GEBELİKTE DENGELİ BESLENME

(WORD Formatı)

Gebelik, insan yaşamında beslenmenin en önemli olduğu devrelerden biridir Sagliklı

beslenme ,annenin sağlıklı ve kaliteli bir gebelik dönemi geçirmesi,, bebeğin dünyaya yeterli
besin depolarını oluşturmuş ,ideal doğum ağırlığına ulaşmış bedensel ve zihinsel yönden
gelişimini tamamlamış olarak gelmesine neden olur.
Normal bir gebelik sürecinde annenin kendi gereksinimine ek olarak tükettiklerinin bebeğe
aktarılması için yaklaşık 9-12 kg alması yeterlidir. Bu artışı sağlayabilmek için gebelik
öncesine göre bir gebe ek olarak günlük 20 gr. protein, 15-20 mg. demir, 500 mg. kalsiyum
ve ortalama 300 kalorilik enerji almalıdır. Kilo alımı gebeliğin ilk üç ayında 1’er kg, ikinci ve
üçüncü üç aylarda ise ayda 1 ile 1,5 kg düzeyinde tutulmalıdır. Bir ay içinde 3 kilodan fazla
ağırlık artışı olan anne adayında diyet ve yeme alışkanlıkları gözden geçirilmelidir. Bununla
beraber, gebelik öncesi annenin ağırlığı da önemlidir.

Düşük kiloda olan anne adayının alması gereken kilo 12.5 ile 16 arasında değişebilir buna
göre annenin diyetine ortalama 350 -400 kalori ekleme yapılır. Fazla kilolu annenin diyetine
kalori eklemesi yapılmaz.Bu gebeler gebelik süresince 7kg ağırlık kazansalar dahi normal
kilolu bebek dünyaya getirebilirler. Gebeliğin 3. ayından sonra anne kesinlikle zayıflatılmaz.
Kısıtlanan enerji 1600 kalori/gün’ün altına indirilmez.

Çok zayıf gebelerde; yetersiz ve dengesiz beslenenlerde ,düşük ağırlıklı doğum, erken
doğum, ölü doğum, zihinsel ve bedensel özürlü doğumlar görülebilir. Annede anemi
(kansızlık), kemik ve diş kayıpları, preeklampsi, vücutta su tutulması (ödem), iş gücü kaybı,
halsizlik görülme oranı yüksektir.

Çok kilolu gebelerde ise hipertansiyon, şeker hastalığı, doğum güçlükleri gibi problemler
görülebilir. Bu nedenle anne adaylarının gebelik öncesi kontrolleri yapılması, gebe kaldıktan
sonra her ay beslenme ve kilo izlenmesinin yapılması gerekmektedir.
 İlk aylarında kilo alamayan gebeler endişelenebilirler. Aslında bu endişe çoğu zaman
gereksizdir. Çünkü bulantı ve kusmalar ile iştahsızlık problemleri ilk aylarda kilo almayı doğal
olarak engelleyebilir.Kimi zaman hastaların eline çeşitli diyetler verilmekte ve
belli beslenme programlarına zorlanmaktadırlar. Bazı gebeliğin özel durumları haricinde bu
tür yaklaşımların hiçbir bilimsel geçerliliği yoktur. Kadınları korkutarak sevmedikleri veya
tolere edemedikleri gıda maddelerini tüketmeye zorlamak kabul edilebilir bir yaklaşım
değildir. Bu tür diyetler ancak konunun uzmanı diyet uzmanı tarafından hastanın durumu göz
önüne alınarak, doktorunun önerileri doğrultusunda ve kişiye özel olarak hazırlanabilir.

BESLENME İÇİN ÖNERİLER

Önceden belirtildiği gibi gebelik diyet yapmak için uygun bir zaman değildir.Eğer anne
yeterli ve dengeli beslenmezse zayıflar.Bununla birlikte demir ve folik asit gibi vitamin
eksikliğine bağlı kansızlık (ANEMİ) oluşabilir.Bunu engellemek için yemeklerle birlikte çay ve
kahve içilmemelidir.Dahası fazla miktarlarda vücuda giren kafein, dolaşım sisteminizin
olumsuz etkilenmesine ve uykusuz kalmanıza neden olabilir.Yemeklerden en az 1-2 saat
sonra bir iki bardak açık veya limonlu çay içilmelidir.Bitki çaylarıda tüketilebilinir

Öğünlerde kırmızı et ,yumurta, yeşil yapraklı sebzeler,kuru baklagiller ve demirden

zengin yiyecek gruplarına yer veriniz.Sebzelerin ,makarna ve eriştenin, mercimek,
nohut,kuru fasulyenin haşlama sularını dökmeyiniz.Bunları önceden yıkayıp ıslattıktan sonra
pişiriniz.

Gebelik ne beslenme alışkanlıklarının nede damak zevkinin değiştirilmesini

gerektirmez. DENGELİ ve ÇEŞİTLİ beslenmek önemlidir. Yapacağınız tek şey doğal, taze ve
bol çeşitli besinler almaktır.Bu şekilde pek çok vitamin ve minerali almanız mümkün
olacaktır.

Günlük öğün sayınızı en az beş olacak şekilde tekrar ayarlayın öğünleriniz sık ve az
porsiyonlar halinde olmalıdır.Uzun süre aç kalmakta, tıka basa midenizi doldurmakta doğru
değildir Toplam alacağınız gıdayı üç öğün yerine beş ya da daha fazla öğünde yemek, erken
gebelikte bulantı şikayetlerinizi engellemede, gebeliğin geç dönemlerinde de mide yanması
ve şişkinlik şikayetlerinizi önlemede yardımcı olacaktır.

Konserve, beklemiş gıdalar ve içinde katkı maddeleri bulunarak saklanan gıdaları

tüketmemeye özen gösterin.

Aşırı yağlı, tatlı, baharatlı ve kalorili gıdalar yerine protein ve karbonhidrattan

zengin, yağ oranı düşük besin öğelerine yönelin. Unutmayın ki önemli olan sizin kilo almanız
değil bebeğin anne karnında yeterli şekilde beslenebilmesidir. Preeklampsi durumu veya riski
varsa protein alımınızı arttırmanız gerekebilir veya gebeliğe bağlı şeker hastalığı(gestasyonel
diabet) söz konusu ise diyetisyeninizin önereceği şekilde kalori kısıtlamasına gitmeniz
gerekebilir.

Gebelikte dışarıdan hap olarak alınması gereken iki madde folik asit ve demirdir.
Dengeli beslenebilen bir gebede bunlar harici vitamin veya mineral alımı gereksizdir. Eğer
gebeliğe bağlı bacak kramplarınız oluyorsa Magnezyum, preeklampsi riskiniz varsa
Kalsiyum’u ilave olarak doktorunuz size reçete edebilir.

Sentetik multivitamin hapları dengeli beslenemeyen gebelerde destekleyici olarak

verilebilse de doğal gıdaların hiçbir zaman yerini tutmayacaktır.

Mercimek bulgur karışımı yemekleri sık yiyin yanında portakal, mandalina, domates,
maydanoz, yeşil biber, taze soğan gibi C vitamininden zengin sebze ve meyveleri tüketiniz.

Gebeliğin ilk aylarında yapılan “Toxoplasma testleri” sonucunda vücudunuz bu

parazitle önceden hiç karşılaşmamışsa bazı önlemleri almanız şarttır. Özellikle kedi ve köpek
dışkılarıyla bulaşan bu rahatsızlık gebelik döneminde ortaya çıkarsa bebekte ölümcül veya
sakatlıklara yol açan problemlere neden olabilir. Toxoplasma özellikle iyi yıkanmamış sebze
ve meyveler ile iyi pişmemiş çiğ etlerden geçer.

Toxoplasma’dan korunmak için ; ellerinizi öğün önceleri düzgün şekilde yıkayınız.

Sebze ve meyveleri de tüketmeden önce uzun süreli yıkayınız.iyi yıkanmamış sebze ve
meyvelerde kalabilecek böcek bakteri ve kurt gibi canlıların gebe sağlığını bozabileceği
unutulmamlıdır. Evinizde kedi veya köpek besliyorsanız aşılarını ihmal etmeyin, onlara da çiğ
et vermeyin ve yakın temastan kaçının. Çiğ veya iyi pişmemiş et ve et ürünlerinden(salam
,sosis v.b.) kaçının. Toxoplasma ülkemizde özellikle çiğ etlerin yoğun olarak tüketildiği doğu
ve güneydoğu Anadolu bölgelerinde sık olarak görülmektedir.

Beslenmede suyu asla ihmal etmeyin. Günde en az 8-10 bardak su için. Yaz
aylarında bu miktar 15 bardağa kadar çıkılabilir. Özellikle ileri aylarda kabızlık şikayeti varsa
bol su içerek, kabuğu ile yenen meyveleri tüketerek, her öğünde sebze ile salataya yer
vererek ve yürüyüş yaparak bu sorunun önüne geçebilirsiniz.

Günde 1-2 bardak süt içmeniz gebelikte ortaya çıkan kalsiyum kayıplarını yerine
koymak içindir. Süt içemiyorsanız yoğurt veya ayran tüketiniz. Peynir veya çökelek de
tüketebilirsiniz. Süt ve süt ürünlerinin pastörize olmasına dikkat edin.Kalsiyum ve D
vitamininin yetersiz alımına bağlı olarak annede diş ve ileri dönemlerde kemik
problemleri,bebekte doğumdan sonra Osteomalazi- Raşitizm gibi kemik rahatsızlıkları
görülebilir.

Yemeklerde iyotlu tuz kullanınız. Özellikle son aylarda oluşan ödemlerin azaltılması
amacıyla bu dönemlerde tuzu azaltın veya kesin. Yüksek tansiyon (hipertansiyon) varsa
yemekleri tuzsuz pişirin.Turşu, zeytin, konserve gibi salamura yiyecekleri öğünden kaldırın.

Genelde sabahları yataktan kalkınca başlayan bulantılarda bir dilim peynir, bir iki
grissini rahatlık sağlayabilir. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında olan bu bulantı ve kusmalardan
kendinizi korumak için bu dönemde katı, kuru ve yağsız gıdaları tercih edin. Mutfak
kokularından ve ağır parfümlerden uzak durun. Bu dönemde tuzlu kraker, patates haşlaması,
leblebi ve bisküvi türü gıdaları alarak şikayetinizle baş edebilirsiniz. Az ve de sık yemeyi
unutmayın.

Yoğun sigara kullanımı sonucu sigaradan alınan nikotin ve karbonmonoksid

gelişmekte olan bebeğe de zarar verir Sigara kullanımı ile annede iştahsızlık olacağı için
annenin beslenmesinde de yetersizlik ve hamilelik süresince alınması gereken kiloda eksiklik
olur. Bunların tamamı bebeğe gelişme azlığı ve düşük doğum ağırlığı olarak geri döner. Bu
durum bebeğinizde ciddi sağlık problemlerine neden olabilir.

Hamileliğiniz süresince alkol almayın. Alkol merkezi sinir sistemini baskılar ve

vücuttaki pek çok organa zarar verir. Bebeğinizin minik boyutları ve henüz gelişmekte olan
sistemi, alkolün size verebileceği hasardan çok daha fazlasını bebeğe vermesine neden olur.
Yoğun alkol kullanımı bebekte beyin hasarı ve zeka geriliğine neden olur. Bebeğin normal
gelişimi de bozulur ve daha zayıf ve küçük kalır.

Günlük beslenmenizin büyük bir bölümünü oluşturması gereken lifli (posalı)

yiyecekler, gebelikte sık görülen kabızlığın ve bağırsak tembelliğinin önlenmesinde çok
yararlıdır. Genellikle tüm sebze ve meyveler lif açısından zengindir. Her gün bolca
yiyebilirsiniz. Kepekli besinler de lif içerir, ancak demir ve vitamin gibi besin ögelerinin
bağırsaklardan emilimini azalttığından dikkatli tüketilmelidir. Lifli gıdalar en sık olarak kepekli
ekmek, yulaf ezmesi, barbunya, kepekli makarnalar, kayısı, kuru üzüm, bezelye, pırasa,
esmer pirinç, ahududu, kuruyemişte bol miktarda vardır.

HANGİ BESİN KAYNAKLARI NE İŞE YARAR?

Et, yumurta, kuru baklagiller: Beyin, kas, kemik ve dişlerin gelişimi ve kan yapımında
görevlidir. Protein ve demir gereksinimini karşılarlar.

Süt ve süt ürünleri: Kemik, diş gelişimi ve büyüme ile görevlidirler. Protein ve kalsiyum
kaynağıdırlar.

Sebze ve meyveler: Büyüme ve gelişme için vitamin ve mineralleri sağlarlar.

Tahıllar: Kalori ve B grubu vitaminleri içerdiklerinden büyüme ve gelişmeye için

önemlidirler.

Yağ ve şekerler : Sadece enerji içerirler ve enerji açığını kapatırlar.

GEBE BİR KADININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENEBİLMESİ İÇİN BİR GÜNDE

ALMASI GEREKEN YİYECEK MİKTARLARI
Doğru beslenme ve gebelik durumunun özellikleri nedeniyle gereksinmelerin çeşitli
yiyecek guruplarından sağlanması gerekir.Besin öğeleri vücudumuzda çeşitli görevler
yaparlar. Aynı görevleri yapan yiyeceklerden besin grupları oluşturulmuştur. Grup
seçeneklerinden birini tüketmiyorsanız bir diğerini yiyerek de doğru beslenebilirsiniz.

BESİN MİKTARI

3 Su Bardağı süt veya yoğurt

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
2 kibritkutusu peynir (60gr) veya çökelek
 1 yumurta

ET,YUMURTA, KURU 1 porsiyon et, balık, tavuk, hindi (120gm.)

BAKLAGİLLER veya

2 tabak kuru baklagil yemeği (120gm)

2 porsiyon pişmiş taze sebze

3 porsiyon çiğ taze sebze

TAZE SEBZE VE MEYVELER

4-5 adet orta boy meyve veya taze meyve

suyu
4-6 ince dilim ekmek

TAHILLAR 1 porsiyon pilav veya makarna

1 porsiyon çorba
YAĞLAR 3-4 silme tatlı kaşığı sıvı yağ
ŞEKERLER 1-2 yemek kaşığı bal veya pekmez

Örnek Yemek Listesi

SABAH:
1 bardak süt,
1 yumurta,
1 dilim peynir,
1 dilim ekmek,
1 domates, 1 salatalık, maydanoz, yeşil biber, dereotu v.b

ARA ÖĞÜN:
1 meyve,
1 bardak ayran,
1 ince dilim ekmek
ÖĞLE:
1 Porsiyon etli kurubaklagil yemeği
1 porsiyon pilav veya makarna
1 bardak ayran
1 porsiyon salata,
1 orta dilim ekmek,
1 adet meyve

ARA ÖĞÜN:
1 dilim ekmek,
1 dilim peynir,
domates ve salatalık,
1meyve

AKŞAM:
1 porsiyon et, balık, tavuk (sebzeli)
1 porsiyon zeytinyağlı sebze yemeği 1 bardak ayran,
1 porsiyon salata , 1orta dilim ekmek

GECE:
1 su bardağı süt veya 1 porsiyon sütlü tatlı
1 porsiyon meyve

Kahvaltıda veya ara öğünlerde 5 zeytin, 1 tatlı kaşığı bal, pekmez, reçel tüketilebilir. 1
porsiyon meyve, 1orta boy elma, portakal veya küçük bir salkım üzüm, ince bir dilim karpuz
veya kavun, yarım muz veya greyfrut olabilir.

“Sonuç olarak; İnsan yaşamında beslenmenin çok önemli ve çok özel olduğu devrelerden
biri olan gebelik, anneye topluma sağlıklı bireyler kazandırma sorumluluğunu vermiştir.
Gebelik süresince bebek iyi beslensin diye fazla ve dengesiz beslenmek doğru olmadığı gibi
doğum sonrası eski görünüme kolayca ulaşmak için az yemek de doğru değildir. Temel
prensip; Anne karnındaki bebeğin yeterince yararlanacağı doğru ve dengeli beslenmedir