You are on page 1of 61
“Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” MO DAU Hién nay, nhn loai dang phai déi mat véi 4 van dé Ién: Bao vé hoa binh, bing né dan s6, 6 nhiém méi truéng va nghéo déi. Trong dé, van dé 6 nhiém méi truéng 1 van dé cap bach duge ca thé giéi quan tam. Cac nha Khoa hoc cho biét trong vong 100 nim tré lai day, Trai Dat da néng Ién Khoang 0,5°C va o6 xu huéng ting lén tir 1,5 dén 4,5°C so véi hign nay. Dé a dy dodn ciia hon 1500 nha khoa hoe 6 uy tin trén thé gidi do Lién Hop Quée méi céng tac. Trdi Dat néng lén sé mang lai nhiing tac déng bat loi: Muc nuée bién dang do bang tan, thai tiét bj dao l6n, thién tai ngay cing tang, tan sé bao ngay cing lén. Mét s6 khu vuc bi ngdp lut thuéng xuyén, mot sé khu vye lai bj han han, qué trinh sa mac hod ngay cing lan r6ng. Viet Nam tuy chwa phai la nuéc céng nghiép, nhung xu thé déng g6p khi nha kinh gan day cé xu huéng ting lén. Dé chinh 14 hé qua ctia phat trién kinh té, ting nhanh dan s6, khai thac can kiét c4c nguén tai nguyén, dic bigt 1a ti nguyén rig va dat rimg. Do vay m6t trong nhiing b higu lam gidm thiéu khi nha kinh, diéu hoa khi hau cho Trdi Dat 1a tréng va bao vé rig. Viét Nam cé 3260 km ba bién do vay viée tring rimg ven in phap hitu bién c6 ¥ nghia v6 cing quan trong. 1. Ly do chon dé tai Hé sinh thai rimg ngap mn cé vai tr6 to lén déi vi méi trréng va cuéc séng céng déng. Day 1a hé sinh thai cé nang suat sinh hoc cao, vira dem lai nhiing loi ich kinh té to 1én, vita phong chéng thién tai cho céng déng ven bién va dac biét c6 gid tri lam sach méi trréng, cAn bing sinh thai. tuy nhién, do dan s6 tang nhanh, su phat trién kinh té manh mé trong théi ky mo cia cing véi viée quan ly long 160 hoe chua quan tam bao vé ding mie cia mot sé dia phuong nén hé sinh thai rimg ngip man da va dang bj suy thodi nghiém trong. Trong 46 nhiéu ving rimg ngép man cia Hoang Thi Chién . 1 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Hai Phéng cing khéng ngoai Ié. Thanh phé vén cé trén 4000 ha rimg ngap mn, 1a “14 chan” ngan chan c6 higu qua bao va triéu cwéng, g6p phan bio vé vitng chic cho hon 125 km dé thuéc 22 xa ven bién (trong dé rimg ngap ‘man tu nhién cé hon 400ha). Tuy nhién su tan pha dién ra nhiéu nim da khién cho rimg ng4p min cia Hai phong mat gin 1500 ha so véi truéc. Nguyén nhn chinh la dé phat trién nui tréng thiy san, chuyén dich co cau kinh té néng nghiép, nguéi dén & nhiéu ving ven bién da chat pha rimg lay dién tich nu6i tém, cd. Vigc lam nay da khién cho cuéc séng cia ngwéi din gap nhiéu thay déi. Vi vay can phai cé nhiéu céng trinh nghién ctu vé rimg ngap man, dé tir dé lam 16 cae gia tri cia rimg, gop phan vao viée quan ly rimg durge tét hon. 2. Muc fi nghién eifu - Luong gia gid tri sit dung tre tiép va gid tri sir dung gidn tiép cia rig. ‘Dé xuit giai phap str dung, bao tén va phat trién bén vig rimg ngap min. 3. Déi twong va pham vi nghién citu Nhu ching ta da biét nam trong huyén Cét Hai thuéc thanh phé Hai Phong. Day 1 khu rimg da mang lai rat nhiéu nguén loi cho ngudi dan dia phuong song do khai thac rimg ngép man Phi Long 14 mét hé sinh thai khéng hop ly nén dan dén dién tich va chit wong rimg dang ngdy mét suy gidm. Vi vay chuyén dé sé tinh todn cu thé cdc gid tri ciia rimg va tir dé néu ra céch phat rimg theo huéng bén viing. 4, Phuong phap nghién ctru - Phuong phép gid thj trudng - Phuong phép chi phi thay thé Hoang Thi Chién . 2 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 5. Két clu chuyén dé Chuyén dé sé gém 6 4 chong. Cu thé: ~ Chong I. Gid tri kinh té va danh gid gid tri kinh té cia rimg ngap man Chuong Il. 1ign trang khai théc, sir dung va bao vé tai nguyén rimg ngdp min Phi Long - Chuong IIL. Luong gié gia tri kinh 1é rimg ngap man Phi Long - Chuong IV. Kién nghj va dé xuat Luong gia kinh 16 hé sinh thai 1a m6t linh vue khéng don gin, Né dai héi ngudi thye hién phai c6 kién thite cia ca hai Tinh vue: kinh té hoe va sinh hoc. Vi vay dé hoan thanh duoc chuyén dé nay, t6i da phai can dén su gitp dé cia rat nhiéu ngudi. Téi xin chan thanh cam on giang vién huéng din: TS. Lé Thu Hoa, TS. Tran Dinh Lan va cdc can b6 nghién ctu khoa hoe ciia Vién Tai nguyén va Méi truéng Bién - Hai Phong, nhing nguéi da nhiét tinh huéng dan 16i trong suét théi gian vira qua. T6i xin cam doan tat ca nhimg néi dung trong chuyén dé 1a do téi the hién, khéng sao chép ctia bat ky ludn van hay chuyén dé khéc. Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” GIA TRI KINH TE VA DANH GIA GIA TRI KINH TE CUA RUNG NGAP MAN 1.1, Rig ngip min Theo tiéu chi cia Té chite Nong Nghigp va Luong thue ciia Lién hop quéc (FAO,1998) thi mét quan hop thuc vat duge goi 1a rimg khi c6 t6i thiéu 10% cay cdi che phii khéng phai 1a cay trong néng nghiép, dam bao cho sy 16n tai ciia cdc loai déng, thyc vat va duy tri diéu kign dat dai pho. hop. Tuy nhién, trén thye 18, vige x4e dinh va phan chia céc loai rimg cn tly thuéc vao cdc diéu chi kich c& cay, tang tin, cdc yéu 16 dia ly sinh vat Nhu vay, rimg ngép man duge hinh thanh béi céc cay ngép man néu dign tich che phi dat trén 10%. Loai rimg nay bao gdm cdc loai cay ngap mén chinh théng (true mangrove species), dé 14 nhing loai céy chi c6 & rimg ngép min va cdc loai cay gia nhép rimg ngép man (associate mangrove species), nhiing loai cdy cé thé gip 6 cd trong rimg ngap man va nhiig ving khae nita (Phan Nguyén Hong, 1991). Ching ta cing cn phan bigt rimg ngdp man va hé sinh thai rimg ngép mén. Hé sinh thai rimg ng4p man bao gém tit ca cdc thanh phan hitu sinh (cay ngap mn, ndm, tao, vi sinh vat trén cay, duéi nude, trong dat rimg ngap man va ké ca trong khéng khi) va cdc thanh phan v6 sinh (khéng khi,dat va nuéc). Hai thanh phan nay Iuén tac déng qua lai, quy dinh Jan nhau, van dong trong kh6ng gian va thoi gian (N.1I. Tri, Phan Nguyen Hong, Neil Adger, Mick Kelly, 2002). Trong d6: + Thanh phan v6 sinh trong hé sinh thai rimg ng§p man ngoai énh sing mat tréi con bao gdm khéng khi mang dc trung cita khi hau ving ven Hoang Thi Chién . 4 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” bién, dat phi sa, bai bdi ngap theo mudc triéu lén xuéng trong ngay (nhat trigu hodc ban nhat triéu), nuée man tir bién vao, nude ngot tir trong séng ra va nuée Ig (héa lan gitta nude ngot va nude min). Cac yéu tb vé dé man, pH va cdc thinh phan ly héa cia nuéc Iuén thay déi theo khéng gian va thoi gian, + Thanh phan hitu sinh trong hé sinh thai rimg ng@p man la cdc sinh vat bién, sinh vat ndi dja va sinh vat dae trung trong ving rimg ngép man, dae bigt 1a cde sinh vat di cw (chim di cu, ria bién, bd bién...). Ngoai ra cén 6 ede vi sinh vat, ndm, phi du thye vat.. Hé sinh thai rimg ngap man duge dinh gid 1a mét trong cdc hé sinh thai cé ning suat sinh hoc cao nhat trong cdc hé sinh thai. Cac la céy ngap man rung xuéng chiém 50% - 70% nang sudt so cép rong. Day 14 nguén chat hitu co phan hiy va ha tan trong chudi, luéi thite an va xuat khau theo ding nuée tg0 ngudn dinh duémg cho céc loai déng vat, thiy, hai san ciia ca mét ving ven bién réng én. Hé théng ré cdy ng4p man cé kha nang loc va hap thu mét sé chat 6 nhiém déc hai trong dat va nude. Bin tram tich rimg ngp man 1a noi tich tu cdc chat hitu co phan hwy tao diéu kién cho cdc loai vi sinh vat hoat déng véi ning suat 0,2 — 10g C’m’/ngay. Rimg sn, 1A vuén ngdp man 1A noi che ché nuéi duéng con non cdc loai thity, wom cho sw song cita bién. 1.2. Khai nigm “Téng inh t&” (TEV) ‘Trong kinh té thi truéng, cé rat nhiéu loai hang hoa dugc trao déi buén ban trén thi truémg. Chiing ¢6 mét mite gid nhat dinh va vie xée dinh gid tri cia ching 1a don gidn. Tuy nhién khi xem xét hang hod céng cong (nhimg hang hod khéng xéc dinh duge gia trén thj truéng va thude sé hitu chung) thi viée xd dinh gia tri cia ching duéi dang tién 1@ s& gap nhiéu khé khan. Mét trong s6 dé phai ké dén hang hod méi trudng. Day 1a mét Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” dang hang hoé ma ngwai ta méi dua vao nghién citu trong kinh té hoc méi truémg. Va dé xem xét duge gid tri clia loai hang hod nay mét cach day di thi ching ta phai nhin nhan trén g6c dé tong gid tri kinh té (TEV), Vay t6ng gid tri kinh té (TEV): 1a tong gid tri quy thanh tién ctia cdc gia tri hop phan cia hé sinh thai, dugc tinh toan theo so TEV | vv NUV DUV IDUV ov Qov | BV | EXV Trong dé: UV: Gid tri sit dung NUV: Gié tri phi sit dung DUV: Gia tri sir dung truc tiép IDUV: Gia tri sir dung gidn tiép OV: Gis tri lua chon EXV: Gia tri tn tai BV: Gia tri tuy thude QOV: Gia tri hra chon 1 phan - Gid tri sit dung (UV): duge hiéu 1a nhiing gid trj duge con ngudi sir dung vao mye dich cia minh va vi lgi ich cita con ngudi, Trong dé c6 thé duge sit dung duéi hai hinh thie: Hoang Thi Chién , ‘6 Khoa Kinh té Méi truang, Trurdng Dai hoc Kink té Quée Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Gia trj sit dung tric tiép (DUV): Day 1a nhing gid trj ma trong the 16 né lién quan dén sé Iwong dau ra ciia san phim hang hod méi truémg ma con ngudi cé thé xéc lap duge ching trén thj trréng thong qua gid ca. Thong thudmg gid duge xac lap 14 gid thye, Nghia 1a néu xée dinh duge khéi Iuong hang hod theo gid thi truéng réi tir di nhimg khoan chi phi thi ching ta sé xdc lp duge gia tr ciia né theo gid tri thye, > M6 hinh hoa: {(DUV) = £(P,Q,C) Voi: P 1a gid ca hing hod Qa san Iuong hang hoa C la cdc khoan chi phi dé c6 duge luong hang hod + Gi tri sir dung gién tiép (IDUV): Day 1a nhting gid trj 06 lién quan dén chite nang ciia méi trudng trong viée hdu thuan cho hoat déng kinh té, hoat déng séng ciia con ngudi. Né giip con nguéi phong tranh duge nhiing tham hoa cia thién nhién (It lut, sng than, bién déi khi hau...) + Gié trj Iva chon (OV): La nhimng gid tri phu thudc vao tinh chat méi trudmg hode dae thi ciia hg sinh th4i ma ngudi lim dénh gid cdn phai xem xét, nghién ctru. Né bao gdm nhimg I9i ich tir c4c nguén tai nguyén va nd thé hién sw khdc biét gitta cdc nguén tai nguyén dé. - Gid trj phi str dung (NUV): La nhitng gid trj thuéng nim trong tiém thite ciia ngudi dinh gid vé né nhung lai khOng 6 chd dimng trén thj truong (khéng cé gid thi tong). Day chinh li van dé phite tap nhat trong kinh té hoc méi truéng ma ngudi ta cho ring cAn phai cé nhiing cach danh gia tich cue dé phuc vu cho viée hoach dinh chinh sich. Hién nay céc nha kinh té hoc méi truéng da dua ra quan diém cho ring cé ba gid tri co ban thuéc nhém nay. D6 1a: Gid tri tin tai (EXV), gid tri tuy thude (BV), gid tri lua chon mét phan (QOV). Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Gia trj tn tai (EXV): Day 1a gia trj nam trong ban than ciia sw vat ma con nguéi cho ring né khéng thé mat di. Né phai duge duy tri vi ¥ nghia kinh té, chinh tr, x8 h6i cia né. + Gi tri uy thuge (BV): Day Ia gid tri phu thudc vao kha nang dip img dich vu sinh thai hodc dich vu méi trréng va nam trong tam nhan thirc ciia con ngudi vé van dé 46 Vi du khi danh gia hé théng cay xanh trén duémg phé, Co nhiéu quan diém nhin nhan d6i véi cdy cé thu. Thur nhat: Déi vei c4c nha san xuat dé gé thi ho sé danh gia la s6 cay d6 cho bao nhiéu san lrong g6. #Thit hai: Déi véi cdc nha sinh théi thi ho sé cho day 1a loai cay quy hiém, cn duge bao vé hodc sit dung mét cach hp ly. Thit ba: Déi véi cdc nha dé thj thi cho d6 1A cdnh quan. Thur tu: Déi véi cde nha lich sit thi cée cy nay sé phan anh mét méc lich sir ndo 46. + Gid tri Iya chon mét phan (QOV): Day thue chat 1a gid tri 16n tai nhung ranh giéi khéng 16 ring do dé thuéng khién con ngudi kho dua ra quyét din. Théng qua ba gid tri vira néu thuée nh6m gid tri phi sir dung cho phép ching ta khang dinh mét digu: Trong thuc té nhiing gid tri phi sir dung cia hang hod cht luong m6i truéng luén 16n tai nhung van dé nhdn dang, danh gid, quy déi chung ra gid tri tién 1 1a thdch thite lon nhat déi véi cdc nha kinh 1é hoc mé6i truéng. Do dé lua chon duge phuong php dé danh gid nhimg gia tri nay 1a khong hé don gian. Hoang Thi Chién . 8 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 1.3.Gia tr kinh té cia hé sinh thai rimg ng3p m§n Gi trj hé sinh thai noi chung va gid trj hé sinh thai rimg ngap man néi riéng thé hién su déng tién hod gitta kinh t8 va sw hiéu biét vé méi truémg ty nhién ciia con ngudi. Linh vue nay ngay cing duge quan tim nghién ctru do tac déng nhiéu mat cia cac qua trinh phat trién kinh té lén hé théng tu nhién. Sw hiéu biét d6 sé mang lai kién thite vé cdu tric tu nhién, sinh hoc va xa h6i fing nhu méi lién hé vé mat chie nang gitta kinh té va cdc hé sinh thai, Lam 16 gi tr] h@ sinh thai ma cu thé 1a hé sinh thai rimg ngap man chinh 14 gép phan tim ra nhitng gidi phap kinh té thich hop dé bao ton cac hé sinh thai tu nhién nay. Khi xem xét vé cdc gid tri ciia rig ngap man ta c6: ~ Gid tri sir dung truc tiép (DUV) + Gia tri vé lam san (g6, cili...), lam san ngoai g6 (mat ong, danh bat thuy san, thuéc chita bénh...). Tham thuc vat ciia ring ngép man rat da dang vé thanh phan loai. Trong d6 phan Ién 1 ban chua, trang, duéc...1a cdc lai cay g6 6 gid tri kinh 18 cao. Mt sé cAy c6 gid tri 1am thuée chita bénh. Mét sé cho hoa dé loai ong lay mat (si, vet...) + Cung cap dich vu gidi tri, du lich: Hé sinh thai rimg ngép man ‘At nhiéu dich vu du li cung cé tuy thuéc vao trinh 46 nhan thitc, mirc séng va théi quen cia nguéi dan. Céc dich vu nay bao gém di cau c4, quan sat chim di cu, chiém nguéng vé dep thién nhién...Mé6t s6 noi nhu Can Gi, TP Hé Chi Minh da két hop gifta du lich sinh thai véi tham quan cde di tich lich sir chién khu rimg Sét, tham quan vuén chim, doi...mang lai hiéu qua cao ca vé giao duc tuyén truyén, phat trién kinh té, xd hdi, Vi du: Theo ghi nhn cia Lé Dinh Thuy trong dé tai “Tai nguyén chim & Vuén quéc gia Xuan Thuy” thi trong khu rimg ngép man nay cu trac thanh phan loai cia hé chim 6 day mang tinh da dang sinh hoc cao: cé Hoang Thi Chién . 9 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 136 loai chiém 16,4% téng sé loai chim Viét Nam (828 loai); 31 ho chiém 38,27% tong sé chim Viét Nam (81 ho) va 14 b6 chiém 73,68% ting sé b6 chim Viét Nam (19 b6). Khu dy trit sinh quyén rimg ngép man Can Gid véi hé chim 6 khodng 130 loai thugc 47 ho, 17 b6. Trong dé c6 51 loai chim nuée va 79 loai khéng phai chim nude séng trong nhiéu sinh canh khdc nhau (Lé Dire Tuan, 1999). Ngoai ra mét sé khu rimg ng4p man con tén tai rat nhiéu loai déng vat quy hiém trong séch dé nhu: Tic ké (gekko gekko), ky di nuée (varanus salvator), tran dat (python molurus), trin gdm (python reticulatus), ran cap nong (bungarus fasciatus), rin hé mang (naja naja)... Qua dé hang nam nhing khu vue nay 4a thu hit duge déng dao Khch du lich trong va ngoai nuée, ting thu nhip cho ngudi dan dia phuong. Nhiing gid tri sir dung trye tiép trén hang ném da giip nguéi din séng 6 noi cé rimg cé duge nguén thu nhap dang ké, cai thién cudc séng cia ho, - Gia tri sit dung gian tiép (IDUV) + Han ché x6i lé ba bién va séng, nude dang, ngin can bao song bién dé bao vé hoat déng sin xudt va déi séng cia con nguéi phia trong khu rimg ngap man. Cu thé ta cé thé thay duoc tac dung cia rimg ng4p man déi véi thién tai 6 mét sé nuéc. Trong nhiing nim gan day, sy bién déi khi hau do cdc hoat déng phd rimg, gay 6 nhiém cua con ngwéi két hop véi nhing bién déi clia v6 trai dat gay ra nhiing tham hoa khiing khiép nhu bao 16, Iii Lut, nui 16 va gin day nhat la déng dat va séng thin. Nhiéu théng tin, tw ligu cho thay déng dat va séng thin khé tranh khdi, tuy nhién rimg ngap man con nguyén ven c6 thé Lim gidm nhe hod tiéu tan cdc dot séng cao 15m do Hoang Thi Chién . 10 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” sng than gay ra. M6t nghién citu ctia Nhat Ban vé tic dong gidm thién tai cho thy mét rimg ngép man ram rap cé chiéu réng 100m cé thé 1am giam 50% chiéu cao ciia séng triéu va giam 90% nang hong cia song Thang 10 nim 1999, mét tran bao 1én dé b6 vao bang Orissa (An D6) da giét chét 10000 nguai va pha huy 3 trigu ngéi nha nhung tai dio Nasi thugc huyén Kendrapasa, nhé c6 “d6i quan c4y ngép man” bao vé nén site manh ciia bao bi tiéu tan va khéng cé thiét hai, Trong dot dong dét va séng thin ngay 26/12/2004 tai dao Pulau Sempelu cia Indonesia nim gan 14m ngoai ciia tran déng dat, cé din s6 60000 ngudi thi chi cé khoang 100 dan lang bi chét, Nhiing nguéi dan trén dao da hoe duge kinh nghiém tir mét trin déng dat lon xay ra 2 nim truée dé, cho phép ho biét duoc nhimg dau higu vé thim hoa sip dén va chay trén lén ving dat cao; mat khac nhiing ving rimg ngép mn réng lon 6 day da lam giém nhe tham hoa. Khi séng than bat ngo tin céng vao bang Tamil Nadu, & cdc khu vue Pichavaram va Muthupet c6 rimg ngap mén rm rap rit it nguéi bj thuong vong va tai sin ciing it bj thigt hai so véi ving khéng cén rimg ngdp man San chim Point Calimere 6 day ciing thoat khoi su tin pha ning né va céc d6ng vat hoang da 6 day da an toin nhd ¢6 rimg ngap man bao boc Thanh phé Andhra Pradesh, nim doc theo bé bién phia déng An D6, cdc rimg ng4p min cing d4 bao vé an toan cho ngu dan khi séng than tan cong. Chinh nhimg vanh dai ring ngap man da lam giam nhe thién tai va bao vé hing ngan nhan mang. Té chire Nhimg ngwéi ban cia Trai Dat (Friends of the Earth) cho ring bao vé nhiimg ving dém ty nhién nhu vay 1a cach giai quyét duy nhat dé bao vé dan a ving ven bién chéng lai song tridu va cde de doa khéc trong tuong lai. Nhing bdo céo so b6 tit cde doan Khao sat cia IUCN (2005) tai nhimg ving bj téc d6ng cia song than vita Hoang Thi Chién . i Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” qua cho thay nhing ving ven bién cé rimg ngap man, cé cdc vanh dai cay phéng hé (phi lao) va cdc tham thue vat tring khdc (dita, co) thi thiét hai vé ngwéi va tai san it hon rat nhiéu so véi nhiing noi ma cdc hé sinh thai ven bién bi suy thoai, hoic chuyén déi dat sang muc dich sit dung khéc nh nui tém, khu du lich, Theo nha méi trudng hoc Suzana Mohkeri (2005), 6 mién Nam bang Kedak (Malaysia) bi s6ng than tan phd, céc c6ng déng séng phia sau nhing Khu vue rimg ngép mn 6 Matang duge béo vé nguyén ven, hoan ton khéng bi anh huéng trong lic nhiing ving gan dé bj thiét hai ndng né Rig ngdp man cén bao vé cdc via san hé 6 ngoai khoi. Hé théng ré ching chit cia ching da gift bin va cdc chat thai rin kh tir n6i dia dé ra bién, Ngay 11/2/2005, cdc co quan bao vé méi tring quéc 16 da kéu goi chinh phi nhitng nuée bi séng than cdp nhiéu hon nita nguén kinh phi va nhan lye dé bao vé rimg ngap mn. Ho néi rimg ng4p man 1a vanh dai xanh bao vé hang ngan nhén mang va cdc cong déng ven bién khdi cdc con séng khéng 16. Sau tran d6ng dat va séng than cudi nim 2004, da cé nhiéu héi nghi quéc té danh gia thiét hai do séng than gay ra, tac dung cia cdc hé sinh thai rimg ngap man trong vide gidm nhe thién tai 6 Viet Nam, tir dau thé ky trade, nhan dan & cdc ving ven bién phia Bic da biét trong trot mét s6 loai cay ngap man nhu trang (Kandelia obovata) va ban chua (Sonneratia caseolaris) dé bao vé dé bién va ving cita song. Mac dii thai ky dé dé chua duge bé tong hod va xay ké dé nhu bay gig nhung nhiéu dé khéng bj vo khi c6 bio vita (cp 6-8). Dé la nha cde vanh dai réng rimg ngép man chin séng, thim cé va day leo day dac trén mai dé bao vé cho dé khéng bj x6i 16. Hoang Thi Chién . 2 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Mét sé dia phuong thyc hién nghiém tic chyong trinh trong rimg 327 ciia chinh phii va cdc NGOs thi dé diéu, ding ruéng dugc bao vé tét. Nam 2000. con bao sé 4 (Wukong) véi sire gié cép 10 dé b6 vao huyén Thach Ha, tinh Ha Tinh, nhé cdc rai rig ngap man trong 6 9 xd ving muéc lg nén h@ théng dé song Nghén khéng bj hu héng. Nhan dan thj xi Ha Tinh cé nhin xét: Néu khong duge Qui Cu tro Nhi déng Anh (SCF-UK) gitp 6 tréng rimg ngap man thi dé Déng Mén da bj v6 va thi x4 Ha Tinh da bi ng§p sau, thigt hai do con bao nay sé kh6n lung. Thang 7 nam 1996, khi con bao s6 2 (Frankie) véi sire gid 103 — 117 km/gié dé b6 vao huyén Thai Thuy, tinh Thai Binh nhé céc dai rimg ngap man réng nén dé bién, ba nhiéu dam khéng bi hong, trong hic huyén Tién Hai do pha phan Ién rimg ngap man nén hau hét cdc bo dam déu bi x6i lo hode bi vé. Nam 2005, ving ven bién huyén Thai Thuy ~ Thai Binh tuy khéng nim trong tam bao sé 7 (Damrey) nhung séng cao & séng Tra Ly d& lam sat 1é hon 650m dé noi khéng 6 rimg ngap man 6 thon Tén Bai , xa ‘Thai D6 trong lic phan lén tuyén dé c6 rimg ngép man 6 xa nay khéng bi sat 16 vi tham cay day die. + Tang lwong bdi tu trim tich: Céc hé théng cay va ré cy ching chit ciia rimg ngap mn gép phan lam gidm hru Iuong nuéc, dong chay tao diéu kién cho trim tich ling dong trong céc ving cira séng ven bién. Ving ha uu ven bién, cira séng lén nhu hé thong séng Hong, séng Ciru Long, phi sa thudng ngung dong 6 trén long s6ng va ngoai cita song tao nén nhimg hén dao néi. Trong diéu kign thudn Ioi thi chi sau mt théi gian, cdc loai cay ngap mn tién phong sé dén cu tra tao méi truéng cho nhidu loai cdy dén sau va dt béi duoc nang Jén nhu Cén Ngan, Cén Lu & Nam Dinh, Cén Trong va Cén Ngoai & Tay Nam mili Ca Mau. Hoang Thi Chién . B Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Theo két qua khao sat cia Phan vién Diéu tra qui hoach rimg Nam B6 (2006) cho thay dign tich dt béi ven bién déng bang séng Ciru Long khé lon. Nhiéu noi cé rimg ngap man phong hé thi téc d6 bdi ling nhanh c hinh thinh 2 hén dao nhé 6 cita sng Ong Trang. hon. Dién hinh 1a v Dio Cén Trong hinh thinh nim 1960, ¢é dign tich 14 122 ha. Ban dau chi cé mam tring, I cay tién phong dén dinh cu, tao méi trudng thuan loi cho cdc loai khac phat tin vao trong dao. Theo két qua diéu tra cia Trung tam nghién citu rimg ngép man Minh Hai d4 c6 22 loai cay ngap man sinh séng, d6ng vat day cing phong phi. Dio Cén Ngoai hinh thinh mu6n hon, Khoang nhimg nim 1980, c6 dign tich 1a 149ha. Dén nay tham thye vat ngoai 2 loai tién phong 1a mim trang va ban tring da ph kin dao con cé mét sé loai nhw dude, vet tach, Trong nhiing nam qua, rimg ngap man da han ché x4m nhap man cia nuée bién. Qua trinh x4m nhap man dién ra cham va pham vi hep vi khi trigu cao, nuée da Jan tod vao trong nhimg khu rimg ngap man rong lén; hé théng ré day dic cing véi thin cay da lam giam téc d6 dong triéu, tn cdy han ché téc dé gid, + Cung cp thite an, noi sinh dé, nuéi dung con non va 14 vudn vom cho cdc loai thuy sin ven bién, noi & cho cdc loai chim di cu: Cé thé ndi, hé sinh thai rimg ngap man cung cp cd thire 4n va noi , noi che ché va nuéi duéng cho cdc loai sinh vat trong vong déi ciia ching. Ching han nhu mét sé loai tom si, tém he, cua bin, ria bién...vao ving rimg ngap man dé trimg, con non cia ching boi dan ra bién dén giai doan thanh thuc, sinh sin ching lai quay vé rimg ngdp man, Mét s6 loai chim di cw nhu cO mé thia vao giai doan tir thang 10 dén thang 4 nam sau di cw tir phuong Bac dén ving rimg ngp nam cia song Héng kiém an réi lai bay xuéng phia Nam. Hoang Thi Chién . 14 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Hap thu CO va cung cp khi Oz, diéu hoa khi hau: Ciing giéng nhw cdc loai thye vat khde trén trai dét, cdc cdy ngap man trong méi trong nuée hap thu CO) va thai O2 qua qua trinh quang hop. Chang han, rimg ngap man Can Gié, TP Hd Chi Minh duoc xem nhw 1d phi xanh cia thinh phé, g6p phan can bing mét hong Ién CO2 do cac hoat déng cia thanh phd thai ra rir 6 16, xe may, khu cng nghiép, dan cu... Vige huéng thy “dich khéng khi mat mé, trong lanh sau nhimg gid lim viée cng thing sé gp phan tang nang sudt lao déng va site khoé cia nguéi dan thanh phé. + Chite nang loc nuée va hp thu cdc chat déc hai, 6 nhiém ving cira séng ven bién: Hau hét cdc céy ngap man déu hap thu cdc chat khoang tir dat va nude théng qua cdc co ché trao déi chit tich cue va thy déng. Ba co ché dic biét cia cay ngép man 1a: co ché can mudi di vo co thé, co ché thai mudi thira qua cdc tuyén tiét mudi 14 va co ché tich Iny mudi trong cdc 14 gia khi rung cing 1a thai di luong mudi thira. Cac chat déc hai va 6 nhiém (kim loai ning, thudc trir sau, chat déc...) tir céc khu céng nghiép, d6 thi thai vao s6ng suéi, hoa tan trong nwéc hodc ling xuéng day trong thanh phan cdc hat phil sa, tram tich duge nuée séng mang ra cdc ving cita s6ng ven bién. Cay ngap man hap thu cdc sin pham nay vao trong co thé tao ra cdc hop chat it déc hai hon déi véi con ngudi. Cac ving cira séng & An D6, Mj, Oxtraylia da tréng rt nhiéu cay ngdp man ving cita séng 6 nhiém dé tan dung chite nang nay. Tuy nhién can thay ring, khéng phai tat ca cdc chat déc hai déu duoc phan hiy ma mét phan ching van t6n luu trong co thé thu vat rdi di vao chuéi Iwéi thite An cita hé sinh thai, - Gid tri lua chon (OV) + Gid tri nguén gen quy: Nhimg théng tin di truyén nam trong t6 hop gen cdc loai cy ngap man 6 nhiing gid tri dic bigt. D6 1A cac 15 hop gen 4a duge chon Ioc trong qué trinh thich nghi va déu tranh sinh tn hang trigu Hoang Thi Chién . 15 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi arong gid kink té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phit Long-Hai Phong” nim. Qua nhiéu thé hé ching méi cé duge cdc co ché tiét mudi va thai muéi thita qua tuyén tiét mudi trén 14 cia céy mam, co ché tich luy mudi trong la gia dé sau nay rung xuéng cay ban, cay gid va co ché can mudi & cay duée, vet... Nhimg co ché nay da giip cho cc loai cay ng4p man sinh trudng va phat trién rat t6t trong nude bién min ma khéng mét cay trong nado trong néng nghiép cé thé séng dugc. Rimg ng4p man cdn cé nhiing loai céy qui hiém nhu cay cée héng, cén rit it cd thé thuéc danh mue céc loai qui hiém trong séch dé cia nude ta, Cd m6 thia va ede loai chim di cu 6 ving rimg ngap man cita song Hong Jai cé gid tri toan cau boi vi né 1a tai san da quéc gia. Dac biét, cdc ching vi sinh vat rimg ngép man cdn mang nhiing théng tin di truyén tén tai cho dén ngay nay qua dau tranh sinh t6n hang triéu ndm. Dé 1a nhimg nguén gen qui cho viée cai thién cdc giéng vat nuéi va cay trong, thuéc chita bénh trong tuong lai, Vige bao tén céc loai qui hiém chinh 1a bao tén da dang sinh hoe, duy tri chite nang cdc hé sinh thai véi s 6n dinh va strc bén trong khéng gian, thoi gian. Vi du: Khi xem xét mét khu rimg ngép man, ngoai nhimg gid tri sit dung truc tiép va gid tri sit dung gidn tip ma ching ta da cé thi trong hé théng sinh thai nay cdn c6 mét loai cho gid tri cay thudc dya vao Tanin hay chat tiét ra cia n6, Dé chinh 1a gid tri wa chon riéng cia hé sinh thai mang Jai ma 6 hé sinh thdi kha khong 6. Ngoai ra rimg ngap mn cén nhiéu gid tri lya chon khic. - Gia tri tn tai (EXV) + Cung cAp phwong tién va théng tin cho nghién cttu, gido duc, dio tao, 1d ngudn cim hig cho tho ca hi hoa, gid trj nhén van, nhan ban, ban sic vin hoa, t6n gido va tin nguéng: Mét sé dc diém sinh ly, sinh thai dic biét cla cay ngap man nhw tuyén tiét mudi 6 cay mam, ré thé cita cay ban, Hoang Thi Chién I ips 16 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” ré dau géi ctta cay vet...d4 cuén hut rat nhiéu cdc c6ng trinh nghién ctu, céc bai giang sinh déng cho sinh vién va hoe sinh. 1.4, Dinh gid gid trj kinh 16 cia rimg ngip min 1.4.1.Khéi nigm dinh gid gid trj kinh 1 cia ring ngdp mn Danh gid gid tri kinh té cua rimg ngap man 1a mét céng viée sit dung cdc phyong phép kinh té dé tinh toan cdc gid tri rimg ng4p man mét cach cu thé, tir dé dua ra cach sit dung va phat trién bén ving. 1.4.2. Céc phuong phip dinh gié chung Trén co sé téng gid tri kinh té cia rimg ngap man, ching ta sé cd duge cc phuong phép danh gid cu thé img véi timg gid tr dé. Cu thé c6 tl kinh té va m6 hinh dé chia cdc phuong phap dé lua trén quan thinh 2 nhém sau ty 1.4.2.1. Phuong phip dénh gid khong sit dung duing Day 14 phuong phap dya trén co s6 cdc céch tigp cAn khong doi héi phai sit dung ham cau. Nghia la viée xdc dinh tong Ioi ich khéng can phai xem xét mién giéi han cho béi ham cau. Vé co ban c6 cdc phuong phap sau: + Phuong php liéu Ivong dap img + Phuong phap chi phi co héi Phuong phap ligu lwong dap tng - Khai m: Day 1a phuong ph4p dua trén co sé phan img ciia con ngudi va sinh vat trade tac déng cia cdc nhan 16 méi truéng. Vi du: néng d6 6 nhiém trong nuéc, trong khéng khi, trong dung tién hanh Hoang Thi Chién I ips 7 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Phuong phap nay duoc tién hanh da trén co sé mite d6 gia ting cia cdc chat gay 6 nhiém tac déng 6i ch4t lvong méi trong + Buée 1: Xéc dinh luong 6 nhiém thai ra m6i truéng theo 1 tan sudt nhat dinh. + Buée 2: img véi méi luong 6 nhiém trén 1 don vi théi gian thi mite d6 dap img cia méi truéng nhu thé nao. + Buse 3: Dénh gi gid trj tién t@ cia thiét hai, + Bude 4: Tinh todn két qua thigt hai trong méi quan hé: f(thigt hai) = f(atp...) -Uudiém + Dé duge xa hi thita nhan tir nhimg ngudi hoach dinh chinh sich va ngudi dan binh thuéng, + Trong nhiéu trrémg hop khi xac lap ching ta cé thé ding gid thi trudmg dé dy doan. Khi dé mite d6 tin edy sé cao va dé duge thira nhén. + Vige tinh toin xdy dung mé hinh va nhiing ngudi thye hign sé Khéng ¢6 gi kh6 khan, ~Han ché + Khi str dung phuong phap nay phai cé phuong tién ky thuat dé do luéng xem mite 46 6 nhigm thai ra 6 néng 46 ndo, mite d6 thai ra 1A bao nhiéu, + Nhiing ngudi thye hign phuong phap nay ddi héi kién thie tong déi toan dién: khéng chi am hiéu vé khoa hoc méi truéng ma con am hiéu vé ky thuat, quy dinh, tigu chudn, luat phép.. + Trong nhiéu trudng hop, dé xac lap mite thiét hai do néng d6 6 nhiém gay ra theo gi thi truéng 1a khéng dé dang ma thim chi khéng c6 Hoang Thi Chién . 18 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” gid thj mréng. Vi vay d6 tin céy cia két qué dua ra cé thé khé cé tinh thuyét phuc. Ngoai ra hang hod céng céng cling tac déng dén két qua tinh ton khi sit dung phuong phép nay. Phuong phap chi phi co” ~- Khai niém: Chi phi co h6i a chi phi ngudi ta chp nhan dé bé tién. ra nhim dat duge 1 muc dich nao d6. Dang chi phi nay rat phii hop trong béi canh kinh té thj truéng khi ching ta dimg trréc 1 sw Iya chon cé nhiéu Joi ich hoac dich vu ma chiing ta bé tién ra dé cuéi cing chap nhan 1 phuong 4n nao d6, $6 tién bé ra dé chinh 1a chi phi co héi - Noi dung tién hanh + Buée 1: Xéc lip vi tri dja ly, khu vue cin dénh gid + Buéc 2: Liét ké nguén tai nguyén thién nhién c6 trong khu vye dé. + Bude 3: Tinh todn cée chi phi bé ra dé thyc hign dich vu trong hoat déng kinh té c6 duge nguén Ive trén. Tir dé xde lap duge téng gid tri méi truong. Tham chi trong céc chi phi tinh todn duge, ching ta con xéc lap wu tién cde chi phi ligt ké, nguén lye nao 1a quan trong nhat, nguén lye nao kém phat trién nhat. -Uudiém + Céch tinh nay dua trén chi phi thye dé tinh todn, d6i tugng x4c dinh cu thé, Vi vay nguai thue hién dé xay dung ké hoach dé tién hanh diéu tra, thu thap, xt ly. + Kj thudt khéng phute tap, chi yéu dua trén sé ligu théng ké da cé. + D6 tin cay cao vi tién bé ra 1a chinh xée, thure 16. Hoang Thi Chién . 19 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” in ché + Phuong phdp tiép cn dya trén chi phi da the hign vi vay vige tinh toan lién quan dén thigt hai hodc loi ich do méi trréng mang Jai 1a khong thyc hign duge. + Trong qué trinh thyc hién gap mét s6 khé khan trong diéu tra, nim. bat s6 ligu khéng chinh xc do cc doanh nghiép cung cp khéng ding. 1.4.2.2. Phuong phip dénh gid co sir dung during cu Day 1a phuong phap dua trén co sé nhitng nghién ctru va nén ting ciia kinh 18 hoc vin dung vio danh gid gid tri ciia hang hod méi trudng trong viée x4y dung mé hinh ctia ham cau. Mé hinh nay 1a co sé dé ching ta tinh toan loi ich va gid tri phic Ioi ciia tiéu diing, Do dé cde phurong phap trong nhém nay phai xay dyng cho duge ham edu hay ham loi ich, Nghia 18 ngudi ta phai xdy dymg cho duge gid trj loi ich cia méi trudng mang lai Dé 1a co sé xem xét, dénh gid, hoach dinh chinh sich thé nao 1a phi hop véi gid tri cia chat lwong méi trudng. Cu thé trong nhém nay c6 cdc phyong php sau: Phuong ph4p chi phi du lich - Khai nigm: Day 1A phuong phép ngudi ta dya trén co sé thyc tién 14 nhimg noi, dia diém cé chat lnong méi truég t6t, thuéng 1a nhing noi thu hut duge nhigu khach du lich. Vi vay théng qua Inong khdch du lich nay dé xem xét, dénh gid, nghién ctru trong méi quan hé gitta chi phi cho 1 chuyén di véi sé lan tham quan vi tri d6, 1am co sé cho viée x4y dung ham cdu vé du lich. Nhu vay chat Ivong méi truéng duoc dénh gid théng qua nhu cau vé giai tri bang v6i nhu cau dap tmg cia khu vue tu nhién can danh gid. Hoang Thi Chién . 20 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” - Noi dung tién hanh Truée hét phai x4c dinh cho duge cdc yéu t6 lién quan dén chi phi du lich. Trong d6 phai chuan bi 1 ban cau hoi dé diéu tra phéng van véi 1 wong khéch du lich ma ching ta cin diéu tra. Ham muec tiéu chung ta can x4y dung dé 1a sé lan tham quan (V)) va chi phi cho 1 lin tham quan (C)). Nhur vay mé hinh 6 thé duge x4y dung: Vi=F(Ci Xi Xie. Xn) Trong dé: V; la sé lan tham quan cia nguéi thi i C; 1a chi phi cia 1 Jan tham quan cia nguési thir i X; la cdc bién lién quan khac C; bao gém chi phi di lai, gid vé vao cita cia khdch du lich, Nhu vay khdch du lich sé cé nhimg thay déi hay phan tg rat nhay cam déi véi ting chi phi Gia dinh ring ham f a ham tuyén tinh theo chi phi. Trong qué trinh xay dung ching ta cé dinh vai tr ctia céc bién khdc (Xj) va coi chi phi di lai la Ty, vé vao cita 1a P thi chiing ta 06 thé xay dung duge ham V; dui dang: Vi=at BC +e= 0+ BT) +P) +e Trong d6: - a, B la cdc hé s6 chan duge xdc dinh théng qua hdi quy déi véi cdc yéu t6 rang buéc trén co sé cita phiéu diéu tra, ~ sa yéu t6 ngau nhién (sai s6 ngdu nhién) va gia dinh tuan theo phan phéi chuan déc lip véi ky vong bing 0 Hoang Thi Chién . 1 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Ching ta cing phai gid dinh rang viéc di lai va cdc dich vu giai tri 6 dia diém dang xem xét 1a nhting bé sung yéu, chi phi di lai va chi phi tham quan tuong duong vé mat hanh vi, + Buée 1: Chon ra mot s6 dai dign (hay phan tir i nto 46) ma ho thuéng xuyén str dung noi can danh gia lam noi giai tri + Buée 2: Trong vide xay dumg cu héi, ngoai nhiig rang bude ciia X; c6 2 van dé trong cau hoi cdn chi y va dim bao d6 chinh xde cao: Phai xdc dinh cho duge quang duémg ma khach du lich phai di 48 dén noi gidi tri. Phai x4c dinh sé lin hang nam ho di t6i vi tri can danh gid. + Bude 3: Ching ta phai phan loai nhiing nguéi thug xuyén lui téi céng vien theo nhém dua vao khoang céch ho di t6i céng vién. + Buée 4: Phai ude lvong théng qua théng ké vé chi phi di lai va sé Ian di t6i cng vién theo timg nhém. Va wée tinh nay dya trén mé hinh ma chiing ta di néu: V, + Bude 5: Xem xét méi quan hé gitta chi phi di lai véi s6 ln di téi céng vién va méi quan hé nay dugc thé hign co ban théng qua ham Vj, déng thoi phan anh ham cau gi s6 lan di véi chi phi cho 1 Ian di. - Chay + Chi phi vé thai gian: Ngoai nhiing chi phi vé giao théng, in uéng, gia vé vao cita... cing phai tinh 16i théi gian nghi lam viée dé di du lich. + C6 thé khach du lich phai trai qua nhiéu diém du lich khéc réi moi dén duge dia diém can diéu tra. Nhu vay trong C; ciia nguéi khdch du lich ma chting ta dang xét t6i khéng phai 1A chi phi cia 1 diém duy nhat. Dé 1a Hoang Thi Chién . 2 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” su két hop cua nhiéu diém. Vi vay nguéi lam dénh gia phai béc téch, loai trix dé xde dinh chi phi chinh cita diém edn diéu tra 1a bao nhiéu. + Céc canh quan thay thé: Thue té khi diéu tra c6 thé xay ra 2 kha nang: Diém nghién citu 1 diém duge khach wa thich nhét. Ho dén dé dé huéng thu hang hod chét lvong méi trudng. Trong truéng hop nay van dé cn xem xét la V; c6 gi thay ddi khéng. Nguoi dén thim quan chi c6é 1 su Iva chon. Khi d6 can phai cé them phéng van déi véi khach du lich gitta gid tri ma ching ta c4n xem xét v6i kha nang thay thé cila vi tri khéc + Trong thye té cing xy ra quyét dinh “mua nha”, Ban thin khach du lich thay chat long méi trudng tét thay vi dén thim quan nhiéu lin thi ho mua luén nha 6 noi dé dé thuéng xuyén lui téi. Trong truéng hop nay phai loai trir nhitng khach du lich kiéu nay, dua ra khéi mé hinh V; va dua vao chi phi cé dinh, tir dé cé thé xay dung 1 gid tri déc lip trong tong gid tri ma ching ta can tinh todn. + Néu gap phai nhiing khdch du lich khéng tén chi phi nhung ho van danh gia cao vé hang hod chat hrong méi trudng noi day thi phai ding phuong phap khéc dé danh gid va phai loai trir déi twong nay ra. -Uu diém Day la phuong phap dé chap nhan vé ly thuyét va thue tién - Han ché + Phuong phap nay chi sit dung 6 nhtng noi ¢6 khdch du lich. + Lién quan dén qué trinh diéu tra, xi ly sé ligu va xdc lap mé hinh, néu ngu6i thue hién khéng cé chuyén mén nghi hién duoc. Ngoai ra nguéi danh gié khong chi hiéu biét vé Tinh vuc kinh 16 vu cao thi khong thy Hoang Thi Chién . 23 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” mé6i truéng ma cdn phai hiéu biét ca vé linh vue du lich sinh thai, Co nhw vay ching ta méi xéc lap duge 1 gid tri chit Iuong méi trréng phan anh. dung thyc tién. - Khai nigm: Day 14 phuong phap ngudi ta dya trén co sé nhiing huéng thu cia con ngudi do dich vu méi truéng mang lai - NOi dung tién hanh + Phai xdc dinh va do ludng céc dic tinh cia méi truéng, + Xay dung ham gia huéng thu. + Thu thap sé ligu chudi théi gian hoe duéi dang ham sé ligu nay phai da vao mu diéu tra trong thuc té (thuéng 14 nhimg cau héi da chuan bj sin), + Sit dung phan tich hdi quy b6i dé danh gia gia tri b truéng. + XAy dung dwéng cau cho chat lrong méi truéng. + Tinh toan nhitng thay déi thang du tigu ding tir thay déi chat long méi truéng, -Uudiém + Vé mat thu tién dé duge chap nhan. + Nguoi sir dung phuong phap nay khéng dén néi qua khé hiéu vi tinh thye tién cia n6. - Han ché + Phuong phap nay chi sit dung duge 6 nhimg noi ma gia hang hoa thong thuéng cé chita dung gid cia hang hod méi truéng, Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Trong trréng hop néu str dung gid nha dat dé thay thé thi thi truémg bat déng san cing nhu viée béc tach 14 c6 nhigu phite tap. Trong cdu thanh cia gid hang hod théng thuéng dé cé nhiéu yéu 16 khée nhau, méi trumg chi la 1 yéu té. Phuong phap dinh ahién (CVM - Khai nigm: Day 1d phuong phdp duge sir dung dé dinh gid hang hod chat Iuong méi trvéng khéng dva trén phuong phép thudc vé gid thi trudng va né mang tinh dic thi cia dénh gid hing hod méi trudng trong nhém phi sir dung, -Nguyén tie Phuong phap danh gid truc tiép bang cdc cuée phéng van tt ngudi huéng Ioi cht lwong méi trudng théng qua WTP hose WTA. dung fién hanh + Bude 1: X4y dung cdc céng cu dé tién hanh diéu tra nhu bang hoi, hinh anh, giai thich bang tir ngit...dé tim ra nén sit dung WTP hay WTA d6i véi cd nhan sé chju tac d6ng béi cde cong cy nay. Cong vide nay duge phan thanh 3 nhém: Thidét ké kich ban gia thuyét Quyét dinh nén hoi WTP hay WTA Tao ra kich ban chi tra hay dén ba + Buse 2: Sir dung céng cu diéu tra véi 1 mau. + Buéc 3: Phan tich cdc cu tra loi tir két qua cia cud diéu tra. + Bude 4: Tinh tong WTP hay WTA. + Bue 5: Phan tich 46 nhay. Hoang Thi Chién . 25 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” - Chai y + Phai xdc dinh r6 muc tiéu cia digu tra + Xac dinh phuong tign chi tra. + Khi tién hanh diéu tra, trén c@ sé cia phuong tién chi tra xéc dinh duge dé ching ta Iva chon WTP hay WTA theo phuong 4n c6/khéng (phuong 4n 2 chon 1) cho phi hop. - Thu th§p cau tr ldi + Thue hién céc cu tra Iéi va phéng van truc tiép. Ching ta phai dén tan noi diéu tra dé lay y kién. C4ch nay cé uu diém 14 théng tin day di, chinh xdc, nguéi phong van cé thé hiéu duge nhiing van dé minh thu thap. Ngugc lai phuong phép nay cing tén kém chi phi va thi gian. + Théng qua diéu tra bang thu. Day la phuong phdp dugc sir dung khé phé bién trén co sé sir dung théng tin méi, -Uudiém + Cach nay la cing 1 lic giri duge sé lwong phiéu nhiéu, khéng tn kém nhung nguge lai higu qua khéng cao. + Théng qua hé théng théng tin dién thoai dé chung ta thu thap cdc s6 ligu, cdc yéu cu ching ta can c6. + Cach nay cé wu diém 14 lién hé true tiép nhung nhuge diém tén kém hon va trong nhiéu trudng hop ngudi nghe dién thoai khéng sin sing giup dé. - Dinh gid phwong phap Hoang Thi Chién . 26 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Nhw ching ta da biét, trong kinh té hoc, khi dénh gid vé gia tri va so thich cia san phim hang hod déi véi cd nhan, nguéi ta quan tam nhiéu dén thang du tiéu ding. CVM cé ging tim ra gia tri loi ich va thing dw tiéu dig nhung ban than né cing gap nhiéu su phan tmg béi vi né tinh toan gid tri phi str dung va trong d6 con nhiéu van dé tranh cai. Mac di: phuong phap nay cé wu diém 1a tinh todn duge ca gid trj sir dung va gid tri phi sit dung, cdc cau tra 1éi déi véi CVM lién quan dén WTP hay WTA thi né true tiép do luéng céc gid tri bang tién nhung trong nhiéu truéng hop né mang tinh gid thuyét, hay dua ngudi ta dén nhiéu tinh huéng va nhiéu khé khan, khic Trén day 14 nhig phuong phép ma ngwéi lam chi yéu sir dung dé dénh gid gid trj cia rimg ngip min. Ngoai ra cn cée phuong php khac nhu: Lap mé hinh Iya chon hay cdc ky thuat dénh gié dua vio ham san xudt...Méi phuong php déu cé céng dung cing nhu nhimg khé khan va thudn loi riéng cia né. 1.4.3.C4e phwong phip durge sit dung cho chuyén a@ 1.4.3.1. Phuong phip dénh gid khong sir dung duéng ciu Phuong phap chi phi thay thé - Khai nigm: Day 14 phuong phap khéng sir dung duéng cau nhung nguéi ta dua trén 1 vat thay thé khdc dé khang dinh gid tri va gid tri nay phan 4nh chat Iuong méi truéng mang lai. Vi vay ngudi ta coi két qua luong gid dugc tuong img véi gid tri cia hang hod méi trong. - Noi dung tién hanh + Bude 1: X4c dinh vat thay thé ma chung ta dinh dua vao dé xac lap cho vige tinh toan, phan anh chat lung méi truémg + Buse 2: Xée dinh quy m6 giéi han, tinh dai dign ma vat ta chon. Hoang Thi Chién I ips 27 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Buée 3: Cac yéu t6 can xac lap: gid ca, cong nghé, ky thuat. D fchi phi thay thé) = X+Xp+Xyt...4+Xq Trong dé: X; 1a yéu 16 chi phi ma chting ta phai bé ra dé khéi phuc moi truéng. -Uudiém + Day la phuong phap dya trén nguyén ly khéi phuc lai chat hrong méi trudmg vén c6. Vi vay khi the hign thi dé duge cde nha chinh séch chap nhin. Do dé day 1a phuong phap cé tinh thuyét phuc cao, + Qua trinh thu hién phan lén dya trén gid ca thi tong vi vay ma vige xéc lap gid cA d6i véi cde nha tinh todn la khéng khé khan. - Han ché + Phuong phap nay chi x4c lép & nhiing noi phai cé nhu cau khic phuc va lam sach méi truéng. + Ngudi thuc hign phuong phip nay phai 1A ngudi ¢6 chuyén mén séu, tinh toin dién, dae biét 1a mé hinh cho viée tinh toan ¢6 d6 tin cay cao 1a van dé khéng don gin. 1.4.3.2. Phuong phip dinh gid co sie dung during cu Phuong phap gid thi truong - Khai nigm: Phuong phép gid thj trudng phan anh mite dé sin long chi tra duge biéu thi cu thé trén gid cd hang h6a va dich vu duge mua ban trén thi trudng. Téng loi ich kinh té thye hoc thing du kinh té 14 tong thing du tiéu ding va thang du sin xuat. - Ni dung fién hanh + Buée 1: Thu thap cdc sé ligu trén thi trudng dé xay dung dudng cau Hoang Thi Chién . 28 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Bude 2: Xéc dinh thang du tiéu ding + Buée 3: Thu thap cdc sé ligu trén thi truéng dé xay dung duong + Bude 4: Tinh thang du san xuat + Buée 5: Tinh thing du x4 héi hay thang du kinh té -Uudiém Trong phuong phap nay cac sé liéu vé gid cd, s6 Iuong, sé thich, chi phi déu cé thé dé dang thu thap va thuéng duoc céc nha kinh té sit dung trong long gid kinh té. - Han ché + Chi 4p dung cho mét sé loai hang héa dich vu do chire nang hé sinh thai mang lai + Khong phan anh gid tri cia tat cd chite nang hé sinh théi, cing khéng phan anh day di gid tri kinh té cia hang héa va dich vu do gid ca trén thi truéng cén ty thuéc vao chinh s4ch (xuat, nhép khdu), mia vu cfing nhu cdc nhan 16 khdc. Trén day 1a hai phuong phép sé dugc 4p dung dé tinh toan mét sé gid tri kinh té do hé sinh thai rimg ngap man Pha Long mang lai. Do han ché vé mat thoi gian, s6 ligu ciing nhu yéu cau cia chuyén dé nén céc phuong phap sé duge 4p dung theo cdch don gian nhat. 1.5. Tiép cn danh gia gid tri kinh té cia rig ngap m3n Phi Long Cat Hai 14 mét huyén dao cia thinh phé Hai Phong. Huyén cé vi tri chién luge quan trong, 18 cira ngé tién tiéu cia thanh phé (phia Tay Bic gidp huyén Yén Hung, phia Déng Bac 14 Vinh Ha Long, ba mat giép bién) va cling 18 trung tam vé thuy san va dich vy cia Hai Phong. Véi vi tri dia ly thudn Igi: nam gan hai ngu trréng 1én 1d Long Chau va Bach Long Vi nén Hoang Thi Chién . 29 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Cat Hai c6 trit hrong hai san lén, hang nam cé thé khai théc hang chuc ngan tan sin phdm thiy sn cdc loai. Véi gan 300 loai c4, 500 loai thin gidp xéc, trong dé nhiing Jodi cé gid tri kinh 18 1a: chim, thu, nhy, dé, héng, nuc, trich, ngir, ging. ...San Iwong khai thac hang nim cé thé dat khoang 30 van tan. Tuy mhién dé c6 duge su da dang phong phi vé loai cling nhu sin Iuong 1én thi ching ta khéng thé khéng nhac dén Phi Long. Day 14 mét xa rong va thua dan cia huyén dio Cat Hai nim trong ving dém cia Vuon quéc gia Cat Ba. Vi vi tri gan cira séng, hé sinh thai déng the vat phong pha va ngudn loi bién vén rat déi dao, tai nguyén cia Phi Long da cé vai trd quan trong khéng chi d6i véi x4 néi riéng ma cén déi véi cd huyén dio ndi chung. Doc theo con duéng di ra Dinh Vii, qua 2 lan pha la ching ta c6 thé dén duge véi Phi Long. Noi day, ching ta sé thay dugc su gin lién cia cudc séng nguéi din véi bién. Hang ngay, véi céng vide than quen cia minh, ho ra khoi danh bat, khai thac trén bai triéu hay dénh bat trong dam. nuéi, tat ca da gidp ho sinh tén duoc trén manh dat nay. Cé thé néi, bién da mang lai cho ho nguén séng va rimg ng4p man da gidp ho duy tri duge ngudn Igi dé, Vi vay sut bién dong cia rimg ngép min noi day khéng chi anh huéng dén sé phan cita cdc Joai déng thye vat ma con anh huéng truc tiép dén cuéc séng cia nguéi din. Tuy nhién the 18 ngay nay rimg dang bi khai thac khéng theo huéng bén viing. Vi vay mét trong nhitng cach dé gitt ving duoc nguén tai nguyén nay 1a can xac dinh r6 cdc gid tri cia rimg, tir d6 dua ra cdc cdch sir dung va phat trién bén vimng hé sinh thai nay. Dui day la mét sé gia tri s® duge tinh toan cu thé trong chuyén dé: + Gia tr thriy san Hoang Thi Chién . 30 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi arong gid kink té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phit Long-Hai Phong” + Gié tri lam san ngoai g6 + Gid tr phong h6 + Gia tri khac (san xuat vat chat hitu co, noi cu tri ciia cdc con non, bai dé...) Hoang Thi Chién . 31 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” CHUONG 1 HIEN TRANG KHAI THAC, SU DUNG VA BAO VE TAINGUYEN RUNG NGAP MAN PHU LONG 2.1.Giéi thigu chung vé rimg ngp min Phi Long Phi Long 1 mét x ciia Cat Ba véi hon 20 km ba bién. Xa c6 vi tri dja ly: 20°48 173N vi d6 Bac va 106°56 115E vi dé Déng. Nam trong vanh dai nhiét déi gié mia chau A, sat bién Déng nén Phd Long chju anh huéng cia gié mia. Miia gié bac (mila déng) lanh va khé kéo dai tir théng 11 dén thang 4 nim sau. Gié mia ném (mia hé) mat mé, nhiéu mua kéo dai ttt thang 5 dén thing 10. Khi hau twong déi 6n héa véi d6 4m trung binh tir 80% dén 85%, cao nhat 1a 100% vao thing 7, thang 8 va thang 9, thap nhat Ja tir thing 12 dén thang 1. V6i diéu kién khi hau tyong déi thun loi nhu vay da khién cho khu vue rimg ngép man noi day khé phong phi vé hé déng the vat. Véi dién tich gin 900 ha, timg duoc coi 1a vao loai t6t nhat mién Bac va cé gia tri kinh té cao, rimg ngép man Phi Long 1 noi lu gitt nguén gen quy, 1a vuén wom con giéng, noi cung c4p thite an va sinh san cila rat nhiéu loai thuy san, Day 1a kim vue 6 620 loai thue vat béc cao, phan bd thude 438 chi va 123 ho, trong dé ¢6 32 loai thi, 69 loai chim va 20 loai bé sit, luéng cu. Trong rimg con cé cdc loai cay ngap man dién hinh nhu: trang, dude, vet di, si... Tat cd da lam nén nhiing gid tri kinh té to lon cho hé sinh thai rimg ngap man noi diy 2.2.Hign trang khai thie, sir dung va bio vé rig ng4p min Phit Long Dién tich rimg ng&p man tai x4 Phi Long da duoc théng ké nam 2001 c6 740 ha rimg ngap min trong cdc dam nudi tém (theo théng ké cia UBND xa Phit Long) va khoang 200 ha dién tich img nam 6 phia ngoai dé. Tuy nhién ngay nay, dign tich rimg ngdp man trong céc dam nuéi chi edn Hoang Thi Chién . 2 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi arong gid kink té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phit Long-Hai Phong” khoang 700 ha va khoang duéi 150 ha rimg ngap man 6 phia ngoai dam nuéi. Do dién tich rimg ngép man ngoai dim nuéi thiy san doc theo song Cai Vieng, séng Phi Long va mét phan dién tich rimg ngép man tir pha Pha Long dén gan Bai Giai thi dién tich img chi cén khoang 70 ha. Mae dit dién tich rimg cn lai khéng nhiéu nhung thanh phan ngap m4n & Phi Long khd phong phi. C6 it nhat 8 loai cay ngip man thye su, trong dé loai cay ding 6 s6 Iwong chiém wu thé va nhiéu loai céy tham gia rimg ngap man. Viéc so sénh thanh phan thyc vat trong cdc ving dam nuéi véi thanh phan loai thuc vat 6 ngoai ving dam nuéi cho thay: thuc vat 6 cac bai ven song noi chwa bj quay dim cé thanh phan loai da dang hon, ty 1@ thanh phan cdc loai tvong ty nhau. Nguoc lai trong cdc dam nuéi t6m, dang 14 loai chiém uu thé, chiém sé Iuong én nhat trén 95% va cdc loai cay khéc tim thay rat it 6 day, chit yéu la mhimg noi dat cao hay ven be dam. Bang duéi day sé cho thay su khdc biét vé da dang thanh phan loai thy vat gitta trong va ngoai dam nudi hai san. Bang]: Thanh phan céc loai thyc vat trong 1 6 tiéu chuan (10mx10m) 6 trong va ngoai c4c dam nuéi thuy san. Tén Jodi Trong dim Ngoai dim Tén Vigt — Ténkhoahge | Sélwong | T¥IG(%) | Sétwong | TYIE(%) Nam TB (cay) TB (cay) Dang Ratylosa 120,7 95,5 21 159 Mim bi&n —A.marina 37 29 50.7 38,5 Trang Kohovata 0 0 197 149 Sa Accorniculatum 13 1 373 28.4 Verdi B.gymnorrhiza 1 06 13 1 Gia E.agallocha 0 0 16 13 V6i viée dip dam nh vay déng nghia da tao ra méi trong ngap nuéc lién tue di khién cho nhiéu loai céy ngap man nhu trang, vet di, si... Hoang Thi Chién . 3 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” khéng thé song duge do thiéu oxy cho qué trinh hé hap cua ré. Day cing 1a m6t trong nhimg nguyén nhan lim suy giém sé luong cdc loai déng vat gidp xdc trong cae dam nuéi thuy san. Ngoai ra sau khi do dac phan tich, ngudi ta ciing thy duge sy khie nhau vé mat d6 cay con gitta hai khu vite trong va ngoai dim nuéi (cAy/m?). Bang 2: Mat d6 cay con tai sinh 6 cdc khu vuc trong va ngoai dam mudi thity sin (cdy/m?) Tén loa Trong dim Ngoai dim Tén Viet | 7. Sélugng 5.1 Sé lngng Nam | Ten khoahoc | ry (egy THC) | Tp (ay) Dang Rsstylosa 2234 40 | 84283 | 8,78 ‘Mam bién | A.marina 60 | 70,3450] 73,47 Trang K.obovata 0 - 118+10| 12,33 Si Acomiculaum | 0 - 5123,1 | 5,33 OVet da | B.gymnorthiza 0 - 0,08 0,08 Gia E.agallocha 0 - 0 0,00 Qua bang sé ligu cho thay, mat 46 cay con ngoai dam tai sinh manh mé hon cay con trong dam nuéi. Tom lai, c6 thé noi sw da dang vé thanh phan Joai khéng con phong phii, su sinh trudng cla cdc céy con kém di 1a nguyén nhan khién cho dign tich rimg ngap man suy giam, chat luong rimg bi han ché. Viée quan ly cia chinh quyén dia phyong ciing chi quan tam dén dién tich rimg, trong khi d6 cde chi tiéu vé chat Iwong rimg chua timg duoc quan tam nhiéu dén. Theo két qua didu tra cia Vién nghién ctru hai sin Hai Phong (2002), théng qua cuéc phong van nhé déi véi cdc h6 dan cho thay nhan thite cia Hoang Thi Chién . 34 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” ho vé vai trd cua rimg ngap man van cén thdp. Ho da sé déu khéng nhan ra cdc gid tri sir dung gidn tiép nhw: 14 noi ew tra ctia cdc loai chim di cu, diéu hoa khi hau,..Dang tiée 1 trong d6 phan lén nguéi dan cho ring tac déng ciia quay dam nuéi tém Ién rimg ngap mn chu yéu 1a do chat céy ma van chua nhan thie duge sy suy gidm chat Iuong rimg, 46 da dang sinh hoe va nguén Ioi hai san. Hé sinh thai bi ton throng din dén lim suy giam cdc gid tri kinh té do rimg mang lai va dé ciing chinh 14 nguyén nhn khién céc nganh nghé trong ving cé su thay déi. 2.2.1. Hién trang nghé nudi ong Day cing 14 mét nganh nghé cé tiém nang phat trién tai khu vue x3 Phi Long do c6 diéu kign tw nhién thuan loi va rimg ngap man cing 1a noi cung cAp nguén thire an déi dio cho loai ong nuéi ldy mat. Mac di vay nhung hign nay ciing chi cén 2 h6 nuéi (trudc 14 12 h6) ma didn hinh 1A gia dinh éng Bui Dinh Huynh. Dién tich rimg ngép mn giam dn dén viée lay mét hoa cia loai ong khé khan hon da 1a m6t trong nhiing nguyén nhdn lam cho nguési dan noi day da sé khéng c6n nudi ong nita. 2.2.2. Hign trang nghé khai théc hai sin Nghé khai thac c4 bién & x4 Phi Long cé truyén théng lau doi, trong co ché quan ly nghé cé ci truée day HTX nghé cé Phi Long da c6 mét thai ky rat phat trién, 1a mét dién hinh cia mién Bac. Dat duge thanh tich nhu vay 1a béi vi lic dé li nghé cd thi céng, chi hoat déng dénh bat ving gan bd, do 6 vi tri ty nhién thudn loi, nguén Ioi ven bé con rat déi dao va d6i ngii dan Linh nghé, thuyén luéi va céng cu san xudt duge Chinh phi cho vay vén...Tuy nhién khi khéng cdn co ché kinh té tap thé, cing voi vide chat pha rimg bita bai 1am mat di méi trvéng séng cia nhiéu loai thuy sin da khién cho viée danh bat gap nhiéu khé khan. Hoang Thi Chién . 35 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Theo két qua diéu tra nam 2001 & x4 Pha Long trong vong 20 nim tré lai day, nang sudt di giam di 15 lan, tir 30 kg/ngudi/ngay nam 1980 xuéng chi con 2 kg/nguéi/ngay, Mat khéc do thiéu kinh nghiém danh ca xa be nén ngay ca khi duge Nha nude cho vay von dé déng duoc tau In cing hoat déng khéng c6 két qua. Cho dén hién nay tai x3 Phit Long van con cdc loai nghé khai thic anh huéng dén nguén loi nhu day, te xiép dign va cdc loai nghé khai thac huy digt. Khong chi cé vay, ngay trong va sat canh ranh giéi khu bao tn bién Phi Long cén cé nhiéu hang day. Dé 1a 2 hang day 6 Déng Bai va 3 hang 6 Phi Long, S6 hang day nay khéng phai cia nguéi dan dia phuong huyén Cat [Hai ma 1a ngudi tir huyén Thuy Nguyén ra khai théc. Hign nay UBND huyén Cat Hai da c6 chi trong gor bé nhung chua duge chp nhan. Trong hoan canh bién d6ng vé chinh sch quan ly, co céu nghé , kinh té x4 héi, nghé khai thac 6 dia phuong da phai déi dau v6i . Dé tim hidu céc khé khin nay, cudc diéu tra tai 82 hd lam nghé khai thac trong céng déng d& cho thay khé khan Ién nhat 1a ngl nhieu khé khan 16 ngudn Igi can kiét (45,1% ngwdi tra lei), sau dé 1a chi phi san xuat lon (24,4% ngudi tra lei) do nang sudt dénh bat qué thdp va lao déng thi cng. Vé co ban ngu dan ty ban sin pham ma minh danh bat duoc. Nhu vay xét trén mOt géc 46 ndo a6, h6 ngu dan ty minh thau t6m toan b6 cdc hau cia qué trinh san xudt. Hinh thite quan ly nay khé dua lai su phat trién Jén va déng bé cdc Tinh vue cita nghé c4 nhu phat tridn thi truéng, ché bién, xudt khdu, hau cn, dich vu. Mét vong ludn quan di xuat hién. Dé 1a cang khai thc 6 ving gan ba thi nguén Ioi cang can kiét, déi séng cang khé khan, nhiéu nguéi nghéo lai cng tré nén nghéo hon, mhiéu nguoi sir dung cée phuong tign khai thae huy diét nguén loi (chat né, hod chat, xung dién...) cang lam cho nguén loi Hoang Thi Chién . 36 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” suy giam nghiém trong hon. Mét sé nguéi da va dang tim cach chuyén déi nghé nghiép dé thodt khoi canh cing quin nay. 2.2.3. Hign trang cia nghé nudi trong thuy sin Trai nguoc véi nghé khai thac 6 trén thi viée nudi trong cia x4 Phi. Long ngay cing duge mé rong. Dign tich dim sau nam 1991 da lién tue duge mé rng sang céc khu Cai Viéng 1, Cai Vidng 2 va tir nim 2001 1a khu vue Bai Giai, Nam 2003 toan x4 cé 140 hé lam nghé nuéi tring, voi dién tich nuéi tréng 14 1260 ha. Dén nay thi c6 172 h6 véi tong dién tich nuéi tréng 1a khoang 1200 ha. Su bién déi vé nganh nghé nay duge thé hién cu thé trong bing duéi day: Bang 5: Su phat trién dan s6, dién tich nuéi trong thiiy san va dign tich rimg ngép man tai x8 Phi Long. Truée 1996 | 1998 2000 2003 | 2008 1996 Dan sé 1834 | 1841 | 1755 | 1834) 1900 | 1966 Dién tich nuéi thuy san 950 950 1150 1180) 1260 1200 $6 h6 nuéi thuy san 32 44 | 83 | 119) 140 | 172 Dign tich RNM trong 800 800 | 760 | 740 | 740 | 700 dam nuéi Ngudn: UBND xa Phit Long (2008) Qua bang 86 ligu ta c6 thé thay duge sé hé nuéi tréng thuy san thi ngay mét gia ting trong khi dign tich rimg ngap man lai dang bj thu hep. Cé thé néi mau thudn gitta hai khuynh huéng bdo vé rimg ng’p man va chat rimg dip dam nuéi t6m da tré thanh van dé v6 cing khé khan cho céc Hoang Thi Chién . 37 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” nha quan ly trong viée phat trién kinh té cia ving cfing nhu lam cho co ché thué dam khéng 6n dinh, ngwéi nuéi khé cé thé yén tim dau tu. 2.3.Nhimg tin tai trong khai thie, sir dung va bio vg rimg ngip min Phi Long ‘V6i hign trang dign tich rimg ngay mt suy gidm, sé Iuong h6 nudi trong thiy san ngay mét gia tang da khién cho viée quan ly rimg tré nén phite tap hon. Phan lén su quan ly rimg ngap man tai Phi Long moi chi quan tam dén dién tich rimg, trong khi dé cdc chi tiéu vé chat lwong rimg chua duge quan tam dén nhiéu. Thuc té hién nay rimg ng4p man tai xa Phi Long dang cé xu huéng suy gidm vé chat luong. Ngoai ra nhan thire ciia ngwéi dan noi day vé vai tro cia rimg ngap man vin con thdp. Theo két qua diéu tra cia Vin nghién ciru hai sin Hai Phéng (2002) cho thay: Khi phong van 22 h6 dan véi 13 cau héi dua ra cé lien quan dén 13 vai tré ciia hé sinh thai rimg ngap man thi chi cd 31,8% sd y kién nhan thite twong déi day di vai tr cua rimg (tir 11 — 13 vai tr), Trén 40% s6 ngudi duge hoi méi chi nhan thite duge tit 6 — 10 vai trd. Tuy ai cing cho ring rimg ngp man cé tac dung 6 mat nay mat khdc song van con 27,3% sé nguéi duge héi méi chi nhén thite duge 2 — 5 vai tro. Hau hét ngudi dan déu cho ring ring ngap man khéng giip gi cho viée nuéi ong lay mat hay khéng c6 vai trd gi déi véi chim di cu ma thuc té day 14 2 vai trd rat quan trong ciia rimg. Nhén thite vé nguyén nhan anh huéng dén chat lugng rimg ngép man chi cé 35,3% sé nguéi duge héi nhan thire duge tir 4 — 5 nguyén nhan anh huéng x4u dén rimg ngép man. Sé con lai chi nhn thite duge tir 2 — 3 nguyén nhan. Nhimg nguyén nhan nhu khai thac qua mic, quay dam nuéi 16m c6 téi trén 82% nguéi din nhan thite duoc. Dang tiéc 14 trong dé phan Hoang Thi Chién . 38 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi arong gid kink té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phit Long-Hai Phong” lén nguéi dan cho ring tac déng cia quay dam nuéi tém lén rimg ngap man chu yéu 1a do chat céy ma van chwa nhan thite duoc su suy giam chat hai san. Iuong rimg, 46 da dang sinh hoe va ng Hau hét nguéi dan khéng nhn thite duge nhimng kién thite vé cay mn, Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi 39 “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” CHUONG UI ING GIA GIA TRI KINH TE RUNG NGAP MAN PHU LONG 3.1, Xée dinh cde gid tri 3.1.1. Git tr] thuy sin Trude tién, n6i dén vai tr ciia rimg ngap man Phi Long, ching ta khéng thé khéng nhac dén nguén thuy san ma rimg mang lai. Day 1a gid tri truc tiép va cing 1a gid tri ln nhat cia rimg. Véi viée buén ban va xudt khau thuy san cia nguéi dan thi phuong phap t6i wu dé xac dinh gid tri nay dé 1a “Phuong phép gid thi truéng”. Trinh tu 4p dung phuong phap nay hur sau: * Gia tri thuy san khai thac bai triéu, - Tién hanh diéu tra 15 nguéi di khai thac ~ Xae dinh san hrong hai sén trung binh cia mét ngudi theo ngay va theo nam. > Tinh gid tri tién t8 cia thuy san khai thac bai triéu trén 1 ha trong 1 nim dua vao gi thj trong. * Gia trj thuy san danh bat trong dam nudi - X4c dinh san long cua tig loai trong cdc dam - Xée dinh gid trj trung binh cia timg loai trén 1 ha trong 1 nam - Tinh téng doanh thu tir thuy sn trén 1 ha dim nuéi hang nam - Xae dinh téng chi phi nuéi thuy san trong 1 nam gém: + Chi phi con giéng + Chi phi thué dim hang nam Hoang Thi Chién . 40 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Chi phi tu stra dim hang nam > Tinh gid tri kinh té trung binh trén 1 ha dam trong 1 nam cia thuy san 3.1.2. Gid tr] Him sin ngoai g (mat ong) Théng qua “Phuong php gié thi trrong” ta x4c dinh gid tri nay nh sau: - Xac dinh sé Iuong té ong ~ Sé lin dy mat trong nim - Sé luong mit trong nam Téng doanh thu trung binh trong nam - Chi phi nudi trung binh cho céc t6 trong nam ~ Xée dinh loi nhuan thu duge trung binh trong nam > Gid tri do rimg ngdp man mang lai. 3.1.3. Gid tri phdng hd Rimg ngdp man Phi Long da “che ch6” cho khoang 2100m dé, toan b6 cude séng cilia ngwdi dan va cdc nguén loi tu nhién khéc phia bén trong rimg. Vi vay véi phuong phdp chi phi thay thé, gid tr] nay ciia rimg ngap mén sé duge lam séng 16 va trinh ty thye hién niu sau: - Xe dinh vat thay thé va tinh toan cac yéu t6 dé: + Gid ti dé bién (X)) + Téng gid trj thuy sin ciia dam nuéi va bai triéu (X2) + Gid trj tai san thigt hai cia dan (X3) Gia trj phong hd cia rimg = X + Xz (Trong dé gia trj tai san thiét hai ctia ngudi dan rit nho va coi nhu khéng c6). Hoang Thi Chién . 41 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 3.1.4, Cée gid tri khde - Rig ngdp man cé téc dung san xudt vat chat hitu co - Rig ng@p man 1a noi cu tri cho cdc loai thuy san. 3.2,Usée tinh ede gid 3.2.1.Gid trj thiiy sin 3.2.1.1. Gid tri thuy sin khai thac bai triéw. Hign nay x4 Phi Long cé khoang 150 ngudi di khai thée bai triéu. Dé danh gid kha nang cung c4p nguén Igi hai san 6 khu vue nay, t6i da tién hanh diéu tra 15 ngwéi di khai théc bai va thu duoc két qua sau: Bang 6: San Iuong khai thac hai sén trung binh theo ngay va theo nam ctia mét nguéi st Loai Sanluong | S6 lin khai théc | San long (kgingay) | (thénginam) | (kg/nam) 1 Be be 90 3 2700 2 |Cua 10 3 300 3 Ha 15 2 300 4 | Phiphi 5 2 100 5 Ngan 7 2 140 6 Sau dat 3 5 150 7 $6 huyét 2 2 40 8 | Ngao 15 2 300 9 Ngao diu 5 2 100 10 |Ocmé 4 3 120 11 | Gc gée 80 3 2400 12 | Ocdémém 4 3 120 Trong dé: Thai gian khai thac bai trung binh tir 10 dén 15 ngay trong 1 thang. Hoang Thi Chién . 42 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Vay véi 150 ngudi khai théc thi gid trj hai san ho c6 duge trung binh trong 1 nam sé duge thé hién & bang sau: Bang 7: Doanh thu hai san trang binh trong Indm ciia ngudi dan di khai thée sro | Same apis, De 1 | Babs 405000 170000 | 68850000000 2 Cua 45000 1800000 81000000000 3) Ha 45000 3000 135000000 4 Phiphi 15000 60000/ 900000000 5 | Ngan 21000 60000} 1260000000 6 | Sau dat 22500 60000 | 1350000000 7 | Sohuyét 6000 50000} 300000000 8 Ngao_ 45000 10000 450000000 9 | Ngaodiu 15000 30000/ 450000000 10 | Oc ma 18000 20000 360000000 11 | Oc géc 360000 2000 720000000 12 | Oc dé mém 18000 50000 900000000 Téng 156675000000 Trong dé: dién tich bai triéu 14 270 ha > Nhu vay gid tri kinh 1é cia thuy san khai théc duge bai triéu tinh trén Lhak 156675000000 : 270 = $80277777 (VND/ha). a Hoang Thi Chién Khoa Kinh té Méi triréng, Truréng Dai hoc Kinh té Quée Dan Ha Noi 4B “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 3.2.1.2. Gid tri thuy san trong cdc dém nudi. Khi tién hanh diéu tra véi 9 chit dim nuéi, ta c6 duge san hong cia ting déi twong thity san trong mé n nhw sau: Bang 8: San lwgng ciia timg logi thiy sin trong 9 dim nudi thiy sin Dign |. | Tom | Ca 5 STT | tich “Me SY) yao | Ha (kg) mi Phi | age Che (ha) 5g) (ke) (kg) (ke) (kg) 1 1s | sooo | 38 - - 65 | 1500 2 2 1000 | 5 300 | 900 | 1 - 3 2 1500 4 - - | 1 - 4 u_| 6000 | 25 4 5 6 | 4000 | 75 - - 2 - 6 25 | 2000 | 5 1 200 7 25 | 600 - - 1 200 8 3,5 | 3000 1 - 1,5 - 9 358 | 8000 20 - 25 - Théng qua két qua da thu thap duge, ching ta sé tinh duoc téng sin luong ciia cdc loai thi san trén trong 9 dam va dién tich tuong ung. Két qua cu thé duge thé hi Bang 9: San hrong va dién tich cia cdc loai trong dam nudi & bang sau: Loai San hrong (kg) | Dign tich (ha) Tom si 31100 102,5 Tém rio 247 102,5 Ghe 1900 20 Ha 321 63,5 Phi phi 900 2 CA vuge B 102,5 Tir dé ta c6 nang suat cita céc loai nhu sau: Hoang Thi Chién Khoa Kinh té Méi triréng, Truréng Dai hoc Kinh té Quée Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” + Tém sa 31100 : 102,5 = 303,41 (kg/ha) + Tom rao 247 : 102,5 = 2,41 (kg/ha) +Ghe 1900 : 20 = 95 (kg/ha) + Ha 321: = 5,06 (kg/ha) + Phi phi 900 : 2 = 450 (kg/ha) + CA vuge 43 : 102,5 = 0,42 (kg/ha) Vay téng doanh thu cia céc loai thy san trén 1 ha rimg ngép man 1: Bang 10: {cia cde loai thuy sin trong rimg ng3p mn (ha/ndm). : Nang suat Gia thanh Thanh tién STT | Losi (gina) | (VND/kg) (VND) 1 | Tom sa 303,41 120000 36409200 2 Tém rao 2,47 50000 123500 3 Ghe 95 140000 13300000 4 [na 5,06 3000 15180 5__|Phiphi 450 60000 27000000 6 | Ca vuge 0,42 50000 21000 Ting 856,3 76868880 Trong dé: ‘© Chi phi con giéng: 800000 (VND/ha/nam) Hoang Thi Chién . 45 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” © Chi phi thué dim: 2000000 (VNB/ha/nam) © Chi phi tu sita dim hang nam: 2000000 (VND/ha/nam) © Téng chi phi nuéi thuy san trén 1 ha dam nuéi trong 1 nam 1a: 800000 + 2000000 + 2000000 = 4800000 (VND/ha) > Vay gid tri kinh té trong 1 nam tir cdc déi tugng thuy san thu duge trén 1 ha dam nuéi la: 76868880 — 4800000 = 72068880(VND /ha) 3.2.2. Gia tri lam san ngoai gé (mat ong) Qua cuSe diéu tra, ta biét duge gid tri cua rig ngap man chiém 20% trong tong gid tri mat ong va sé long ngwai nudi ong & Phi Long 1a: ng Bai Dinh Huynh I(ngudi), cut © S6 hong 15: 70 t6 © Sé lin lay mat trong 1 nam: 2 lin © Sé luong mat trung binh trong 1 nam: 1000 lit © Gia thanh trén thj truéng : 200000 VND/lit > Téng doanh thu trung binh trong 1 nam 1a: 1000 x 200000 = 200000000 (VNB) © Chi phi nudi trung binh cho 1 16 trong 1 ndm 14: 120000 VND > Chi phi mudi trong 1 nm 1a: 120000 x 70 = 8400000 (VND) > Loi nhudn thu duge trung binh cia 1 nam 1a 200000000 ~ 8400000 = 191600000 (VND) > Vay gia tri do rimg ngp man mang Iai 1a: 191600000 x 0,2 = 38320000 (VND) Hoang Thi Chién I ips 46 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 3.2.3.Gid tr] phong hd Hang nam qua, rimg ngap min noi day da bao vé cho cude séng ciia ngudi dan thoat khoi thign tai, béo v¢ nhimg tai sin do dan xy dung nén, dang thoi ciing gitt lai cho ho nhiing gid tri kinh té cia rimg. Cé thé néi gid tri phong h6 cia rimg cé ¥ nghia v6 cing to lén voi cuéc séng cia nguai dan x Phi Long va gi trj nay duge tinh nhu sau: - Gid tri dé: V6i chiéu dai khodng 2100 m, dé 6 day di duge xay dung véi kinh phi 2,9 ty (Nguén sé ligu cia UBND xa Phi Long) Gia sit khi khéng c6 rig ngap, dé bién noi day sé bj tan phd hoan toan va toan b6 gid tr ciia thiy sin cia ving cting bj mat hoan toan. > Téng gid tri thuy san bi mat (tinh trén 1 ha) 1a: 580277777 + 72068880 = 652346687 (VND/ha) > Gi tri dé bién bi mt 1a: 2900000000 (VND) 3.2.4. Nhieng gia tr] khac Ngoai nhiing gid tri néu trén, rimg ngép man cdn nhiéu tée dung khde nhu: cung cp citi dt, cung cAp thite an cho chin nuéi va dic bigt cdn 6 gi trj sinh théi méi truéng, Chite nang sinh thai cia rimg ngdp man cé thé thay duge dé 1a san xudt ra vat chat hitu co théng qua quang hop. Luong 6 xy dua vio méi truémg nude nhé qua trinh quang hop ciia rimg ngdp man 1a kha cao, Méi truémg nuée trong sach day di 6 xy hoa tan sé gép phan lam ting téc dé phat trién cdc loai thuy san séng trong dim, lim tang qué trinh phan huy cdc loai vat chat hitu co duge sinh ra tir chinh rimg ng@p man. Khéng chi cé vay, Ivong vat chat nay khi duge phan huy sé 14 mét nguén thire an gidu 6 cho khu hé sinh vat day, t6m va céc loai c4 an déng vat day. Néu uée tinh gid tri cita chire ning méi trudng sinh thai thanh tién theo tn that do 6 Hoang Thi Chién . 47 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” nhiém méi truéng lam chét tém, cé d6t ngét s® bang 25% téng gid tri cdc nguén Igi thuy sin trong dim theo cach tinh ton da cé tai cde ving cé rimg ngap man. Gid tri nay twong img: 72068880 x 0,25 = 18017220 (VND/ha) Ngoai ra rimg ngap man trong dim cén [a noi tri 4n cho cdc loai t6m, cua nhat Ia giai doan cén non khdi su truy dudi cia cdc loai c4 dit nhu cd vuge, c4 trap...d4 lam cho higu qua nuéi cao hon, Cé thé néi, rimg ngap mén di nhu “ng6i nha” an toan va thufn loi thu hit duge déng dio con non aa sinh séng. Vi dy sau day sé lim 16 duge van dé nay: Khi tim hiéu dic diém phn bé tém gidng bén trong va ngoai rimg ngap man, theo mét sé mat cat vudng géc véi ba 6 noi bai triéu lay c6 phat trién rimg ng§p man (mat cat I) va khéng cé rimg ng§p man (mat cat I), két qua cho thay tom giéng phan bé chi yéu @ nhimg noi tham thue vat ngap man phat trién, con & noi khéng cé rimg ngap man thi rat it tom giéng. Mat d6 phan bé tém giéng gitta hai sinh canh nay khdc nhau hang chue lan. Khu trigu Sé long tdm gidng (con/100m”) Mat cat T Mat cat IT Triéu cao 30 Triéu trung 55 2 Trigu thap 15 2 Qua két qua trén ta khang dinh thém vai trd cia rimg ngap man déi v6i viée tap trung cde con giéng di cu truéc khi ching thim nhap vao dim nudi. Tri gid cua nguén gidng tt tw nhién nay cing duge uéc doan bing khoang 20% téng gid tri thuy san dénh bat. Hoang Thi Chién . 48 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” CHUONG IV: KIEN NGHI VA DE XUAT C6 thé néi hé sinh thai rimg ngép man Phi Long cé vai tra to ln déi véi cudc séng ciia cong déng dia phuong. Vi vay viée dua ra cdc giai phép quan ly va sit dung bén viing rimg ngép man noi day 1a v6 cling can thiét, Dé li: - Can nhanh chéng phuc héi trang thai tu nhién cia cdc khu rig bi quay béi cde ving nuéi t6m sé. Dé phuc héi lai trang thai ty nhién cia khu rig nay cdn phai giai quyét 2 van dé sau: + Tao diéu kién cho cdc loai cay ngap man tai sinh bang céch lam tang théi gian phoi bai ctia cdc khu vue quay dam, déng théi lim giam mite ngap nuée trong cée dim nudi thuy sin, khoi thong ding chay, trinh i dong 14 cay. + Can tién hanh tia thua khu rimg dang mét cdch c6 co sé khoa hoc vi cay dang trong dam cé kich thuée va chiéu cao lén hon so voi ding & khu vue ngoai dim nuéi. Cé nhu vay cdy con trong dim nuéi méi cé kha nang tai sinh tt hon - Can bao vé nghiém ngat phan rimg cén lai phia ngoai be dim. Bao ‘vé khu vue nay chinh 1a bao vé sw da dang hé déng vét va thye vat rimg ngap mdn xa Phi Long. Khi Khai thac g6 cii cdn phai duy tri 16i da trot lugng cy rimg. Cé thé 4p dung chat quay vong Khai théc timg dai rimg theo huéng ludn phién 35-40 m/dai. Han ché dén mite thdp nhat tinh trang khai thac tring vi dat tréng sé tao diéu kién cho cAy rang (Acrostichum aurcum) phat trién xm lin rit nhanh va khé loai bé. Can cé quy ché chat g6 chon loc nhat dinh déi véi ting ving. Hoang Thi Chién I ips 49 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” - Dam bdo viée duy tri giéng cho su tai sinh tu nhién bang cach gitt Jai sé Ivong cay giéng (30-40 cay/ha) trong khu vuc khai thie, khoang cach cde cay giéng 15-20m. Viée duy tri véi mite tdi thiéu Iwong cay rimg va cay giéng trong khu vc khai thac ndi trén van c6 thé dam bao duge vie cung cp mét phan gé citi cho nhan dan, déng thai duy tri duge chire ning sinh thai, méi truéng cia rimg ngap man - én dinh bai dé, noi cu tri va nudi duéng cdc loai tom, cua, cd, bo sat, chim sng trong rimg ngap man. - Cin dim bao dai rimg tu nhién khéng bi vay dim cé dién tich it nhat 14 50%. Nhu vay sé dim bdo rimg ngp man 1a noi tri 4n cing nhu cung cép thire An cho cdc loai thuy san. - Tiép tuc tring méi rimg ng4p man trén cdc bai dat trong 6 ctra song ven bién dé ting kha nang phong hé cila rimg, dam bao cho déi séng cia ngudi dan séng 6 phia trong dai rimg. Can xay dung cdc mé hinh va quy hoach lai cdc khu ve nuéi trong thuy san dé nang cao hiéu qua nuéi trong theo huéng nang cao nang suat hon 1a phat trién dign tich. Ngoai ra cing cdn phai khai thac hop ly nguén loi hai san. Truée hét gidm sé hrong cdc loai tau céng suat nho, ting loai tau dinh cdc xa be dé 6 kha nang khai thac 6 cdc ngu tnréng ngoai khoi nhim gidm 4p lve lén ving nude ven bién trén co sé “c6 phan héa” hay “tw nhan héa” céc doanh nghiép dinh cé hay cdc di tu dinh c4 xa bis. Can 6 bign phap han ché sit dung ngu cu lac hau (Iuéi chai mau) va nghiém cam cdc phuong tién khai théc hity diét (ding chat né, xinua, kich dién...) - Nang cao déi séng ciia dan cu bang cach tao thém viée lam, tao vin du tu, da dang hoa nganh nghé nhu: chin nuéi gia sitc, phat trién dich vu du lich, danh bat xa bo. - Nén ap dung bién php quan ly thong qua giao dat giao rimg dén timg ngwéi dan dia phuong, gin quyén loi cia nguéi din véi viée bao vé Hoang Thi Chién . 50 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” ring, tra thi lao bao vé rimg ngap man tuong ty nhu bao vé rig trén can nham khuyén khich nhan dan tham gia bao vé rig. Can ndng cao trinh dé, ting cuéng quyén han va phan cp quan ly cho cap x4. Gan loi ich cita dia phuong véi viée bao vé ring, - Nang cao nhén thite va kién thire vé rimg ngap man cho céng déng dia phuong théng qua cdc khod dao tao va cc dot tuyén truyén giéo duc vé rimg ngap man. Can dua viée gido duc bao vé rimg vao nha truéng, bdi duéng cde cin b6 dia phuong vé tim quan trong cia rimg ngdp man dé théng qua ho tuyén truyén trong nhan dan vé tac hai cua viée phd rimg, ¥ nghia to lén ciia vige bao vé rimg trong phat trién bén ving. - Can 6 nhitng chuong trinh nghién ctu khoa hoe dé danh gid sau hon, réng hon vé gié tri do rimg mang lai, tao co sé dé bao tn phat trién rimg ngép man. Mé hinh nuéi tom két hop véi bao vé rimg ngép man tai Thai Binh (theo Vign Lam nghiép Viét Nam 2003) 1a mOt vi du dé cén b6 ‘va nhan dan dia phuong cé thé tham khao. KET LUAN Di cho da cé nhiéu cé ging song do théi gian cé han va sé ligu con han ché nén chuyén dé van chua xéc duge chinh xdc va toan ven tat ca céc gid tri ciia rimg. Cé nhing gid tri néu ra numg khéng thé Iwong gia duge mét céch cu thé nhu: gid tri thuy san danh bat trén bién, gid tri diéu hoa khi hau...Mac dit vay nhung chuyén dé cing da cé ging uée lrong duge cdc gid tri sau: - Gi trj thuy san khai thac bai triéu: 580277777 (VND/ha) - Gia trj thuy san trong cdc dam nuéi: 72068880 (VND/ha) trj lm sin ngoai g6 (mat ong): 38320000 (VND) Hoang Thi Chién . st Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” - Gia tr phong hé: + Gia tri thiyy sin bj At: 652346687 (VND/ha) + Gia trj dé bién bj mt: 2900000000 (VND) Chire nang san xuat vat cht hitu co: 18017220 (VND/ha) Ngoai ra chuyén dé cting da dua ra cdc giai phap dé quan ly rimg dug tét hon, dé nang cao nhan thite nguéi dan va giup ho thay duge nhiing loi ich do rimg mang lai. Muc dich cuéi cing cita chuyén dé 1A cé ging xdc dinh céc gid tri cia rimg mét céch cy thé va tit dé dua ra cach quan ly va bao vé rimg theo hung bén ving. Hoang Thi Chién . 52 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” TAI LIEU THAM KHAO, 1. PGS.TS Neuyén Thé Chinh, Bai ging kinh 18 chuyén nganh) ~ Khoa KTMTDT, truéng Dai hoc Kinh té Quéc dan. ndi trudng (ding cho 2. Dw 4n quan ly nguén loi ven bé dua vao céng déng, (2002) — Bao cdo luu trit tai Vign nghién citu Hai sin Hai Phong 3. Phan Nguyén Héng, Lé Xuan Tuan, Vii Thuc Hién, (2007). Vai tr cia hé sinh thai rimg ngap min va ran san h6. NXB Néng nghiép 4. Nguyén Thi Thu, (2004). Bude dau wong gid kinh té cdc tham cé bié Ky yéu héi thao toan quéc bao vé méi truéng va nguén loi thuy san B6 Thuy san. 5. Pham Dinh Trong, (1998). Dan ngudn tém giéng trong rimg ngap man ven bién Yén Lap-Dé Son. Tuyén tap Tai nguyén va Méi trang bién. NXB Khoa hoc va Kj thuat. 6. Nguyén Hoang Tri, (2006). Luong gia kinh té hé sinh thai rimg ngép man. NXB Dai hoc Kinh té Quéc dan. Hoang Thi Chién . 33 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” MAU BANG HOI Phiéu phéng van ngwdi khai thac ngudn loi tir rimg ng3p man (RNM) LThong tin c4 nhan Ho Vat0M oes cece cess teeeeeeceneeeene sense Nam/ntt... TUGi oes eeeteceees tess teeeenseee Neghé nghiép chinh: 86 nhan khau trong gia dinh: IL.Thu thap thong tin vé ede gid tri sir dyng cia RNM A.Céc gia tri trye tiép ma dng (ba) nh§n duge tir RNM 1. Ong (ba) hang ngay Khai théc gi trong rimg ng4p man? Tem O cao Cua O NeaoO soo Khée 0 Goa 2. Danh bit trong RNM e6 cho san Iugng cao hon nhiing noi khdc khong? Ratcao OO cao O Trung binh O Thap O 3. Sé lan, sin luong gé, citi ma 6ng (ba) khai thac duge trong RNM? 4. Ong (ba) c6 nuéi ong khong? coo Khéng a © Néu 06: Hoang Thi Chién . 54 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” San luong Chi phi Gia ban Thu nhép 5. Theo éng (ba) c6 bao nhiéu hé gia dinh 6 Pht Long nuéi ong? 6. Theo éng (ba), s6 ong nuéi c6 chit yéu hut mat 6 rimg Phi Long khéng? co Khong O © Néu khéng thi con ring nao khdc? 7. $6 lan, san Iuong 6ng (ba) khai thac hai san? $6 lan khai thic GigiNgay | Ngay/Thang | Thang/Nam So luong Loai 8.Cé bao nhigu nguéi khai the trén bai thang)? 9. Thu nh§p cita éng (ba) tir khai théc hai sin? S6 Luong Gid ca Téng it TB | Nhigu | Thip [ TB | Cao Loai Hoang Thi Chién . 55 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” B. Nhitng théng tin cdn biét vé gid tri phong hd: © Diéutra vé viée v6 dé trong qua khit (khing dinh) 1. Dé dé tirng bj vo hay chica? 2 Tai sao dé bj vo? 3. Khu vite dé bj vi cb rieng ngp miin hay khan; co a Khéng O Cihai O *Gid tri cia dé Chi phi mua nguyén vat ligu dé xay dé? 2. Ky thudt xiy 4@ 14 gi? 3. Chi phi dé mua céng nghé dé 1A bao nhi Néu cé) 4. Chi phi 48 thué nhan cdng xay dung 1A bao nhigu? (vi dy cho 100m dé) Chigu dai cita dé 1A bao nhigu? ca = Thai gian xay dung dé 1A bao liu? Mite t6n that 1. Chidu dai dé bi vé A bao nhigu? -Khu vue c6 rig (néu c6):.. Hoang Thi Chién . 56 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” -Khu vue khéng cé rimg (néu c6): 2. Khi vo dé 6 lam gidm nang suit thuy sin khong? coo Khong O 3. Mite dé thiét hai vé thuy sin 1a bao nhiéu? -Khu vue c6 rimg:.... Khu vue khong 6 rimg:... cecoeeesensnnesansiinnessineesessese 4. Khi dé bj v6 thi ving cé rimg ngap man thiét hai nhu thé nao so véi ving khéng cé rimg ngép man? Nhiguhon O ithon O Nhunhau 4. Ngodi ra cdn e6 nhitng chi phi nao khac? C. — Nhan thire cia ngwai dan vé vai trd cia rig ngap min 1. Theo ng (ba) RNM mang Igi gid tri nhu thé nao déi voi bin than va cong ding? Rat t6t o Trung binh O Rat x4u O 2. Theo dng (ba) rieng ngap min cb khéng? in bao vé hay trang Igi rirng c O Khéng O 3. $6 tién dng (ba) sin long chi tra cho bio vé hay trong Iai ritng la bao nhiéu? (Théng qua vi tri dia ly khang dinh nhiing diéu trén) Nhiing théng tin can biét them: Vi tridia ly ctia Phi Long. Dign tich S6 hé, dan sé Chan thanh cim on éng (ba) 44 hoan thanh ban phéng vn nay! Hoang Thi Chién I ips 37 Khoa Kinh té Mai truang, Trang Dai hoc Kinh té Qude Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” Vang Tom Hinh; Mét sé loai thuy sin ving Phi Long Hoang Thi Chién , 58 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi ° arong gid kink té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phit Long-Hai Phong” NHAN XET CUA GIAO VIEN Ngdy thing —_ndim 200 GIAO VIEN HUONG DAN Hoang Thi Chién . Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi 59 “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” MUC LUC MO DAU. 1. Ly do chon dé tai 1 2. Muc tigu nghién ctu. 3. Déi twong va pham vi nghién cttu. 4, Phuong phap nghién eff ......0.ceessenenene b&b RNR 5. Két cau chuyén dé CHUONG I: GIA TRI KINH TE VA DANH GIA GIA TRI KINH TE CUA RUNG NGAP MAN LL, Ritmg ngép MAN accesses a4 1.2. Khai niém “Téng gid trj kinh té” (TEV) 5 1.3.Gié tri kinh 18 cia hé sinh thi rimg ngap man 9 1.4, Dénh gia gid trj kinh té cia rig ngdp man. 7 1.4.1. Khai nigm dénh gia gid tri kinh té cia rimg ng§p man 17 1.4.2. Cée phurong phdp danh gid chung 7 1.4.2.1, Phuong phép danh gia khong sit dung dudmg cu... 17 1.4.2.2. Phuong phép danh gid c6 sir dung duomg ct... .ccecne 20 1.4.3.Céc phurong phap duge sit dung cho chuyén dé 27 1.4.3.1, Phuong phap danh gid khéng sir dung duéng cdu 27 1.4.3.2. Phuong phép danh gid c6 sit dung duéng clu 28 1.5. Tiép can danh gid gid tri kinh té ciia rimg ngp man Phi Long......29 CHUONG II: HIEN TRANG KHAI THAC, SU DUNG VA BAO VE TAI NGUYEN RUNG NGAP MAN PHU LONG 32 2.1.Gi6i thigu chung vé rimg ngap man Phi Long. 32 2.2.Hign trang khai théc, sir dung va bao vé rimg ngdp man Phi Long. 32 2.2.1. Hign trang nghé nuéi ong. 35 2.2.2. Hién trang nghé khai thac hai san 35 Hoang Thi Chién 60 Khoa Kinh té Méi triréng, Truréng Dai hoc Kinh té Quée Dan Ha Noi “Lirong gid kinh té mét sé gid tri cia rimg ngdp man Phis Long-Hai Phéng” 2.3.Nhiing tn tai trong khai thac, str dung va bao vé rimg ngép man Phit Long socnnentntsesntnsnnnese ose 38 CHUONG III: LUQNG GIA GIA TRI KINH TE RUNG NGAP MAN PHU LONG. 40 3.1. Xéc dinh céc gid tri 40 3.1.1. Gié tri thuy san 40 3.1.2. Gid trj lm san ngoai g6 (mat ong). 41 3.1.3. Gid tri phOng NO... eeescsesninnannnnsnnnnnnennnenannesenese 41 3.1.4. Che gid tri khde. 42 3.2.U%6e tinh céc gid tr 42 3.2.1.Gia tr thiry san 42 3.2.1.1. Gia tri thuy san khai théc bai ti8U..... eect eee 42 3.2.2. Gid tri lm san ngoai g6 (mat ong). 46 3.2.3.Gid tri phong hé. 47 > Gid tri dé bién bi mat 14: 2900000000 (VND) ...-....cccceeeeeoe 47 3.2.4, Nhiing gid tri khée a7 HUONG IV: KIEN NGHI VA DE XUAT . KET LUAN TAI LIEU THAM KHAO. Hoang Thi Chién . 61 Khoa Kinh té Mai trang, Tracing Dai hoe Kinh té Qude Dan Ha Noi

You might also like