Yumurtalık

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
İlker Gökhan ŞAHİN
ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE

SAHASI JEOLOJİK VE ZEMİN ETÜDÜ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ADANA, 2011
ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE

SAHASI JEOLOJİK VE ZEMİN ETÜDÜ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
Bu Tez ..../...../…... Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından

Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir.
……………………… …………………….. …………………………….

Doç.Dr. Altay ACAR Doç.Dr. Ergül YAŞAR Yrd. Doç.Dr. Hakan GÜNEYLİ
DANIŞMAN ÜYE ÜYE
Bu Tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında Hazırlanmıştır.

Kod No:
Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL

Enstitü Müdürü
Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların
kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere
tabidir.
ÖZ
ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE SAHASI

JEOLOJİK VE ZEMİN ETÜDÜ
JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİMDALI
Danışman: Doç. Dr. İ. Altay ACAR

Yıl:2011, Sayfa:95
Jüri : Doç. Dr. İ. Altay ACAR
Doç. Dr. Ergül YAŞAR
Yard. Doç. Dr. Hakan GÜNEYLİ
Yumurtalık bölgesi önümüzdeki yıllar içerisinde yapılacak sanayii ve turizm

yatırımları ile yapılaşma açısından ön plana çıkacak bir bölgedir. Bu çalışma Adana
ili Yumurtalık ilçesi, Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi, içinde kalan yaklaşık 65.00
hektar alanın jeolojik ve zemin etüdü için hazırlanmıştır.
Çalışmanın amacı incelenen araziyi temel zemini ve temel inşaatı yönünden
irdelemek, elde edilen verileri değerlendirerek yapılaşmaya yönelik sonuç ve
önerileri sunmaktır. Arazi çalışmaları esnasında etüt alanı ve yakın civarının jeolojik
özellikleri detaylı olarak incelenmiştir. Daha sonra bölgenin depremselliği göz
önünde bulundurularak olası deprem sonuçlarının etkisi belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Terzaghi, Tersane, Yumurtalık Serbest Bölgesi, Akdeniz

Gemicilik
I
ABSTRACT
MSc THESIS
THE GEOLOGICAL AND SITE INVESTIGATION FOR

SHIPYARD AREA IN YUMURTALIK FREE ZONE OF ADANA
ÇUKUROVA UNIVERSITY
INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGINEERING
Supervisor : Assoc. Prof. Dr. İ. Altay ACAR

Year: 2011, Pages: 95
Jury : Assoc. Prof. Dr. İ. Altay ACAR
: Assoc. Prof. Ergül YAŞAR
: Asst. Prof. Dr. Hakan GÜNEYLİ
The Yumurtalık region will come to the forefront by the constructions and
investments will be done in the near future.
This study of thesis was done for the area, which is 650.000 sqm surface, in
Adana, Yumurtalık Free Zone, for geological and soil survey.
The purpose was to analyse the area for foundation soil and groundworks
criterias and to comment on the results for constructions.
During the period, the geological properties of the etude area were
investigated in details.
Besides, the earthquake parameters were analysed all and the probable results
were determined.
Key Words: Terzaghi, Shipyard,Yumurtalık Free Zone, Akdeniz Shipping.
II
TEŞEKKÜR
Bu Çalışma 2009-2010 Öğretim Yılında,Çukurova Üniversitesi Mühendislik-

Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyelerinden Sayın
Doc.Dr. Altay Acar ile hazırlanmıştır.
Çalışmalarım Süresince Beni Yönlendiren Ve Manevi Desdeklerini
Esirgemeyen Değerli Hocam Sayın Doc.Dr. Altay Acar’a teşekkürlerimi sunarım.
Çalışmalarımız boyunca birlikte çalıştığım arkadaşım Jeo. Müh. Abdullah
AFAT’a ofis çalışmalarında bana verdiği destekten dolayı İstatistik ve Veri
Değerlendirme Uzm. İ. Kerem BİCİK’e ve tüm süreç boyunca beni destekleyen
aileme teşekkür ederim
III
İÇİNDEKİLER SAYFA
ÖZ .......................................................................................................................... I
ABSTRACT ............................................................................................................ II
TEŞEKKÜR ........................................................................................................... III
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................IV
ÇİZELGELER DİZİNİ ...........................................................................................VI
ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................. X
1. GİRİŞ ................................................................................................................ 1
1.1 AMAÇ ......................................................................................................... 1
1.2 İNCELEME ALANININ TANITILMASI .............................................................. 2
1.2.1 Jeomorfoloji ve Çevresel Bilgiler ............................................................ 2
1.2.2 Projeye Ait Bilgiler ................................................................................. 4
1.2.3 İmar Durumu .......................................................................................... 4
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR ................................................................................. 5
3. MATERYAL VE METOT ................................................................................ 9
3.1 MATERYAL ................................................................................................. 9
3.2 METOT ........................................................................................................ 9
3.2.1 Literatür Taraması ................................................................................... 9
3.2.2 Arazi Çalışmaları .................................................................................. 10
3.2.3 Laboratuar Çalışmaları .......................................................................... 14
3.2.4 Yeraltı ve Yerüstü Suları ....................................................................... 15
4. ARAŞTIRMA BULGULARI .......................................................................... 17
4.1 ÇALIŞMA ALANI VE YAKIN CİVARININ JEOLOJİSİ-TEKTONİĞİ ..................... 17
4.1.1 Genel Jeoloji ......................................................................................... 17
4.1.2 Tektonik ve Depremsellik ..................................................................... 21
4.1.3 İnceleme Alanı Lokal Jeoloji................................................................. 32
4.2 ÇALIŞMA ALANININ MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ............................................. 34
4.2.1 Arazi Deneyleri: Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) Sonuçları ............ 35
4.2.2 Kara ve Deniz Kısmı Alanı Zeminlerin Fiziksel ve Mekanik Özellikleri 41
4.2.3 MÜHENDİSLİK ANALİZLERİ VE DEĞERLENDİRME ................... 54
IV
4.2.4 Sıvılaşma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirilmesi .................... 74
4.2.5 Oturma–Şişme Potansiyelinin Değerlendirilmesi................................... 79
4.2.6 Doğal Afet Risklerinin Belirlenmesi...................................................... 79
4.2.7 Kara ve Deniz Yapıları İçin Önerilen Dolgu Malzemeleri Özellikleri .... 80
5. SONUÇLAR ................................................................................................... 87
KAYNAKLAR ....................................................................................................... 91
ÖZGEÇMİŞ ........................................................................................................... 95
V
ÇİZELGE DİZİNİ SAYFA
Çizelge 1.1. İnceleme Alanı Köşe Koordinatları ...................................................... 2

Çizelge 3.1. Çalışma alanında kullanılan TSE standartları........................................ 7
Çizelge 3.2. SPT-N değerlerine göre kumlu zemin özellikleri (Bowles,1996) .......... 9
Çizelge 3.3. SPT-N değerlerine göre killi zemin özellikleri (Bowles,1996) ............ 10
Çizelge 3.4. Kara ve Deniz sondajlarının özellikleri ............................................... 11
Çizelge 4.1. Deprem bölgelerine göre olası maksimum yer ivmesi değerleri
(DAD, 1996) ....................................................................................... 22
Çizelge 4.2. İnceleme alanındaki lokal ve bölgesel deprem kaynakları .................... 24
Çizelge 4.3. Boore ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz yapıları için olası
ivme değerleri ..................................................................................... 26
Çizelge 4.4. Sadigh ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz yapıları için olası
ivme değerleri ..................................................................................... 27
Çizelge 4.5. Campbell ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz yapıları için olası
ivme değerleri .................................................................................... 27
Çizelge 4.6. Kara ve Deniz Yapıları için olası ortalama ivme değerleri ................... 28
Çizelge 4.7. SSE ve OBE için olasılık değerleri ...................................................... 28
Çizelge 4.8. Deterministik analizde SSE için elde edilen ortalama değerler ............. 29
Çizelge 4.9. Kara sondajı SKK-01’den elde edilen SPT-N değerleri
ve tanımlamalar ................................................................................... 32
ve tanımlamalar .................................................................................... 32
ve tanımlamalar .................................................................................. 32
VI
Çizelge 4.12. Deniz sondajı SKD-01’den elde edilen SPT-N değerleri
ve tanımlamalar ................................................................................. 33
ve tanımlamalar .................................................................................. 33
ve tanımlamalar ................................................................................... 34
ve tanımlamalar .................................................................................. 34
ve tanımlamalar .................................................................................. 35
ve tanımlamalar ................................................................................... 35
ve tanımlamalar .................................................................................. 36
ve tanımlamalar ................................................................................. 36
ve tanımlamalar .................................................................................. 37
Çizelge 4.21. Kil Serbest Basınç deneyi sonuçları ................................................... 40
Çizelge 4.22. Kil Konsolidasyon deneyi sonuçları .................................................. 40
Çizelge 4.23. Zemin Grupları (AIGM, 2007) .......................................................... 50
Çizelge 4.24. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karekteristik periyotları
(AIGM, 2007) .................................................................................. 51
Çizelge 4.25. Terzaghi Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri ............................... 52
Çizelge 4.26. Meyerhof Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri ............................. 53
VII
Çizelge 4.27. Hansen Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri ................................. 54
Çizelge 4.28. Taşıma gücü toplu sonuçları .............................................................. 55
Çizelge 4.29. Zemin Grupları (AIGM, 2007) .......................................................... 56
Çizelge 4.30. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karekteristik periyotları
(AIGM, 2007) .................................................................................... 57
Çizelge 4.31. Deniz tabanı kumları için zemin emniyet gerilmesi ve yatak
katsayısı değerleri ............................................................................. 58
Çizelge 4.32. SPT-N=4 değeri için taşıma gücü hesapları (çok gevşek KUM) ......... 59
Çizelge 4.33. SPT-N=8 değeri için taşıma gücü hesapları (gevşek KUM) ............... 61
Çizelge 4.34. SPT-N=15 değeri için taşıma gücü hesapları (orta sıkı KUM) ........... 63
Çizelge 4.35. SPT-N=35 değeri için taşıma gücü hesapları (sıkı KUM) .................. 65
Çizelge 4.36. SPT-N=50 değeri için taşıma gücü hesapları (çok sıkı KUM) ............ 67
Çizelge 4.37. Deniz tabanı kumları için zemin emniyet gerilmesi ve yatak
katsayısı değerleri .............................................................................. 69
Çizelge 4.38. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1,00m ve derinlik 5,00m) ................... 70
Çizelge 4.39. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1,00m ve derinlik 10,00m).................. 71
Çizelge 4.40. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1,00m ve derinlik 20,00m).................. 72
Çizelge 4.41. Killi zeminlerin şişme potansiyelinin değerlendirilmesi ..................... 74
Çizelge 4.42. Kara yapılarında ağır yükler için dolgu özellikleri ............................. 75
Çizelge 4.43. ASTM D 3282-93’e göre kara yapılarında hafif yapı temeli alt
dolgusu özellikleri ............................................................................. 76
Çizelge 4.44. BS 6031’e göre kara yapılarında temel altı iç dolgunun özellikleri .... 77
Çizelge 4.45. Deniz yapıları temeli alt taban dolgusu özellikleri ............................. 77
Çizelge 4.46. DIN 18134 (2002)’e göre edilmesi gereken değerler.......................... 78
Çizelge 4.47. ASTM 3282 ve BS 6031’e göre elde edilmesi gereken değerler......... 78
VIII
IX
ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA
Şekil 1.1. İnceleme alanının denizden genel görünümü ........................................ 3

Şekil 1.2. İnceleme alanının karadan genel görünümü .......................................... 3
Şekil 3.1. Denizde yapılan sondajların genel görünümü ....................................... 8
Şekil 4.1. Türkiye genelinde 2006-2007 döneminde oluşan depremler (Boğaziçi
Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin Web sayfasından alınmıştır ...... 23
Şekil 4.2. Katı-Çok Katı KİL’in sondajlardan elde edilen numune örneği (SKK-
01-SPT02) .......................................................................................... 38
Şekil 4.3. Katı-Çok Katı KİL’in sondajlardan elde edilen numune örneği (SKK-
01-SPT02) .......................................................................................... 39
Şekil 4.4. Katı-Çok Katı KİL’de serbest basınç ve konsolidasyon deneyleri ....... 41
Şekil 4.5. Sondajlardan elde edilen gözenekli-gözeneksiz bazalt örnekleri ......... 42
Şekil 4.6. Sondajlardan elde edilen bazalt karot örnekleri ................................... 43
Şekil 4.7. Ayrışmış kiltaşı-kumtaşı’nın sondajlardan elde edilen numune örneği
(SKD-01-SPT03) ............................................................................... 44
Şekil 4.8. Gevşek KUM’un sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-02-
SPT01) ............................................................................................... 46
Şekil 4.9. Orta sıkı KUM’un sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-02-
SPT02) ............................................................................................... 47
Şekil 4.10. Sıkı KUM’un sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-02-
SPT03) ............................................................................................... 47
Şekil 4.11. Sıkı KUM’un sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-05-
SPT05) ............................................................................................... 48
Şekil 4.12. Çok sıkı KUM’un sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-02-
SPT04) ............................................................................................... 48
Şekil 4.13. Deniz tabanı kumlarda tane dağılım yüzdeleri .................................... 49
Şekil 4.14. SPT-N=4 değeri için kumlarda zemin emniyet gerilmesi-temel
genişliği ilişkileri ................................................................................ 60
genişliği ilişkileri ................................................................................ 62
X
genişliği ilişkileri................................................................................ 64
XI
1. GİRİŞ İlker Gökhan ŞAHİN
1. GİRİŞ
Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’ne bağlı Jeoloji

Mühendisliği Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır.
Giriş ana başlığı altında, çalışmanın amacı ile Adana ili Yumurtalık ilçesi,
Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi, içinde kalan yaklaşık 65.00 hektar alanın jeolojik ve
zemin etüdü için hazırlanmıştır.
1.1 Amaç
Çalışmanın amacı incelenen araziyi temel zemini ve temel inşaatı yönünden

irdelemek, elde edilen verileri değerlendirerek yapılaşmaya yönelik sonuç ve
önerileri sunmaktır. Bu çalışmanın ilk aşamasında inceleme alanı yerinde görülerek
jeolojik ve jeoteknik açıdan ilk veriler elde edilmiştir. Arazi çalışmaları sırasında
karotlu sondajların yapılması, yerinde deneylerin yapılması, numune alınması ve
laboratuar deneylerinin yapılması Türk Standartları Enstitüsü’nün ilgili standartlarına
uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma kara ve deniz olmak üzere iki kısımdan
oluşmaktadır. Karada toplam derinlikleri 60.00m olan 3 adet karotlu sondaj ve
denizde toplam derinlikleri 208.20m olan 9 adet karotlu sondaj Haziran-Ağustos
2007 döneminde açılmıştır. Ayrıca kara yapılarında zeminin yapısı ve arazi verilerini
desteklemek amacıyla 1 adet araştırma çukuru açılmıştır. Elde edilen veriler kara ve
deniz yapıları için ayrı ayrı değerlendirilmiştir.
Arazi çalışmaları esnasında etüt alanı ve yakın civarının jeolojik özellikleri
detaylı olarak incelenmiştir. Daha sonra bölgenin depremselliği göz önünde
bulundurularak olası deprem sonuçlarının etkisi belirlenmiştir.
1
1.2 İnceleme Alanının Tanıtılması
1.2.1 Jeomorfoloji ve Çevresel Bilgiler
İnceleme alanı Doğu Akdeniz Bölgesinde Adana ili Yumurtalık ilçesi sınırları
içerisinde Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi’nde yer almaktadır. 1/25000 ölçekli
Türkiye Topografik haritalarında Mersin O35 b2 paftasında bulunmaktadır. Kara
alanı ve denizalanı koordinatları Çizelge 1.1.’de ve genel görünümü Şekil 1.1. ve
1.2.’de verilmiştir. Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi, İskenderun Körfezi'nde,
Adana-Hatay illerinin birleşimindedir. Ulaşım asfalt karayolu veya otoyol ile her
mevsim olanaklıdır. Bölge Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Yazlar sıcak ve kurak,
kışlar ılık ve yağışlıdır. Morfolojik bakımdan düz bir topografyaya sahip olan arazide
yükselim çok az olmakla birlikte güneyden kuzeye doğrudur.
Çizelge 1.1. İnceleme alanı köşe koordinatları

KARA ALANI KOORDİNATLARI
X (Doğu) Y (Kuzey)
1 499.227,00 4.088.262,00
2 499.313,00 4.088.308,00
3 499.253,00 4.088.399,00
4 499.400,00 4.088.488,00
5 499.572,00 4.088.203,00
6 499.347,00 4.088.068,00
DENİZ ALANI KOORDİNATLARI
X (Doğu) Y (Kuzey)
1 499.347,00 4.088.068,00
2 499.653,00 4.087.580,00
3 499.875,50 4.087.721,00
4 499.572,00 4.088.206,00
2
Şekil 1.1 İnceleme alanının denizden genel görünümü
Şekil 1.2. İnceleme alanının karadan genel görünümü
Adana ilinde önemli fizyografik birimler dağlar ve ovalardır. Yumurtalık

Serbest Bölge Alanı’nda dağlık araziler kuzeydoğuda Misis dağları ile başlar ve
kuzey-kuzeydoğu: güney-güneybatıya doğru uzanırlar. Adana ilinin kuzeyi tamamen
dağlık güneyi ise ovalıktır. Ovalar ve dağlar arasında ise hafif ve orta engebeli geçiş
bölgesi vardır. Seyhan ve Ceyhan bölgenin bütün drenajın sağlayan iki önemli
nehirleridir. Adana ilinde genel olarak iki tip iklim görülür. Bunlar kıyı ve ovalardaki
Akdeniz iklimi, ikincisi yüksek yerlerdeki karasal iklimdir. Bitki örtüsü olarak,
ovalık kesimlerde tarım yapıldığı için doğal bitki örtüsü yoktur. Ovalardan sonra
3
başlayan düşük yükseltili, hafif ve orta eğimli yerlerde seyrek çalılık, orman veya her
ikisinin karışımı görülür. Yüksekliğin artması ile bitki örtüsü ormana dönüşür.
İnceleme alanında kara yapılarının yapılacağı alanda en düşük kot 03.30 m ve
en yüksek kot da 09.00 m’dir. Kot farkı sadece 5.70 m’dir. Yüksek kotlar inceleme
alanının kuzeybatı kesiminde yer alırken sahanın güneydoğu kesimi daha düşük
kotlar ve deniz kıyı kenar hattı boyuncadır. Arazinin genel eğimi %10’dan düşüktür.
Sahada tamamıyla bitkisel örtü yer almaktadır. Jeolojik birimler örtü birimi dışında
yüzeyde gözlenmemektedir.
İnceleme alanında deniz yapılarının yapılacağı alanda en yüksek kot 03.30 m
ve en düşük kot da -08.50 m’dir. Kot farkı 11.80 m’dir. Deniz tabanı morfolojisinin
genel eğimi %10’dan düşüktür. Jeolojik birimler güncel deniz tabanı örtü birimi
dışında deniz tabanı yüzeyinde gözlenmemektedir.
1.2.2 Projeye Ait Bilgiler
Adana ili Yumurtalık ilçesi, Yumurtalık Serbest Bölgesi Mersin O35 b2

paftası 9/2A’da Akdeniz Gemi İnşaa Sanayi A. Ş. tarafından tersane inşaatı
yapılacaktır. Yılda 7000-15000 ton ağırlığı arasında orta ve büyük çapta altı gemi
inşa edilerek suya indirilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında yapılacak inşaat ile
genel altyapı ve çevre düzenlenmesi planlanmaktadır. Projeye ait bilgiler EK-2’de
verilmiştir.
1.2.3 İmar Durumu
İnceleme alanı Adana İli Yumurtalık İlçesi, Yumurtalık Serbest Bölgesi

içerisinde yer almaktadır.
4
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR İlker Gökhan ŞAHİN
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
Uğurlu (1996), agrega üretiminde ortaya çıkan taşununun beton özellikleri

üzerine etkisini belirlenmiştir. Su-çimento oranı yüksek olan betonların taşunu
eklenmesi ile özelliklerinin iyileştiği belirlenmiştir. Ayrıca taşunu fazla olan beton
karışımlarında beton geçirgenliğinin, su emme oranının ve porozitesinin azaldığı,
basınç dayanımının arttığı saptanmıştır. İnce agrega içerisindeki ince malzemenin
(kil hariç) yıkatılmadan beton tasarımda kullanılması gerektiği belirtilmiştir.
Halili (2003), kırma-eleme tesis tasarımlarını incelemiş ve kaliteli agrega
üretimi için uygun tesis donanımları belirlemiştir. Agrega kalitesini etkileyen
faktörlerin başında taşın kırılma (sıkıştırarak kırma, çarptırılarak kırma) ile ocak
malzemesinin litolojik, yapısal ve fiziksel özellikleri geldiğini belirlemiştir. Kaliteli
ve kübik malzeme üretimi için çarptırma özellikli düşey milli kırıcıların
kullanılmasının verimi artırdığı sonucuna varmıştır. Kırma tesislerindeki kırıcı
bıçaklarının dökümünde kullanılan kimyasal karışımın, taşın litolojisine ve çalışma
ortamının hidrojeolojik ve hidrolojik durumuna göre ayarlanması gerektiğini
belirtmiştir. Böylece bıçak ve astardaki aşınma en aza indirilmektedir. Kireçtaşı,
kumtaşı, bazalt gibi farklı kayalarda ayrı özellikte kırıcı geliştirilmesi, kırma-eleme
kalite ve verimini artırarak üretim maliyetini düşürdüğü sonucu bulunmuştur.
Uluöz ve diğ. (2004) kırma-eleme tesislerinde inceleme yaparak kırma kum
içerisindeki taş unu miktarı artışıyla, kilin kırma kum içerisine giriş nedenleri
incelemiştir. Kırma-eleme tesislerinden alınan örnekler üzerinde laboratuar deneyleri
yapılarak taş ocağının, kırma tesisinde üretilen agregaların karakteristik özellikleri
belirlenmiştir. Kırma kum içerisindeki taşunu ve kil miktarlarındaki değişmeler
dikkate alınarak beton tasarımları yapılmış bu sırada alınan örnekler üzerinde yapılan
deneyler, beton kalitesi karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmiştir. Bileşiminde
taşunu ve kil bulunduran kırma kumun beton üretiminde kullanılması durumunda
karşılaşılacak kalite sorunları belirlenmesi amacı ile deneme üretimleri yapılmıştır.
Araştırmacılar, kırma kumda bulunan ince madde miktarının ve özelliklerinin bu
agregayla üretilecek betonun kalitesini doğrudan etkilediğini belirlemişlerdir. Kırma
kum içerisindeki taşunun, beton kalitesine belli bir ölçüde katkıda bulunduğu fakat
5
oranın artmasıyla birlikte kalite sorunlarına neden olduğu saptanmıştır. Kırma kumda
bulunan kilin ise beton için önemli kalite sorunlarına neden olduğu bulunmuştur.
Çavuşoğlu ve diğ. (2005) Harşit çayından elde edilen ve Kuşkayası kırma-
eleme tesisinde üretilen kırılmış dere agregasının beton dayanımına etkisi
araştırmıştır. Yüksek ince madde miktarının özgül yüzey alanında bir artış meydana
getirerek beton karışımının su ihtiyacını önemli ölçüde arttırdığı ve beton basınç
dayanımını olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu çalışmada kullanılan kırılmış
dere agregasının, yapılan çalışma sonrasında beton agregasın olarak kullanılabileceği
sonucuna varılmıştır.
Topçu ve diğ. (2006), Eskişehir bölgesinde farklı agrega ocaklarından alınan
ve hazır beton santrallerinde ince malzeme olarak kullanılan ince agregaların metilen
mavisi değerleri belirlemiştir. Bu agregalarla üretilen beton örneklerinin metilen
mavisi değerleri ile fiziksel ve mekanik özellikler arasında ilişki kurulmaya
çalışılmıştır. Çok ince malzeme içeriği, ince agreganın beton üzerine olumlu etkisini
tek başına yansıtmadığı saptanmıştır. Bu yüzden çok ince malzeme kalitesini
belirlemek için metilen mavisi deneyi yapılması ve çok ince malzeme içeriği ile
metilen mavisi deney sonuçları birlikte incelenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Arslan ve diğ. (2006), Kırşehir yöresi taş ocaklarından sağlanan kırmataşların
beton agregası olarak kullanılabilirliği incelenmiştir. Standartlara uygun olarak
üretilen sertleşmiş beton grupları üzerinde gerçekleştirilen beton deneyleri
sonuçlarına göre; basınç dayanımı, özgül ağırlık, yarmada çekme dayanımı, elastisite
modülü yüksek betonların, agrega özgül ağırlık ve birim ağırlığının yüksek, aşınma
ve kusurlu tane oranının düşük olduğu bulunmuştur. Beton basınç dayanımı düşük
olanlarınsa, agrega özgül ağırlık ve birim ağırlığının düşük, aşınma ve kusurlu tane
oranının yüksek olduğu belirlenmiştir.
Özgan (2005), kırmataş içerisinde bulunan taşununun beton basınç
dayanımına olan etkisi araştırmıştır. Çalışmada, %0, %5, %10, %15 oranlarında
taşunu içeren beton örneklerinin basınç dayanımları arasında önemli ölçüde fark
olduğu, taşunu miktarı arttıkça beton basınç dayanımının arttığı saptanmıştır.
Uçar (2008), agrega üretiminde amaçlanan kalitenin sağlanabilmesi için ocak
işletmeciliğinden başlayarak gerekli en küçük işlemler ayrıntılı olarak incelenmiştir.
6
Mersin ili Tarsus ilçesinde yer alan kırma-eleme tesisinde üretilen kırma taşların TS
706 EN 12620 standardına uygunluğu araştırılmıştır. Yapılan deneyler sonucunda
kırma-eleme tesisinde üretilen kırma taşların standarda uygun olduğu ve beton
santrallerinde kullanılabileceği görülmüştür.
Kısacık (2009), Bu çalışmada Adana çevresinde altı farklı agrega ocağından
alınan ve hazır beton santrallerinde kullanılan ince agregaların alındığı ocakların
formasyon özellikleri (özellikle kil içeriği), kırma-eleme tesis donanımları ile 0.063
mm’lik kare göz elekten geçen ince madde miktarı ve metilen mavisi değerleri
belirlenmiştir. İnce agregaların alındığı ocakların formasyon özellikleri, kırma-eleme
tesis donanımı ile ince madde miktarı ve metilen mavisi değerleri arasında
karşılaştırmalar yapılmıştır. Ayrıca söz konusu taş ocaklarında, kırma-eleme tesis
donanımının ince agrega içerisindeki kil oranının azaltılmasında etkili olduğu
belirlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda aynı formasyondan alım yapan fakat
aynı donanımı kullanmayan ocakların ince agregadaki çok ince malzeme içeriği ve
metilen mavisi değerleri farklılıklar gösterdiği, kil içeriği çok fazla olan bir ocakta
uygun donanım seçimi yapıldığında sonuç üründe kil içeriği büyük oranda azaldığı
ve taşunu miktarının artmış olduğu saptanmıştır. İnce agregalardaki çok ince
malzeme içeriği, agreganın beton için uygunluğunu tek başına yansıtmamaktadır.
Çok ince malzeme kalitesini belirlemede yardımcı olan metilen mavisi deneyinin
yapılması gerekmektedir. Hazır beton santrallerinde agrega kabulünde çok ince
malzeme içeriği ve aynı malzemenin metilen mavisi değerleri incelenerek karar
verilmelidir.
7
8
3. MATERYAL VE METOD İlker Gökhan ŞAHİN
3. MATERYAL VE METOD
Bu başlık adı altında, çalışma süresince yararlanılan materyallerin neler

oldukları, yine araştırma kapsamında kullanılan metotların içerikleri hakkında
bilgiler verilmektedir.
3.1. Materyal
Bu çalışmada, Adana-Yumurtalık (Serbest Bölge) bölgesinde yapılacak

tersane jeolojik ve zemin etüdüne yönelik arazi ve laboratuar deneyleri yapılmıştır.
Arazi çalışmalarında; kara ve denize yönelik karotlu sondaj makineleri
kullanılmıştır. Laboratuar çalışmaları için ise; kompas, elek seti, casagrande aleti,
hassas elektronik terazi, özgül ağırlık seti (piknometre), konsolidasyon aleti, serbest
basınç aleti kullanılmıştır. Büro çalışmalarında ise bilgisayar ve yazılım
programlarından yararlanılmıştır.
3.2. Metot
Bu çalışma genel olarak; literatür taraması, arazi çalışmaları, laboratuar

çalışmaları, büro çalışmaları ve tez yazımı olmak üzere beş aşamada tamamlanmıştır.
3.2.1. Literatür Taraması
Araştırma her aşamasında önceki çalışmalar incelenmiştir. Çalışma konusu ile

ilgili literatür taraması, ilgili kurumların kütüphaneleri ve elektronik kütüphane
arşivleri incelenerek yapılmıştır. Ayrıca araştırma ile ilgili tezler, bilimsel makaleler,
rapor ve basılı dökümanlardan yararlanılmıştır.
9
3.2.2. Arazi Çalışmaları
Bu bölümün amacı, incelenen araziyi temel zemini ve temel inşaatı yönünden

irdeleyerek elde edilen arazi verilerinin değerlendirilmesi sonucu yapılaşmaya
yönelik sonuç ve öneriler sunmaktır.
İlk aşamada inceleme alanı yerinde görülerek jeolojik ve geoteknik açıdan ilk
veriler elde edilmiştir. Arazi çalışmaları sırasında karotlu zemin sondajları ve
deneylerin yapılması, laboratuar deneyleri için örselenmiş ve örselenmemiş
numunelerin alınması, zeminlerin yerinde tanımlanması ve laboratuar deneylerinden
sonra sınıflandırılması TSE standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir (Çizelge
3.1.).
Çizelge 3.1. Araştırmada kullanılan TSE standartları
Kullanılan TSE standartları
TS 5744 (1988) İnşaat mühendisliğinde temel zemini özelliklerinin yerinde ölçümü
TS 1500 (2000) İnşaat mühendisliğinde zeminlerin sınıflandırılması
TS 1900-1 (2006) İnşaat mühendisliğinde zemin laboratuvar deneyleri-Bölüm 1:

Fiziksel özelliklerin tayini
TS 1900-2 (2006) İnşaat mühendisliğinde zemin laboratuvar deneyleri-Bölüm 2:

Mekanik özelliklerin tayini
3.2.2.1. Karotlu Zemin Sondajları
Arazide yatay ve düşey zemin profilinin, zemine ait indeks ve mühendislik

özelliklerinin elde edilmesi amacıyla EK 5’de verilen mühendislik jeolojisi
haritasında işaretlenen lokasyonlar da 22 Haziran-3 Eylül 2007 tarihleri arasında
karotlu zemin sondajı çalışmaları yapılmıştır. Karada toplam derinlikleri 60.00m olan
3 adet karotlu sondaj (SKK-01:20.00m, SKK-02:23.00m ve SKK-03:17.00m) ve
denizde toplam derinlikleri 208.20m olan 9 adet karotlu sondaj (SKD-01: 23.25m,
10
SKD-02:24.25m, SKD-03:23.70m, SKD-04:24.50m, SKD-05:21.00m, SKD-

06:20.00m, SKD-07:19.00m, SKD-08:25.00m ve SKD-09:27.50m) açılmıştır (Şekil
3.1.). Sondaj loglarının detaylı sonuçları EK-6’da verilmiştir. Ayrıca kara yapılarında
zeminin yapısı ve arazi verilerini desteklemek amacıyla 1 adet araştırma çukuru
açılmıştır.
Şekil 3.1. Denizde yapılan sondajın genel görünümü
Sondajlar esnasında derinlikle birlikte zemin değişimini belirlemek amacıyla

her 1.50m’de Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) yapılarak zemin dayanımı ve
kıvamına yönelik veriler elde edilmiştir. Ayrıca her SPT’den sonra laboratuar
analizleri için zemin numuneleri alınmıştır. Sondajlar esnasında yapılan yerinde
Standart Penetrasyon Deneyi sonuçlarında elde edilen vuruş sayısı (N) ve buna bağlı
olarak elde edilen jeoteknik özelliklerin belirlenmesi için Çizelge 3.2 (iri taneli
zeminler) ve Çizelge 3.3 (ince taneli zeminler) kullanılmıştır.
11
SPT deney sonuçları zemin mukavemeti hakkında genel bir fikir vermektedir.
Deneyde standart bir uç (aynı zamanda numune alıcı) üzerine 63.5kg ağırlığındaki
şahmerdanın 0.75 m yükseklikten serbest düşürülmesi ile, zemine 15cm’lik
kademelerle toplam 45 cm girdirilinceye kadar, gereken darbe adedi tespit edilir.
Dolgudan dolayı ilk 15cm’lik kısım dikkate alınmaz ve son iki kademedeki düşüş
sayıları toplamı zeminin SPT-N sayısı (darbe sayısı) olarak değerlendirilir. Blok ya
da çakıl boyutunda daneler içeren zeminlerle çok sıkı (sert) zeminlerde deney
yapılması halinde hedeflenen derinliklere girilemediği durumlarda T.S. 5744’de
belirtildiği şekilde deneye son verilir. Böyle durumlarda deney sonucu refü (R)
olarak belirtilir.
Çizelge 3.2. SPT-N değerlerine göre kumlu zemin özellikleri (Bowles, 1996)
Tanımlama Rölatif Sıkılık Suya
Darbe Sıkılık veya Rölatif Tij Enerjisine Doygun
Sürtünme Açısı
Sayısı Durumu Yoğunluk (ID) Göre SPT Birim Hacim
φ (derece)
(SPT-N) (Terzaghi ve (Gibbs ve (N1)70 Ağırlık
Peck, 1967) Holtz, 1957) (kN/m3)
İnce 26°-28°
0-4 Çok gevşek %0-%15 0-3 11-16 Orta 27°-28°
Kaba 28°-30°
İnce 28°-30°
4-10 Gevşek %15-%35 3-8 14-18 Orta 30°-32°
Kaba 30°-34°
İnce 30°-34°
10-30 Orta Sıkı %35-%65 8-25 17-20 Orta 32°-36°
Kaba 33°-40°
İnce 33°-38°
30-50 Sıkı %65-%85 25-42 17-22 Orta 36°-42°
Kaba 40°-50°
İnce
>50 Çok Sıkı %85-%100 42-58 20-23 Orta >50
Kaba
12
Çizelge 3.3. SPT-N değerlerine göre killi zemin özellikleri (Bowles, 1996)
Serbest
Kıvam Darbe Sayısı Basınç
Konsolidasyon Durumu
Tanımlaması (SPT-N) Dayanımı
(kg/cm2)
Çok Normal
0-2 < 0.25
Yumuşak Konsolide (1)
Normal
Yumuşak 3-5 0.25-0.50
Konsolide (2) (1)........(6)
Normal değerleri kilin
Orta 6-9 konsolidasyon 0.50-1.0
Konsolide (3)
derecesindeki
Aşırı Konsolide artışı
Katı 10-16 1.0-2.0
(4) tanımlamaktadı
Aşırı Konsolide r
Çok Katı 17-30 2.0-4.0
(5)
Aşırı Konsolide
Sert > 30 > 4.0
(6)
Kara kısmında yapılan sondajlar esnasında örselenmemiş numune almak için

UD tüpü kullanılmıştır. Denizde ki sondajlarda zemin yapısı nedeniyle örselenmemiş
numune alma imkanı olmamıştır. Gerek denizde gerekse karada özellikle
bazaltlardan laboratuar deneyleri için örselenmemiş-karot numuneleri alınmıştır.
Karada yapılan her bir sondaj sonrası sondaj kuyularının tabanına kadar alt kısmı
delikli PVC boru indirilmiş ve bu sayede yeraltı suyu en az 1 hafta süreyle ölçüm
yapılmak suretiyle takip edilmiştir.
Çizelge 3.4.’de kara ve zemin sondajlarının özellikleri verilmiştir.
13
Çizelge 3.4. Kara ve deniz sondajlarının özellikleri

KARA SONDAJLARI
Taban
Sonda X Z kot Derinlik Başlama Bitiş
Y Koordinat Kotu
j No Koordinat (m) (m) Tarihi Tarihi
(m)
SKK- -
1 499.407,900 4.088.130,000 3.50 20.00 05/07/2007 08/07/2007
01 16.50
SKK- -
2 499.490,000 4.088.251,450 4.60 23.00 08/07/2007 12/07/2007
02 18.40
SKK- -
3 499.420,500 4.080.300,000 6.30 17.00 13/07/2007 17/07/2007
03 10.70
DENİZ SONDAJLARI
Z kot
Toplam Taban
Sonda X (m) Başlama Bitiş
Y Koordinat Derinlik Kotu
j No Koordinat deniz Tarihi Tarihi
(m) (m)
tabanı
SKD- -
4 499.348,606 4.087.965,485 -3.25 20.00 22/06/2007 25/06/2007
01 23.25
SKD- -
5 499.391,000 4.087.913,900 -4.25 20.00 26/06/2007 28/06/2007
02 24.25
SKD- -
6 499.339,800 4.087.966,150 -3.70 20.00 18/07/2007 23/07/2007
03 23.70
SKD- -
7 499.495,000 4.087.895,000 -4.50 20.00 23/07/2007 23/08/2007
04 24.50
SKD- -
8 499.652,500 4.088.024,500 -4.50 15.50 23/08/2007 26/08/2007
05 21.00
SKD- -
9 499.589,900 4.087.985,500 -4.40 15.60 26/08/2007 30/08/2007
06 20.00
1 SKD- -
499.501,100 4.087.985,800 -3.90 15.10 30/08/2007 31/08/2007
0 07 19.00
1 SKD- -
499.605,600 4.087.815,600 -5.60 19.40 31/08/2007 01/09/2007
1 08 25.00
1 SKD- -
499.722,000 4.087.769,500 -7.20 20.30 01/09/2007 03/09/2007
2 09 27.50
3.2.3. Laboratuar Çalışmaları
Temel etüt sondaj kuyuları ile yapılan arazi çalışmaları sırasında alınan
örselenmiş ve örselenmemiş zemin numuneleri üzerinde, Bayındırlık Bakanlığı 124
no onaylı ZEMKA Zemin Mekaniği ve Yapı Malzemeleri Kalite Kontrol
Laboratuarında gerekli görülen tüm deneyler yapılmıştır.
14
Örselenmiş ve örselenmemiş numuneler için su içeriği, tabii birim hacim

ağırlık, kuru birim hacim ağırlık, özgül ağırlık, elek analizi, Atterberg limitleri,
serbest basınç ve konsolidasyon (ödometre) deneyleri yapılmıştır. Deney sonuçları
detaylı olarak EK 7’de verilmiştir.
Kara alanı içerisinde gözlemsel ve sondajlı çalışma sonucu kil, bazalt ve

ayrışmış kiltaşı-kumtaşı olmak üzere üç ana zemin birimi tanımlanmıştır. Laboratuar
deneyleri kil ana birimi ve tabanda yer alan ayrışmış kiltaşı-kumtaşı birimleri
üzerinde yapılmıştır
Deniz alanında ise kum, bazalt ve ayrışmış kiltaşı-kumtaşı olmak üzere üç

ana birim tanımlanmıştır. Labaratuar deneyleri özellikle güncel deniz tabanı kumlar
üzerinde yoğunlaşmıştır.
Gerek karada gerekse denizde sondajlarda kesilen bazalt birimi için birim
hacim ağırlık ve tek eksenli sıkışma dayanımı deneyleri yapılmıştır.
Laboratuar deneyleri sonuçlarına göre sondajlarda tanımlanan (EK-6)

birimlerin genel korelasyonu zemin sınıfları ve derinlikleri ile birlikte EK-8’de
verilmiştir.
3.2.4. Yeraltı ve Yerüstü Suları
İnceleme alanının kara kısmında yer altı suyu kil-bazalt kontağında

gözlenmektedir. Karada bu derinlik 5.00-9.00m arasında değişmektedir.
Kara alanında sondajla geçilen litolojik birimlerin geçirgenliklerini

belirlemek amacıyla yapılan sızma ve basınçlı su deneyleri aşağıda verilen
formüllerle değerlendirilmiştir;
Q
Eğer yer altı suyu mevcut değilse K=
H 4 ⋅ ( H1 + H 2 )
Q
Eğer yer altı suyu mevcutsa K=
H 4 ⋅ ( H1 + H 3 )
15
V Q
K= 3.48 x10−4 V=
H t
Bu eşitliklerde;
Q=Kuyuya verilen su miktarı (m3) t=Deneyin süresi (dakika)
H=h1+h2 K=Geçirgenlik katsayısı (m/sn)
Q=Toplam su kaybı (m3)
(H1)=Sabit tutulan seviyenin zeminden yüksekliği (m)
(H2)=Muhafaza borusunun alt ucu ile zemin arasında mesafe (m)
(H3)=Yeraltı suyunun zemine olan mesafesi (m)
(H4)=Deney boyu uzunluğu (m)
h1=Su başlığı ile kuyu tabanı arası mesafe (m)
h2=Manometre basıncı x 10.3
Sızdırma ve basınçlı su deneyleri ile ilgili sonuçlar EK-9’da verilmiştir.
16
4. ARAŞTIRMA BULGULARI İlker Gökhan ŞAHİN
4. ARAŞTIRMA BULGULARI
Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi Tersane Sahası Jeolojik ve Zemin Etüdü

ana başlığı adı altında hazırlanan ve bu çalışmayla elde edilen arazi, laboratuar ve
büro çalışmalarının sonuçları araştırma bulguları bölümünde başlıklar halinde
verilmiştir.
4.1 Çalışma Alanı ve Yakın Civarının Jeolojisi-Tektoniği
4.1.1 Genel Jeoloji
Yumurtalık ve yakın civarı (Ceyhan-Adana) Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı

Metamorfik bloklar, Paleosen-Orta Eosen yaşlı Bodrumkale formasyonu,
Dokuztekne volkano sedimanları ve bu birimlerle aynı dönemde oluşan Doruk üyesi,
Üst Eosen-Oligosen yaşlı Bulgurkaya Olistostromu, Miyosen yaşlı Kızıldere
formasyonu, Alt-Orta Miyosen yaşlı Karataş formasyonu, Alt Miyosen yaşlı Aslantaş
formasyonu, Orta Miyosen yaşlı Karataş formasyonu ve birimle aynı dönemde aynı
dönemde çökelen Sarımazı üyesi, Kuvaterner dönemde oluşan Delihalil volkanitleri
ve alüvyonlardır (EK-3).
4.1.1.1 Metamorfik Bloklar (PM)
Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Metamorfik bloklar genelde pelitik şiştler ve

rekristalize karbonatlardan oluşmaktadır. Tersane sahasının da yer aldığı EK-3’de
verilen jeolojik haritada inceleme alanının kuzeybatısında yer almaktadır. Harita
mesafesi 10 km civarındadır. Ulaşım olanakları göz önüne alınırsa 20 km’lik bir
mesafede yer almaktadır.
17
4.1.1.2 Dokuztekne Volkano-Sedimanterleri (Ktçd)
Birim tabanda spilitk yapıda volkanitlerle başlamakta olup daha sonra ortaç
volkanitlere ve üste doğru tüfit ve aglomeralara geçiş yapmaktadır. Bu kaya türleri
istif içinde ardalanmalı olarak tekrarlanmaktadır. İstifin içinde yer yer marn, killi-
kumlu kireçtaşı ve çakıltaşı-kumtaşı seviyeleri bulunmaktadır. Birim bir bütün olarak
değerlendirildiğinde, bazik volkanitlerin egemenliğinde, kırmızı-koyu kırmızı-
kahverengi renkli, yer yer manganlı, çörtlü ve fosilli mikrit ara seviyeleri içeren,
volkanit-tüfit-aglomera ardalanmasından oluştuğu görülmektedir. Doruk kasabası
civarında geniş yüzeyleme veren bu mikritler EK-3’de verilen jeolojik haritada
Doruk üyesi (Ktçdd) olarak isimlendirilmiştir.
Birim Akdeniz Gemi İnşa A.Ş. Yumurtalık Tesileri alanına 10-15 km harita
uzaklığında ve karayolundan 20-25 km mesafede Sarıkeçili-Sağırlar yerleşim
alanlarının kuzeydoğusu-kuzeyinde yer almaktadır. Ayrıca hemen hemen aynı
mesafelerde EK–3’de verilen jeolojik haritanın batı kısımlarında da gözlenmektedir.
4.1.1.3 Bodrumkale formasyonu (KTçb)
Ceyhan ilçesinin güneydoğu yöresinde yaygın olarak izlenmektedir. Birim,

volkanit ve aglomera bloklu, kırmızı renkli, kumlu çamurtaşı matriksli olistostromal
bir seviye ile birlikte başlamakta, koyu gri ve kahve renkli bol volkanit elemanlı
kumtaşları ile devam etmekte olan istif, bu kumtaşları ile ardalanan olistostromal
seviyelerden sonra kumtaşı, kırmızı renkli çamurtaşı ve kırıntılı kireçtaşına
geçmektedir.
uzaklığında ve karayolundan yaklaşık 25 km mesafede inceleme alanının
kuzeydoğusunda yer almaktadır.
18
4.1.1.4 Bulgurkaya Olistostromu (Tbul)
Bölgede özellikle Misis-Nur Dağında yüzlek veren Bulgurkaya Olistostromu

(Tbul) ilk defa Kozlu (1982) tarafından tanıtılmıştır. Misis-Andırın havzasında Üst
Eosen-Oligosen yaşlı denizel bir matriks içinde Misis-Andırın melanjına ait blokları
kapsayan kaotik istif, çok aktif tektono-sedimanter ortamın ürünüdür. İçinde bol
olistolit bulunduran mega-breş, killi-kumlu çakıltaşı seviyeleri ile ardalanmalı
çökelen, türbidit özellikli kumtaşı-kalkarenit ve kumlu marn kaya türleri
bulunmaktadır.
uzaklığında ve karayolundan yaklaşık 25 km mesafede inceleme alanının
kuzeydoğusunda yer almaktadır.
4.1.1.5 Kızıldere Formasyonu (Mkl)
Eski Yumurtalık-Yumurtalık kıyılarında, Yumurtalık fayının

güneydoğusunda yüzlek veren Alt-Orta Miyosen yaşlı Kızıldere formasyonu (Tkl)
ilk defa Schmidt (1961) tarafından adlandırılmıştır. Formasyon genel olarak gri
renkli orta-kalın tabakalı kumtaşı ve şeyl (kiltaşı) seviyeleri ardalanmasından
oluşmaktadır. Birim KD-GB doğrultusunda 60-80 derece kuzeybatıya eğimlidir.
Birim Akdeniz Gemi İnşa A.Ş. Yumurtalık Tesisleri alanında yüzeyde
gözlenmezken sondajlarda gözlenen en alttaki birimdir. Buna karşılık Tersane
alanının kuzeydoğu kısımlarında yüzeyde de gözlenmektedir.
4.1.1.6 Aslantaş (Ta) ve Karataş Formasyonları (Tka)
Alt-Orta Miyosen yaşlı bu formasyonlar inceleme alanı yakın civarında

türbiditik istiflerden oluşmaktadır. Bölgede KD-GB boyunca geniş yüzlekler vererek
uzanmaktadır. EK-3’de verilen jeolojik haritanın önemli kısmını oluşturmaktadır.
Aslantaş formasyonu çakıltaşı-kumtaşı-şeyil seviyelerinin hemen hemen eşit
19
ardalanımından oluşmaktadır. Karataş formasyonu gri renkli ince-orta ve yer yer

kalın tabakalı kumtaşları ile, orta-kalın tabakalı, laminalı şeyllerin düzenli ve eşit
ardalanımından oluşmaktadır. Karataş formasyonunun Sarımazı üyesi (Tksa) KD-GB
boyunca geniş yüzlekler veren Aslantaş ve Karataş formasyonlarının arasında aynı
doğrultuda yüzlekler vermektedir. Genel olarak kalsi türbiditlerden oluşmaktadır.
İnceleme alanına en yakın alanları birkaç km’lik mesafe uzaklıktadırlar.
4.1.1.7 Delihalil Volkaniti (Tüf-Bazalt-Qβ)
Misis-Andırın Havzası ile İskenderun Havzası sınır kuşağında, Yumurtalık

bindirme (fayı) hattı boyunca ve yakın çevresinde, bazik kökenli volkanit ve tüfler
yüzeylenmektedir (β). Toprakkale batısındaki Delihalil Tepe’de bu volkanitlerin
çıkış merkezlerine ait volkan konileri izlenebilmektedir. Birim Yumurtalık civarında
Botaş tesislerinin bulunduğu alan da dahil olmak üzere geniş bir bölgede
yüzlenmektedir. Genelde genç tektonik hatlar boyunca yarık erüpsiyonu olarak çıkan
bu volkanitler, gözenekli, siyah renkli bazaltlar ve kırmızımsı-gri ve siyah renkli
tüflerin ardalanması şeklindedir. Yer yer Kuvaterner alüvyonları tarafından örtülü
olan birimin erüpsiyon yaşı olarak Kozlu (1996) tarafından Üst Pliyosen’in hemen
sonrası olacağı belirtilmiştir.
EK-3’de verilen jeolojik haritada bazalt olarak gösterilen alan genel olarak
ayrışmış bazalt, ayrışmamış bazalt, piroklastikler, bazaltik tüf, kül, cüruf, volkanik
kumtaşı ve killerden oluşmaktadır. Açısal uyumsuzlukla Miyosen yaşlı Karataş ve
Kızıldere formasyonlarını ince, kalın tabakalı olarak örtmektedirler. Piroklastikler
genel olarak tutturulmamış ve gevrektirler. Piroklastiklerin üzerine bazaltik lavlar
gelmektedir. Yumurtalık Serbest Bölge yakın civarında bazaltlar lav düzlükleri
olarak görülmektedir. Lav tabakalarının kalınlığı 5-20 m arasında değişmektedirler.
Fakat kuzeydeki yol yarmalarında bu kalınlığın 100 m civarında olduğu görülmüştür.
Bazaltlar koyu gri ve siyah renklidirler ve genelde gaz boşlukları içerirler. Bu
boşluklar yer yer kalsit dolguludur. Masif görünümlü bazaltlar yer yer volkan
konilerinin yakınında piroklastlarla ara tabakalıdır ve bu seviyeler tephra
(pirokilastik moloz) olarak tanımlanmıştır. Ceylan Tepe, Kara Tepe ve Turunçlu
20
civarlarında bu birim açıkça mostra vermektedir. Tephra çimentolanmamış taneli

yapıya sahip olup kül ve tüflerden oluşmaktadır. Sarı, kahverengi tüf seviyeleri,
limonit tarafından renklendirilmiştir. Kaba piroklastikler bazı lokasyonlar da
aglomeralar tarafından örtülmüştür. Tephranın volkan konilerinin yakınlarında
kalınlığı artmaktadır.
Lav akıntıları sonucu oluştuğundan kalınlığı lokasyondan lokasyona
değişmektedir. İnceleme alanında karada yüzeyde alüvyon örtünün hemen altında yer
almaktadır. Kıyı şeridinde yüzeyde gözlenmektedir. Güncel deniz dolgusu altında da
farklı kalınlıklarda gözlenmektedir.
4.1.1.8 Alüvyon (Qal)
Adana baseninde, Adana ovasını oluşturan eski alüvyonları ile dere

boylarında gelişmiş genç alüvyonlar (Qa) bulunmaktadır. Eski alüvyonlar genellikle
bitkisel toprak ile örtülü bulunmaktadır. Yeni alüvyonlar ise dere boylarında gelişmiş
olup genelde kötü boylanmış, tutturulmamış çakıl, kum, silt ve kil malzemesinden
oluşmaktadır. Seyhan ve Ceyhan Nehirlerinin menderesli yapıları, çok iri taneli
malzemeden ziyade iri-ince taneli (kum-silt-kil) malzemelerin çökelmelerine imkan
vermektedir. Bu nehirlerin eski yataklarında günümüzde bir çok yerleşim alanı
mevcuttur.
İnceleme alanında yüzey genelde alüvyon kökenli kil çökellerinden
oluşmaktadır. Kalınlığı topografik yapıya bağlı olarak değişmektedir. Kara yapıları
bu birimin üzerinde yer alacaktır.
4.1.2 Tektonik ve Depremsellik
4.1.2.1 Doğu Akdeniz Bölgesi Tektoniği
Türkiye, Alp-Himalaya orojenik kuşağının Akdeniz kısmında yer almaktadır.

Alp orojenesi Avrupa ve Afrika kıtaları arasındaki kompresyonel (sıkıştırma)
21
hareketler sonucu oluşurken, Himalaya orojenesi ise Hindistan-Asya çarpışması ile

meydana gelmiştir. Özellikle Adana ve yakın civarı Afrika, Arap ve Avrasya olarak
isimlendirilen büyük levhalarla birlikte Anadolu, Kuzey Doğu Anadolu ve Karadeniz
gibi küçük levhaların arasındaki hareket ilişkilerinden etkilenmektedir.
Alp-Himalaya sisteminde sismisite dağılımı oldukça heterojendir. Sismik
faliyetler genelde levha kenarlarında yoğunlaşmaktadır. Akdeniz bölgesinde üç ana
levha aktif rol oynamaktadır (Morgan, 1968; LePichon, 1968; McKenzie, 1970).
Bunlar, Afrika, Avrasya ve Arap levhalarıdır. Bu sismik aktivitiler göz önüne
alındığında, Doğu Akdeniz bölgesinde irili ufaklı bir çok levhanın bulunduğu ortaya
çıkmaktadır ve bölgedeki yerel sismisite artışları daha küçük ve hızlı hareket eden bu
levhalara bağlanmaktadır (McKenzie, 1970 ve 1972: Dewey ve Şengör, 1979).
Mckenzie (1970 ve 1972)’ye göre bu plakalardan birisi Ege, Yunanistan’ın bir kısmı,
Girit ve Türkiye’nin büyük bir kısmı ve Kıbrıs’ı içerir (Türkiye veya Anadolu
Levhası). Dewey ve Şengör (1979) Doğu Anadolu’da üçüncü bir levha tanımlamışlar
ve bunu "Van Levhası" olarak isimlendirmişlerdir.
Anadolu Levhasının kuzey sınırı, Kuzey Anadolu Fayı (KAF)
tanımlanmaktadır. KAF doğu-batı uzantılı ve sağ yönlü doğrultu atımlıdır. Ayrıca
Anadolu Levhası’nın kuzeyinde yer alan Karadeniz Levhası’nın da güney sınırını
tanımlar. McKenzie (1972)’ye göre Anadolu Levhası’nın güney sınırı, güneybatı
Türkiye’nin güneyinde Ege Levhası’nın güney sınırı ile birleşerek Kıbrıs’ın
güneyinden İskenderun körfezine, oradan da KAF ile birleşerek Erzincan’ın
doğusuna (Karlıova’nın 10 km doğusu) uzanan İskenderun körfezi ile Karlıova
arasında, aktif sol yönlü doğrultu atımlı Doğu Anadolu Fayını (DAF) izler.
Batıda ise Ege ve Anadolu levhaları arasındaki sınır yeterince açıklıkla
tanımlanmıştır. McKenzie (1972) bu sınırı Batı Anadolu’daki doğu-batı graben
sistemlerinin biraz doğusundan geçirmektedir. Ancak, Alptekin (1973) Batı
Anadolu’daki graben sistemlerini oluşturan böyle bir sınıra ait mekanizmayı
reddederek her iki levhayı birlikte yorumlayıp "Ege-Türkiye Levhası" olarak
tanımlar. Papazachos (1974) bölgede oluşan depremler ve fay düzlemi çözümlerine
göre Ege Bölgesi’nde kuzeyden güneye doğru bir kaç küçük levha daha
tanımlamıştır. Bunlar sırasıyla, Rodop, Olimpus, Sarus, Kuzey Anadolu, Batı
22
Türkiye, Toros ve Ege olarak adlandırılmıştır. Dewey ve Şengör (1979), McKenzie

(1972)’nin Ege Levhası ile birlikte Anadolu Levhası’nın batısında Peleponnes
Levhası’nın varlığından söz etmişlerdir. Bu levhanın kuzeyinde ayrıca Makedonya
levhasını tanımlamışlardır.
Afrika ve Arap levhaları kuzeye doğru Anadolu levhasını sıkıştırmaktadır.
Arap levhasının, Anadolu’ya göre, Ölü Deniz transform fayı boyunca kuzeye doğru
olan hareketi Arap-Avrasya levhalarının yakınlaşmasını sağlamaktadır. Bu hareket
Doğu Anadolu yaklaşma zonu, güneydoğu Türkiye’de Bitlis Bindirme Kuşağı,
İran’da Zagros bindirme kuşağı, tarafından tümüyle karşılanmaktadır. Arap levhası,
Bitlis Bindirme Kuşağı boyunca kuzey-güney sıkışmasına neden olmaktadır. Bu
arada Doğu Anadolu zonundan Anadolu levhası kopup batıya doğru uzaklaşırken
Doğu Anadolu levhası da doğuya doğru hareket etmektedir. Bunun sonucunda Kuzey
Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Kuzey Doğu Anadolu Fayı olmak üzere üç
yeni levha sınırı oluşmuştur. Bu fay zonları, Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu
levhaları arasındaki sınırları oluşturmaktadır.
4.1.2.2 İnceleme Alanı Yakın Civarı Tektonik Hatlar ve Sismik Kaynak

Zonları
Adana ve yakın civarındaki depremleri ana veya büyük levhalar olarak

tanımlanan Avrasya-Afrika-Arap levhaları arasındaki hareketler belirlemektedir.
Arap ve Afrika levhalarının Anadolu levhası ile olan sınırı, Doğu Anadolu’daki
Bitlis Bindirme Kuşağı, diğeri ise İskenderun Körfezi’nin güneyinden Kıbrıs’a doğru
bir yay çizerek Antalya Körfezi’ne ulaşan Kıbrıs Dalma-Batma kuşağıdır. Bu iki
farklı sismotektonik kuşağı ayıran ve sol yanlı hareket eden Ölü Deniz Fayı kuzey-
güney doğrultusunda ilerleyerek İskenderun körfezi’nin kuzeydoğusunda Kıbrıs
yayına ulaşır. Doğu Toroslar bölgesinde Maraş civarlarında Ölü Deniz Fayı, Doğu
Anadolu Fayı ve Kıbrıs Yayı’nın kuzeydoğu uzantısında kesişerek "Maraş Üçlü
Birleşmesi" olarak bilinen bir üçlü eklem oluşturmaktadırlar. Arap ve Afrika
levhalarının Anadolu levhasına doğru olan hareketleri bu fay kuşakları üzerindeki
23
neotektonik deformasyonları oluşturmakta ve bölge aktif bir depremsellik karakteri

kazanmaktadır.
27 Haziran 1998 depreminin oluştuğu fay zonu Karataş ve Yumurtalık ilçeleri
arasında başlayıp KD-GB doğrultusunda Maraş’a kadar uzanmaktadır. Bu zon
değişik araştırmacılar tarafından farklı isimlendirilmiştir. Daha çok Karataş-
Yumurtalık Fay zonu olarak bilinen bu tektonik hat, Şaroğlu ve diğerleri (1992)
tarafından hazırlanan "Türkiye Diri Fay Haritası" ında Karataş-Osmaniye Fay Zonu
olarak gösterilmiştir. Kozlu (1996)’da bu bölgedeki tektonik hatları ayrı ayrı
haritalayarak Aslantaş Fay Zonu, Yumurtalık Fayı (Bindirme), Sarıkeçili-Karatepe
Fayı (Bindirme), Karataş ve Zeytinbeli Fayları olarak tanımlayarak haritalamıştır.
Bölgedeki tektonik hatlar olası bir depremdeki sismik kaynak zonlarıdır.
Bölgede başlıca yedi sismik kaynak zonu belirlenmiştir. Aşağıdaki bölümlerde bu
aktif tektonik yapılar topluluğu kısaca özetlenmektedir.
(1) Misis-Yumurtalık Fay Zonu: Bu zon Karataş-Osmaniye, Yumurtalık,
Misis-Ceyhan ve Kozan faylarının sismo-tektonik aktivitelerini içermektedir. Kuzey
ve kuzeydoğuya doğru Kahramanmaraş’a uzanmaktadır. Bu zondaki fayların
yüzeyde kısa uzunluklarla izlenmesi tarihsel dönemde ve gelecekte manyitüdü
7.0’dan büyük deprem oluşturma olasılığını azaltmaktadır.
(2) Çiçekli-Göksu Fay Zonu: Anadolu Bloğu’nun içsel deformasyonunun
bir kısmını alan bu zon sol atımlı Çiçekli-Göksu fay sisteminden oluşmaktadır ve
yaklaşık 170 km uzunluğundadır. Bazı lokasyonlar da 35-40 km sıçrama
göstermektedir.
(3) Ecemiş Fay Zonu: Kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı sol atımlı bu fay zonu
yaklaşık 100 km’lik bir uzunluğa sahiptir. Erciyes dağlarından başlayıp Akdeniz’e
kadar uzanmaktadır. Sismik aktivitesi çok açık olmamakla birlikte daha çok
morfolojik makro sismik özelliklerden belirlenebilmektedir.
(4) Doğu Anadolu Fay Zonu: Doğu Anadolu Fayı ve Bitlis Bindirme
kuşağının güneybatı ucundan oluşmaktadır. Hareket hızı 0.8 cm/yıl’dır. Maraş-
Osmaniye segmenti Gölbaşı’ndan Osmaniye’ye kadar uzanmaktadır.
24
(5) Hatay Fay Zonu: Arap ve Türk levhaları arasındaki sınırdır ve yaklaşık
1000 km uzunluğundadır. Kuşak Ölü Deniz Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Kıbrıs
kemer Zonu etkisi altındadır.
(6) Ölü Deniz Fay Zonu: Yaklaşık Kuzey-güney doğrultusunda Doğu
Akdeniz Bölgesi’nde Ölü Deniz’den uzanan sismik kuşağı temsil eder.
(7) Kıbrıs Yay Zonu: Nispeten düşük sismik aktivite içeren Kıbrıs Yay
Zonu’nu ve kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı İskenderun Fayı’nı içermektedir.
4.1.2.3 İnceleme Alanının Genel Olarak Depremselliği
23.12.1972 tarihinden beri yürürlükte bulunan Türkiye Deprem Bölgeleri
Haritası, mevcut bilgilerin ışığı altında günümüz koşullarına göre T.C. Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi tarafından
yeniden hazırlanmış ve Bakanlar Kurulu’nun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 sayılı
kararıyla yürürlüğe girmiştir.
Hissedilen ve beklenen en yüksek şiddet değerlerine göre deterministik esasa
dayanan önceki haritalardan, farklı olarak yeni harita olasılık hesaplarına göre
hazırlanmıştır. Yeni harita için şiddet konturları yerine, 475 yıl dönüşüm süresine
haiz eşivme kontur haritası ve %90 güvenirlik seviyesi esas olarak alınmıştır. Buna
göre 475 yılda bir meydana gelecek depreme göre hesabı yapılan yapı, 50 yıllık
ekonomik ömrü içinde %90 ihtimal ile bu yüklenmeye maruz kalmayacak, diğer bir
ifadeyle 50 yıllık bir süre içinde %10 aşılma ihtimaline sahip olacaktır.
Deprem Bölgeleri Haritası, afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında
yönetmelik ile bir paralellik arz etmektedir. Zira haritada tanımlanan bölgelere göre
anılan yönetmelikte yapı tiplerine bağlı olarak kriterler gösterilmektedir. İvme
konturlarına göre yeni bölgeleme Çizelge 4.1.’de verilmiştir. İnceleme alanı 1.
Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır.
Şekil 4.1.’de verilen harita Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin
web sayfasından alınmıştır. Bu haritada son bir yıl içinde Türkiye genelinde oluşan
depremlerin lokasyonları gösterilmektedir. Şekil 4.1.’den de görüleceği gibi Doğu
Akdeniz Bölgesi yoğun bir sismik aktiviteye sahiptir.
25
Çizelge 4.1. Deprem bölgelerine göre olası maksimum yer ivmesi değerleri (DAD, 1996)
DEPREM BÖLGESİ DERECESİ MAKSİMUM YER İVMESİ (amax)
1. Derece Deprem Bölgeleri amax ≥ 0.40g
2. Derece Deprem Bölgeleri 0.30g ≤ amax<0.40g
5. Derece Deprem Bölgeleri amax< 0.10g
Şekil 4.1. Türkiye genelinde 2006-2007 döneminde oluşan depremler (Boğaziçi

Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nin web sayfasından alınmıştır)
4.1.2.4 İnceleme Alanını Etkileyecek Deprem Kaynakları
İnceleme alanını etkileyecek deprem kaynakları Çizelge 4.2.’de verilmiştir.

Bu kaynaklar kuvvetli deprem yer hareketinin modellenmesinde kullanılmıştır.
26
İnceleme alanına en yakın lokal deprem kaynağı Karataş-Osmaniye Fay Zonunun bir
segmenti olan Yumurtalık Fayı (bindirme)’dır. Bu fay hattı Yumurtalık Serbest
Bölgesi’nin kuzey kenarında yer almaktadır ve KD-GB uzanımlıdır. Diğer lokal fay
hattı Doğu Anadolu Fay Zonu’nun güneybatı uç kesimidir. İnceleme alanının
yaklaşık 30.00 km doğusunda KD-GB uzanımlı olarak İskenderun ve Antakya
yerleşim alanlarından geçmektedir. Bazı kaynaklarda bu segment Karasu Fayı olarak
da isimlendirilmektedir.
Çizelge 4.2. İnceleme alanındaki lokal ve bölgesel deprem kaynakları

Oluşturabileceği
Deprem Kaynağı Maksimum Deprem Notlar
Manyitüdü
1 Ölü Deniz Fayı M≥7.0 Bölgesel kaynak
2 Doğu Anadolu Fayı M≥7.0 Bölgesel kaynak
3 İskenderun Fayı M≥7.0 Bölgesel kaynak
4 İmamoğlu Fayı M=6.5±0.2 Bölgesel kaynak
5 Karaisalı Fayı M=6.5±0.5 Bölgesel kaynak
6 Ecemiş Fayı M≥7.0 Bölgesel kaynak
Dalma veya çarpma deprem

7 Kıbrıs Arc M≥7.0 kaynağı
8 Yumurtalık Fayı M=6.3±0.2 Lokal kaynak
Karataş-Osmaniye
9 M=6.7±0.3 Lokal kaynak
Fayı
4.1.2.5 Yer Hareketi Azalım İlişkileri
Akdeniz Gemi İnşaa Sanayi A. Ş.’nin Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi’nde

yapmayı düşündüğü tesisler, 1. Derece deprem bölgesinde yer alması ve beklenen
ivme değerinin 0.40 g’den büyük olması nedeniyle, bu yönetmelik dışında
27
kalmaktadır. Afet Bölgelerinde Yapılacak Yönetmeliğin 6.4.4’üncü bölümünde bu

durum “gerekli durumlarda elastik tasarım ivme spektrumu, yerel deprem ve zemin
koşulları göz önüne alınarak yapılacak özel araştırmalarla belirlenebilir” ile
açıklanmıştır (AİGM, 2007).
İnceleme alanına kurulacak kritik kara ve deniz yapıları için NFPA (National
Fire Protection Association) Yönetmelikleri depreme neden olacak sismik
kaynakların belirlenmesi (Identification and Characterization of Seismic Sources and
Determination of Safe Shutdown Earthquake Ground Motion-SSE) ve bu
kaynakların yapının ömrü boyunca oluşturabileceği maksimum yer ivmesinin
tanımlanmasını (The Operating Basis Earthquake-OBE) gerektirmektedir. OBE ve
SSE olasılık hesaplamaları sırasıyla 500 ve 2500 yıllık dönüşüm periyotlarını temel
almaktadır. Deterministik esasa göre, sismoloji, jeoloji, saha ve bölgenin sismik ve
jeolojik geçmişine bağlı olarak SSE göz önüne alınacak maksimum yer ivmesini
tanımlarken, OBE için yerin hareketi SSE için tanımlanan değerin yarısı olarak
açıklanır. Bu tasarım kuralları, özellikle betonarme yapılar için uygunluk
göstermektedir. Burada açıklanan tasarım kurallarının yanı sıra, çok az sayıda
yürürlükte olan tasarım yönetmelikleri mevcuttur. Bunlardan FEMA 302 Code
(NEHRP Recommended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and
Other Structures, FEMA-302, 1997, Washington, DC) geniş bir yapı tipi yelpazesi
içermektedir. Bu nedenle yapılacak yapı tiplerine göre belirlenen deprem
parametreleri (deprem yükleri ve dağılımları) tasarımlarda aynen kullanılmaktadır.
Pik yer ivmesi (PGA) tahmini için Boore ve diğ. (1997), Sadigh ve diğ.
(1997) ve Campbell (1997) yöntemleri kullanılırken Spektral İvme (SA)
hesaplamaları için de Boore ve diğ. (1997) ve Sadigh ve diğ. (1997) yöntemleri
kullanılmıştır. Hasar değerlendirmesi için Boore ve diğ. (1997), Sadigh ve diğ.
(1997) ve Campbell (1997) azalım ilişkileri için NEHRP saha sınıfı B kullanılmıştır.
Sonuçlar farklı dönüşüm periyotları için elde edilmiştir. İlk seviye 500 yıllık
dönüşüm periyodunda oluşacak depreme göre hesabı yapılan yapının 50 yıllık
ekonomik bir ömrü içerisinde %98 ve %90 ihtimal ile bu yüklenmeye maruz
kalmayacaktır. Başka deyişle 50 yıllık bir süre içerisinde %2 ve %10’luk aşılma
ihtimaline sahip olacaktır. 0.2 san, 0.3 san ve 1.0 san periyotlarında %5’lik
28
sönümlenme tepki spektral ivmesindeki ivme değerleri bu duruma göre

hesaplanmıştır ve bu yaklaşım metinde OBE (operating basis earthquake) olarak
isimlendirilmiştir.
İkinci seviye 2500 yıllık dönüşüm periyodunda oluşacak depreme göre hesabı
yapılan yapının 50 yıllık ekonomik bir ömrü içerisinde %98 ve %90 ihtimal ile bu
yüklenmeye maruz kalmayacaktır. Başka deyişle 50 yıllık bir süre içerisinde %2 ve
%10’luk aşılma ihtimaline sahip olacaktır. 0.2 san, 0.3 san ve 1.0 san periyotlarında
%5’lik sönümlenme tepki spektral ivmesindeki ivme değerleri bu duruma göre
hesaplanmıştır ve bu yaklaşım metinde SSE (safe shutdown earthquake) olarak
isimlendirilmiştir.
Elde edilen değerler Boore ve diğ. (1997), Sadigh ve diğ. (1997) ve Campbell
(1997) sonuçları Çizelge 4.3, 4.4, 4.5 ve 4.6.’da sunulmuştur.
Çizelge 4.3 Boore ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz Yapıları için olası ivme değerleri
Boore ve diğ. (1997) Kara Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.3764 g 0.2458 g
SA (T=0.2 san) 0.9566 g 0.6075 g
SA (T=0.3 san) 0.8479 g 0.5235 g
SA (T=1.0 san) 0.2750 g 0.1561 g
Boore ve diğ. (1997) Deniz Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.3741 g 0.2439 g
SA (T=0.2 san) 0.9491 g 0.6006 g
SA (T=0.3 san) 0.8408 g 0.5179 g
SA (T=1.0 san) 0.2749 g 0.1560 g
29
Çizelge 4.4. Sadigh ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz Yapıları için olası ivme değerleri
Sadigh ve diğ. (1997) Kara Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.6883 g 0.4082 g
SA (T=0.2 san) 1.5940 g 0.9551 g
SA (T=0.3 san) 1.3710 g 0.7944 g
SA (T=1.0 san) 0.4965 g 0.2722 g
Sadigh ve diğ. (1997) Deniz Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.6855 g 0.4042 g
SA (T=0.2 san) 1.5846 g 0.9450 g
SA (T=0.3 san) 1.3611 g 0.7852 g
SA (T=1.0 san) 0.4940 g 0.2705 g
Çizelge 4.5. Campbell ve diğ. (1997)’ye göre Kara ve Deniz Yapıları için olası ivme
değerleri
Campbell ve diğ. (1997) Kara Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.5289 g 0.3302 g
Campbell ve diğ. (1997) Deniz Yapıları İçin Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.5274 g 0.3275 g
30
Çizelge 4.6. Kara ve Deniz Yapıları için olası ortalama ivme değerleri
Kara Yapıları İçin Ortalama Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.5312 g 0.3281 g
SA (T=0.2 san) 1.2753 g 0.7813 g
SA (T=0.3 san) 1.1095 g 0.6590 g
SA (T=1.0 san) 0.3858 g 0.2142 g
Deniz Yapıları İçin Ortalama Azalım İlişkileri
50 yıllık sürede
%2 / 50 %10 / 50
Aşılma İhtimali
PGA 0.5290 g 0.3252 g
SA (T=0.2 san) 1.2669 g 0.7728 g
SA (T=0.3 san) 1.1010 g 0.6516 g
SA (T=1.0 san) 0.3845 g 0.2133 g
Çizelge 4.7’de SSE ve OBE seviyelerine göre elde edilen olasılık değerleri
verilmiştir.
Çizelge 4.7. SSE ve OBE için olasılık değerleri.

Yer Hareketi
SSE %2 / 50 OBE %10 / 50
Parametreleri
PGA 0.53 g 0.33 g
SA (T=0.2 san) 1.27 g 0.78 g
SA (T=1.0 san) 0.39 g 0.21 g
Ölü Deniz fayının Karasu segmenti, Misis-Yumurtalık Fayı ve Karataş Fayı

inceleme alanı için ana sismik kaynak zonlarıdır. Bu fayların oluşturacağı depremler
31
göz önüne alındığında deterministik analizde SSE için Çizelge 4.8’de verilen
ortalama değerler elde edilmiştir.
Çizelge 4.8. Deterministik analizde SSE için elde edilen ortalama değerler
Pik Yer İvmesi 0.51 g
0.2 saniye spektral ivme 1.11 g
1.0 saniye spektral ivme 0.52 g
4.1.3 İnceleme Alanı Lokal Jeoloji
İnceleme alanının detaylı jeolojik yapısı karotlu sondajlardan sonra ortaya

konmuştur. Kara kısmı yüzey ve deniz taban jeolojisi kısmen farklılık
göstermektedir. Deniz ve karada yer alan inceleme alanı Alt-Orta Miyosen yaşlı
Kızıldere formasyonu ve Kuvaterner yaşlı bazalt, alüvyon ve deniz tabanı
çökellerinden oluşmaktadır. İnceleme alanının lokal genel jeolojik konumu EK-5’te
mühendislik jeolojisi haritasında verilmiştir.
4.1.3.1 Kızıldere Formasyonu (Mkl); Ayrışmış Kiltaşı ve Kumtaşı (C-S)
Tabanda yer alan ve inceleme sahasının temel jeolojik birimini Alt-Orta

Miyosen yaşlı Kızıldere formasyonu oluşturmaktadır. Formasyon adını Osmaniye-
Bahçe yolu üzerinde bulunan Kızıldere köyünden almıştır. İlk defa Schmidt (1961)
bu ismi kullanmıştır. Bu birim İskenderun körfezinin kuzeyinde, Bahçe ve
Osmaniye’de, Yumurtalık-Uzunkelli-Muttalip yörelerinde (Yumurtalık fayının
güneydoğusu boyunca) ve İskenderun-Arsuz yöresin de yüzeyde geniş yayılımlar
sunarak gözlenmektedir. Söz konusu yöreler, formasyonun alt-üst dokanak
ilişkilerinin iyi incelenebildiği ve net görüldüğü yerlerdir. Formasyonun genel kaya
türü, gri renkli orta-kalın tabakalı kumtaşı ve şeyil (ince tabakalanmalı kiltaşı)
seviyelerinin ardalanmasından oluşmaktadır. Birim KD-GB doğrultusunda 60-80
derece kuzeybatıya eğimlidir.
32
Birim inceleme alanında yüzeyde gözlenmektedir. İnceleme alanında

yapılana sondajlarda en alttaki birim olarak belirlenmiştir. EK-5’te verilen zemin
enine kesitlerinde ayrışmış kiltaşı-kumtaşı (C-S) olarak tanımlanmıştır.
4.1.3.2 Delihalil Volkaniti (Bazalt-Qβ): Bazalt (β)
Tabanda yer alan Kızıldere formasyonu üzerine Kuvaterner dönemde lav

akıntısı olarak yerleşmiştir. İnceleme alanında yüzeyde sahil şeridi boyunca yer yer
gözlenmektedir. Kara kısmında üzeri güncel genç alüvyonlarla ve deniz tabanında da
güncel deniz tabanı kumsal kumları ve killeri ile örtülüdür. EK-5’te verilene
mühendislik jeolojisi haritası ve zemin enine kesitlerde bu birim Bazalt (β) olarak
tanımlanmıştır.
İnceleme alanı ve yakın çevresinde yüzeyde geniş yayılımlar göstermektedir.
Yumurtalık bindirme (fayı) hattı boyunca ve yakın çevresinde, bazik kökenli volkanit
ve tüfler olarak yüzeylenmektedir (β).Yumurtalık civarında Botaş tesislerinin ve
Yumurtalık Serbest Bölgesi batı kısmının da bulunduğu alan da dahil olmak üzere
geniş bir bölgede yüzlenmektedir. Toprakkale batısında Adana-İskenderun
Otoyolu’nun kuzeydoğusunda ki Delihalil Tepe’de bu volkanitlerin çıkış
merkezlerine ait volkan konileri izlenebilmektedir. Genelde genç tektonik hatlar
boyunca yarık erüpsiyonu olarak çıkan bu volkanitler, gözenekli, koyu gri-siyah
renkli bazaltlar ve kırmızımsı-gri ve siyah renkli tüflerin ardalanması şeklindedir.
İnceleme alanında gözenekli (gaz boşluklu) ve gözeneksiz bazaltlar olarak yapılan
sondajlarda kesilmişlerdir. Boşluklar yer yer kalsit dolguludur. Bölgede yer yer
Kuvaterner alüvyonları tarafından örtülü olan birimin erüpsiyon yaşı olarak Kozlu
(1996) tarafından Üst Pliyosen’in hemen sonrası olacağı belirtilmiştir.
Yumurtalık Serbest Bölge yakın civarında bazaltlar özellikle kuzeydoğuda
yer alan Turunçlu köyü civarlarında lav düzlükleri olarak görülmektedirler. Lav
tabakalarının kalınlığı 5-20 m arasında değişmektedirler. Fakat kuzeydeki yol
yarmalarında bu kalınlığın 100 m civarında olduğu görülmüştür. Lav akıntıları
sonucu oluştuğundan kalınlığı lokasyondan lokasyona değişmektedir. İnceleme
33
alanında karada yüzeyde alüvyon örtünün hemen altında yer almaktadır. Kıyı
şeridinde yüzeyde gözlenmektedir. Güncel deniz dolgusu altında da farklı
kalınlıklarda gözlenmektedir.
4.1.3.3 Alüvyon (Qal): Katı-Çok Katı Kil (CH)
İnceleme alanının kara kısmı hemen hemen tamamıyla akarsu çökellerinden

oluşmaktadır. Akarsuların denizle birleştiği alanda akış enerjisini tamamıyla
kaybetmesi sonucu kil+silt tane büyüklüğündeki sedimanlar çökelmiştir. % 80-90
oranındaki bu ince taneli çökeller çok az kum ve çok az çakıl içermektedir. Tahmini
kalınlığı 5.00-10.00m arasındadır. Kuzeyden denize doğru kalınlığı azalmaktadır.
Karada yapılacak ve sığ temele sahip yapılar muhtemelen bu birim üzerinde yer
alacaktır.
EK-5’te verilen mühendislik jeolojisi haritası ve enine kesitlerde bu birim
katı-çok katı KİL (CH) olarak tanımlanmıştır.
4.1.3.4 Deniz Taban Kumu (Qal): Çok Gevşek-Çok Sıkı KUM (SP)
Deniz tabanında bazaltların üzerinde yer almaktadır. Genel olarak kötü

derecelenmiş-üniform kumdan oluşmaktadır. Dalga etkisiyle halen güncel olarak
oluşumu devam etmektedir. Kıyıda kalınlığı sıfırlanırken inceleme alanının içerildiği
deniz bölgesinde kalınlığı 25.00 m’ye kadar çıkmaktadır. Derinliklerine bağlı olarak
gevşek-çok sıkı konumdadır.
EK-5’te verilen mühendislik jeolojisi haritası ve enine kesitlerde bu birim çok
gevşek-çok sıkı KUM (SP) olarak tanımlanmıştır. Deniz yapıları bu birim üzerinde
yer alacaktır.
34
4.2 Çalışma Alanının Mühendislik Jeolojisi
4.2.1 Arazi Deneyleri: Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) Sonuçları
Kara kısmının tamamına yakınında; bu çalışmada incelenen derinliklerde,

alüvyon kili-bazalt kayası ve kiltaşı-kumtaşı birimleri gözlenmiştir.
Sondajlar esnasında yapılan yerinde Standart Penetrasyon Deneyi
sonuçlarında elde edilen vuruş sayısı (SPT-N) ve buna bağlı olarak elde edilen ince
taneli birimler için “kıvam” ve iri taneli zeminler içinde “sıkılık” tanımlamaları
Çizelge 4.9.-Çizelge 4.20.’de verilmiştir. SPT-N değerlerinden zemin
tanımlamasında yararlanılmıştır. Zemin sınıfının belirlenmesinde labaratuar
deneyleri sonuçları kullanılmıştır. Taşıma gücü hesaplamalarında kumlar için SPT-N
değerleri kullanılırken killer için laboratuar deneylerinden elde edilen sonuçlar
kullanılmıştır.
Çizelge 4.9. Kara sondajı SKK-01’den elde edilen SPT-N değerleri ve tanımlamalar
Derinlik Darbe Sayısı SPT- Tanımlama Zemin Sınıfı
SPT No
(m) 15cm 30cm 45cm N (kıvam/sıkılık) Grup Adı Simge
SPT-01 1.50-1.95 4 9 11 20 çok katı orta plastisiteli KİL ve az kum CI
SPT-02 3.00-3.45 5 7 9 16 katı yüksek plastisiteli KİL CH
yüksek plastisiteli KİL ve az
SPT-03 4.50-4.95 6 8 11 19 çok katı CH
kum
11.00- yüksek plastisiteli KİL ve az
SPT-04 14 25 36 61 sert CH
11.45 çakıl
15.00-
SPT-05 4 9 11 20 orta sıkı ----- ---
15.45
16.50-
SPT-06 50/12 R çok sıkı killi ÇAKIL ve az kum GC
16.95
19.50-
SPT-07 50/10 R çok sıkı killi KUM ve az çakıl SC
19.45
35
Derinlik Darbe Sayısı SPT- Tanımlama Zemin Sınıfı
SPT No
(m) 15cm 30cm 45cm N (kıvam/sıkılık) Grup Adı Simge
yüksek plastisiteli KİL ve az
SPT-01 1.50-1.95 5 6 8 14 katı CH
kum
SPT-02 3.00-3.45 3 5 9 14 katı yüksek plastisiteli KİL CH
SPT-03 4.50-4.95 5 9 15 24 çok katı yüksek plastisiteli KİL CH
SPT Derinlik Darbe Sayısı
SPT- Tanımlama Zemin Sınıfı
No (m) 15cm 30cm 45cm N (kıvam/sıkılık) Grup Adı Simge
SPT-
1.50-1.95 5 8 9 17 çok katı yüksek plastisiteli KİL CH
01
SPT-
3.00-3.45 3 5 9 14 katı yüksek plastisiteli KİL CH
02
SPT-
03
SPT-
04
SPT-
7.50-7.95 8 9 11 20 çok katı ----- ---
05
SPT-
9.00-9.45 50/09 R sert yüksek plastisiteli KİL CH
06
SPT-
10.5010.95 10 16 33 49 sert yüksek plastisiteli KİL CH
07
SPT- 12.00- yüksek plastisiteli KİL ve
11 18 34 52 sert CH
08 12.45 az kum
SPT- 13.50-
8 12 16 28 çok katı yüksek plastisiteli KİL CH
09 13.95
SPT- 15.00-
9 11 18 29 çok katı yüksek plastisiteli KİL CH
10 15.45
SPT- 16.50-
10 20 25 45 sert yüksek plastisiteli KİL CH
11 16.95
36
Çizelge 4.12. Deniz sondajı SKD-01’den elde edilen SPT-N değerleri ve tanımlamalar
SPT-01 3.40-3.85 5 4 5 9 orta katı yüksek plastisiteli KİL CH
SPT-01 3.40-3.85 5 4 5 9 gevşek gevşek KUM SP
SPT-02 4.70-5.15 50/10 R sert yüksek plastisiteli KİL CH
12.40- çakıllı orta plastisiteli KİL
SPT-03 10 30 36 66 çok sert CI
12.85 ve az kum
14.70- orta plastisiteli KİL ve az
SPT-04 13 22 37 59 çok sert CI
15.15 kum
16.70-
SPT-05 16 26 40 66 çok sıkı üniform KUM SP
17.15
18.70- kumlu orta plastisiteli KİL
SPT-06 20 30 34 64 sert CI
19.15 ve az çakıl
SPT-01 4.25-4.70 4 5 5 10 gevşek üniform KUM SP
SPT-02 6.75-7.20 6 9 16 25 orta sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
SPT-03 8.25-8.70 9 18 27 45 sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
SPT-04 9.25-9.70 30 50/13 R çok sıkı üniform KUM SP
11.25-
SPT-05 36 50/14 R çok sıkı üniform KUM SP
11.70
12.75-
SPT-06 2 3 3 6 gevşek üniform KUM SP
13.20
14.25-
SPT-07 10 17 22 39 sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
14.70
16.25-
SPT-08 17 20 25 45 sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
16.70
18.25-
SPT-09 17 22 28 50 çok sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
18.70
20.25-
SPT-10 20 26 35 61 çok sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
20.70
23.50-
SPT-11 37 50/5 R çok sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
23.95
37
SPT-01 4.25-4.70 10 20 50/7 R çok sıkı üniform KUM SP
SPT-02 6.75-7.20 21 50/7 R çok sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
SPT-03 8.25-8.70 24 50/5 R çok sıkı üniform KUM SP
SPT-04 9.25-9.70 5 8 19 27 orta sıkı üniform KUM SP
11.25-
SPT-05 8 13 20 33 sert orta plastisiteli KİL CI
11.70
SPT Derinlik Darbe Sayısı SPT- Tanımlama Zemin Sınıfı
SPT-02 7.50-7.95 1 1 1 2 çok gevşek üniform KUM ve az kil SC
SPT-03 9.00-9.45 9 24 18 42 sıkı üniform KUM SP
SPT-04 10.5010.95 11 14 17 31 sıkı killi KUM SC
12.00-
SPT-05 4 8 10 18 orta sıkı üniform KUM SP
12.45
13.50-
13.95
15.00-
SPT-07 7 12 16 28 orta sıkı killi KUM SC
15.45
16.50-
16.95
18.00-
18.45
SPT-
4.50-4.95 4 3 4 7 gevşek üniform KUM ve az kil SC
01
SPT-
6.00-6.45 4 5 5 10 gevşek üniform KUM ve az kil SC
02
SPT- düzgün tane dağılımlı
7.50-7.95 9 9 11 20 orta sıkı SW
03 KUM ve az çakıl
SPT- düzgün tane dağılımlı
9.00-9.45 12 16 18 34 sıkı SW
04 KUM ve az çakıl
SPT- üniform ÇAKIL ve az
10.5010.95 13 14 22 36 sıkı GP
05 kum
SPT- 12.00-
12 15 19 34 sıkı üniform KUM ve az çakıl SP
06 12.45
SPT- 13.50-
9 11 12 33 sıkı üniform KUM ve az kil SC
07 13.95
SPT- 15.00-
10 13 16 29 orta sıkı üniform KUM SP
08 15.45
SPT- 16.50-
09 16.95
SPT- 18.00-
14 18 23 41 sıkı üniform KUM SP
10 18.45
38
Çizelge 4.17. Deniz sondajı SKD-06’dan elde edilen SPT-N değerleri ve tanımlamalar
SPT-
4.50-4.95 2 2 2 4 çok gevşek üniform KUM SP
01
SPT-
6.00-6.45 6 4 5 9 gevşek üniform KUM ve az çakıl SP
02
SPT-
7.50-7.95 2 4 6 10 gevşek üniform KUM SP
03
SPT-
9.00-9.45 2 4 5 9 gevşek üniform KUM SP
04
SPT-
10.5010.95 3 5 7 12 orta sıkı üniform KUM SP
05
SPT- 12.00-
1 2 2 4 gevşek üniform KUM SP
06 12.45
SPT- 13.50-
07 13.95
SPT- 15.00- üniform KUM ve az kil
12 14 17 31 sıkı SP
08 15.45 (SP/SC)
SPT- 16.50-
11 14 16 30 sıkı killi KUM SC
09 16.95
SPT- 18.00-
15 17 19 36 sıkı killi KUM SC
10 18.45
SPT-
4.50-4.95 2 3 3 6 gevşek üniform KUM (SP)
01
SPT-
6.00-6.45 4 5 6 11 orta sıkı üniform KUM (SP)
02
SPT-
7.50-7.95 4 7 10 17 orta sıkı üniform KUM (SP)
03
SPT-
9.00-9.45 7 9 12 19 orta sıkı üniform KUM ve az kil (SP)
04
SPT-
10.5010.95 8 10 13 23 orta sıkı üniform KUM (SP)
05
SPT- 12.00-
11 15 16 31 sıkı üniform KUM (SP)
06 12.45
SPT- 13.50-
12 15 17 32 sıkı üniform KUM ve az kil (SP)
07 13.95
SPT- 15.00-
14 16 17 33 sıkı üniform KUM (SP)
08 15.45
SPT- 16.50- düzgün tane dağılımlı
15 17 29 46 sıkı (SC)
09 16.95 KUM ve az kil
39
SPT-04 10.5010.95 2 2 6 8 gevşek üniform KUM SP
12.00-
SPT-05 1 2 2 4 çok gevşek üniform KUM SP
12.45
13.50-
13.95
15.00- üniform KUM ve az kil
SPT-07 6 8 8 16 orta sıkı SC
15.45 (SP/SC)
16.50-
16.95
18.00-
18.45
19.50-
19.95
21.00-
21.45
22.50-
22.95
24.00-
SPT-13 50/01 R Bazalt
24.45
40
Çizelge 4.20. Deniz sondajı SKD-09’dan elde edilen SPT-N değerleri ve tanımlamalar
SPT-01 7.50-7.95 1 1 1 2 çok gevşek üniform KUM SP
SPT-02 9.00-9.45 1 2 1 3 çok gevşek üniform KUM SP
SPT-03 10.5010.95 2 2 2 4 çok gevşek üniform KUM SP
12.00-
12.45
13.50-
13.95
15.00-
15.45
16.50-
16.95
18.00-
18.45
19.50-
19.95
21.00-
21.45
22.50-
22.95
24.00-
24.45
24.00-
SPT-13 19 50/07 R çok sıkı üniform KUM SP
24.45
27.00-
SPT-14 50/02 R Bazalt
27.45
4.2.2 Kara ve Deniz Kısmı Alanı Zeminlerin Fiziksel ve Mekanik Özellikleri
Kara ve deniz yapılaşma alanında yapılan sondajlar ve arazi gözlemleri

sonucu belirlenen 4 ana birimin (katı-çok katı kil, bazalt, deniz tabanı kumları ve
ayrışmış kiltaşı-kumtaşı) fiziksel ve mekanik özellikleri bu bölümde ele alınmıştır.
41
4.2.2.1 Katı-Çok Katı Kil (CH)
Yüzeyde yer alan ve arazi ve laboratuar deneylerine göre “katı-çok katı KİL”
olarak tanımlanan birimin kalınlığı yaklaşık olarak 9.00 m’ye kadar çıkmaktadır.
SKK-01’de kalınlığı 5.50m, SKK-02’de kalınlığı 5.30m ve SKK-03’de kalınlığı
8.80m olarak belirlenmiştir. Kalınlık denize doğru azalmakta ve deniz seviyesinde
sıfırlanmaktadır.
Birimin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.29-10.60, kum boyutu taneler %
2.53-11.17 ve ince taneler (kil+silt) % 81.96-92.40 arasında değişmektedir.
Laboratuar deneylerinde orta plastisite özellik gösteren seviyeleri yer mevcut
olmasına rağmen genelde yüksek-çok yüksek plastisite özelliğine sahiptir. Bu
nedenle zemin (CH) olarak sınıflandırılmıştır. Standart Penetrasyon Deneyi N
değerine göre zemininin kıvamlılığı “katı-çok katı” arasında değişmektedir. Birimin
doğal su içerikler % 24.54-26.11 arasında, doğal birim hacim ağırlığı 1.83 gr/cm3 ve
kuru birim hacim ağırlığı 1.48 gr/cm3 civarlarındadır (Şekil 4.2. ve 4.3.).
Şekil 4.2. Katı-Çok Katı KİL’in sondajlardan elde edilen numune örneği (SKK-01: SPT-
02)
42
Şekil 4.3. Katı-Çok Katı KİL’in sondajlardan elde edilen numune örneği (SKK-01: SPT-02)
Kara alanında yüzeyde yer alan killerden örselenmiş numuneler sondajlardan

ve araştırma çukurundan elde edilmiştir. Bu numuneler üzerinde serbest basınç ve
konsolidasyon deneyleri yapılmıştır.
Çizelge 4.21.’de kil biriminde yapılan serbest basınç deney sonuçları
verilmiştir. Derinlikle artan serbest basınç değerleri 0.87-5.41 kg/cm2 (0.085-0.530
MPa) arasında değişmektedir (Şekil 4.4. ve EK-7). Bu değerler sondajlar esnasında
elde edilen SPT-N darbe sayıları ile uyum göstermektedir (bknz Çizelge 3.3). Buna
göre kara alanındaki killer aşırı konsolide olmuşlardır.
Arazi çalışmalarında alınan örselenmemiş kil zemin numunelerinde
konsolidasyon parametrelerini belirlemek amacıyla Odometre deneyleri yapılmıştır.
Deneyler sonucu elde edilen konsolidasyon parametreleri olan hacimsel sıkışma
katsayıları, ön konsolidasyon basıncı ve jeolojik basınç değerleri detaylı olarak EK
7’de verilmiştir. Deneylerde jeolojik basınç ön konsolidasyon basıncından çok düşük
çıkmıştır (Çizelge 4.22.). Buna göre yüksek plastik özellik gösteren kil biriminin
43
aşırı konsolide olmuştur. Sonuçlar SPT-N ve serbest basınç deneyi sonuçları ile
uyum göstermektedir.
Çizelge 4.21. Kil serbest basınç deneyi sonuçları
Serbest Basınç Deneyi

TS 1500
(qu) kg/cm2 (qu) kPa (qu) MPa
SK-03 SPT-01 CH yüksek plastisiteli KİL 5.41 530.00 0.53
1.58 155.00 0.155
SK-03 SPT-02 CH yüksek plastisiteli KİL
1.22 120.00 0.12
SK-03 UD-01-1 CH yüksek plastisiteli KİL
0.87 85.00 0.085
1.07 105.00 0.1050
1.48 145.00 0.1450
1.07 105.00 0.1050
1.89 185.00 0.1850
1.25 123.00 0.1230
Çizelge 4.22. Kil konsolidasyon deneyi sonuçları
Odometre-Konsolidasyon Deneyi
TS 1500 hacimsel sıkışma kats jeolojik basınç ön konsol basıncı
mv (m2/kN) Pj (kPa) Pc (kPa)
SKK03UD1-1 2.00-2.50m CH 0.000011-0.000489 41.56 375.00
SKK03UD1-2 2.00-2.50m CH 0.000013-0.000320 42.16 295.00
3.00-3.50m CH 0.000011-0.00025 60.87 350.00

SKK03UD2-1
SKK03UD2-2 3.00-3.50m CH 0.000013-0.000403 62.07 410.00
Kil birimi için elde edilen en düşük ön konsolidasyon basıncı 295.00 kPa
(3.01 kg/cm2)’dır. Aşırı konsolide killerde oturmalar ön konsolidasyon basıncının
geçilip geçilmemesine bağlıdır. Bu nedenle taşıma gücü değerleri belirlenirken bu
değerin altında kalınmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Tekil temellerde farklı
oturmaların azaltılması, müsaade edilir taşıma gücü değerlerinde verilen temel
boyutların artırılması ile gerçekleşebilir.
44
Şekil 4.4. Katı-Çok KİL’de serbest basınç ve konsolidasyon deneyleri
4.2.2.2 Bazalt (β)
Magmatik kökenli lav akıntısı olarak oluşan birimin sabit bir kalınlığı yoktur.
Katı-çok katı kil biriminin hemen altında gözlenmektedir. Kıyı şeridinde (0.00 m
kotu civarlarında) yüzeyde de gözlenmektedir. Minimum kalınlığının 0.35m olduğu
düşünülen birimin maksimum kalınlığının 15.00m’yi geçebileceği düşünülmektedir.
Daha kolay ayrışma gösteren gaz boşluklu-gözenekli bazaltların üst seviyeleri
bu çalışmada “ayrışmış bazalt” olarak isimlendirilmiştir. Ayrışmış kısımlara göre
45
daha az ve daha küçük boyutlu gözenek içeren veya içermeyen bazaltın alt seviyeleri
de bu çalışmada “ayrışmamış bazalt” olarak tanımlanmıştır (Şekil 4.5.). Ayrışmış
bazaltlarda tabii yoğunluk değeri 2.60-2.70 gr/cm3 arasında değişmektedir. Serbest
basınç dayanımları 35.00-50.00 MPa arasındadır. Ayrışmamış bazaltlarda yoğunluk
değeri 2.60-2.80 gr/cm3 ve serbest basınç dayanımı değerleri de 40.00-60.00 MPa
arasında değişmektedir. Yapılan sondajlarda ayrışmış bazaltlar genel olarak düşük
RQD ve ayrışmamış bazaltlar yüksek RQD değerleri vermiştir (Şekil 4.6.).
Şekil 4.5. Sondajlardan elde edilen gözenekli-gözeneksiz bazalt örnekleri
46
Şekil 4.6. Sondajlardan elde edilen bazalt karot örnekleri
4.2.2.3 Ayrışmış Kiltaşı-Kumtaşı (C-S)
Kara ve deniz alanlarında jeolojik olarak gözlenen en yaşlı birimdir. Alt-Orta

Miyosen yaşlı Kızıldere formasyonunun ayrışmış seviyeleridir. Karada yüzeyde ve
denizde tabanda gözlenmemektedir. Sondajlarda en alttaki birim olarak kesilmiştir.
Kil ve kum seviyelerinin yanı sıra çakıllı ara seviyeleri mevcuttur.
Birimin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.10-62.10, kum boyutu taneler %
0.60-44.30 ve ince taneler (kil+silt) % 12.50-99.40 arasında değişmektedir. Çok katı-
sert kıvamdaki killi seviyeler genel olarak “yüksek plastisiteli KİL (CH)”, “yüksek
plastisiteli KİL ve az kum (CH)” ve “yüksek plastisiteli KİL ve az çakıl (CH)”olarak
tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır. Kumlu seviyelere geçiş yapan çok sıkı çakıllı ara
seviyeleri “killi ÇAKIL ve az kum (GC)” ve çok sıkı kumlu seviyeleri de “killi KUM
ve az çakıl (SC)” olarak tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır (Şekil 4.7.).
47
Şekil 4.7. Ayrışmış kiltaşı-kumtaşı’nın sondajlardan elde edilen numune örneği (SKD-01:
SPT-03)
4.2.2.4 Çok Gevşek-Çok Sıkı KUM (SP)
Deniz tabanı güncel çökellerinden oluşan bu birim genel olarak çok gevşek-
çok sıkı aralığındaki kumlardan oluşmaktadır. Deniz dalga enerjisine bağlı olarak
farklı kalınlıklarda çökelen çok gevşek, gevşek, orta sıkı, sıkı ve çok sıkı özellikte;
yer yer çakıllı ve killi seviyeleri mevcut olan birim hemen hemen tamamıyla kötü
derecelenmiştir. Bu nedenle “üniform KUM (SP)” olarak tanımlanmış ve
sınıflandırılmıştır.
Çok gevşek kum seviyelerinin kalınlığı 1.50-3.00m, gevşek kum
seviyelerinin kalınlığı 1.00-10.50m, orta sıkı kum seviyelerinin kalınlığı 1.50-
12.00m, sıkı kum seviyelerinin kalınlığı 1.00-6.00m ve çok sıkı kum seviyelerinin
kalınlığı 1.00-6.00m arasında değişmektedir. Deniz dalga enerjisine göre çökelen
kumlar da en yüksek kalınlık orta sıkı kum seviyelerinde belirlenmiştir.
48
Çok gevşek kum seviyelerinin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.30-10.40,

kum boyutu taneler % 85.10-89.70 ve ince taneler (kil+silt) % 4.50-10.00 arasında
değişmektedir. Çok gevşek kumlar genel olarak kötü derecelenmiş olup “üniform
KUM (SP)” ve kısmen de “üniform KUM ve az kil (SC)” olarak tanımlanmış ve
sınıflandırılmışlardır. Çok gevşek zeminlerde doğal su içerikleri %11.22-23.88 doğal
birim hacim ağırlıklar 1.50-1.57 gr/cm3 kuru birim hacim ağırlıklar 1.21-1.41 gr/cm³
ve özgül ağırlıklar 2.631–2.678 arasındadır.
Gevşek kum seviyelerinin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.10-17.30, kum
boyutu taneler % 78.10-99.71 ve ince taneler (kil+silt) % 0.16-10.90 arasında
değişmektedir. Gevşek kumlar genel olarak kötü derecelenmiş olup “üniform KUM
(SP)” ve kısmen de “üniform KUM ve az kil (SC)-üniform KUM ve az çakıl (SP)”
olarak tanımlanmış ve sınıflandırılmışlardır. Gevşek zeminlerde doğal su içerikler
%19.83-23.6 doğal birim hacim ağırlıklar 1.49-1.66gr/cm3 kuru birim hacim
ağırlıklar 1.23-1.39 gr/cm3 ve özgül ağırlıklar 2.563–2.647 arasındadır (Şekil 4.8.).
Orta sıkı kum seviyelerinin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.10-29.91, kum
değişmektedir. Orta sıkı kumlar genel olarak kötü derecelenmiş olup “üniform KUM
(SP)”, “killi KUM (SC)”, “üniform KUM ve az çakıl (SP)” “üniform KUM ve az kil
(SP/SC)” ve “düzgün tane dağılımlı KUM ve az çakıl (SW)”olarak tanımlanmış ve
sınıflandırılmışlardır. Orta sıkı zeminlerde doğal su içerikler % 8.23-22.36 doğal
birim hacim ağırlıklar 1.48–1.64 gr/cm3, kuru birim hacim ağırlıklar 1.23-1.42
gr/cm3 ve özgül ağırlıklar da 2.585–2.664 arasındadır (Şekil 4.9.).
Sıkı kum seviyelerinin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.10-48.70, kum
değişmektedir. Sıkı kumlar genel olarak kötü derecelenmiş olup “üniform KUM ve
az çakıl (SP)”, “üniform KUM (SP)”, “killi KUM (SC)”, “düzgün tane dağılımlı
KUM ve az çakıl (SW)”, “üniform KUM ve az kil (SC/SP)”, ve “düzgün tane
dağılımlı KUM ve az kil (SW-SC)” olarak tanımlanmış ve sınıflandırılmışlardır. Yer
yer “üniform ÇAKIL ve az kum (GP)” olarak tanımlanan ve sınıflandırılan ara
seviyeleri mevcuttur. Sıkı zeminlerde doğal su içerikleri % 6.85-23.16 doğal birim
49
hacim ağırlıklar 1.50–1.66 gr/cm³ kuru birim hacim ağırlıklar 1.22-1.55 gr/cm3 ve
özgül ağırlıklar ise 2.571–2.660 arasındadır (Şekil 4.10. ve 4.11.).
Çok sıkı kum seviyelerinin içerdiği çakıl boyutu taneler % 0.70-21.30, kum
değişmektedir. Çok sıkı kumlar genel olarak kötü derecelenmiş olup “üniform KUM
(SP)” ve yer yer de “üniform KUM ve az çakıl (SP)” tanımlanmış ve
sınıflandırılmışlardır (Şekil 4.12.).
Deniz tabanı kumlarda yüksek oranda deniz kabukları da mevcuttur. Şekil
4.11’de verilen örnekte bu açıkça görülmektedir. Şekil 4.13.’de sıkılıklarına göre
sınıflandırılan deniz tabanı kumların tane dağılım yüzdeleri verilmiştir.
Şekil 4.8. Gevşek KUM’un sondajlardan alınan numune örneği (SKD-02: SPT-01)
50
Şekil 4.9. Orta sıkı KUM’un sondajlardan alınan numune örneği (SKD-02: SPT-02)
Şekil 4.10. Sıkı KUM’un sondajlardan alınan numune örneği (SKD-02: SPT-03)
51
Şekil 4.11. Sıkı KUM’un sondajlardan alınan numune örneği (SKD-05: SPT-05)
Şekil 4.12. Çok sıkı KUM’un sondajlardan alınan numune örneği (SKD-02: SPT-04)
52
Çok Gevşek KUM - Tane Dağılım Yüzdeleri Gevşek KUM - Tane Dağılım Yüzdeleri
100 120
90
100
80
70
80
Yüzde (%)
Yzde (%)
60
50 60
40
40
30
20
20
10
0 0
1 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Deney No Deney No
Çakıl Kum Kil+Silt Çakıl Kum Kil+Silt
Orta Sıkı KUM - Tane Dağılım Yüzdeleri Sıkı KUM - Tane Dağılım Yüzdeleri
120 120
100 100
80 80
Yüzde (%)
Yüzde (%)
60 60
40 40
20 20
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Deney No Deney No
Çakıl Kum Kil+Silt Çakıl Kum Kil+Silt
Çok Sıkı KUM - Tane Dağılım Yüzdeleri
120
100
80
Yüzde (%)
60
40
20
0
1 2 3 4 5 6
Deney No
Çakıl Kum Kil+Silt
Şekil 4.13. Deniz tabanı kumlarda tane dağılım yüzdeleri
53
4.2.3 MÜHENDİSLİK ANALİZLERİ VE DEĞERLENDİRME
4.2.3.1 Kara Sahasında Yapı–Zemin İlişkisinin Belirlenmesi
İnceleme alanında kil birimleri (yüksek plastisiteli katı KİL) yapı temellerinin
oturacağı zemindir. Kil birimi, sondajlarda aynı kotlarda kesilmemiştir. Bu yüzden
yapılacak temel kazılarında temel derinliğine göre yapı temelleri kısmen kil üzerinde
olabileceği gibi denize doğru bazalt seviyeleri üzerinde de olacaktır. Bu durumda her
bir bağımsız yapı altında kil ya da bazalt olmasına dikkat edilmelidir.
Alüvyon kökenli “aşırı konsolide olmuş kil-CH” olarak tanımlanan birim (C)
zemin Grubu ve (Z2) Yerel Zemin Sınıfı’dır. Zemin Spektrum Karakteristik
Periyotları TA ve TB sırasıyla 0.15 saniye ve 0.40 saniyedir (Çizelge 4.23. ve 4.24.)
Çizelge 4.23.1 Zemin Grupları (AİGM, 2007)

Stand. Serbest Kayma
Zemin Relatif
Zemin Grubu Tanımı Penetr. Basınç Dalgası
Grubu Sıkılık (%)
(N/30) Direnci (kPa) Hızı (m/s)
Masif volkanik kayaçlar ve

ayrışmamış sağlam metamorfik
1 - - >1000 >1000
kayaçlar, sert çimentolu tortul
(A)
kayaçlar.
2 Çok sıkı kum, çakıl >50 85-100 - >700
3 Sert kil ve siltli kil >32 - >400 >700
Tüf ve aglomera gibi gevşek
volkanik kayaçlar, süreksizlik
1 - - 500-1000 700-1000
düzlemleri bulunan ayrışmış
(B)
çimentolu tortul kayaçlar
2 Sıkı kum, çakıl 30-50 65-85 - 400-700
3 Çok katı kil ve siltli kil 16-32 - 200-400 300-700
Yumuşak süreksizlik düzlemleri
bulunan çok ayrışmış
1 - - <500 400-700
metamorfik kayaçlar ve
(C)
çimentolu tortul kayaçlar
2 Orta sıkı kum, çakıl 10-30 35-65 - 200-400
3 Katı kil ve siltli kil 8-16 - 100-200 200-300
Yeraltı su seviyesinin yüksek
1 olduğu yumuşak, kalın alüvyon - - - <200
(D) tabakaları
2 Gevşek kum <10 <35 - <200
3 Yumuşak kil, siltli kil <8 - <100 <200
54
Çizelge 4.24. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karakteristik periyotları (AİGM, 2007)
Spektrum Karakteristik Periyotları
Yerel Zemin Çizelge 28’e Göre Zemin Grubu ve En
Sınıfı Üst Zemin Tabakası Kalınlığı (h1)
TA (saniye) TB (saniye)
(A) grubu zeminler

Z1 0.10 0.30
h1 ≤ 15 m olan (B) grubu zeminler
h1 > 15 m olan (B) grubu zeminler

Z2 0.15 0.40
h1 ≤ 15 m olan (C) grubu zeminler
15 m < h1 ≤ 50 m olan (C) grubu zeminler

Z3 0.15 0.60
h1 ≤ 10 m olan (D) grubu zeminler
h1 > 50 m olan (C) grubu zeminler

Z4 0.20 0.90
h1 > 10 m olan (D) grubu zeminler
Zemin taşıma gücü ve zemin emniyet gerilmesinin hesap edilebilmesi amacı

ile önce taşıma gücü ile ilgili çözümler yapılmıştır. Bu amaçla yüzeysel temeller için
Terzaghi, Meyerhof ve Hansen tarafından önerilen bağıntılar ayrı ayrı kullanılmıştır.
Taşıma gücü analizleri yapılacak kazı düşünülerek 1.00m temel derinliği için
sırasıyla 1.50x2.00m, 1.50x12.00m ve 12.00x12.00m temel boyutları için
yapılmıştır. Zemin fiziksel parametresi olarak katı-çok katı kil (CH)’in deneylerden
elde edilen yoğunluğu 1.83 gr/cm3 (1.83 ton/m3) alınmıştır. Serbest basınç deneyinde
elde edilen en düşük değer olan 0.87 kg/cm2 (8.70 ton/m2) göz önüne almıştır.
Yüksek plastisite gösteren killerde serbest basınç değerini yarısı drenajsız kesme
mukavemeti değerini vermektedir. Bu nedenle taşıma gücü analizlerinde 0.435
kg/cm2 (4.35 ton/m2) kohezyon (c) mukavemeti parametresi olarak göz önüne
alınmıştır. Güvenlik katsayısı olarak 3.0 seçilmiştir. Seçilen değerlere göre yapılan
zemin emniyet gerilmesine yönelik analizlerde farklı oturmaların önüne geçebilmek
için zeminin en düşük ön konsolidasyon basıncı olan 295.00 kPa (3.01 kg/cm2)’dan
daha düşük bir değerde kalınmıştır.
İncelenen arazideki mevcut zemin için beklenen güvenilir kayma mukavemeti
parametreleri ile çözüme gidildiğinde genelde en düşük değerleri Terzaghi tarafından
önerilen bağıntı vermektedir ve güvenli tarafta kalmak amacı ile bu değerler dikkate
55
alınmıştır (Çizelge 4.25.-Çizelge 4.28.). Buna göre en düşük zemin emniyet

gerilmesi aralığı 0.91-1.01 kg/cm2’dir.
Yapılacak yüzeysel temellerde statik ve betonarme hesaplamalarına yönelik
olarak zemin emniyet gerilmesinin 1.00 kg/cm2 ve yatak katsayısının da 1574.80
ton/m3 alınması uygun olacaktır. Temel kazı derinliğinin artırılması durumunda bu
değerler yükselecektir.
Elde edilen bu sonuçlara göre karada yapılacak betonarme yapılar öncesi
mevcut zeminin ıslah edilmesi gerekmektedir.
Çizelge 4.25. Terzaghi Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri
TERZAGHİ TAŞIMA GÜCÜ YÖNTEMİ

TEMELİN GENİŞLİĞİ (m) 1,50 TEMELİN GENİŞLİĞİ (m) 1,50 TEMELİN GENİŞLİĞİ (m) 12,00
TEMELİN UZUNLUĞU (m) 2,00 TEMELİN UZUNLUĞU (m) 12,00 TEMELİN UZUNLUĞU (m) 12,00
TEMEL DERİNLİĞİ (m) 1,00 TEMEL DERİNLİĞİ (m) 1,00 TEMEL DERİNLİĞİ (m) 1,00
γ1 (ton/m³) 1,83 γ1 (ton/m³) 1,83 γ1 (ton/m³) 1,83
φ (derece) 0,00 φ (derece) 0,00 φ (derece) 0,00
c (ton/m²) 4,35 c (ton/m²) 4,35 c (ton/m²) 4,35
ALFA 0,00 ALFA 0,00 ALFA 0,00
K1 1,15 K1 1,03 K1 1,20
K2 0,43 K2 0,49 K2 0,40
Nc 5,71 Nc 5,71 Nc 5,71
Nq 1,00 Nq 1,00 Nq 1,00
Nγ 0,00 Nγ 0,00 Nγ 0,00
Gs 3,00 0,5 3,00 Gs 3,00
TEMELİN TAŞIMA GÜCÜ DEĞERİ
qu (ton/m²) 30,42 qu (ton/m²) 27,31 qu (ton/m²) 31,66

qemn (ton/m²) 10,14 qemn (ton/m²) 9,10 qemn (ton/m²) 10,55
qu (kN/m²) 298,38 qu (kN/m²) 267,90 qu (kN/m²) 310,57

qemn (kN/m²) 99,46 qemn (kN/m²) 89,30 qemn (kN/m²) 103,52
qu (kg/cm²) 3,04 qu (kg/cm²) 2,73 qu (kg/cm²) 3,17

qemn (kg/cm²) 1,01 qemn (kg/cm²) 0,91 qemn (kg/cm²) 1,06
56
Çizelge 4.26. Meyerhof Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri
MEYERHOF TAŞIMA GÜCÜ YÖNTEMİ

Sc 1,24 sc 1,04 sc 1,32
dc 1,17 dc 1,17 dc 1,02
ic=iq 1,00 ic=iq 1,00 ic=iq 1,00
Sq=Sγ 1,00 sq=sγ 1,00 sq=sγ 1,00
dq=dγ 1,00 dq=dγ 1,00 dq=dγ 1,00
iγ 1,00 iγ 1,00 iγ 1,00
Nq 1,00 Nq 1,00 Nq 1,00
Nc 5,14 Nc 5,14 Nc 5,14
Nγ 0,00 Nγ 0,00 Nγ 0,00
Gs 3,00 Gs 3,00 Gs 3,00
TEMELİN TAŞIMA GÜCÜ

qu (ton/m²) düşey 34,36 qu (ton/m²) düşey 29,06 qu (ton/m²) düşey 32,08
qu (ton/m²) eğik 34,36 qu (ton/m²) eğik 29,06 qu (ton/m²) eğik 32,08
qu (kN/m²) düşey 337,03 qu (kN/m²) düşey 285,05 qu (kN/m²) düşey 314,68

qu (kN/m²) eğik 337,03 qu (kN/m²) eğik 285,05 qu (kN/m²) eğik 314,68
qu (kg/cm²) düşey 3,44 qu (kg/cm²) düşey 2,91 qu (kg/cm²) düşey 3,21

qu (kg/cm²) eğik 3,44 qu (kg/cm²) eğik 2,91 qu (kg/cm²) eğik 3,21
57
Çizelge 4.27. Hansen Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri
HANSEN TAŞIMA GÜCÜ YÖNTEMİ

BETA 0,00 BETA 0,00 BETA 0,00

V 0,00 V 0,00 V 0,00
Sq 1,00 Sq 1,00 Sq 1,00

Sc 1,15 Sc 1,02 Sc 1,19
Sγ 0,70 Sγ 0,95 Sγ 0,60
dc 1,30 dc 1,30 dc 3,40

dγ 1,00 dγ 1,00 dγ 1,00
dq 1,00 dq 1,00 dq 1,00
Nq 1,00 Nq 1,00 Nq 1,00

Nc 5,14 Nc 5,14 Nc 5,14
Nγ 0,00 Nγ 0,00 Nγ 0,00
Gs 3,00 Gs 3,00 Gs 3,00
TEMELİN TAŞIMA GÜCÜ
qu (ton/m²) 35,15 qu (ton/m²) 31,61 qu (ton/m²) 92,66

qu (kN/m²) 344,79 qu (kN/m²) 310,12 qu (kN/m²) 909,04

qu (kg/cm²) 3,51 qu (kg/cm²) 3,16 qu (kg/cm²) 9,27

58
Çizelge 4.28. Taşıma gücü toplu sonuçları
TEMELİN TAŞIMA GÜCÜ : sonuçlar
Temel Derinliği-Kazı Derinliği D (m) 1,00
Temel Genişliği B (m) 1,50 Temel Uzunluğu L (m) 2,00
METOD TERZAGHİ MEYERHOF HANSEN
qu (kg/cm²) 3,04 3,44 3,51
qemn (kg/cm²) 1,01 1,15 1,17

qu (kg/cm²) 2,73 2,91 3,16
qemn (kg/cm²) 0,91 0,97 1,05

qu (kg/cm²) 3,17 3,21 9,27
qemn (kg/cm²) 1,06 1,07 3,09
İnceleme alanında standart ve yönetmeliklere uygun olarak inşası planlanan

tüm yapılar, standart bir temel dolgusu ile birlikte zemine yüzeysel temellerle
(sürekli veya radye jeneral) taşıtılabilecektir.
Temel kazısı yapılırken arazi çalışmalarında gözlenebilecek bir olumsuz
durumda tarafımıza haber verilmeli ve bina temelleri mutlak surette tabi zemine
oturtulmalıdır.
59
4.2.3.2 Deniz Sahasında Yapı–Zemin İlişkisinin Belirlenmesi
Güncel deniz sedimanı kökenli ve genel olarak “üniform KUM (SP)” olarak
tanımlanan birim genel olarak tek bir grupta toplanılırsa (C) zemin Grubu ve (Z2)
Yerel Zemin Sınıfı’dır. Zemin Spektrum Karakteristik Periyotları TA ve TB sırasıyla
0.15 saniye ve 0.40 saniyedir (Çizelge 4.29. ve 4.30.).
Çizelge 4.29. Zemin Grupları (AİGM, 2007)
Stand. Serbest Kayma

Zemin Relatif
Zemin Grubu Tanımı Penetr. Basınç Dalgası
Grubu Sıkılık (%)
(N/30) Direnci (kPa) Hızı (m/s)
Masif volkanik kayaçlar ve

ayrışmamış sağlam metamorfik
1 - - >1000 >1000
kayaçlar, sert çimentolu tortul
(A) kayaçlar.
2 Çok sıkı kum, çakıl >50 85-100 - >700
3 Sert kil ve siltli kil >32 - >400 >700
Tüf ve aglomera gibi gevşek

volkanik kayaçlar, süreksizlik
1 - - 500-1000 700-1000
düzlemleri bulunan ayrışmış
(B) çimentolu tortul kayaçlar
2 Sıkı kum, çakıl 30-50 65-85 - 400-700
3 Çok katı kil ve siltli kil 16-32 - 200-400 300-700
Yumuşak süreksizlik düzlemleri

bulunan çok ayrışmış
1 - - <500 400-700
metamorfik kayaçlar ve
(C) çimentolu tortul kayaçlar
2 Orta sıkı kum, çakıl 10-30 35-65 - 200-400
3 Katı kil ve siltli kil 8-16 - 100-200 200-300
Yeraltı su seviyesinin yüksek

1 olduğu yumuşak, kalın alüvyon - - - <200
tabakaları
(D)
2 Gevşek kum <10 <35 - <200
3 Yumuşak kil, siltli kil <8 - <100 <200
60
Çizelge 4.30. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karakteristik periyotları (AİGM, 2007)
Spektrum Karakteristik Periyotları
Yerel Zemin Çizelge 34’e Göre Zemin Grubu ve En Üst
Sınıfı Zemin Tabakası Kalınlığı (h1)
TA (saniye) TB (saniye)
(A) grubu zeminler

Z1 0.10 0.30
h1 ≤ 15 m olan (B) grubu zeminler
h1 > 15 m olan (B) grubu zeminler

Z2 0.15 0.40
h1 ≤ 15 m olan (C) grubu zeminler
15 m < h1 ≤ 50 m olan (C) grubu zeminler

Z3 0.15 0.60
h1 ≤ 10 m olan (D) grubu zeminler
h1 > 50 m olan (C) grubu zeminler

Z4 0.20 0.90
h1 > 10 m olan (D) grubu zeminler
Denizde yapılacak mendirek dolgusu ve diğer deniz yapıları çok gevşek-çok

sıkı KUM’dan oluşan zemin üzerinde olacaktır. Denizde yapılan sondajlarda bu
birimden örselenmemiş numune alınamamıştır. Bu nedenle taşıma gücü
hesaplamalarında Standart Penetrasyon deneyi esnasında elde edilen darbe sayıları
(SPT-N) kullanılmıştır. İki ayrı yaklaşımla zemin taşıma gücü hesaplamaları
yapılmıştır.
4.2.3.3 Terzaghi, Meyerhof ve Hansen Yöntemlerine Göre Zemin Emniyet

Gerilmesi
Bu yöntemde öncelikle Bowles (1996)’da bahsedildiği şekilde SPT-N

değerlerinden zeminin fiziksel ve mekanik özellikleri elde edilmiştir. Elde edilen bu
değerlere göre yüzeysel temeller için Terzaghi, Meyerhof ve Hansen tarafından
önerilen bağıntılar ayrı ayrı kullanılmıştır. Taşıma gücü analizleri deniz tabanında
1.00 m kazı düşünülerek 1.00 m temel derinliği için sırasıyla 1.50x2.00m,
1.50x12.00m ve 12.00x12.00m temel boyutları için yapılmıştır. Denizde yapılacak
yapıların karada yapılacak yapılara oranla daha fazla risk taşıması ve deniz tabanında
olası fayların deprem oluşturma potansiyeli dikkate alınarak güvenlik katsayısı 4.0
olarak seçilmiştir. Zeminin maksimum oturma değeri 2.54 cm olarak alınmıştır.
61
Çizelge 4.31.’de zemin tipine göre elde edilen en düşük zemin emniyet gerilmesi ve
yatak katsayısı değerleri verilmiştir.
Kazı derinliğinin artmasıyla zemin emniyet gerilmesi ve yatak katsayısı
değerleri artacaktır. Yapılacak kazılar düşünülürse zemin emniyet gerilmesi ve yatak
katsayısı değerleri için “orta sıkı KUM” değerlerinin göz önüne alınması tavsiye
edilir.
Çizelge 4.31. Deniz tabanı kumları için zemin emniyet gerilmesi ve yatak katsayısı
değerleri
SPT-N suya doygun birim sürtünme yatak yatak
zemin emniyet max oturma
Darbe Zemin Tanımı hacim ağırlık açısı 2 katsayısı katsayısı
3 gerilmesi (kg/cm ) (m) 3 3
Sayısı (ton/m ) (derece) (ton/m ) (kN/m )
0-4 çok gevşek KUM 1,33 26 0,48 0,0254 755,91 7412,29
4-10 gevşek KUM 1,63 28 0,73 0,0254 1149,61 11272,86
10-30 orta sıkı KUM 1,84 30 1,04 0,0254 1637,80 16059,97
30-50 sıkı KUM 1,94 33 1,58 0,0254 2488,19 24398,79
>50 çok sıkı KUM 2,04 40 4,17 0,0254 6566,93 64394,28
4.2.3.4 Zekkos-Bray-Kiureghan Yöntemine Göre Zemin Emniyet Gerilmesi
Bu bölümde Zekkos ve diğerleri (2004) tarafından geliştirilen SPT-N

değerlerine bağlı olarak Meyerhof (1956), Schmertmann (1975), Burland ve diğerleri
(1984), Hatanaka ve Uchida (1996), ASTM D 6066-96 (1998), Mayne (2001) ve
Youd ve diğerleri (2001)’in çalışmalarını temel alan yöntem kullanılmıştır.
Bu yöntemde farklı yaklaşımların korelasyonları göz önüne alınmaktadır.
SPT-N değerleri düzeltmeleri Youd ve diğerleri (2001) temel alınarak yapılmıştır.
Oturma kriterinde düşey gerilmeler istatiksel olarak hesaplanmıştır. Bu nedenle (+)
ve (-) sapma değerleri de grafiklerde gösterilmiştir. Denizde yapılacak yapıların
karada yapılacak yapılara oranla daha fazla risk taşıması ve deniz tabanında olası
fayların deprem oluşturma potansiyeli dikkate alınarak güvenlik katsayısı 4.0 olarak
seçilmiştir. Zeminin maksimum oturma değeri 2.54 cm olarak alınmıştır. Mevcut
deniz tabanı kumların çok gevşek-çok sıkı aralığında oluşması nedeniyle her analiz
sırasıyla çok gevşek kumlar için SPT-N=4, gevşek kumlar için SPT-N=8, orta sıkı
62
kumlar için SPT-N=15, sıkı kumlar için SPT-N=35 ve çok sıkı kumlar için SPT-
N=50 değerleri için tekrar edilmiştir.
Çok gevşek kum için birim hacim ağırlık 13.00kN/m3 (1.33 ton/m3), gevşek
kum için birim hacim ağırlık 16.00kN/m3 (1.63 ton/m3), orta sıkı kum için birim
hacim ağırlık 18.00kN/m3 (1.84 ton/m3), sıkı kum için birim hacim ağırlık
19.00kN/m3 (1.94 ton/m3) ve çok sıkı kum için birim hacim ağırlık 20.00kN/m3 (2.04
ton/m3) değerleri analizlerde kullanılmıştır. Temel genişliği aralıkları 0.50-3.00m
seçilmiştir.
Taşıma gücü hesaplamalarının detaylı sonuçları Çizelge 4.32.-Çizelge 4.36.
ve Şekil 4.14.-Şekil 4.18.’de verilmiştir.
63
Çizelge 4.32. SPT-N=4 değeri için taşıma gücü hesaplamaları (çok gevşek KUM)
S P T V E R İL E R İN E G Ö R E T A Ş IM A G Ü C Ü H E S A B I
A K D E N İZ G E M İ İN Ş AA S AN AY İ A . Ş .
G irile n d e ğ e rle r
S o n d a j e ld e e d ile n S P T -N d a rb e sa y ısı (N ) 4 ,0 0
S P T tiji e n e rji o ra n ı (E R ) 5 0 ,0 0
S P T d ü ze ltm e fa k tö rle ri
Cs 1 ,0 0
Cr 1 ,0 0
Cb 1 ,0 0
Ce 0 ,8 3
% 6 0 'lı S P T tiji e n e rji o ra n ı d a rb e sa yıs ı ( N 6 0 ) 3 ,3 3 (A S T M D 6 0 6 6 -9 6 , 1 9 9 8 )
D /B 0 ,5 0
3
E fe k tif b irim h a cim a ğ ırlık (k N /m ) 1 3 ,0 0
T e m e l G e n iş liğ i (B - m ) 0 ,5 0 1 ,0 0 1 ,5 0 2 ,0 0 3 ,0 0
E ş d e rin lik (m ) 0 ,5 0 1 ,0 0 1 ,5 0 2 ,0 0 3 ,0 0
D ü şe y E fe ktif G e rilm e ( σ ′ v k P a ) 6 ,5 13 1 9 ,5 26 39
L ia o & W itm a n d e rin lik d ü ze ltm e fa k tö rü 0 ,2 5 5 0 0 ,3 6 0 6 0 ,4 4 1 6 0 ,5 0 9 9 0 ,6 2 4 5
N 1 ,6 0 6 ,6 7 6 ,6 7 6 ,6 7 6 ,5 4 5 ,3 4
K U M L AR İÇ İN T E R Z AG H I T AŞ IM A G Ü C Ü E Ş İT L İĞ İ
U yg u la n a n G ü ve n lik K a tsa yısı 4 ,0 0
H a ta n a k a & U c h id a ( 1 9 9 6 ), M a yn e (2 0 0 1 ) Y ö n te m i
S ü rtü n m e A çısı (φ d e r e ce ) 3 0 ,1 3 3 0 ,1 3 3 0 ,1 3 3 0 ,0 3 2 9 ,0 7
N g a m m a N γ (C h e n ) 2 8 ,2 4 2 8 ,2 4 2 8 ,2 4 2 7 ,8 1 2 3 ,9 5
N g a m m a N γ (B rin ch -H a n s e n ) 1 5 ,3 9 1 5 ,3 9 1 5 ,3 9 1 5 ,1 5 1 2 ,9 8
N q (h e r yö n te m iç in a yn ı) 1 8 ,6 8 1 8 ,6 8 1 8 ,6 8 1 8 ,4 7 1 6 ,5 7
N ih a i T a ş ım a G ü c ü (k P a ) 1 1 0 ,7 4 2 2 1 ,4 8 3 3 2 ,2 1 4 3 7 ,0 9 5 7 6 ,0 9
Z e m in E m n iye t G e rilm e si (kP a ) 2 7 ,6 8 5 5 ,3 7 8 3 ,0 5 1 0 9 ,2 7 1 4 4 ,0 2
2
Z e m in E m n iye t G e rilm e si (kg /c m ) 0 ,2 8 0 ,5 6 0 ,8 5 1 ,1 1 1 ,4 7
D e M e llo (1 9 7 1 ), S c h m e rtm a n n (1 9 7 5 ) v e M a y n e (2 0 0 1 ) Y ö n te m i
S ü rtü n m e A çısı (φ d e r e ce ) 3 1 ,8 5 3 1 ,0 4 3 0 ,3 1 2 9 ,6 5 2 8 ,4 9
N g a m m a (C h e n ) (ku lla n ılm a d ı) 3 6 ,9 6 3 2 ,5 5 2 9 ,0 5 2 6 ,2 2 2 1 ,9 3
N g a m m a N γ (B rin ch -H a n s e n ) 2 0 ,2 9 1 7 ,8 1 1 5 ,8 5 1 4 ,2 5 1 1 ,8 3
N q (h e r yö n te m iç in a yn ı) 2 2 ,7 7 2 0 ,7 3 1 9 ,0 7 1 7 ,6 9 1 5 ,5 4
N ih a i T a ş ım a G ü c ü (k P a ) 1 3 9 ,9 5 2 5 0 ,5 5 3 4 0 ,4 6 4 1 5 ,2 9 5 3 3 ,6 9
Z e m in E m n iye t G e rilm e si (kP a ) 3 4 ,9 9 6 2 ,6 4 8 5 ,1 1 1 0 3 ,8 2 1 3 3 ,4 2
2
T a ş ım a G ü c ü İç in A m p irik M e ye rh o f (1 9 5 6 ) Y ö n t e m i
N ih a i T a ş ım a G ü c ü (k P a ) 4 1 ,0 1 8 2 ,0 3 1 2 3 ,0 4 1 6 4 ,0 5 2 4 6 ,0 8
Z e m in E m n iye t G e rilm e si (kP a ) 1 0 ,2 5 2 0 ,5 1 3 0 ,7 6 4 1 ,0 1 6 1 ,5 2
2
D E F O R M A S Y O N K R İT E R İ
B u rla n d & B u rb rid g e (1 9 8 4 ) Y a k la ş ım ı
G ü ve n li o tu rm a (m m ) 2 5 ,4 0
O lu ş a n o rta la m a -σ g e rilm e (K P a ) 7 1 ,7 1 4 4 ,1 4 3 3 ,2 4 2 7 ,1 7 2 0 ,4 6
2
O lu ş a n o rta la m a -σ g e rilm e (k g /cm ) 0 ,7 3 0 ,4 5 0 ,3 4 0 ,2 8 0 ,2 1
O lu ş a n o rta la m a g e rilm e ( kP a ) 1 3 0 ,4 9 8 0 ,3 3 6 0 ,4 8 4 9 ,4 5 3 7 ,2 3
2
O lu ş a n o rta la m a g e rilm e ( kg /c m ) 1 ,3 3 0 ,8 2 0 ,6 2 0 ,5 0 0 ,3 8
O lu ş a n o rta la m a + σ g e rilm e (K P a ) 2 3 7 ,4 6 1 4 6 ,1 7 1 1 0 ,0 5 8 9 ,9 8 6 7 ,7 5
2
O lu ş a n o rta la m a + σ g e rilm e (k g /cm ) 2 ,4 2 1 ,4 9 1 ,1 2 0 ,9 2 0 ,6 9
64
Zemin Emniyet Gerilmesi

Zemin Emniyet Gerilmesi, kPa 250
200
150
100
50
0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
Temel genişliği, m
Hatanaka Zemin Emniyet Gerilmesi Schmertman Zemin Emniyet Gerilmesi

Meyerhoff Zemin Emniyet Gerilmesi Burland ort gerilme
Burland ort-σ gerilme Burland ort+σ gerilme

3,00
Zemin Emniyet Gerilmesi, kg/cm2
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50

Şekil 4.14. SPT-N=4 değeri için kumlarda zemin emniyet gerilmesi-temel genişliği
ilişkileri
65
Çizelge 4.33. SPT-N=8 değeri için taşıma gücü hesaplamaları (gevşek KUM)
SPT VERİLERİNE GÖRE TAŞIMA GÜCÜ HESABI

AKDENİZ GEMİ İNŞAA SANAYİ A. Ş.
Girilen değerler
Sondaj elde edilen SPT-N darbe sayısı (N) 8,00
SPT tiji enerji oranı (ER) 50,00
SPT düzeltme faktörleri
Cs 1,00
Cr 1,00
Cb 1,00
Ce 0,83
%60'lı SPT tiji enerji oranı darbe sayısı (N60) 6,67 (ASTM D 6066-96, 1998)
D/B 0,50
Efektif birim hacim ağırlık (kN/m3) 16,00
Temel Genişliği (B - m) 0,50 1,00 1,50 2,00 3,00
Eş derinlik (m) 0,50 1,00 1,50 2,00 3,00
Düşey Efektif Gerilme (σ′v kPa) 8 16 24 32 48
Liao&Witman derinlik düzeltme faktörü 0,2828 0,4000 0,4899 0,5657 0,6928
N1,60 13,33 13,33 13,33 11,79 9,62
KUMLAR İÇİN TERZAGHI TAŞIMA GÜCÜ EŞİTLİĞİ
Uygulanan Güvenlik Katsayısı 4,00
Hatanaka & Uchida (1996), Mayne (2001) Yöntemi
Sürtünme Açısı (φ derece) 34,33 34,33 34,33 33,47 32,17
Ngamma Nγ (Chen) 55,06 55,06 55,06 47,90 38,90
Ngamma Nγ (Brinch-Hansen) 30,37 30,37 30,37 26,39 21,38
Nq (her yöntem için aynı) 30,65 30,65 30,65 27,61 23,65
Nihai Taşıma Gücü (kPa) 244,09 488,18 732,27 864,13 1080,72
Zemin Emniyet Gerilmesi (kPa) 61,02 122,04 183,07 216,03 270,18
Zemin Emniyet Gerilmesi (kg/cm2) 0,62 1,24 1,87 2,20 2,76
De Mello (1971), Schmertmann (1975) ve Mayne (2001) Yöntemi
Ngamma (Chen) (kullanılmadı) 101,49 84,85 72,51 63,07 49,71
2
Zemin Emniyet Gerilmesi (kg/cm ) 1,07 1,82 2,38 2,81 3,41
Taşıma Gücü İçin Ampirik Meyerhof (1956) Yöntemi
DEFORMASYON KRİTERİ
Burland & Burbridge (1984) Yaklaşımı
Güvenli oturma (mm) 25,40
Oluşan ortalama-σ gerilme (KPa) 189,25 116,49 87,71 71,71 53,99
Oluşan ortalama-σ gerilme (kg/cm2) 1,93 1,19 0,89 0,73 0,55
Oluşan ortalama gerilme (kPa) 344,37 211,99 159,60 130,49 98,25
2
Oluşan ortalama gerilme (kg/cm ) 3,51 2,16 1,63 1,33 1,00
Oluşan ortalama+σ gerilme (KPa) 626,65 385,75 290,43 237,46 178,78
Oluşan ortalama+σ gerilme (kg/cm2) 6,39 3,93 2,96 2,42 1,82
66

700
600
Zemin Emniyet Gerilmesi, kPa
500
400
300
200
100
0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50


7,00
6,00
5,00
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50

ilişkileri
67
Çizelge 4.34. SPT-N=15 değeri için taşıma gücü hesaplamaları (orta sıkı KUM)

Girilen değerler
Cs 1,00
Cr 1,00
Cb 1,00
Ce 0,83
D/B 0,50
Eş derinlik (m) 0,50 1,00 1,50 2,00 3,00
N1,60 25,00 25,00 24,06 20,83 17,01
Ngamma Nγ (Chen) 135,68 135,68 126,96 100,51 74,89
2
Oluşan ortalama-σ gerilme (kg/cm ) 4,65 2,86 2,16 1,76 1,33
2
Oluşan ortalama gerilme (kg/cm ) 8,47 5,21 3,93 3,21 2,42
68

1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50


18,00
16,00
14,00
12,00
10,00
8,00
6,00
4,00
2,00
0,00
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50

ilişkileri
69
Çizelge 4.35. SPT-N=35 değeri için taşıma gücü hesaplamaları (sıkı KUM)

Girilen değerler
Cs 1,00
Cr 1,00
Cb 1,00
Ce 0,83
D/B 0,50
Eş derinlik (m) 0,50 1,00 1,50 2,00 3,00
Düşey Efektif Gerilme (σ′v kPa) 9,5 19 28,5 38 57
N1,60 58,33 58,33 54,63 47,31 38,63
Ngamma Nγ (Chen) 1082,56 1082,56 870,40 563,03 331,43
Oluşan ortalama gerilme (kg/cm2) 27,73 17,07 12,85 10,51 7,91
2
Oluşan ortalama+σ gerilme (kg/cm ) 50,47 31,07 23,39 19,12 14,40
70

6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50


60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50

Şekil 4.17.1 SPT-N=35 değeri için kumlarda zemin emniyet gerilmesi-temel genişliği
ilişkileri
71
Çizelge 4.36. SPT-N=50 değeri için taşıma gücü hesaplamaları (çok sıkı KUM)

Girilen değerler
Cs 1,00
Cr 1,00
Cb 1,00
Ce 0,83
D/B 0,50
3
Efektif birim hacim ağırlık (kN/m ) 20,00
Eş derinlik (m) 0,50 1,00 1,50 2,00 3,00
N1,60 83,33 83,33 76,07 65,88 53,79
Ngamma Nγ (Chen) 4755,83 4755,83 3079,36 1687,01 828,09
2
Zemin Emniyet Gerilmesi (kg/cm ) 44,22 88,43 88,52 67,65 52,84
Oluşan ortalama gerilme (kg/cm2) 45,69 28,13 21,18 17,31 13,04
72

10000
9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50


100,00
90,00
80,00
70,00
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50

ilişkileri
Yukarıdaki taşıma gücü analizlerine göre en düşük zemin emniyet gerilmesi

aralıkları SPT-N=4 değerinde zemin emniyet gerilmesi 0.10-0.63 kg/cm2, SPT-N=8
değerinde zemin emniyet gerilmesi 0.25-1.25 kg/cm2, SPT-N=15 değerinde zemin
73
emniyet gerilmesi 0.39-2.35 kg/cm2, SPT-N=35 değerinde zemin emniyet gerilmesi

0.92-5.49 kg/cm2 ve SPT-N=50 değerinde zemin emniyet gerilmesi 1.31-7.84 kg/cm2
arasında değişim göstermektedir. Çizelge 4.37.’de 1.00m temel kazısı durumunda
göz önüne alınacak zemin emniyet gerilmesi değerleri ve yatak katsayısı değerleri
verilmiştir. Deniz tabanı kumlarına yük taşıtılması durumunda zemin ıslahı gerekli
olacaktır.
Çizelge 4.37. Deniz tabanı kumları için zemin emniyet gerilmesi ve yatak katsayısı
değerleri
SPT-N suya doygun birim sürtünme yatak yatak
zemin emniyet max oturma
Darbe Zemin Tanımı hacim ağırlık açısı 2 katsayısı katsayısı
3 gerilmesi (kg/cm ) (m) 3 3
Sayısı (kN/m ) (derece) (ton/m ) (kN/m )
0-4 çok gevşek KUM 13,00 26 0,21 0,0254 330,71 3242,88
4-10 gevşek KUM 16,00 28 0,42 0,0254 661,42 6485,76
10-30 orta sıkı KUM 17,00 30 0,78 0,0254 1228,35 12044,97
30-50 sıkı KUM 18,00 33 1,83 0,0254 2881,89 28259,36
>50 çok sıkı KUM 20,00 40 2,61 0,0254 4110,24 40304,34
4.2.3.5 Zemin Emniyet Değerinin Seçimi
Genel bir yaklaşımla yapılan analizlere göre zemin emniyet gerilmesinin 1.00
kg/cm2 ve yatak katsayısı değeri de 1638 ton/m3 ’tür.
4.2.4 Sıvılaşma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirilmesi
Sıvılaşma, olası bir deprem esnasında ani döngülü dinamik yüklenmelerde

suya doygun kum-silt boyutu zeminlerde boşluk suyu basıncının aşırı artması sonucu
meydana gelebilecek zemin deformasyonlarıdır. Genel olarak sıvılaşma potansiyeli
taşıyan zeminin kil gibi geçirimsiz bir tabaka ile örtülü olması gerekmektedir.
Yapılan sondajlarda deniz tabanında yer alan kum seviyeleri üzerinde herhangi bir
kil biriminin yer almaması sıvılaşma koşullarının oluşmama ihtimalini artırmaktadır.
Aynı zamanda kısıtlı derinliklerde yapılan sondajlarda bu tip bir yapı
74
tanımlanmamıştır. Fakat mevcut deniz tabanı koşulları ve jeolojisi bu tip bir

ardalanmanın daha derinde olabileceğini göstermektedir.
Sıvılaşma analizi Seed ve Idriss (1971), Idriss (1999), Kayen ve diğerleri
(1992), ve Day (2002)’ye göre yapılmıştır. Özellikle sıvılaşma olacak zeminin çok
gevşek-gevşek karakterde olması inceleme alanında sıvılaşma riskinin olabileceğini
göstermektedir. Sıvılaşma analizinde Bölüm 1.3.5’de bulunan 0.51g’lik pik ivme
değeri kullanılmıştır. Sıvılaşma analizleri Çizelge 4.38., 4.39. ve 4.40.’da verilmiştir.
Yapılan analizlere göre sıvılaşma riski deniz alanında yüksektir. Kara alanında
sıvılaşma riski yoktur.
75
Çizelge 4.38. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1.00m ve derinlik 5.00m)
DEVİR SEL GERİLM E ORANIN A GÖ RE SIVILAŞM A AN ALİZİ

(Seed ve Idriss, 1971; Idriss, 1999; Kayen vd, 1992; Day, W.R.,2002)
B irim Hacim Toplam T oplam
Tarih : 2001.09.2007 A ğırlık Derinlik G erilm e B oşluk S uyu Gerilm e
Proje : Akdeniz G em i İnşaa Sanayi A.Ş. (kN/m 3 ) (m ) (σ v o, kP a) (u, kP a) (σ´ vo , kP a)
Lokasyon : Yum urtalık Adana 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Ko ordinatlar : ---- 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Su T ablası Derinliği (m ) : 1 18,00 5,00 90,00 39,24 50,76
1. ZEM İN TİPİ * S eed vd (1983) kohezyonlu zem inlerin büyük çoğunluğunun deprem ler
esnasında sıvılaşam ayacağını belirtm iştir. B ununla birlikte koh ezyonlu zem inlerin
Tem iz KUM sıvışm ası için aşağıdaki üç kriterin tam am ını karşılam ası gerekir.
Plastik O lm ayan Siltli KUM 1- 0.0 05 m m 'den geçen tan e yüzdesi < % 15
Plastik O lm ayan SİL T 2- Likit lim it (LL) < 35
ÇAKIL 3- Z em inin su m uhtevası (w) > 0.9*LL
*sıralam a en az direçliden en fazla olana doğru yapılm ıştır.
E fektif Ç ap (D 1 0 ) T ane Oran ları (% ) A çıklamalar:
% 30'a gö re tan e bo yutu Ç akıl
% 60'a gö re tan e bo yutu K um
% 50'a gö re tan e bo yutu İnce Tane
Ün ifo rm lu lu k Katsayısı (Cu)
E ğrilik Katsayısı (Cc)
Zem in T anım ı
2. YERALTI SU SEVİYESİ
S ıvılaşm a potansiyeli o lan zem in, yer altı su seviyesinin altında olm alıdır. A yrıca, gelecekte yer altı su seviyesinin yükselebileceği ve bu yolla
zem inin bir şekilde yer altı su seviyesinin altında olacağı bekleniyorsa sıvılaşm a analizi yapılır.
3. DEPREM NEDENİ
Z em in ve koşulların yukarıdaki iki duru m u sağlam ası du rum und a S eed ve Idriss (1971) kullanılabilir. B u yöntem de ilk adım de prem in neden olacağı
devirsel gerilm e oranı (CS R) tespit etm ektir.
 σ   a m ax 
C S R = 0 .6 5 rd 
 σ
'
v 0
v 0
 . 
  g


rd = 1 − 0.012 ⋅ z
Sıvılaşm a analizinin yapıldığı derinlikte toplam düş ey gerim e (σ v0),kPa 90,00
Sıvılaşm a analizinin yapıldığı derinlikte düşey efek tif gerim e (σ´v0),kPa 50,76
D erinlik azaltm a faktörü; gerim e azaltm a katsayısı (birim siz, rd), Kayen vd (1992) 0,94
2
Yerçekim i ivm esi (g: 9,81m/sn ) 9,81
2
Pik yer ivm esi (a max, m/sn )*g 5,10
D evirsel gerilm e oranı (CSR ) 0,56
4. SIVILAŞM A DİR ENC İ
Y öntem in bu aşam asında, arazideki devirse l direnç oranını belirlem ektir. D evirsel direnç oranı (CCR), arazideki zem inin sıvılaşm a direncini tem sil
eder. S ıvılaşm a direncini belirlem ek için e n yaygın ve kullanışlı yol, standart penetrasyon deneyinden elde edilen verileri kullanm aktır.
A raziden ölçülen S P T değeri (N) 10,00

Ş ahm erdan Düzetlm esi (E m = 0.6 güvenli Ş ahm erdan, E m =0.45 halka tipi şahm erd an) 0,60
K uyu çapı düzeltm esi (65-115 m m için Cb=1.0; 150 m m için Cb= 1,05; 200 m m için Cb= 1,15) 1,00
Tij uzun luğu düzeltm esi (4 m 'ye kadar Cr= 0.75; 4-6 m için Cr=0.85; 6-10 m için Cr=0.95 ve 10 m 'den büyük için 1.00) 1,00
A razi deney prosedürleri için düzeltilm iş standart p enetrasyon Deneyi Değeri (N 60) 6,00
Ö rtü B asıcı düzeltm e F aktörü (C N = (100/σ´ v0 ) 0.5 ) 1,40
A razi deney prosedürleri ve örtü ba sıncı için düzeltilm iş standart penetrasyon Deneyi Değeri (N 1 ) 60 8,42
7.5 büyüklükten farklı deprem ler için büyüklük ölçek faktörü (M S F) 1,00
A razideki devirsel direnç oranı (C CR) (abak kullanılarak bulunur) 0,12
A razideki devirsel direnç oranı (C CR) (Ş ekil kullanılarak bulunur, 7.5 farklı deprem için M S F ile çarpılır) 0,12
5. EM NİYET KATSAYISI (FS)
S ıvılaşm a analizinde son adım , sıvılaşm aya karşı em niyet faktörünün hesaplanm asıdır. Deprem in neden olduğu CS R'nin standart penetrasyon
deneyinden belirlenen CC R'den büyük olm ası durum unda sıvılaşm a olm ası m uhtem eldir ve aksi durum da değildir.
Sıvılaşm aya karşı güvenlik katsayısı (FS, CCR /CSR) 0,21

Sonuç: Sıvılaşm a riski YÜK SEK
76
Çizelge 4.39. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1.00m ve derinlik 10.00m
DEVİRSEL GERİLME ORANINA GÖRE SIVILAŞMA ANALİZİ

Birim Hacim Toplam Toplam
Tarih : 2001.09.2007 Ağırlık Derinlik Gerilme Boşluk Suyu Gerilme
3
Proje : Akdeniz Gemi İnşaa Sanayi A.Ş. (kN/m ) (m) (σvo, kPa) (u, kPa) (σ´vo, kPa)
Lokasyon : Yumurtalık Adana 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Koordinatlar : ---- 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Su Tablası Derinliği (m) : 1 18,00 10,00 180,00 88,29 91,71
1. ZEMİN TİPİ * Seed vd (1983) kohezyonlu zeminlerin büyük çoğunluğunun depremler

esnasında sıvılaşamayacağını belirtmiştir. Bununla birlikte kohezyonlu zeminlerin
Temiz KUM sıvışması için aşağıdaki üç kriterin tamamını karşılaması gerekir.
Plastik Olmayan Siltli KUM 1- 0.005 mm'den geçen tane yüzdesi < %15
Plastik Olmayan SİLT 2- Likit limit (LL) < 35
ÇAKIL 3- Zeminin su muhtevası (w) > 0.9*LL
*sıralama en az direçliden en fazla olana doğru yapılmıştır.
Efektif Çap (D 10 ) Tane Oranları (%) Açıklamalar:
%30'a göre tane boyutu Çakıl
%60'a göre tane boyutu Kum
%50'a göre tane boyutu İnce Tane
Üniformluluk Katsayısı (Cu)
Eğrilik Katsayısı (Cc)
Zemin Tanımı
Sıvılaşma potansiyeli olan zemin, yer altı su seviyesinin altında olmalıdır. Ayrıca, gelecekte yer altı su seviyesinin yükselebileceği ve bu yolla
zeminin bir şekilde yer altı su seviyesinin altında olacağı bekleniyorsa sıvılaşma analizi yapılır.
3. DEPREM NEDENİ
Zemin ve koşulların yukarıdaki iki durumu sağlaması durumunda Seed ve Idriss (1971) kullanılabilir. Bu yöntemde ilk adım depremin neden olacağı
devirsel gerilme oranı (CSR) tespit etmektir.
  a m ax 
 σ
C S R = 0 . 6 5 rd 
 σ
'
v0
v 0
 . 
  g 

rd =1− 0.012⋅ z
Sıvılaşma analizinin yapıldığı derinlikte toplam düşey gerime (σv0),kPa 180,00
Sıvılaşma analizinin yapıldığı derinlikte düşey efektif gerime (σ´v0),kPa 91,71
Derinlik azaltma faktörü; gerime azaltma katsayısı (birimsiz, rd), Kayen vd (1992) 0,88
2
Yerçekimi ivmesi (g: 9,81m/sn ) 9,81
2
Pik yer ivmesi (amax, m/sn )*g 5,10
Devirsel gerilme oranı (CSR) 0,58
4. SIVILAŞMA DİRENCİ
Yöntemin bu aşamasında, arazideki devirsel direnç oranını belirlemektir. Devirsel direnç oranı (CCR), arazideki zeminin sıvılaşma direncini temsil
eder. Sıvılaşma direncini belirlemek için en yaygın ve kullanışlı yol, standart penetrasyon deneyinden elde edilen verileri kullanmaktır.
Araziden ölçülen SPT değeri (N) 10,00

Şahmerdan Düzetlmesi (Em= 0.6 güvenli Şahmerdan, Em=0.45 halka tipi şahmerdan) 0,60
Kuyu çapı düzeltmesi (65-115 mm için Cb=1.0; 150 mm için Cb= 1,05; 200 mm için Cb= 1,15) 1,00
Tij uzunluğu düzeltmesi (4 m'ye kadar Cr= 0.75; 4-6 m için Cr=0.85; 6-10 m için Cr=0.95 ve 10 m'den büyük için 1.00) 1,00
Arazi deney prosedürleri için düzeltilmiş standart penetrasyon Deneyi Değeri (N60) 6,00
0.5
Örtü Basıcı düzeltme Faktörü (CN= (100/σ´v0) ) 1,04
Arazi deney prosedürleri ve örtü basıncı için düzeltilmiş standart penetrasyon Deneyi Değeri (N1)60 6,27
7.5 büyüklükten farklı depremler için büyüklük ölçek faktörü (MSF) 1,00
Arazideki devirsel direnç oranı (CCR) (abak kullanılarak bulunur) 0,12
Arazideki devirsel direnç oranı (CCR) (Şekil kullanılarak bulunur, 7.5 farklı deprem için MSF ile çarpılır) 0,12
5. EMNİYET KATSAYISI (FS)
Sıvılaşma analizinde son adım, sıvılaşmaya karşı emniyet faktörünün hesaplanmasıdır. Depremin neden olduğu CSR'nin standart penetrasyon
deneyinden belirlenen CCR'den büyük olması durumunda sıvılaşma olması muhtemeldir ve aksi durumda değildir.
Sıvılaşmaya karşı güvenlik katsayısı (FS, CCR/CSR) 0,21

Sonuç: Sıvılaşma riski YÜKSEK
77
Çizelge 4.40. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1.00m ve derinlik 20.00m
DEVİRSEL GERİLME ORANINA GÖRE SIVILAŞMA ANALİZİ

Birim Hacim Toplam Toplam
Tarih : 2001.09.2007 Ağırlık Derinlik Gerilme Boşluk Suyu Gerilme
3
Proje : Akdeniz Gemi İnşaa Sanayi A.Ş. (kN/m ) (m) (σvo, kPa) (u, kPa) (σ´vo, kPa)
Lokasyon : Yumurtalık Adana 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Koordinatlar : ---- 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Su Tablası Derinliği (m) : 1 18,00 20,00 360,00 186,39 173,61
1. ZEMİN TİPİ * Seed vd (1983) kohezyonlu zeminlerin büyük çoğunluğunun depremler

esnasında sıvılaşamayacağını belirtmiştir. Bununla birlikte kohezyonlu zeminlerin
Temiz KUM sıvışması için aşağıdaki üç kriterin tamamını karşılaması gerekir.
Plastik Olmayan Siltli KUM 1- 0.005 mm'den geçen tane yüzdesi < %15
Plastik Olmayan SİLT 2- Likit limit (LL) < 35
ÇAKIL 3- Zeminin su muhtevası (w) > 0.9*LL
*sıralama en az direçliden en fazla olana doğru yapılmıştır.
Efektif Çap (D 10 ) Tane Oranları (%) Açıklamalar:
%30'a göre tane boyutu Çakıl
%60'a göre tane boyutu Kum
%50'a göre tane boyutu İnce Tane
Üniformluluk Katsayısı (Cu)
Eğrilik Katsayısı (Cc)
Zemin Tanımı
Sıvılaşma potansiyeli olan zemin, yer altı su seviyesinin altında olmalıdır. Ayrıca, gelecekte yer altı su seviyesinin yükselebileceği ve bu yolla
zeminin bir şekilde yer altı su seviyesinin altında olacağı bekleniyorsa sıvılaşma analizi yapılır.
3. DEPREM NEDENİ
Zemin ve koşulların yukarıdaki iki durumu sağlaması durumunda Seed ve Idriss (1971) kullanılabilir. Bu yöntemde ilk adım depremin neden olacağı
devirsel gerilme oranı (CSR) tespit etmektir.
 σ   a m ax 
C S R = 0 .6 5 rd 
 σ
v 0
'
v 0
 . 
  g


rd = 1− 0.012 ⋅ z
Sıvılaşma analizinin yapıldığı derinlikte toplam düşey gerime (σv0),kPa 360,00
Sıvılaşma analizinin yapıldığı derinlikte düşey efektif gerime (σ´v0),kPa 173,61
Derinlik azaltma faktörü; gerime azaltma katsayısı (birimsiz, rd), Kayen vd (1992) 0,76
2
Yerçekimi ivmesi (g: 9,81m/sn ) 9,81
2
Pik yer ivmesi (amax, m/sn )*g 5,10
Devirsel gerilme oranı (CSR) 0,53
4. SIVILAŞMA DİRENCİ
Yöntemin bu aşamasında, arazideki devirsel direnç oranını belirlemektir. Devirsel direnç oranı (CCR), arazideki zeminin sıvılaşma direncini temsil
eder. Sıvılaşma direncini belirlemek için en yaygın ve kullanışlı yol, standart penetrasyon deneyinden elde edilen verileri kullanmaktır.
Araziden ölçülen SPT değeri (N) 10,00

Şahmerdan Düzetlmesi (Em= 0.6 güvenli Şahmerdan, Em=0.45 halka tipi şahmerdan) 0,60
Kuyu çapı düzeltmesi (65-115 mm için Cb=1.0; 150 mm için Cb= 1,05; 200 mm için Cb= 1,15) 1,00
Tij uzunluğu düzeltmesi (4 m'ye kadar Cr= 0.75; 4-6 m için Cr=0.85; 6-10 m için Cr=0.95 ve 10 m'den büyük için 1.00) 1,00
Arazi deney prosedürleri için düzeltilmiş standart penetrasyon Deneyi Değeri (N60) 6,00
0.5
Örtü Basıcı düzeltme Faktörü (CN= (100/σ´v0) ) 0,76
Arazi deney prosedürleri ve örtü basıncı için düzeltilmiş standart penetrasyon Deneyi Değeri (N1)60 4,55
7.5 büyüklükten farklı depremler için büyüklük ölçek faktörü (MSF) 1,00
Arazideki devirsel direnç oranı (CCR) (abak kullanılarak bulunur) 0,12
Arazideki devirsel direnç oranı (CCR) (Şekil kullanılarak bulunur, 7.5 farklı deprem için MSF ile çarpılır) 0,12
5. EMNİYET KATSAYISI (FS)
Sıvılaşma analizinde son adım, sıvılaşmaya karşı emniyet faktörünün hesaplanmasıdır. Depremin neden olduğu CSR'nin standart penetrasyon
deneyinden belirlenen CCR'den büyük olması durumunda sıvılaşma olması muhtemeldir ve aksi durumda değildir.
Sıvılaşmaya karşı güvenlik katsayısı (FS, CCR/CSR) 0,23

Sonuç: Sıvılaşma riski YÜKSEK
78
4.2.5 Oturma–Şişme Potansiyelinin Değerlendirilmesi
Kara alanında kil birimi olarak isimlendirilen alüvyon tabakasında ve kum-

çakıl birimi bünyesinde yer alan killer için şişme potansiyeline yönelik olarak
hesaplamalar yapılmıştır. İlk aşamada Plastisite indeksi 25’den büyük olan (CH
zeminler) ve doğal su içeriği nispeten düşük olan killi zeminler şişme riski
taşıyabilmektedir. Mevcut kil zeminlerin CH olması ve doğal su içeriği değerlerinin
(w) %12.87-16.93 aralığında değişmesi nedeniyle Şişme Potansiyeli Katsayısı (S)
değerlendirilmesini göz önüne alan Seed ve diğerleri (1962) yöntemine göre
yapılmıştır.
Seed ve diğerleri (1962) yönteminde şişme derecesi düşük (0-1.5), orta (1.5-
5), yüksek (5-25) ve çok yüksek (>5) olarak sınıflandırılmaktadır. Şişme potansiyeli
katsayısı ve Şişme Derecesi’nin belirlenen sonuçları Çizelge 4.41.’de verilmiştir.
İnceleme alanındaki killi zeminlerde şişme potansiyeli 11.98-55.82 arasında
değişmektedir. Bu sonuçlara göre inceleme alanı kara kısmındaki kil birimlerin şişme
potansiyeli derecesi “yüksek-çok yüksektir”. Şişme potansiyelinin azaltılması için
yapılaşma alanı temel zeminine su girişi önlenmelidir.
Kil zeminlerde zamana bağlı oturma özelliklerinin tespit edilmesi amacıyla
bu birimlerden alınan örselenmemiş numuneler üzerinde Odeometre deneyleri
yapılmıştır. Deney sonuçları EK 7’da sunulmuş olup, Bölüm 2.3.1’de yapılan oturma
hesaplarında ilgili oturma parametrelerinden yararlanılmıştır. Bu zeminde kil zemin
seviyelerinde alınacak temel derinlikleri için önerilen zemin emniyet gerilmelerinde
sonucu oturma limitleri belirlemiştir. Deniz alanındaki kumlarda şişme potansiyeli
söz konusu değildir. Kumlar, yüklenmelerde ani oturma gösterecektir.
4.2.6 Doğal Afet Risklerinin Belirlenmesi
İnceleme alanında kaya düşmesi, su baskını gibi doğal afetlere neden

olabilecek doğal bir yapı mevcut değildir. Fakat özellikle karada yapılacak kazılarda
yüzey drenajı ve şev stabilitesine dikkat edilmelidir.
79
Çizelge 2 Killi zeminlerin şişme potansiyelinin değerlendirilmesi

Şişme
Plastisite
Potansiy
İndeksi
Derinlik eli
2.44 Şişme
Sondaj No PI K
TS 1500 PI
Derecesi
S
m %
CI: orta plastisiteli KİL ve az SKK-01

1.50-1.95 27,76 3326,16 0,0036 11,97
kum SPT-01 Yüksek
SKK-01 Çok
CH: yüksek plastisiteli KİL 3.00-3.45 47,97 12634,73 0,0036 45,49
SPT-02 Yüksek
CH: yüksek plastisiteli KİL ve az SKK-02
1.50-1.95 36,95 6683,12 0,0036 24,06
kum SPT-01 Yüksek
SKK-02 Çok
SPT-02 Yüksek
SKK-02 Çok
SPT-03 Yüksek
SKK-03
SPT-01 Yüksek
SKK-03
SPT-02 Yüksek
SKK-03 Çok
SPT-03 Yüksek
SKK-03 Çok
SPT-04 Yüksek
4.2.7 Kara ve Deniz Yapıları İçin Önerilen Dolgu Malzemeleri Özellikleri
Karada ve denizde ki mevcut zeminlerin taşıma gücünün düşük olması

yapılacak yapıların uygulayacağı yüklere göre Çizelge 4.42.-4.47.’de verilen dolgu
malzemeleri belirlenen fiziksel ve mekanik özelliklere göre kullanılabilinir. Bu
durumda zemin emniyet gerilmesi değerinin yükseltilmesi mümkün olacaktır.
Kara yapılarında temel altı dolgularında kullanılacak malzeme Çizelge 4.42.,
4.43. ve 4.44.’de ve deniz yapıları temel altı dolgularında kullanılacak malzemeler
Çizelge 4.45.’de verilmiştir. Dolgu malzemesinin seçimine labaratuarda yapılacak
elek analizleri ve kompaksiyon (Proktor) deneyleri sonucuna göre karar verilmelidir.
Dolgu malzemesi, arazi kompaksiyonu öncesi uniform enine kesite sahip
olacak şekilde maksimum 250 mm kalınlığında yerleştirilmelidir. Dolgu, yapı temeli
dış kenarından en az 0.50 dışarıya doğru uygulanmalıdır. Sıkıştırma sonunda dolgu
80
kalınlığı kara yapılarında en az 0.50m olmalıdır. Deniz yapılarında dolgu kalınlığı

uygulanacak yüklere göre 1.00-3.00m arasında olmalıdır.
Dolgu yerleştirme işleminden sonra optimum su içeriği değeri elde edilene
kadar dolgu malzemesi sulanmalıdır. Sulama için kesinlikle temiz tatlı su
kullanılmalıdır. Deniz suyu kullanılmamalıdır. Sıkıştırma işlemi en az 10 ton ağırlığa
sahip titreşimli silindirle minimum 8 pasla yapılmalıdır. Kısıtlı alanlarda kompaktör
kullanılmalıdır.
Çizelge 4.42.3 Kara yapılarında ağır yükler için dolgu özellikleri

%15 veya daha azı No 200 (0.075mm) eleğinden
Malzemenin Genel Tanımlaması
geçen granüler malzeme
Malzemenin Genel Sınıflandırması bloklu çakıl ve kum
No 1” (25.40mm) eleğinden geçen % kaba çakıl min % 60 max % 100
No 3/8” (9.52mm) eleğinden geçen % orta çakıl min % 30 max % 90
No 10 (2.00mm) eleğinden geçen % ince çakıl min % 20 max % 60
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen % orta kum min % 10 max % 40
No 200 (0.075mm) eleğinden geçen % ince kum min % 0 max % 15
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen

Max % 6
Plastisite İndeksi
81
Çizelge 4.43. ASTM D 3282-93’e göre kara yapılarında hafif yapı temeli alt dolgusu
özellikleri
Malzeme Grup Sınıfı A-1 A-1-a A-1-b
taş veya
çakıl ve kum
çakıl
karışımı
fragmanları
%35 veya daha azı No 200 (0.075mm)
eleğinden geçen granüler malzeme
Malzemenin Genel Sınıflandırması İri taş, çakıl ve kum
No 10 (2.00mm) eleğinden geçen % ---------- Max % 50 ----------
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen % Max % 50 Max % 30 Max % 50
No 200 (0.075mm) eleğinden geçen % Max % 25 Max % 15 Max % 25
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen Likit Limit ---------- ---------- ----------
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen Plastisite
Max % 6 Max % 6 ----------
İndeksi
Malzeme Grup Sınıfı A-3 A-2-4 A-2-6
plastik
siltli çakıl ve killi çakıl ve
olmayan ince
kum kum
kum
%35 veya daha azı No 200 (0.075mm)
eleğinden geçen granüler malzeme
Malzemenin Genel Sınıflandırması ince kum siltli veya killi çakıl ve kum
No 10 (2.00mm) eleğinden geçen % ---------- ---------- ----------
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen % min % 51 ---------- ----------
No 200 (0.075mm) eleğinden geçen % max % 10 max % 35 max % 35
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen Likit Limit ---------- max % 40 max % 40
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen Plastisite plastik
max % 10 min % 11
İndeksi olmayacak
82
Çizelge 4.44. BS 6031’e göre kara yapılarında temel altı iç dolgunun özellikleri
İri Tanel Zemin: % 35’ten daha az 0.06mm’den küçük ince
Zemin Grubu Genel
tane içeren
Çakıllar: iri malzemenin %50’de fazlası çakıl boyutunda

Zemin Grubu
(2mm’den büyük)
Tanımlama Siltli ÇAKIL Killi ÇAKIL
Grup Sembolü G-F G-M G-F G-C
Alt Grup Sembolü GWM GPM GWC GPC
0.06mm’den küçük olan incelerin

5-15
%
Siltli iyi/kötü derecelenmiş Killi iyi/kötü derecelenmiş

Alt Grup İsmi
ÇAKIL ÇAKIL
Casagrande Grup Sembolü GC/GF
Taneler çıplak gözle rahatlıkla gözlenebilir. Tane şekli ve

derecelenme tanımlanabilir. Orta-yüksek kuru mukavemet
Genel Tanımlama
az miktarda kil mevcudiyetini gösterirken ihmal edilecek
kuru mukavemet kil olmadığını gösterir.
Çizelge 4.45. Deniz yapıları yapı temeli alt taban dolgusu özellikleri
%5 veya daha azı No 200 (0.075mm) eleğinden geçen

granüler malzeme
Malzemenin Genel Sınıflandırması bloklu çakıl ve kum
3” (76.20mm) eleğinden geçen % iri taş % 100
1” (25.40mm) eleğinden geçen % kaba çakıl min % 30 max % 100
3/8” (9.52mm) eleğinden geçen % orta çakıl min % 0 max % 60
No 4 (4.75mm) eleğinden geçen % ince çakıl min % 0 max % 40
No 200 (0.075mm) eleğinden geçen % ince kum min % 0 max % 5
No 40 (0.425mm) eleğinden geçen

Max % 6
Plastisite İndeksi
Dolgu sıkıştırma aşamalarının tamamlanmasından sonra dolgu

oluşturulmasındaki başarı 300 cm2’lik levhanın kullanıldığı plaka yükleme deneyi ile
kontrol edilmelidir (etkin derinlik 400-600mm). Kullanılacak malzemede ortalama
83
tane boyutunun yüksek olması durumunda 700 mm2 ’lik levha kullanılmalıdır.
Uygulama sahasında yapılacak olan deneyler DIN 18134 (2001) standardı
kapsamında yapılmalıdır. Bu uygulama ile Çizelge 4.46. ve 4.47.’de verilen kriterler
sağlanmalıdır. Levha yükleme deneyleri kenar dolguda her sıkıştırılmış tabaka için
kenar dolgu merkezinde olmak üzere 250 m2 ’de yapılırken temel altı dolgusunda her
sıkıştırılmış tabakada 500 m2’de bir adet olmak üzere yapılmalıdır. İstenilirse deney
sayısı artırılabilinir. Dolgu yoğunluğu için kum konisi deneyi ile belirlenmelidir.
Çizelge 4.46. DIN 18134 (2001)’e göre elde edilmesi gereken değerler
Deformasyon
Standart Proktor
Zemin Tipi Modülü EV2 EV2/EV1
Yoğunluğu (%)
(MPa)
≥100 ≥100 ≥2.3
GW iyi derecelenmiş çakıl ≥98 ≥80 ≥2.5
≥97 ≥70 ≥2.6
≥100 ≥80 ≥2.3

GP uniform çakıl
≥70 ≥2.5
SW iyi derecelenmiş kum ≥98
SP uniform kum
≥60 ≥2.6
≥97
Çizelge 4.47. ASTM D 3282 ve BS 6031’e göre elde edilmesi gereken değerler
Gevşek kum ve ASTM D
Min EV için limit değer (MPa) 50-100
çakıl 3282
Min EV için limit değer (MPa) 100-200 Sıkı kum ve çakıl BS 6031
Çizelge 4.46. ve 4.47.’de verilen deformasyon modülü EV, dolgu zeminin

deformasyon özelliklerini açıklayan bir parametredir. Levha yükleme deneyinde
birinci ve ikinci yükleme döngülerinde elde edilen yük-oturma eğrilerinde 0.3σomax
ve 0.7σomax değerlerine karşılık gelen eğrinin eğiminden hesaplanır.
Dolgu yatak katsayısı ks, yük altındaki dolgunun veya zeminin elastik
davranışını açıklamaktadır. Levha yükleme deneyinde elde edilen birinci yükleme
döngüsünden elde edilen yük-oturma eğrisinden hesaplanır.
84
Dolguda sıkıştırma işleminden sonra elastisite (deformasyon) modülü en

azından EV2 > 45 MN/m2 değerinde olmalıdır. EV2/EV1 < 2.2 durumunda
deformasyon modülü minimum 80 MN/m2 olmalıdır.
Kenar dolgusu için, laboratuar koşullarında Modifiye Proktor deneyi ile
yapılan kompaksiyonda elde edilen maksimum kuru yoğunluk değerinin % 103-
98’değeri sahada sıkıştırma sonrası elde edilmelidir. Sıkıştırma sonrası sahada
minimum kuru yoğunluk 1.92 Mg/m3 elde edilmelidir. En üst sıkıştırma tabakasında
EV2 deformasyon modülü EV2/EV1 < 2.2 durumunda minimum 120 MN/m2
olmalıdır. Kenar dolgusunun taban tabakasında EV2 deformasyon modülü EV2/EV1
< 2.2 durumunda minimum 80 MN/m2 olmalıdır.
Yapı temeli alt ve taban dolgularında deformasyon modülü EV2 /EV1 < 2.2
durumunda minimum 80 MN/m2 olmalıdır. Sıkıştırma sonrası kuru yoğunluk değeri
1.76 Mg/m3 olmalıdır.
Standart Proktor Yoğunluğu, sahadaki sıkıştırma işlemi sonucu elde edilen
kuru yoğunluk değerinin laboratuarda yapılan kompaksiyon deneyinden elde edilen
maksimum kuru yoğunluk değerine olan oranıdır. Arazide her sıkıştırma
aşamasından sonra dolgu yoğunluğu ve birim hacim ağırlığı kum konisi deneyi ile
belirlenmelidir. Modifiye Proktor ile laboratuarda belirlenen kuru yoğunluk ve kuru
birim hacim ağırlık değerleri arasında Çizelge 4.46.’da verilen değerler ile uyum
sağlanmalıdır.
85
86
5. SONUÇLAR İlker Gökhan ŞAHİN
5. SONUÇLAR
Bu çalışma AKDENİZ GEMİ İNŞAA SANAYİ TİC. A. Ş.’nin EGE ZEMİN

KAYA ARAŞTIRMALARI VE MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ İNŞAAT TAAH.
TİC. LTD. ŞTİ’ ne başvurusu üzerine Adana ili Yumurtalık ilçesi, Adana Yumurtalık
Serbest Bölgesi, içinde kalan yaklaşık 65.00 hektar alanın jeolojik ve zemin etüdü
için hazırlanmıştır
Bu çalışmada inceleme sahasının mevcut durumu jeomorfolojik, jeolojik,
hidrojeolojik ve geoteknik veriler göz önüne alındığında, inşaat çalışmalarına yönelik
olarak yapı temel sistemi ve temel zemininde aşağıdaki önerilerin göz önüne
alınması gerekmektedir. Yapılaşma kara ve deniz olmak üzere iki ayrı ortamda
gerçekleştirilecektir.
♦ İnceleme alanı Doğu Akdeniz Bölgesinde Adana ili Yumurtalık ilçesi sınırları
içerisinde Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi’nde yer almaktadır.
♦ İnceleme alanında kara yapılarının yapılacağı alanda en düşük kot 03.30 m ve en
yüksek kot da 09.00 m’dir. Kot farkı sadece 5.70 m’dir. Arazinin genel eğimi
%10’dan düşüktür. Sahada tamamıyla bitkisel örtü yer almaktadır.
♦ İnceleme alanında deniz yapılarının yapılacağı alanda en yüksek kot 0.0 m ve en
düşük kot da -08.50 m’dir. Kot farkı 08.50 m’dir. Deniz tabanı morfolojisinin
genel eğimi %10’dan düşüktür.
♦ İnceleme alanı kara kısmı yüzey ve deniz tabanı jeolojisi kısmen farklılık
göstermektedir. Deniz ve karada yer alan inceleme alanı genel olarak kumtaşı-
şeyil (kiltaşı) ardalanmasından oluşan Alt-Orta Miyosen yaşlı Kızıldere
formasyonu ve Kuvaterner yaşlı bazalt, alüvyon ve deniz tabanı kum
çökellerinden oluşmaktadır.
♦ Bu birimler katı-çok katı kil, bazalt, deniz tabanı kumları ve ayrışmış kiltaşı-
kumtaşı olarak tanımlanmıştır.
♦ İnceleme alanına en yakın lokal deprem kaynağı Karataş-Osmaniye Fay Zonunun
bir segmenti olan Yumurtalık Fayı (bindirme)’dır.
♦ Dinamik yüklenmelerde pik Yer İvmesi-0.51 g, 0.2 saniye spektral ivme-1.11 g
ve1.0 saniye spektral ivme-0.52 g alınmalıdır
87
♦ Kara yerleşim alanında yapılan sondajlar ve arazi gözlemleri sonucu 3 ana birim
belirlenmiştir. Bunlar sırasıyla katı-çok katı kil, bazalt ve ayrışmış kiltaşı-
kumtaşı’dır.
♦ Yüzeyde yer alan ve arazi ve laboratuar deneylerine göre “aşırı konsolide olmuş
katı-çok katı KİL (CH)” olarak tanımlanan ve sınıflandırılan birimin kalınlığı
yaklaşık olarak 9.00 m’ye kadar çıkmaktadır. Birim kara yapılarının temel
zeminini oluşturacaktır.
♦ Kara alanında alüvyon kökenli “aşırı konsolide olmuş katı-çok katı KİL (CH)”
olarak tanımlanan birim (C) zemin Grubu ve (Z2) Yerel Zemin Sınıfı’dır. Zemin
Spektrum Karakteristik Periyotları TA ve TB sırasıyla 0.15 saniye ve 0.40
saniyedir.
♦ Taşıma gücü analizleri yapılacak kazı düşünülerek 1.00m temel derinliği için
sırasıyla 1.50x2.00m, 1.50x12.00m ve 12.00x12.00m temel boyutları için
yapılmıştır. Bu analizlerde en düşük zemin emniyet gerilmesi 0.91-1.01
kg/cm2’dir.
♦ Yapılacak yüzeysel temellerde statik ve betonarme hesaplamalarına yönelik
olarak zemin emniyet gerilmesinin 1.00 kg/cm2 ve düşey doğrultudaki yatak
katsayısının da 1574.80 ton/m3 alınması uygun olacaktır. Temel kazı derinliğinin
artırılması ve zeminin dolgu ile ıslah edilmesi durumunda bu zemin emniyet
gerilmesi 0.10-0.20 kg/cm2 aralığında yükselecektir.
♦ Magmatik kökenli lav akıntısı olarak oluşan bazaltın sabit bir kalınlığı yoktur.
Karada katı-çok katı kil biriminin denizde de güncel kumların hemen altında
gözlenmektedir.
♦ Kara ve deniz alanlarında jeolojik olarak gözlenen en yaşlı birim Alt-Orta
Miyosen yaşlı Kızıldere formasyonunun ayrışmış kiltaşı-kiltaşı seviyeleridir.
♦ Deniz tabanı güncel kum çökelleri ve bu birimin altında bazalt ve ayrışmış
kumtaşı-kiltaşı mevcuttur.
♦ Deniz tabanı sedimanları genel olarak çok gevşek-çok sıkı aralığındaki
kumlardan oluşmaktadır. Deniz dalga enerjisine bağlı olarak farklı kalınlıklarda
çökelen çok gevşek, gevşek, orta sıkı, sıkı ve çok sıkı özellikte; yer yer çakıllı ve
88
killi seviyeler mevcut olan birim hemen hemen tamamıyla kötü derecelenmiştir.
Bu nedenle “üniform KUM (SP) olarak tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır.
♦ Güncel deniz sedimanı kökenli ve genel olarak “üniform KUM (SP)” olarak
tanımlanan birim genel olarak (C) zemin Grubu ve (Z2) Yerel Zemin Sınıfı’dır.
Zemin Spektrum Karakteristik Periyotları TA ve TB sırasıyla 0.15 saniye ve 0.40
saniyedir
♦ Deniz tabanı temel zemini için yapılacak statik ve betonarme hesaplamalarında
dikkate alınacak zemin emniyet gerilmesi 1.00 kg/cm2 ve yatak katsayısı değeri
de 1638 ton/m3’tür. Deniz tabanı kumlarına yük taşıtılması durumunda zemin
ıslahı mutlaka yapılmalıdır.
♦ Yapılan analizlere göre sıvılaşma riski deniz alanında yüksektir. Kara alanında
sıvılaşma riski yoktur.
♦ İnceleme alanı kara kısmındaki kil birimlerin şişme potansiyeli derecesi
“yüksek-çok yüksektir”. Zeminin kuru tutulması durumunda şişme potansiyeli
riski azalacaktır.
♦ İnceleme alanında kaya düşmesi, su baskını gibi doğal afetlere neden olabilecek
doğal bir yapı mevcut değildir. Fakat özellikle karada yapılacak kazılarda yüzey
drenajı ve şev stabilitesine dikkat edilmelidir.
♦ Karada ki mevcut zeminin taşıma gücünün yükseltilmesi için, yapılacak yapıların
uygulayacağı yüklere göre bu çalışmada verilen dolgu malzemeleri kriterleri
dikkate alınarak dolgu ıslahı uygun olacaktır.
♦ Dolgu ıslahından sonra arazide inşası düşünülen yapılarda yüzeysel türde bir
temel sistemi (mütemadi ya da radye-jeneral) kullanılabilir.
♦ Denizdeki mevcut zeminin taşıma gücünün yükseltilmesi için, yapılacak
yapıların uygulayacağı yüklere göre bu çalışmada verilen dolgu malzemeleri
kriterleri dikkate alınarak dolgu ıslahı ve kazık uygulamaları yapılabilir. Bu tip
uygulamalarda zemin taşıma gücü analizi tekrar yapılmalıdır.
♦ Temel kazılarında farklı bir tabakalaşma durumu ile karşılaşılması durumunda
tarafımıza haber verilmelidir.
89
♦ Konu ile ilgili tüm proje ve hesaplamalarda, temel ve yapı ile ilgili kısımların
inşaatında yürürlükte olan yapı ve deprem yönetmeliklerine, genel ve fenni
şartnamelere uyulmalıdır.
90
KAYNAKLAR
AİGM (2007) Afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik. T.C.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
ASTM D 3282-93 (2004) Standard Practice for Classification of Soils and Soil-
Aggregate Mixtures for Highway Construction Purposes. American Society for
Testing and Materials, 6p.
ASTM D 6066-96 (1998) Standard practice for determining the normalized
penetration resistance of sands for evaluation of liqueafaction potential.
American Society for Testing and Materials, 16p.
BOORE D. M AND JOYNER W. B. (1997) Site amplifications for generic rock
sites. Bulletin of the Seismological Society of America, Vol. 87, No:2, pp 327-
341.
BOWLES (1996) Foundation Analysis and Design, McGraw-Hill, New York, 5th
edition.
BS 6031 (1981) Code of practice for Earthworks. British Standards Institution,
London.
BURLAND, J.B., BURBİDGE, M.C. (1984), Settlement of foundations on sand and
gravel, Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Part 1, 1985, 78, Dec.,
1325-1381.
CAMPBELL K. W. (1997) Empirical near-source attenuation relationship for
horizontal and vertical components of peak ground acceleration, peak ground
velocity and pseudo-absolute acceleration response spectra,. Seismological
Research Letters, Vol. 68, No.1, pp154-179.
DADB (1996) Türkiye deprem bölgeleri haritası. T. C. Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü. Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı.
DAY, R. W. (2002). Geotechnical earthquake engineering handbook.McGraw-Hill.
DEWEY, J.F., AND SENGÖR, A. M. C. (1979) Aegean and surrounding regions:
Complex multi-plate and continuum tectonic in a convergent zone. Bull. Geol.
Soc. Am, V.90, 84-92.
91
DIN 18134 (2001) Determining the deformation and strength characteristics of soil
by the plate loading test. German Standarts.
FEMA-302, (1997) NEHRP Recommended Provısıons For Seısmıc Regulatıons For
New Buıldıngs And Other Structures. The Building Seismic Safety Council
(BSSC), Washington, D.C.
HATANAKA, M., UCHİDA, A. (1996) Empirical correlation between penetration
resistance and effective friction of sandy soil. Soils & Foundations, Vol. 36 (4),
1-9, Japanese Geotechnical Society.Idriss, I. M. (1999) "Geotechnical
Considerations for Evaluating Seismic Effects on Transportation Structures",
Presentation Notes, International Workshop on Mitigation of Seismic Effects
on Transportation Structures, NCREE, Taipei, Taiwan, July 12 – 14.
KAYEN, R. E., MİTCHELL, J. K., SEED, R. B., LODGE, A., NİSHİO, S., AND
COUTİNHO, R. (1992). "Evaluation of SPT-, CPT-, and shear wave-based
methods for liquefaction potential assessment using Loma Prieta data." Proc.,
4th Japa-U.S. Workshop on Earthquake-Resistant Des. of Lifeline Fac. and
Countermeasures for Soil Liquefaction, 177-204.
KOZLU, H. (1982) İskenderun Baseni Jeolojisi ve Petrol Olanakları. TPAO Rapor,
no.1921
KOZLU, H. (1996) Doğu Akdeniz Bölgesinde Yer Alan Neojen Basenlerinin
(İskenderun,Misis Andırın) Tektono – Stratigrafi Birimleri ve Bunların
Tektonik Gelişimi. Doktora Tezi, .Ü., Adana (yayınlanmamış)
LE PİCHON, X. (1968) Sea floor spreading and continental drift. J. Geophys. Res.,
73:3661-3697.
MAYNE, P.W. (2001), Geotechnical site characterization using Cone, piezocone,
SPT, and VST, Civil and Environmental Engineering Department, Georgia
Institute of Technology
MCKENZİE, D. P. (1970), Plate tectonics of the Mediterranean region. Nature, V.
226, pp. 239-243.
MCKENZİE, D. P. (1972), Active tectonics of the Mediterranean region.
Geophysical Journal of Astromical Society, V. 30, pp. 109-185.
92
MEYERHOF, G.G. (1956), Penetration tests and bearing capacity of cohesionless
soils, Journal of the soil mechanics and foundation division, ASCE, Vol. 82,
No. SM1, January, pp. 1-19.Morgan, W. J. (1968) Rises, trenches, great faults
and crustal blocks. J. Geophys. Res., V.73:1959-1982.
PAPAZACHOS, B. C., (1974), Seismotectonics of the Eastern Mediterranean Area.
J. Solnes (Editor), Engineering Seismology and Earthquake Engineering,
Noordhoff, Leyden, pp. 1-32.
SADİGH, K.C., CHANG Y., EGAN J. A., YOUNGS R.R. (1997) Attenuation
relationships for shallow crustal earthquakes based on Calfornia Strong Motion
Data, Seismological Research Letters, Vol. 68, No:1, pp 180-189.
SCHMERTMANN, J.H. (1975), Measurement of insitu shear strength, keynote
lecture, Proceedings of the conference on in-situ measurement of soil
properties, June 1-4, 1975, vol. II, American Society of Civil Engineers.
SCHMİDT, G.C., (1961) Stratigraphic nomenclature for the Adana region petroleum
district VII Petroleum Administration Bull.6., Ankara.
SEED, H.B., WOODWARD, R.J. VE LUNDGREN, R (1962) Prediction Of
Swelling Potential For Compacted Clays. J. Soil Mech. Found. Div., Asce,
Vol.88, No. Sm3.
SEED, H. B., AND IDRİSS, I. M. (1971). “Simplified procedure for evaluating soil
liquefaction potential.” J. Geotech. Engrg. Div. ASCE, 97(9), 1249-1273.
SOYSAL VE DİĞERLERİ. (1981) 1900 Yılları Öncesi Anadolu ve Yakın
Civarındaki Sismik Aktiviteye Yönelik Çalışmaları. TUBİTAK yayınları,
Ankara.
ŞAROĞLU, F. VE DİĞERLERİ. (1992) Türkiye Diri Fay Haritası MTA Yayınları
TS 1500 (2000) İnşaat mühendisliğinde zeminlerin sınıflandırılması. TSE, Türk
Standardı, Aralık 2000, 16 sayfa.
TS 1900-1 (2006) İnşaat mühendisliğinde zemin laboratuvar deneyleri - Bölüm 1:
Fiziksel özelliklerin tayini. TSE, Türk Standardı, Mart 2006, 99 sayfa.
TS 1900-2 (2006) İnşaat mühendisliğinde zemin laboratuvar deneyleri - Bölüm 2:
Mekanik özelliklerin tayini. TSE, Türk Standardı, Mart 2006, 67 sayfa.
TS 5744 (1988) İnşaat mühendisliğinde temel zemini özelliklerinin yerinde ölçümü.
93
TSE, Türk Standardı, Nisan 1988, 35 sayfa.
YOUD, T.L., IDRİSS, I.M., ANDRUS, R.D., ARANGO, I., CASTRO,
G.,CHRİSTİAN, J.T., DOBRY, R., LİAM FİNN, W.D., HARDER, L.F.JR.,
HYNES, M.E., ISHİHARA, K., KOESTER, J.P., LİAO,S.S.C.,
MARCUSSON III, W.F., MARTİN, G.R., MİTCHELL, J.K., MORİWAKİ,
Y., POWER, M.S., ROBERTSON, P.K., SEED, R.B.,STOKOE II, K.H.
(2001), Liquefaction resistance of soils, ASCE Journal of Geotechnical and
Geoenvironmental Engineering,Vol. 127, No.10 October 2001.
ZEKKOS, D.P., BRAY, J.D. VE DER KİUREGHİAN, A. (2004) Reliability of
shallow foundation design using the standard penetration test. Proceedings
ISC-2 on Geotechnical and Geophysical Site Characterization, Viana da
Fonseca & Mayne (eds.).
94
ÖZGEÇMİŞ
24. 02. 1971 Tarihinde İstanbul’da doğdu. 1982’ de Adana Celalettin Seyhan
İlkokulu’nu, 1989’da Adana Anadolu Lisesi’ni bitirdi. 1998 yılında Çukurova
Üni.Muh. Mim Fak. İnşaat Müh. Bölümü’nden mezun oldu.
Askerlik görevini 2000 yılında tamamladıktan sonra aile şirketi olan Şahin-Su
Sondajcılık ve Petrol Şieketi’nde çalışmaya başladı. Halen aynı görevine devam
etmekte
95

Yumurtalık

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yumurtalık

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İlker Gökhan ŞAHİN

ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE

İlker Gökhan ŞAHİN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

Bu Tez ..../...../…... Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından

……………………… …………………….. …………………………….

Bu Tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında Hazırlanmıştır.

Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ TERSANE SAHASI

İlker Gökhan ŞAHİN

Danışman: Doç. Dr. İ. Altay ACAR

Yumurtalık bölgesi önümüzdeki yıllar içerisinde yapılacak sanayii ve turizm

Anahtar Kelimeler: Terzaghi, Tersane, Yumurtalık Serbest Bölgesi, Akdeniz

THE GEOLOGICAL AND SITE INVESTIGATION FOR

İlker Gökhan ŞAHİN

Supervisor : Assoc. Prof. Dr. İ. Altay ACAR

Key Words: Terzaghi, Shipyard,Yumurtalık Free Zone, Akdeniz Shipping.

Bu Çalışma 2009-2010 Öğretim Yılında,Çukurova Üniversitesi Mühendislik-

Çizelge 1.1. İnceleme Alanı Köşe Koordinatları ...................................................... 2

(DAD, 1996) ....................................................................................... 22

Çizelge 4.2. İnceleme alanındaki lokal ve bölgesel deprem kaynakları .................... 24

ivme değerleri ..................................................................................... 26

ivme değerleri ..................................................................................... 27

ivme değerleri .................................................................................... 27

Çizelge 4.7. SSE ve OBE için olasılık değerleri ...................................................... 28

Çizelge 4.9. Kara sondajı SKK-01’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.10. Kara sondajı SKK-02’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.11. Kara sondajı SKK-03’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.13. Deniz sondajı SKD-02’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.14. Deniz sondajı SKD-03’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.15. Deniz sondajı SKD-04’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.16. Deniz sondajı SKD-05’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.17. Deniz sondajı SKD-06’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.18. Deniz sondajı SKD-07’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.19. Deniz sondajı SKD-08’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.20. Deniz sondajı SKD-09’den elde edilen SPT-N değerleri

Çizelge 4.21. Kil Serbest Basınç deneyi sonuçları ................................................... 40

Çizelge 4.22. Kil Konsolidasyon deneyi sonuçları .................................................. 40

Çizelge 4.23. Zemin Grupları (AIGM, 2007) .......................................................... 50

Çizelge 4.24. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karekteristik periyotları

(AIGM, 2007) .................................................................................. 51

Çizelge 4.25. Terzaghi Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri ............................... 52

Çizelge 4.26. Meyerhof Yöntemi’ne göre taşıma gücü değerleri ............................. 53

Çizelge 4.28. Taşıma gücü toplu sonuçları .............................................................. 55

Çizelge 4.29. Zemin Grupları (AIGM, 2007) .......................................................... 56

Çizelge 4.30. Yerel zemin sınıfları ve spektrum karekteristik periyotları

(AIGM, 2007) .................................................................................... 57

katsayısı değerleri ............................................................................. 58

katsayısı değerleri .............................................................................. 69

Çizelge 4.39. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1,00m ve derinlik 10,00m).................. 71

Çizelge 4.40. Sıvılaşma analizi (su derinliği 1,00m ve derinlik 20,00m).................. 72

Çizelge 4.41. Killi zeminlerin şişme potansiyelinin değerlendirilmesi ..................... 74

dolgusu özellikleri ............................................................................. 76

Çizelge 4.46. DIN 18134 (2002)’e göre edilmesi gereken değerler.......................... 78

Şekil 1.1. İnceleme alanının denizden genel görünümü ........................................ 3

Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’ne bağlı Jeoloji

Çalışmanın amacı incelenen araziyi temel zemini ve temel inşaatı yönünden