑‰Ωõ U"≥∞#ÿ Ñïkè LO^•?

ÉÏO_çOQ∑‰Ωõ H˘O`« Ñïkè (eq∞\ò+<¨ )£ =ÙOk. ZO^Œ∞HõO>Õ ÉÏO_çOQ∑ Ñ¨^•~°Oú , ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅO`«
|Å"≥∞#ÿ k HÍ^Œ∞. Wk ã¨∞Å∞=ÙQÍ =ÚHõ¯Å=Ù`«∞Ok. <À\˜Ö’ ÉÏO_çOQ∑ KÕ~ÚOK«∞‰õΩ#fl „Ñ¨^âÕ ßÅÖ’ ‰õÄ_»
á˘QÍ‰õΩ, \©, HÍÑ¶,‘ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ñ¨^•~å÷Å∞ "å_Õ"åiÖ’ w`«Å∞ Ñ¨_=» K«∞Û. WÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ Ñ¨à§◊ Ö’
81
ÉÏO_çOQ∑‰Ωõ ã¨~Ô #· *Ï„QÆ`Å« ∞ áêO\ÕKåe.
ÉÏO_≥_£ x~À^èHŒ `õ « S^Œ∞ ãÖ=`«û~åÅ =~°‰Ωõ =∂„`«"∞Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ „Ñü S^Œ∞ ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ
XHõ™êi =∞m¡ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO@∞Ok. J~Ú`Õ H˘xfl QÆ\ ì˜ Ñ¨^•~å÷Å`À KÕã#≤ ÉÏO_çOQ∑ Ñ¨^•~å÷Å∞
Z‰õΩ¯= ãÖ=`«û~åÅ∞ =∞<Õfl J=HÍâ◊O LOk.
Ñ¨à√◊ ¡ Jã¨Å∞ ã¨~Ô #· =~°∞ã¨ J=∞iHõ ÖËHõ P~À÷_®O\˜H± zH˜`û« J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ ÉÏO_çOQ∑
q^è•#O ã¨`Ê« eù `åe=fi^Œ∞. ÉÏQÍ áê_≥#· "≥#∞Hõ ^ŒO`åÅ‰õΩ „H“<£û J=ã¨~=° ∞=Ù`å~Ú. Wq ÉÏO_çOQ∑
HõO>Ë Z‰õΩ¯= HÍÅO LO\Ï~Ú. QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç ÉÏO_çOQ∑ J<Õk Ju =ÚYº"≥∞#ÿ Y~°∞Û Z‰õΩ¯= HÍx
J^è∞Œ <å`«# ^ŒO`«"^·≥ ºŒ O. Wk =ÚY ™œO^Œ~åºxfl x[OQÍ ÃÑOá⁄Okã¨∞OÎ k.
<å‰õΩ 18 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å =ÚO^Œ∞ ~Ô O_»∞ Ñ¨à§◊ H˜ =∞^èºŒ QÍºÑπ =zÛOk. P Ñ¨H¯õ Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ
ãÖ^Œ∞Å∞<åfl~Ú. D QÍºÑπx Ñ¨Ó_»Û_®xH˜ ZÖÏO\˜ „\©\ò"∞≥ O\ò fã¨∞HÀ"åe? ÉÏO_çOQ∑ JO>Ë Uq∞\˜?
nx`À Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞#∞ ‰õÄ_® =∂~°Û QÆÅ=∂?
O ÖÏq∞<Õ\ò q<å~üû–HÍOáÈl\ò ~Ô l<£û Jx Ñ≤Å∞=|_Õ Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞ Ñ¨^•~åúÅ#∞ J^è∞Œ <å`«#
"≥∞à◊‰Ωõ =Å`À Ñ¨à§◊ Ö’áêÅ#∞ ãïk^Œ_Ì "» ∞Õ ÉÏO_çOQ∑. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O HÍ~°}OQÍ =KÕÛ ^ŒO`« "åº^Œ∞Å#∞
‰õÄ_® H˘xfl ~°HÍÅ ÉÏO_çOQ∑ q^è•<åÅ ^•fi~å ~å‰õΩO_® x~ÀkèOK«=K«∞Û.
KåÖÏ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ qiy# Ñ¨à§◊ ‰õΩ ÖË^• Jiy# Ñ¨à§◊ ‰õΩ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O
LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . Ñ¨à√◊ § ÃÑiˆQ =Ü«∞ã¨∞Ö’ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ ÖÏO\˜ Ü«∂O\˜|Ü«∂\˜Hû± "å_»O =Å¡ Ñ¨à§◊ ÃÑ·
U~°Ê_Õ |Å"≥∞#ÿ w`«Å#∞ ‰õÄ_® ÉÏO_çOQ∑ ^•fi~å ãïKÕÜ∞« =K«∞Û. JO`Õ HÍ‰õΩO_® ^ŒO`åÅ P~ÀQÆºO
HÍáê_»_O» `À ÉÏ@∞ K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒOQÍ LO_Õ@@∞¡ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O ^•fi~å KÕÜ∞« =K«∞Û.
82
Dã¨\÷ H˜ ± _≥O\˜„ã‘ì
#∂`«# ^ŒO`« ™œO^Œ~º° "≥^· ºŒ q^è•#OÖ’ J<ÕHõ
H˘`«Î „Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞, ™ê=∞„y „Ñ¨ã∞¨ `Î O« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜
=KåÛ~Ú. D ~°OQÆOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Jaè=$kú =∞iO`«
„Ñ¨HÍâ◊=O`«"∞≥ #ÿ #=ÙfiÅ‰õΩ P™ê¯~°q∞ã¨∂,Î J@∞ ~ÀQÆ∞ÅˆH
HÍHõ, W@∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ‰õΩ ‰õÄ_® ZO`À L`åûÇ¨xfl
Wã¨∞#Î flk.
Dã¨\÷ H˜ ± _≥O\˜„ã‘ì ^•fi~å =ÚY ™œO^Œ~åºxfl Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ∞QÍ K«H¯õ k^Œ_Ì ®xH˜ ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞#flk.
zQÆ∞à◊¡ "åºkèH,˜ ^≥|ƒ u#fl ^ŒO`åÅ‰õΩ KÕ¿ã zH˜`û« ™œO^Œ~º° Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ "≥∞à◊‰Ωõ =Å`À =∞iO`« `ÕeHõQÍ
KÕÜ∞« _®xH˜
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« J=HÍâ◊O LOk. zQÆ∞à◊√,¡ "å\˜ K«∞@∂ì LO_Õ HõO_»~åÅ ^•fi~å =ÚYOÖ’ XHõ á⁄OkHõ#∞
fã¨∞‰õΩ=zÛ Ç¨~ÚQÍ #=fiQÆeQˆ ÖÏ KÕÜ∞« QÆey#Ñ¨C_Õ K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒOQÍ LO@∞Ok. ^ŒO`« "≥^· ºŒ
q^è•#O D ã¨"åÅ∞#∞ JO^Œ∞‰õΩx K«H¯õ x =∂~°Oæ Ö’ ãïH˘`«Î "≥∞à◊‰Ωõ =Å`À Ñ¨Ü∞« xã¨∞#Î flk.
áê_≥á· È~Ú# ^≥|ƒ u#fl ^ŒO`åÅ‰õΩ KÕ¿ã zH˜`û« =∞iO`« ™œO^Œ~º° Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ "≥∞à◊‰Ωõ =Å`À#∂, =∞iO`«
ã¨∞Å∞=ÙQÍ#∂ KÕÜ∞« _®xH˜, ^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¨Ó~°fiÑ¨Ù ~°∂ÑÖ W=fi_®xH˜ D q^è•#O LÑ¨Hiõ ã¨∞OÎ k. QÆÒ« Ö’
^ŒO`åÅ‰õΩ Ñ¨Ó~°fiÑ¨Ù ~°∂ÑÖ HõeÊOK«_®xH˜ "å\˜x ~°∞^Œ_Ì O» , ÖË^• H˘xfl „^Œ"åÅ∞ ^ŒO`åÅ∞ Ñ‘Å∞Û‰õΩ<ÕÖÏ
KÕÜ∞« _»O =O\˜ K«~º° Å#∞ KÕÑ>¨ "ìË å~°∞. nx =Å# zQÆ∞à◊√¡ "åÑ¨Ù#‰õΩ QÆ∞i HÍ=K«∞Û. ÃÑQ· Í D q^è•#O
=∞m¡ =∞m¡ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû =KÕÛk. W@∞=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_®, ZÖÏO\˜ „Ñü‰õÄÅ`«, #+Öì
ÖË‰Ωõ O_® ã¨ÇÏ¨ [OQÍ HõxÑ≤OKÕO^Œ∞‰õΩ KÕ¿ã „Ñ¨„H˜Ü∞« – ã≤~åq∞H± ÖÏq∞<Õ+<¨ .£ nx =Å# ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞
LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞<åfl~Ú. ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~°÷ QÆ∞}O ã¨ÇÏ¨ [OQÍ, "≥∞~°∞QÍæ LO_»@O "≥Ú^Œ\ ^˜ `·≥ ,Õ ÃÑH· ˜
HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~°O÷ Ju ã¨ÇÏ¨ [OQÍ, =∂=¸Å∞ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ QÆ\ Qì˜ Í LO_»@O ~Ô O_»=k. JO`ÕHÍHõ
D ^ŒO`åÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ QÍ~° Ñ¨@‰ì Ωõ O_®, P~ÀQÆºHõ~"° ∞≥ #ÿ zQÆ∞à◊√¡ Hõey `«à`◊ à« Ö◊ Ï_»∞`«∂ JO^ŒOQÍ
LO\Ï~Ú. JÖÏˆQ ^ŒO`åÅ∞ J~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ x~À^èHŒ `õ #« ∞ Hõey, ™êfiÉèÏqHõ"∞≥ #ÿ |ÖÏxfl Hõey LO\Ï~Ú.
JÅOHõ~}° ‰õΩ ãÖ|OkèOz qã¨Î $`« J=HÍâßÅ∞#fl D ã≤~åq∞H± ÖÏq∞<Õ+<¨ £ zH˜`åû q^è•#O ^ŒO`åÅ∞
ã¨ÇÏ¨ [ ~°OQÆ∞#∞ Hõey LO_»@O, =ÚHõ¯Öˇ#· ^ŒO`åÅ#∞ =∂~°Û_®xH˜, ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞, ~°O„^è•Å∞
ÖË‰Ωõ O_® KÕÜ∞« _®xH˜, =Oy# =OHõ~° uiy# ^ŒO`åÅ#∞ ãï KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. H˘kÌQÍ
Y~°∞Û`À ‰õÄ_ç#^Õ J~Ú<å Z‰õΩ¯= HÍÅO ™œHõ~º° =O`«=OQÍ LO_Õ D zH˜`åû q^è•#O ^ŒO`« "≥^· ºŒ
q^è•#OÖ’ ZO`À „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ k. D ~°OQÆO =∞iO`« "≥∞~°∞QÍæ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ, <˘Ñ≤Ê HõeyOK«‰Ωõ O_®
LO_ÕO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ JOâßÅ HÀãÖ =∞Ô~<Àfl H˘`«Î Ñïâ’^è#Œ Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
~°OQÆ∞ =∂i# ^ŒO`åÅ#∞ `≥ÅQ¡ Í KÕÜ∞« _®xH˜, ~°HOÎõ ~å‰õΩO_®, ZÖÏO\˜ <˘Ñ≤Ê HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_®,
"ÕQOÆ QÍ Z<Àfl ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ JiHõ@_ì ®xH˜ \©HÍÅ∞, ÖË[~ü „Ñ¨„H˜Ü∞« Å#∞ LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞. zH˜`û« ‰õΩ
Z‰õΩ¯= HÍÅO Ñ¨>ìË ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ‰õÄ_® Hˆ =ÅO XHõ¯™êiÖ’ #Ü«∞O KÕÜ∞« _®xH˜ HõOÑ¨Óº@~ü Z~Ú_≥_£
83
_ç*x·ˇ OQ∑ (HÍ_£ HÍ"£∞) q^è•<åxfl J=ÅOaã¨∞<Î åfl~°∞. `«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ <˘Ñ≤Ê `≥eÜ«∞x =^Œº q^è•#"Õ∞
„Ñ¨ã∞¨ `Î « P^è∞Œ xHõ ^ŒO`« "≥^· ºŒ O.
*ˇ#\˜H± WO[hiOQ∑‰Ωõ ãÖ|OkèOz# "≥∞à◊‰Ωõ =Å#∞ ‰õÄ_® "å_»∞‰õΩO@∂ K≥_áç È~Ú# ^ŒO`åÅ#∞
ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ Ñ¨^•~å÷Å`À ÃÑiˆQ@∞¡ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. D ~°OQÆOÖ’ KÕ¿ã #∂`«# Ñ¨sHõÅ∆ ∞, Ñïâ’^è#Œ Å∞,
^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°Û_®xH˜ ÖË^• MÏm L#fl KÀ@ H˘`«Î ^ŒO`åÅ#∞ ÃÑ\˜ì Ñ¨Ù#~°∞^Œiú OK«_®xH˜ J=HÍâ◊O
Hõeyã¨∞<Î åfl~Ú. Wk JO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å=_®xH˜ WOHÍ H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_∞» `«∞Ok. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H©
<À~°∞, ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# D "≥^· ºŒ q^è•#O =∂„`«O ã¨∞ÅÉèOí , ™œHõ~º° =O`«O, ™œO^Œ~º° ^•Ü«∞HõO.
z~°∞#=Ùfi‰õΩ "≥Å Hõ@Hì Oõ _ç. Jk =∞# Ñ¨ÓiÎ rq`åxfl =∂~°Û_®xH˜ L^ÕtÌ Oz# ÃÑ@∞ì|_çQÍ ÉèÏqOKåe.
<å =Ü«∞ã¨∞ 18 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å‰õΩ "≥∂_»eOQ∑Ö’ WO„>ˇãìπ LOk. <Õ#∞ P„Öˇ_ô \©g ZOHõ~Qü Í
ÃãÖˇHì± JÜ«∂º#∞. <å ^ŒO`åÅ∞ Jhfl ãïQÍæ LO\Ï~Ú. HÍh <å zQÆ∞à◊√§ =∂„`«O ÉÏQÍ #Å¡QÍ LO\Ï~Ú.
JO^Œ∞Hõx <Õ#∞ #qfi#Ñ¨C_»∞ <å zQÆ∞à◊√¡ #Å¡QÍ LO_ç JO^ŒqHÍ~°OQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. Wq á¶È\’ãπÖ’
WOHÍ Z‰õΩ¯=QÍ #Å¡QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. <Õ#∞ WÑ¨Ê\˜ =~°‰Ωõ KåÖÏ =∞Ok ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kOKå#∞.
HÍh Z=~°∂ ã¨~Ô #· ã¨ÅÇ¨ W=fiÖË^∞Œ . WOH˘Hõ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ D ã¨=∞ã¨º‰õΩ Ñïëê¯~°O ÖË^∞Œ J<åfl~°∞.
zQÆ∞à◊√§ #Å¡QÍ ~å=\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? nxH˜ zH˜`û« LO^•?
O Dã¨\Î H˜ ± _≥O\˜¢ãÖì‘ ’, Ãã‡ÂÖò _ç*x·ˇ OQ±Ö’ ^ŒO`åÖ’¡ HÍ‰õΩO_® zQÆ∞à◊√§ ‰õÄ_® =ÚYº áê„`« =Ç≤Ï™êÎ~Ú.
g∞ÖÏQÍ QÍ¡=∞~ü Ñ¶Ö‘ Öò¤ ’ L#fl KåÖÏ =∞Ok D ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. zQÆ∞à◊√§ #Å¡QÍ ~å=_®#låWH˜
=∞#O <ÕK∞« ~°Öò ÉÏ_ô Ñ≤QÔ ‡O\ò J#QÍ "≥∞Åx<£x HÍ~°}O K≥ÑC¨ HÀ=K«∞Û. "≥∞Åx<£ J<Õk =∞# K«~å‡xH˜
~°OQÆ∞x ZÖÏ Wã¨∞OÎ ^À zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ‰õÄ_® JÖÏˆQ ~°OQÆ∞xã¨∞OÎ k. =∞# ÉèÏ~°fÜ«ÚÅÖ’ K«~‡° O Z‰õΩ¯=QÍ
Kå=∞#KåÜ«∞QÍ LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ "≥∞Åx<£ Ñ≤QÔ ‡O\ò ‰õÄ_® <ÕK∞« ~°ÖòQÍ Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok. JÖÏO@Ñ¨C_»∞
zQÆ∞à◊√§ ‰õÄ_® ÉÏQÍ #Å¡QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. HÍÃã‡\˜H± _≥O\˜¢ãì‘ =zÛ# P^è∞Œ xHõ Ñ¨ûÌŒ _çÑQÔ≤ ‡O>Ë+<¨ £ ã¨~s˚°
^•fi~å WÖÏ #Å¡QÍ L#fl zQÆ∞à◊x¡ ‰õÄ_® QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞H˜ XˆH ã≤\ O˜ Q∑Ö’ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. nx<Õ =∞#O
HÍÃã‡\˜H± QÆ"∞£ ã¨~s˚° JO\ÏO. nx`À =zÛ# Ñ¶e¨ `åÅ∞ 3 #∞O_ç 5 ãÖ=`«û~åÅ =~°‰Ωõ =™êÎ~Ú. ^•x
`«~∞° "å`« J=ã¨~O° =¿ãÎ =∞m§ D ã¨~s˚° KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û. D â◊G zH˜`û« Ö’ ÃÑ#· L#fl ZÑ‘eÎ Ü«∞O
=∂„`«"∞Õ f¿ã™êÎ~∞° . Hõ#∞Hõ nx=Å¡ ZÖÏO\˜ ^Œ∞¢+Ê¨ ÉèÏ"åÅ∞ LO_»=Ù.
DEPIGMENTATION SURGERY
BEFORE AFTER
84
z\˜#¡ ^ŒO`åÅ‰õΩ zH˜`û«
PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞ H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ ÖË^• #q∞ÖËÑC¨ _»∞ z#fláê\˜ <˘Ñ≤Ê =ã¨∞OÎ @∞Ok. D <˘Ñ≤Ê
Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù LO_»^∞Œ Hõ#∞Hõ =∞#O nx QÆ∞iOz JO`«QÍ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ=Ú. J~Ú`Õ H˘xfl ~°HÍÅ PÇ¨~°
Ñ¨^•~å÷Å#∞ <À\˜Ö’ XHõ"Ñ·≥ Ù¨ =∂„`«"∞Õ #=ÚÅ∞`«∂, =∞~˘Hõ "≥Ñ· Ù¨ =kÖËã∞¨ OÎ \Ï=Ú. H˘xfl™ê~°∞¡ ^ŒO`åÅ
=∞^èºŒ #∞Oz KåÖÏ z#fláê\˜ â◊ÉÏÌÅ∞ ~å=_»O QÆ=∞xã¨∞OÎ \Ï=Ú. WÖÏ [~°Q_Æ ®xH˜ HÍ~°}O ^ŒO`åÅ∞
J~°Q_Æ O» ÖË^• Ñ¨QÅÆ _»O HÍ=K«∞Û.
HÍ~°}ÏÅ∞
QÆ\ ì˜ Ñ¨^•~å÷Å#∞ #=∞Å_»O ÖË^• Sãπ, QÆ\ Qì˜ Í LO_Õ |~îå}©Å =O\˜q #=∞Å_»O =Å#,
„Ñ¨=∂^•ÅÖ’ <À\˜H˜ ^≥|ƒ `«QÅÆ _»O =Å#,
x=∞ÖËÑC¨ _»∞ ^ŒO`åÅÃÑ#· Ñ¨_Õ XuÎ_ç ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËHáõ È=_»O =Å#,
^ŒO`«O =¸ÅO`À ã¨Ç¨ ^ŒO`åÅ∞ ÃÑà◊√ã¨∞QÍ `«Ü∂« ~°=_»O =Å#,
^ŒO`åÅ#∞ QÆ\Qì˜ Í aQÆ|@ì_O» =Å# ^ŒO`åÅ∞ JiQÆáÈ=_»"∂≥ , c@Å∞ "å~°_"» ∂≥ [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞OÎ k?
^ŒO`åÅ∞ c@Å∞ "åi#@∞¡ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O H˘kÌQÍ Hõ+"ì¨ ∞Õ . U^≥<· å Ñ¨^•~å÷xfl #q∞ÖË ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ÃÑ· ^ŒO`åÅ∞ HÍx, HÕk ^ŒO`åÅ∞ HÍx ÉÏ^èŒ HõeyOK«_O» , ÖË^• J™œHõ~åºxfl HõeyOz#Ñ¨Ê\˜H© ^ŒO`åÅ∞
Ñÿe#@∞¡ QÆ∞iÎOK«_O» [~°∞QÆ^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë `«Å "≥O„@∞Hõ =∞O^ŒO`À ^ŒO`åÅ∞ c@Å∞ "åi LO_»=K«∞Û.
nxx =∂=¸Å∞ HõO\˜`À HÍx, ZH±ûˆ~ÅÖ’ HÍx HõxÃÑ@ì_»O Hõ+¨ìO. J~Ú`Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞
fã¨∞‰õΩ<ÕÑC¨ _»∞ ÖË^• K«Åx¡ , "Õ_ç Ñ¨^•~å÷Å∞, fÑ≤, Ñ¨ÙÅ∞Ñ¨Ù =O\˜ ~°∞K«∞Å`À ‰õÄ_ç# Ñ¨^•~å÷Å∞ fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞
U Ñ¨#∞fl JuQÍ ã¨ÊOkOz <˘Ñ≤Ê Hõeyã¨∞#Î fl^À K≥a`Õ, g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ^•xx *Ï„QÆ`QÎ« Í Ñ¨sHÕ∆ z
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
BEFORE
AFTER
85
<˘Ñ≤Ê ZO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞OÎ k?
z\˜#¡ ^ŒO`åÅ`À U^≥<· å #q∞e#Ñ¨C_»∞, ÖË^• H˘iH˜#Ñ¨C_»∞ U~°Ê_Õ XuÎ_ç HÍ~°}OQÍ Jq ÉÏ^è#Œ ∞
Hõey™êÎ~Ú. ZÑ¨C_≥`· Õ #=∞Å_»O =∂x"Õ™êÎ"∂≥ JÑ¨C_»∞ XuÎ_ç `«yæ <˘Ñ≤Ê <≥=∞‡kQÍ `«yáæ È`«∞Ok.
^ŒO`åÅ‰õΩ Ju ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ c@ L<åfl, U^≥<· å #q∞ÖËÑC¨ _»∞ ÑÖ\˜Ö’Ñë Ñ¨ÖòÊ‰õΩ ÉÏ^èŒ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
Ñ¨ÖòÊ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ Hõ}*ÏÖÏxfl, ÑÖ\˜ HõO_»~åÅ#∞ Hõey LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ Ñ¨ÖòÊ‰õΩ U =∂„`«O ÉÏ^èŒ
Hõey<å Jk JuQÍ ã¨ÊOkOz <˘Ñ≤Êx HõÅ∞QÆ*ãË ∞¨ OÎ k. Ñ¨ÖòÊ áê_»=_»O ÖË^• "åºkè ™ÈHõ_O» [iy`Õ,
~°∂\ò HÔ <åÖò ÖË^• ZO_À_®O\˜H± zH˜`åû q^è•#O ^•fi~å ^ŒO`åxfl HÍáê_®eû# J=ã¨~O° U~°Ê_»=K«∞Û.
zH˜`û«
^ŒO`«O qiy<å, c@Å∞ "åi<å ^•x Ñï=∂}O, „Ñ¨^âÕ ßxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ÉÏO_çOQ∑ q^è•#O
^•fi~å zH˜`û« KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÑÖ\˜ c@Å HÍ~°}OQÍ ÑÖ\˜Ö’Ñë Ñ¨ÖòÊ áê_≥`· Õ ZO_À_®O\˜H±
zH˜`û« J=ã¨~=° ∞=Ù`∞« Ok. ^ŒO`«O =∞s z\˜#¡ Ñ¨HO∆õ Ö’ ^•xx HÍáê_»@O Hõ+Oì¨ Hõ#∞Hõ ^•xx `˘ÅyOK«_"» ∞Õ
=∞Ozk. U ~°H"õ ∞≥ #ÿ zH˜`û« KÕÜ∂« Å<Õ q+¨Ü∂« xfl ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ ~Àyx Ñ¨sHÕ∆ z# `«~∞° "å`« x~°~‚ Ú™êÎ~∞° .
=∞s Ju ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ c@Å =Å# ÃÑ^ŒQÌ Í W|ƒOk Ug∞ LO_»^∞Œ HÍx, ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx `«~K° ∞« QÍ
ãÖ„Ñ¨kã¨∞OÎ _»@O J=ã¨~O° .
86
~°OQÆ∞ =∂i# ^ŒO`åÅ∞
Á | ü » \T ‘· e T ∫s¡ T qe⁄« eT]+‘· Á | ü ø ±X¯ e +‘· + >±, eT˝… ¢ ˝ ≤ ‘Ó \ ¢ > ± ñ+&Ü\ì
uÛ≤$düTÔ+{≤s¡T. Bìø√dü+ yês¡T ‘·eT <ä+‘ê\ s¡+>∑T eT]+‘· ‘Ó\¢>± yÓT]ùd˝≤ ñ
+&Ü\ì uÛ≤$kÕÔs¡ì nH˚ø£ düπs«\˝À yÓ\¢&Ó’+~. <ä+‘ê\T s¡+>∑T e÷s¡&ÜìøÏ nH˚ø£
ø±s¡D≤\T ñHêïsTT. yê{Ï˝À <Ûä÷eTbÕq+, bÕHé, >∑T{≤ÿ\ e+{Ï n\yêfÒ¢ ø±≈£î+&Ü,
‘êeTT s√p rdüT≈£îH˚ ÄVü‰s¡ |ü<ësêú˝À¢ ñ+&˚ |üdüT|ü⁄, eTkÕ˝≤\T, s¡+>∑T\T, eTq+
‘êπ> {°, ø±|ò”\T, o‘·\bÕ˙j·÷\T ≈£L&Ü <ä+‘ê\T s¡+>∑T e÷s¡&ÜìøÏ ø±s¡DeTe⁄‘êsTT.
ø=+‘·eT+~˝À |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ <ä+‘ê\T s¡+>∑T e÷] ñ+{≤sTT.
^ŒO`åÅÃÑ· Kå~°Ö’¡ ~°HÍÅ∞

^ŒO`åÅÃÑ· U~°Ê_Õ Kå~°Å#∞ „Ñ¨^•è #OQÍ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ qÉèlí OK«=K«∞Û.
1) LÑï`«Å KåiHõÅ∞ : g\˜x ZH±û„\˜xûH± JO\Ï~°∞. Jq ^ŒO`åÅ ÃÑÃ· Ñ#· U~°Ê_Õ KåiHõÅ∞.
HÍÑ¶,‘ \©, á⁄QÍ‰õΩ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜ =Å¡ Wq U~°Ê_»∞`å~Ú. g\˜x „á⁄Ñ¶Ö≤ ÏH˜ûãπ q^è•#O`À
`˘ÅyOK«=K«∞Û.
2) JO`«~`æ° « KåiHõÅ∞ : g\˜x W<£„\˜xûH± JO\Ï~°∞. ^ŒO`åÅ∞ U~°Ê° _Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘xfl
~°HÍÅ =∞O^Œ∞Å#∞ "å_»@O =Å¡, [#∞ºÑ¨~"° ∞≥ #ÿ JOâßÅ =Å¡, á¶È~¡ Àã≤ãπ JkèHOõ QÍ Hõey# h\˜x
`åˆQ „áêO`åÖ’¡ x=ã≤OK«_O» =Å¡ ^ŒO`åÖ’¡ JO`«~`æ° « ™ê÷~Ú#∞Oz KåiHõÅ∞ U~°Ê_»∞`å~Ú.
3) =Ü«∞ã¨∞û : =Ü«∞ã¨∞û`Àáê@∞ ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞ =∂ˆ~ "åiÖ’ ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#fl ~Ô O_»∞ JOâßÅ∞
‰õÄ_® HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
c¡zOQ∑ q^è•<åÅ∞
c¡zOQ∑ KÕ¿ã q^è•<åÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞.
Pã¨∞Ñ¨„uÖ’ : Pã¨∞Ñ¨„uÖ’ KÕ¿ã c¡zOQ∑#∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° . nx =Å¡ `«H}∆õ "Õ∞
Ñ¶e¨ `åÅ∞ Åaè™êÎ~Ú. J~Ú`Õ ~ÀQÆ∞Å∞ "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨∂K«#Å#∞ YzÛ`«OQÍ áê\ÕK«x Ñ¨HO∆õ Ö’ =∞m¡ ^ŒO`åÅÃÑ·
KåiHõÅ∞ U~°Ê_Õ J=HÍâßÅ∞O\Ï~Ú.
=∂„\˜Hû± q^è•#O : ~Ày ^ŒO`åÅ∞ J=∞~°Û_®xH˜ gÅ∞QÍLO_Õ ™ê^è<Œ åxfl `«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ ^•xÖ’
c¡zOQ∑ KÕÜ∞« _®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ~°™êÜ«∞<åxfl xOÑ¨Ù`å~°∞. nxx ~Ày ~å„`«O`å ÃÑ@∞ì‰Ωõ x Ñ¨_∞» HÀ=_»O
HÍx, L^ŒÜ∞« O "ÕàÖ◊ ’ J~Ú`Õ ~ÀA‰õΩ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O HÍx KÕÜ∂« e. "≥Ú`«OÎ QÍ 24 QÆO@Ö’¡
12 QÆO@ÅHõO>Ë Z‰õΩ¯=¿ãÑ¨Ù g\˜x ^èiŒ OK«‰Äõ _»^∞Œ . =∂„\˜Hû± q^è•#OÖ’ c¡zOQ∑#∞ "≥^· ºŒ Ñ¨~º° "ÕH}
∆õ Ö’<Õ
KÕã∞¨ HÀ"åe.
HÍOa<Õ+<¨ £ q^è•#O : nxÖ’ ÃÑ· ~Ô O_»∞ q^è•<åÅ#∞ HõeÑ≤ KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. nx =Å¡
`«‰Ωõ ¯= ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ ã¨`Ê« eù `åÅ#∞ ™êkèOK«_O» ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞Ok.
87
c¡zOQ∑ KÕÜ∞« ‰õÄ_»x Ñïã≤`÷ ∞« Å∞
c¡zOQ∑ KÕÜ∞« ‰õÄ_»x Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ H˘xfl L<åfl~Ú.
Jq ^ŒO`åÅ∞ KåÖÏ ã¨∞xfl`«`fi« O Hõey LO_»@O
^ŒO`åÅÃÑ· Z<åq∞Öò áÈ=_»O,
QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} ^Œâ,◊ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ áêÅ∞ Ñ¨>ìË ^Œâ◊
ÃÑ~åÔH· û_£‰Ωõ ZÅs˚ Hõey LO_»@O
D Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ c¡zOQ∑ KÕÜ∞« _»O ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞.
^•^•Ñ¨Ù U_≥xq∞k ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ <å ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨KÛ« QÍ L<åfl~Ú. ã≤Q~ÔÆ \ò, QÆ∞\Ï¯ ÖÏO\˜ JÅ"å@∞¡
ÖË=Ù. =∞i <å Ñ¨à√◊ ¡ Ñ¨KÛ« QÍ LO_»\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? <å Ñ¨à√◊ ¡ uiy `≥ÅQ¡ Í J=Ù`åÜ«∂?
O ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞ =∂i<å "å\˜ g∞^Œ Kå~°Å∞<åfl JO^ŒO Ö’Ñ≤OK«_"» ∞Õ HÍ‰õΩO_® =ÚYO qHÍ~°OQÍ
HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞Hˆ Ñ¨à√◊ ¡ `«à`◊ à« Ö◊ Ï_»∞`«∞O>Ë K«∂¿ã "åà◊H¡ ,˜ =∞#H˜ ‰õÄ_® ÉÏQÆ∞O@∞Ok. =∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ
hà◊Ö¡ ’ á¶È~Ô¡ _· £ L<åfl Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞=∂~°∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ á¶È~Ô¡ _· £ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl hà◊x¡ `åQÆ_O»
=∞Ozk HÍ^Œ∞. >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ =∞O^Œ∞Å∞ "å_»@O =Å¡ Ñ¨à¡◊ g∞^Œ =Ú^Œ∞~°∞ HÍÑ¶‘ ~°OQÆ∞ Kå~°Å∞ ~å=K«∞Û. 8
ãÖ=`«û~åÅÖ’Ñ¨Ù Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ, QÆiƒù}© ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ J=ã¨~O° J~Ú`Õ `«ÑÊ¨ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ ÖÏO\˜ =∞O^Œ∞Å∞ "å_»@O
=∞Ozk HÍ^Œ∞.
^ŒO`åÅ g∞^Œ =zÛ# ~°OQÆ∞x áÈQ˘\˜ì Ñ¨à√◊ ¡ `≥ÅQ¡ Í "≥∞i¿ãÖÏ KÕÜ∞« =K«∞Û. ^ŒO`åÅ ~°OQÆ∞ ZO^Œ∞
=∂iOk? ZO`« =∂iOk J<Õk Ñ¨sHÕ∆ z# `«~åfi`« zH˜`û« LO@∞Ok. ^ŒO`åÅ‰õΩ áêe+π KÕÜ∞« _»O
^•fi~å HÍh ~°OQÆ∞efl áÈQ˘@ì=K«∞Û. HÍh á¶È~Ô¡ _· £ Z‰õΩ¯= HÍ=_»O =Å¡ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ =Å¡ U~°Ê_ç# =∞K«ÛÅ∞
=∂„`«O áêe+π KÕÜ∞« _»O =Å¡ áÈ=Ù. c¡zOQ∑ ™êÜ«∞O`À "å\˜x áÈQ˘@ì=K«∞Û. HÍOáÈl\ò ~Ô l<£ J<Õ
Ñ¨^•~°O÷ ™êÜ«∞O`À ^ŒO`åÅ#∞ uiy `≥ÅQ¡ Í KÕÜ∞« =K«∞Û. WOHÍ ã≤~åq∞H± ÖÏq∞<Õ\ò, "≥xÖòû, „H“<£û
ÖÏO\˜ J`åº^è∞Œ xHõ"∞≥ #ÿ Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz Kå~°Å∞ ~°OQÆ∞ áÈQ˘\˜,ì ^ŒO`åÅ∞ `«à`◊ à« ◊ ÖÏ_ÕÖÏ
<å =Ü«∞ã¨∞ 23 Uà◊√¡. <å ÑÖ\˜ÃÑ·# Ñ¨K«Û\˜ =∞K«ÛÅ∞ HõxÊã¨∞Î<åfl~Ú. Wq <å‰õΩ 13–14
ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ L#flÑ¨Ê @∞flO_ô L<åfl~Ú. WHõ¯_» ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºxfl ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ Wq WHõ¯_»∞#fl hà◊§Ö’ L#fl
Å=}ÏÅ =Å¡ =KåÛÜ«∞<åfl~°∞. D Ñ¨à√◊ § =∞m§ `≥ÅQ¡ Í HÍáê_»_®xH˜ =∂~°Oæ K≥ÑÊ¨ O_ç. <å‰õΩ ZÖÏO\˜
K≥_∞» JÅ"å@∞¡ ÖË=Ù.
O Ñ¨à√◊ ¡ `≥ÅQ¡ Í "≥∞~°∞ã¨∞OÎ >Ë =ÚMÏxH˜ #=Ùfi JO^ŒO. P #"Õfi #Å∞QÆ∞ih PHõi¬OK«QeÆ Qˆ k, =∞#
„Ñ¨`ºÕ Hõ`x« Kå>Ën. Ñ¨à§◊ g∞^Œ ~°OQÆ∞
~°OQÆ∞Å Kå~°Å∞<åfl, Ñ¨à◊√¡ ~°OQÆ∞ =∂i<å, #=ÙfiÖ’ JO^ŒO Ö’Ñ≤OK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ =ÚY=¸
qHÍ~°=∞ø`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH Ñ¨à◊√§ `«à◊`«à◊ÖÏ_Õ@@∞¡ K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë z~°∞#=Ùfix zOkã¨∂Î #Å∞QÆ∞ih
PHõi¬OK«∞HÀ=K«∞Û.
~°OQÆ∞=∂i# Ñ¨à`¡◊ À #Å∞QÆ∞i =∞^èºŒ #=fi_®xH˜ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_"Õ å~°∞ =∞#Ö’ ÖËHáõ ÈÖË^∞Œ . gà◊x¡ K«∂ã≤
88
¿ÇÏà◊# KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ HÍh, Ñ¨à√◊ ¡ ~°OQÆ∞ HÀÖ’Ê‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ"åeû# J=ã¨~O° =∂„`«O =∞s
=∞s QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ HÀ"åe.
Ñ¨à√◊ ¡ ~°OQÆ∞ =∂~°∞`«∞O>Ë ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñã¨∞Åì #∞ =∂~°∞Û`«∞O_»_O» , QÆ\ ì˜ QÆ\ Qì˜ Í Ñ¨à§◊ #∞ `À=∞_»O
KÕ™êÎ~∞° H˘O^Œ~∞° . HÍh =∞#O XHõ q+¨Ü∂« xfl =∂„`«O QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe. =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞=∂~°_®xH˜
HÍ~°}Ïefl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JÑ¨C_Õ P =∂~°∞Êx JiHõ@_ì ®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOK«QÅÆ O.
ÑÖ\˜g∞^Œ U~°Ê_»¤ z#fl z#fl QÆ∞O@Ö’¡ H˘xfl Ñ¨^•~å÷Å∞ W~°∞HÀ¯=_»O =Å¡, H˘xfl "≥∞`«xÎ Ñ¨^•~å÷Å∞
ÑÖ\˜g∞^Œ ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O =Å¡, H˘xflH˘xfl Ñ¨à§◊ ÉèÏQÍÅ∞ áê_»=_»O =Å¡ Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞ =∂ˆ~ J=HÍâ◊O
=ÙOk. Ñ¨H¯õ ÖÏO\˜ QÆ\ ì˜ Ñ¨^•~åúefl, Sã¨∞ =ÚHõ¯ÅÖÏO\˜ K«Åx¡ Ñ¨^•~åúefl #=∞Å_»O =Å¡ Ñ¨à§◊ Ö’ z#fl
z#fl =ÚHõ¯Å∞ T_ç Q˘QÆ∞Åæ ∞ U~°Ê_Õ „Ñ¨=∂^ŒO =ÙOk. P Q˘QÆ∞Öæ ’¡ =∞#O #q∞ÖË Ñ¨^•~åúÅ =ÚHõ¯Å∞
W~°∞‰õΩ¯áÈ~Ú, „Hõ=∞OQÍ Jq ‰õΩo§, JHõ¯_» ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ =$kÌKO≥ k Ñ¨à√◊ ¡ ^≥|ƒu<Õ J=HÍâ◊O =ÙOk.
HÍ|\˜ì Ju QÆ\ ,ì˜ Ju K«Åx¡ q Ñ¨à§◊ `À #=∞Å_»O =∞Ozk HÍ^Œ∞.
HÍÑ¶,‘ \©, á⁄QÍ‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ=_»O =Å¡ ‰õÄ_® Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞ =∂~°=K«∞Û. Ñ¨à§◊ #∞ Jâ◊√„ÉèOí QÍ
LOK«∞HÀ=_»O =Å¡ áêz, =ÚO^Œ∞ zQÆ∞à◊¡ JOK«∞g∞^Œ, `«~åfi`« ÑÖ\˜g∞^Œ ‰õÄ_® U~°Ê_ç `«~åfi`« QÆ\ Ñì˜ _¨ ç
'`å~åÎ~—ü QÍ =∂i Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞h =∂~°∞Û`«∞Ok. D áêz =Å¡ Ñ¨à§◊ zQÆ∞à◊√§ ‰õÄ_® ^≥|ƒu<Õ J=HÍâ◊O
LOk. '_≥O@Öò ¿ã¯eOQ∑, áêe+≤OQ∑—`À D áêzx áÈQ˘\˜ì Ñ¨à§◊ #∞ =∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û.
=∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ hà◊§Ö’ 'á¶È~Ô¡ _· —£ Z‰õΩ¯=QÍ LO>Ë ‰õÄ_® Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙQÍ =∂~°∞`«∞Ok.
JO^Œ∞Hõx á¶È~Ô¡ _· £ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl hà◊§#∞ „`åQÆ_O» =∞Ozk HÍ^Œ∞. U HÍ~°}O =Å¡<<·≥ å =∂i# ~°OQÆ∞x
áÈQ˘@ì Ñ¨à§◊ x =∂=¸Å∞ ã≤u÷ H˜ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. Ñ¨à~¡◊ O° QÆ∞ZO`« =∂iOk. ZO^Œ∞‰õΩ =∂iOn J#fl^•xfl
|\˜ì zH˜`û« =ÙO@∞Ok. áêe+π KÕÜ∞« _»O ^•fi~å H˘xfl ~°OQÆ∞efl áÈQ˘@ì=K«∞Û. >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ =Å¡, á¶È~Ô¡ _· £
=Å¡ U~°Ê_»¤ =∞K«ÛÅ∞ =∂„`«O áêe+π KÕÜ∞« _»O =Å¡ áÈ=Ù. c¡zOQ∑ ™êÜ«∞O`À g\˜x áÈQ˘@ì=K«∞Û.
'HÍOáÈl\ò—~ˆ l<£— J<Õ Ñ¨^•~°Oú ™êÜ«∞O`À Ñ¨à#¡◊ ∞ =∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. 'HÍOáÈl\ò
~Ô l<£— `≥Å∞¿Ñ J~Ú<å, ~°H~õ H° ÍÅ ¿+_»∞Å∞ LO\Ï~Ú. JO^Œ∞Hõx ÑÖ\˜‰Ωõ #fl ¿+_£x |\˜,ì HÍOáÈl\ò
~Ô l<£#∞ "å_®eû =ã¨∞OÎ k. JÑ¨C_Õ Ñ¨à√◊ § `«=∞ áê`« ~°OQÆ∞x á⁄O^Œ∞`å~Ú.
zH˜`û« : D =∞^èºŒ HÍÅOÖ’ =zÛ# ÖË[~ü c¡zOQ∑ ÖË^• Ñ¨=~ü c¡zOQ∑ "å_»∞`«∂ ÑÖ\˜ÃÑ#· =zÛ#
Kå~°Å∞ `˘ÅyOK«_®xH˜ gÅ=Ù`«∞Ok. WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞#fl c¡zOQ∑ Ñ¨ûÌŒ Ö’ <åÅ∞ÔQ^· ∞Œ ™ê~°∞¡ c¡zOQ∑
KÕ~ÚOK«∞HÀ"åeû LO_Õk. WO^Œ∞Ö’ XˆH ã≤\ Oì˜ Q∑Ö’ <åÅ∞ÔQ^· ∞Œ ™ê~°∞¡ KÕ¿ãÎ HõxÊOKÕ Ñ¶e¨ `åÅ∞ HõxÊOK«_O»
nx „Ñ¨`ºÕ Hõ`.« XHõ"àÕ ◊ D =∞K«ÛÅ∞ ÖË^• ~°OQÆ∞=∂i# Ñ¨à√◊ § W<£„\˜<ã£ H≤ ± Ãã~ì Ú<£û... J#QÍ >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £
ÖË^• á¶È~¡ åã≤<£ =Å# =zÛ#@¡~Ú`Õ JÖÏO@Ñ¨C_»∞ "å\˜H˜ ã≤~åq∞H± ÖÏq∞<Õ\ò qxÜ«∞~üû "å_»∞`«∂ =∞m§
=∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ ~å=_®xH˜ gÅ∞O@∞Ok.
89
&Ó+≥˝Ÿ bò˛s¢ √dædt
<ä+‘ê\T @s¡Œ&˚ düeTj·T+˝À bò˛¢¬s’&é≈£î
m≈£îÿe>± >∑T] ø±e&É+ e\¢ <ä+‘ê\T <Óã“
‹q&Üìï &Ó + ≥˝Ÿ bò ˛ ¢ s √dæ d t n+{≤s¡ T .
kÕ<Ûës¡D+>± eT÷&ÉTqT+∫ mì$T<˚fi¯¢
ej·TdüT‡ eT<Ûä´˝À m≈£îÿe>± bò˛¢¬s’&é≈£î
>∑T]ø±e&É+ dü+uÛÑ$düTÔ+~.
n~Ûø£yÓTT‘êÔ˝À¢ bò˛¢¬s’&é≈£î >∑T] ø±e&É+ e\¢
<ä+‘ê\ s¡÷|ü⁄πsK\T <Óã“ ‹+{≤sTT. yê{Ï
s¡+>∑T e÷s¡T‘·T+~. <ä+‘ê\ô|’ s¡+Á<Ûë\T
|ü&ç, >∑s¡T≈£î>± ‘·j·÷¬s’, X¯óÁuÛÑ+ #˚düTø√e&É+ ø£wüºeTe⁄‘·T+~. <ä+‘·+ |üP]Ô>± @s¡Œ&ç
H√{Ï˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· bò˛¢s√dædt düeTdü´ ñ‘·ŒqïeTj˚T´ neø±XÊ\T ñ+&Ée⁄. bò˛¢s√dædt
düeTdü´ kÕ<Ûës¡D+>± XÊX¯«‘· <ä+‘êqT e÷Á‘·y˚T <Óã“ rkÕÔsTT.ø±˙ ns¡T<äT>± bÕ\|üfi¯¢
≈£L&Ü á düeTdü´≈£î ˝Àqe⁄‘êsTT.
ø±s¡D≤\T bò˛¢]Hé n~Ûø£+>± ñqï ˙{Ïì ‘êπ> yê]øÏ bò˛¢s√dædt düeTdü´ edüTÔ+~. M]˝À
<ä+‘ê\T, meTTø£\T á düeTdü´ ø±s¡D+>± <Óã“ ‹+{≤sTT. ø£qTø£ ˙{Ï˝À bò˛¢]Hé
n~Ûø£+>± ñqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ Á|ü»\T ‘ê>∑T ˙{Ï $wüj·T+˝À ‘·>∑T C≤Á>∑‘·Ô\T rdüTø√yê*.
bò˛¢]Hé≈£î m≈£îÿe>± >∑T] ø±e&É+ e\¢ XÊX¯«‘· <ä+‘ê\ s¡+>∑T e÷s¡T‘·T+~. 20
qT+∫ 30 HÓ\\ ej·TdüT‡qï ∫Hêïs¡T\T m≈£îÿe>± bò˛¢]Hé≈£î >∑T¬s’q|ü&ÉT á düeTdü´
ñ‘·ŒqïeTe⁄‘·T+~. n˝≤π> @&Ü~qT+∫ Hê\Tπ>fi¯¢ ej·TdüT‡ eT<Ûä´˝À ≈£L&Ü á düeTdü´
ñ‘·ŒqïeTe⁄‘·T+~. nsTT‘˚ mì$T~ dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ <ë{Ïq ∫Hêïs¡T\T á
düeTdü´≈£î >∑Ts¡j˚T´ neø±XÊ\T ˝Òe⁄.
bò˛¢s√dædt düeTdü´ eTT+<äT>± <ä+‘ê\ô|’ Á|üuÛ≤e+ ø£ì|ædüTÔ+~. Ä ‘·s¡Tyê‘· meTTø£\ô|’
Bì Á | ü u Û ≤ e+ ø£ ì |æ d ü T Ô + ~. bò ˛ ¢ s √dæ d t dü e Tdü ´ ‘√ u≤<Û ä | ü & É T ‘· T qï e´øÏ Ô <ä + ‘ê\qT
|ü]o*+∫q|ü&ÉT <ä+‘ê s¡+>∑T e÷] ñ+≥T+~. <ä+‘ê\ô|’ s¡+Á<Ûë\T |ü&ç ñ+&É{≤ìï
>∑eTì+#·e#·TÃ.
ìyês¡D ‘ê>∑T ˙{Ï˝À ñ+&˚ n~Ûø£ bò˛¢]HéqT ‘=\–+#·&É+ ø£wüºy˚T ø±≈£î+&Ü, #ê˝≤
Ks¡TÃ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï |üì. ø£qTø£ s¡øÏå‘· eT+∫ ˙{Ï düs¡|òüsê BìøÏ |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z+.
s¡øÏå‘· eT+∫˙s¡T \uÛÑ´+ ø±ì ÁbÕ+‘ê\˝À ˙{Ï˝À bò˛¢]Hé XÊ‘êìï ‘·–Z+#·&Éy˚T á
düeTdü´≈£î ø±s¡D+.
Á|ü»\≈£î á düeTdü´ |ü≥¢ ne>±Vü≤q ø£*Œ+∫ yê]ì #Ó’‘·qé+‘·+ #˚j·÷*.
∫øÏ‘·‡ &Ó+≥˝Ÿ bò˛¢s√dædt düeTdü´≈£î <ä+‘· yÓ’<äT´\T kÂ+<äs¡´ ∫øÏ‘·‡˝≤ #˚düTÔHêïs¡T. nsTT‘˚
;¢∫+>¥, yÓTÆÁø√nÁuÒwüHé ‘·~‘·s¡ Á|üÁøÏj·T\T n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT.
90
#=Ùfi‰õΩ =~°O ã≤~q° ∞H± ÖÏq∞<Õ\ûò
=∞x+≤ P#O^ŒOQÍ L#flÑ¨C_Õ rq`«OÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º P@∞áÈ@∞Å #∞Oz ã¨∞<åÜ«∂ãÖQÍ
`«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ∞æ`å_»∞. D P#O^ŒO Ç¨~ÚQÍ =∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ #=ÙfiHÀQÆeæ#Ñ¨C_Õ ™ê^èŒºO. =∞#™ê~å
#=ÙfiHÀ"åÅO>Ë âßs~°HOõ QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ P~ÀQÆºOQÍ LO_®e. nx`À ÉÏ@∞ =∞# <À~°∞, Ñ¨à√◊ §
â◊√„ÉèOí QÍ, P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë #=Ùfi, P#O^ŒO =∞# ã¨fiO`«"∞Õ =∞i. ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ <Õ_∞» Z<Àfl J^è∞Œ <å`«#
„Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ =KåÛ~Ú. =ÚYºOQÍ P`«‡qâßfiãÖ`À #=ÙfiHÀ_®xH˜ Ãã~°q∞H± ÖÏq∞<Õ+<¨ £ (ã≤"∞≥ O\ò Ñ¨Ó`«)
ZO`À ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ ∞» `«∞Ok. _≥O\˜¢ãì‘ ^•fi~å ÉÏ^è,Œ <˘Ñ≤Ê HõeOæ KÕ Ñ¨à§◊ #∞ ™ê^è•~°} zH˜`åû q^è•<åÅ
^•fi~å ÖÏQÆ_O» , =∂~°Û_»O, H˘xfl™ê~°∞¡ Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞, ~°O„^è•Å∞ Ñ¨Ó_»Û_®xH˜ Z‰õΩ¯=HÍÅO, <˘Ñ≤Ê`À
‰õÄ_»∞‰õΩ#fl zH˜`û« KÕ¿ã"å~°∞. J~Ú`Õ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ q^è•#OÖ’ =zÛ# #∂`«# =∂~°∞ÊÅ∞, Ñïâ’^Œ#Å
HÍ~°}OQÍ =ÚYºOQÍ ^ŒO`«™œO^Œ~º° O Ñ¨~O° QÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl J=ã¨~åÅ ^Œ$ëêì º <Õ_∞» JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜
=zÛ# #∂`«# ^ŒO`«"^·≥ ºŒ q^è•#O 'Dã¨\÷ H˜ ± _≥O\˜¢ã—ì‘ .
BEFORE AFTER
BEFORE AFTER
BEFORE AFTER
91
`«~K° ∞« QÍ KåÖÏ=∞Ok ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOz `«=∞ ^ŒO`«™œO^Œ~åºxfl W#∞=∞_çOÑ¨ KÕÜ∞« =∞x
HÀ~°∞`«∂ LO\Ï~°∞. ^ŒO`«™œO^Œ~º° O ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O =Å¡ P`«‡Ãã~÷Â º° O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. „Ñ¨ã∞¨ `Î « áÈ\©
„Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ „Ñü"å~°∞ [Ü«∂Ñ¨[Ü«∂ÅÖ’ `«=∞ áê„`« QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. Ñ¨à√◊ ¡ JO^ŒqÇ‘Ï#OQÍ
LO>Ë K«∂¿ã"åiH˜ =∞# P~ÀQÆºO, â◊√„Éè`í « "åã¨qÎ Hõ`Å« ÃÑ· =ºuˆ~HõÉÏè =O U~°Ê_ç q[Ü«∂=HÍâßÅ∞ ^≥|ƒu<Õ
J=HÍâ◊O LOk. JO^ŒOQÍ =∞OzQÍ HõxÑ≤Oz#O`« =∂„`å# q[Ü«∞O `«ÑÊ¨ Hõ^‰Œ Ωõ ¯`«∞Ok Jx HÍ^Œ∞
HÍx JO^ŒO, P~ÀQÆºO q[Ü«∂xH˜ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« J~Ú`Õ JO^ŒqÇ‘Ï#O q[Ü«∂xH˜ J=~À^èOŒ JÜÕ∞º
J=HÍâ◊O LOk.
Dã¨\÷ H˜ ± _≥O\˜¢ãì‘ #∂`«# ^ŒO`«™œO^Œ~º° "≥^· ºŒ q^è•#OÖ’ Z<Àfl H˘`«Î <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ∞, ™ê=∂„y „Ñ¨ã∞¨ `Î O«
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. D ~°OQÆOÖ’ Jaè=$kú =∞iO`« „Ñ¨HÍâ◊=O`«"∞≥ #ÿ #=ÙfiÅ‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`«∂
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ‰õΩ =∞iO`« L`åûÇ¨xfl™ÈÎOk.
Pã¨÷\ ˜H± _≥O\˜¢ã‘ì ÉÏQÍ =$kú <˘Ok =ÚY™œO^Œ~åºxfl Z<Àfl ~°HÍÅ∞QÍ K«Hõ¯k^ŒÌ_®xH˜
LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `ÀOk. zQÆ∞à◊§ "åºkè =∞iÜ«Ú áê_≥#· , T_çáÈ~Ú# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ KÕ¿ã zH˜`û« ™œO^Œ~º° Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ
"≥∞à◊√‰õΩ=Å`À =∞iO`« ÉÏQÍ, ã¨∞Å∞=ÙQÍ KÕÜ∞« _®xH˜ <Õ_∞» J=HÍâ◊O LOk. zQÆ∞à◊§ "å\˜ K«∞@∂ì L#fl
HõO_»~åÅ∞ ^•fi~å =ÚYOÖ’ á⁄OkHõ#∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ ZÖÏ HÍ"åÅO>Ë JÖÏ #=Ùfi‰õΩ<Õ q^èOŒ QÍ KÕã#≤ Ñ¨C_Õ
K«∂_»_®xH˜ K«H¯õ QÍ LO@∞Ok. ^ŒO`«"^·≥ ºŒ q^è•#O D ã¨"åÅ∞#∞ JO^Œ∞‰õΩx K«H¯õ x =∂~°Oæ Ö’ ãïH˘`«Î
"≥∞à◊‰Ωõ =Å`À Ñ¨Ü∞« x™ÈÎOk. ™êfiãÖ÷ HõeOæ K«_®xH˜ ÖË^• Ñ¨à√◊ § uiy =ÚO^Œ\ ˜ ~°∂ÑÖ ~°ÑÊ≤ OK«_®xH˜
Ñ¨à#¡◊ ∞ ~°∞^Œ_Ì O» ÖË^• H˘xfl „^Œ"åÅ∞ Ñ¨à√◊ ¡ Ñ‘Å∞Û‰õΩ<Õ@@∞¡ KÕ™êÎ~∞° . nx=Å¡ zQÆ∞à◊§ "åÑ¨ÙH˜ QÆ∞i HÍ=K«∞Û.
ÃÑQ· Í D q^è•#O =∞m§ KÕ~ÚOK«∞HÀ=eû LO@∞Ok. WÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_® U q^è"Œ ∞≥ #ÿ
„Ñü‰õÄÅ`«, #+Öì ÖË‰Ωõ O_® ã¨ÇÏ¨ [OQÍ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ "å_Õ „Ñ¨„H˜Ü∞Õ ã≤~q° ∞H± ÖÏq∞<Õ+<¨ ,£ nx=Å¡ ~Ô O_»∞
~°HÍÅ qâ◊fiã¨hÜ«∞ LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞<åfl~Ú. ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~°Q÷ } Æ O ã¨ÇÏ¨ [OQÍ, "≥∞~°∞QÍæ LO_»@O,
~Ô O_»=k Ju ã¨ÇÏ¨ [OQÍ JO>Ë =∂=¸Å∞ Ñ¨à¡◊ =∂ki QÆ\ Qì˜ Í LO_»@O Hõ#|_»@O, JO`ÕHÍHõ D
Ñ¨à√◊ ¡ Z‰õΩ¯=QÍ QÍ~°Ñ@ ¨ ‰ì Ωõ O_® J~ÀQÆº"≥∞#ÿ zQÆ∞à◊§ Hõeæ `«à`◊ à« Ö◊ Ï_»∞`«∂ JO^ŒOQÍ LO\Ï~Ú. ^ŒO`åÅ∞
J~°∞QÆ∞`«ÅÖ’ x~À^èHŒ `õ #« ∞ Hõeæ ™êfiÉèÏqHõ"∞≥ #ÿ |ÖÏxfl Hõe#æ "≥∞~°∞QÔ #· ^ŒO`«™œO^Œ~º° zH˜`û« Wk.
JÅOHõ~} ° ‰õΩ ãÖ|OkèOz qã¨Î $`« J=HÍâßÅ∞#fl D zH˜`åû q^è•#OÖ’ Ñ¨à√◊ ¡ ã¨ÇÏ¨ [~°OQÆ∞#∞ Hõeæ
LO@O, =ÚHõ¯ Öˇ#· Ñ¨à#¡◊ ∞ =∂~°Û_®xH˜, Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞, ~°O„^è•Å∞ ÖË‰Ωõ O_®, =Oy# =OHõ~°
Ñ¨à§◊ #∞ ãïKÕÜÚ« @ W`åºk Z<Àfl ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ x"å~°}‰õΩ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅH˜, ~ÀQÆ∞Å‰õΩ ‰õÄ_® u~°∞QÆ∞ÖËx
¿Ñ~Ô xflHõQ#Æ fl zH˜`åû q^è•#O ã≤~q° ∞H± ÖÏq∞<Õ+<¨ .£ H˘kÌQÍ Y~°∞Û`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk J~Ú<å Z‰õΩ¯= HÍÅO
™œHõ~º° OQÍ, |ÅOQÍ LO_Õ D zH˜`åû q^è•#O ^ŒO`«"^·≥ ºŒ q^è•#OÖ’ „Ñ¨^•è #"≥∞Oÿ k. WHõ=ÚO^Œ∞ D
~°OQÆO =∞iO`« "≥∞~°∞QÍæ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ <˘Ñ¨Ê HõeæOK«‰õΩO_® LO_ÕO^Œ∞‰õΩ Z<Àfl H˘`«Î Ñïâ’^èŒ#Å∞
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
~°OQÆ∞=∂i# Ñ¨à§◊ #∞ `≥ÅQ¡ Í KÕÜ∞« _®xH˜ ~°HOÎõ ~å‰õΩO_® U=∂„`«O <˘Ñ≤Ê HõÅQÆ‰Ωõ O_®, "ÕQOÆ QÍ
Z<Àfl ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ JiHõ@_ì ®xH˜ \©HÍÅ∞ =∞iÜ«Ú ÖË[~ü "≥^· ºŒ q^è•#O LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞. zH˜`û« ‰õΩ
92
Z‰õΩ¯= HÍÅO Ñ¨>ìË ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ‰õÄ_® Hˆ =ÅO XHõ¯™êi`À #Ü«∞O KÕÜ∞« _®xH˜ CADCAM
(HõOÑ¨Óº@~ü J~Ú_≥_£ _ç*x·ˇ OQ∑) "≥^· ºŒ q^è•<åxfl <Õ_∞» LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞<Î åfl~°∞. `«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ <˘Ñ≤Ê
`≥eÜ«∞x "≥^· ºŒ q^è•#"Õ∞ „Ñ¨ã∞¨ `Î « P^è∞Œ xHõ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ q^è•#O, *ˇ#\˜H± WO[hiOQ∑‰Ωõ ãÖ|OkèOz#
"≥∞à◊√‰õΩ=Å#∞ ‰õÄ_® "å_»∞‰õΩO@∂ K≥_çáÈ~Ú# Ñ¨à◊§#∞ ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# Ñ¨^•~å÷Å`À ÉÏQÆ∞ KÕã≤
™ê^èºŒ "≥∞#ÿ O`«=~°‰Ωõ T_ç# Ñ¨à§◊ ™ê÷#OÖ’ H˘`«qÎ ÃÑiˆQ@@∞¡ KÕÜ∞« QÆÅ∞æ`∞« <åfl~°∞. D ~°OQÆOÖ’ KÕ¿ã
#∂`«# Ñ¨sHõ∆Å∞, Ñïâ’^èŒ#Å∞ Ñ¨à◊§#∞ J=∞~°Û_®xH˜ ÖË^• MÏm L#fl KÀ@ H˘`«Î Ñ¨à◊§#∞ ÃÑ\˜ì
Ñ¨Ù#~°∞^Œiú OK«_®xH˜ J=HÍâ◊O Wã¨∞<Î åfl~Ú. Wk =∞#O^ŒiH© =∞iO`« JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å=_®xH˜ H˘O`«
ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨\ #ì˜ Ñ¨Ê\˜H© <À~°∞, ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# D "≥^· ºŒ q^è•#O =∂„`«O ã¨∞ÅÉèOí ™œHõ~º° O
=∞iÜ«Ú ™œO^Œ~º° ^•Ü«∞HõO.
<å =Ü«∞ã¨∞û 36 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ ¡ ÉÏQÍ ~°OQÆ∞ =∂i Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú.
g\˜x U q^èOŒ QÍ zH˜`û« [iÑ≤ =∂=¸Å∞ Ñ¨à√◊ ¡ ÖÏQÍ =∂~°Û=K«∞Û?
O Ñ¨à√◊ ¡ `≥ÅQ¡ Í "≥∞~°∞ã¨∂Î LO>Ë =ÚMÏxH˜ #=Ùfi JO^ŒO. Ñ¨à¡◊ g∞^Œ ~°OQÆ∞ ~°OQÆ∞Å Kå~°Å∞<åfl Ñ¨à√◊ ¡
~°OQÆ∞ =∂i<å #=ÙfiÖ’ JO^ŒO Ö’Ñ≤OK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, =ÚYO qHÍ~°O J=Ù`«∞Ok. Ñ¨à◊¡ ~°OQÆ∞
=∂~°∞`«∞<åflÜ«∞O>Ë g∞~°∞ ~°H~õ H° ÍÅ ¿Ñã¨∞Åì `À, Ñ¨à#¡◊ ∞ QÆ\ Qì˜ Í `À=∞_»O =O\˜q KÕ¿ã LO\Ï~°∞. HÍÑ¶,‘ \©
Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ=_»O =Å¡ ‰õÄ_® Ñ¨à¡◊ ~°OQÆ∞ =∂ˆ~ J=HÍâ◊O LOk. áêzÑ¨\ ì˜ ~°OQÆ∞ =∂i# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ
''_≥O@Öò ¿ã¯eOQ∑—— ^•fi~å H˘xfl ~°OQÆ∞=∂i# Ñ¨à#¡◊ ∞ =∂=¸Å∞QÍ KÕÜ∞« =K«∞Û. HÍh '>ˇ„\ÏÃãH· Ö¡˜ ò— á¶È~Ô¡ _· £
=Å¡ U~°Ê_»¤ =∞K«ÛÅ∞=∂„`«O áêe+≤OQ∑ KÕÜ∞« _»O ^•fi~å áÈ=Ù. c¡zOQ∑ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À áÈQ˘@ì=K«∞Û.
'HÍOáÈl\ò ~Ô l<£— J<Õ Ñ¨^•~°O÷ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À Ñ¨à#¡◊ ∞ =∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=K«∞Û. 'HÍOáÈl\ò
~Ô l<£— `≥Å∞¿Ñ J~Ú<å ~°H~õ H° ÍÅ ¿+_»∞Å∞ LO\Ï~Ú. HÍ|\˜ì ÑÖ\˜H˜ L#fl ¿+_£x |\˜ì HÍOáÈl\ò
~Ô l<£#∞ "å_ç g∞ ÑÖ\˜x =∂=¸Å∞ ~°OQÆ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩx ~å=K«∞Û.
g∞~°∞ 'Ãã~°q∞H± ÖÏq∞<Õ\òû— J<Õ =∞~À Ñ¨ûúŒ ^•fi~å ÑÖ\˜ÃÑ· U~°Ê_»¤ á¶È~Ô¡ _· £ =Å¡ ÖË^• >ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £
=Å¡ U~°Ê_»¤ =∞K«ÛÅ#∞ âßâ◊fi`«OQÍ `˘ÅyOK«=K«∞Û. D Ñ¨ûÌŒ ^•fi~å ÑÖ\˜ÃÑ· L#fl Z<åq∞Öò#∞ ¿+"£KãÕ ≤
"å\˜ÃÑ· 'Ãã~åq∞H± ÖÏºq∞<Õ\òû—#∞ J=∞~°Û_»O ^•fi~å ~°OQÆ∞ =∂i =∞K«ÛÅ∞ L#fl Ñ¨à#¡◊ ∞ `≥ÅQ¡ Í JO^ŒOQÍ
fiÛk^Œ=Ì K«∞Û.
<å =Ü«∞ã¨∞ 25 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’ LO\Ï~Ú. ZO`« „|+π KÕã#≤ Ñ¨Ê\˜H©
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞ áÈ=_»O ÖË^∞Œ . Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞áÈ~Ú, <å ^ŒO`åÅ∞ `≥ÅQ¡ Í HÍ"åÅO>Ë UO KÕÜ∂« Ö’ K≥ÑÊ¨ QÆÅ~°∞.
O ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’ HõxÑ≤OK«_®xH˜ ~Ô O_»∞ „Ñ¨^•è # HÍ~°}ÏÅ∞ L<åfl~Ú. Jq – ZH±û„>ˇxûH±
Ãã~ì Ú<£û, WO„\˜xûH± Ãã~ì Ú<£û =∞# JÅ"å@¡=Å¡ ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’H˜ ~å=_»O`À "≥Ú^Œ\ ˜ ~°HÍxH˜
K≥O^Œ∞`å~Ú.
Ñ¨Ù@∞ìH`õ À<Õ ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’ =zÛ=ÙO>Ë Jq ~Ô O_»= ~°HÍxH˜ K≥O^Œ∞`å~Ú. Ñ¨Ù@∞ìH`õ À<Õ
^ŒO`åÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’ =zÛ=ÙO>Ë Jq ~Ô O_»= ~°HÍxH˜ K≥O^Œ∞`å~Ú. ZH±û„\˜xûH± Ãã~ì Ú<£û‰õΩ HÍ~°}ÏÅ∞
– ^è∂Œ =∞áê#O, áê<£, QÆ∞\Ï¯ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q #=∞Å_»O. g∞ ^ŒO`åÅÃÑ· Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ~°HÍxH˜
K≥Ok#^Õ J~Ú`Õ, H©x¡ OQ∑, c¡zOQ∑ J`åº^è∞Œ xHõ „Ñ¨„H˜Ü∞« J~Ú# ÖË[~ü c¡zOQ∑ =O\˜ „Ñ¨„H˜Ü∞« Å`À
93
ãïk^Œ=Ì K«∞Û. ÉÏÅºOÖ’ „>ˇ„\ÏÃãH· <¡˜ £ =O\˜ =∞O^Œ∞Å∞ "å_»@O =Å¡ á¶È~Ô¡ _· £ Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ h\˜x
`åQÆ_O» =Å¡ ~Ô O_»=~°H"õ ∞≥ #ÿ WO„\˜xûH± Ãã~ì Ú<£û =™êÎ~Ú. g\˜x "≥Ú^Œ\ ˜ ~°HÑõ Ù¨ Ãã~ì Ú<£û‰õΩ KÕ¿ã zH˜`åû
„Ñ¨„H˜Ü∞« Å`À #Ü«∞O KÕÜ∞« ÖË=Ú. ã≤~åq∞H± ÖÏq∞<Õ\ò qh~üû J<Õ P^è∞Œ xHõ zH˜`û« `À g\˜x ãïKÕÜ∞« _®xH˜
J=HÍâ◊O LOk.
94
^ŒO`åÅ J=∞iHõ#∞ ãï KÕ¿ã qh~üû
^ŒO`« "≥^· ºŒ OÖ’ qh~üû ‰õÄ_® ZO`À „áê=ÚYº`«#∞ ãÖ`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. qh~üû „H“<£ÖÏQÍ
HÍ‰õΩO_® Hˆ =ÅO ÃÑH· ˜ HõxÑ≤OKÕ ÑÖ\˜ ÉèÏQÆO =¸¿ãO^Œ∞‰õΩ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ Ñ¨ÅÛx ÃÑO‰õΩ =O\˜k. J^Õ
„H“<£ J~Ú`Õ "≥Ú`«OÎ ÑÖ\˜x =¸¿ãÃ+Öò. JO`å HÍ‰õΩO_® qh~üû KåÖÏ `ÕeHÔ #· , ™œHõ~º° =O`«"∞≥ #ÿ
q^è•#O. JO^Œ∞=Å¡ ^ŒO`« "≥·^Œ∞º_ç =^ŒÌ‰õΩ Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ "≥à◊¡=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË‰õΩO_®<Õ zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û.
qh~üû J<Õq KåÖÏ HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ ¿Ñ~°∞ á⁄OkOk. H˘kÌQÍ z\˜#¡ , qiy# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ,
~°OQÆ∞ =∂i#, ã¨~Ô #· PHÍ~°O ÖËx =ÚO^Œ∞ Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ™ê^è•~°}OQÍ qh~üû
LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . c¡zOQ∑ q^è•#OÖ’ ‰õÄ_® `≥Å|¡ _»x, Ñ¨KÛ« QÍ =∂i# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ qh~üû ã¨~Ô #· zH˜`åû
q^è•#O.
=ÚO^Œ∞ Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ QÆ∞iOKÕ MÏm U~°Ê_ç<å, Ñ¨à√◊ ¡ z\˜<ì å, áê_≥<· å g\˜x ãïKÕã≤ zH˜`û« KÕÜÚ« @‰õΩ
qh~üû ÉÏQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
qh~üûÖ’ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ (1) ã≤~åq∞H± qh~üû (ÖÏq∞<Õ\ò) (2) HÍOáÈã≤\ò ~Ô ã≤<£ qh~üû
BEFORE AFTER
BEFORE AFTER
ã≤~åq∞H± qh~üû
Wq QÆ\ Qì˜ Í Z‰õΩ¯=HÍO =∞<Õfl ^ŒO`« ã≤~åq∞H± Ñ¨^•~åúÅ`À Ju Ñ¨ÅÛQÍ LO_Õ ÃÑO‰õΩ =O\˜
Ñ¨^•~°Oú . ÑÖ\˜H˜ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’, W~°∞Ñ¨H¯õ Å H˘kÌQÍ Zx=∂Öò `˘ÅyOz ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ qh~üû
95
U~åÊ@∞‰õΩ MÏm "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q Ñ¨sH˜™∆ êÎ~∞° .
`«~åfi`« Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ãÖ|OkèOz# QÆ∞~°∞ÅÎ #∞ fã¨∞‰õΩx Ñ¨H¯õ Ñ¨à§◊ H˜ ã¨=∞ã¨º ÖË‰Ωõ O_® ^ŒO`« Ñ¨sHõâ∆ ßÅÖ’
qh~üû ~°∂á⁄Ok™êÎ~∞° . qh~üû ~°OQÆ∞ q∞ye# Ñ¨à§◊ ~°OQÆ∞`À ãïQÍ ãïáÈ`«∞O^•? J<Õ q+¨Ü∞« O ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ ºÅ∞ QÆ∞iÎ™êÎ~∞° . g∞ XHõ¯ ÑÖ\˜H˜ ãïQÍæ ãïáÈÜÕ∞ ã≤~åq∞H± qh~üû `«Ü∂« sH˜ ÑÖ\˜ QÆ∞~°∞ÅÎ #∞
„Ñ¨Ü∂≥ QÆâßÅ‰õΩ ÑÖÑ≤™êÎ~∞° . nxx `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _®xH˜ H˘xfl ~ÀAÅ∞ Ñ¨\Á@ìK∞« Û.
P `«~åfi`« ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÖ’ qh~üû ~°OQÆ∞, PHÍ~°O g∞ q∞ye# Ñ¨à`¡◊ À ãïáÈÜÕ∞ q^èOŒ QÍ L<åflÜ≥∂,
ÖË^À Ñ¨sHÕ∆ z, "å\˜x "åºkè„QÆãÎ¨ ÑÖ\˜H˜ J=∞~°∞™êÎ~∞° ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞. U"≥∞<ÿ å ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞Å∞ KÕÜ∞« =Åã≤
=¿ãÎ ^ŒO`« ã≤q∞O\ò LÑ¨Ü∂≥ yOz ã≤~åq∞H± qh~üû#∞ ÉÏO_çOQ∑ KÕ™êÎ~∞° . WOHÍ U"≥∞<ÿ å ã¨~∞° ÉÌ Ï@∞¡
J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ `«~åfiu ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÖ’ ãïKÕ™êÎ~∞° .
HÍOá⁄ã≤\ò ~Ô ã≤<£ qh~üû

Wq ™ê^è•~°}OQÍ XHõ¯ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÖ’ KÕ™êÎ~∞° . ÑÖ\˜x `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ `«~åfi`« ÖË^• =∂iÛ#
`«~åfi`« ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ *Ï„QÆ`QÎ« Í ÉÏO_çOQ∑ KÕ™êÎ~∞° . J~Ú`Õ HÍOá⁄ã≤\ò Ñ¨^•~°O÷ ~°OQÆ∞ q∞ye# Ñ¨à`¡◊ À
ãïáÈ`«∞O^À, ÖË^À Ñ¨sHÕ∆ z `«~åfi`« ÉÏO_çOQ∑ KÕ™êÎ~∞° . D Ñ¨^•~°O÷ QÆ\ Ñì˜ _¨ _» ®xH˜ XHõ ~°H"õ ∞≥ #ÿ „Ñ¨`ºÕ Hõ
Öˇ@
· ∞ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . D ~°H"õ ∞≥ #ÿ qh~ü ã¨∞xfl`«OQÍ LO_»_O» `À ÉÏ@∞ K«∂_»_®xH˜ ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ =O\˜ÖÏ
LO@∞Ok.
XHõ™êi g∞~°∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ qh~ü ~°HOõ QÆ∞iOz XHõ x~°Ü ‚ ∂« xH˜ =zÛ# `«~åfi`« XHõ\ ˜ #∞O_ç
=¸_»∞ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅÖ’ zH˜`û« Ñ¨Ó~°=Î Ù`«∞Ok. D zH˜`û« KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ Z@∞=O\˜ =∞`«∞Î W=fi=Åã≤#
J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© U"≥∞<ÿ å J™œHõ~º° O LO>Ë ^•x x"å~°}‰õΩ g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ `«y#
ã¨∂K«#Å∞ W™êÎ~∞° .
qh~ü =∞xflHõ, w`«Å∞ Ñ¨_‰» Ωõ O_® LO_Õ ™ê=∞~°º÷ O, ~°OQÆ∞ ÖË^• ã¨ÇÏ¨ [OQÍ HõxÑ≤OKÕ q^è•#O
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞#fl "å\˜x ZxflHõ KÕ¿ã q+¨Ü∞« OÖ’ g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕ™êÎ~∞° .
Ñ¨ÅÛx á⁄~°ÖÏQÍ LO_ç Ju ã¨∞xfl`«OQÍ LO_Õ qh~üû K«∂_»_®xH˜ ã¨ÇÏ¨ [OQÍ LO\Ï~Ú. HÍOá⁄ã≤\ò
qh~üû HõO>Ë ã≤~åq∞H± qh~üû J=∞~°∞Û@‰õΩ ÑÖ\˜ g∞^Œ Z<åq∞Öò Z‰õΩ¯= `˘ÅyOK« =Åã≤ LO@∞Ok.
HÍOá⁄ã≤\ò qh~üû zH˜`û« Ñ¨Ó~°=Î _®xH˜ ™ê^è•~°}OQÍ XHõ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨Ù ãïáÈ`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë
nxH˜ Z@∞=O\˜ ^ŒO`« „Ñ¨Ü∂≥ QÆâßÅ J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . ÑÖ\˜ QÆ∞~°∞ÅÎ ∞ ‰õÄ_® J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ
Wq ã≤~åq∞H± qh~üû JO`« |Å"≥∞ÿ#q, QÆ\ ˜ìq HÍ=Ù. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© Wq qiy#@¡~Ú`Õ `«fi~°QÍ
ÉÏQÆ∞KÕÜÚ≥ K«∞Û. ã≤~åq∞H± qh~ü qiy#@¡~Ú`Õ ^•x ™ê÷#OÖ’ H˘`«kÎ J=ã¨~O° J=Ù`«∞Ok.
qh~ü `«Ü∂« ~°∞KÕã≤ zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ =ÚO^Œ∞ g∞ Ñ¨à√◊ § Jxfl q^è•ÖÏ P~ÀQÆºOQÍ QÆ\ Qì˜ Í LO_®e.
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ D q+¨Ü∞« OÖ’ `«$Ñ≤Î K≥Ok# `«~åfi`« qh~üû zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° . „H“<£û HõO>Ë `«‰Ωõ ¯= "≥Ú`«OÎ Ö’
qh~üû‰õΩ ÑÖ\˜ÃÑ· Zxq∞Öò H˘kÌQÍ `˘Åy™êÎ~∞° .
Z=Ô~`· Õ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞ â◊√„ÉèOí QÍ #=ÚÅ∞`å~À "åiH˜ qh~üû J=∞~°Û_»O ‰õΩ^Œ~^° ∞Œ . HÍ~°}O
#q∞ÖË@Ñ¨C_»∞ "å\˜ÃÑ· =uÎ_ç Ñ¨_ç Jq z\˜á¡ ÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^ŒO LOk. W@∞=O\˜ "åiH˜ áê¡ãHì≤ ± ^ŒO`«~H° }∆õ #∞
96
^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ g\˜x ^èiŒ ¿ãÎ Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· XuÎ_ç `«Q_æÆ ®xH˜ Wq ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_`» å~Ú.
qh~üû "å_Õ"å~°∞ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ Ñ¨^`úŒ ∞« Å∞ Ug â◊√„ÉèOí H˘~°‰Ωõ "å_»#Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . =∂=¸Å∞QÍ <À\˜x
Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞‰õΩO>Ë KåÅ∞. WO_çÜ∞« <£ _≥O@Öò J™Èã≤Ü∞Õ +¨<K£ Õ P"≥∂kOÑ¨|_ç# L`«Ê`«∞ÅÎ ∞ "å_ç`Õ
ãïáÈ`«∞Ok. ~ÀAH˜ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ Ñ¨à§◊ #∞ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO@∂, ~ÀAÖ’ XHõ™êi Ñ¨à§◊ =∞^èºŒ „Ñ¨`ºÕ Hõ ^ŒO`«
ÑïHõ~åÅ`À â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ LO_®e.
ZO^Œ∞HõO>Ë qh~üû H˘OK≥O ÃÑà◊√ã¨∞QÍ LO_ç `ÕeHõQÍ qiˆQ ã¨fiÉèÏ=O Hõey LO\Ï~Ú. ÃÑxûÖò Sãπ
=O\˜q, KÕu "Õe QÀ~°∞¡ H˘~°H‰õ Ωõ O_® *Ï„QÆ`ÑÎ« _¨ ®e. qh~üû "å_Õ "å~°∞ Ñ¨à§◊ ‰õΩ ãÖ|OkèOz Z@∞=O\˜
J™œHõ~º° O, ÉÏ^èáŒ ⁄Ok<å "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOKåe. P~ÀQÆºHõ~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨à§◊ â◊√„Éè`í « áê\ÕKåe.
HÍ|\˜ì =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ § Jiy<å, w`«Å∞ Ñ¨_<ç å, ~°OQÆ∞ =∂i<å, z\˜<¡ å ÖË^• QÆ∞iÎOKÕ q^èOŒ QÍ Ñ¨à§◊
=∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ L<åfl #=fi_®xH˜, =∂\Ï¡_\» ÏxH˜ W|ƒOkQÍ LO@∞Ok. D ã¨=∞ã¨ºÅxflO\˜H˜ ã¨~Ô #·
Ñïëê¯~°O qh~üû. qh~üû LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞‰õΩx P~ÀQÆºHõ~"° ∞≥ #ÿ K«H¯õ x z~°∞#=Ùfi á⁄O^ŒO_ç.
97
ÖË[~ü H˜~}° ÏÅ`À ^ŒO`« zH˜`û« ã¨∞ÅÉèOí
^ŒO`« "≥^· ºŒ =∞O>Ë<Õ ÉèÜ í ∞« O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Ñ¨#∞fl
Ñ‘H@ õ O =Å¡<À ÖË^• zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ zH˜`û« KÕÜ∞« _»O =Å¡<À
ÉÏQÍ <˘Ñ≤Ê HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx KåÖÏ =∞Ok ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx
ãÖ„Ñ¨kOK«_®xH˜ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_`» å~°∞. WÑ¨C_»∞ J@∞=O\˜
ÉèÜ
í ∞« O J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ`À ^ŒO`« zH˜`û«
„áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ `«~∞° "å`« ^ŒO`« zH˜`û« Ö’ <˘Ñ≤ÊH˜ ™ê÷#O
ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. <˘Ñ≤Ê ÖË‰õΩO_® ~°HõÎ„™ê=O
[~°∞QÆ‰õΩO_®, `ÕeHõQÍ ÖË[~ü H˜~°}ÏÅ`À zH˜`«û
^ŒO`« zH˜`û« ‰õΩ Ü«∂OQ∑ ÖË[~ü#∞ `˘e™êiQÍ 1998Ö’ LÑ¨Ü∂≥ yã¨∂Î qÑ¨"¡ å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ Ñ¶e¨ `åÅ#∞
™êkèOKå~°∞. ~°∂x ÖË[~ü =zÛ# `«~∞° "å`« ^ŒO`« "≥^· ºŒ OÖ’ ÖË[~ü#∞ ‰õÄ_® LÑ¨Ü∂≥ yOK«™êQÍ~°∞. ã¨#flx
@∂ºÉò ^•fi~å HÍ=Åã≤# ÖË[~°∞ H˜~} ° ÏÅ#∞ =∂„`«"∞Õ ÑÖÑ¨\ÏxH˜ gÅ∞O@∞Ok. J#∞‰õΩ#fl „áêO`«OÖ’
J#∞‰õΩ#flO`« Ö’`«∞QÍ "≥àÖ¡ı Ï ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ#∞ ÑÖ¿Ñ gÅ∞Ok. WÑ¨C_»∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ KÕã∞¨ #Î fl Jxfl
zH˜`û« Å‰õΩ ÖË[~ü LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ∞ ÑÖÑ≤ ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û« [~°∞Ñ¨=K«∞Û. Ñ¨#∞fl KèåO|~üÖ’H˜ ã¨#flx ÃÑ|· ~ü @∂ºÉò
^•fi~å ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ#∞ ÑÖÑ≤ Ö’Ñ¨Å L#fl Ñ¨^•~å÷Å#∞ PqÔ~á· ÈÜÕ∞@∞¡ KÕÜ∞« =K«∞Û. ÖË[~ü H˜~} ° Ï`À
^≥|ƒ u#fl Ñ¨àÖ¡◊ ’ ã¨∂Hõ∆ ‡ „H˜=ÚÅ#∞ <åâ◊#O KÕÜ∞« _»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, =∞`«∞Î =∞O^Œ∞ W=fi‰õΩO_®<Õ zH˜`û«
KÕÜ∞« =K«∞Û. <˘Ñ≤Ê Jã¨Å∞ LO_»^∞Œ . ~°HOÎõ HÍ~°^∞Œ . Hõ#∞Hõ D zH˜`û« QÆ∞iOz ÉèÜ í ∞« Ñ¨_®eû# J=ã¨~O°
ÖË^∞Œ .
ÖË[~ü zH˜`û« Ö’ =∞~˘Hõ qâı+O¨ ZÖÏO\˜ Ãã_· £ ZÃÑH¶ ì± û ÖËHáõ È=_»O. ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ`À ÑÖ\˜ÃÑ·
¿Ñ~°∞‰õΩ#fl =º~°÷ Ñ¨^•~å÷Å#∞ `˘ÅyOK«=K«∞Û. ÑÖ\˜ ÃÑ· Kå~°Å#∞ `˘ÅyOK«=K«∞Û. JO>Ë ~°OQÆ∞ =∂i#
Ñ¨à#¡◊ ∞ ÖË[~üH~˜ } ° ÏÅ`À =∂=¸Å∞ ã≤u÷ Ö’H˜ fã¨∞‰õΩx ~å=K«∞Û.
<À\˜Ö’Ñ¨Å z#fl z#fl Ñ¨Ùà◊√¡ U~°Ê_ç`Õ Jq `«Q\æÆ ÏxH˜ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ∞ `À_»Ê_»∞`å~Ú. HõO`«∞Å#∞
`˘ÅyOK«_®xH˜ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ∞ K«H¯õ QÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `å~Ú. <˘Ñ≤Ê, ~°H„Îõ ™ê"åÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® ÖË[~ü ^•fi~å
<À\˜Ö’ â◊G zH˜`û« KÕ~ÚOK«∞HÀ=_®xH˜ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_®eû# Ñ¨x ÖË^∞Œ . Ñ¨àÖ¡◊ ’x HõO`«Å#∞ Ñ¨Ó_»Û\ÏxH˜,
=∞^èºŒ Ö’ L#fl MÏmÅ#∞ xOÑ¨_®xH˜ ‰õÄ_® ÖË[~ü LÑ¨Hiõ ã¨∞OÎ k.
„>ˇlÿ q∞#Öò #∂º~åe˚Ü∂« Ö’ ‰õÄ_® ÖË[~ü LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. JO>Ë ÑÖ\˜H˜ ã¨ÊO^Œ##∞ HõeyOKÕ
„>ˇlÿ q∞#Öò #~åxH˜ K≥Ok# ÉÏ^è#Œ ∞ `«yOæ K«_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. JÖÏˆQ ÑÖ\˜ÃÑ· L#fl Z<åq∞Öò
á⁄~° ^≥|ƒ u#_»O HÍ~°}OQÍ HõeQˆ Ããxû\˜q\© =Å# Ñ¨_Õ ÉÏ^è#Œ ∞ `«yOæ K«=K«∞Û. ^ŒO`åÅ∞ Ããxû\˜q\©H˜
QÆ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ =∞#O `åˆQ K«Åx¡ h~°∞, "Õ_ç Ñ¨^•~å÷Å =Å# Ñ¨à√◊ ¡ l=Ùfi# ÖÏQÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ^•xx
98
`«yOæ K«_®xH˜ ÖË[~ü H˜~}
° ÏÅ∞ LÑ¨Hiõ ™êÎ~Ú. Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨#∞fl‰õΩ zH˜`û« KÕ¿ã@Ñ¨C_»∞ ™ê^è•~°}OQÍ áê_≥#·
ÉèÏQÆO `˘ÅyOz "≥O_ç ÖË^• ã≤"∞≥ O@∞#∞ xOÑ¨Ù`å~°∞. JÖÏ HÍ‰õΩO_® ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ#∞ „áê~°OÉè^í âŒ Ö◊ ’<Õ
ÑÖÑ¨_O» =Å# uiy Ñ¶e≤ O¡ Q∑ J=ã¨~O° ÖË‰Ωõ O_® KÕÜ∞« =K«∞Û. ÑÖ\˜ „H“<£#∞ xOÑ¨\ÏxH˜, ÑÖ\˜ÃÑ·
¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú# áêzx `˘ÅyOK«_®xH˜, _≥O\˜<#£ ∞ |ÅÑ¨~K° _« ®xH˜ ÖË[~ü#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«=K«∞Û.
zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å‰õΩ...

zQÆ ∞ à◊ ¡ "åº^è Œ ∞ Å#∞ áÈQ˘@ì _ ®xH˜ ,
Ñ¨ÙzÛáÈ~Ú# ÑÖ\˜x â◊√„ÉèíÑ¨~°K«_®xH˜,
|Ü«∂Ñ‘û HÀãÖ <À\˜ #∞Oz z#fl =ÚHõ¯Å#∞
fÜ«∞_®xH˜, ÑÖ\˜x fÜ«∞_®xH˜ ‰õÄ_®
ÖË [ ~ü # ∞ LÑ¨ Ü ≥ ∂ yOK« = K« ∞ Û. WÖÏ
^Œ O `« " ≥ · ^ Œ º OÖ’ ÖË [ ~ü H˜ ~ ° } ÏÅ zH˜ ` « û
ZO`«QÍ<À LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `ÀOk. K˘à◊√¡ HÍˆ~
JÅ"å@∞#∞ ÖË [ ~ü zH˜ ` « û ^•fi~å
x"åiOK«=K«∞Û. ^ŒO`åÅ∞ zQÆ∞à◊¡ <˘Ñ¨CÅ#∞
áÈQ˘@ì_®xH˜, P ÉèÏQÆOÖ’ U~°Ê_ç# QÍÜ«∞O
`«fi~°QÍ =∂#_®xH˜ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ∞ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `å~Ú. JO>Ë H˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ zH˜`û« ‰õΩ,
=∞iH˘xfl ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ <˘Ñ≤Ê áÈQ˘@ì_®xH˜, `«fi~°QÍ #Ü«∞O HÍ=_®xH˜ ‰õÄ_® ÖË[~ü H˜~°}ÏÅ∞
LÑ¨Hiõ ™êÎÜ∞« #fl=∂@.
<À\˜Ö’ z#fl z#fl Ñ¨ÙO_»∞¡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜H,˜ ÑÖ\˜ÃÑ· ¿Ñ~°∞‰õΩ#fl "å\˜x fã≤"Ü Õ ∞« _®xH˜ 5 x=ÚëêÅ∞
ÖË[~ü H˜~}° ÏÅ#∞ ÑÖÑ≤`Õ KåÅ∞. Ãã#· Ãã\· ã˜ ,π "åO`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜Ö’ XHõ\#˜ ∞Oz ~Ô O_»∞ x=ÚëêÅáê@∞
ÖË[~ü zH˜`û« KÕ¿ãÎ KåÅ∞ "≥O@<Õ Ñ¶e¨ `«O HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ã≤"∞≥ O\ò "Õã#≤ `«~∞° "å`« <˘Ñ≤Ê `«Q\æÆ ÏxH˜ ~Ô O_»∞
x=ÚëêÅ∞ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ∞ ÑÖÑ¨Ù`«∂, ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ zH˜`û« KÕ¿ãÎ <˘Ñ≤Ê Ñ¨ÓiÎQÍ `«Q∞Æ `æ ∞« Ok.
JÖÏˆQ Ñ¨à¡◊ ÃÇÏ· Ñ¨~ü Ããxû\˜q\©x `«yOæ K«_®xH˜ ~Ô O_»∞ x=ÚëêÅ∞ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ#∞ „Ñ¨Ü∂≥ y¿ãÎ
Ããxû\˜q\© `«Q∞Æ `æ ∞« Ok. zQÆ∞à◊¡ [|∞ƒ#∞ 4 x=ÚëêÅ áê@∞ <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ ÖË[~ü H˜~} ° ÏÅ#∞ ÑÖÑ≤`Õ
KåÅ∞. zQÆ∞à◊¡ #∞Oz ~°HOÎõ HÍ~°∞`«∞O>Ë PyáÈ`«∞Ok. <˘Ñ≤Ê `«Q∞Æ `æ ∞« Ok. zQÆ∞à◊√¡ `«fi~°QÍ =∂=¸Å∞
ã≤u÷ H˜ =™êÎ~Ú.
Ñ¨Öòû Hˆ q\©x â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« ®xH˜ ~Ô O_»∞ x=ÚëêÅ∞ ÖË[~ü#∞ ÑÖÑ≤`Õ KåÅ∞. zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å‰õΩ zH˜`û«
KÕã#≤ `«~∞° "å`« =∞m¡ Ü«∂O\˜|Ü«∂\˜Hû± "å_®eû# J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . =∞^ŒºO JkèHOõ QÍ fã¨∞‰õΩ<Õ
"å~°∞. ~Ô \˜<å „ÔHxÜ«∞~ü Ö’ÑÖ L#fl "åà◊√,¡ Hˆ #û~ü ~ÀQÆ∞Å∞ ÖË[~ü zH˜`û« fã¨∞HÀ‰õÄ_»^∞Œ .
=∂ ÉÏ|∞ =Ü«∞ã¨∞û 14 ãÖ=`«û~åÅ∞. Z‰õΩ¯=QÍ ‰õÄÖò„_çOH±û `åQÆ∞`«∞O\Ï_»∞. D =∞^èºŒ Ñ¨à√◊ ¡
<˘Ñ≤Ê ÃÑ_»∞`«∞<åºx JO@∞<åfl_»∞. ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çH˜ K«∂Ñ≤OK«=∞x WHõ¯_ç _®Hõ~ì ü K≥áêÊ~°∞. K«∂Ñ≤OKåÖÏ?
O Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ U~°Ê_»@O, Ñ¨à√◊ § QÆ∞Å¡QÍ `«Ü∂« ~°=_»O ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡ J~°Q_Æ O» [iy`Õ
99
^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#fl@∞¡QÍ QÆ∞iÎOKåe. WÖÏ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#_»O =Å¡ ÑÖ\˜ Ö’Ñë ÉèÏQÍÅ∞ ÃÑH· ˜
HõxÑ≤™êÎ~Ú. Ñ¨à√◊ ¡ #Å¡QÍ, Ñ¨KÛ« QÍ =∂~°`å~Ú. ^ŒO`åÖ’¡x ã¨∞xfl`«ÉÏè QÆO |Ü«∞@Ñ¨__» O» =Å¡ "Õ_,ç
K«Åx¡ fÑ≤ Ñ¨^•~åúÅ∞ u<Õ@Ñ¨C_»∞, „`åˆQ@Ñ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ QÆ∞Ol#@∞¡ JxÑ≤™êÎ~Ú. P=∞¡ ã¨fiÉèÏ=O
Hõe#æ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞, Ñ¨à§◊ ~°™êÅ∞‰õÄ_® Ñ¨à‰¡◊ Ωõ H˘kÌ Ç¨x Hõe™æ êÎ~Ú. JÖÏˆQ ™È_® QÍºãπ Hõey#
„^Œ"åÅ∞, ‰õÄÖò„_çHû± ‰õÄ_® Ñ¨à§◊ ‰õΩ Ç¨x KÕ™êÎ~Ú. P=∞¡ ã¨fiÉèÏ=O Hõe#æ „^Œ"åÅ∞ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞
XHõ¯™êi Éè’[#ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂„`«O fã¨∞HÀ=K«∞Û. Ñ≤ÅÅ¡ ∞ Z‰õΩ¯=QÍ P=∞¡ ãÖ|Okè`« PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞,
„^Œ"åÅ∞ „`åQÆ‰Ωõ O_® K«∂ã¨∞HÀ"åe. „_çOH±û „`åˆQ@Ñ¨C_»∞ ¢™êì LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» =Å¡ H˘O`«"∞Õ ~°‰Ωõ ^ŒO`«HÜ
∆õ ∂« xfl
x"åiOK«=K«∞Û. ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O x"å~°}‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ zH˜`û« ZÑ¨C_»∂ J=ã¨~O° =ÙO_»^∞Œ . J~Ú`Õ `«~K° ∞« QÍ
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çfl ãÖ„Ñ¨kOz <À\˜x Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ =ÙOK«∞‰õΩO>Ë ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O ~å‰õΩO_® x"åiOK«=K«∞Û.
W\©=e HÍÅOÖ’ ^ŒO`« "≥^· ºŒ OÖ’ ÖË[~ü

H˜~}° ÏÅ`À zH˜`û« KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ Ñ¨„uHõÖ’¡ "åº™êÅ∞
=ã¨ ∞ Î < åfl~Ú. <å‰õ Ω ~° ∂ \ò Ô H <åÖò zH˜ ` « û
KÕÜ«∂Åx J<åfl~°∞. ÖË[~ü`À D zH˜`«û
KÕ~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û<å? `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
O W\©=e HÍÅOÖ’ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜
=zÛ# ÖË[~üH˜~°}ÏÅ`À ~ÀyH˜ ZÖÏO\˜
W|ƒOk ÖË ‰ õ Ω O_® zH˜ ` « û KÕ Ü « ∞ _» O
™ê^èŒº=∞=Ù`«∞Ok. D ÖË[~ü H˜~°}ÏÅ#∞
J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^èOŒ QÍ, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ÉèÏQÆOÖ’H˜ ÑÖÑ≤ zH˜`û« KÕÜ∞« =K«∞Û. D H˜~}° ÏÅ =Å¡ J=ã¨~åxfl
|\˜ì zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO ^≥|ƒu#‰õΩO_® KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz#Ñ¨C_»∞ Jã¨Å∞ ZÖÏO\˜
<˘Ñ≤Ê LO_»^∞Œ . ~°∂\òHÔ <åÖò „\©\ò"∞≥ O\òÖ’ ‰õÄ_® D ÖË[~ü H˜~} ° Ïefl LÑ¨Ü∂≥ yOz ÑÖ\˜Ö’Ñë ÉèÏQÍxfl
â◊√„|Ñ¨~°∞™êÎ~°∞. JÖÏˆQ zQÆ∞à◊¡ [|∞ƒÅÖ’ ‰õÄ_® ^≥|ƒu#fl „áêO`å<Õfl fã≤"ÕÜ«∞_®xH˜ 'ÖË[~ü—
LÑ¨Ü≥∂yã¨∞Î<åfl~°∞. ~ÀyH˜ =∞`«∞Î=∞O^Œ∞ W=fi#=ã¨~°O ÖË‰õΩO_® zH˜`«û KÕÜ«∞_®xH˜ ÖË[~ü c"£∞ûx
"å_»∞`«∞<åfl~°∞. Ñ¨à~¡◊ ∂° \ò „áêO`«OÖ’ =¸ã≤, Ñ¨à¡◊ Ããxû\˜q\˜x HÍ"åÅO>Ë D ÖË[~ü c"£∞û ™êÜ«∞O`À
`«yOæ K«=K«∞Û. D ÖË[~ü H˜~}° ÏÖ’Î Ñ¨àg¡◊ ∞^Œ U~°Ê_Õ ~°OQÆ∞Å =∞K«Ûefl `˘ÅyOK«=K«∞Û. Ñ¨àx¡◊ HõuiÎ OKåÅ<åfl
ÖË[~ü c"£∞û `À_»Ê_»`å~Ú. ÖË[~ü zH˜`û« `«Ö’ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ K≥ÑC¨ HÀ"åeû# q+¨Ü∞« O. <˘Ñ≤Ê ÖËHáõ È=_»"∞Õ
HÍ^Œ∞, ~°H„Îõ ™ê=O ‰õÄ_® LO_»^∞Œ .
100
|iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞
<À\˜H˜ ãÖ|OkèOz ZÖÏO\˜ P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∂ ÖËHáõ È~Ú#Ñ¨Ê\˜H,© <À\˜ Ö’Ñë ÉèÏQÆ=∞O`å
f„="≥∞#ÿ =∞O@‰õΩ QÆ∞iHÍ=_®xfl "≥^· ºŒ ÑïÉèÏ+¨Ö’ |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ Jx =ºÇ¨Ïi™êÎ~∞° . nxx
|iflOQ∑ eÑπû ã≤O„_À"£∞, ™Èì=∞\’_≥·xÜ«∂, QÍ¡™È_≥·xÜ«∂, QÍ¡™ÈÃÑ·~Àã≤ãπ =O\˜ W`«~° ¿Ñ~°¡`À#∂
=º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
D ã¨=∞ã¨º QÆ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ <À\˜Ö’ ÃÑÉ· Ïè QÆO, <åÅ∞HõÃÑ#· =ÚO^Œ∞ÉèÏQÆO, ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, J~°∞^Œ∞QÍ zQÆ∞à◊√,¡
<åÅ∞Hõ HÕkÉèÏQÆO =∞O@QÍ LO\Ï~Ú. D ã¨=∞ã¨º Ñ¨Ù~°∞+¨µÖ’¡ HõO>Ë ¢ãÅÎ‘ Ö’ Z‰õΩ¯=QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
=ÚYºOQÍ 40 ãÖ=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞ ^•\˜# ¢ãÅÎ‘ Ö’ D ã¨=∞ã¨º HõxÑ≤ã∞¨ OÎ @∞Ok. |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ LO@∞Ok.
"≥Ú^Œ\ ˜ ~°HOõ Ö’ (>ˇÑÿ –π 1) "åºkè ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ L^ŒÜ∞« O x„^Œ ÖËz# `«~∞° "å`« HõxÑ≤OK«=Ù. ~ÀA
QÆ_∞» ã¨∞#Î fl H˘nÌ <≥=∞‡kQÍ =∞O@ P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. ~å„u JÜÕ∞ºãïH˜ =∞O@ f„=™ê÷~ÚH˜ KÕ~∞° `«∞Ok.
~Ô O_»= ~°HOõ Ö’ (>ˇÑÿ –π 2) ZÖÏO\˜ LÑ¨â#◊ =¸, q~å=∞=¸ ÖË‰Ωõ O_® =∞O@ x~°O`«~=° ¸ LO@∞Ok.
=¸_»= ~°HOõ Ö’ (>ˇÑÿ –π 3) =∞O@ H˘kÌ¿ãÑ¨Ù HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. H˘O`« q~å=∞O `«~∞° "å`« =∞m¡ =∞O@ LO@∞Ok.
HÍ~°}ÏÅ∞
|iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO HÍ=_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú.
– ZÖÏO\˜ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ HÍ~°}=¸ HõxÑ≤OK«_‰» Ωõ O_® <À\˜Ö’ =∞O@QÍ LO_»@O. nxx W_çÜ∂≥ ÑüH±
|iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ JO\Ï~°∞.
– ~°HÇÎõ Ï‘ #`«‰Ωõ QÆ∞i HÍ=_»O. „Ñ¨^•è #OQÍ |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiÖ’
Ç‘Ï"≥∂QÀ¡a<£ ™ê÷~Ú KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO@∞Ok. n~°H… ÍeHõOQÍ ~°HÇÎõ Ï‘ #`«`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiÖ’ D
ã¨=∞ã¨º HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. JÖÏˆQ D ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiÖ’ q@q∞<£ a12, a6, S~°<£ =O\˜
q@q∞#¡ ™ê÷~Ú KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ L#fl@∞¡ J^èºŒ Ü«∞<åÖ’¡ "≥Å_¡ O·≥ k.
– PO^Àà◊#, "åº‰õΩÅ`«Å‰õΩ QÆ∞i HÍ=_»O. f„="≥∞#ÿ "åº‰õΩÅ`«‰Ωõ , PO^Àà◊#‰õΩ QÆ∞~°Ü∞Õ º "åiÖ’
HõxÑ≤OKÕ =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO HÍ=_®xH˜, =∞iO`« JkèHOõ HÍ=_®xH˜ ^ÀÇ¨ÏO KÕ™êÎ~Ú.
"åº‰õΩÅ`«`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiHõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ PO^Àà◊#‰õΩ QÆ∞~°Ü∞Õ º "åiÖ’ D ã¨=∞ã¨º JkèHõ HÍ=_®xH˜
^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ™êÎ~Ú. "åº‰õΩÅ`«`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiHõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ PO^Àà◊#‰õΩ QÆ∞~°Ü∞Õ º "åiÖ’ D
ã¨=∞ã¨º JkèHOõ QÍ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
– <À\˜H˜ ãÖ|OkèOz# H˘xfl JÅ"å@¡ HÍ~°}OQÍ D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
<åÅ∞Hõ#∞ `«~K° ∂« <À\˜Ö’ uÑ¨C`«∂O_»@O, H˘~°∞HÀ¯=_»O, Ñ¨à√◊ ¡ #∂~°@O, Ñ¨à√◊ ¡ H˘~°H_õ O» =O\˜ JÅ"å@∞¡
D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO HÍ=_®xH˜ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ™êÎ~Ú.
W"ÕHÍ‰õΩO_®, <À\˜ Ö’Ñë ÉèÏQÆO JO>Ë PÇ¨~°<åà◊O =~°‰Äõ LO_Õ WO„\Ï F~°Öò ÉèÏQÆOÖ’
=∞O@‰õΩ Ñ¶O¨ QÆÖò W<£ÃÑH¶ #∆õ ∞¡, =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO, r~°H‚ Àâ◊O #∞Oz P=∂¡Å∞, PÇ¨~°Ñ^¨ •~å÷Å∞ ÃÑH· ˜ ZQÆ^#Œ ∞fl‰õΩ
101
=KÕÛ QÍº¢™Èì D™È¿Ñl¶ Ü«∞Öò kÑ¨H¡ û± _çã*‘ ò, ~°HÇÎõ Ï‘ #`« =O\˜ P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ <À\˜Ö’ =∞O@
HõxÑ≤OK«_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`å~Ú.
|iflOQ∑=∞ø`ü ã≤O„_À"£∞‰õΩ QÆ∞~Ô #· ã¨∞=∂~°∞ 50 âß`«O Hˆ ã¨∞Ö’¡ ÉÏkè`∞« Å∞ =∂#ã≤Hõ ã¨=∞ã¨ºÅ`À
ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl@∞¡ J^èŒºÜ«∞<åÖ’¡ "≥Å¡_≥·Ok. =∞O„^Œ™ê÷~Ú #∞Oz XHõ =∂ki =~°‰õÄ PO^Àà◊#`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiÖ’ >ˇÑÿ π 1 ~°HOõ |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
>ˇÑÿ π 2 ~°HOõ |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞`À ÉÏ_èÑ» _¨ ∞» `«∞#fl "åiÖ’ f„="≥∞#ÿ =∂#ã≤Hõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ HÍx,
Hˆ #û~ü ™È‰õΩ`«∞O^Œ<Õ ÉèÜ í ∂« O^ÀÅ#Å‰õΩ QÆ∞~°=@O HÍx HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
^ŒO`åÅhfl T_çáÈ~Ú, _≥OK«~∞° ¡ "å_»∞`«∞#fl "åiÖ’ ‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. _≥OK«~‰¡° Ωõ
JuQÍ „Ñüã¨ÊOkOKÕ (Ããxû\˜q\©) â◊s~°``« fi« O L#fl "åiÖ’ D ã¨=∞ã¨º HõxÑ≤OKÕ J=HÍâßÅ∞<åfl~Ú.
¢ãÅÎ‘ Ö’ Ç¨~À‡#¡Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞ ãÖÉèqí OK«_O» =Å¡ D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. |Ç≤Ï+¨µÅì ∞ PyáÈÜÕ∞
^ŒâÖ◊ ’ zH˜`û« fã¨∞‰õΩ<Õ "åiÖ’ ã¨∞=∂~°∞ 20 âß`«O =∞Ok =~°‰Äõ <À\˜Ö’ =∞O@QÍ LO^Œx K≥|∞`«∞O\Ï~°∞.
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å Ñ¨xf~°∞Ö’ Ö’áêÅ∞ ‰õÄ_® |iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ ã¨=∞ã¨º‰õΩ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok.
zH˜`û«
|iflOQ∑ =∞ø`ü ã≤O„_À"£∞ zH˜`û« Ö’ Ñ¨Å∞ qÉèÏQÍÅ‰õΩ K≥Ok# "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ <À\˜H˜ ãÖ|OkèOz# JOâßÅ‰õΩ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ zH˜`û« KÕ¿ã,Î ~°HÇÎõ Ï‘ #`«, =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO,
Ç¨~À‡#¡ Jã¨=∞`«∞Åº`« =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ PÜ«∂ ~°OQÍÅ xÑ¨Ù}∞Å∞ zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° . D ã¨=∞ã¨º#∞
Ñï+¨¯iOK«_O» Ö’ =∂#ã≤Hõ "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O ‰õÄ_® J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok.
102
ÖÏÖÏ[Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞
=∞#H˜ W+¨"ì ∞≥ #ÿ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷xfl K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ <À~°∂~°∞`«∞Ok. <À\˜Ö’ h~°∞ z=Ú‡`«∞Ok. nxH˜
HÍ~°}O <À\˜Ö’ LO_Õ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ q_»∞^ŒÅ KÕ¿ã ÖÏÖÏ[Å"Õ∞. =∞x+≤ <À\˜Ö’ Tˆ~ ÖÏÖÏ[ÅO
J<ÕHõ ~°HÍÅ q^è∞Œ Å#∞ x~°fiiÎã∞¨ OÎ @∞Ok. ZÑ¨C_»∂ <À\˜Ö’ Tˆ~ ÖÏÖÏ[ÖÏxfl QÆ∞iOz =∞#O JO`«QÍ
Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ=Ú. ÖÏÖÏ[ÅO q_»∞^ŒÅ PyáÈ~Ú, <À~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ZO_çáÈ`«∞#fl `«~∞° }OÖ’ ^•x „áê=ÚYº`«
=∞#‰õΩ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =ã¨∞OÎ @∞Ok. ÖÏÖÏ[ÅO q^è∞Œ Å∞ D „HÕk q^èOŒ QÍ L<åfl~Ú.
O <À\˜Ö’x Hõ}[ÖÏxH˜ Å∂„aÔHO\òQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O, ~°∞z „QÍÇ¨ÏHõOQÍ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ @ » O, ã≤ã<ì≤ £
„á⁄\˜Ü∞Õ *ò J<Õ q<åâ◊H~õ O° ZO*ˇ"· ∞£ û HÍ~°}OQÍ <À\˜Ö’ HõeQˆ QÍÜ«∂Å∞ HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® K«∂ã¨∂Î P~ÀQÍºxfl
HÍáê_»@O.
O J"≥∞Öÿ *ˇ ò, ÖˇÃ· ã*ò =O\˜ ZO*ˇ"· ∞£ û ^•fi~å PÇ¨~°O r~°=‚ ∞=fi_»OÖ’ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«_O» . <À\˜ ‰õΩÇ¨Ï~°OÖ’
Ñ¨^•~å÷Å∞ Hõiy Ö’ÑëH˜ *Ïˆ~ÖÏ KÕÜ∞« _»O.
O <À\˜ ‰õΩÇ¨Ï~°OÖ’ Ñ¨^•~å÷Å∞ Hõiy Ö’ÑëH˜ *Ïˆ~ÖÏ KÕÜ∞« _»O, <À\˜Ö’H˜ KÕ~ˆ P=∂¡Å HÍ~°}OQÍ
^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#‰õΩO_® ~°HO∆˜ K«_O» .
O JÜ«∂<£û‰õΩ XHõ i[~åfiÜ«∞~üQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O, <À\˜Ö’x "≥∞„ÿ HÀá¶È~å#∞ xÜ«∞O„uOK«_O» . ÖÏÖÏ[ÅO
ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« HõáÈ=@=∞<Õk Ju ™ê^è•~°}OQÍ HõxÑ≤OKÕ ã¨=∞ã¨º. <À\˜H,˜ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
ã¨=∞ã¨ºÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ‰õΩO_® =kÖË¿ãk ‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º<Õ.
WHõ¯_» =ÚYºOQÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=Åã≤# JOâ◊"∞Õ q∞@O>Ë ~ÀQÆ∞ÅÖ’ HõxÑ≤OKÕ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ ÖÏÖÏ[Å
„QÆO^ä∞Œ Å∞ "≥Ñ· Ö¨¶ ÏºxH˜ QÆ∞~°Ü∂« ºÜ«∞x K≥ÑÊ¨ _®xH˜ LÑ¨Hiõ OKÕ JOâßÅ∞ HÍ=Ù.
<À~°∞ ZO_çáÈ=_®xfl r~À™Èìq∞Ü«∂ Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . WÖÏ <À~°∞ ZO_çáÈ=_»=∞<Õ ã¨=∞ã¨º‰õΩ
J<ÕHõ ~°HÍÅ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ B+¨^•è Å "å_»HOõ =O\˜ Ju ™ê^è•~°} HÍ~°}ÏÅ#∞ qã¨‡iOK«_O»
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
H˘xfl =O^ŒÅ ~°HÍÅ B+¨^•è Å =Å¡ r~À™Èìq∞Ü«∂ ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO J=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ PÜ«∂
=∞O^Œ∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∂Kå~°OÖ’ PÜ«∂ =∞O^Œ∞Å "å_»HOõ D ã¨=∞ã¨º‰õΩ XHõ ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ=OQÍ
¿Ñ~˘¯#_»O ÖË^∞Œ .
=∞i =ÚYºOQÍ "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨ÅÇ¨ ÖË‰Ωõ O_® <Õ~∞° QÍ =∞O^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz H˘#∞‰õΩ¯x "å_Õ
B+¨^•è Å HÍ~°}OQÍ D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞O^Œ<Õ q+¨Ü∂« xfl D ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
=Ü«∞ã¨∞û ÃÑ|· _ç# "åiÖ’#∂, U^≥<· å "åºkèH˜ QÆ∞~Ô #· "åi q+¨Ü∞« OÖ’#∂ XˆH™êi J<ÕHõ ~°HÍÅ
=∞O^Œ∞Å#∞ "å_®eû# J=ã¨~°"Õ∞~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^äŒ∞Å Ñ¨xf~°∞#∞ Ñ¨sH˜∆OK«_»O ‰õÄ_®
J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok.
=ÚYºOQÍ =$^Œ∞Åú Ö’ =∞O^Œ∞Å "å_»HOõ =Å¡ "≥∞@\Ïe["£∞ PÅã¨ºOQÍ [~°Q_Æ O» , Ñ¶e¨ `«OQÍ HÍÖËÜ∞« O,
=¸„`«ÑO≤ _®Å∞ PÜ«∂ =∞O^Œ∞Å∞ PÅã¨ºOQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ P =∞O^Œ∞Å ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ=OQÍ
<À~°∞ ZO_çáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
103
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å Ñ¨xf~°∞#∞ JOK«<å "ÕÜ∞« _®xH˜ ãÖ|OkèOz D „HÕk JOâßÅ∞ LÑ¨Hiõ ™êÎ~Ú...
O x„^Œ ÖË=QÍ<Õ <À~°∞ ZO_çáÈ~Ú LO_»@O, PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂, q∞OˆQ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂ Å∂„aˆH+¨<£ ÖËHáõ È=_»O.
O PÇ¨~°O q∞OˆQ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÖÏÖÏ[ÅO `≥~Ö° ÏQÍ U~°Ê_»@O.
O ~°∞zÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞
O ÃÑ· ^Œ=_»‰Ωõ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ QÆ\ Qì˜ Í Ñ¨@∞ìH˘x LO_»Háõ È=_»O
O „HÕk ^Œ=_»‰Ωõ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ ã¨~Ô #· Å∂„aˆH+¨<£ ÖËHáõ È=_»O
O PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=∞`«fiK« á⁄~°Å∞ Wi>Ë\ò HÍ=_»O
D JOâßÅ P^è•~°OQÍ <À~°∞ ZO_çáÈ=_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ x~°~‚ ÚOKåeû LO@∞Ok.
g\˜Ö’ „Ñ¨^•è #OQÍ ~ÀyH˜ _ôÃÇÏ· „_Õ+<¨ £ LO^•? J<Õ JOâßxfl ÑïjeOKåeû LO@∞Ok. nx HÀãÖ ~Ày
fã¨∞‰õΩ<Õ „^Œ"åOâ◊O `«‰Ωõ ¯=QÍ LO^•? âßs~°Hõ „â◊=∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ KÕã∞¨ <Î åfl_®? "≥Ú^ŒÖ#·ˇ JOâßÅ#∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
O JÖÏˆQ D`« H˘@ì_O» , =$uÎÑ~¨ O° QÍ Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù Éˇ@ · u~°Q_Æ O» , Ñ¨xKÕ¿ã KÀ@ _ôÃÇÏ· „_Õ+<¨ ‰£ Ωõ
QÆ∞~°Ü∞Õ º J=HÍâßÅ∞ JkèHOõ QÍ LO_»@O, ã¨∞^Œ∂~° „áêO`åÅ‰õΩ "åÇ¨Ï<åÅ∞ #_»Ñ_¨ O» , HÔ Ñ¶<‘ £ LO_Õ
Ñ¨^•~å÷Å#∞ JkèHOõ QÍ ¿ãqOK«_O» , =∞^ŒºO fã¨∞HÀ=_»O, Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ =¸„`«qã¨~#˚° ‰õΩ "≥à_¡◊ O» „Ñ¨^•è #OQÍ
=∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏOÖ’ D Ñïã≤u÷ LO@∞Ok. `«k`«~° JOâßÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
J^Õq^èOŒ QÍ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å Ñ¨xf~°∞#∞ ÉËsA "ÕÜ∂« eû LO@∞Ok. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ
Ñ¨xKÕÜ∞« x Ñ¨HO∆õ Ö’ ^•xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ J<Õfi+≤OKåe. W`«~° "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÖÏÖÏ[Å „QÆO`«∞Å
Ñ¨xf~°∞ Jã¨=Î ºã¨"Î ∞≥ `ÿ Õ PÜ«∂ "åº^è∞Œ Å zH˜`û« QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
=ÚYºOQÍ `«Å, "≥∞_» ÉèÏQÍÅ‰õΩ HÍh, â◊s~°O "≥Ú`åÎxH˜ HÍh ZH±û~ˆ Å∞ fÜ«∞_»O, =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO,
ÃÇÏÑ¨>\ÿˇ <˜ –£ ã≤, ÃÇÏKü.S.q. =O\˜ "åº^è∞Œ Å∞, „áê^äqŒ ∞Hõ *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ JOâßÅ HÍ~°}OQÍ
h~°∞ ZO_çáÈ`«∞Ok. JÖÏˆQ qq^èŒ "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÃãHõO_»s *’ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ „áêÑ≤OÎ z#Ñ¨C_»∞
‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok.
ÃãHõO_»s *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞‰õΩ, HÍ~°}=∞ÜÕ∞º "åº^è∞Œ ÅÖ’ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ q D ~°HOõ QÍ L<åfl~Ú...
~°∞=∞\Ï~Ú_£ J~°~Ô÷ \· ã˜ ,π ™ê~å‡~Ú_Àã≤<,£ ã‘¯, ~À_≥~åfl, _≥~‡° \’"≥∞Üÿ ∂≥ Ãã\· <˜ ,£ áêeq∞Ü«∂ Ãã\· <˜ £
`«k`«~° "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÃãHõO_»s *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ k.
zÇ¨flÅ∞ ÅHõ}∆ ÏÅ∞ :

D ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞Ô~·#"åiÖ’ ÃÑ^Œ=ÙÅ JOK«∞Å∞ ZO_çáÈ=_»O, <À\˜Ö’x J=∞`«fiK« á⁄~°Å∞
ZO_çáÈ=_»O, <åÅ∞Hõ `«_ç PiáÈ~Ú c@Å∞ "å~°_O» , <åÅ∞HõÃÑ· áêz ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O, <À\˜H˜ ãÖ|OkèOz#
Ñ¨Å∞ W<≥ÊHù ¬õ #∞¡ ™ÈHõ_O» , ÖÏÖÏ[Å „QÆO`«∞Å#∞ ã¨‡ $tOz#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎHÍHõáÈ=_»O
=O\˜ zÇ¨flÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
JÖÏˆQ ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^ŒO`åÅ∞ J`«ºO`« ã¨∞xfl`«OQÍ =∂i "Õ_ç =ã¨∞=Î ÙÅ∞, K«Åx¡
104
=ã¨∞=Î ÙÅ∞ fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ z=Ù‰õΩ¯# ÖÏQÆ∞`å~Ú. ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ`å~Ú. ^ŒO`«~H° }∆õ HÀãÖ J=∞ˆ~Û
™ê^è<Œ åÅÃÑ· ‰õÄ_® áêz ¿Ñ~°∞‰õΩO@∞Ok.
zH˜`û« :
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å ã¨=∞ã¨º‰õΩ zH˜`û« HÍ~°}Ïxfl |\˜ì LO@∞Ok. <À~°∞ ZO_çáÈ~Ú#@∞¡ JxÑ≤¿ãÎ
^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx, Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£#∞ ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ "å~°∞ `«y# HÍ~°}Ïxfl Hõ#∞Xx zH˜`û« KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
=∞O^Œ∞Å HÍ~°}OQÍ <À~°∞ ZO_çáÈ`«∞O>Ë, P =∞O^Œ∞Å∞ =∂~°Û_»O J=ã¨~°=∞=Ù`«∞Ok. ÖË^•
=∞O^Œ∞Å "≥∂`å^Œ∞#∞ ãïKÕÜ∂« eû LO@∞Ok. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« #Ñ¨Ê\˜H,© H˘kÌáê\˜
ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎ J=Ù`«∞O>Ë ^•xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∞O^Œ∞Å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ HÍh, Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£ HÍh
W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ Hõ$„u=∞ ÖÏÖÏ[ÖÏxfl LÑ¨Ü∂≥ yOKåeû LO@∞Ok. D q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞
ÖË^• Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£ `«y# ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
`«~K° ∞« QÍ <À~°∞ PiáÈ`«∞O>Ë...

<À\˜Ö’ ÖÏÖÏ[ÅO ZÑ¨C_»∂ T~°∞`«∞O@∞Ok. ^•x =Å# KåÖÏ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞<åfl~Ú. <À\˜Ö’Ñ¨Å
=¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£ ZÑ¨C_»∂ `«_Qç Í LO_®e. ÖËHáõ È`Õ W|ƒO^Œ∞Å∞ KåÖÏ LO\Ï~Ú. =¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£
á⁄_çQÍ LO_»@O =Å# <À\˜Ö’ JÅû~°∞¡ ~å=K«∞Û. D HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ LO\Ï~Ú. JÖÏˆQ
ÖÏÖÏ[ÅO <À\˜x â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎ ÖËHáõ È`Õ <À~°∞ JÑïâ◊√„ÉèOí QÍ LO_ç, K≥_∞» "åã¨# =ã¨∞OÎ k. „Hõ=∞OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ áê_≥·
Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨#∞fl ~å=K«∞Û. WÖÏ <À\˜Ö’x ÖÏÖÏ[ÅO ãïQÍæ L`«ÊuÎ HÍHõáÈ`Õ KåÖÏ #ëêìÅ∞ =™êÎ~Ú. nxx
l~À™Èìq∞Ü«∂ JO\Ï~°∞. W@∞=O\˜ W|ƒOk`À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ "å~°∞ ÖÏÖÏ[Å L`«ÊuÎHÔ · "≥^· ºŒ O á⁄O^Œ@O
J=ã¨~O° . ÖÏÖÏ[ÅO <À\˜Ö’x Hõ}ÏÅ‰õΩ Å∂„aÔHO\òQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
„ëÈy<£û ã≤O„_À"£∞
~°H~õ H° ÍÅ =∞O^Œ∞Å∞ "å_Õ"å~°∞, "≥∞^Œ_∞» Hˆ #û~ü‰Ωõ zH˜`û« á⁄O^Õ"å~°∞. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å "åº^è∞Œ Å`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞, Å∞ºˆHq∞Ü«∂, _»Ü∂« Éˇ\ã˜ π "åºkè„QÆã∞¨ Å÷ ∞ <À~°∞ ZO_çáÈÜÕ∞ ã¨=∞ã¨º`À Z‰õΩ¯=QÍ ÉÏ^èÑŒ _¨ `» å~°∞.
nxx „ëÈy<£û ã≤O„_À"£∞ JO\Ï~°∞. D ã≤u÷ H˜ ã¨~Ô #· HÍ~°}O WO`« =~°‰Äõ `≥eÜ«∞^Œ∞. HÍh <À\˜ á⁄_çx
áÈQ˘\˜ì `«_Qç Í LO_Õ@∞¡ KÕÜ∞« _®xH˜ =∞O^Œ∞Å∞<åfl~Ú.
D "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "å~°∞ h~°∞ Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ"åe. fÑ≤ ÖËx K«∂~ÚOQ∑ QÆ"∞£ fã¨∞‰õΩO>Ë
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ „Ñ¨ÉÏè q`«O J=Ù`å~Ú.
J=ã¨~=° ∞xÑ≤¿ãÎ PiìÑ+≤¶ Ü≤ ∞« Öò ÃãÖˇ"· å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . <À\˜x Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞‰õΩO>Ë
Z@∞=O\˜ "åº^è∞Œ Å ÉÏi# Ñ¨_‰» Ωõ O_® Ç¨~ÚQÍ r=<åxfl ™êyOK«=K«∞Û.
105
Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ J=ã¨~O° ?
=∞x+≤ rq`«O Ü«∂O„uHõOQÍ, "ÕQÆ=O`«OQÍ
=∂~°_»O`À Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ PO^Àà◊#Å‰õΩ QÆ∞Ô~· Z<Àfl
P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ H˘x `≥K«∞Û‰õΩO@∞<åfl_»∞. „â◊^Œú
Ö’Ñ≤OK«_»O ã¨=∞ã¨º f„=`«#∞ =∞iO`« ÃÑOK«_»"Õ∞
HÍ‰õ Ω O_®, â◊ s ~åxfl J<Õ H õ J##∞‰õ Ä Å`« Å ‰õ Ω
QÆ∞iKÕã∞¨ OÎ k.
âßs~°Hõ P~ÀQÍºxH˜ HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜ =ÚYº
Éè∂í q∞Hõ =Ç≤ÏOKÕk <À~°∞, ^ŒO`åÅ∞, ã¨~Ô #· â◊√„Éè`í «
áê\ÕK«HõáÈ=_»O =Å#, PÇ¨~°Ñ¨Ù JÅ"å@¡ =Å#, ^èŒ∂=∞áê#O =O\˜ ^Œ∞~°Å"å@¡ =Å# ^ŒO`«
Hõ∆Ü«∞O U~°Ê_»@O, Ñ¶ë`«OQÍ H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. nx`À K«∂_»\ÏxH˜
JO^ŒqHÍ~°OQÍ<Õ HÍ‰õΩO_®, PÇ¨~åxfl #q∞e u#_®xH˜ W|ƒOk Ñ¨_®eû=ã¨∞OÎ k. nxH˜ ã¨~Ô #· zH˜`åû
q^è•#O „a_≥ã˚ ,π áê~°=ú _≥O@∂º~üû. D „Ñ¨„H˜Ü∞« Å∞ ZO`À Jaè=$kú K≥O^•~Ú.
Ñ¨à√◊ ¡ T_ç`Õ H˘`«Î "å\˜x Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ=_»O ZO^Œ∞‰õΩ?
ZO^Œ∞‰õΩ JO>Ë – K«∂_»\ÏxH˜ ÉÏQÆ∞O@∞Ok. T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åxH˜ W~°∞Ñ¨H¯õ Å L#fl Ñ¨à¡◊ g∞^Œ
Z‰õΩ¯= =uÎ_ç Ñ¨_‰» Ωõ O_® "å\˜x ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û. H˘~°H_õ O» , #=∞Å_»O =O\˜ K«~º° Å =Å# ^Œ=_»
Z=ÚHõ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_‰» Ωõ O_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. Ñ¨à√◊ § T_çáÈ~Ú# MÏm „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ KÕi
q∞ye# ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, zQÆ∞à◊"¡ åºkè =zÛ =∞iO`« <åâ◊#O HÍ‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û.
T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åÅ ™ê÷#OÖ’ H˘`«"Î å\˜x ZÖÏ J=∞~°∞™êÎ~∞° ?
D JOâ◊O T_çáÈ~Ú# Ñ¨à¡◊ ãÖYº#∞, U ÉèÏQÆOÖ’x Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈÜ«∂Ü«∞<Õ q+¨Ü∞« OÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç
LO@∞Ok. zH˜`û« ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ q∞ye# ^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ‰õÄ_® ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
D zH˜`åû q^è•#O ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ =ÙO@∞Ok. Jq. 1. áê~°=ú _≥O@∂º~üû LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» , 2.
ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ „a_£˚ J=∞~°Û_»O. ™ê^è•~°}OQÍ „a_ç˚ q^è•#O H˘xfl Ñ¨à#¡◊ ∞ J=∞~°Û_®xH˜, <À\˜H˜ XHõ"Ñ·≥ Ù¨ #
KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
áê~°=ú _≥O@∂º~üû JO>Ë Uq∞\˜?
H˘xfl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ =~°∞ã¨QÍ L#fl ¿Ñ\¡ ò#∞
áê~°=ú _≥O@∂º~üû JO\Ï~°∞. g\˜x áê¡ãHì≤ ± ÖË^• áê¡ãHì≤ ,±
Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∂Å`À KÕ™êÎ~∞° . ~Ô O_»∂ ‰õÄ_® <À\˜Ö’
Ñ¨\ ì˜ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ H˜Ñ¡ ûπ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . Wq <À\˜Ö’
J=∞iÛ# „Ñ¨ ^ Õ â ßxfl |\˜ ì #qfi#Ñ¨ C _» ∞ ÖË ^ •
=∂\Ï¡_ç#Ñ¨C_»∞ ÃÑ·H˜ HõxÑ≤ã¨∞ÎO\Ï~Ú. Hõ$„u=∞
^ŒO`åÅ#∞ "Õ\ `˜ À KÕ™êÎ~∞° ?
106
™ê^è•~°}OQÍ áê¡ãHì≤ `± À#∞, ZÑ¨C_≥<· å Ñ≤OQÍ}˜`À#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . „Ñü Ñ¨#∞fl ‰õÄ_® YzÛ`«OQÍ
g∞‰õΩ ãïÑ¨_® ~°OQÆ∞, ~°∂Ñ¨Ù, Ñï=∂}O LO_ÕÖÏ KÕ™êÎ~∞° .
áê¡ãHì≤ ± áê~°=ú _≥O@∂º<£H,˜ Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ _≥O@∂º~üH˜ =∞^èºŒ QÆÅ `Õ_® Uq∞\˜?
áê¡ãHì≤ ± _≥O@∂º~ü `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _®xH˜ Y~°∞Û `«‰Ωõ ¯= J=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ Ñ¨Ù~°=∂~ÚOz
YzÛ`«OQÍ T_çáÈ~Ú# ã¨ÇÏ¨ [ Ñ¨#∞flÖÏO\˜q KÕ~ÚOK«∞‰õΩO>Ë H˘OK≥O Y~°∞Û ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ö’Ç¨ÏÑ¨Ói`«
_≥O@∂º~ü#∞ ™ê^è•~°}OQÍ HÀÉÏÖò,ì „HÀq∞Ü«∞O q∞„â◊=∂Å`À `«Ü∂« ~°∞KÕ™êÎ~∞° . Wq KåÖÏ QÆ\Qì˜ Í LO\Ï~Ú.
Wq ^èiŒ OK«_®xH˜ KåÖÏ `ÕeHõQÍ LO_»@O`Àáê@∞ q∞QÆ`å Ñ¨à§◊ ‰õΩ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O JOk™êÎ~Ú. Wq K«∂_®¤xH˜
JK«∞Û ã¨ÇÏ¨ [ Ñ¨à√◊ Ö¡ ÏQÍ<Õ JxÑ≤™êÎ~Ú. J~Ú`Õ áê¡ãHì≤ ± "å\˜`À áÈÅ∞Û‰õΩO>Ë Y~°∞Û KåÖÏ Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞Ok.
<å‰õΩ ãïáÈÜÕ∞ q^è•<åxfl ZÖÏ ZOK«∞HÀ"åe?
g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç ã¨Ç¨ Ü«∞O, ã¨ÅÇ¨ fã¨∞HÀ"åe. "å~°∞ g∞ q∞ye# Ñ¨à§◊ P~ÀQÆºã≤u÷ QÆ∞iOz
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ~∞° . KåÖÏ =∞OkH˜ Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ _≥O@∂º~üû KåÖÏ =∞Oz Ñ¶e¨ `åxflKåÛ~Ú. J~Ú`Õ Y~°∞Û
Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞Ok.
<À\˜Ö’ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl _≥O@∂º~ü#∞ ZÖÏ K«∂ã¨∞HÀ"åe?
<À\˜x â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ@Ñ¨C_»∞ _≥O@∂º~üûx |Ü«∞@‰õΩ fã≤ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe. z#fl @∂`ü„|+π,
@∂`ü ¿Ñã¨∞ì ÖË^• â◊√„ÉèÑí ~¨ K° _« ®xH˜ "å_Õ „^Œ=O`À ZÖÏ _≥O@∂º~üû#∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åÖ’ g∞ ^ŒO`«
"≥^· ∞Œ º_»∞ g∞‰õΩ K«∂Ñ≤™êÎ~∞° . XHõ"àÕ ◊ g∞~°∞ Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ _≥O@∂º~ü LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞#Î fl@¡~Ú`Õ P Ö’Ç¨xH˜
ãïÑ¨_» â◊√„|ÑïKÕ „^Œ"åxfl _®Hõ~ì ü ã¨∂z™êÎ~∞° .
~å„u Ñ¨_∞» ‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ _≥O@∂º~üû fã≤"Ü Õ ∂« ÖÏ?
J=Ù#∞. h\˜Ö’ "Õã≤ LOK«@O =Å¡ ~°OQÆ∞, ã≤u÷ =∂~°‰Ωõ O_® LO\Ï~Ú.
áê~°=÷ _≥O@∂º~üH˜ |^Œ∞Å∞QÍ U"≥∞<ÿ å LO\ÏÜ«∂?
nxH˜ K«H¯õ x „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞O „a_£˚ J=∞~°∞ÛHÀ=@O. T_çáÈ~Ú# ÑÖ\˜H˜ W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ L#fl „Ñ¨^âÕ ßÅÖ’
„H“<£û J=∞~°∞Û`å~°∞. D q^èOŒ QÍ MÏm „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ J=∞~°∞Û`«∂ „H“<£û XHõ^•x`À [`«
KÕ™êÎ~∞° . W=hfl ‰õÄ_® „Ñ¨Ü∂≥ QÆâßÅÖ’ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« |_ç H˘xfl „Ñ¨`ºÕ Hõ lQÆ∞~°∞=O\˜ "å\˜`À ã≤"∞≥ O\ò
KÕ™êÎ~∞° . „a_çx˚ J=∞iÛ# `«~åfi`« fÜ«∞_®xH˜ ‰õΩ^Œ~^° ∞Œ .
T_ç# Ñ¨à§◊ ‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ ZÑ¨Ê\˜H© „a_ç˚ "å_»=Åã≤O^Õ<å?
J=Ù#∞. =∞Oz |Å"≥∞#ÿ Ñ¨à√◊ §, QÆ\ì˜ Z=ÚHõ`À LO>Ë `«ÑÊ¨ ^Œ∞. g∞ |_≥\˚ òÖ’ g∞‰õΩ Uk LÑ¨Ü∂≥ QÆH~õ O° QÍ
LO@∞O^À g∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° .
<å =Ü«∞ã¨∞ 70 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å <À\˜Ö’ HÕk=~°∞ã¨Ö’ <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨à√◊ ¡ q∞yÖÏ~Ú. W~°∞Ñ¨H¯õ ÖÏ
L#fl Ñ¨àh¡◊ fl ^ŒO`åÅ`À ã¨Ç¨ T_çáÈÜ«∂~Ú. ÃÑ· =~°∞ã¨Ö’ ^ŒO`åÅ∞ =∂„`«O q∞yÖÏ~Ú. q∞QÆ`å Ñ¨àh¡◊ fl
T_çáÈÜ«∂~Ú. Ñ¨à√◊ ¡ Hõ\Oì˜ K«∞HÀ_®xH˜ _≥O\˜ãxìπ ãÖ„Ñ¨kOKå#∞. <À\˜Ö’ ÉÁq∞Hõ ÉÏQÍ JiyáÈ~ÚO^Œx,
Ñ¨à√◊ ¡ Hõ@_ì O» ™ê^èºŒ O HÍ^Œ<åfl~°∞. nxH˜ U^≥<· å Ñïëê¯~°O LO>Ë K≥ÑÊ¨ QÆÅ~°∞?
O ™ê^è•~°}OQÍ <À\˜Ö’ Z=ÚHõ JiyáÈ`Õ, "Õ~ˆ É’<£ fã¨∞‰õΩx JHõ¯_» J=∞~°∞™êÎ~∞° . nxH˜ 'i_£˚
JQ∑"∞≥ O>Ë+<¨ —£ JO\Ï~°∞. WÖÏ KÕÜ∞« _»O =Å¡ É’<£ P^è•~°O ÉÏQÆ∞O@∞Ok. JÑ¨C_»∞ Ñ¨à√◊ ¡ Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ=_»O
107
ã¨∞Å∞==Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ g∞~°∞ D q^è"Œ ∞≥ #ÿ „\©\ò"∞≥ O\ò fã¨∞‰õΩO>Ë g∞‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ã¨=∞ã¨º LO_»^∞Œ .
T_ç# Ñ¨à¡◊ ™ê÷#OÖ’ H˘`«Î "å\˜x Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ=_»O ZO^Œ∞‰õΩ?
O K«∂_»_®xH˜ ÉÏQÍ LO@∞Ok. =∞~˘Hõ =ÚYº HÍ~°}O T_çáÈ~Ú# ÑÖ\˜H˜ W~°∞Ñ¨H¯õ Å L#fl
Ñ¨à¡◊ g∞^Œ Z‰õΩ¯= =uÎ_ç Ñ¨_‰» Ωõ O_® "å\˜x ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û. H˘iˆH q^è•#O. #q∞ÖË q^è•#O g∞^Œ
„Ñ¨ÉÏè =O Ñ¨_,ç `«^•fi~å ^Œ=_» Z=ÚHõ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_‰» Ωõ O_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ~Ú# MÏm
„Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ KÕi W~°∞‰õΩ¯x Ñ¨à√◊ ,¡ zQÆ∞à◊¡ "åºkè =zÛ áê_»=fi‰õΩO_® ~°H}∆õ á⁄O^Œ=K«∞Û.
T_çáÈ~Ú# Ñ¨à¡◊ ™ê÷#OÖ’ H˘`«Î "å\˜x ZÖÏ J=∞~°∞Û`å~°∞?

O D q+¨Ü∞« O T_ç# Ñ¨à¡◊ ãÖYº =∞iÜ«Ú Jq T_çáÈ~Ú# „Ñ¨^âÕ O◊ ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok.
q∞QÆ`å Ñ¨à¡◊ P~ÀQÆºO K«∂ã≤ ‰õÄ_® zH˜`û« q+¨Ü∞« OÖ’ x~°Ü
‚ ∞« O fã¨∞HÀ"åeû LO@∞Ok.
D zH˜`û« q^è•#O =ÚYºOQÍ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞. Jq...

1. áê~°=÷ _≥O@∂º~üû LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» ^•fi~å
2. ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ „a_£˚ J=∞~°Û_»O ^•fi~å KÕÜ∞« =K«∞Û.
™ê^è•~°}OQÍ D „a_ç˚ q^è•#O H˘xfl Ñ¨à#¡◊ ∞ uiy J=∞~°Û_®xH˜,
<À\˜H˜ XHõ "≥Ñ· Ù¨ # KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° .
áê~°=÷ _≥O@∂º~ü JO>Ë Uq∞\˜?

O H˘xfl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ =~°∞ã¨QÍ L#fl ¿ãÊãπ#∞ áê~°=÷ _≥O@∂º~üû JO\Ï~°∞. Wq áê¡ãHì≤ ± ÖË^•
áê¡ãHì≤ ± Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞OQÍ LO\Ï~Ú. ~Ô O_»∂ ‰õÄ_® <À\˜Ö’ Ñ¨\ ì˜ LO_ÕO^Œ∞‰õΩ H˜Ñ¡ ûπ
LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . Wq <À\˜Ö’ J=∞iÛ# „Ñ¨^âÕ ßxfl |\˜,ì #qfi#Ñ¨C_»∞ ÖË^• =∂\Ï¡_@ Õ Ñ¨C_»∞
ÃÑH· ˜ HõxÑ≤ã∞¨ OÎ \Ï~Ú.
Hõ$„u=∞OQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕ¿ã Ñ¨à#¡◊ ∞ "Õ\ `˜ À KÕ™êÎ~∞° ?

O ™ê^è•~°}OQÍ áê¡ãHì≤ `± À#∂, ZÑ¨C_≥<· å Ñ≤OQÍ}©`À#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ™êÎ~∞° . „Ñü Ñ¨#∞fl ‰õÄ_®
YzÛ`«OQÍ g∞‰õΩ ãïÑ¨_Õ ~°OQÆ∞, ~°∂Ñ¨Ù, Ñï=∂}O LO_ÕÖÏ KÕ™êÎ~∞° .
áê¡ãHì≤ ± áê~°=÷ _≥O@∂º~üû Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ _≥O@∂º~üûH˜ =∞^èºŒ QÆÅ `Õ_® Uq∞\˜?
O áê¡ãHì≤ ± _≥O@∂º~ü `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _®xH˜ Y~°∞Û `«‰Ωõ ¯= J=Ù`∞« Ok. J~Ú`Õ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ Ñ¨Ù~=° ∂~ÚOz
HõzÛ`«OQÍ T_çáÈ~Ú# ã¨ÇÏ¨ [ Ñ¨#∞fl ÖÏO\˜q KÕ~ÚOK«∞‰õΩO>Ë H˘OK≥O Y~°∞Û ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. T_çáÈ~Ú#
ã¨ÇÏ¨ [ Ñ¨#∞fl ÖÏO\˜q KÕ~ÚOK«∞‰õΩO>Ë H˘OK≥O Y~°∞Û ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ö’Ç¨ÏÑ¨Ói`« _≥O@∂º~ü#∞ ™ê^è•~°}OQÍ
HÀÉÏÖòì =∞iÜ«Ú „HÀq∞Ü«∞O q∞„â◊=∂Å`À `«Ü∂« ~°∞KÕ™êÎ~∞° . Wq KåÖÏ QÆ\Qì˜ Í LO\Ï~Ú. Wq ^èiŒ OK«_®xH˜
KåÖÏ `ÕeHõQÍ LO_»@O`À áê@∞, q∞QÆ`å Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O JOk™êÎ~Ú. Wq K«∂_»_®xH˜ JK«∞Û ã¨ÇÏ¨ [
108
Ñ¨à√◊ Ö¡ ÏQÍ<Õ JxÑ≤™êÎ~Ú. J~Ú`Õ áê¡ãHì≤ ± "å\˜`À áÈÅ∞Û‰õΩO>Ë Y~°∞Û KåÖÏ Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞Ok.
<å‰õΩ ãïáÈÜÕ∞ q^è•<åxfl ZÖÏ ZOK«∞HÀ"åe?
O g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_ç ã¨Ç¨ Ü«∞O, ã¨ÅÇ¨ fã¨∞HÀ"åe. "å~°∞ g∞ q∞ye# Ñ¨à¡◊ P~ÀQÆº ã≤u÷ QÆ∞iOz
`≥eÜ«∞*Ë™êÎ~∞° . KåÖÏ =∞OkÖ’ Ö’Ç¨Ï q∞„â◊=∞ _≥O@∂º~üû KåÖÏ =∞Oz Ñ¶e¨ `åxflKåÛ~Ú. J~Ú`Õ Y~°∞Û
Z‰õΩ¯= J=Ù`«∞Ok.
109
z~°∞#=Ùfi‰õΩ z~°∞<å=∂ WOáê¡O\òû
=∞#O #=fi_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ Õ HõO_»~åÅ∞ =∞#
â◊s~åÅ∞ =∞iO`« LÖÏ¡ãO¨ QÍ LO_»\ÏxH˜ J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º
Ñ¨^•~å÷Å#∞ q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~Ú. Wk âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ
x~°∂Ñ≤`«"≥∞ÿ# ã¨`«ºO. J~Ú`Õ ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞ #=fi_®xˆH ^Œ∂~°OQÍ LO\Ï~°∞.
#=Ùfi#∞ J}QÆ„^˘Hõ¯_»O =Å¡ ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ ‰õÄ_®
J}QÍiáÈ`å~Ú. nx`À ™ê=∂lHõ ãÖ|O^è•Å∞ ã¨~Ô #·
suÖ’ <≥~Ñ° Ö¨ HË ,õ a_çÜ∞« ã¨∞ÅÎ ∞QÍ =∂~°∞`å~°∞. W^˘Hõ
q+¨=ÅÜ«∞OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. ^•x#∞Oz Éˇ@ · Ñ¨_@ » O
JO`« ã¨∞ÅÉèOí HÍ^Œ∞.
PÇ¨~° ¿ã=#O q+¨Ü∞« OÖ’#∂ W^Õ ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯<åeû =ã¨∞OÎ k. ™êO„Ñ¨^•Ü«∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ
Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ Jxfl "ÕàÖ◊ Ï qâ◊fiã≤OÑ¨^yŒ #q HÍ^Œ∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ H˘xfl ~°HÍÅ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ Hˆ =ÅO
TÇ¨ÏÅ‰õÄ, HõÅÅ‰õÄ =∂„`«"∞Õ Ñïq∞`«=∞=Ù`å~Ú.
^ŒO`åÅ P~ÀQÆºO rq`åxfl Jxfl HÀ}ÏÖ’¡#∂ =∞iO`« "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~∞° ã¨∞OÎ k.
^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨x KÕÜ∞« HõáÈ=_»=∞<Õk XHõ ™ê^è•~°} ã¨=∞ã¨º =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞. Jk W`«~„° `å
âßs~°Hõ P~ÀQÆºO g∞^Œ ‰õÄ_® „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. ãïQÍæ ÖËx ^ŒO`åÅ HÍ~°}OQÍ =∞#O fã¨∞‰õΩ<Õ
PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Ö#∞ H˘xflO\˜Hˆ Ñïq∞`«O KÕã∞¨ HÀ"åeû =ã¨∞OÎ k. Ñ¶e¨ `«OQÍ ã¨=∞`«∞ÖÏÇ¨~°O ÅaèOK«Hõ
â◊s~°OÖ’ áœ+≤Hì ÍOâßÅ Ö’ÑÖ U~°Ê_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, ^ŒO`« ™œO^Œ~º° O ÖËx HÍ~°}OQÍ Wk
"≥Ú`«OÎ QÍ =∞x+≤ =ºH˜`Î fi« O g∞^Œ „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∞Ok. ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ™œO^Œ~º° Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ
JOâßÅ#∞ KåÖÏ=∞Ok Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ∞QÍ ÉèÏqã¨∞OÎ \Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok ^•xx '_»|∞ƒ ÉÏQÍ L#fl "åi
ã¨=∞ã¨º—QÍ =∂„`«"∞Õ Jx ÉèÏq¿ã,Î KåÖÏ=∞Ok Wk ™ê=∂lHõ ãÖ|O^è•ÅÃÑ· „Ñ¨ÉÏè =O K«∂Ñ¨Ù`«∞O^Œx
JOwHõi™êÎ~∞° . ^ŒO`åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ ÖËx "åiÖ’ z~°∞#=Ùfi ‰õÄ_® Hõ~∞° ==Ù`«∞Ok. `«=∞ ^ŒO`åÅ∞ ZHõ¯_»
Éˇ@· Ñ¨_`» åÜ≥∂ Jx KåÖÏ=∞Ok #=fi_®xH˜ ‰õÄ_® [O‰õΩ`å~°∞. Ñ¶e¨ `«OQÍ P =ºH˜Î #Å∞QÆ∞iÖ’H˜ ~å=_®xH˜
ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ @
» O, ¿ãflÇ¨ÏOQÍ LO_»ÖHË áõ È=_»O=O\˜ ã¨=∞ã¨ºÜ«∞Å∞ Z^Œ∞~˘¯<åeû =ã¨∞OÎ k.
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ q^è•#OÖ’ ^ŒO`åÅ Ñ¨Ù#ifl~å‡} â◊„ã¨Î zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ ZO`À ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨>kìË .
JO`ÕHÍ‰õΩO_® ~ÀyH˜ <˘Ñ≤Ê JkèHOõ QÍ LO_Õk. Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»O ZO`À H˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ
JOâ◊OQÍ LO_Õk. D Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~∞° ÊÅ∞ KÕÜ∞« _»=∞<Õk ~Ày FÑ≤H#õ ∞
Ñ¨sHÕ∆ KÕkQÍ LO_Õk. Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ#∞ J<ÕH=õ ∞Ok ~ÀQÆ∞Å∞ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë
"å\˜ =Å¡ HõeQˆ J™œHõ~º° O`Àáê@∞, Jq ã¨ÇÏ¨ ["≥∞#ÿ ^ŒO`åÅ∞QÍ HõxÑ≤OK«Háõ È=_»O HÍ~°}O. nx`À
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ Ñ¨x f~°∞ Ñïq∞`«"∞≥ #ÿ ^Œh, #∂`«# q^è•<åÅ∞ J=ã¨~=° ∞h „Ñü"å~°∂
ÉèÏqOK«_O» P~°OaèOKå~°∞.
110
H˘O`«=∞Ok _≥O@∂º~üû#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«Ö~Ë ∞° . HÍ~°}O "åi â◊s~° x~å‡}OÖ’ `Õ_®Å∞. JO>Ë
HÕk ^Œ=_»‰Ωõ ã¨ÇÏ¨ HõiOKÕ Z=ÚHõ ãïQÍæ ÖËHáõ È=_»O, QÆ∞@Hõ "ÕÜ∞« ÖËHáõ È=_»O, =∞s „Ñ¨^•è #OQÍ
P`«‡ã¨~÷ Ú~°ºO ÖËHáõ È=_»O. H˘O`«=∞Ok <À\˜Ö’ _≥O@∂º~üû#∞ LOK«∞HÀ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° . W\©=e
HÍÅOÖ’ ^ŒO`«"^·≥ ºŒ OÖ’ =zÛ# Jaè=$kú WÖÏO\˜ "åiH˜ Hõ$„u=∞ =¸ÖÏÅ∞ ãïáÈÜÕ∞ÖÏ J=∞~°Û_®xH˜
ZO`À ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_∞» `ÀOk. HÕk ^Œ=_» q∞ye# „áêO`«OÖ’ Hõ$„u=∞OQÍ ~°∂á⁄OkOz# =¸ÖÏÅ#∞
J=∞~°∞™êÎ~∞° . g\˜ÃÑ· J=∞ˆ~Û _≥O@∂º~üû ÖË^• „a_≥ã˚ ‰π Ωõ ZO`À Ñ¨@∞ìxzÛ ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ∞QÍ Ñ¨x
KÕ™êÎ~Ú. Ñ¶ë`«OQÍ =ÚY Hõ=oHõÖ’¡ PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ q^è•#OÖ’, =∂\Ï¡_»@O`À, r=#â‹·eÖ’,
P`«‡ã¨~÷ Ú~°ºOÖ’ J<ÕHõ =∞Oz =∂~°∞ÊÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
J`«ºO`« ãÖH˜+¡ "ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨^`úŒ ∞« Å#∞ J=ÅOaã¨∂Î WOáê¡O\òû#∞ ~°∂á⁄OkOK«_O» [iyOk. D „Ñ¨„H˜Ü∞«
`ÕeHõQÍ <Õ~∞° Û‰õΩx „Ñ¨Ü∂≥ yOK«_®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO@∞Ok. HÍQÍ, D „Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ ™ê^è<Œ åÅ∞,
q^è•<åÅ∞ ~ÀA~ÀA‰õÄ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∂, zH˜`û« #∞ =∞iO`« ã¨∞ÅÉè`í ~« O° KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
WOáê¡O\òûÖ’ ~°HÍÅ∞
KåÅ ãÖ=`«û~åÅ#∞Oz J<ÕHõ ~°HÍÅ WOáê¡O\òû `«Ü∂« ~°=Ù`«∂ =ã¨∞<Î åfl~Ú. W=hfl ‰õÄ_® r=
ãÖ|O^èŒ Ñ¨^•~å÷Å∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ >ˇ\ÿ ÏxÜ«∞O, ã≤"∞≥ O\ò, JÅ∂ºq∞xÜ«∞O PÔH· û_£Å`À `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú.
JO^Œ∞=Å¡ U ~°H"õ ∞≥ #ÿ „ÑüK«~º° ÖË‰Ωõ O_® ZO`À #=∞‡HõOQÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. JO`ÕHÍ‰õΩO_®, =∞# â◊s~°O
‰õÄ_® g\˜x Ñ¨ÓiÎQÍ P"≥∂kOz ã‘fiHõiã¨∞OÎ k. â◊„ã¨Î zH˜`û« ^•fi~å WOáê¡O\òû#∞ HÕk ^Œ=_»Ö’ J=∞~°∞™êÎ~∞° .
zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO <À\˜Ö’H˜ ÑÖÑ¨_®xH˜ WOáê¡O\òû ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕ™êÎ~Ú. _≥O@∂º~üû‰õΩ ™œHõ~º° =O`«"∞≥ #ÿ ,
ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ Pã¨~å#∞ W™êÎ~Ú.
x~°fiÇ¨Ï} q^è•#O
zH˜`û« HÀãÖ =zÛ# =º‰õΩÅÎ `À ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ∞, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨sHõÅ∆ J#O`«~O° x~°fiÇ¨Ï} q^è•#O
P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. WOáê¡O\òû J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =ºH˜xÎ |\˜ì zH˜`û« KÕÜ∞« _®xH˜ Z‰õΩ¯= ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ∞ J=ã¨~O°
HÍ=K«∞Û. "≥Ú^Œ@ KÕ¿ã zH˜`û« WOáê¡O\òû‰õΩ ãÖ|OkèOz#k HÍ=K«∞Û. HÍHõáÈ=K«∞Û.
"≥Ú^Œ@ ZH±û~ˆ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ KÕ~ÚOz, "≥^· ºŒ Ñ¨~O° QÍ ^ŒO`åÅ Ñ¨Ó~°fi K«i„`« "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ ÃÑiÜ≥∂_®O\˜ã@ π , J=HÍâ◊O LO>Ë ZO_À_®O\˜ãÅìπ ∞ KÕ¿ã Ñ¨sHõÅ∆ ∞ gi q+¨Ü∞« OÖ’
KÕ™êÎ~∞° . WOáê¡O\òû J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨HO∆õ Ö’ ~Ô O_»∞ ÖË^• JO`«HOõ >Ë Z‰õΩ¯= â◊„ã¨Î zH˜`û« Å∞ KÕÜ∂« eû =¿ãÎ
‰õΩ@∞O| "≥^· ∞Œ º_ç J=ã¨~O° ‰õÄ_® LO@∞Ok. W`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ∞ U"≥∞<ÿ å LO>Ë WOáê¡O\òû "≥Ñ· Ö¨¶ ÏºxH˜
QÆ∞i HÍ=K«∞Û. ~Ày âßs~°H,õ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÆºOÃÑ· WOáê¡O\òû zH˜`û« P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok.
Ñ¨Ù#â◊Û~°}
XHõ™êi WOáê¡O\òû zH˜`û« Ñ¨Ó~°~Î Ú# `«~∞° "å`« "å\˜x x*Ï~ÚfQÍ "å_»∞HÀ"åeû# ÉÏ^èºŒ `« P
=ºH˜^Î .Õ WOáê¡O\òû#∞ U q^èOŒ QÍ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åÖ<Õ q+¨Ü∂« Å#∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ q=i™êÎ~∞° . ^ŒO`«
111
ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ zH˜`û« q+¨Ü∞« OÖ’ ~ÀQÆ∞Å‰õΩ WÑ¨C_»∞ ZO`À `Õ_® HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k.
Ñ¨ÓiÎQÍ, ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨x KÕ¿ã Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ`À, Ñ¨ÓiÎ P`«‡qâßfiãÖ`À ~ÀQÆ∞Å∞
^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ ^ŒQ~æÆ #° ∞Oz WO\˜H˜ "≥à=¡◊ K«∞Û. WOáê¡O\òû =Å¡ HõeQˆ ÖÏÉè"í ∞Õ q∞@O>Ë Jq rq`«HÍÅOáê@∞
Ç¨~ÚQÍ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú. =∂#= â◊s~°OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂iáÈQÆÅ H˘xfl Ñ¨^•~å÷Å∞ L<åfl~Ú. "å\˜Ö’
\˜\ÏxÜ«∞O XHõ\ .˜ \˜\ÏxÜ«∞O ZO`À QÆ\ Qì˜ Í#∂, `«‰Ωõ ¯= |~°∞=Ù`À J~°∞QÆ∞^ŒÅ ÖË‰Ωõ O_®#∂ LO_Õ
Ö’Ç¨ÏO.
\˜\ÏxÜ«∞O‰õΩ ãÖ|OkèOz# D JOâßÅ∞ Ü«∂O„uHõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞™êÎ~Ú. HÍQÍ,
^Œ=_» Z=ÚHõÖ’ g\˜x J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞ Z=ÚHõ Hõ}*ÏÅO g\˜ÃÑ· ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. `«^•fi~å ^ŒO`åÅ∞
J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞ Jq ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨x KÕ¿ã J=HÍâ◊O LO@∞Ok. H˘<Õflà◊¡ „H˜Ò« `«#‰õΩ
~À_»∞¤ „Ñ¨=∂^ŒO [~°Q_Æ O» `À `«# r=# q^è•#O Ñ¨ÓiÎQÍ =∂iáÈ~ÚO^Œx XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞ K≥áêÊ_»∞.
J~Ú`Õ W`«~„° `å QÍÜ«∂Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ HÍ#Ñ¨ Ñ¨\ H˜ ,© J`«_Hç ˜ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒ u#_»O`À `«#‰õΩ W+¨"ì ∞≥ #ÿ
âßHÍûá¶È<£ "å~ÚOK«_O» Hõ+`ì¨ ~« O° QÍ =∂iOk. J`«_∞» =$uÎÑ~¨ O° QÍ ãÖw`« HõàÏHÍ~°∞_»∞. W@∞=O\˜
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«_ç ã¨=∞ã¨º#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ q#_»O ^•fi~å J`«_Hç ˜ ^ŒO`« zH˜`û« `Àáê@∞ r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞
‰õÄ_® ÃÑOKÕ ™ê÷~ÚÖ’ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ zH˜`û« KÕÜ∞« _»O [iyOk.
>ˇÜ
ÿ Ú« <≥\· ò „Ñ¨„H˜Ü∞«
WOáê¡O\òûÖ’ =zÛ# J`åº^è∞Œ xHõ =∂~°∞Ê – WOáê¡O\ò LÑï`«ÅO #∞#∞Ñ¨ÙQÍ HÍ‰õΩO_® QÆ~∞° ‰õΩQÍ
LO_ÕÖÏ KÕÜ∞« _»O. nx=Å¡ ~Ô O_»∞ LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞ L<åfl~Ú. WOáê¡O\ò‰Ωõ ^Œ=_» Z=ÚHõÖ’x Hõ}*ÏÖO
`«fi~°QÍ J`«∞HÀ¯=_»O "≥Ú^Œ\ k˜ HÍQÍ, WOáê¡O\òÃÑ· `«H} ∆õ "Õ∞ ^ŒO`åxfl J=∞iÛ Ñ¨x KÕ¿ãÖÏ KÕÜ∞« _»O
~Ô O_»=k. D „Ñ¨„H˜Ü∞« #∞ >ˇÜ
ÿ Ú« <≥\· ò ã¨~ˆ Êùãπ „\©\ò"∞≥ O\ò JO\Ï~°∞. QÆÒ« Ö’ WOáê¡O\ò J=∞iÛ# `«~∞° "å`«
^•xg∞^Œ ^ŒO`åÅ#∞ J=∞~°Û_®xH˜ HõhãÖ ~Ô O_»∞=¸_»∞ <≥ÅÅ∞ "Õz LO_®eû =KÕÛk. >ˇÜ ÿ Ú« <≥\· ò
„Ñ¨„H˜Ü∞« Ö’ JÖÏ "Õz LO_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . WOáê¡O\ò J=∞iÛ# `«~∞° "å`« "≥O@<Õ ^•xg∞^Œ
^ŒO`åxfl J=∞iÛ, ~Ày PÇ¨~°O fã¨∞HÀ=_®xH˜ J#∞"åQÍ zH˜`û« "≥Ú`åÎxfl Ñ¨ÓiÎ KÕÜ∞« =K«∞Û.
Ñ¨x f~å? ™œO^Œ~º° =∂?

„Ñ¨ã∞¨ `Î « `«~∞° }OÖ’ ™œO^Œ~º° O, Ñ≤ f~°∞ XHõ^•xH˜ XHõ\ ˜ =ºuˆ~HõO HÍ^Œ∞. JÖÏˆQ D ~Ô O_çO\˜h
q_»nÜ«∞_»=¸ ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. Hõ#∞Hõ ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨Ù#ifli‡OKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å\˜ ™œO^Œ~º° O W#∞=∞_çOÑ¨*¿Ë ã
suÖ’ "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨Ü∞« uflOK«‰Äõ _»^∞Œ ? JÖÏˆQ P =ºH˜Î P`«‡ qâßfi™êxfl, P ^ŒO`åÅ∞ Ñ¨x KÕ¿ã
q^è•<åxfl ZO^Œ∞‰õΩ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° ‰« Äõ _»^∞Œ ? D #∂`«# q^è•<åÅ ^•fi~å PÜ«∂ =º‰õΩÅÎ ∞ uiy `«=∞
™ê^è•~°} ^≥#· Ok# rq`åxfl Ç¨~ÚQÍ QÆ_¿ç Ñ J=HÍâ◊O Åaèã∞¨ OÎ ^Œ#_»OÖ’ ãÖ^ÕÇÏ¨ O U=∂„`«O ÖË^∞Œ .
<å =Ü«∞ã¨∞ 55 ãÖ=`«û~åÅ∞. H˘kÌQÍ a.Ñ≤. LOk. W`«~„° `å P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Ug∞ ÖË=Ù.
ã≤Q~ÔÆ @∞¡ HÍÖËÛ JÅ"å@∞ HÍh, =∞^ŒºO fã¨∞‰õΩ<Õ JÅ"å@∞ HÍh ÖË=Ù. ZO^Œ∞Hõ<À <å‰õΩ ^ŒO`åÅ∞
=∂„`«O T_çáÈÜ«∂~Ú. W\©=Å WOáê¡O\òû „Ñ¨„H˜Ü∞« `À ^ŒO`åÅ∞ J=∞~°∞™êÎ~x° K«k"å#∞. <Õ#∞ WOáê¡O\òû
112
zH˜`û« fã¨∞HÀ=K«∞Û<å?
O ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ~Ú# "åiH˜ Ñïëê¯~°O – Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ (_≥O@∂º~üû) ÖË^• ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ
„a_≥ã˚ π J=∞~°Û_»O. H˘O`«=∞OkÖ’ _≥O@∂º~üû#∞
J=∞~°Û_»O ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. nxH˜ "åiÖ’ HÕk ^Œ=_»‰Ωõ ã¨ÇÏ¨ HõiOKÕ Z=ÚHõ ãïQÍæ ÖËHáõ È=_»O,
QÆ∞@Hõ "ÕÜ∞« ÖËHáõ È=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q HÍ~°}ÏÅ∞. H˘O`«=∞Ok <À\˜Ö’ _≥O@∂º~üû LOK«∞HÀ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° .
D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "åiH˜ Hõ$„u=∞ =¸ÖÏÅ∞ ÖË^• _≥O@Öò WOáê¡O\òû ZO`À
LÑ¨ÜÚ« HõOÎ QÍ LO\Ï~Ú.
WOáê¡O\òû Jhfl ‰õÄ_® r= ãÖ|O^èŒ Ñ¨^•~å÷Å∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ >ˇ\ÿ ÏxÜ«∞O, ã≤"∞≥ O\ò, JÅ∂ºq∞xÜ«∞O
PÔH· û_£Å`À `«Ü∂« ~Ô #· q. JO^Œ∞=Å# U q^è"Œ ∞≥ #ÿ „ÑüK«~º° Å∞ ÖË‰Ωõ O_® =∞# â◊s~°O g\˜x P"≥∂kã¨∞OÎ k.
â◊G zH˜`û« ^•fi~å ^ŒO`« ãÖ|Okè`« WOáê¡O\òû#∞ HÕk ^Œ=_» Z=ÚHõ‰Ωõ KÕ~∞° Û`å~°∞. zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO <À\˜
Ö’ÑëH˜ ÑÖÑ¨_®xH˜ WOáê¡O\òû ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ `» å~Ú. Wq _≥O@∂º~üû‰õΩ ™œHõ~º° =O`«"∞≥ #ÿ ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ Pã¨~å#∞
Wã¨∞OÎ k.
WOáê¡O\òûÖ’ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞ L<åfl~Ú. ~Ày q∞ye# Ñ¨à¡◊ P~ÀQÆº Ñïã≤u÷ , ^Œ=_» Z=ÚHõ q∞ye#
„áêO`«O Ñïã≤u÷ K«∂ã≤ Z=iH˜ U WOáê¡O\ò ÉÏQÍ ãïáÈ`«∞O^À ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ x~°~‚ Ú™êÎ~∞° . WOáê¡O\òû
J=∞~°Û_®xH˜ =ÚO^Œ∞ ~Ày ^Œ=_» Z=ÚHõ Ñïã≤u÷ x Ñ¨ÓiÎQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. nxHÀãÖ
H˘xfl Ñ¨sHõÅ∆ ∞ J=ã¨~=° ∞=Ù`å~Ú. "≥Ú^Œ@ ZHõû~ˆ Ñ¨sHõÅ∆ ∞, "≥^· ºŒ Ñ¨~O° QÍ ^ŒO`åÅ Ñ¨Ó~°fi K«i„`«, "≥^· ºŒ
Ñ¨sHõÅ∆ ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q KÕ™êÎ~∞° . á⁄QÆ`åQÆ_O» , ÖË^• W`«~° ~°HOõ QÍ á⁄QÍ‰õΩ "å_»@O WOáê¡O\òû ã¨ÑÅ¨¶ `«‰Ωõ
#+Öì Hõeyã¨∞OÎ k. XHõ™êi WOáê¡O\òû zH˜`û« Ñ¨Ó~°~Î Ú J=∞iÛ# `«~∞° "å`« "å\˜x q[Ü«∞=O`«OQÍ
"å_»∞HÀ"åeû# ÉÏ^èºŒ `« P =ºH˜^Î .Õ
ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû :
q∞ye# ^Œ=_» Z=ÚHõ „áêO`«OÖ’ ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû#∞ LOK«∞`å~°∞. ^Œ=_» Z=ÚHõ á⁄_»=ÙQÍ,
"≥_Å» ∞ÊQÍ L#flÑ¨C_»∞ =∂„`«"∞Õ D ~°H"õ ∞≥ #ÿ WOáê¡O\òû ãïáÈ`å~Ú. Kåe#O`« á⁄_»=Ù, "≥_Å» ∞Ê ÖËx
^Œ=_» Z=ÚHõ L#fl@¡~Ú`Õ, â◊s~°OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ #∞O_ç Z=ÚHõ#∞ fã¨∞‰õΩx D WOáê¡O\òû KÕÜ∂« eû
LO@∞Ok.
ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû J=∞iÛ# `«~∞° "å`« zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO =^ŒÌ KÕã#≤ â◊G zH˜`û« =∂#_®xH˜ <åÅ∞QÆ∞
#∞Oz P~°∞ <≥ÅÅ∞ Ñ¨_∞» `«∞Ok. D HÍÅOÖ’
J=∞iÛ# _≥O@∂º~üû J~°∞QÆ∞`«∂<Õ LO\Ï~Ú. D WOáê¡O\òû `˘e zH˜`û« `åÅ∂‰õΩ Ñ¨ÙO_»∞ Ñ¨ÓiÎQÍ
=∂xáÈ~Ú# `«~∞° "å`« Z=ÚHõ‰Ωõ KÕiÛ ~Ô O_»=™êi â◊GzH˜`û« ^•fi~å "å\˜ÃÑ· ÉèÏQÆO =¸ã¨∞HÀ‰õΩO_®
KÕã≤ <À\˜Ö’H˜ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ_»`å~°∞. zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO =∂#∞`«∂ LO_»\Ïxfl |\˜ì H˘`«Î _≥O@∂º~ü Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú.
WOáê¡O\òû`À LÑ¨Ü∂≥ QÆO

WOáê¡O\òû =Å¡ HõeQˆ ÖÏÉè"í ∞Õ q∞@O>Ë Jq rq`« HÍÅO áê@∞ Ç¨~ÚQÍ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. =∂#=
113
â◊s~°OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂iáÈQÆÅ H˘xfl Ñ¨^•~åúÅ∞<åfl~Ú. "å\˜Ö’ \˜\ÏxÜ«∞O XHõ\ .˜ \˜\ÏxÜ«∞O
ZO`À QÆ\ Qì˜ Í#∂, `«‰Ωõ ¯= |~°∞=Ù`À#∂, J~°∞QÆ∞^ŒÅ ÖË‰Ωõ O_®#∂ LO_Õ Ö’Ç¨ÏO.
\˜\ÏxÜ«∞O‰õΩ ãÖ|OkèOz# D JOâßÅ∞ Ü«∂O„uHõÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞™êÎ~Ú. ^Œ=_»
Z=ÚHõÖ’ g\˜x J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞ Z=ÚHõ Hõ}*ÏÅO nxÃÑ· ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. `«^•fi~å ^ŒO`åÅ∞ J=∞iÛ#Ñ¨C_»∞
Jq ã¨ÇÏ¨ [ ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ Ñ¨xKÕ¿ã J=HÍâ◊O LO@∞Ok.
x~°fiÇ¨Ï}Ï q^è•#O
âßs~°H,õ =∂#ã≤Hõ P~ÀQÆºO g∞^Œ WOáê¡O\òû ã¨ÑÅ¨¶ `« P^è•~°Ñ_¨ ç LO@∞Ok Hõ#∞Hõ W`«~° P~ÀQÆº
ã¨=∞ã¨ºÅ∞#fl"å~°∞ WOáê¡O\òû zH˜`û« Z#∞flHÀ‰õÄ_»^∞Œ . á⁄QÆ `å_»O ÖË^• W`«~° ~°HOõ QÍ á⁄QÍ‰õΩ "å_»@O
WOáê¡O\òû ã¨ÑÅ¨¶ `«‰Ωõ #+Öì Hõeyã¨∞OÎ k. WOáê¡O\òû =∂„`«"∞Õ ã¨~Ô #· zH˜`û« Jx ÉèÏqOz# Ñ¨HO∆õ Ö’ U
~°H"õ ∞≥ #ÿ WOáê¡O\òû J=ã¨~=° ∞=Ù`åÜ≥∂ qã¨Î $`«OQÍ K«iÛOKåeû LO@∞Ok. U^≥<· å =zÛ# `«~∞° "å`«
=∂#_®xH˜ „Ñ¨H$õ u H˘O`« ã¨=∞Ü«∞O fã¨∞‰õΩO@∞Ok. XHõ™êi WOáê¡O\òû zH˜`û« Ñ¨Ó~°~Î Ú, J=∞iÛ#
`«~∞° "å`« "å\˜x q[Ü«∞=O`«OQÍ "å_»∞HÀ"åeû# ÉÏ^èºŒ `« P =ºH˜^Î .Õ WOáê¡O\òû ‰õÄ_® <À\˜ Ñïâ◊√„Éè`í «
ãïQÍæ ÖË#@¡~Ú`Õ ™ê^è•~°} ^ŒO`åÅ =∂kiQÍ áê_»=Ù`å~Ú.
WOáê¡O\òû#∞ U q^èOŒ QÍ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe? â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_®xH˜ ZÖÏO\˜ ÑïHõ~åÅ∞ J=ã¨~O°
`«k`«~° q+¨Ü∂« Å#∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . =∂=¸Å∞ ™ê^è•~°} ^ŒO`åÅ#∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_®xH˜
ZO`« ã¨=∞Ü«∞O Hˆ \Ï~Úã¨∞<Î åfl"≥∂, JO`« ã¨=∞Ü«∞O WOáê¡O\òû Ñïâ◊√„Éè`í ‰« Ωõ ‰õÄ_® Hˆ \Ï~ÚOK«_O» ,
"å\˜x *Ï„QÆ`QÎ« Í â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_»O J=ã¨~O° .
„Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞
D WOáê¡O\òû zH˜`û« =Å# „áê^äqŒ ∞Hõ LÑ¨Ü∂≥ QÆO. PÇ¨~åxfl ÉÏQÍ K«H¯õ QÍ #q∞e Ç¨~ÚQÍ
u#_®xH˜ gÅ∞ HõÅQÆ_O» . ZÖÏO\˜ J™œHõ~º° O, ÉÏ^èŒ ÖË‰Ωõ O_® „Ñ¨Ü∂« } ã¨=∞Ü«∂Ö’¡#∂, áêsìÅÖ’#∂
‰õÄ_® PÇ¨~°O fã¨∞HÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
<å =ÚO^Œ∞ ^ŒO`«O „HÕ^Œ‰Ωõ *ÏiOk. Hõ^∞Œ Å∞`ÀOk. nxH˜ Ñïëê¯~°O K≥ÑÊ¨ O_ç.
O ™ê^è•~°}OQÍ zQÆ∞à◊§ "åºkè LO>Ë Ñ¨à√◊ § Hõ^∞Œ Å∞`«∞O\Ï~Ú. zQÆ∞à◊§"åºkè =¸_»= ^Œâ#◊ ∞
ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò _çã*‘ ò JO\Ï=Ú. g∞ Hõ^∞Œ Å∞`«∞#fl ^ŒO`«O „Ñ¨H¯õ # L#fl ^ŒO`åÅ∞ QÆ\ Qì˜ Í L#fl@¡~Ú`Õ
"å\˜ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À '„a_£—˚ x J=∞ˆ~Û gÅ∞O@∞Ok. XHõ"àÕ ◊ „Ñ¨H¯õ #∞#fl ^ŒO`åÅ∞ QÆ\ Qì˜ Í ÖËHáõ È`Õ "å\˜
ã¨Ç¨ Ü«∞O fã¨∞HÀ=_»O ‰õΩ^Œ~^° ∞Œ . JÑ¨C_»∞ _≥O@ÖòÖ’ P^è∞Œ xHõOQÍ =zÛ# _≥O@Öò WOáê¡O\òûx J=∞ˆ~Û
gÅ∞O@∞Ok. WOáê¡O\òû =Å# „Ñ¨H¯õ ^ŒO`åÅ ã¨áÈ~üì J=ã¨~O° ÖË‰Ωõ O_®<Õ Ñ¨#∞fl#∞ J=∞~°Û=K«∞Û.
<å =Ü«∞ã¨∞ 38 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å‰õΩ ^ŒO`åÅ∞ ÖË=Ù. =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ § =∂„`«"∞Õ L<åfl~Ú. ~Ô O_»∞
ãÖ=`«û~åÅ „H˜`«O Hõ@∞ì_»∞Ñ¨à◊√§ Hõ\ ˜ìOK«∞‰õΩ<åfl#∞. Jq JO`« ™œHõ~°ºOQÍ ÖË=Ù. Ñï‡<≥O\ò Ñ¨à◊√§
Hõ\ Oì˜ KÀ"åÅx LOk. =ÚO^Œ∞ Ñ¨à√◊ § ÃÑ#· XHõ\ ˜ „HÕ^Œ XHõ\ ˜ Hõ^∞Œ Å∞`«∞<åfl~Ú. Jq Ñ‘HO˜ K«∞‰õΩO>Ë Zxfl
114
~ÀAÅ `«~åfi`« Hõ\ Oì˜ K«∞HÀ"åe? Zxfl ~ÀAÅ∞ Ç¨ã≤Ê@ÖòÖ’ LO_®eû =ã¨∞OÎ k? <å‰õΩ aÑ≤, +¨µQÆ~ü
ÖË=Ù. `«~åfi`« =¿ãÎ U"≥∞<ÿ å ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `«Ö`ˇ ∞« `Î åÜ«∂?
O g∞‰õΩ „a_£`˚ ÀQÍh, _≥O@Öò WOáê¡O\òû`ÀQÍh Ñ¶H≤ û± _£ Hõ@∞ì_∞» Ñ¨à√◊ § J=∞~°Û=K«∞Û. WOáê¡O\òû`À
J=∞ˆ~Û Ñ¨à§◊ #∞ WOáê¡O\ò ã¨áÈÔ~_ì £ Hõ$„u=∞^ŒO`åÅx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. WO^Œ∞Ö’ =zÛ# J`åº^è∞Œ xHõ
Ñ¨ûÌŒ Wg∞‡_çÜ∞Õ \ò WOáê¡O\ò ¿Ñã¡ "π ∞≥ O\ò. JO>Ë Ñ¨#∞fl fã≤# "≥O@<Õ WOáê¡O\òx J=∞~°Û_»O. WÖÏO\˜
zH˜`û« H˜ Ç¨ã≤Ê@ÖòÖ’ LO_®eû# J=ã¨~=° ÚO_»^∞Œ . D zH˜`û« H˜ aÑ≤, +¨µQÆ~ü HõO„\’ÖòÖ’ LO>Ë ZÖÏO\˜
ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ~å=Ù. `«~∞° "å`« ^ŒâÖ◊ ’ =zÛ<å "å\˜x J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ LOK«QeÆ y`Õ ZÖÏO\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ~å=Ù.
|üdæ‘·q+˝À ∫>∑Tfi¯¢ yê´~ÛøÏ (EeHÓ’˝Ÿ ô|]jÓ÷&Ü+f…Æ{Ïdt) >∑T¬s’ eTT+<äT <ä+‘ê\T

ø√˝ÀŒsTTq ∫Hêï]øÏ Ç+bÕ¢+{Ÿ‡‘√ ∫øÏ‘·‡ #˚dæ ‘·q ∫s¡Tqe⁄«qT |ü⁄q:Á|ükÕ~+#·>∑*>±eTT
115
Pã≤Ü
ì ∂≥ áÈ~Àã≤ãπ _≥O@Öò WOáê¡O\òû
Z=ÚHõÅ ™êO„^Œ`« `«yæ QÆ∞Å¡QÍ `«Ü∂« ~Ô · É’Å∞áÈ=_®xfl Pã≤Ü
ì ∂≥ áÈ~Àã≤ãπ JO\Ï~°∞. D ã≤u÷ H˜
KÕi# Z=ÚHõÅ∞ QÆ\ ^ì˜ <Œ åxfl HÀÖ’Ê~Ú |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_,ç ã¨∞xfl`«OQÍ `«Ü∂« ~°=Ù`å~Ú. Pã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤ã‰π Ωõ
QÆ∞~Ô #· Ñ¨C_»∞ Z=ÚHõÅ∞ qiyáÈÜÕ∞ Ñïã≤u÷ L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. =ÚYºOQÍ `«∞O\˜ Z=ÚHõ, "≥<fl≥ =ÚHõ,
=∞}˜H@ õ ∞ì Z=ÚHõÅ∞ qiyáÈÜÕ∞ Ñïã≤u÷ L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok. =Ü«∞ã¨∞ ÃÑ|· _ç# |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ â◊s~°``« fi« O
Hõey# ¢ãÅÎ‘ ∞ D ã¨=∞ã¨º‰õΩ
Z‰õΩ¯=QÍ QÆ∞~°=Ù`å~°x ÉèÏqOKÕ"å~°∞. J~Ú`Õ Pã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤ãπ HÍ~°}OQÍ HõeQˆ #+Öì z#fl
=Ü«∞ã¨∞#∞OKÕ P~°OÉè=í ∞=Ù`«∞Ok. 25 ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û =KÕÛãïH˜ Z=ÚHõÅ∞ Ñ¨ÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ =$kú
K≥O^Œ∞`å~Ú. Hõ#∞Hõ P =Ü«∞ã¨∞Ö’QÍ Z=ÚHõÅ#∞ Ñ¨\+ì˜ Ñì¨ ~¨ K° ∞« HÀ=_®xH˜ `«y# K«~º° Å∞ KÕÑ\¨ Ïìeû LO@∞Ok.
JÑ¨C_Õ Jq rq`åO`«O ^Œ$_èO» QÍ LO\Ï~Ú. Z=ÚHõÅ∞ Ñ¨\ +˜ Oì¨ QÍ `«Ü∂« ~°=fi_®xH˜ `«y# "≥∂`å^Œ∞Ö’
HÍe¬Ü∞« O fã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~O° .
HÍ~°}ÏÅ∞
=∞#O PÇ¨~°O ^•fi~å HÍe¬Ü∞« O Yx*Ïxfl ã¨~Ô #· "≥Ú`åÎÖ’¡ fã¨∞HÀHõáÈ~Ú<å, fã¨∞‰õΩ#fl HÍe¬Ü∂« xfl
â◊s~°O `«#Ö’ qb#O KÕã∞¨ HÀHõáÈ~Ú<å Z=ÚHõÅ `«Ü∂« s, Z=ÚHõÅ Hõ}*ÏÖÏÅ∞ ^≥|ƒuO\Ï~Ú.
Ñ¶e¨ `«OQÍ Z=ÚHõÅ∞ |ÅÇ‘Ï#OQÍ, ã¨∞xfl`«OQÍ `«Ü∂« ~Ô · Ju `ÕeHõQÍ qiyáÈ`«∞O\Ï~Ú.
¢ã‘ÎÅÖ’ D¢™Èì*ˇ<£, Ñ¨Ù~°∞+¨µÖ’¡ Ü«∂O„_À*ˇ<£ Ç¨~À‡#∞¡ `«y# ™ê÷~ÚÖ’ ÖËHõáÈ=_»O ‰õÄ_®
Jã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤<£ "åºkè ™ÈHõ_®xH˜ HÍ~°}"Õ∞. ™ê^è•~°}OQÍ ¢ãÅÎ‘ ∞ 60 ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞ ^•\˜#
`«~∞° "å`« D ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞~°=Ù`å~°∞. ¢ãÅÎ‘ Ö’¡ |Ç≤Ï+¨µÅì ∞ PyáÈ~Ú# `«~∞° "å`« D¢™Èì*<ˇ £ Ç¨~À‡<£ ™ê÷~Ú
`«yáæ È=_»O =Å¡ "å~°∞ D ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞~°Ü∞Õ º J=HÍâßÅ∞ JkèH=õ ∞=Ù`å~Ú. JÖÏˆQ HÍiìHÀã≤~ì å~Ú_£û
=O\˜ B+¨^•è Å "å_»HOõ , ^ä~·≥ å~Ú_£ „QÆOkä ã¨=∞ã¨ºÅ∞, Z=ÚHõÅ‰õΩ ™ÈˆH Hˆ #û~ü, H˘xfl ~°HÍÅ J#∞=OtHõ
~°∞QÆ‡`«Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=fi_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
ÅHõ}∆ ÏÅ∞
Pã≤Ü
÷ ∂≥ áÈ~Àã≤<£ `˘e^ŒâÖ◊ ’ ZÖÏO\˜ "åºkè ÅHõ}∆ ÏÅ∞ HõxÑ≤OK«Háõ È=K«∞Û. `«~∞° "å`« ^ŒâÖ◊ ’ HõO_»~åÖ’¡
HÍh, Z=ÚHõÖ’¡ HÍh z#flQÍ <˘Ñ≤Ê "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.™ê^è•~°}OQÍ "≥∞_», #_»∞=Ú ÉèÏQÍÖ’¡ D <˘Ñ≤Ê
=ã¨∞OÎ @∞Ok. "åºkè =Ú^Œ∞~°∞`«∞#fl H˘nÌ JHõ™ê‡`«∞QÎ Í f„="≥∞#ÿ <˘Ñ¨CÅ∞ ÉÏkè™êÎ~Ú. <˘Ñ≤Ê W`«~° ÉèÏQÍÅ‰õΩ
"åºÑ≤OK«‰Ωõ O_®, XˆH KÀ@ Hˆ O„nHõ$`«"∞≥ ÿ LO@∞Ok. =ÚYºOQÍ |~°∞=Ù "≥∂¿ã ÉèÏQÍÖ’¡ D <˘Ñ≤Ê
LO@∞Ok. <˘Ñ≤Ê =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ =~°‰Äõ ÉÏkèã∞¨ OÎ k. Z=ÚHõÅ∞ QÆ∞Å¡QÍ `«Ü∂« ~Ô #· O^Œ∞# qiyáÈÜÕ∞
J=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú.
116
Pã≤Ü
ì ∂≥ áÈ~Àã≤<`£ À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl@∞¡ x~åú~}
° [iy`Õ ÉÏkè`∞« Å∞ "≥^· ºŒ ã¨ÅÇ¨ „Ñ¨HÍ~°O =∞O^Œ∞Å∞
"å_»∞`«∂ `«y# *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞ fã¨∞HÀ"åe.
_≥O@Öò WOáê¡O\òû
^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ~Ú# "åiH˜ Ñïëê¯~°O, Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ (_≥O@∂º~üû) ÖË^• ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ „a_≥ã˚ π
J=∞~°Û_»O. H˘O`«=∞OkÖ’ _≥O@∂º~üû#∞ J=∞~°Û_»O ™ê^èºŒ O HÍ^Œ∞. nxH˜ "åiÖ’ „HÕk ^Œ=_»‰Ωõ
ã¨ÇÏ¨ HõiOKÕ Z=ÚHõ ãïQÍæ ÖËHáõ È=_»O, QÆ∞@Hõ "ÕÜ∞« ÖËHáõ È=_»O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q HÍ~°}ÏÅ∞. H˘O`«=∞Ok
<À\˜Ö’ _≥O@∂º~üû LOK«∞HÀ=_®xH˜ W+¨Ñì _¨ ~» ∞° . D ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨ºÅ`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞fl "åiH˜ Hõ$„u=∞
=¸ÖÏÅ∞ ÖË^• _≥O@Öò WOáê¡O\òû ZO`À LÑ¨ÜÚ« HõOÎ QÍLO\Ï~Ú.
WOáê¡O\òû Jhfl ‰õÄ_® r= ãÖ|O^èŒ Ñ¨^•~å÷Å∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ >ˇ\ÿ ÏxÜ«∞O, ã≤"∞≥ O\ò, JÅ∂ºq∞#O
PÔH· û_£Å`À `«Ü∂« ~Ô #· q. JO^Œ∞=Å# U q^è"Œ ∞≥ #ÿ „ÑüK«~º° Å∞ ÖË‰Ωõ O_® =∞# â◊s~°O g\˜x P"≥∂kã¨∞OÎ k.
â◊G zH˜`û« ^•fi~å ^ŒO`« ãÖ|Okè`« WOáê¡O\òû#∞ HÕk ^Œ=_» Z=ÚHõ‰Ωõ KÕ~∞° Û`å~°∞. zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO <À\˜
Ö’ÑëH˜ ÑÖÑ¨_®xH˜ WOáê¡O\òû ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ `» å~Ú. Wq _≥O@∂º~üû‰õΩ ™œHõ~º° =O`«"∞≥ #ÿ ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ Jã¨~å#∞
Wã¨∞OÎ k.
ã¨ÉòÃÑiã≤Öì ò WOáê¡O\òû
^Œ=_» Z=ÚHõ q∞ye# ÃÑ· ÉèÏQÆOÖ’ Wq LOK«∞`å~°∞. ÉÏQÍ áê_≥,· T_çáÈ~Ú# Ñ¨à¡◊ ™ê÷#OÖ’
ã¨ÉòÃÑiã≤Ü
ì ∞« Öò WOáê¡O\òû zH˜`û« ã¨~Ô #· k. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ WOáê¡O\òû‰õΩ ~Ô O_»∞ "Õ~ˆ fi~°∞ â◊G zH˜`û« Å∞
J=ã¨~°=∞=Ù`å~Ú. D q^èŒOQÍ J=∞ˆ~Û H˘`«Î _≥O@∂º~üû#∞ zH˜`«û Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«Hõ∆}"Õ∞ P =ºH˜Î
LÑ¨Ü≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û#∞.
ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû
^Œ=_» Z=ÚHõ á⁄_»=ÙQÍ, "≥_Å» ∞ÊQÍ L#flÑ¨C_»∞ ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú. Kåe#O`«
á⁄_»=Ù, "≥_Å» ∞Ê ÖËx ^Œ=_» Z=ÚHõ L#fl@¡~Ú`Õ, â◊s~°OÖ’x W`«~° ÉèÏQÍÅ #∞O_ç Z=ÚHõ#∞ fã¨∞‰õΩx
D WOáê¡O\òû KÕÜ∂« eû LO@∞Ok. ZO_Àã≤Öì ò WOáê¡O\òû J=∞iÛ# `«~∞° "å`« zQÆ∞à◊¡ ÉèÏQÆO =^ŒÌ KÕã#≤
â◊G zH˜`û« =∂#_®xH˜ <åÅ∞QÆ∞ #∞Oz P~°∞ <≥ÅÅ∞ Ñ¨_∞» `«∞Ok.
Ñ¨sHõÅ∆ ∞
"≥Ú^ŒÅ ZH±û~ˆ Ñ¨sHõÅ∆ ∞, "≥^· ºŒ Ñ¨~O° QÍ ^ŒO`åÅ Ñ¨Ó~°fi K«i„`«, "≥^· ºŒ Ñ¨sHõÅ∆ ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q KÕ™êÎ~∞° .
á⁄QÆ`åQÆ_O» ÖË^• W`«~° ~°HOõ QÍ á⁄QÍ‰õΩ "å_»@O WOáê¡O\òû ã¨ÑÅ¨¶ `«‰Ωõ #+Öì Hõeyã¨∞OÎ k. XHõ™êi
WOáê¡O\òû zH˜`û« Ñ¨Ó~°~Î Ú, J=∞iÛ# `«~∞° "å`« "å\˜x q[Ü«∞=O`«OQÍ "å_»∞HÀ"åeû# ÉÏ^èºŒ `« P
=ºH˜^Î .Õ WOáê¡O\òû#∞ U q^èOŒ QÍ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ"åe? â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_®xH˜ ZÖÏO\˜ ÑïHõ~åÅ∞ J=ã¨~O°
117
`«k`«~° q+¨Ü∂« Å∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° .
D WOáê¡O\òû zH˜`û« =Å# „áê^äqŒ ∞Hõ LÑ¨Ü∂≥ QÆO Uq∞@O>Ë PÇ¨~åxfl ÉÏQÍ, K«H¯õ QÍ #q∞e
Ç¨~ÚQÍ u#_®xH˜ gÅ∞ HõÅQÆ_O» , ZÖÏO\˜ J™œHõ~º° O, ÉÏ^èŒ ÖË‰Ωõ O_® „Ñ¨Ü∂« } ã¨=∞Ü«∂Ö’¡#∂,
áêsìÅÖ’#∂ ‰õÄ_® PÇ¨~°O fã¨∞HÀ=_®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ `» å~Ú.
=∞#O D "åºãÖÖ’ Pã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤ãπ ã¨=∞ã¨º QÆ∞iOz, _≥O@Öò WOáê¡O\òû QÆ∞iOz ã¨∂Å÷ OQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. Z=ÚHõÅ∞ QÆ∞Å¡QÍ `«Ü∂« ~Ô #· Ñ¨C_»∞ Z=ÚHõÖ’¡H˜ WOáê¡O\òû#∞ J=∞~°Û_»O ™ê^èºŒ =∞=Ù`«∞O^•?
J<Õ „Ñ¨âfl◊ Ñ¨Å∞=ÙiH˜ HõÅQÆ_O» ã¨ÇÏ¨ [O.
Pã≤ìÜ≥∂áÈ~Àã≤ãπ ã¨=∞ã¨º`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#flO`« =∂„`å# _≥O@Öò WOáê¡O\òû J=∞~°Û‰õÄ_»^Œ<Õ
Jaè„áêÜ«∞O ãïHÍ^Œ∞. „Ñ¨ÑÖK«"åºÑÎ̈OQÍ Pã≤ìÜ≥∂áÈ~Àã≤<£`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl J<ÕHõ =∞Ok _≥O@Öò
WOáê¡O\òû J=∞~°∞Û‰õΩx Ç¨~ÚQÍ r=#O ™êyã¨∞<Î åfl~°∞.
J~Ú`Õ "åiÖ’ Z=ÚHõÅ |ÅÇ‘Ï#`«‰Ωõ QÆÅ HÍ~°}ÏÖËq∞@<Õ JOâßxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. =ÚYºOQÍ
Hˆ #û~ü HÍ~°}OQÍ Z=ÚHõÅ∞ É’Å∞áÈ`«∞#flÑ¨C_»∞, P Hˆ #û~ü ^Œ=_» Z=ÚHõÅ‰õΩ ‰õÄ_® ™ÈH˜#Ñ¨C_»∞
WOáê¡O\òû zH˜`û« ã¨~Ô #· k HÍ^Œ∞. Hˆ #û~ü HÍ‰õΩO_®, W`«~„° `å P~ÀQÆºOQÍ LO>Ë "åiH˜ Pã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤ãπ
L#flÑ¨Ê\˜H© WOáê¡O\òû J=∞~°Û=K«∞Û.
™ê^è•~°}OQÍ ã≤Ü ì ∂≥ áÈ~Àã≤ã`π À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ "åiH˜ ^ŒO`åÅ∞ `˘ÅyOz# `«~∞° "å`« QÍÜ«∞O Ñ¨ÓiÎQÍ
=∂<Õ=~°‰Äõ "Õz LO_ç, JÑ¨C_»∞ WOáê¡O\òû J=∞~°Û_»O =Å¡ ZO`À LÑ¨Ü∂≥ QÆO LO@∞Ok.
<å =Ü«∞ã¨∞û 50 ãÖ=`«û~åÅ∞. <å Ñ¨à◊√§ Jhfl T_çáÈÜ«∂~Ú. WÑ¨C_»∞ <Õ#∞ _≥OK«~üû
LÑ¨ Ü ≥ ∂ yã¨ ∞ Î < åfl#∞. HÍh Jq X^Œ ∞ Å∞QÍ LO_ç W|ƒOkQÍ LOk. WOáê¡ O >Ë ã ¨ < £
KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. ã¨∂K«#e=fiO_ç.
O WOáê¡O>Ë+<¨ x£ ~Ô O_»∞ Ñ¨^`úŒ ∞« ÅÖ’ KÕ™êÎ~∞° . Jq. ã¨Éò ÃÑiã‘Öì ò, 2. ZO_Àã‘Öì ò. WOáê¡O>Ë+<¨ £
=Å¡ Z<Àfl „Ñ¨ Ü ≥ ∂ [<åÅ∞<åfl~Ú. _≥ O @Öò WOáê¡ O >Ë + ¨ < £ ^•fi~å Hõ $ „u=∞OQÍ J=∞iÛ#
^ŒO`åÅ∞=∂=¸Å∞QÍ<Õ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú. K«∂¿ã"åiH˜ Hõ$„u=∞OQÍ U~åÊ@∞ KÕã#≤ ^ŒO`åÅ∞QÍ
JxÑ≤OK«=Ù. áê_≥á· È~Ú# "å\˜x Ñ¨ÓiÎQÍ fã≤"ãÕ ≤ "å\˜ ™ê÷#OÖ’ H˘`«qÎ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O=Å#
=ÚY Hõ=oHõÖ’¡ ZO`À =∂~°∞Ê HõxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ZO`À ™œHõ~º° =O`«OQÍ LO@∞Ok. JO^Œ∞HÀã¨"∞Õ <Õ"∂≥
Z‰õΩ¯==∞Ok D „Ñ¨„H˜Ü∞« "≥Ñ· Ù¨ "≥ÚQÆ∞æ K«∂Ñ¨Ù`«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ D „Ñ¨„H˜Ü∞« KåÖÏ Y~°∞Û`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk
HÍ=_»O`À ãÖÑ¨#fl =~åæÅ∞ =∂„`«"∞Õ D zH˜`û« #∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
_≥O@Öò WOáê¡O>Ë+#¨ =Å¡ <À~°∞ â◊√„ÉèÑí _¨ @» "Õ∞ HÍ‰õΩO_® =∞ø`ü i„ÃÑ+¶ O≤ Q∑ J=Ù`«∞Ok. WO`«‰Ωõ
=ÚO^Œ∞ ^ŒO`åÅ∞ ZÖÏ L<åflÜ≥∂ JÖÏˆQ LO\Ï~Ú. #=∞Å_»O ‰õÄ_® ÉÏQÍ<Õ LO@∞Ok. ZÖÏO\˜
W|ƒOk LO_»^∞Œ . _≥O@Öò WOáê¡O\ò KÕã#≤ Ñ¨#∞flH˜ 90 âß`«O WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ÖÏQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k.
ZÖÏO\˜ <˘Ñ≤Ê LO_»^∞Œ . WOáê¡O\ò =Å¡ =ÚYHõ=oHõÖ’¡ =∂~°∞ÊÅ∞ ã¨Ê+Öì QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞
HõO>Ë K≥^~Œ x° z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkOK«=K«∞Û.
118
|üdæ‘·q+˝À ∫>∑Tfi¯¢ yê´~ÛøÏ (EeHÓ’˝Ÿ ô|]jÓ÷&Ü+f…Æ{Ïdt) >∑T¬s’
eTT+<äT <ä+‘ê\T ø√˝ÀŒsTTq ∫Hêï]øÏ Ç+bÕ¢+{Ÿ‡‘√ ∫øÏ‘·‡ #˚dæ ‘·q
∫s¡Tqe⁄«qT |ü⁄q:Á|ükÕ~+#·>∑*>±eTT
119
<À\˜ =ã¨∞=Î ÙÅ "å_»∞HõÃÑ· KÕ^∞Œ x[O
H˘O`«=∞Ok <åÅ∞Hõ, ÃÑ^•Å∞, ÖË^•
<À\ ˜ Ö ’x W`« ~ ° Éè Ï QÍÅÖ’ á⁄_» " å\˜
=ã¨∞=Î ÙÅ#∞ QÆ∞K«∞ÛHÀ=_»O D =∞^èºŒ HÍÅOÖ’
`«~K° ∞« QÍ =∞#O K«∂ã¨∞<Î åflO. ^ŒO`åÅ =∞^èºŒ
~°O„^èOŒ KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï P =ã¨∞=Î ÙÅ∞ K«∂_»\ÏxˆH
Pâ◊ Û ~° º OQÍ Hõ x Ñ≤ ™ êÎ ~ Ú. J~Ú`Õ Wq
„Ñ¨=∂^ŒH~õ "° ∞≥ #ÿ q. D q^èOŒ QÍ <À\˜Ö’Ñ¨Å
ÉèÏQÍÅ‰õΩ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ QÆ∞K«∞ÛHÀ=_»O =Å#
q∞eÜ«∞#¡ ãÖYºÖ’ ÉÏH©iì Ü«∂ KÕi, W<£ÃÑH¶ <∆õ £
™ÈˆH J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=. JO`ÕHÍHõ, "åÑ¨Ù,
ÉÏ^èŒ LO\Ï~Ú.
<åÅ∞Hõ Z‰õΩ¯=QÍ "åÜ«∞_»O =Å# QÍe "≥à¡ı =∂~°Oæ ã¨ÇÏ≤ `«O =¸ã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk.
#~åÅ∞ ‰õÄ_® áê_≥á· ÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚOk. XH˘¯Hõ¯™êi D QÆ∞K«∞ÛHÀ=_»O =Å# U~°Ê_ç# QÍÜ«∞O U
q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞ã¨º‰õΩ HÍ~°}O HÍHõáÈ=K«∞Û.
J~Ú`Õ ZÖÏO\˜ z‰õΩ¯Å∞, JáêÜ«∂Å∞ HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® =∂„`«O *Ï„QÆ`Î« fã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~O° .
W#∞Ñ¨ãÅ‘ Å∞, TK«Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜`À Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ QÆ∞K«∞ÛHÀ=_»O =Å# <À~°∞ =^Œ∞Å∞QÍ J=Ù`«∞Ok.
á⁄QÍ‰õΩ "å_»HOõ K≥_∞» âßfiã¨Hˆ HÍ‰õΩO_® Hˆ #û~ü =O\˜ "åº^è∞Œ Å‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞=Ù`«∞O^Œx =∞#‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞. á⁄QÍ‰õΩÖ’ LO_Õ =¸ÖHÍÅ∞ <åÅ∞Hõ, zQÆ∞à◊√,¡ JOQÆ∞e ÉèÏQÍÅ`À <Õ~∞° QÍ ãÖ|O^èOŒ Hõey
Hˆ #û~ü‰Ωõ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok.
„áê~°OÉè^í âŒ Ö◊ ’ <À\˜ Hˆ #û~ü U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ÉÏ^è#Œ ∞ HõeyOK«Háõ È=K«∞Û. JO^Œ∞=Å# nx QÆ∞iOz
JO`«QÍ Ñ¨\Oì˜ K«∞HÀ~°∞. "åºkè =Úki# `«~∞° "å`« ÃÑ^ŒÌ Z`«∞#Î zH˜`û« J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º Ñïã≤u÷ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
Ñ¨Å∞ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ Jk „áê}ÏO`«HOõ QÍ =∂~°=K«∞Û.
á⁄QÍ‰õΩ "å_Õ =º‰õΩÅÎ ∞ <À\˜Ö’ Ñ¨ÙO_»∞ U~°Ê_ç,
=∂#‰õΩO_® LO>Ë ^•x QÆ∞iOz QÆ=∞xOK«O_ç.
JO`ÕHÍHõ ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ· `≥Åx¡ ÖË^• Z„~°x =∞K«ÛÅ∞
=zÛ<å, D =∞K«Û <åÅ∞Hõ HÕ^Œ ÖË^• ÃÑ#· =zÛ<å,
ÉÏ^èŒ L<åfl, ã¨Ê~°≈ HÀÖ’Ê~Ú#@∞¡ JxÑ≤Oz<å
"≥O@<Õ "≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O á⁄O^•e. JÖÏˆQ #=∞Å_»O
Hõ+Oì¨ QÍ L<åfl, q∞OQÆ_O» ÖË^• ^Œ=_» Z=ÚHõÅ#∞,
<åÅ∞Hõ#∞ Hõ^ŒÑ¨ÖËHõáÈ=_»O =O\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞
Z^Œ∞~Ô <· å Jk á⁄QÍ‰õΩ =Å¡<Õ Jx QÆ=∞xOKåe.
120
á⁄QÍ‰õΩ L`«Ê`«∞ÅÎ Ö’ =∞iO`« ~°∞z HÀãÖ K«HÔ ¯~°#∞ HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞. nx =Å# Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞
U~°Ê_Õ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. á⁄QÍ‰õΩ =Å# U q^è"Œ ∞≥ #ÿ LÑ¨Ü∂≥ QÆO ÖË^∞Œ . ãïHõ^• W|ƒO^Œ∞Å∞ JkèHOõ .
D q+¨Ü∞« O QÆ∞iÎOz U ~°∂ÑÖÖ’<≥<· å ã¨~ˆ á⁄QÍ‰õΩ "å_»HÍxfl "≥O@<Õ =∂x"ÕÜ∞« _»O =∞Ozk. ^è∂Œ =∞áê#O
=∂<ÕÜ∞« _»"∞≥ ÖÏ?
<À\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Å‰õΩ á⁄QÆ`åQÆ_O» Ö’ L#fl ãÖ|O^èOŒ D HÕk q^èOŒ QÍ LO@∞Ok. <À\˜ Hˆ #û~ü,
zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞, Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ=_»O, K«Åx¡ Ñ¨^•~å÷Å∞ fã¨∞HÀ=_»O W|ƒOk, K≥_∞» âßfiã¨, ^ŒO`åÅ∞,
<åÅ∞Hõ ~°OQÆ∞ =∂~°_O» , ~°∞z "åã¨# HÀÖ’Ê=_»O, ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# â◊G zH˜`û« ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡
Ñ‘H#˜ `«~∞° "å`« QÍÜ«∂Å∞ =∂#_»O PÅã¨ºO HÍ=_»O, Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· QÍ~° ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O, ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz
H˘xfl ~°HÍÅ q^è•<åÅ‰õΩ ‰õΩ^Œ~H° áõ È=_»O (L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ WOáê¡O\òû J=∞~°Û_®xH˜ gÅ∞HÍHõáÈ=_»O)
=O\˜ J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú.
^è∂Œ =∞áê#O`À Wxfl ~°HÍÅ ÉÏ^èÅŒ ∞ Ñ¨_®eû# J=ã¨~"° ∞Õ q∞\˜? J<ÕHõ =∞Ok á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞#∞
=∂#∞‰õΩ<åfl~°∞. Wk ã¨∞ÅÉèOí =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞. Ju =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O ‰õÄ_®.
á⁄QÆ =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ =ºH˜QÎ `Æ « HÍ~°}ÏÅ#∞ *Ïa`åQÍ ~åã¨∞HÀ=_»O.
á⁄QÆ`åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ ^ŒQ~æÆ Ö° ’ XHõ `Õnx x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx J=∞Å∞Ñ¨~Û° _»O á⁄QÆ`åQÆ_O»
=∂x "Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ Z~°Ê~°z# HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ qiqQÍ áêÖÁæ#_»O, ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
"åi ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O fã¨∞HÀ=_»O, ^è∂Œ =∞áê#O =∂x"ÕÜ∞« _»O ™êO`«fi# Hõeyã¨∞OÎ ^Œx g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl
x~°Ü ‚ ∞« O ã¨~Ô #· ^Õ#x Ñ¨^ÑÕ ^¨ Õ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ HÀO_ç.
á⁄QÆ `åQÍÅ<Õ HÀiHõ JkèH"õ ∞≥ #ÿ Ñ¨C_»∞ U KåÔH\¡ ò<À, ÖË^• QÆ"∞£ <À K«ÑÊ¨ iOK«O_ç.
q„âßOuQÍ L#flÑ¨C_»∞ ^è∂Œ =∞áê#O =∂<Õâß<Õ J<Õ PÖ’K«##∞ ^Œi KÕ~h° Ü«∞HõO_ç.
JyæÃÑ>ˇÅì #∞, á⁄QÍ‰õΩ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡#∂ LOK«∞HÀHõO_ç.
á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞#∞ XHõ¯™êiQÍ =∂<ÕÜ∞« O_ç.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ∞, Hõ~Ñ° „¨ `åÅ∞, ã¨∂K«#Å∞ P_çÜ∂≥ , g_çÜ∂≥
>ËÑÙ¨ Å∞ – WÖÏ ÅÉèºí =∞ÜÕ∞º ã¨=∂Kå~åxfl LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞HÀO_ç.
á⁄QÆ `åQÍÅ<Õ Ü«∂=#∞ `«yOæ K«∞HÀO_ç. nxHÀãÖ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ PÇ¨~°, =∞O^Œ∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#
q=~åÅ∞ g∞ ‰õΩ@∞O| "≥^· ∞Œ ºÅ∞ ã¨ÅÇ¨ W=fiQÆÅ~°∞.
J^è~·≥ º° ÑïKÕ =∂@Å∞, =∂#ã≤Hõ ^è~·≥ åºxfl `«yOæ KÕ KÕ+Åì¨ ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»O_ç.
á⁄QÆ`åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∂« Å<Õ YzÛ`«"∞≥ #ÿ x~°Ü ‚ ∞« O fã¨∞‰õΩx J=∞Å∞Ñ¨~Û° O_ç.
WÖÏ ^èŒ∂=∞áê#O =∂x"ÕÜ«∞_»O ^•fi~å, `«~°K«∞QÍ ™êflH±û fã¨∞HÀ=_»O =O\˜ JÅ"å@¡#∞
=∂~°∞ÛHÀ=_»O ^•fi~å ^ŒO`åÅ∞ P~ÀQÆº=O`«OQÍ LO\Ï~Ú. K«H¯õ \˜ z~°∞#=Ùfi g∞ ™⁄O`«=∞=Ù`«∞Ok.
121
á⁄QÍ‰õΩ "å_»HOõ U ~°∂ÑÖÖ’<≥<· å Ç¨<Õ
á⁄QÍ‰õΩ "å_»HOõ Hˆ =ÅO K≥_∞» âßfiã¨Hˆ HÍ‰õΩO_®
‰å#û~ü ~å=_®xH˜ ‰õÄ_® HÍ~°}O J=Ù`«∞Ok.áÈQÍ‰õΩ
=ÙO_≥ =¸ÅHÍÅ∞ <åÅ∞Hõ, zQÆ∞à◊√§ =∞iÜ«Ú JOQÆ∞\˜
ÉèÏQÍÅÖ’ h\˜`À <Õ~°∞QÆ ãÖ|O^èŒO Hõey HÍ#û~ü
HÍ~°}O J=Ù`å~Ú. „áê~°OÉèí ^ŒâÖ◊ ’ <À\˜HÍ#û~ü =Å¡
U q^Œ"∞≥ #ÿ ÉèÏ^èŒ =ÙO_»^∞Œ . JO^Œ∞=Å¡ nxx =∞iÛáÈ`«∞
=ÙO\Ï~°∞. "åºkè =Úki# `«~∞° "å`« ÃÑ^ŒÌ Z`«∞#Î zH˜`û«
J=ã¨~°=∞=_»"Ë∞ HÍ‰õΩO_® XHõ¯™êi â◊„ã¨ÎzH˜`«û
KÕÜ∞« =Åã≤ =ã¨∞OÎ k. "åºkè =∞iO`« ÉÏQÍ =Úki#
ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ K«xáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^Œ=Ú =ÙOk. g∞~°∞ á⁄QÍ‰õΩ fã¨∞‰õΩ<Õ "åÔ~`· Ë Ñ¨ÙO_»∞ =∂#‰õΩO_® =ÙO>Õ
D q+¨Ü∂« xfl QÆ=∞xOK«O_ç. JO`Õ HÍHõ ÃÑ^•ÅÃÑ· `≥Åx¡ ÖË^• Z„~°x =∞K«ÛÅ∞
=zÛ<å, P =∞K«Û <åÅ∞Hõ „HÕ^Œ ÖË^• ÃÑ#· =zÛ<å ÉÏ^è=Œ Ù<åfl, ã¨Ê~°≈ HÀÖ’Ê~Ú#@∞¡ JxÑ≤Oz<å,
#=∞Å_»O Hõ+Oì¨ QÍ =Ù<åfl, =∂@¡_@» O q∞OQÆ_O» ÖË^• ^Œ=_» U=ÚHõ =∞iÜ«Ú <åÅ∞HõÅ#∞ Hõ^ÑŒ Ö¨ HË áõ È=_»O
"≥Ú^ŒÅQÆ∞#q. H˘O`«=∞Ok á⁄QÍ‰õΩ `«Ü∂« s ^•~°∞Å∞ áêQÍ‰õΩ =∞iO`« ~°∞zQÍ =ÙO_»@O HÀãÖ K«HÔ ¯~°
á⁄QÍ‰õΩ L`«Ê`«∞ÅÎ Ö’ HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞. WO^Œ∞=Å¡ Ñ¨à§◊ =∞^Œº ãÖ^Œ∞Å∞, MÏmÅ∞ U~°Ê_Õ J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok.
á⁄QÍ‰õΩ =Å¡ Uq^è"Œ ∞≥ #ÿ U LÑ¨Ü∂≥ QÆO ÖË^∞Œ ãïQÆ^• W|ƒO^Œ∞Å∞ JkèHOõ . D q+¨Ü∞« O `≥eã≤#
^ŒQ~æÆ ∞° flO_≥<· å áêQÍ‰õΩ#∞ =∂#_»O =∞Ozk Hõ^•.
^è∂Œ =∞áê#O =∂x"ÕÜ∞« _»O

<À\˜ Ñïã≤`÷ ∞« Å‰õΩ á⁄QÆ `åQÆ_O» `À L#fl ãÖ|O^èOŒ –
<À\˜ Hˆ #û~ü ÃÑiÜ≥∂_®O@Öò (zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞,Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ=_»O, "Õ_,ç K«Åx¡ Ñ¨^•~å÷Å∞
fã¨∞HÀ=_»OÖ’ W|ƒOk)
K≥_∞» âßfiã¨ ^ŒO`åÅ∞, <åÅ∞Hõ ~°OQÆ∞ =∂~°_O» ~°∞z,
"åã¨# HÀÖ’Ê=_»O ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# â◊„ã¨Î
zH˜`û« ÖË^• Ñ¨à√◊ ¡ Ñ‘H#˜ `«~∞° "å`« QÍÜ«∂Å∞ =∂#_»O
PÅã¨ºO HÍ=_»O. ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# H˘xfl
q^è•<åÅ‰õΩ ‰õΩ^Œ~H° áõ È=_»O (WOáê¡O\òû "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q)
ZO^Œ∞‰õΩ Wxfl ~°HÍÅ ÉÏ^èÅŒ ∞ Ñ¨_@ » O? ZO`À=∞Ok
á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞#∞ =∂#∞‰õΩ<åfl~°∞. Wk
ã¨∞ÅÉèOí HÍHõáÈ~Ú<å KåÖÏ =ÚYºO.
122
^è∂Œ =∞áê#O JÅ"å@∞ =∂#∞HÀ=_®xH˜ H˘xfl ã¨∂K«#Å∞,
^è∂Œ =∞áê#O =∂#_®xH˜ 12 ã¨∂„`åÅ∞
á⁄QÆ =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ =ºH˜QÎ `Æ « HÍ~°}ÏÅ#∞ eãπQì Í ~åã¨∞HÀ=_»O.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ ^ŒQ~æÆ Ö° ’ XHõ `Õnx x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩx J=∞Å∞Ñ¨~Û° _»O.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂<Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ U~åÊ@∞ KÕã#≤ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ áêÖÁæ#_»O.
g∞ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ∞, ‰õΩ@∞O| "≥^· ∞Œ ºÅ∞, ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, WOHÍ g∞`À Ñ¨x KÕ¿ã "åi
ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O fã¨∞HÀO_ç.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∞« _»O g∞‰õΩ ™êO`«fi# Hõeyã¨∞OÎ ^Œx, g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl x~°Ü ‚ ∞« O ã¨~Ô #· ^Õ#x
Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ QÆ∞~°∞Î KÕã∞¨ HÀO_ç.
á⁄QÆ `åQÍÅx JxÑ≤Oz#Ñ¨C_»∞ <À\˜x MÏmQÍ LOK«‰Ωõ O_®, K«HÔ ¯~° ÖËx QÆ"∞£ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x
K«Ñ¨ÊiOK«O_ç.
MÏmQÍ L#fl ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ =∂x"Õâß#<Õ ÉèÏ=O`À UH©Éqíè Oz, Z‰õΩ¯= XuÎ_Hç ˜ Ö’#∞ HÍHõO_ç.
g∞~°∞ g∞`À JyæÃÑ>ˇÅì #∞, á⁄QÍ‰õΩ#∞ Z\˜ì Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ LOK«∞HÀHõO_ç.
á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞#∞ XHõ¯™êiQÍ =∂x"ÕÜ∞« O_ç.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ∞, Hõ~Ñ° „¨ `åÅ∞, ã¨∂K«#Å∞, P_çÜ∂≥ , g_çÜ∂≥
>ËÑÙ¨ Å∞, WOHÍ W`«~„° `å ã¨Ç¨ Ü«∞ =ã¨∞=Î ÙÅ∞ JxflO\˜h LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞HÀO_ç.
á⁄QÆ `åQÍÅ<Õ Ü«∂= áÈQ˘@∞ìHÀ=_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ PÇ¨~°, =∞O^Œ∞Å ÑïáêÅ# ãÖã¨÷ P"≥∂^ŒO
á⁄Ok# =∞O^Œ∞Å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ÖË^• g∞ ‰õΩ@∞O| "≥^· ∞Œ º_ç ã¨ÅÇ¨`À "å_»O_ç.
J^è~·≥ º° ÑïKÕ =∂@Å∞, =∂#ã≤Hõ ã¨~÷ Ú~åºxfl `«yOæ KÕ KÕ+Åì¨ ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»\ÏxH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOK«O_ç.
'á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∂« e— Jx YzÛ`«"∞≥ #ÿ x~°Ü

‚ ∞« O fã¨∞‰õΩx J=∞Å∞ Ñ¨~Û° _»O
q∞=∞‡efl „¿Ñq∞OKÕ "åi ã¨Ç¨ Ü«∞O fã¨∞HÀO_ç. JÖÏˆQ ¿ãflÇ¨Ï`«∞Å, `À\˜ Ñ¨x"å~°Å`À á⁄QÆ `åQÆ_O»
=∂<Õã≤# q^è•#O `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. XHõ™êi =∂<Õã≤# `«~°∞"å`« ZÖÏO\˜ Ñïã≤÷`«∞Ö’¡#∂ uiy
„áê~°OaèOK«HOõ _ç. á⁄QÍ‰õΩ Ñï„â◊=∞ `«Ü∂« s^•~°∞Å∞ qq^èŒ ~°HÍÅ „Ñ¨H@ õ #Å`À q∞=∞‡efl PHõ@∞ì‰Ωõ <Õ
„Ñ¨Ü∞« `«flO KÕ™êÎ~∞° . J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© XHõ\,˜ ~Ô O_»∞ ã≤Q~ÔÆ @∞¡ HÍÖÏÛÅx „Ñ¨Ü∞« uflOK«HOõ _ç. W^Õ uiy JÅ"å@∞QÍ
=∂ˆ~ „Ñ¨=∂^ŒO LOk.
^è∂Œ =∞áê#O =∂x`Õ HõeQˆ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞

<À\˜, TÑ≤iu`«∞ÅÎ Hˆ #û~ü ~å‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û.
~°∞zHõ~"° ∞≥ #ÿ K«H¯õ \˜ PÇ¨~åxfl Éè∞í lã¨∂Î ãÖ`À+Ö á⁄O^Œ=K«∞Û.
xHÀ\˜<£ „Ñ¨ÉÏè "åxH˜ Ö’#∞ HÍ‰õΩO_® K«H¯õ \˜ q„âßOux á⁄O^Œ=K«∞Û.
K≥_∞» âßfiã¨#∞Oz q=ÚH˜Î á⁄Ok Ç¨~ÚQÍ LO_»=K«∞Û.
123
g∞ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ uiy g∞Ñ¨@¡ Hõ$`«[`˝ Q« Í LO\Ï~°∞.
g∞~°∞ KÕ¿ã D =∞Oz Ñ¨xH˜ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O ZÑ¨Ê\˜H© LO@∞Ok.
^ŒO`åÅÃÑ· á⁄QÍ‰õΩ „Ñ¨ÉÏè =O

^è∂Œ =∞áê#O ^ŒO`åÅ‰õΩ <À\˜H˜ ZO`À Ç¨x KÕã∞¨ OÎ k. ^è∂Œ =∞áê<åxH˜ ÉÏxã¨Ö#·ˇ "åiÖ’ <À\˜
Hˆ #û~ü =KÕÛ J=HÍâßÅ∞ JkèHOõ QÍ L#fl@∞¡ J<ÕHõ ã¨~ˆ fiÅ∞ ~°∞A=Ù KÕâß~Ú. ^è∂Œ =∞áê#O KÕ¿ã "åiH˜
zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞ =™êÎ~Ú. ^ŒO`åÅ g∞^Œ #Å¡\ ˜ QÍ~° U~°Ê_»∞`«∞Ok. Ñ¨à√◊ ¡ ^≥|ƒ ux „Hõ=∞OQÍ T_çáÈ`å~Ú.
^è∂Œ =∞áê#O KÕ¿ã "åi <À~°∞ ^Œ∞~åfiã¨# H˘_»∞`«∞O@∞Ok. "åã¨#Å∞ QÆ∞~°∞ÑÎ @ ¨ Öì ~Ë ∞° . ~°∞z `≥eÜ«∞^Œ∞.
^è∂Œ =∞áê#O HÍ~°}OQÍ <À\˜Ö’ Hõ}ÏÅ∞ ^≥|ƒux Ñ¨à√◊ ¡ fã≤"ãÕ <≤ å, <À\˜Ö’ QÍÜ«∞"≥∞<ÿ å `«fi~°QÍ =∂#^Œ∞.
^è∂Œ =∞áê#O KÕ¿ã"å~°∞ P JÅ"å@∞‰õΩ QÆ∞iHÍ=_®xH˜ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ∞ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok
`å=Ú L^ŒÜ∂« <Õfl `«=∞ Ñ¨#∞Å∞ `«fi~°QÍ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ ^è∂Œ =∞áê#O LÑ¨Hiõ ã¨∞#Î fl^Œx ÉèÏq™êÎ~∞° . =∞i
H˘O`«=∞Ok iÖÏH±û HÍ=_®xH˜ ã≤Q~ÔÆ @∞¡ HÍe¿ã,Î H˘O`«=∞Ok zHÍ‰õΩQÍ L#flÑ¨C_»∞ P W|ƒOk #∞Oz
Éˇ@
· Ñ¨_\» ÏxH˜ ã≤Q~ÔÆ \ò HÍÅ∞™êÎ~∞° .
^è∂Œ =∞áê#O KÕ¿ã JÅ"å@∞ L#fl"å~°∞ D HÕ^Œ ¿Ñ~˘¯#fl ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ HõxÑ≤¿ãÎ "≥O@<Õ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx
ãÖ„Ñ¨kOz `«y# zH˜`û« fã¨∞HÀ"åe.
ÃÑ^Œ=ÙÅ g∞^Œ, zQÆ∞à◊¡ g∞^Œ Z„~°\ ˜ Ñ¨Ùà◊√¡ U~°Ê_ç ~Ô O_»∞ "å~åÖˇ<· å `«QHæÆ áõ È=_»O, ~°HOÎõ HÍ~°_O» ,
<À\˜Ö’#∂, ÃÑ^Œ=ÙÅÃÑ<· å `≥Å\¡ ˜ =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_»@O =O\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞O>Ë ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º}˜fl ãÖ„Ñ¨kOKåe.
JÖÏˆQ <À~°∞, "≥∞_», ÃÑ^Œ=ÙÅ∞, <åÅ∞Hõ ÉÏQÍ "åz#Ñ¨C_»∞, <À~°∞ "≥Ú^Œ∞ÉÌ Ïi#@∞¡ JxÑ≤Oz#Ñ¨C_»∞,
<˘Ñ≤ÊQÍ L#flÑ¨C_»∞, HÍ~°}O ÖË‰õΩO_® <À\˜ #∞Oz ~°HõÎO Ñ¨_»∞`«∞#flÑ¨C_»∞, #=∞Å_»O, q∞OQÆ_»O
Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨C_»∞ <åÅ∞Hõ#∞, ^Œ=_»Å#∞ HõkeOK«_O» Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ Ñ¨C_»∞ "≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O fã¨∞HÀ"åe.
^èŒ∂=∞áê#O HÍ~°}OQÍ =¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£ ^≥|ƒuO@∞Ok. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ZÖÏO\˜ <˘Ñ≤Ê
LO_»Háõ È=K«∞Û. HÍh ^•xx x~°H¡ ∆õ ºO KÕÜ∞« _»O =∞Ozk HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk <À\˜ Hˆ #û~üQÍ ~°∂áêO`«~O°
K≥O^Œ=K«∞Û.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =Å# =∂„`«"∞Õ HÍ‰õΩO_® á⁄QÍ‰õΩ#∞, á⁄QÍ‰õΩ`À ‰õÄ_ç# Ñ¨^•~åúÅ#∞ #=∞Å_»O
=Å# ‰õÄ_® ZO`À Ç¨x HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ á⁄QÍ‰õΩ q+¨Ü∞« OÖ’ J„Ñ¨=∞`«∞ÅÎ ∞HÍ"åe. ^è∂Œ =∞áê<åÅ∞,
á⁄QÍ‰õΩ L`«Ê`«∞ÅÎ #∞ ^Œi KÕ~h° Ü«∞‰õΩO_® LO>Ë P~ÀQÍºxfl ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û.
124
<À\˜ HÍ#û~ü
á⁄QÆ `åQÆ _ » O =Å#
TÑ≤iu`«∞ÅÎ HÍ#û~ü ~å=K«Ûx, QÆ∞O_≥
[|∞ƒÅ∞ ~å=K«Ûx =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.
JO`ÕHÍ^Œ∞. á⁄QÆ `åQÆ_»O =Å¡
=¸„`« Ñ ≤ O _®Å∞, áêO„H˜ Ü « ∂ *ò ,
Hõ_»∞Ñ¨ÙÖ’ HÍ#û~ü ~å=_»"Õ∞ HÍ^Œ∞.
<À\˜ P~ÀQÆºO ^≥|ƒuO@∞Ok.
á⁄QÆ `åQÆ_»O JÅ"å@∞ ÖËx
"åà◊ § Hõ < åfl á⁄QÆ `åQÆ @ O
JÅ"å@∞#fl"åà◊√§H˜ <À\˜ HÍº#û~ü
=KÕÛ J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=?
„Ñü ãÖ=`«û~°O 8 "ÕÅ =∞Ok <À\˜
HÍº#û~ü`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O>Ë, H˘`«QÎ Í
=ÚÃÑÊ· "ÕÅ Hˆ ã¨∞Åx x~åúiã¨∞<Î åfl~°∞.
á⁄QÆ`åˆQ"åà◊§H˜ zQÆ∞à◊§ "åº^èŒ∞Å∞
=™êÎ ~ Ú. „Hõ = ∞OQÍ Ñ¨ à ◊ √ §
=Ó_çáÈ`å~Ú. Ñ¨à§◊ g∞^Œ #Å¡\ ˜ QÍ~°
U~°Ê_»∞`«∞Ok. á⁄QÆ `åˆQ"åà◊§H˜ <À\’¡ K≥_∞» "åã¨# =ã¨∞OÎ k. "åã¨#, ~°∞z QÆ∞}ÏÅ∞ ^≥|ƒ uO\Ï~Ú.
á⁄QÆ `åQÆ_O» =Å¡ <À\’¡ Hõ}ÏÅ∞ ^≥|ƒux Ñ¨à√◊ ¡ fã≤<å, <À\’¡ QÍÜ«∞"≥∞<ÿ å =∂#_®xH˜ PÅã¨º=∞=Ù`«∞Ok.
H˘kÌ=∞Ok `å=Ú á⁄^Œ∞<Ì flÕ ÖËz `«=∞ Ñ¨#∞Å∞ `å=Ú K«Hõ K«HÍ KÕã∞¨ ‰õΩáÈ"åxH˜ D á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞
`À_»Ê_»∞`«∞O^Œ#∞‰õΩO\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok iÖÏH±û J=_®xH˜ `åQÆ∞`«∞O\Ï~°∞. H˘O`«=∞Ok zHÍ‰õΩQÍ
=Ù#flÑ¨C_»∞ D W|ƒOkx `˘ÅyOK«∞HÀ=_®xH˜ á⁄QÆ `åQÆ∞`«∞O\Ï~°∞. HÍh "åà◊√§ QÆ=∞xOK«x q+¨Ü∞« O
XHõ@∞Ok. á⁄QÍ‰õΩÖ’x xHÀ\˜<£ =∞`«∞Î "åà◊§#ÖÏ ZO*ÏÜü∞ KÕ~Úã¨∞OÎ k. JÖÏ D xHÀ\˜<£ ZH±ûáÈ*ò
J=_»O =Å¡ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ KåÖÏ J#~åúÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
ÃÑ^•Å g∞^Œ, zQÆ∞à◊§ g∞^Œ Z„~°\ ˜ Ñ¨Ùà◊√¡ U~°Ê_ç ~Ô O_»∞ "å~åÖˇ<· å `«QHæÆ áõ ÈQÍ ~°HOÎõ HÍ~°∞`«∞O>Ë,
`≥Å\¡ ˜ =∞K«ÛÅ∞ ÃÑ^•Å g∞^Œ, <À\’¡ U~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞... WÖÏO\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ á⁄QÆ `åˆQ"åiÖ’ HõxÑ≤¿ãÎ
"≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOKåe.
<å =Ü«∞ã¨∞û 30 ãÖ=`«û~åÅ∞. <Õ#∞ ã¨∞=∂~°∞ Ñ¨k, Ñ¨<fl≥ O_Õà§◊ QÍ ã≤Q~ÔÆ @∞¡ HÍÅ∞ã¨∞<Î åfl#∞. <å
^ŒO`åÅÃÑ· "≥∞~°∞Ñ¨Ù áÈ~ÚOk. JO`ÕHÍ‰õΩO_® H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤Ê ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. nxH˜ Ñïëê¯~°=∂~°Oæ
K≥ÑÊ¨ QÆÅ~°∞.
O á⁄QÍ‰õΩ "å_»HOõ K≥_∞» âßfiã¨Hˆ HÍ‰õΩO_® Hˆ #û~ü ÖÏO\˜ "å^è∞Œ Å‰õΩ ‰õÄ_® HÍ~°}=∞=Ù`«∞O^Œx
125
=∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. á⁄QÍ‰õΩÖ’ LO_Õ =¸ÅHÍÅ∞ <åÅ∞Hõ, zQÆ∞à◊√,¡ JOQÆ∞e ÉèÏQÍÅ`À <Õ~∞° QÍ ãÖ|O^èOŒ
Hõey Hˆ #û~ü‰Ωõ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok. á⁄QÍ‰õΩ L`«Ê`«∞ÅÎ Ö’ =∞iO`« ~°∞zHÀãÖ K«HÔ ¯~°#∞
HõÅ∞Ñ¨Ù`å~°∞. nx=Å# Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ ãÖ^Œ∞Å∞ U~°Ê_Õ J=HÍâ◊O LO@∞Ok. á⁄QÍ‰õΩ =Å# Uq^è"Œ ∞≥ #ÿ
LÑ¨Ü∂≥ QÆO ÖË^∞Œ ãïHõ^• W|ƒO^Œ∞Å∞ JkèHOõ . <À\˜H,˜ á⁄QÆ `åQÆ_®xH˜ =∞^èºŒ ãÖ|O^èOŒ D „HÕk
q^èOŒ QÍ LO@∞Ok. <À\˜ Hˆ #û~ü, zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞, Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ=_»O, K«Åx¡ Ñ¨^•~åúÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O
W|ƒOk, K≥_∞» âßfiã¨, ^ŒO`åÅ∞, <åÅ∞Hõ ~°OQÆ∞ =∂~°_O» , ~°∞z "åã¨# HÀÖ’Ê=_»O, ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
â◊GzH˜`û« ÖË^• Ñ¨à√◊ Ñ¡ H‘ #˜ `«~∞° "å`« QÍÜ«∂Å∞ =∂#_»O PÅã¨ºO HÍ=_»O, Ñ¨àÃ¡◊ Ñ· QÍ~° ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O
=O\˜ J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Z^Œ∞~°=Ù`å~Ú.
<Õ#∞ PÇ¨~°O ÉÏQÍ<Õ fã¨∞‰õΩO\Ï#∞. HÍh H˘xfl Ñ¨^•~åúÅ∞ u<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^ŒO`åÅ∞ ÖÏQÆ∞`«∞O\Ï~Ú.
XHõ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu<åflÜ«∞h, "å\˜x `˘ÅyOKåeû =ã¨∞OÎ ^Œx J<åfl~°∞.
^ŒO`åÅ∞ f¿ã¿ãÎ u#_®xH˜ W|ƒO^Õ HÍ‰õΩO_®, K«∂_»\ÏxH˜ ‰õÄ_® Jã¨ÇÏ¨ ºOQÍ LO@∞Ok Hõ^•? =∞i
<å‰õΩ `«y# zH˜`û« Uq∞\’ K≥ÑÊ¨ QÆÅ~°∞.
O âßs~°Hõ P~ÀQÍºxfl HÍáê_»∞HÀ=_»OÖ’ =ÚYº Éè∂í q∞Hõ =Ç≤ÏOKÕq <À~°∞, ^ŒO`åÅ∞. ã¨~Ô #· â◊√„Éè`í «
áê\ÕK«Háõ È=_»O, PÇ¨~°ÑÙ¨ JÅ"å@∞¡, ^è∂Œ =∞áê#O =O\˜ ^Œ∞~°Å"å@¡ =Å# ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O U~°Ê_»@O,
Ñ¶e¨ `«OQÍ H˘xfl ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. nx`À K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ<Õ HÍ‰õΩO_®,
PÇ¨~åxfl [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok. nx`À K«∂_»\ÏxH˜ JO^ŒqHÍ~°OQÍ<Õ HÍ‰õΩO_®, PÇ¨~åxfl #q∞e u#_®xH˜
W|ƒOkÑ¨_®eû =ã¨∞OÎ k. nxH˜ ã¨~Ô #· zH˜`åû q^è•#O „a_≥ã˚ ,π áê~°=ú _≥O@∂º~üû. T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åxH˜
W~°∞Ñ¨H¯õ Å L#fl Ñ¨àg¡◊ ∞^Œ Z‰õΩ¯= =uÎ_ç Ñ¨_‰» Ωõ O_® "å\˜x ~°HO∆˜ K«∞HÀ=K«∞Û. H˘~°H_õ O» , #=∞Å_»O =O\˜
K«~º° Å =Å# ^Œ=_» Z=ÚHõ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_‰» Ωõ O_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ~Ú# MÏb „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’
PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ KÕi q∞ye# ^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#_»"∞Õ HÍ‰õΩO_®, zQÆ∞à◊"¡ åºkè =zÛ =∞iO`« <åâ◊#O
HÍ‰õΩO_® HÍáê_»∞HÀ=K«∞Û. T_çáÈ~Ú# ^ŒO`åÅ™ê÷#OÖ’ H˘`«"Î å\˜x J=∞~°Û_®xH˜ =ÚO^Œ∞ T_çáÈ~Ú#
Ñ¨àã¡◊ O¨ Yº#∞, U ÉèÏQÆOÖ’x Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈÜ«∂Ü«∞<Õ JOâßxfl Ñïje™êÎ~∞° . zH˜`û« ãÖ^Œ~ƒ° OQÍ q∞ye#
^ŒO`åÅ P~ÀQÍºxfl ‰õÄ_® ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D zH˜`åû q^è•#OÖ’ áêi¬Ü∞« Öò
_≥O@∂º~üû LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» HÍx, ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ „a_£˚ J=∞~°Û_»O HÍx KÕ™êÎ~∞° . ™ê^è•~°}OQÍ „a_ç˚ q^è•#O
H˘xfl Ñ¨à#¡◊ ∞ J=∞~°Û_®xH˜, <À\˜H˜ XHõ "≥Ñ· Ù¨ # KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ y™êÎ~∞° . g∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_çx ãÖ„Ñ¨k¿ã,Î
q∞=∞‡efl Ñ¨sHÕ∆ z ZÖÏO\˜ zH˜`û« g∞‰õΩ J#∞=ÙQÍ LO@∞O^À K≥|∞`å~°∞.
<å =Ü«∞ã¨∞ 32 ãÖ=`«û~åÅ∞. QÆ`« Pˆ~à◊√Q¡ Í <å‰õΩ ã≤Q~ÔÆ \ò `åˆQ JÅ"å@∞ =ÙOk. H˘kÌ~ÀAÅ∞QÍ
<å <À\’¡ `≥Å=¡ ∞K«ÛÖÏ¡O\˜q HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl~Ú. nx=Å¡ <åˆHg∞ „Ñ¨=∂^ŒOQÍ JxÑ≤OK«_O» ÖË^∞Œ . D JÅ"å@∞
=Å¡ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞ =KÕÛ J=HÍâ◊O LO^•?
O á⁄QÆ `åˆQ JÅ"å@∞ L#fl "åiH˜ TÑ≤iu`«∞ÅÎ HÍº#û~ü, QÆ∞O_≥ [|∞ƒÅ∞ ~å=K«Û<Õ q+¨Ü∞« O
JO^ŒiH© `≥eã≤# q+¨Ü∞« "Õ∞. D JÅ"å@∞ =Å¡ <À\˜ P~ÀQÆºO ‰õÄ_® ^≥|ƒuO@∞Ok. D JÅ"å@∞
ÖËx"åi Hõ<åfl
á⁄QÆ `åˆQ"åiÖ’ <À\˜ HÍº#û~ü =KÕÛ J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=. á⁄QÆ `åˆQ"åiH˜ zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å∞
‰õÄ_® =™êÎ~Ú. Ñ¨àg¡◊ ∞^Œ #Å¡\ ˜ QÍ~°Å∞ U~°Ê_ç „Hõ=∞OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ T_çáÈ`å~Ú. ^•xH˜ `À_»∞ <À\’¡
126
K≥_∞» "åã¨# =ã¨∞OÎ k. L^ŒÜ∞« O ÖËz# ^ŒQ~æÆ ° #∞Op `«=∞ Ñ¨#∞Å∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ D
á⁄QÆ`åˆQ JÅ"å>Ë `«=∞‰õΩ ÉÏQÍ `À_»Ê_»∞`ÀO^Œx, iÖÏˆHû+¨<£ HÀãÖ `åQÆ∞`«∞<åfl=∞x =∞iH˘O^Œ~∞° ...
WÖÏ U"À HÍ~°}ÏÅ∞ K≥|∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞. HÍh "åà◊√¡ QÆ=∞xOK«x q+¨Ü∞« O XHõ@∞Ok. ã≤Q~ÔÆ \ò á⁄QÆÖ’x
xHÀ\˜<£ =∞`«∞#Î ∞ "åà◊√¡ ZO*ÏÜü∞ KÕ™êÎ~∞° . P q^èOŒ QÍ xHÀ\˜<£ ZH±ûáÈ*ò HÍ=_»O =Å¡ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞
KåÖÏ J#~åúÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. g∞Ö’ D „HÕk ÅHõ<∆ åÅ∞ HõxÑ≤¿ãÎ J„â◊^úŒ KÕÜ∞« ‰õΩO_® "≥O@<Õ _®Hõ~ì xü
ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç.
ÃÑ^Œ=ÙÅ g∞^Œ, zQÆ∞à◊¡ g∞^Œ Z„~°\ ˜ Ñ¨Ùà◊√¡ U~°Ê_ç ~Ô O_»∞ "å~åÖˇ<· å `«Q‰æÆ Ωõ O_® ~°HOÎõ HÍ~°∞`«∞O_»@O,
ÃÑ^Œ=ÙÅ g∞^• <À\’¡ ‰õÄ_® `≥Å\¡ ˜ =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_»@O, <À\’¡ "≥Ú^ŒÉÌ Ïi#@∞ì JxÑ≤OK«_O» , <˘Ñ≤ÊQÍ
=ÙO_»@O, <À\’¡Oz ~°HOÎõ Ñ¨_@ » O, #=∞Å_»O q∞OQÆ_O» Hõ+Oì¨ HÍ=_»O, <åÅ∞Hõh ^Œ=_»Åh HõkeOK«_O»
Hõ+Oì¨ HÍ=_»O ÖÏO\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ HõxÑ≤¿ãÎ "≥O@<Õ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º}˜‚ ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç. WÖÏO\˜ ÅHõ} ∆ ÏÅ =Å¡
=ÚO^Œ∞QÍ =¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£ ^≥|ƒuO@∞Ok. Jk ^≥|ƒuO@∞#flÑ¨C_»∞ <˘Ñ≤Ê ÖËHáõ È=K«∞Û. HÍx x~°H¡ ∆õ ºO
KÕ¿ãÎ <À\˜ HÍº#û~ü =KÕÛ J=HÍâßÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞ =Å¡ g∞ <À\˜ P~ÀQÍºxfl HÍÑ¨_∞» HÀ_®xH˜
á⁄QÆ`åˆQ JÅ"å@∞#∞ "≥O@<Õ =∂#O_ç.
n&É¶#·T≥º
bı>±≈£îqT dæ>∑¬s≥T¢, ;&û\T, #·T≥º\T, »sê›, >∑T{≤ÿ ‘·~‘·s¡ s¡÷bÕ˝À¢ ùd$kÕÔs¡ì
eTq+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüj·Ty˚T.
ø±>±, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì |ü\T ÁbÕ+‘ê˝À¢, eTØ eTTK´+>± lø±≈£îfi¯+, Ç‘·s¡ ø√kÕÔ+Á<Ûä
ÁbÕ+‘ê˝À¢ #·T≥ºqT yÓ*–+∫q ‘·s¡Tyê‘· ì|ü ñqï uÛ≤>±ìï H√{Ï˝À ô|≥Tº≈£îì #·T≥º
ø±\Ã&ÉeTH˚ $<Ûëq+ ø£ì|ædüTÔ+~. Bìì n&É¶#·T≥º nì eéVü≤]kÕÔs¡T. >∑‘·+˝À $|üØ‘·+>±
ø£ì|æ+#˚ á n\yê≥T Ç{°e* ø±\+˝À ø=~›>± ‘·–Z+~. H√{Ï πøq‡s¡¢˝À, eTØ eTTK´+>±
n+>∑T{Ï πøq‡sY k˛ø£&ÜìøÏ á n&É¶#·T≥º ø±\Ã&É+ Á|ü<Ûëq ø±s¡D+.
127
ÖÏÖÏ[Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞
=∞#H˜ W+¨"ì ∞≥ #ÿ PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷xfl K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ <À~°∂~°∞`«∞Ok. <À\˜Ö’ h~°∞ z=Ú‡`«∞Ok. nxH˜
HÍ~°}O <À\˜Ö’ LO_Õ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ q_»∞^ŒÅ KÕ¿ã ÖÏÖÏ[Å"Õ∞. =∞x+≤ <À\˜Ö’ Tˆ~ ÖÏÖÏ[ÅO
J<ÕHõ ~°HÍÅ q^è∞Œ Å#∞ x~°fiiÎã∞¨ OÎ @∞Ok. ZÑ¨C_»∂ <À\˜Ö’ Tˆ~ ÖÏÖÏ[ÖÏxfl QÆ∞iOz =∞#O JO`«QÍ
Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ=Ú. ÖÏÖÏ[ÅO q_»∞^ŒÅ PyáÈ~Ú, <À~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ZO_çáÈ`«∞#fl `«~∞° }OÖ’ ^•x „áê=ÚYº`«
=∞#‰õΩ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =ã¨∞OÎ @∞Ok. ÖÏÖÏ[ÅO q^è∞Œ Å∞ D „HÕk q^èOŒ QÍ L<åfl~Ú.
O <À\˜Ö’x Hõ}[ÖÏxH˜ Å∂„aÔHO\òQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O, ~°∞z „QÍÇ¨ÏHõOQÍ ^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ @ » O, ã≤ã<ì≤ £
„á⁄\˜Ü∞Õ *ò J<Õ q<åâ◊H~õ O° ZO*ˇ"· ∞£ û HÍ~°}OQÍ <À\˜Ö’ HõeQˆ QÍÜ«∂Å∞ HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® K«∂ã¨∂Î P~ÀQÍºxfl
HÍáê_»@O.
O J"≥∞Öÿ *ˇ ò, ÖˇÃ· ã*ò =O\˜ ZO*ˇ"· ∞£ û ^•fi~å PÇ¨~°O r~°=‚ ∞=fi_»OÖ’ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«_O» . <À\˜ ‰õΩÇ¨Ï~°OÖ’
Ñ¨^•~å÷Å∞ Hõiy Ö’ÑëH˜ *Ïˆ~ÖÏ KÕÜ∞« _»O.
O <À\˜ ‰õΩÇ¨Ï~°OÖ’ Ñ¨^•~å÷Å∞ Hõiy Ö’ÑëH˜ *Ïˆ~ÖÏ KÕÜ∞« _»O, <À\˜Ö’H˜ KÕ~ˆ P=∂¡Å HÍ~°}OQÍ
^ŒO`åÅ∞ ^≥|ƒu#‰õΩO_® ~°HO∆˜ K«_O» .
O JÜ«∂<£û‰õΩ XHõ i[~åfiÜ«∞~üQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O, <À\˜Ö’x "≥∞„ÿ HÀá¶È~å#∞ xÜ«∞O„uOK«_O» . ÖÏÖÏ[ÅO
ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« HõáÈ=@=∞<Õk Ju ™ê^è•~°}OQÍ HõxÑ≤OKÕ ã¨=∞ã¨º. <À\˜H,˜ ^ŒO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
ã¨=∞ã¨ºÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨\ Oì˜ K«∞HÀ‰õΩO_® =kÖË¿ãk ‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º<Õ.
WHõ¯_» =ÚYºOQÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ=Åã≤# JOâ◊"∞Õ q∞@O>Ë ~ÀQÆ∞ÅÖ’ HõxÑ≤OKÕ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ ÖÏÖÏ[Å
„QÆO^ä∞Œ Å∞ "≥Ñ· Ö¨¶ ÏºxH˜ QÆ∞~°Ü∂« ºÜ«∞x K≥ÑÊ¨ _®xH˜ LÑ¨Hiõ OKÕ JOâßÅ∞ HÍ=Ù.
<À~°∞ ZO_çáÈ=_®xfl r~À™Èìq∞Ü«∂ Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . WÖÏ <À~°∞ ZO_çáÈ=_»=∞<Õ ã¨=∞ã¨º‰õΩ
J<ÕHõ ~°HÍÅ HÍ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ B+¨^•è Å "å_»HOõ =O\˜ Ju ™ê^è•~°} HÍ~°}ÏÅ#∞ qã¨‡iOK«_O»
[~°∞QÆ∞`ÀOk.
H˘xfl =O^ŒÅ ~°HÍÅ B+¨^•è Å =Å¡ r~À™Èìq∞Ü«∂ ã¨=∞ã¨º L`«Ê#flO J=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ PÜ«∂
=∞O^Œ∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∂Kå~°OÖ’ PÜ«∂ =∞O^Œ∞Å "å_»HOõ D ã¨=∞ã¨º‰õΩ XHõ ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ=OQÍ
¿Ñ~˘¯#_»O ÖË^∞Œ .
=∞i =ÚYºOQÍ "≥^· ∞Œ ºÅ ã¨ÅÇ¨ ÖË‰Ωõ O_® <Õ~∞° QÍ =∞O^Œ∞Å ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz H˘#∞‰õΩ¯x "å_Õ
B+¨^•è Å HÍ~°}OQÍ D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞O^Œ<Õ q+¨Ü∂« xfl D ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀ"åe.
=Ü«∞ã¨∞û ÃÑ|· _ç# "åiÖ’#∂, U^≥<· å "åºkèH˜ QÆ∞~Ô #· "åi q+¨Ü∞« OÖ’#∂ XˆH™êi J<ÕHõ ~°HÍÅ
=∞O^Œ∞Å#∞ "å_®eû# J=ã¨~°"Õ∞~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^äŒ∞Å Ñ¨xf~°∞#∞ Ñ¨sH˜∆OK«_»O ‰õÄ_®
J=ã¨~=° ∞=Ù`«∞Ok.
=ÚYºOQÍ =$^Œ∞Åú Ö’ =∞O^Œ∞Å "å_»HOõ =Å¡ "≥∞@\Ïe["£∞ PÅã¨ºOQÍ [~°Q_Æ O» , Ñ¶e¨ `«OQÍ HÍÖËÜ∞« O,
=¸„`«ÑO≤ _®Å∞ PÜ«∂ =∞O^Œ∞Å∞ PÅã¨ºOQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ P =∞O^Œ∞Å ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ=OQÍ
<À~°∞ ZO_çáÈ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
128
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å Ñ¨xf~°∞#∞ JOK«<å "ÕÜ∞« _®xH˜ ãÖ|OkèOz D „HÕk JOâßÅ∞ LÑ¨Hiõ ™êÎ~Ú...
O x„^Œ ÖË=QÍ<Õ <À~°∞ ZO_çáÈ~Ú LO_»@O, PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂, q∞OˆQ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂ Å∂„aˆH+¨<£ ÖËHáõ È=_»O.
O PÇ¨~°O q∞OˆQ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÖÏÖÏ[ÅO `≥~Ö° ÏQÍ U~°Ê_»@O.
O ~°∞zÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞
O ÃÑ· ^Œ=_»‰Ωõ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ∞ QÆ\ Qì˜ Í Ñ¨@∞ìH˘x LO_»Háõ È=_»O
O „HÕk ^Œ=_»‰Ωõ J=∞~°∞Û‰õΩ#fl Hõ$„u=∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ ã¨~Ô #· Å∂„aˆH+¨<£ ÖËHáõ È=_»O
O PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J=∞`«fiK« á⁄~°Å∞ Wi>Ë\ò HÍ=_»O
D JOâßÅ P^è•~°OQÍ <À~°∞ ZO_çáÈ=_®xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ x~°~‚ ÚOKåeû LO@∞Ok.
g\˜Ö’ „Ñ¨^•è #OQÍ ~ÀyH˜ _ôÃÇÏ· „_Õ+<¨ £ LO^•? J<Õ JOâßxfl ÑïjeOKåeû LO@∞Ok. nx HÀãÖ ~Ày
fã¨∞‰õΩ<Õ „^Œ"åOâ◊O `«‰Ωõ ¯=QÍ LO^•? âßs~°Hõ „â◊=∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ KÕã∞¨ <Î åfl_®? "≥Ú^ŒÖ#·ˇ JOâßÅ#∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
O JÖÏˆQ D`« H˘@ì_O» , =$uÎÑ~¨ O° QÍ Z‰õΩ¯= ¿ãÑ¨Ù Éˇ@ · u~°Q_Æ O» , Ñ¨xKÕ¿ã KÀ@ _ôÃÇÏ· „_Õ+<¨ ‰£ Ωõ
QÆ∞~°Ü∞Õ º J=HÍâßÅ∞ JkèHOõ QÍ LO_»@O, ã¨∞^Œ∂~° „áêO`åÅ‰õΩ "åÇ¨Ï<åÅ∞ #_»Ñ_¨ O» , HÔ Ñ¶<‘ £ LO_Õ
Ñ¨^•~å÷Å#∞ JkèHOõ QÍ ¿ãqOK«_O» , =∞^ŒºO fã¨∞HÀ=_»O, Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ =¸„`«qã¨~#˚° ‰õΩ "≥à_¡◊ O» „Ñ¨^•è #OQÍ
=∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏOÖ’ D Ñïã≤u÷ LO@∞Ok. `«k`«~° JOâßÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
J^Õq^èOŒ QÍ ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å Ñ¨xf~°∞#∞ ÉËsA "ÕÜ∂« eû LO@∞Ok. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ
Ñ¨xKÕÜ∞« x Ñ¨HO∆õ Ö’ ^•xH˜ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ J<Õfi+≤OKåe. W`«~° "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÖÏÖÏ[Å „QÆO`«∞Å
Ñ¨xf~°∞ Jã¨=Î ºã¨"Î ∞≥ `ÿ Õ PÜ«∂ "åº^è∞Œ Å zH˜`û« QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
=ÚYºOQÍ `«Å, "≥∞_» ÉèÏQÍÅ‰õΩ HÍh, â◊s~°O "≥Ú`åÎxH˜ HÍh ZH±û~ˆ Å∞ fÜ«∞_»O, =∞^è∞Œ "Õ∞Ç¨ÏO,
ÃÇÏÑ¨>\ÿˇ <˜ –£ ã≤, ÃÇÏKü.S.q. =O\˜ "åº^è∞Œ Å∞, „áê^äqŒ ∞Hõ *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ JOâßÅ HÍ~°}OQÍ
h~°∞ ZO_çáÈ`«∞Ok. JÖÏˆQ qq^èŒ "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÃãHõO_»s *’ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ „áêÑ≤OÎ z#Ñ¨C_»∞
‰õÄ_® D ã¨=∞ã¨º L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok.
ÃãHõO_»s *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞‰õΩ, HÍ~°}=∞ÜÕ∞º "åº^è∞Œ ÅÖ’ „Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ q D ~°HOõ QÍ L<åfl~Ú...
~°∞=∞\Ï~Ú_£ J~°~Ô÷ \· ã˜ ,π ™ê~å‡~Ú_Àã≤<,£ ã‘¯, ~À_≥~åfl, _≥~‡° \’"≥∞Üÿ ∂≥ Ãã\· <˜ ,£ áêeq∞Ü«∂ Ãã\· <˜ £
`«k`«~° "åº^è∞Œ Å HÍ~°}OQÍ ÃãHõO_»s *’„ÔQ<£û ã≤O„_À"£∞ „áêÑ≤ãÎ ∞¨ OÎ k.
zÇ¨flÅ∞ ÅHõ}∆ ÏÅ∞ :

D ã¨=∞ã¨º‰õΩ QÆ∞Ô~·#"åiÖ’ ÃÑ^Œ=ÙÅ JOK«∞Å∞ ZO_çáÈ=_»O, <À\˜Ö’x J=∞`«fiK« á⁄~°Å∞
ZO_çáÈ=_»O, <åÅ∞Hõ `«_ç PiáÈ~Ú c@Å∞ "å~°_O» , <åÅ∞HõÃÑ· áêz ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ=_»O, <À\˜H˜ ãÖ|OkèOz#
Ñ¨Å∞ W<≥ÊHù ¬õ #∞¡ ™ÈHõ_O» , ÖÏÖÏ[Å „QÆO`«∞Å#∞ ã¨‡ $tOz#Ñ¨C_»∞ ‰õÄ_® ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎHÍHõáÈ=_»O
=O\˜ zÇ¨flÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
JÖÏˆQ ^ŒO`«HÜ ∆õ ∞« O U~°Ê_»∞`«∞Ok. ^ŒO`åÅ∞ J`«ºO`« ã¨∞xfl`«OQÍ =∂i "Õ_ç =ã¨∞=Î ÙÅ∞, K«Åx¡
129
=ã¨∞=Î ÙÅ∞ fã¨∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ z=Ù‰õΩ¯# ÖÏQÆ∞`å~Ú. ^ŒO`åÅ∞ T_çáÈ`å~Ú. ^ŒO`«~H° }∆õ HÀãÖ J=∞ˆ~Û
™ê^è<Œ åÅÃÑ· ‰õÄ_® áêz ¿Ñ~°∞‰õΩO@∞Ok.
zH˜`û« :
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å ã¨=∞ã¨º‰õΩ zH˜`û« HÍ~°}Ïxfl |\˜ì LO@∞Ok. <À~°∞ ZO_çáÈ~Ú#@∞¡ JxÑ≤¿ãÎ
^ŒO`« "≥^· ∞Œ º_çx, Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£#∞ ãÖ„Ñ¨k¿ãÎ "å~°∞ `«y# HÍ~°}Ïxfl Hõ#∞Xx zH˜`û« KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
=∞O^Œ∞Å HÍ~°}OQÍ <À~°∞ ZO_çáÈ`«∞O>Ë, P =∞O^Œ∞Å∞ =∂~°Û_»O J=ã¨~°=∞=Ù`«∞Ok. ÖË^•
=∞O^Œ∞Å "≥∂`å^Œ∞#∞ ãïKÕÜ∂« eû LO@∞Ok. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« #Ñ¨Ê\˜H,© H˘kÌáê\˜
ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎ J=Ù`«∞O>Ë ^•xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∞O^Œ∞Å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞ HÍh, Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£ HÍh
W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ Hõ$„u=∞ ÖÏÖÏ[ÖÏxfl LÑ¨Ü∂≥ yOKåeû LO@∞Ok. D q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ º_»∞
ÖË^• Ñ¶r≤ +≤Ü∞« <£ `«y# ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
`«~K° ∞« QÍ <À~°∞ PiáÈ`«∞O>Ë...

<À\˜Ö’ ÖÏÖÏ[ÅO ZÑ¨C_»∂ T~°∞`«∞O@∞Ok. ^•x =Å# KåÖÏ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞<åfl~Ú. <À\˜Ö’Ñ¨Å
=¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£ ZÑ¨C_»∂ `«_Qç Í LO_®e. ÖËHáõ È`Õ W|ƒO^Œ∞Å∞ KåÖÏ LO\Ï~Ú. =¸ºHõãπ "≥∞O„ÉË<£
á⁄_çQÍ LO_»@O =Å# <À\˜Ö’ JÅû~°∞¡ ~å=K«∞Û. D HÍ~°}OQÍ ^ŒO`åÅ∞ <˘Ñ≤ÊQÍ LO\Ï~Ú. JÖÏˆQ
ÖÏÖÏ[ÅO <À\˜x â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _®xH˜ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
ÖÏÖÏ[ÅO L`«ÊuÎ ÖËHáõ È`Õ <À~°∞ JÑïâ◊√„ÉèOí QÍ LO_ç, K≥_∞» "åã¨# =ã¨∞OÎ k. „Hõ=∞OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ áê_≥·
Ñ≤ÑÊ≤ Ñ¨#∞fl ~å=K«∞Û. WÖÏ <À\˜Ö’x ÖÏÖÏ[ÅO ãïQÍæ L`«ÊuÎ HÍHõáÈ`Õ KåÖÏ #ëêìÅ∞ =™êÎ~Ú. nxx
l~À™Èìq∞Ü«∂ JO\Ï~°∞. W@∞=O\˜ W|ƒOk`À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ "å~°∞ ÖÏÖÏ[Å L`«ÊuÎHÔ · "≥^· ºŒ O á⁄O^Œ@O
J=ã¨~O° . ÖÏÖÏ[ÅO <À\˜Ö’x Hõ}ÏÅ‰õΩ Å∂„aÔHO\òQÍ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
„ëÈy<£û ã≤O„_À"£∞
~°H~õ H° ÍÅ =∞O^Œ∞Å∞ "å_Õ"å~°∞, "≥∞^Œ_∞» Hˆ #û~ü‰Ωõ zH˜`û« á⁄O^Õ"å~°∞. ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å "åº^è∞Œ Å`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å~°∞, Å∞ºˆHq∞Ü«∂, _»Ü∂« Éˇ\ã˜ π "åºkè„QÆã∞¨ Å÷ ∞ <À~°∞ ZO_çáÈÜÕ∞ ã¨=∞ã¨º`À Z‰õΩ¯=QÍ ÉÏ^èÑŒ _¨ `» å~°∞.
nxx „ëÈy<£û ã≤O„_À"£∞ JO\Ï~°∞. D ã≤u÷ H˜ ã¨~Ô #· HÍ~°}O WO`« =~°‰Äõ `≥eÜ«∞^Œ∞. HÍh <À\˜ á⁄_çx
áÈQ˘\˜ì `«_Qç Í LO_Õ@∞¡ KÕÜ∞« _®xH˜ =∞O^Œ∞Å∞<åfl~Ú.
D "åºkè`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞#fl "å~°∞ h~°∞ Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ"åe. fÑ≤ ÖËx K«∂~ÚOQ∑ QÆ"∞£ fã¨∞‰õΩO>Ë
ÖÏÖÏ[Å „QÆO^ä∞Œ Å∞ „Ñ¨ÉÏè q`«O J=Ù`å~Ú.
J=ã¨~=° ∞xÑ≤¿ãÎ PiìÑ+≤¶ Ü≤ ∞« Öò ÃãÖˇ"· å#∞ ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂z™êÎ~∞° . <À\˜x Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞‰õΩO>Ë
Z@∞=O\˜ "åº^è∞Œ Å ÉÏi# Ñ¨_‰» Ωõ O_® Ç¨~ÚQÍ r=<åxfl ™êyOK«=K«∞Û.
130
ø±&éø±yéT
ÇHéôdº+{Ÿ ø±|ò”.. ÇHéôdº+{Ÿ {°... ÇHéôdº+{Ÿ eT˙..Ç˝≤ Á|ür n+X¯+˝Àq÷ eTq≈£î
Á | ü ø £ ≥ q\T ø£ ì |æ d ü ÷ Ô H ˚ ñ+{≤sTT. Ä<Û ä T ìø£ j· ÷ +Á ‹ ø£ j· T T>∑ + ˝À eTìwæ m+‘·
<Ûäqe+‘·T&Ó’Hê düπs.. ˝Òì<ä˝≤¢ düeTj·T+ ˇø£ÿfÒ. n+<äTπø nìï s¡+>±˝À¢q÷ ÇHéôdº+≥T¢
n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ edüTÔHêïsTT.
eT] <ä+‘·yÓ’<ä´+˝À?
kÕ<Û ë s¡ D +>± <ä + ‘· y Ó ’ < ä T ´&É T nq>±H˚ eTq+ ˇø£ k Õ] nbÕŒsTT+{Ÿ y Ó T +≥T
rdüT≈£îqï+‘·˝À düeTdü´ r]b˛<äT. ø£˙dü+ ¬s+&ÉTeT÷&ÉT |üsê´j·÷\T yÓfi≤¢*‡ edüTÔ+~.
m+‘√ düeTj·T+ Ks¡Ãe⁄‘·T+~. n+<äTπø e÷ <ä>∑Z]øÏ e#˚Ã s√>∑T\T Çyê«fi‚ |üP]Ô ∫øÏ‘·‡
#˚j·T&É+ kÕ<Ûä´|ü&É<ë? n+≥÷ n&ÉT>∑T‘·T+{≤s¡T. ˇø£|ü&ÉT kÕ<Ûä´|ü&˚~ ø±<äT. ø±ì,
n‘ê´<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ãq Á|üdüTÔ‘· ‘·s¡TD+˝À ÇHéôdº+{Ÿ
<ä+‘· ∫øÏ‘·‡ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ãq≥¢sTT+~. á Á|üÁøÏj·TqT ø±&éø±yéT f…ø±ï\J
n+{≤eTT. n+fÒ, ø£+|üP´≥sY msTT&Ó&é &çC…’ì+>¥, eT]j·TT ø£+|üP´≥sY msTT&Ó&é
e÷qT´bòÕø£Ã]+>¥.
á f…ø±ï\J >∑‘·+˝À msTTs√Hê{Ïø˘‡, n+‘·]ø£å $C≤„q+˝Àq÷ ñ|üjÓ÷–+#˚yês¡T.
yê]øÏ ø±e\dæ+~ #ê˝≤ düTìï‘·yÓTÆq K∫Ã‘·yÓTÆq |òü*‘·+. Á|üdüTÔ‘·+ eTq≈£î n˝≤+{Ï
K∫Ã‘·yÓTÆq |òü*‘ê˝Ò <ä+‘·yÓ’<ä´+˝Àq÷ á f…ø±ï\J‘√ (ø±&éø±yéT) n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ
e#êÃsTT. ø±&éø±yéT f…ø±ï\J‘√ s√–øÏ nedüs¡yÓTÆq |ü\T ∫øÏ‘·‡\T #˚j·Te#·TÃ. ñ
<ëVü≤s¡D≈£î ø£èÁ‹eT <ä+‘ê\ neT]ø£, ôd’à˝Ÿ &çC…’ì+>¥˝À dæsê$Tø˘ ˝≤$TH˚{Ÿ‡ ‘·j·÷Ø,
&Ó+≥˝Ÿ Ç+bÕ¢+{Ÿ‡ ô|’q ø£èÁ‹eT <ä+‘ê\ neT]ø£, ÇHé˝Òdt, ÄHé˝Òdt nH˚ dæsê$Tø˘ |òæ*¢+>¥‡,
Ç+bÕ¢+{Ÿ X¯ÁdüÔ ∫øÏ‘·‡≈£î ‘√&ÉŒ&˚ ¬>’&ç+>¥ ôdº+{Ÿ‡ ≈£L&Ü á |ü]C≤„q+‘√ n‹ ‘·≈£îÿe
düeTj·T+˝À #˚j·T&ÜìøÏ ÄkÕÿs¡+ ñ+~.
kÕ<Ûës¡D+>± <ä+‘·yÓ’<äT´&ç e<ä›≈£î ∫øÏ‘·‡≈£î yÓfi≤¢\+fÒ ø£˙dü+ ¬s+&ÉT eT÷&ÉT
|üsê´j·÷\T yÓfi≤¢*‡ ñ+≥T+~. ø±ì á |ü]C≤„q+ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘·
ˇπø dæ{Ï+>¥˝À <ä+‘ê\ n#·TÃ rdüTø√e&É+, <ä+‘ê\≈£î s¡÷|üø£\Œq #˚j·T&É+, <ä+‘ê\qT
‘·j·÷s¡T #˚j·T&É+, yê{Ïì s√–øÏ neTs¡Ã&É+ yÓTT<ä˝…’q$ |üPs¡Ôe⁄‘êsTT.
ø±&éø±yéTqT ñ|üjÓ÷–+∫ <ä+‘ê\T ‘·j·÷s¡T #˚ùd $<Ûëq+ á ÁøÏ+<ä ù|s=ÿqï≥T¢
ñ+≥T+~. s√– H√{ÏqT+∫ qeT÷Hê (Ç+Áô|wüHé) rdüT≈£î+{≤s¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘·
ø£+|üP´≥sY düVü‰j·T+‘√ s√–øÏ neTsêÃ*‡q <ä+‘·+ s¡÷bı+~kÕÔs¡T. <ä+‘·yÓ’<äT´&ÉT s√–
<ä+‘ê\ s¡+>∑TqT nqTdü]+∫ @ s¡+>∑T |ü<ës¡ú+‘√ <ä+‘êìï ‘·j·÷s¡T #˚j·÷˝À
ìs¡ísTTkÕÔs¡T. Ä s¡+>∑T˝Àì dæsê$Tø˘ |ü<ësêúìï ø±&éø±yéT j·T+Á‘·+˝À neTs¡TkÕÔs¡T.
ø£+|üP´≥sY˝À s¡÷|üø£\Œq #˚dæq <ä+‘êìï Ä j·T+Á‘·+ ‘·j·÷s¡T #˚düTÔ+~. Bìì s√–øÏ
neTs¡TkÕÔs¡T. Ç~ yÓTT‘·Ô+ |ü~ùV≤qT ìeTTcÕ˝À¢ |üPs¡Ôj˚T´ Á|üÁøÏj·T. $<˚XÊ˝À¢ H˚qT á
Á|üÁøÏj·T˝À •ø£åD bı+~q|ü&ÉT Bìì eTq <˚XÊìøÏ ≈£L&Ü rdüT≈£î e∫Ã Çø£ÿ&ç Á|ü»\≈£î
eT]+‘· ñ‘·ÔeT yÓ’<ä´ ùde\+~+#ê\ì ø£\\T ø£HêïqT. Hê ø£\ Ç{°e˝Ò HÓs¡y˚]+~.
131
132
U @∂`ü„|+π =∞Ozk?
=∞#O „Ñü~ÀE L^ŒÜ∞« O ÖË=QÍ<Õ ^ŒO`åÅ∞ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ‰õΩO_® Un u#=Ú, `åQÆ=Ú. ^ŒO`åÅ∞
â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ J<ÕHõ ~°HÍÅ @∂`ü„|+πÅ∞ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« =∂Ô~¯\òÖ’ ÅÉèºí =∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
J~Ú`Õ WÑ¨Ê\˜H© J<ÕHõ KÀ@¡ =ÚYºOQÍ Ñ¨Ö@ ¡ˇ ∂à◊Ö¡ ’ "ÕÑÑ¨ Ù¨ Å¡Å`À Ñ¨à√◊ ¡ `À=ÚHÀ=_®xfl =∞#O
K«∂ã¨∂<Î Õ LO\ÏO. WÖÏ XHõ K≥@∞ì #∞Oz Ñ¨ÙÅ¡#∞ fã¨∞‰õΩx ^•xx #=ÚÅ∞`«∂, #q∞e# ÉèÏQÆO`À Ñ¨à√◊ ¡
`À=ÚHÀ=_»=∞<Õ JÅ"å@∞ KåÖÏ Ñ¨Ù~å`«#"≥∞#ÿ k.
"ÕÖÏk ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ D ~°HOõ QÍ „|+πÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã∞¨ H˘x LÑ¨Ü∂≥ yOKÕ"å~°∞. g\˜x 'K«∂ã≤Hì û± —
J<Õ"å~°∞. `≥Å∞QÆ∞Ö’ =∞#O '#=ÚÅ∞_»∞ Ñ¨ÙÅ¡Å∞— Jx J#∞HÀ=K«∞Û. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x „QÍg∞}
„áêO`åÅÖ’<ÕHÍHõ P¢¿ãeì Ü«∂, P„Ñ¶H≤ ÍÅÖ’ ‰õÄ_® H˘xfl ™êO„Ñ¨^•Ü«∞Hõ *Ï`«∞Å‰õΩ K≥Ok# "å~°∞ WÑ¨Ê\˜H©
Ñ¨à√◊ ¡ `À=ÚHÀ=_®xH˜ W^Õ q^è•<åxfl J=ÅOaOK«_O» QÆ=∞<å~°›O.
^ŒO`«HÜ
∆õ ∞« O – „áêp# J=QÍÇ¨Ï#
^ŒO`«HÜ ∆õ ∂« xH˜ HÍ~°}O ^ŒO`åÅÖ’H˜ K˘~°|_Õ #Å¡x `«Å Hõey# `≥Åx¡ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Åx ã¨∞=∂~°∞ S^Œ∞
"ÕÅ Uà◊¡ „H˜Ò« K≥<· å ^Õâã◊ ∞¨ Å÷ ∞ qâ◊fiã≤OKÕ "å~°∞. ~Ày <À\˜ #∞Oz áê_≥á· È~Ú# ^ŒO`åxfl `˘ÅyOz#Ñ¨C_»∞
^•x =¸ÅOÖ’ HõxÑ≤OKÕ Ñ¨^•~å÷Å#∞ K«∂ã≤ "å~°∞ JÖÏ qâ◊fiã≤OKÕ "å~°∞.
133
JÑ¨Ê\’¡<Õ ^ŒO`« ãÖ~°H}∆õ ‰õΩ <À\˜x â◊√„ÉèÑí i¨ KÕ „^•=HÍÅ∞ (=∞ø`ü"åÃ+ãπ). =∂bã¨∞ KÕÜ∞« _»O (=∞™ê*ò).
=∂„`«Å∞ "å_»@O =O\˜ K«~º° Å#∞ KÕÑ>¨ "ìË å~°∞. WÑ¨Ê\˜H© ã¨∞=∂~°∞ ~Ô O_»∞#fl~° â◊`åÉÏÌÅ „H˜Ò« `˘e™êiQÍ
@∂`ü„|+π J<Õ Ñ¨ÔŒ "å_»∞HõÖ’H˜ =zÛOk. JHõ¯_ç #∞Oz <≥Ö· Ï<£ ^•~åÅ (<≥Ö· Ï<£ „alÖòû)`À KÕã#≤
@∂`ü„|+π "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú.
=∞Oz „|+π ZOK«∞HÀ=_»"∞≥ ÖÏ?

J<ÕHõ ~°HÍÅ @∂`ü„|+πÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#flÑ¨C_»∞ "å\˜Ö’ #∞Oz =∞#‰õΩ J#∞"≥#· „|+πÅ#∞
ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ HÀ=_»"∞≥ ÖÏ? J<Õ ãÖ^ÕÇÏ¨ O `«Ö`ˇ ∞« `Î ∞« Ok. =∂Ô~¯\òÖ’H˜ @∂`ü„|+πÅhfl XHõ^•x HõO>Ë
=∞~˘Hõ\ ˜ J^Œ∞ƒùÒ« QÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ ^Œ<Õ „Ñ¨H@
õ #Å`À<Õ "≥Å∞=_»∞`å~Ú. J~Ú`Õ ^ŒO`åÅ g∞^Œ U~°Ê_Õ QÍ~°#∞
U „|+π ÉÏQÍ `˘ÅyOK«QÅÆ ^Œ<Õ JOâßxfl ã¨Ê+Öì QÍ K≥ÑÊ¨ _®xH˜ âß¢ãÜ Î‘ ∞« "≥∞#ÿ P^è•~åÖËg∞ ÖË=Ù. ^ŒO`åÅ#∞
â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« ‰õΩ<Õ f~°∞ =∂„`«"∞Õ =ÚYºO.
™ê^è•~°}OQÍ Ñ¨à√◊ ¡ `À=Ú‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z=~°∂ ZO`«¿ãÑ¨Ù `À=ÚHÀ"åÅ<Õ q+¨Ü∂« xfl ãïQÍæ
áê\ÕK«~∞° . Z‰õΩ¯= =∞Ok x=Ú+Ö HõO>Ë `«‰Ωõ ¯= =º=kèÖ’<Õ ^ŒO`« ^è•=<åxfl =Úy™êÎ~∞° . x*ÏxH˜
HõhãÖ =¸_»∞ x=ÚëêÅ áê@∞ ^ŒO`åÅ∞ „|+π KÕã∞¨ HÀ=_»O L`«=Î ∞O.
U „|+π =∞Ozk?
<À\˜Ö’x Jxfl Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèOí KÕÜ∞« _®xH˜ J#∞=ÙQÍ LO_Õ „|+πÅ∞ =∞Ozq. „|+π L#fl ÉèÏQÆO XHõ
JOQÆ∞à◊O q∞Oz LO_»‰Äõ _»^∞Œ . Ñ¨@∞ìHÀ=_®xH˜ J#∞=ÙQÍ á⁄_»"#·≥ HÍ_» LO_®e. zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ Ç¨x
HõeyOK«x suÖ’ LO_®e.
Z<åflà◊H¡ À™êi „|+π =∂~åÛe?

™ÈˆH J=HÍâßÅ∞<åfl~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ @∂`ü„|+πÅ#∞ 3 #∞Oz 4 <≥ÅÅ‰õΩ XHõ™êi =∂~åÛÅx
^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ∞ ã¨∂zã¨∞OÎ \Ï~°∞.
ZÖÏ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe?

„|+π#∞ ^ŒO`åÅ‰õΩ 45 _ç„wÅ HÀ}OÖ’ LOz `À=ÚHÀ"åe. ^ŒO`åÅ∞ =ÚO^Œ∞ "≥Ñ· Ù¨ Ö’Ñë
"≥Ñ· Ù¨ ,#q∞ÖË Ñ¨à¡◊ ÃÑÉ· Ïè QÆOÖ’#∂ â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe. <åÅ∞Hõ#∞ ‰õÄ_® â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe. ~ÀA‰õΩ
~Ô O_»∞™ê~°∞¡ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe. =ÚYºOQÍ PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ#fl `«~∞° "å`« ‰õÄ_® „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe.
ZÅ¢HHì˜ ± @∂`ü„|+πÅ∞
Jxfl =ã¨∞=Î ÙÖÖÏˆQ @∂`ü„|+πÅÖ’ ‰õÄ_® ZÅ¢HHì˜ ± „|+πÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú. ™ê^è•~°}
@∂`ü„|+πÅ HõO>Ë W"Õg∞ JO`« K≥ÑC¨ HÀ^Œy#q HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ Ñ¨à√◊ ¡ `À=ÚHÀ=_®xH˜ |^ŒHÌ O˜ KÕ H˘O`«=∞Ok
g\˜=Å¡ PHõi¬`∞« Öˇ· `«=∞ |^ŒHÌ Íxfl =keOK«∞‰õΩ<ÕÖÏ KÕÜ∞« QÆÅ=Ù.
134
D „|+πÅ Ys^Œ∞ Z‰õΩ¯= J~Ú#Ñ¨Ê\˜H,© „|+π LÑ¨Ü∂≥ yOz#Ñ¨C_»∞ "≥Å∞=_Õ ã¨#fl\˜ â◊|OÌ q#_®xH˜
WOÑ¨ÙQÍ LO@∞Ok. Ñ¨à√◊ ,¡ zQÆ∞à◊¡ =∞^èºŒ „|+π u~°∞QÍ_»∞`«∂ "å\˜x LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞#Î fl "åiH˜ ZO`À ™œHõ~º° OQÍ
L#fl ÉèÏ=# HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
ZÅ¢HHì˜ ± @∂`ü„|+πÅ∞ ÃÑH· ˜ HÕ^Œ‰Äõ Hõ^∞Œ Å∞`«∂ ÖË^• QÆ∞O„_»OQÍ u~°∞QÆ∞`«∂ zQÆ∞à◊#¡ ∞ K≥`· #« ºO
KÕ™êÎ~Ú. JÖÏˆQ "å\˜ HõêŒ HõÅ`À Ñ¨à#¡◊ ∞ â◊√„ÉèÑí ~¨ ∞° ™êÎ~Ú. "≥Ú^Œ\ ™˜ êi D „|+¨#¡ ∞ LÑ¨Ü∂≥ yOz#Ñ¨C_»∞
Ñ¨à¡◊ #∞Oz H˘kÌQÍ ~°HOÎõ "≥Å∞=_»=K«∞Û. J~Ú`Õ „|+π#∞ ZÖÏ LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞HÀ"åÖ’ ã¨Ê+Öì QÍ J~°"÷ ∞≥ #ÿ Ñ¨C_»∞
W@∞=O\˜ ~°H„Îõ ™ê"åxfl JiHõ@_ì O» ÃÑ^ŒÌ ã¨=∞ã¨º Ug∞ HÍ^Œ∞.
Ñ¨à#¡◊ ∞ U „|+π`À â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« ‰õΩO@∞<åfl ^ŒO`åÅ∞, zQÆ∞à◊¡ P~ÀQÍºxfl Ñ¨sHÕ∆ K«∞HÀ=_®xH˜ xˆ~tÌ `«
ã¨=∞Ü«∂Å##∞ãïOz ^ŒO`«"^·≥ ∞Œ ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kOK«_O» ^•fi~å Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ HõeQˆ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ JiHõ@_ì ®xH˜
^ŒO`åÅx â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ_®xH˜ <å‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù 10 xq∞ëêÅ∞ Ñ¨_∞» `«∞Ok. JO`«¿ãÑ¨Ù `Àq∞`Õ Ñ¨à√◊ ¡
JiyáÈ`åÜ«∂? Jã¨Å∞ ^ŒO`åÅx ZO`«¿ãÑ¨Ù „|+π KÕÜ∂« e?
O Ñ¨àx¡◊ QÆ\ Qì̃ Í `Àq∞`Õ `≥ÅQ¡ Í `«à`◊ à« ◊ "≥∞~°∞ã¨∂Î LO\ÏÜ«∞x KåÖÏ =∞Ok JáÈÇ¨ÏÑ¨_∞» `«∂
LO\Ï~°∞. Jk Hõ~Ô H±ì HÍ^Œ∞. Ñ¨àx¡◊ QÆ\ Qì˜ Í `À=∞_»O =Å¡ ^ŒO`åÅÃÑ· LO_Õ 'Z<åq∞Öò— JiyáÈÜÕ∞
„Ñ¨=∂^ŒO LOk. JO^Œ∞=Å¡ QÆ\ Qì˜ Í „|+π KÕã≤ Ñ¨à√◊ ¡ `À=∞‰õÄ_»^∞Œ . ã¨∂‡`ü „|+≤OQ∑ XHõ¯>Ë Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ~°H#∆õ
HõeÊã¨∞OÎ k. Ñ¨à¡◊ =∞^èºŒ W~°∞‰õΩ¯#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å∞ áÈÜÕ∞ÖÏ ã¨∞xfl`«OQÍ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë ^ŒO`åÅ∞
â◊√„ÉèÑí _¨ `» å~Ú. ÃÑ· ^ŒO`åÅ#∞ zQÆ∞à◊Ã¡ Ñ· #∞Oz HÕkH˜, HÕW ^ŒO`åÅx zQÆ∞à◊¡ HÕk #∞Oz ÃÑH· ˜
ã¨∞xfl`«OQÍ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe. Ñ¨à¡◊ |Ü«∞@ â◊√„ÉèOí KÕã#≤ >Ë,¡ Ñ¨Å¡ "≥#∞HõÉÏè QÆO, #q∞ÖË ÉèÏQÆO ‰õÄ_®
„|+π`À â◊√„ÉèOí KÕã∞¨ HÀ"åe. g∞ ^ŒO`åÅ â◊√„Éè`í « Ñ¨à¡◊ q+¨Ü∞« OÖ’ g∞~°∞ fã¨∞‰õΩ<Õ „â◊^úŒ g∞^Õ P^è•~°Ñ_¨ ç
LOk.
<Õ#∞ ~ÀA‰õΩ =¸_»∞™ê~°∞¡ ^ŒO`åÅ#∞ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#flÑ¨Ê\˜H© ^ŒO`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl#∞. <Õ#∞ ^ŒO`« ^è•=<åxH˜ ZÖÏO\˜ „|+π, ¿Ñã¨∞ì "å_®e?
O ^ŒO`« ^è•=<åxH˜ ZÖÏO\˜ „|+π, ¿Ñã¨∞Î "å_ç<å Ñ¶~¨ åfiÖË^∞Œ . J~Ú`Õ ^ŒO`åÅ#∞ „|ãπ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ
Ñ¨ûÌŒ ãïQÍæ LO_®e. ^ŒO`åÅ#∞ ZÖÏ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åÖ’ ^ŒO`« "≥^· ∞Œ ºÅ#∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
^ŒO`åÅ#∞ ZO`«¿ãÑ¨Ù „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe?

O ã¨∞=∂~°∞ 3 #∞Oz 5 x=ÚëêÅ áê@∞ ^ŒO`åÅ#∞ ã¨~Ô #· Ñ¨ûúŒ Ö’ =∞$^Œ∞=ÙQÍ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩO>Ë
ãïáÈ`«∞Ok. H˘O`«=∞Ok „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ „Ñ¨„H˜Ü∞« ÃÑ· ã¨~Ô #· J=QÍÇ¨Ï# ÖË‰Ωõ O_® Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O „|+π
KÕã∞¨ ‰õΩO@∂ LO\Ï~°∞. nx=Å¡ ^ŒO`åÅ∞ ÃÑ· ÉèÏQÆO ^≥|ƒuO@∞Ok. zQÆ∞à◊√¡ ^≥|ƒ u# ^ŒO`« =¸ÖÏÅ∞
Éˇ\· H˜ ˜ HõxÑ≤™êÎ~Ú. nxx iÃã+¨<£ JO\Ï~°∞.
=∂ ÉÏ|∞ =Ü«∞ã¨∞ 11 ãÖ=`«û~åÅ∞. Zxfl™ê~°∞¡ K≥ÑÊ≤ <å Ñ¨à√◊ ¡ ãïQÍæ `À=ÚHÀ_»∞. ^•x`À Jq
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ~°OQÆ∞Ö’H˜ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú. z#flÑ≤ÅÖ¡ ’¡ ^ŒO`åÅ ãÖ~°H#∆õ QÆ∞iOz QÆÒ« Ö’ g∞~°∞ ~åã≤# "åºãÖ
K«k"å#∞. =∂ JÉÏƒ~ÚÖÏO\˜ "åix ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x =∞~˘Hõ™êi P q=~åÅ∞ `≥Å∞Ñ¨QÅÆ ~°∞.
135
O z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ =ÚYºOQÍ 10 ãÖ=`«û~åÅ
=Ü«∞ã¨∞Ö’Ñ¨Ù LO_Õ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ „|+π#∞ U q^èOŒ QÍ
LÑ¨ Ü ≥ ∂ yOKåÖ’ `« e ¡ ^ Œ O „_» ∞ ÖË ^Œ Q Æ æ ~ ° ∞ O_ç
<ÕiÊOKåe. ^ŒO`« ãÖ~°Hõ∆}Ö’ fã¨∞HÀ"åeû#
*Ï„QÆ`ÅÎ« QÆ∞iOz Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ =ÚO^Õ `≥eÜ«∞*ˇÑÊ¨ _»O
[iy`Õ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ "å~°∞ `«=∞ ^ŒO`åÅ#∞
*Ï„QÆ`«ÎQÍ HÍáê_»∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. `«e¡, Ñ≤Å¡Å
"≥#HÍÖË =ÙO_ç „|+π#∞ ZÖÏ LÑ¨Ü≥∂yOKå~À
<Õ~åÊe.
`«e¡ `«=∞ Ñ≤ÅÅ¡ Ñ¨à√◊ §, zQÆ∞à◊√¡ â◊√„ÉèÑí ~¨ K° åe. tâ◊√=Ù‰õΩ PÇ¨~°O W=fi_»O Ñ¨Ó~°~Î Ú# "≥O@<Õ
â◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ |@ì`À zQÆ∞à◊§#∞ `«∞_»"åe. nx=Å¡ zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ J`«∞‰õΩ¯x =Ù#fl PÇ¨~° Ñ¨^•~åúÅ∞ áÈ=@"Õ∞
HÍ‰õΩO_® zQÆ∞à◊‰¡ Ωõ ~°H„Îõ Ñ¨ã~¨ } ° ‰õÄ_® [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ñ¨à√◊ ¡ ~å=_»O P~°OÉèOí HÍQÍ<Õ "≥∞`«xÎ „|+π`À Ñ¨à√◊ ¡
â◊√„|Ñ¨~K° _« O» "≥Ú^ŒÖ\ˇ Ïìe. „|+π#∞ "å_»\ÏWH˜ =ÚO^Œ∞ <å#Éˇ_`ç Õ =∞Ozk. tâ◊√=ÙÑ¨@¡ XHõ ãÖ=`«û~°O
^•\˜#Ñ¨Ê\˜ #∞Oz „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® Ñ¨à¡◊ _®Hõ~ì ‰ü Ωõ K«∂Ñ≤OK«_O» P~°OaèOKåe. JÑ¨C_Õ ^•Hõ~ì ü áêÅÑ¨àÖ¡◊ ’
U"≥∞<ÿ å ãÖ^Œ∞Å∞<åflÜÕ∞"≥∂ K«∂ã≤ `«y# zH˜`û« KÕ™êÎ~∞° .
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ã¨=∞`«∞ÖÏÇ¨~°O W=fi_»O =Å# "åi Ñ¨à√◊ ¡
P~ÀQÆ º OQÍ LO\Ï~Ú. ‰õ Ä ~° Q ÍÜ« ∞ Å∞, Ñ¨ O _» ∞ ¡ ,
Ñ¨Ñ¨Ck#∞ã¨∞Å∞, =∂OãÖ =O\˜ Ñ¨^•~åúÅ∞ u#_»O
<ÕiÊOKåe. HÍe¬Ü∞« O Ñ¨à‰¡◊ Ωõ =∞Ozk. áêÅ∞, "≥#fl
ÃÑ~°∞QÆ∞ =O\˜ "å\˜Ö’ HÍe¬Ü∞« O JkèHOõ QÍ Åaèã∞¨ OÎ k.
Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ z#flÑ¨Ê\˜#∞Oz ^ŒO`åÅ q+¨Ü∞« OÖ’ *Ï„QÆ`ÅÎ« ∞
fã¨∞HÀ=_»O <Õ~åÊe. ã¨Ô~·# q^è•#OÖ’ ^ŒO`åÅ∞
â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« HÀ=_»O <ÕiÊOKåe. Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ^ŒO`åÅ∞
â◊√„ÉèÑí ~¨ K° ∞« ‰õΩ#fl `«~∞° "å`« `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ =∞~˘Hõ™êi zQÆ∞à◊#¡ ∞ ÑïjeOKåe. U_»∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•>Ë
=~°‰Äõ Ñ≤ÅÅ¡ „|+π KÕã∞¨ ‰õΩ#fl `«~∞° "å`« `«e^¡ OŒ „_»∞Å∞ ÑïjeOKåe.
136
bòÕ¢dæ+>¥
<ä+‘ê\qT Áãwt‘√ X¯ÁuÛÑ|üs¡#·T≈£îHêïø±,
<ä+‘ê\≈£î eT<Ûä´ uÛ≤>∑+˝À ≈£L&Ü X¯óÁuÛÑ+
#˚düTø√yê*. kÕ<Ûës¡D+>± @ Áãwt ≈£L&Ü
<ä + ‘êìø° <ä + ‘êìø° eT<Û ä ´ uÛ ≤ >∑ + ˝ÀøÏ
yÓ fi ¯ ¢ ˝ Ò < ä T . ø£ q Tø£ <ä + ‘êìøÏ , <ä + ‘êìøÏ
eT<ÛäúÛ≤>∑+˝À X¯óÁuÛÑ+ #˚düTø√e&ÜìøÏ ˇø£
Á | ü ‘ ˚ ´ ø£ Á | ü Á ø Ï j · T nedü s ¡ e Te⁄‘· T +~.
<ä + ‘ê\≈£ î eT<Û ä ´ uÛ ≤ >±ìï X¯ ó Á u Û Ñ +
#˚düTø√ø£b˛‘˚ H√{Ï˝À düTe÷s¡T 40 XÊ‘·+
y˚Ts¡≈£î X¯óÁuÛÑ+
#˚düTø√qfÒ¢ nH˚ $wüj·T+ #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. eTq˝À #ê˝≤eT+~ <ä+‘ê\
eT<Ûä´˝ÀøÏ |ü⁄\¢\T, dü÷<äT\T yÓTT<ä˝…’q$ >∑T#·TÃ≈£î+≥÷ nø£ÿ&É #˚]q ÄVü‰s¡|ü⁄ ‘·Tqø£\qT
‘=\–+#·Tø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔ+{≤s¡T. Ç~ dü¬s’q |ü<ä∆‹ ø±<äT.
m˝≤ #˚düTø√yê*?
düTe÷s¡T 18 n+>∑Tfi≤\ HÓ’˝≤Hé <ës¡+ rdüTø√+&ç. <ëìì ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\qT+∫
eT<Ûä´˝À ˇø£ n+>∑Tfi¯+ y˚Ts¡≈£î e~* $T–*q <ëìì ¬s+&ÉT #˚‘·T\ eT<Ûä´ y˚fi¯¢≈£î
#·T≥Tºø√yê*.
u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚*‘√ HÓ’˝≤Hé <ësêìï eTè<äTe⁄>± |ü≥Tº≈£îì, <ä+‘êìøÏ

<ä+‘êìøÏ eT<Ûä´ U≤∞˝ÀøÏ #=|æŒ+∫ HÓeTà~>± eTT+<äT≈£î yÓqTø£≈£î »s¡bÕ*. Ç˝≤
<ësêìï ˝≤>∑T‘·Tqï|ü&ÉT ∫>∑Tfi¯ó¢ ø√düT≈£îb˛≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô rdüTø√yê*.
<ä+‘ê\ eT<Ûä´ U≤∞˝À <ësêìï Ä+>∑¢ nø£ås¡+ ªdæµ Äø±s¡+˝À rdüT≈£îe∫Ã HÓeTà~>±
˝≤>±*. Ç˝≤π> nìï <ä+‘ê\≈£î eT<Ûä´ ñ+&˚ U≤∞˝À bòÕ¢dæ+>¥ #˚j·÷*.
137
<ä+‘ê\≈£î ÄVü‰s¡´+
kÕ<Ûës¡D+>± ÄVü‰s¡´+ nq>±H˚ eTq≈£î q{°q≥T\T >∑Ts¡TÔ≈£î ekÕÔs¡T. ÄVü‰s¡´+
nq>±H˚ Á|ü‹yê]ø° ns¡ú+ ø±ø£b˛e#·TÃ. ø±ì y˚Tø£|t nq>±H˚ Á|ü‹yês¡÷ zôVA n+{≤s¡T.
Hê≥ø±˝À¢ q ÷, dæ ì e÷˝À¢ q ÷ q{Ï + #˚ y ês¡ T ‘· e T uÛ ≤ yê\T eT]+‘· Á | ü d ü T Œ ¤ ≥ +>±
ø£ì|æ+#·&ÜìøÏ, ‘êeTT <Ûä]düTÔqï bÕÁ‘·\ W∫‘ê´ìï bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ ‘·<äqT>∑TD+>±
eTTU≤ìøÏ s¡+>∑T\T y˚düT≈£î+{≤s¡T. Ç˝≤ eTTU≤ìøÏ s¡+>∑T y˚düTø√e&ÉeTH˚~ Äj·÷
bÕÁ‘·\qTã{Ïº ñ+≥T+~. nsTT‘˚ ø=ìï bÕÁ‘·\≈£î <ä+‘ê\qT ≈£L&Ü e÷]Ã #·÷|æ+#ê*‡q
nedüs¡y˚Ts¡Œ&ÉT‘·T+~. á H˚|ü<∏ä´+˝À <ä+‘ê\≈£î ÄVü‰s¡éTH˚ n+X¯+ yÓ\T>∑T˝ÀøÏ e∫Ã+~.
|ü⁄s¡Twüß\ <ä+‘ê\T ø=+‘· yÓTTq<˚* ñ+{≤sTT. Ád”Ô\ <ä+‘ê\T ø=+‘· >∑T+Á&É+>± ñ
+{≤sTT. Bì Ä<Ûës¡+>± <ä+‘ê\≈£î y˚Tø£|t y˚düTÔHêïs¡T. <ä+‘ê\T $]–b˛sTTq≥T¢ ñ
+&Ü\Hêï, <ä+‘ê\T eTØ ô|’øÏ e∫Ãq≥T¢ ø£ì|æ+#ê\Hêï, ø=ìï <ä+‘ê\T }&çb˛sTTq≥T¢
ñ+&Ü\Hêï yê{ÏøÏ Ä s¡ø£yÓTÆq y˚Tø£|t y˚j·Te#·TÃ. Ç˝≤ <ä+‘ê\≈£î y˚Tø£|t y˚j·T&ÜìøÏ
¬sõHé dæyÓT+{Ÿ nH˚ |ü<ësêúìï ñ|üjÓ÷–+∫ ªe÷ø£|tµ s¡÷bı+~+∫ ÇkÕÔs¡T. Bìì
Äj·÷ q≥T\T <Ûä]+∫ Ä bÕÁ‘·\qT b˛wækÕÔs¡T.
<ä+‘ê\T $]–q≥T¢ ø£ì|æ+#˚ e÷ø£|t

138

Dental Implantologist in Hyderabad

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dental Implantologist in Hyderabad

Uploaded by

Copyright:

Available Formats



      

  

Ñ¨O\˜ P~ÀQÍºxﬂ „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕ¿ã JÅ"å@∞¡

P~ÀQÆº Ñ¨i~°H}∆õ Ö’ ^ŒO`åÅ∞

`«~∞° "å`« Ñ¨à√◊ ¡ â◊√„ÉèOí KÕã≤ x„^ŒÑÙ¨ K«Û_»O =∞Ozk.

zH˜`û« U =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe?

„Ñ¨„H˜Ü∞« ZÖÏ LO@∞Ok?

Ñ¶O¨ Hõ#∆ Öò JÑ¨Ü

„ÉÏÔH\òû "Õ\ `˜ À KÕ™êÎ~∞° ?

ZÖÏ Ñ¨x KÕ™êÎ~Ú?

Vü‰*e⁄&é q≥T&ÉT {≤yéT≈Á L £ dtqT

Ñ¶O¨ Hõ#∆ Öò JÑ¨Ü

^ŒO`«, zQÆ∞à◊¡ ã¨=∞ã¨ºÅ∞

^ŒO`«"åº^Œ∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ =™êÎ~Ú?

W`«~° P~ÀQÆº ã¨=∞ã¨ºÅ∞?

™ÈÊ~üì û „_çOH±û Hˆ =∆ ∞^•Ü«∞Hõ=∂?

„Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ @∂`ü¿ÑãπÅì ∞

Ñ¨ÙzÛ# Ñ¨à‰¡◊ Ωõ ~°∂\ò HÔ <åÖò zH˜`û«

„\©\ò"∞≥ O\ò ZÖÏ KÕ™êÎ~∞° ?

BEFORE XRAY AFTER XRAY

QÆ~ƒ° xù ~À^èHŒ õ =∂„`«Å∞ "å_»∞`«∞O>Ë

|Ç≤Ï+¨µÅì ∞ PyáÈÜÕ∞ ^ŒâÖ◊ ’

eTTU≤ø£è‹˝À ø=ìï >√˝…H

JO^•xH©, ^ŒO`åÅH© ã¨O|O^èOŒ LO^• Jx „Ñ¨tﬂ¿ãÎ YzÛ`«OQÍ LO^Œ<Õ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊe.

ZÖÏ Hõ_`» å~°∞?

Ñ¨à‰¡◊ Ωõ „ã¨∂¯ J=ã¨~=° ∂?

YzÛ`«"∞≥ #ÿ J=∞iHõ JO>Ë?

K«H¯õ \˜ z~°∞#=Ùﬁ HÀã¨O...

^ŒO`« P~ÀQÆºO HÀã¨O...

c¡zOQ∑ J=ã¨~O° ZÑ¨C_»∞?

ÉÏO_çOQ∑ ZÖÏ KÕ™êÎ~∞° ?

ÉÏO_çOQ∑ =Å¡ LÑ¨Ü∂≥ QÍÅ∞

ÉÏO_çOQ∑ JO^Œ~∂° KÕ™êÎ~å?

ÉÏO_çOQ∑‰Ωõ U"≥∞#ÿ Ñ¨ikè LO^•?

^ŒO`åÅÃÑ· Kå~°Ö’¡ ~°HÍÅ∞

HÍOá⁄ã≤\ò ~Ô ã≤<£ qh~üû

zQÆ∞à◊¡ "åº^è∞Œ Å‰õΩ...

W\©=e HÍÅOÖ’ ^ŒO`« "≥^· ºŒ OÖ’ ÖË[~ü

zÇ¨ﬂÅ∞ ÅHõ}∆ ÏÅ∞ :

`«~K° ∞« QÍ <À~°∞ PiáÈ`«∞O>Ë...

T_çáÈ~Ú# Ñ¨à¡◊ ™ê÷#OÖ’ H˘`«Î "å\˜x ZÖÏ J=∞~°∞Û`å~°∞?

D zH˜`û« q^è•#O =ÚYºOQÍ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞. Jq...

áê~°=÷ _≥O@∂º~ü JO>Ë Uq∞\˜?

Hõ$„u=∞OQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕ¿ã Ñ¨à#¡◊ ∞ "Õ\ `˜ À KÕ™êÎ~∞° ?

Ñ¨x f~å? ™œO^Œ~º° =∂?

WOáê¡O\òû`À LÑ¨Ü∂≥ QÆO

|üdæ‘·q+˝À ∫>∑Tﬁ¯¢ yê´~ÛøÏ (EeHÓ’˝Ÿ ô|]jÓ÷&Ü+f…Æ{Ïdt) >∑T¬s’ eTT+<äT <ä+‘ê\T

^è∂Œ =∞áê#O =∂x"ÕÜ∞« _»O

'á⁄QÆ `åQÆ_O» =∂x"ÕÜ∂« e— Jx YzÛ`«"∞≥ #ÿ x~°Ü

^è∂Œ =∞áê#O =∂x`Õ HõeQˆ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞

^ŒO`åÅÃÑ· á⁄QÍ‰õΩ „Ñ¨ÉÏè =O

zÇ¨ﬂÅ∞ ÅHõ}∆ ÏÅ∞ :

`«~K° ∞« QÍ <À~°∞ PiáÈ`«∞O>Ë...

=∞Oz „|+π ZOK«∞HÀ=_»"∞≥ ÖÏ?

Z<åﬂà◊H¡ À™êi „|+π =∂~åÛe?

ZÖÏ „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe?

^ŒO`åÅ#∞ ZO`«¿ãÑ¨Ù „|+π KÕã∞¨ HÀ"åe?

u§≥q y˚\T, #·÷|ü⁄&ÉT y˚*‘√ HÓ’˝≤Hé <ësêìï eTè<äTe⁄>± |ü≥Tº≈£îì, <ä+‘êìøÏ

<ä+‘ê\T $]–q≥T¢ ø£ì|æ+#˚ e÷ø£|t

You might also like