101 Điều Thú Vị Về Trái Đất

101
Điều Thú Vị Về Trái Đất
Nguồn sưu tập
Chia sẽ ebook : http://downloadsachmienphi.com/

Tham gia cộng đồng chia sẽ sách :
Fanpage : https://www.facebook.com/downloadsachfree
Cộng đồng Google : http://bit.ly/downloadsach

Chú ng ta đang song trê n mộ t quả cau đay những đieu kỳ quặ c và độ c đá o. Thực chat nó
khô ng phả i hı̀nh cau mà là mộ t hà nh tinh hoang dạ i, lon nhon những ngọ n nú i lửa lụ i tà n, rung
chuyen bởi cá c trậ n độ ng đat kinh hoà ng, ngậ p chı̀m trong những cơn đạ i hong thuỷ. Nhưng
đâ u mới là đieu toi tệ nhat?
Mộ t so thung lũ ng củ a trá i đat chı̀m sâ u dưới bien. Nhieu ngọ n nú i lạ i vươn choi lê n trê n lớp
khô ng khı́ mỏ ng. Bạ n có the nê u tê n điem thap nhat trê n trá i đat? Đı̉nh cao nhat? Bạ n có biet
đường và o trung tâ m trá i đat là bao xa và có gı̀ ở đó ? Nơi nó ng nhat, lạ nh nhat, khô nhat, lộ ng
gió nhat là ở đâ u?
Những câ u trả lời sau do SPACE.com phoi hợp với To chức khả o sá t địa chat Mỹ (USGS),
cù ng Hiệ p hộ i khı́ quyen và đạ i dương quoc gia Mỹ, cung cap.
1. Nơi nà o nó ng nhat trê n trá i đat?
Thung lũ ng chet.
Thung lũ ng chet.
Neu bạ n đoá n là Thung lũ ng chet ở California, Mỹ, thı̀ bạ n hoà n toà n sai. El Azizia ở Libya đã
đạ t được nhiệ t độ kỷ lụ c 57,8 độ C và o 13/9/1922. Thung lũ ng chet chı̉ đạ t 56,6 độ C và o
10/7/1913.
2. Nơi lạ nh nhat trê n the giới?
Ơ rat xa, nhiệ t độ thap nhat từng đo được trê n trá i đat là -89 độ C ở Vostok, Nam Cực, và o
ngà y 21/7/1983.
3. Cá i gı̀ tạ o nê n sam sé t?
Neu bạ n đoá n rang "tia chớp" thı̀ cũ ng xin bá i phụ c. Nhưng có mộ t câ u trả lời sá ng tỏ hơn.
Khô ng khı́ xung quanh tia chớp bị hâ m nó ng lê n gap 5 lan nhiệ t độ củ a mặ t trời. Sự hâ m nó ng
độ t ngộ t nà y khien khô ng khı́ nở ra nhanh hơn toc độ củ a â m thanh, là m cho khô ng khı́ xung
quanh bị né n lạ i và tạ o nê n shock wave, chú ng ta nghe thay như tieng sam.
4. Đá có the noi trê n nước?
Trong những đợt phun trà o nú i lửa, lớp khı́ bị ban ra mạ nh mẽ từ dung nham tạ o nê n mộ t
loạ i đá sủ i bọ t gọ i là đá bọ t, chứa đay cá c bong bó ng khı́. Mộ t so hò n đá nà y có the noi trê n mặ t
nước.
5. Đá có the to lê n khô ng?
Có , nhưng theo dõ i quá trı̀nh nà y thı̀ cò n chá n hơn là xem sơn khô . Những hò n đá nà y (iron-
manganese crusts) lớn lê n trê n cá c ngọ n nú i ở dưới bien. Chú ng ket tủ a chậ m rã i vậ t chat từ
nước bien, to lê n khoả ng 1 mm trong 1 triệ u nă m. Mó ng tay củ a bạ n cũ ng mọ c lê n từng đó
trong 2 tuan.
6. Bao nhiê u lượng bụ i từ khô ng trung rơi xuong trá i đat moi nă m?
Con so nà y vô định, nhưng USGS cho rang có ı́t nhat 1.000 triệ u gram, tức là khoả ng 1.000
tan vậ t chat rơi và o bau khı́ quyen moi nă m và hạ cá nh xuong be mặ t trá i đat.
7. Bụ i có the bay bao xa trong gió ?
Mộ t nghiê n cứu và o nă m 1999 cho biet bụ i từ châ u Phi đã tı̀m đường tới Florida và khien
nhieu nơi ở bang nà y vượt giới hạ n chat lượng khô ng khı́ cho phé p do Uỷ ban bả o vệ mô i
trường Mỹ quy định. So bụ i đó được những cơn gió lớn ở Bac Phi đó n đường và đưa lê n cao
6.100 m, nơi đó bụ i lạ i gặ p gió mậ u dịch và được đưa qua bien. Bụ i từ Trung Quoc cũ ng đã vượt
đạ i dương tı̀m sang Bac Mỹ.
8. Thá c nước cao nhat the giới ở đâ u?
Thá c Thiê n than.
Thá c Thiê n than.
Thá c Thiê n than (Angel Falls) ở Venezuela, chả y từ độ cao 979 m.
9. Hai thà nh pho lớn nà o củ a Mỹ sẽ bị nhậ p và o nhau?
Khe nứt San Andreas chạ y theo hướng bac nam đang phâ n tá ch với toc độ 5 cm/nă m, khien
cho Los Angeles tien gan ve San Francisco. Ước đoá n Los Angeles sẽ trở thà nh khu vực ngoạ i ô
củ a thà nh pho bê n Vịnh trong 15 triệ u nă m nữa.
10. Trá i đat có phả i hı̀nh cau?
Do hà nh tinh củ a chú ng ta xoay trò n và linh hoạ t hơn bạ n có the tưởng tượng, nó phı̀nh ra ở
phan giữa, tạ o nê n hı̀nh giong như quả bı́ ngô . Cho phı̀nh ra nà y đang giả m dan qua hà ng the
kỷ, nhưng nay bong nhiê n nó lạ i phá t trien. Chı́nh sự bă ng tan ngà y cà ng nhieu trê n trá i đat
chı́nh là nguyê n nhâ n khien và nh xı́ch đạ o nở ra.
Trọ ng lực trê n sao Hỏ a bang 38% trọ ng lực trá i đat, tı́nh ở mực nước bien. Vı̀ the, mộ t người
nặ ng 100 kg trê n trá i đat sẽ nặ ng 38 kg trê n sao Hoả . Tuy vậ y, theo những ke hoạ ch hiệ n thời
củ a NASA thı̀ phả i mat hà ng thậ p kỷ nữa con so nà y mới được kiem chứng.
12. Mộ t nă m trê n sao Hỏ a dà i bao nhiê u?
Nó đú ng bang mộ t nă m, neu bạ n đen từ sao Hỏ a. Nhưng đoi với người trá i đat, nó gan như
dà i gap đô i. Hà nh tinh đỏ mat 687 ngà y đe quay quanh mặ t trời, so với 365 ngà y củ a trá i đat.
13. Mộ t ngà y trung bı̀nh trê n sao Hỏ a dà i bao nhiê u?
Người sao Hỏ a có the ngủ (hoặ c là m việ c) nhieu hơn nửa tieng moi ngà y so với bạ n. Mộ t
ngà y trê n sao Hỏ a dà i 24 giờ 37 phú t, so với 23 giờ 56 phú t trê n trá i đat. Mộ t ngà y trê n bat cứ
hà nh tinh nà o thuộ c hệ mặ t trời được tı́nh bang thời gian nó tự xoay trò n đú ng mộ t vò ng trê n
trụ c, tức là là m cho mặ t trời nhô lê n và o buoi sá ng và lặ n xuong và o buoi toi.
14. Nú i lửa nà o lớn nhat?
Nú i lửa Mauna Loa.
Nú i Mauna Loa ở Hawaii chiem danh hiệ u nà y trê n trá i đat. Nó cao 15,2 km tı́nh từ châ n nú i
nam ở dưới đá y bien. Nhưng ngọ n nú i Olympus Mons trê n sao Hoả cò n vı̃ đạ i hơn - nó xuyê n
thủ ng bau trời hà nh tinh đỏ với độ cao 26 km. Nen mó ng củ a ngọ n nú i nà y có the bao phủ hau
như toà n bộ bang Arizona, Mỹ.
15. Trậ n độ ng đat gâ y thiệ t mạ ng nhieu nhat từ trước tới nay?
Kỷ lụ c ve trậ n độ ng đat than chet xả y ra và o nă m 1557 ở Trung Quoc. Nó giá ng xuong khu
vực nơi người dâ n chủ yeu song trong những hang độ ng bang đá . Dã y đá sụ p đo, giet chet
khoả ng 830.000 người. Mộ t trậ n địa chan kinh hoà ng khá c cũ ng đo xuong Đường Sơn, Trung
Quoc và o nă m 1976. Hơn 250.000 người thiệ t mạ ng.
16. Trậ n độ ng đat mạ nh nhat trong giai đoạ n gan đâ y?
Trậ n độ ng đat xả y ở ngoà i bien Chile và o nă m 1960 có cường độ 9,6 richter và gâ y ra vet nứt
dà i 1.600 km. Mộ t trậ n độ ng đat như vậ y xả y ra tạ i mộ t thà nh pho lớn có the là m tan tà nh
những cô ng trı̀nh có kỹ thuậ t xâ y dựng hiệ n đạ i nhat.
17. Trậ n độ ng đat nà o kinh hoà ng hơn: Kobe (Nhậ t Bả n) hay Northridge, California (Mỹ )?
Trậ n độ ng đat ở Northridge và o nă m 1994 mạ nh 6,7 độ richter và là m 60 người chet, 6.000
người bị thương, thiệ t hạ i hơn 40 tỷ USD. Trậ n độ ng đat ở Kobe và o nă m 1995 có cường độ 6,7
richter và giet chet 5.530 người. Khoả ng 37.000 người bị thương và nen kinh te that thoá t 100
tỷ USD.
18. Khoả ng cá ch tới trung tâ m trá i đat là bao xa?
Khoả ng cá ch từ be mặ t trá i đat tới trung tâ m là gan 5.955 km. Hau het thà nh phan trá i đat là
chat lỏ ng. Cho vỏ ran nhat củ a hà nh tinh chı̉ dà y khoả ng 66 km - mỏ ng hơn vỏ củ a mộ t quả tá o,
tı́nh theo tỷ lệ tương đương.
Nú i Everest.
19. Ngọ n nú i cao nhat the giới?
Nú i Everest ở Nepal cao gan 9 km trê n mực nước bien.
20. Mặ t tră ng đã bao giờ gan hơn the nà y chưa?
Nó đã từng gan hơn rat nhieu. Mộ t tỷ nă m trước đâ y, mặ t tră ng nam trong mộ t quỹ đạ o nhỏ
hơn, chı̉ mat khoả ng 20 ngà y đe quay quanh chú ng ta. Mộ t ngà y trê n trá i đat hoi đó dà i 18
tieng. Hiệ n mặ t tră ng van tien ra xa, khoả ng 4 cm/nă m. Trong khi đó vò ng quay củ a trá i đat lạ i
chậ m lạ i, khien cho ngà y ké o dà i ra. Trong tương lai xa, mộ t ngà y trê n trá i đat sẽ dà i 960 tieng!
Dò ng sô ng Nile.

21. Điem cạ n thap nhat trê n trá i đat?
Bờ bien Chet ở Trung Đô ng thap 400 m dưới mặ t bien. Vị trı́ thứ 2 là Bad Water ở Thung
lũ ng Chet, California, ở vị trı́ 86 m dưới mặ t bien.
22. California đang chı̀m dan?
Thực te là mộ t so phan củ a bang nà y đang bị như vậ y. Sự xê dịch lê n xuong củ a mộ t so ho
nước tự nhiê n ở dưới mặ t đat đang khien cho California lú n xuong 11cm/nă m. Cá c hệ thong
nước và cong ngam có the bị đe doạ .
23. Con sô ng dà i nhat?
Sô ng Nile ở châ u Phi dà i 6.695 km.
24. Bang chịu nhieu độ ng đat nhat ở Mỹ ?
Alaskathường xuyê n phả i chịu mộ t trậ n độ ng đat mạ nh 7 độ richter moi nă m, và mộ t cơn
độ ng đat mạ nh hơn 8 độ richter trung bı̀nh sau 14 nă m. Florida và North Dakota chịu ı́t độ ng
đat nhat ở Mỹ.
25. Nơi khô hạ n nhat trê n the giới?
Vù ng Arica ở Chile chı̉ có 0,76 mm lượng mưa moi nă m. Với lượng đó can mat mộ t the kỷ đe
hứng đủ mộ t tá ch cà phê .
26. Cá i gı̀ gâ y ra sụ t lở đat?
Lượng mưa don dậ p trong mộ t giai đoạ n ngan có the gâ y ra cá c dò ng chả y bù n và rá c thả i
với toc độ cao. Lượng mưa dam de ké o dà i trong mộ t thời gian dà i lạ i tạ o ra những vụ lở đat
lớn từ từ. Moi nă m, nước Mỹ thiệ t hạ i 2 tỷ USD do sụ t lở đat. Trong mộ t trậ n bã o kỷ lụ c ở San
Francisco và o thá ng 1/1982, khoả ng 18.000 dò ng chả y rá c thả i hı̀nh thà nh trong mộ t đê m.
Thiệ t hạ i tà i sả n lê n tới 66 triệ u USD cù ng 25 người chet.
27. Bù n chả y với toc độ bao nhiê u?
Những dò ng chả y như thá c bù n có the di chuyen với toc độ 160 km/giờ.
28. Vậ t chat trong lò ng trá i đat cũ ng chả y?
Bạ n đoá n đú ng roi đay. Nă m 1999, cá c nhà khoa họ c tı̀m thay vậ t liệ u tan chả y trong lõ i trá i
đat chả y theo cá c dò ng xoá y mà sức mạ nh củ a nó tương tự như bã o loc.
29. Nơi am ướt nhat trê n trá i đat?
Lloro, Colombia có lượng mưa trung bı̀nh hà ng nă m là hơn 13 m, gap 10 lan những thà nh
pho am nhat ở châ u Au hoặ c Mỹ.
30. Trá i đat có chuyen qua cá c thời kỳ khá c nhau như mặ t tră ng?
Từ sao Hoả , có the nhı̀n thay trá i đat chuyen qua cá c giai đoạ n khá c nhau (cũ ng như chú ng
ta nhı̀n thay sao Kim thay đoi). Trá i đat nam trong quỹ đạ o củ a sao Hoả và khi 2 hà nh tinh
cù ng di chuyen qua mặ t trời, á nh sá ng mặ t trời chieu xuong hà nh tinh củ a chú ng ta theo mộ t
gó c khá c.
Grand Canyon.
31. Hẻ m nú i lớn nhat sao Hỏ a? Grand Canyon được coi là hệ thong hẻ m nú i lớn nhat the
giới, dà i 446 km. Nhưng hẻ m nú i Valles Marineris trê n sao Hoả cò n dà i tới 4.800 km. Neu đặ t
trê n bả n đo nước Mỹ, nó sẽ ké o dà i từ New York tới Los Angeles. Vet sẹ o khong lo trê n be mặ t
hà nh tinh đỏ nà y sâ u tới 8 km.
32. Hẻ m nú i sâ u nhat ở Mỹ ?
Hẻ m nú i Hells dọ c theo biê n giới Oregon - Idaho sâ u hơn 2,4 km. Trong khi đó , Grand
Canyon sâ u khô ng quá 2 km.
33. Trá i đat có phả i là hà nh tinh đá lớn nhat trong hệ mặ t trời?
Hoà n toà n đú ng như vậ y. Đường kı́nh trá i đat tạ i đường xı́ch đạ o là 12.756 km. Sao Kim là
12.104 km. Sao Hoả và sao Thuỷ nhỏ hơn rat nhieu. Sao Diê m Vương cũ ng là hà nh tinh đá
nhưng quá nhỏ .
34. Có bao nhiê u nú i lửa từng hoạ t độ ng trê n trá i đat?
Có khoả ng 540 nú i lửa trê n mặ t đat từng phun trà o. Khô ng ai biet rõ có bao nhiê u nú i lửa ở
dưới bien đã hoạ t độ ng từ trước tới nay.
35. Khô ng khı́ bao gom chủ yeu là ô xy?
Bau khı́ quyen củ a trá i đat chiem 80% là nitơ. Phan cò n lạ i chủ yeu là ô xy, với mộ t lượng rat
nhỏ cá c tạ p chat khá c.
36. Thá c nước cao nhat ở Mỹ ?
Thá c Yosemite ở California cao 739 m.
37. Bao nhiê u phan tră m lượng nước trê n the giới nam ở đạ i dương?
Khoả ng 97%. Đạ i dương chiem 2/3 be mặ t trá i đat, đieu đó có nghı̃a là neu có mộ t thiê n
thạ ch va và o trá i đat thı̀ nó sẽ ban tung toé .
38. Vù ng đat nà o chứa lượng nước ngọ t lớn nhat trê n the giới?
Gan 70% lượng nước ngọ t trê n trá i đat nam trong cá c tả ng bă ng ở Nam cực và Greenland.
So cò n lạ i nam trong bau khı́ quyen, sô ng suoi, mạ ch nước ngam và chiem chı̉ khoả ng 1%.
39. Đạ i dương lớn nhat trê n trá i đat?
Thá i Bı̀nh Dương bao phủ mộ t diệ n tı́ch rộ ng 165 triệ u km2, lớn hơn gap 2 lan Đạ i Tâ y
Dương. Nó có độ sâ u trung bı̀nh là 3,9 km.
40. Tạ i sao trá i đat lạ i hau như khô ng có miệ ng ho, trong khi mặ t tră ng lạ i lo cho?
Trá i đat hoạ t độ ng tı́ch cực hơn ve mặ t địa lý và thời tiet. Mộ t so miệ ng ho và i triệ u tuoi đã
được bao phủ bởi thực vậ t, bien đoi qua độ ng đat và lở đat, cù ng với những hiệ n tượng mưa
gió . Trong khi đó mặ t tră ng khá yê n tı̃nh ve mặ t địa lý và hau như khô ng có thời tiet, nê n cá c
miệ ng ho trê n đó van nguyê n sơ qua hà ng tỷ.
Bien Chet.
Bien Chet.
41. Vù ng đat lien thap nhat trê n trá i đat? Bờ bien Chet, nam giữa Israel và Jordan, nam ở độ
sâ u 394 m dưới mực nước bien.
42. Ho lớn nhat the giới? Cả ve kı́ch cỡ và dung lượng là Caspian Sea, nam giữa đô ng nam
châ u Au và tâ y A.
43. Nơi có nhieu độ ng đat và phun trà o nú i lửa nhat trê n trá i đat?
Hau het xả y ra dọ c theo ranh giới củ a hà ng chụ c mả ng thạ ch quyen khong lo trô i noi trê n be
mặ t trá i đat. Mộ t trong những và nh đı̃a nơi độ ng đat và phun trà o nú i lửa xả y ra nhieu nhat là
quanh Thá i Bı̀nh Dương, thường được gọ i là Và nh đai lửa Thá i Bı̀nh Dương. Nó gâ y ra cá c vụ
chan độ ng và nung nó ng trả i dà i từ Nhậ t Bả n tới Alaska và Nam Mỹ.
44. Bê n trong trá i đat nó ng đen mức nà o?
Nhiệ t độ củ a trá i đat tă ng 20 độ C cứ sau moi km tien sâ u và o trong. Gan trung tâ m, nhiệ t độ
lê n tới ı́t nhat 3.870 độ C.
Bien Caspian - ho lớn nhat the giới.
Bien Caspian - ho lớn nhat the giới.
45. Ba quoc gia có so nú i lửa hoạ t độ ng lớn nhat trong lịch sử?
Indonesia, Nhậ t Bả n và Mỹ, theo thứ tự giả m dan ve mức độ hoạ t độ ng.
46. Có bao nhiê u người trê n the giới đoi mặ t với thả m họ a từ nú i lửa?
Và o nă m 2000, cá c nhà khoa họ c đã ước tı́nh nú i lửa sẽ gâ y ra thả m họ a rõ rệ t cho ı́t nhat
500 triệ u người, tương đương với dâ n so toà n the giới và o đau the kỷ 17.
47. Nguon nà o chứa lượng nước ngọ t lớn nhat toà n cau: ho, suoi hoặ c nước ngam?
Nước ngam chứa tới 30 lan lượng nước so với tat cả cá c ho nước ngọ t, và gap 3.000 lan
lượng nước ở sô ng, suoi trê n toà n cau. Nước ngam được chứa trong cá c tang ngậ m nước tự
nhiê n ở dưới mặ t đat.
48. Vụ độ ng đat nà o lớn hơn, nă m 1906 ở San Francisco hay 1964 ở Anchorage, Alaska?
Trậ n độ ng đat ở Anchorage mạ nh 9,2 độ richter, trong khi cơn địa chan ở San Francisco có
cường độ 7,8 richter.
49. Vụ độ ng đat nà o kinh hoà ng hơn ve so người thiệ t mạ ng và tà i sả n: độ ng đat nă m 1906 ở
San Francisco hay 1964 ở Anchorage?
Trậ n độ ng đat ở San Francisco đứng đau. Nó gâ y ra 700 cá i chet so với 114 củ a trậ n độ ng
đat ở Anchorage. Thiệ t hạ i ve tà i sả n ở San Francisco cũ ng lớn hơn, do hoả hoạ n đã phá huỷ
hau het cá c cô ng trı̀nh bang go thời đó .
50. Có phả i nhâ n trá i đat là ran?
Phan bê n trong nhâ n trá i đat được coi là ran. Nhưng phan bê n ngoà i củ a nhâ n lạ i tan chả y.
Cá c nhà khoa họ c van chưa tı̀m ra được hợp chat chı́nh xá c củ a nó .
Só ng than.
Só ng than.
51. Có phả i toà n bộ trá i đat xoay trò n theo mộ t toc độ ?
Phan lõ i ran bê n trong - lượng sat khong lo tương đương với kı́ch cỡ củ a mặ t tră ng - xoay
nhanh hơn phan bê n ngoà i củ a lõ i sat là chat lỏ ng.
52. Có bao nhiê u người chet vı̀ nú i lửa trong 500 nă m qua?
It nhat là 300.000 người. Từ nă m 1980 đen 1990, nú i lửa đã là m thiệ t mạ ng ı́t nhat 26.000
người.
53. Bao nhiê u be mặ t trá i đat gom đá nú i lửa?
Cá c nhà khoa họ c ước tı́nh hơn 3/4 be mặ t trá i đat là đá nú i lửa - đá phun trà o từ nú i lửa hay
đá tan chả y dưới be mặ t trá i đat.
54. Độ ng đat có the gâ y ra só ng than?
Đú ng, neu trậ n độ ng đat bat nguon từ dưới đá y bien. Gan tâ m chan, đá y bien dâ ng lê n hạ
xuong, đay nước lê n xuong. Nhịp điệ u nà y tạ o ra là n só ng toả ra mọ i hướng. Mộ t cơn só ng than
có the rat to nhưng khá thap ở dưới nước sâ u. Khi gan đen bờ nó vọ t lê n và có the đạ t tới chieu
cao củ a cá c toà nhà cao tang. Thiê n thạ ch cũ ng có the gâ y ra só ng than.
55. Có phả i só ng than đeu là những đợt só ng cao khi nó đo và o bờ bien?
Khô ng, ngược lạ i với hı̀nh ả nh nghệ thuậ t ve só ng than, hau het khô ng tạ o thà nh cá c là n
só ng khong lo mà chú ng giong như cá c đợt thuỷ trieu nhanh và lớn.
56. Bao nhiê u phan đat lien trê n trá i đat là sa mạ c?
Khoả ng 1/3.
57. Nơi sâ u nhat trong đạ i dương?
Độ sâ u lớn nhat là 11 km ở Rã nh Mariana, thuộ c Thá i Bı̀nh Dương, gan Nhậ t Bả n.
58. Toc độ gió cao nhat thu được từ trước đen nay?
Trước đâ y người ta van cho rang gió thoi nhanh nhat là 372 km/giờ ở Mounth Washington,
New Hampshire và o ngà y 12/4/1934. Nhưng và o thá ng 5/1999 ở Oklahoma, cá c nhà nghiê n
cứu thu được vậ n toc gió là 513 km/giờ. Đe so sá nh, gió trê n sao Hả i vương có toc độ 1.448
km/giờ.
59. Có bao nhiê u lượng nước ngọ t được trữ trê n trá i đat?
Hơn 2 triệ u dặ m khoi nước ngọ t lưu trữ trê n hà nh tinh, nửa trong so đó nam trong khoả ng
800 m trê n be mặ t trá i đat.
60. Trá i đat bao nhiê u tuoi?
Hà nh tinh củ a chú ng ta hơn 4,5 tỷ tuoi, trẻ hơn mặ t trời mộ t ı́t. Bang chứng mới đâ y (*)cho
thay trá i đat thực ra hı̀nh thà nh sớm hơn rat nhieu, khoả ng 10 triệ u nă m sau mặ t trời.
(*)Trá i đat già hơn chú ng ta tưởng

Hệ mặ t trời.
Cá c hà nh tinh thuộ c phan trong thá i dương hệ - gom sao Thủ y, sao Kim, trá i đat, sao Hỏ a -
đã bat đau hı̀nh thà nh trong khoả ng 10.000 nă m, sau khi những cuộ c bù ng phá t nă ng lượng
củ a mặ t trời khởi độ ng và o 4,5 tỷ nă m trước. Và trá i đat chı́nh thức trở thà nh mộ t thiê n the
khoả ng 10 triệ u nă m sau sự ra đời củ a mặ t trời, sớm hơn rat nhieu so với suy nghı̃ trước đâ y.
Tá c giả nghiê n cứu Stein B. Jacobsen cho biet và o giai đoạ n thô i nô i, mặ t trời được bao phủ
bởi cá c đá m khı́ và gas. Đá m vậ t chat nà y từ từ ket khoi thà nh những mả ng lớn dan lê n. Cuoi
cù ng, chú ng hı̀nh thà nh nê n 4 hà nh tinh thuộ c phan trong củ a hệ mặ t trời.
Trong vò ng 10 triệ u nă m, trá i đat đã đạ t được 64% kı́ch cỡ hiệ n tạ i củ a nó và là thiê n the
thong trị trong vò ng 150 triệ u km tı́nh từ mặ t trời.
Sự kiệ n lớn cuoi cù ng trong quá trı̀nh hı̀nh thà nh củ a trá i đat là sự va chạ m với mộ t thiê n
the có kı́ch thước củ a sao Hoả , xả y ra khoả ng 30 triệ u nă m sau khi mặ t trời ra đời. Vụ va đậ p
dữ dộ i nà y đã boi thê m hà ng triệ u tan vậ t chat và o trá i đat. Mộ t so vậ t chat rơi và o quỹ đạ o củ a
trá i đat và hı̀nh thà nh nê n mặ t tră ng.
Mộ t cuộ c phâ n tı́ch trước đâ y trê n chat đong vị củ a vỏ trá i đat cho thay hà nh tinh nà y đã ra
đời 50 triệ u nă m trước, sau khi mặ t trời hı̀nh thà nh. Nhưng Jacbosen cho biet cuộ c phâ n tı́ch
dữ liệ u (**) cũ ng ủ ng hộ giả thuyet rang trá i đat hı̀nh thà nh sớm hơn rat nhieu.
(**)Trá i đat hı̀nh thà nh nhanh gap đô i chú ng ta tưởng

Hệ mặ t trời hı̀nh thà nh sau mộ t vụ no siê u tâ n tinh lớn.
Những tı́nh toá n mới nhat ve tuoi củ a hệ mặ t trời cho biet, trá i đat được hı̀nh thà nh trong
vò ng 20-30 triệ u nă m sau khi hệ mặ t trời ra đời. Con so nà y là rat khiê m ton neu so với cá c ket
luậ n trước kia, cho rang trá i đat phả i mat 50 triệ u nă m đe có được nhâ n củ a mı̀nh.
Theo cá c nhà khoa họ c, sự thà nh tạ o củ a hệ mặ t trời ve cơ bả n dien ra như sau: Khoả ng 4,6
tỷ nă m trước, mộ t siê u tâ n tinh khong lo bù ng no, ké o theo sự ra đời củ a mặ t trời. Tiep đó , mộ t
cơn só ng chan khong lo đã né n é p vậ t chat cò n lạ i thà nh những khoi bụ i nhỏ hơn. Cuoi cù ng,
chú ng liê n ket với nhau đe tạ o nê n thiê n thạ ch, sao choi, mặ t tră ng và cá c hà nh tinh khá c trong
hệ mặ t trời như ngà y nay. Tuy nhiê n, khô ng de gı̀ đe tı́nh được thời điem dien ra vụ no và toc
độ củ a nó .
Những bang chứng địa chat trước kia cho rang nhâ n trá i đat ra đời khoả ng 50 triệ u nă m sau
vụ no. Bang chứng địa chat mà cá c nhà nghiê n cứu sử dụ ng là hai đong vị ha ini 128 và
vonfram 128. Cả hai nguyê n to nà y rat phong phú tạ i thời điem hệ mặ t trời sinh ra, và dau vet
củ a chú ng van cò n ton tạ i đen ngà y nay. Ha ini 128 có chu kỳ bá n rã 9 triệ u nă m. Sau khi phâ n
rã , nó chuyen thà nh vonfram 128. Do tı́nh ưa kim loạ i, nê n tat cả cá c vonfram 128 được sinh ra
đeu co cụ m ve nhâ n củ a cá c hà nh tinh (như trá i đat và sao Hỏ a). Vı̀ vậ y, cá c nhà nghiê n cứu
nhậ n định, bat cứ nguyê n tử vonfram 128 nà o được tı̀m thay trong lớp manti củ a trá i đat và
sao Hỏ a ngà y nay đeu là sả n pham trực tiep củ a ha ini 128. Neu biet được thời gian phâ n rã
củ a cá c nguyê n to nà y, chú ng ta có the tı̀m ra tuoi củ a lớp đá .
Tuy nhiê n, con so 50 triệ u nă m dường như chưa chı́nh xá c. Mới đâ y, Thorsten Klein từ Đạ i
họ c Muenster (Đức) và cộ ng sự đã phâ n tı́ch lạ i tỷ lệ ha ini 128/vonfram 128 trê n mộ t loạ t cá c
mau đá sao Hỏ a và cá c mau thiê n thạ ch khá c. Sau đó , họ so sá nh với tỷ lệ trong cá c mau ở lớp
manti củ a trá i đat. Ket quả củ a phâ n tı́ch nà y đã rú t ngan khoả ng thời gian hı̀nh thà nh nhâ n
trá i đat xuong cò n 20 đen 30 triệ u nă m.
Kleine ket luậ n: “Sự tạ o thà nh nhâ n, và từ đó vậ t chat phủ thê m bê n ngoà i đe tạ o nê n cá c
hà nh tinh ran, đã ket thú c trong 30 triệ u nă m đau tiê n củ a hệ mặ t trời. Riê ng nhâ n sao Hỏ a có
lẽ đã hı̀nh thà nh trong khoả ng 13 triệ u nă m”. Mộ t cá ch độ c lậ p, nhó m nghiê n cứu củ a Quingzhu
tạ i Đạ i họ c Harvard (Mỹ ) cũ ng cho ra ket quả gan như trù ng khớp.
Cá c nhà nghiê n cứu cho biet, việ c loạ i bỏ được những nghi ngờ ve thời điem và dien bien sự
thà nh tạ o cá c hà nh tinh sẽ cho phé p họ tậ p trung sang những van đe khá c, liê n quan tới sự ra
đời củ a trá i đat, chang hạ n sự kiệ n mặ t tră ng chia tay với hà nh tinh chú ng ta.
Sa mạ c Sahara.
Sa mạ c Sahara.
61. Sa mạ c lớn nhat the giới? Sa mạ c Sahara ở bac Phi rộ ng gap 23 lan sa mạ c Mojave ở phı́a
nam California, Mỹ.
62. Hà nh tinh nà o có nhieu mặ t tră ng hơn, trá i đat hay sao Hoả ?
Sao Hoả có 2 vệ tinh xoay quanh là Phobos và Deimos. Trá i đat chı̉ có mộ t vệ tinh tự nhiê n
là mặ t tră ng. Những hà nh tinh ở vò ng ngoà i thường có nhieu mặ t tră ng, hau het mới được tı̀m
thay gan đâ y và có the dan tới trường hợp cá c nhà khoa họ c can phả i định nghı̃a lạ i the nà o là
mặ t tră ng.
63. Ho sâ u nhat the giới?
Ho Baikal ở mien trung nam Siberia có độ sâ u 1,7 km. Ho có niê n đạ i 20 triệ u nă m và chứa
20% lượng nước ngọ t trê n trá i đat.
64. Nguon goc từ "volcano" (nú i lửa)?
Nó bat nguon từ "Vulcan" - vị than lửa củ a La Mã .
65. Có bao nhiê u khoá ng chat ton tạ i trê n trá i đat được biet tới?
Có khoả ng 4.000 khoá ng chat, trong đó chı̉ khoả ng 200 là có tam quan trọ ng lớn. Chừng 50-
100 khoá ng chat mới được miê u tả moi nă m.
66. Lượng nước dự trữ trê n toà n cau?
Tong lượng nước dự trữ trê n toà n cau là 326 triệ u dặ m khoi.
67. Đả o lớn nhat the giới?
Đả o Greenland bao phủ diệ n tı́ch 2.176.000 km2. Lụ c địa được định nghı̃a là những khoi đat
lớn được tạ o nê n từ đá có mậ t độ thap, trô i noi trê n vậ t liệ u tan chả y bê n dưới. Greenland khớp
với miê u tả nà y nhưng nó chı̉ bang 1/3 Australia. Mộ t so nhà khoa họ c gọ i Greenland là hò n
đả o, mộ t so lạ i gọ i là lụ c địa.
68. Nơi nà o trê n trá i đat có nhieu nú i lửa nhat?
Đặ c điem địa hı̀nh noi bậ t nhat trê n trá i đat là dã y nú i lửa khong lo ở dưới bien - dã y nú i dà i
hơn 48.000 km và cao trung bı̀nh 5,5 km trê n đá y bien. Nó được gọ i là dã y ngă n cá ch đạ i
dương, nơi cá c mả nh thạ ch quyen bị phâ n tá ch khi hoạ t độ ng nú i lửa dien ra. Có nhieu nú i lửa
ở khu vực nà y hơn là trê n mặ t đat.
69. Vụ phun trà o nú i lửa nà o tiê u diệ t nhieu người nhat?
Đợt phun trà o củ a nú i Tambora ở Indonesia và o nă m 1815 đã giet chet 90.000 người. Hau
het chet vı̀ đó i sau vụ phun trà o bởi mù a mà ng bị phá huỷ, nước bị ô nhiem và bệ nh tậ t.
70. Mặ t tră ng và trá i đat sinh ra riê ng rẽ ?
Khô ng han là như vậ y. Mộ t giả thuyet cho rang mặ t tră ng được hı̀nh thà nh từ mộ t phan củ a
trá i đat, khô ng lâ u sau khi hà nh tinh củ a chú ng ta ra đời. Mộ t thiê n the có cỡ sao Hoả đã đâ m
sam và o hà nh tinh củ a chú ng ta và vỡ tan. Những mả nh vụ n bay theo quỹ đạ o quanh trá i đat,
phan lớn tı́ch tụ lạ i tạ o nê n mặ t tră ng, trong khi đó trá i đat hau như khô ng suy suyen.
71. Moi giâ y trê n toà n cau có bao nhiê u lan sé t đá nh?
Trung bı̀nh khoả ng 100. Tuy vậ y đó chı̉ là những lan sé t đá nh xuong mặ t đat. Moi phú t, có
hơn mộ t nghı̀n trậ n sam chớp no ra khap trá i đat, tạ o ra khoả ng 6.000 tia chớp. Rat nhieu
trong so đó đi từ đá m mâ y nà y sang đá m mâ y khá c.
72. Tat cả cá c con sô ng đeu song?
Tat nhiê n là khô ng phả i theo nghı̃a đen. Nhưng cũ ng như mọ i sinh vậ t song khá c, cá c con
sô ng đeu có quã ng đời củ a nó . Chú ng sinh ra, lớn lê n và già đi. Chú ng có the chet trong khoả ng
thời gian địa chat.
73. Cá c thiê n thạ ch có the tạ o nê n hò n đả o?
Hà ng thậ p kỷ nay người ta đã phỏ ng đoá n rang những vụ va cham thiê n thạ ch từ xa xưa đã
tạ o nê n cá c điem nó ng nơi xả y ra hoạ t độ ng nú i lửa, và đay cá c hò n nú i lê n khỏ i mặ t bien nơi
trước đâ y nó chưa từng xuat hiệ n. Chưa có mộ t câ u trả lời chac chan cho van đe nà y, nhưng
mộ t mô hı̀nh má y tı́nh mới cho rang Hawaii đã được hı̀nh thà nh theo cá ch nà y.
74. Bang Louisiana đang phı̀nh ra hay chı̀m đi?
Louisianamat khoả ng 78 km2 đat đai moi nă m do sụ t lở đat ven bien, do giô ng bã o và cá c
nguyê n nhâ n khá c từ con người, khien nó đang chı̀m dan. Phan lớn New Orleans thực sự chı̀m
3,4 m dưới mực nước bien.
75. Mực nước bien sẽ tă ng bao nhiê u neu bă ng Nam cực tan?
Bă ng Nam cực chiem gan 90% bă ng toà n the giới và 70% nước ngọ t toà n cau. Neu toà n bộ
bă ng Nam cực tan, mức nước bien sẽ tă ng khoả ng 67 m, tương đương với toà nhà 20 tang. Cá c
nhà khoa họ c biet rang đang có mộ t dò ng tan chả y bê n dưới. To chức Liê n Hợp Quoc ước tı́nh
theo kịch bả n toi tệ nhat thı̀ mực nước bien sẽ tă ng lê n 1 m và o nă m 2100.
76. Bă ng có phả i là khoá ng chat?
Đú ng, bă ng là mộ t loạ i khoá ng chat và được miê u tả trong hệ thong khoá ng chat củ a Dana.
77. Khoá ng chat nà o mem nhat?
Talc là khoá ng chat mem nhat. Nó thường được dù ng đe là m bộ t talcum.
78. Khoá ng chat nà o cứng nhat?
Loạ i mà trở nê n vô nghı̃a ve mặ t tı̀nh cả m sau khi ly hô n nhưng van giữ được giá trị ve mặ t
tien bạ c (kim cương).
79. Có bao nhiê u mà u trong phá o hoa?
Cá c thà nh phan hoá chat trong trá i đat đã tạ o nê n mà u sac. Stronti tạ o ra mà u đỏ , đong tạ o
ra mà u xanh dương, natri tạ o ra mà u và ng, mạ t sat và bộ t than tạ o ra mà u á nh và ng. Tieng no
lớn và tia sá ng được tạ o ra từ bộ t nhô m.
80. Trá i đat có khı́ hậ u toi tệ nhat trong hệ mặ t trời?
Van có nhieu hiệ n tượng khı́ hậ u hoang tà n hơn ở nơi khá c. Sao Hoả có the hứng chịu những
trậ n cuong phong lớn gap 4 lan trê n trá i đat. Bã o bụ i trê n hà nh tinh đỏ có the nhan chı̀m toà n
bộ quả cau. Sao Tho từng có mộ t trậ n bã o gió bao phủ diệ n tı́ch lớn gap đô i hà nh tinh chú ng ta
và ké o dà i ı́t nhat 3 the kỷ. Sao Kim là mộ t địa ngụ c song. Sao Diê m vương thường xuyê n bă ng
giá hơn nơi lạ nh lẽ o nhat trê n trá i đat.
81. Nơi đâ u có thủ y trieu cao nhat?

Tạ i Burntcoat Head thuộ c vịnh Fundy ở Nova Scotia (Canada), cá c đợt thủ y trieu có the
dâ ng cao tới 11,7 m. Vịnh Fundy có hı̀nh cá i pheu do vậ y mà thường xuyê n tạ o nê n những đợt
nước trieu lớn.
82. Nơi duy nhat có sô ng bă ng chả y qua đường xı́ch đạ o?
Nú i Cotopaxi ở Ecuador có sô ng bă ng duy nhat vat qua đường xı́ch đạ o.
83. Ho lớn nhat ở Bac Mỹ ?
Ho Superior.
84. Cơn bã o khủ ng khiep nhat từng đo bộ và o Mỹ ?
Cơn bã o cap 4 đo và o Galveston, Texas, nă m 1900 giet chet hơn 6.000 người.
85. Dã y nú i dà i nhat the giới?
Dã y Mid-Atlantic nam dưới bien gan như chia đô i toà n bộ Đạ i Tâ y Dương từ bac tới nam.
Iceland là nơi dã y nú i ngam nà y nhô lê n khỏ i mặ t bien.
86. Bao nhiê u lượng và ng đã được khai thá c trê n trá i đat từ trước tới nay?
Hơn 193.000 tan. Neu gan ket chú ng lạ i với nhau, sẽ tạ o ra mộ t tò a nhà 7 tang hı̀nh lậ p
phương
87. Hai quoc gia sả n xuat và ng lớn nhat?
Nam Phi sả n xuat 5.300 tan/nă m. Mỹ xuat xưởng 3.200 tan/nă m.
88. Loà i thực vậ t ở Bac Mỹ có tuoi thọ hà ng nghı̀n nă m?
Câ y bụ i creosote mọ c tạ i Mojave, Sonoran và sa mạ c Chihuahuan đã song từ thời khai sinh
củ a chú a Jesus. Mộ t so câ y có the song tới 10.000 nă m.
89. Trung bı̀nh bao nhiê u lượng nước được tiê u thụ trê n toà n cau moi ngà y?
Khoả ng 1,5 tỷ mé t khoi.
90. Sao Tho là hà nh tinh duy nhat có và nh đai bao quanh?
Sao Tho là có và nh đai rõ nhat. Nhưng sao Mộ c và sao Hả i vương đeu có và nh đai mờ nhạ t.
Ho Tahoe ở Mỹ.
Ho Tahoe ở Mỹ.
91. Độ ng đat thường xả y ra ở độ sâ u bao nhiê u?
Hau het rung chuyen khoả ng 80 km dưới be mặ t trá i đat. Những trậ n nô ng hơn thı̀ có thiệ t
hạ i lớn hơn. Nhưng sức phá huỷ củ a moi cơn rung chan cò n phụ thuộ c và o ket cau đat đá và
thiet ke cô ng trı̀nh.
92. Lụ c địa lạ nh nhat, khô nhat và cao nhat trê n trá i đat?
Chı́nh là Nam cực.
93. Những hò n đá cao tuoi nhat the giới được tı̀m thay ở đâ u?
Do đá y đạ i dương thường xuyê n bị bien đoi khi cá c mả nh thạ ch quyen di chuyen trê n be
mặ t trá i đat, những hò n đá lâ u đời nhat được tı̀m thay dưới đá y bien là và o khoả ng 300 triệ u
nă m trước. Cò n đá trê n lụ c địa co xưa nhat có 4,5 tỷ tuoi.
94. Bao nhiê u lượng nước ngọ t trê n the giới được lưu trữ trong bă ng?
Khoả ng 70%. Đe có được lượng nước nà y can mưa rơi liê n tụ c 60 nă m trê n toà n cau và phả i
tı̀m cá ch đó ng bă ng được tat cả lượng đó .
95. Ho trê n nú i lớn nhat ở Bac Mỹ ?
Ho Tahoe ở biê n giới California-Nevada rộ ng 42.500 ha, chứa 0,1 tỷ m3 nước và sâ u 488 m.
96. Có phả i lú c nà o cũ ng ton tạ i cá c lụ c địa?
Khô ng giong như chú ng ta thay bâ y giờ. Nhieu nhà khoa họ c cho rang trá i đat từng là mộ t
lụ c địa khong lo khô can, nước được đưa đen từ cá c sao choi và đạ i dương hı̀nh thà nh. Sau đó
tat cả đat đai trê n the giới tậ p hợp thà nh mộ t siê u lụ c địa gọ i là Pangaea. Nó bat đau phâ n tá ch
từ 225 triệ u nă m trước đâ y, cuoi cù ng phâ n thà nh cá c mả ng lụ c địa như chú ng ta thay ngà y nay.
97. Bao nhiê u tro bụ i nú i lửa rơi xuong moi ngà y?
Lay mộ t vı́ dụ . Trong đợt phun trà o dữ dộ i ké o dà i 9 giờ ở nú i St. Helens ngà y 18/5/1980,
hơn 540 triệ u tan tro đã trú t xuong bao phủ mộ t diệ n tı́ch rộ ng 56.980 km2. Đó là đợt phun
trà o nú i lửa kinh hoà ng nhat từng xả y ra tạ i Mỹ.
98. Fenspat là gı̀?
Đó là loạ i khoá ng chat pho bien nhat trong lớp vỏ cứng củ a trá i đat.
99. Những điem tậ n cù ng củ a nước Mỹ ?
Điem xa nhat ve phı́a đô ng là đả o Amatignak, Alaska. Điem xa nhat ve phı́a bac là Point
Barrow, Alaska. Điem xa nhat ve phı́a nam là mũ i phı́a nam củ a đả o Hawaii. Điem xa nhat ve
phı́a tâ y là Pochnoi Point ở Semisopochnoi, Alaska.
100. Neu bạ n được sap xep trá i đat, mặ t tră ng và sao Hoả giong như bú p bê Matryoshka, thı̀
bạ n sẽ xep the nà o?
Sao Hoả sẽ lọ t và o trong trá i đat, và mặ t tră ng sẽ nam gọ n trong sao Hoả . Trá i đat to gap đô i
sao Hoả và sao Hoả cũ ng gan như gap đô i mặ t tră ng.
101. Trá i đat sẽ luô n ở đó ?
Cá c nhà thiê n vă n họ c đã biet rang trong và i tỷ nă m nữa, mặ t trời sẽ phong to đen noi "nuoi
chửng" trá i đat. Neu chú ng ta van cò n ở đó thı̀ chac sẽ bị thiê u trụ i và boc hơi. Neu có cơ hộ i
thı̀ chú ng ta có the "đay" trá i đat sang mộ t quỹ đạ o khá c xa hơn và yê n bı̀nh hơn.

Chia sẽ ebook : http://downloadsachmienphi.com/
Tham gia cộng đồng chia sẽ sách :
Fanpage : https://www.facebook.com/downloadsachfree
Cộng đồng Google : http://bit.ly/downloadsach

101 Điều Thú Vị Về Trái Đất

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

101 Điều Thú Vị Về Trái Đất

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

101

Điều Thú Vị Về Trái Đất

Nguồn sưu tập

Chia sẽ ebook : http://downloadsachmienphi.com/

Dò ng sô ng Nile.

(*)Trá i đat già hơn chú ng ta tưởng

(**)Trá i đat hı̀nh thà nh nhanh gap đô i chú ng ta tưởng

81. Nơi đâ u có thủ y trieu cao nhat?

You might also like