ความหมาย

Meaning
• ความหมายเป็ นองค ์ประกอบหนึ่ งในภาษา
่ กษาความหมายเรียกว่า อรรถศาสตร ์ (Semantics)
• วิชาทีศึ
• ความหมายในภาษา ได ้แก่ ความหมายในระดับคา ประโยค และ
ข ้อความ
• นักภาษาศาสตร ์ยังสนใจศึกษาความหมายในการใช ้ภาษาใน
สถานการณ์ตา่ ง ๆ วิชาทีศึ่ กษาความหมายในระดับนี ้ เรียกว่า
วัจนปฏิบตั ศ
ิ าสตร ์ (Pragmatics)
 ความหมายในระดับเสียง
่
• อธิบายในเรืองของการเลี ยนเสียงธรรมชาติ
(onomatopoeia)
่ ้างขึนจากเสี
• คาเลียนเสียงธรรมชาติ หมายถึง คาทีสร ้ ่ ้
ยงทีได
ยินตามธรรมชาติ (ความหมายมีความสัมพันธ ์กับเสียง)
• คาเลียนเสียงธรรมชาติอาจแตกต่างกันไปในแต่ละภาษา
–ฮ่ง ฮ่ง bow-wow
–ก ้าบ ก ้าบ quack quack
๊
–ติกตอก tick-tock
 ความหมายในระดับคา
• ความหมายตรง
• ความหมายโดยนัย
• ความหมายเปรียบ
 ความหมายตรง
(Denotative meaning)
• เป็ นความหมายประจาของคา
• ่ บ่้ งสิงที
เป็ นความหมายทีชี ่ อ่ ้างถึง (referent)
• ่ ้าของภาษาโดยทัวไปรู
เป็ นความหมายทีเจ ่ ้และเข ้าใจ
• เป็ นความหมายหลักของคาก่อนทีจะมี ่ การเปลียนแปลง
่
ความหมาย หรือมีการขยายความหมายของคา
 ่ ่
คาอืน ๆ ทีใช้เรียก
ความหมายตรง
• ความหมายมโนทัศน์ (conceptual meaning)
• ความหมายหลัก/ความหมายแกน/ความหมายแก่น
(core meaning)
• ความหมายประจารูป/ความหมายตรงตามตัวอักษร
(literal meaning)
• ความหมายอ ้างอิง (referential meaning)
 ปาก
• ส่วนหนึ่ งของร่างกายของคนและสัตว ์ อยู่บนใบหน้า
มีลก
ั ษณะเป็ นช่องสาหร ับกินอาหาร และใช ้สาหร ับ
เปล่งเสียง
 หมา
้ กด ้วยนม มีเขียว
• สัตว ์เลียงลู ้ 2 คู่ ตีนหน้ามี 5 นิ ว้
ตีนหลังมี 4 นิ ว้ ซ่อนเล็บไม่ได ้
 ความหมายโดยนัย
(connotative meaning)
่ มเติ
• เป็ นความหมายทีเพิ ่ มขึนมานอกเหนื
้ อจาก
ความหมายตรง
่ ๆ ทีใช
• เป็ นความหมายอืน ่ ้ในการสือสาร
่
• อาจเรียกว่า ความหมายแฝง
–ความหมายแฝงเชิงอารมณ์ (emotive meaning)
–ความหมายแฝงเชิงสังคม (social meaning)
 ความหมายแฝงเชิง
อารมณ์
• ความหมายบอกอารมณ์ ความรู ้สึก ทัศนคติของผูใ้ ช ้
ภาษา
 เด็ก
• “คุณสมชายยังเด็กเกินไปสาหร ับตาแหน่ งกรรมการ
ผูจ้ ด
ั การ”
–ความหมายตรง – คนทีมี่ อายุนอ้ ย
–ความหมายแฝงตามความเห็นของผูพ ้ ด ี่ นอ้ ย
ู – ผูท้ อายุ
ขาดประสบการณ์ในการทางาน ไม่มวี ฒ ุ ภ
ิ าวะเพียงพอ
ต่อตาแหน่ งบริหาร
 ความหมายแฝงเชิง
สังคม
่ ดจากผูใ้ ช ้ภาษาทีมี
• ความหมายทีเกิ ่ ปัจจัยทางสังคมต่างกัน
่ อยู
เช่น เพศ อายุ อาชีพ ถินที ่ ่ สถานภาพทางสังคม ลาดับชัน้
ทางสังคม
่ ทสนมคุ ้นเคย
–“กิน” ใช ้กับคนทีสนิ
่ มากกว่า คนทีไม่
–“ทาน” ใช ้กับคนทีอายุ ่ สนิ ท สุภาพและเป็ น
ทางการกว่า “กิน”
–“หม่า” ใช ้กับเด็ก
–“ฉัน” ใช ้กับพระภิกษุสงฆ ์
 ความหมายเปรียบ
(figurative/metaphorical
meaning)
่ ดจากการนาคาทีอ
• เป็ นความหมายทีเกิ ่ ้างถึงสิงหนึ
่ ่ง
่
ไปเปรียบเทียบกับอีกสิงหนึ ่ง
ี่
• ทาให ้เกิดความหมายใหม่ทแตกต่ างไปจาก
ความหมายตรง เช่น
้ นนามั
–รถคันนี กิ ้ นมาก (คน > ยานพาหนะ)
้
–คนพวกนี รวยแต่ เปลือก (ต ้นไม,้ ผลไม ้ > คน)
12 ความหมาย
ของคาว่า
้
“เหีย”
 ้ 1
เหีย
้
• ตามพจนานุ กรมหมายถึงสัตว ์เลือยคลานชนิ ดหนึ่ ง
่ า ตัวเงินตัวทอง
• เรียกอีกชือว่
• กระทรวงทร ัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล ่ ้อมเคย
่ เป็ น ‘วรนัส’ หรือ ‘วรนุ ช’
เสนอให ้เปลียน
 เหีย้ 2
• เป็ นคาด่า เช่น ไอ้เหีย้ อีเหีย้ หรือ คนอะไรเหีย้ จัง
่ นว่าเหียเป็
เพราะเชือกั ้ นสัตว ์อัปมงมล
• ใช ้ด่าทอแสดงความไม่พอใจอย่างมาก
่ งพฤติกรรมทีเลว
• มักสือถึ ่ ต่า
 ้ 3
เหีย
• เป็ นคาเรียก ใช ้แสดงความสนิ ทสนมระหว่างผู ้พูด
กับผู ้ฟัง เช่น ไอ้เหีย้ ไปไหนมาวะ
ุ ที่ 3 เมือกล่
• ใช ้เป็ นสรรพนามบุรษ ่ ่ เพือ
าวถึงผู ้อืน ่
แสดงความเป็ นกันเอง เช่น ไอ้เหีย้ วิทย์ไม่มา
เหรอ
ุ ที่ 3 เพือแสดงความไม่
• ใช ้เป็ นสรรพนามบุรษ ่
 ้ 4
เหีย
• เป็ นคานาม
• ทาหน้าทีเป็ ่ นกรรมหรือส่วนเติมเต็มในประโยคคาถาม
• ใช ้แสดงความสนิ ทสนมใกล ้ชิด เช่น
– ทาํ เหีย้ อะไรอยู่
– กินเหีย้ อะไรอยู่
– อ่านเหีย้ อะไรอยู่
 ้ 5
เหีย
• เป็ นคานาม
• ใช ้แสดงความหมายเชิงปฏิเสธ เช่น
–มึงเอาเหีย้ อะไรคิด (แปลว่า ไม่คดิ )
–จะเอาเหีย้ อะไรไปส่ง (แปลว่า ไม่มงี านส่ง)
 ้ 6
เหีย
• เป็ นคากริยา
่ ไม่
• หมายถึงกระทาสิงที ่ ดี แต่ไม่ได ้ระบุเฉพาะเจาะจงว่า
เป็ นการกระทาอะไร เช่น
–อย่ามาเหีย้ แถวนี ้
–ระวังเถอะ เดีย๋ วจะเหีย้ ให้ดู
 ้ 7
เหีย
• เป็ นคาขยาย
• แสดงความหมายเชิงปฏิเสธ
• ่
สือความรู ้สึกไม่พอใจ เช่น
–ถูกหวยหรือเปล่า-ถูกเหีย้ อะไรล่ะ
–ส่งงานหรือยัง-ส่งเหีย้ อะไรล่ะ
 ้ 8
เหีย
• เป็ นคาขยาย
• ใช ้เป็ นคาสแลง หมายถึง ไม่ดี แย่ เช่น เมือ
่ คืน(นักฟุตบอล)เล่น
เหีย้ มาก
• มักใช ้ในภาษาพูด
• บางครงผู้ั ้พูดอาจไม่รู ้สึกว่าเป็ นคาด่าจริงจัง หรือมีความหมาย
ในทางลบมากเท่ากับความหมายที่ 2
 ้ 9
เหีย
้ า เหีย้ ๆ
• ใช ้เป็ นคาซาว่
• ถ ้าใช ้ประกอบคานามหรือคากริยาจะมีความหมาย
ในทางลบ เช่น
–คนเหีย้ ๆ
–วิชาเหีย้ ๆ
 ้ 10
เหีย
• เหีย้ ๆ ถ ้าใช ้ประกอบกับคาขยายจะมีความหมายว่า
มาก เช่น
–น่ากลัวเหีย้ ๆ
–รถติดเหีย้ ๆ
 ้ 11
เหีย
• เหีย้ ๆ ทีเป็่ นคาขยาย ใช ้ในทางบวกก็ได ้ เช่น
–สวย เหีย้ ๆ
–อร่อยเหีย้ ๆ
–สนุกเหีย้ ๆ
 ้ 12
เหีย
• เป็ นคาอุทาน
• ใช ้ในความหมายทีแตกต่ ่ ้
างกันไป ขึนอยู ่กบั วิธก
ี าร
ออกเสียง เช่น
้ หมายถึง ตกใจ
–เหีย้ !!! (เสียงห ้วน สัน)

–เหีย้ ละ (เสียงเบา) หมายถึง ฉิ บหาย แย่แล ้ว

่
 ้ 12
เหีย
–อีเหีย้ (ไม่เน้นเสียง) ใช ้เป็ นคาอุทานเสริมบทใน
ภาษาระดับสนทนาระหว่างคนทีสนิ ่ ทสนมคุ ้นเคย
่ ้การสนทนาลืนไหลเป็
กัน เพือให ่ นธรรมชาติ หรือ
่
เพือความบั นเทิง
–เหีย้ ยย (เสียงเล็ก สูง ลากเสียงยาว) มักใช ้ในหมู่
วัยรุน
่ หญิง หมายถึง ถูกใจ ชอบใจ เช่น ใช ้อุทาน
่ เมือเห็
เรียกเพือน ่ นคนทีมี ่ รป
ู ร่างหน้าตาถูกใจว่า
 ความสัมพันธ ์ทาง
ความหมายของคา
• การพ้องความหมาย (synonymy)
• การมีความหมายตรงกันข ้าม (antonymy)
• การพ้องรูป (homonymy)
• การมีหลายความหมาย (polysemy)
• การจัดกลุ่ม (hyponymy)
• การเป็ นส่วนประกอบ (meronymy)
 การพ้องความหมาย (synonymy)
• หมายถึง ความสัมพันธ ์ทางความหมายของคาสอง
่ ความหมายเหมือนกันหรือคล ้ายกัน
คาทีมี
• คาพ้องความหมาย เรียกว่า synonym
 การพ้องความหมาย (synonymy)
• ทดสอบได ้ด ้วยการแทนทีค ่ าในปริบทเดียวกัน
่ ้ และให ้ความหมายคงเดิม ถือว่าเป็ นคาพ้อง
• ถ ้าแทนทีได
ความหมาย
• นักภาษาศาสตร ์บางคนเชือว่ ่ าไม่มคี าพ้องความหมาย
แบบสมบูรณ์ (absolute/total/perfect
synonymy)
• คาพ้องความหมายยังคงมีมต ิ ค
ิ วามต่างทางความหมาย
บางประการ
 การพ้องความหมาย (synonymy)
• การพ้องความหมายเฉพาะถิน่ (dialectal
synonymy)
• การพ้องความหมายเฉพาะวัจนลีลา(stylistic
synonymy)
• การพ้องความหมายเกิดร่วมกัน (collocational
synonymy)
 การพ้องความหมาย
เฉพาะถิน่
(dialectal synonymy)
British English
sweets American English
flat • candy
football • apartment
holiday • soccer
motorway • vacation
post • freeway
code/postal • zip code
code • cart
trolley • bug
insect
การพ้องความหมายเฉพาะ
วจั นลีลา
(STYLISTIC synonymy)
 การพ้องความหมายเฉพาะวัจนลีลา
่
• เป็ นเรืองระดั บของภาษา เช่น
–ภาษาพูด – ภาษาเขียน
–ภาษาทางการ – ภาษาไม่ทางการ
–ภาษาสุภาพ – ภาษาไม่สภ ุ าพ
่
• เป็ นการใช ้ภาษาทีแตกต่ างกันตามความสัมพันธ ์
ระหว่างผูพ ้ ูดกับผูฟ
้ ัง เช่น
–ราชาศัพท ์
• มารดา • แม่
• บิดา • พ่อ
• บุตร • ลูก
• คนชรา/ผูส้ ูงอายุ • คนแก่
• สตรี • ผูห้ ญิง
• แพทย์ • หมอ
• ผูป้ ่ วย • คนไข้
• หญิงตัง้ ครรภ์ • คนท้อง
• ชาวต่างชาติ • ฝรัง่
• คนวิกลจริต • คนบ้า
• มนุ ษย์ • คน
• สุนขั • หมา
• ท่าอากาศยาน • สนามบิน
• ภาพยนตร์ • หนัง
• นิ้ วหัวแม่มือ • นิ้ วโป้ ง
• โทรศัพท์เคลื่อนที่ • มือถือ
• สุขา • ห้องน้ า
• รถโดยสารประจาทาง • รถเมล์
• รถยนต์ • รถเก๋ง
• ศีรษะ • หัว
• ถึงแก่กรรม • ตาย
• ทราบ • รู ้
• ปฏิบตั ิ • ทา
• ศึกษา • เรียน
• สนทนา • พูดคุย
 การพ้องความหมาย
• กิน เฉพาะวจั นลีลา
• ทาน
• ร ับประทาน
• ฉัน
• เสวย
• แดก
 การพ้องความหมาย
•หนู
เฉพาะว จ
ั นลี
ล า
• ข ้าพเจ ้า
•ฉัน/ชน้ั
• กระผม
•กู
• ผม
•ข ้า
• ดิฉัน •เรา
การพ้องความหมายเกิด
ร่วมกน
ั
(COLLOCATIONAL
synonymy)
 การพ้องความหมายเกิด
ร่วมกัน
• สวย (ใช ้กับผู ้หญิง) – หล่อ (ใช ้กับผู ้ชาย)
้ ่า (ใช ้กับเด็ก)
• อ ้วน (ใช ้กับผู ้ใหญ่) – จาม
การมีความหมายตรงกัน
ข้าม
(ANTOnymy)
 การมีความหมายตรงกันข้าม
(ANTOnymy)
• ความหมายตรงข ้ามแบบสับหลีก (complementary
antonymy)
• ความหมายตรงข ้ามแบบระดับ (gradable
antonymy)
• ความหมายตรงข ้ามแบบคูก
่ น
ั (implicational
antonymy)
 การมีความหมายตรงกันข้ามแบบ
สับหลีก
• คาคาหนึ่ งจะมีความหมายทีอี ่ กคาหนึ่ งไม่มี
• ถ ้าใช ้คานี ้ จะไม่ใช ้อีกคาหนึ่ ง
การมีความหมายตรงก ันข้ามแบบสับ
หลีก
• เป็ น – ตาย
• เช ้า - เย็น
• ผู ้หญิง – ผู ้ชาย
• เด็ก – ผู ้ใหญ่
• จับ – ปล่อย
• หิว - อิม่
» man vs. woman » pass vs. fail
» push vs. pull » former vs. latter
» dead vs. alive » input vs. output
» off vs. on » interior vs. exterior
» day vs. night » exhale vs. inhale
» absent vs. present » occupied vs. vacant
» exit vs. entrance » leave vs. arrive
» sink or float » pre vs. post
» true or false » question vs. answer
 การมีความหมายตรงกันข้ามแบบ
ระดับ
้
• คาตรงข ้ามประเภทนี สามารถบอกระดั
บได ้
• สามารถใช ้คาวิเศษณ์ขยายได ้ เช่น มาก ค่อนข้าง
ทีส่ ดุ
• สามารถเปรียบเทียบได ้ด ้วยการเติมคาว่า กว่า
 การมีความหมายตรงกันข้าม
• ร ้อน – เย็น แบบระดั
บ
• ใหญ่ – เล็ก
• ดี – เลว
• ้ – ยาว
สัน
• สวย – ขีเหร่้
• แพง – ถูก
• ช ้า - เร็ว
» fat vs. skinny » joy vs. grief
» young vs. old » dark vs. light
» happy vs. sad » dangerous vs. safe
» hard vs. soft » clever vs. foolish
» last vs. first » early vs. late
» foolish vs. wise » empty vs. full
» fast vs. slow » smart vs. dumb
» warm vs. cool » risky vs. safe
» wde vs. narrow » bad vs. good
» abundant vs. scarce » pretty vs. ugly
57
 การมีความหมายตรงกันข้ามแบบคู ่
กัน
่
• การทีความมหายของค าคาหนึ่ งทาให ้นึ กถึง
ความหมายของคาอีกคาหนึ่ ง
่
• เป็ นมุมมองทีตรงข ้ามกัน
 การมีความหมายตรงกันข้าม
• ไป – มา
แบบคู ก
่ น
ั
• ขึน้ – ลง •ซือ้ - ขาย
• เข ้า – ออก •ครู - ศิษย ์
• เหนื อ – ใต ้ •ลูกหนี ้ – เจ ้าหนี ้
• ออก – ตก
» husband vs. wife » come vs. go
» doctor vs. patient » toward vs. away
» buy vs. sell » parent vs. child
» predator vs. prey » east vs. west
» above vs. below » north vs. south
» give vs. receive » seller vs. buyer
» teach vs. learn » slave vs. master
» instructor vs. pupil » floor vs. ceiling
» servant vs. master » front vs. back
» borrow vs. lend » win vs. lose
 การพ้องรู ป
(HOMOnymy)
 การพ้องรู ป
(HOMONYMY)
่ ามีรป
• การทีค ู เขียนเหมือนกัน หรือออกเสียง
เหมือนกัน แต่มค ี วามหมายต่างกัน
–การพ ้องเสียง (homophony)
–การพ ้องรูป/การพ ้องตัวเขียน (homography)
–การพ ้องรูปแบบสมบูรณ์ (complete homonymy)
 การพ้องเสียง
(HOMOPHONY)
่ าเขียนต่างกันแต่ออกเสียงเหมือนกัน และสือคนละ
• การทีค ่
ความหมาย
• คาพ้องเสียง (homophone)
–การ – กาล- การณ์ – กานต ์ - กาฬ
–be – bee
–not - knot
 การพ้องตัวเขียน
(HOMOGRAPY)
่ าเขียนเหมือนกันแต่ออกเสียงต่างกัน และสือ่
• การทีค
คนละความหมาย
• คาพ้องตัวเขียน (homograph)
–สระ (สะ) – สระ (สะ-หระ)
–tear (N.) – tear (V.)
 การพ้องรู ปแบบสมบู รณ์
่ าเขียนเหมือนกัน ออกเสียงเหมือนกัน แต่มี
• การทีค
ความหมายต่างกัน
• คาพ้องรูปสมบูรณ์ (homonym)
–ตา (อวัยวะ) – ตา (พ่อของแม่)
การมีหลายความหมาย
(POLYSYmy)
 การมีหลายความหมาย
(POLYSYMY)
่ า 1 คา มีความหมายหลากหลาย และ
• การทีค
ความหมายเหล่านั้นเกียวข
่ ้องสัมพันธ ์กัน
–wood (ป่ า) – wood (ไม ้)
–ดาว (บนท ้องฟ้ า) – ดาว (มหาวิทยาลัย)
–ชอบ (like) – ชอบ (often)
 การจัดกลุ่ม
(HYPONYmy)
 การจัดกลุม
่ (HYPONYMY)
่
• เป็ นความสัมพันธ ์ทางความหมายทีรวมเอาความหมายที ่
เฉพาะเจาะจง
(specific meaning) เข ้าไปอยู่ในความหมายทีกว ่ ้างกว่า (more
general meaning)
่ ความหมายเฉพาะเจาะจง เรียกว่า คาลูกกลุ่ม (hyponym)
• คาทีมี
• คาทีมี่ ความหมายกว ้างกว่า เรียกว่า คาแม่กลุ่ม
(superordinate/hyperonym)
• คาทีถู ่ กจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกันเรียกว่า คาลูกกลุ่มร่วม (co-hyponyms)
 ผลไม้

ส้ม กล้วย มะละกอ มะม่วง

• ผลไม้ เป็ น คาแม่กลุม
่
• ส้ม กล้วย มะละกอ มะม่วง เป็ น คาลูกกลุม่ ของ ผลไม้
 ภาชนะ

จาน ถ้วย ชาม หม้อ

 เครือ่ งประดับ

สร้อย แหวน ต่างหู กาไล นาฬิกา

สร้อยข้อมือ

สร้อยคอ

สร้อยข้อเท้า
การเป็ นส่วนประกอบ
(MERONYmy)
การเป็ นส่วนประกอบ (MERONYMY)
• เป็ นความสัมพันธ ์ทางความหมายแบบ part-whole
relationship
่
• คาทีอยูในช ้ั งสุด เรียกว่า คารวม (holonym) มี
นสู
ความหมายครอบคลุมคาทีอยู ่ ่ในชนล่
้ั างทีถั
่ ดลงมา
่ ยกว่า คาส่วนประกอบ (meronym)
ซึงเรี
 บ้าน

หลังคา ประตู หน้าต่าง ฝาผนัง ห้อง

 คอมพิวเตอร์

คียบ์ อร์ด หน้าจอ เมาส์ ซีพียู ฮาร์ดดิสก์

 จักรยาน

ล้อ อาน ที่จบั ที่ถีบ โซ่ เบรก

 นก

ปี ก หาง จงอยปาก ขน ขา
 วิธก
ี ารวิเคราะห ์
ความหมายของคา
 การวิเคราะห ์องค ์ประกอบทาง
ความหมาย (componential analysis)
• วิธวี เิ คราะห ์ความหมายของคาในวงความหมายหนึ่ ง
โดยแจกแจงส่วนประกอบของความหมาย
• วงความหมาย หมายถึง ขอบเขตทางความหมาย เช่น
คาเรียกสี คาเรียกญาติ คาเรียกผี คาเรียกวิธก
ี าร
ทาอาหาร
• ส่วนประกอบย่อย ๆ หรือความหมายย่อย ๆ ของคา
เรียกว่า อรรถลักษณ์ (semantic feature)
 พ่ อ แม่
+ มนุษย์ + มนุษย์
+ มีลูก + มีลูก
+ ชาย - ชาย
เด็กชาย เด็กหญิง
+ มนุษย์ + มนุษย์
- โตแล้ ว - โตแล้ ว
+ ชาย - ชาย
 พ่ อ แม่ เด็กชาย เด็กหญิง
+ มนุษย์ + มนุษย์ + มนุษย์ + มนุษย์
+ โตแล้ ว + โตแล้ ว - โตแล้ ว - โตแล้ ว
+ ชาย - ชาย + ชาย - ชาย
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]
• cock [-human] [+male] [+mature]
• hen [-human] [-male] [+mature]
• chick [-human] [-mature]
 อรรถลักษณ์
• อรรถลักษณ์ทเป็ี่ นส่วนประกอบของคาคาหนึ่ งพบได ้ใน
่ ๆ ด ้วย
คาอืน
• อรรถลักษณ์ทาให ้เห็นความสัมพันธ ์ทางความหมาย
ของคาต่าง ๆ
• อรรถลักษณ์ทาให ้เห็นว่าคาคานั้นมีมต
ิ ท
ิ างความหมาย
่
ทีแตกต่ ่
างจากคาอืนอย่ างไร โดยเฉพาะคาทีมี่
ความหมายใกล ้เคียงกันมาก
 กิน รับประทาน
+ เอาอาหารเข้ าปาก + เอาอาหารเข้ าปาก
+ใช้ กบั คน + ใช้ กบั คน
+ ใช้ กบั สั ตว์ - ใช้ กบั สั ตว์
- ทางการ + ทางการ
 เดิน ย่อง วิง่
่
+เคลือนที ่ ่
+เคลือนที ่ ่
+เคลือนที ่
+ใช้ขา +ใช้ขา +ใช้ขา
-เร็ว -เร็ว +เร็ว
-เงียบ +เงียบ -เงียบ
 ประเภทของอรรถลักษณ์
• ทวิภาคลักษณ์ (binary feature)
• อรรถลักษณ์แบบบรรยาย (descriptive feature)
• อรรถลักษณ์บ่งความต่าง (distinctive feature)
• อรรถลัก ษณ์ที่ไม่ บ่ ง ความต่า ง (non-distinctive
feature)
 ทวิภาคลักษณ์ (BINARY feature)
• อรรถลักษณ์ทตรงขี่ ้ามกัน (not x = y)
่
• ระบุโดยใช ้คาเรียกอย่างเดียวกัน แต่ใช ้เครืองหมาย
+ และ - เช่น
–[ชาย] ใช ว้ ่ า [+ชาย] ตรงข า้ มกับ [-ชาย] ซึ่ง
หมายถึง [หญิง]
 อรรถลักษณ์แบบบรรยาย
(descriptive feature)
ี ่ มค
• อรรถลักษณ์ทไม่ ี ต
ู่ รงข ้าม
• อรรถลัก ษณ์ที่ไม่ ส ามารถใช ้เครืองหมาย
่ + และ -
ได ้
 พ่ อ ปู่
+ ชาย + ชาย
รุ่ นอายุ +1 รุ่ นอายุ +2
 อรรถลักษณ์บ่งความต่าง
(DISTINCTIVE feature)
• องค ์ประกอบทางความหมายที่เด่น ที่ท าให ค ้ าค านั้ น
แตกต่างจากคาอืน ่ ๆ ในวงความหมายเดียวกัน
• การวิเ คราะห อ์ งค ป์ ระกอบทางความหมายมัก แสดง
เ ฉ พ า ะ อ ร ร ถ ลั ก ษ ณ์ บ่ ง ค ว า ม ต่ า ง ( distinctive
feature) เนื่ องจากแสดงนัยสาคัญทางวัฒนธรรมได ้
• man [+human] [+male] [+mature]
• woman [+human] [-male] [+mature]
• boy [+human] [+male] [-mature]
• girl [+human] [-male] [-mature]

distinctive
non-distinctive
feature
feature
จงวิเคราะห ์องค ์ประกอบทางความหมาย
ของค าต่
อ ไปนี ้
• ทุบ – ตี – ฟาด
• ผัด – ทอด
• เส ้น – สาย
• ภูต – ผี – ปี ศาจ
• จาน – ถ ้วย - ชาม
การวิเคราะห ์องค ์ประกอบ
ทางความหมายของคา
เรียกญาติ
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาไทย
พ่อ แม่
+ ชาย - ชาย
รุน
่ อายุ+1 รุน
่ อายุ+1

อรรถลักษณ์ [รุน ่ อายุท ี่

่ อายุ+1] หมายถึงรุน
เหนื อตนเอง 1 รุน
่
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาไทย
ย่า ยาย
- ชาย - ชาย
รุน
่ อายุ+2 รุน
่ อายุ+2
+ สายพ่อ - สายพ่อ
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาไทย
ปู่ ตา
+ ชาย + ชาย
รุน
่ อายุ+2 รุน
่ อายุ+2
+ สายพ่อ - สายพ่อ
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาไทย
ทวด เหลน
รุน
่ อายุ+3 รุน
่ อายุ-3
จงวิเคราะห ์องค ์ประกอบทางความหมาย
ของคาเรียกญาติในภาษาอ ังกฤษ
• brother
• sister
• uncle
• aunt
• grandfather
• grandmother
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียก
ญาติในภาษาอ ังกฤษ
• brother [+ชาย], [รุน่ อายุ 0]
• sister [-ชาย], [รุน่ อายุ 0]
• uncle [+ชาย], [รุน่ อายุ+1]
• aunt [-ชาย], [รุน่ อายุ+1]
• grandfather [+ชาย], [รุน่ อายุ+2]
• grandmother [-ชาย], [รุน่ อายุ+2]
คาเรียกญาติในภาษาอ ังกฤษและภาษาไทยสะท้อน
่
ให้เห็นระบบความคิดทีแตกต่ างกันของ
ผู พ
้ ู ดภาษาอังกฤษและผู พ
้ ู ดภาษาไทยอย่างไร
• ไม่มก
ี ารแยกญาติฝ่ายพ่อฝ่ ายแม่ในภาษาอังกฤษ
–คาว่า uncle, aunt, grandfather, grandmother
้
ใช ้ได ้กับทังญาติฝ่ายพ่อและฝ่ ายแม่
• มีการแยกญาติฝ่ายพ่อฝ่ ายแม่ในภาษาไทย
–ญาติฝ่ายพ่อ: ปู่ , ย่า, อา
–ญาติฝ่ายแม่: ตา, ยาย, น้า
• ไม่มก
ี ารแยกญาติตามความอาวุโสในภาษาอังกฤษ
–uncle และ aunt อาจอายุมากกว่าหรือน้อยกว่าพ่อ
แม่
• มีการแยกญาติตามความอาวุโสในภาษาไทย
–อายุมากกว่าพ่อแม่: ลุง, ป้ า
–อายุนอ้ ยกว่าพ่อแม่: อา, น้า
คาเรียกญาติในภาษาจีน
แต้จวิ๋
 เฮีย เจ้
ตัวเรา ตี๋ หม่วย
เกีย้ ซุง
ซุง
 แปะ
เจ็ก โกว
ป๊ า ม้า กู๋ อี๊
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาจีนแต้จวิ๋
แปะ เจ็ก กู ๋
+ชาย +ชาย +ชาย
รุน
่ อายุ+1 รุน
่ อายุ+1 รุน
่ อายุ+1
+สายพ่อ +สายพ่อ -สายพ่อ
+อายุ -อายุ
จงวิเคราะห ์องค ์ประกอบทางความหมายของ
่ ี้
คาคู น
โกว อี ๊
องค ์ประกอบทางความหมายของคาเรียกญาติ
ในภาษาจีนแต้จวิ๋
โกว อี ๊
-ชาย -ชาย
รุน
่ อายุ+1 รุน
่ อายุ+1
+สายพ่อ -สายพ่อ
กง ม่า เหล่าแปะ เหล่าโกว
เหล่าเจ็ก

เหล่ากู๋ เหล่าอี๊
 เหล่าโจ๋ยแปะ
เหล่ากง เหล่าม่า เหล่าโจ๋ยเจ็ก เหล่าโจ๋ยโกว

เหล่าโจ๋ยแปะ เหล่าโจ๋ยโกว
 คาเรียกญาติในภาษาจีนแต้จวิ๋
่
• มีองค ์ประกอบทีแตกต่
างกันด ้วยมิตแิ ห่งความ
แตกต่าง 5 ประการ ได ้แก่
–เพศ
–อายุ
–รุน
่ อายุ
–ฝ่ าย
–สายเลือด
 คาเรียกญาติในภาษาจีนแต้จวิ๋
• วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับระบบอาวุโส
–คาเรียกญาติในรุน ี่ งขึนไปมี
่ อายุทสู ้ มากกว่าคาเรียก
ญาติในรุน ี่ ่ากว่า
่ อายุทต
• วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับญาติฝ่ายพ่อ
–คาเรียกญาติฝ่ายพ่อมีมากกว่าคาเรียกญาติฝ่ายแม่
 คาเรียกญาติในภาษาจีน
แต้จวิ๋
ี่ นเพศชาย
•วัฒนธรรมจีนให ้ความสาคัญกับญาติทเป็
•คาเรียกญาติเพศชายมีมากกว่าคาเรียกญาติเพศ
หญิง