4 yplom einueg CAB ‘muZcznyeH : of) & ] HOANZO(ZDIN WeOd DAV x “4@upon soenw w wizuotonon3 puukesi9don euseWaWOIR . ‘eames wanos @2 yotuzskznus moluaWoIa Nee IEeISHK reylznut ® OmoS [eujoyon ookenus a Auaunasu) Koepyn vat | yokujeyom mosoi6 afeznou (oquepe ‘220s “mitou) Ai NTWHOM AINHOS Auzauopus yeusog einyomn SMOUISSDHO ANOS 3MOIOSSZOONGSC MX M H9H0>4 ‘Auzofivewos 1924034 ‘uz2Ksep4 1200034 ‘Arsojos 90405 ess0i6 090109 ‘Arscxoueq W09¥0% wedu0s efoesey ‘owoumLanp “epeusios 1 XX a8 Buoys euzofwwewos euojuts | e10U0S euzofseyy eUoHAS, Awoyzafus 1ouei>4 ‘awoURIdaVO} OU, vaidouo} | s0dézays wu ejeu0S oujeieusey aoKenus fouz0Ksep) m.wy2U0S ‘oBamoyeuns npyéo Apepn amodisin, us omoxposp Adee eMO}EUOS BUI “euzaAseyy eIeU0S ‘euoyoreg e1euoS . ‘eweuog (oxen 9siL eee Se rose Choral BEE eee eee chor ‘rain : Chora tetanch organ Conus Ht PRZEDMOWA Medyga! Moca iat w oresis reese Waza epara fa sant fas Neen pracrnowana Spos6b realize} programy 2 zakrosu form muzyeznych W szkole mu sroalze 2 Sil palestnnowskin zycznej It stopnia czy liceum muzycznym moze byé bardzo réeny, jednak Maze hice peenpayeh Zansze przopiatas ele bag diva jogo uova. prakiyeene (analiza) | two ee ralyezne. Konieczne jest bowiem Opanowanie 2eréwno umieltnoeel pra Sane ean Kyezne) anal, lak | minimum wiedzy teoretyczne). przy romnoczeshym Zespobte parte wekabe poslugiwania sig fachowa teminologia Open piste W hull obscne} mamy dostep do wielu polskich pozyci omawisiagych ets Interosujacy nas preedmiot. Jedna z nich to podrgcenk A. Fraczkiowicea eee | SkoWszowsklego Formy musyeane, try uczy szezegsiowe} analzy dziola muzyeznego, stanowi doskonala pomoc Ww opanowanis, metod imate! i techniki analizy zaréwno dla nauczycieli, jak i dla uczniéw. Autorzy — BaLeT jak sami pisza'— ograniczslg material na rzocz.dotladnoéei analy, Et r fen zrozumiale jest wige zawezenie zakresu podawanych wiadomosci teore- Bibliogratia re tycznych i uzasadniony sposdb ich prezentowania, Wspaniale S-tomowe dzielo J. M. Chomiriskiego ‘mitiskie} Formy muzyczne w dziedzinie te] stanowi lekture nlezastapiona, ednak ogromna objetosé pracy i zbyt wszechstronne jak dla ucenia Uujgcie powoduja, ze nie moze byé ona podrecznikiem sensu stricto. Ksiazka B. Muchenberga Literatura muzyczna 2awiera wiole potrzebnych w poznawaniu literatury muzycznej informacji o formach muzycznych Pomaga w zrozumieniu zjawisk, jakie zachodza w przebiogu utwordw, | nastawia na swiadome ich sluchanie. Obejmuje muzyke od baroku do | pol. XX w,, a zatem takzo ma tu miejsce ograniczenie materia. ‘Kontrapunkt K. Sikotskiago, w trzech czesciach, jest praca speci bardzo przydaina w 2dobywaniu wiedzy o formach polifonicenych i prawach nimi rzad2qcych, szezegdinie cenna dla uczacych sie kompozycj. Killa fat temu ukazaly sig Formy muzyczne M. Podhajskiego, preezna- czone dla studentow wychowania muzycznego w wyészych szkolach 9-iGobepad kza euzof\sfue pgoujejrzp “ouzakznui eipnis) sosomesKzid 1 »Kanus Koon az “yeupal Bzpbs “oBonshzsm geueB0 A\GOW ctu AsIdKyy (soyonupezid efozjasoy ny sol euzem ozpreg) Binjesey) z yen euOISIy njowipezid z soo) sezopod yofyAqopz moluzan yozOpeMsop 1 FOU “OBI Op 818 eIWEMAoMPO 9hq ISnUs ‘OUzDKenUY AnEpykzid eULO:4U0 O lzpoyo sol ezozseyiz “welUelujadnzn UiKuNag “auzaspedopyfoUD 208sm Aonys bs ody ojsbz> ~Kuoy Azs Ze Tleddyngod KosyIWYD [01014 “DHA ~ewelgoid Byo187s PI uIzpoH eZIBUKM WPjamal m oMMe\spozid z9!0 -e2id oMjejolu ‘whujexom wouo) euodbiisod 99820 eykziadskzid yosou pn (e0buNfen) ‘mopepyxzic YoKurenfuoy Azyoue otowen m djs Bewnelod Bualujadnzn eujenuemg “eafenu o eyneU njowipazid Yowues m AUeIA -BvO YBRIOZS M SOL Us} YW) ZAPH “YyoKuzokenW mplUEWIE!® BYAISA: -eprereua oxtiuuod auopemg “(luz>K2nw yeweIP v viedo ‘lamovorea ‘Auns sous) “du) pyoine po eepoysod ‘ouzoksjaqer “du ‘ejuazszsoidn @umod “odapysi0¥IS po — rns0}e9 oye! I6nj BeIqezid “eBsequeyonyy po — fouozoye 1 faysoid rosamorogbza4izn 108/od ‘oBansmezshjoxg | BzaIM -apjzabi po — ezpnj im molewor Azo YoAUZKenw Mose:¥0 ofezpO1 du ‘moloyne yofweisozod po AeIso7 ejefezid Kuusie} aipiyaiN “elnjoupo die Ba op UNO! | YoIsuMUOYD orzp vu ysef AUEMOIOZM ADeId DERN po\aw z bupel ysef eio&ln yo) qosods | josowopeua senjez lures zn[ 92 “eyweids AuzoKpyepfo [89 “Awuouiele fol eumed wezsnuod ‘yom soy “(fzyeuR wepoyawy ew oUMed eu znf e) vIuezoneU byfpojeus eissinAzo0 Bis Slnwlez aN ‘fazid m eo moINMS yoxzslens “Zod nyo1 m ais Plezpmeids dinsois spyel Apo|aW | Bepeim eueMoUodad oz ‘nyueuoyezid m sus Auzpioymin (ejUOy |Upaisodzaq weu bdruB Yiods 27) jwewemjosqe 2 ezozsevz e “welUZoN z AMOUIZO! BUZoF} Wp91Z Yokuepod z bzporpod 195 sozsydim m auzoKenu KpepAzig rORIsod [eudago m oUBMODE:de I (AJE]AD oe cuozopuzo ey — yonysuIoYyo Yoduzofznus WiOy 2 Bz>zSeyMZ — morsyer yoKuleuIBAIO 2 auojsalvezid euEMoInU|s 8 BleIMelod YoRos ou njewa sm) euesqez AveIsoz YokUZoKznWs YoRULO) © 1as0WODEIM om “OMBISHOd “YOROsOUIOPZ YolUpsIs © molUZIN YoxulKadeo.ed !9somuNZOU | osoupphzsd cBel ‘nyeuaiew nsaiy2z Op o9 MOYSOIUM elonUSAM BU Aj -omzod aluezopelsop omorudoys ouesAgopz | sez @} afoemiasao “Ipem ~498q0 z Arextudm 9pye! ‘qaziod op alumoso\s Aueojeyesyozsd (Ka UOETeI Luokufajoy Mm ‘fouzo\Bo6epad Koeid yoe}E| yoAzsmue\d Yoomp m Je1smod IZ “2151 predsuoy "emojs 9) feobzsid fauza\Gobepad piAayeud lewojorseunyn} NBeI m 0} bis oyzpmeids "verupeber eodquIeBo obezsfalLiad 2soMfzOUl buees slen “yorisioyne Zyeue Yokuseym oZY—} e ‘oBarsMeZshors “4 | Bzommepjzdksy “y eMluzobipEd koowod z ZIeUR YoKuEIGKM elveMAUOHOP. moUiezid ou $02 for6nip z ‘duons foupal 2 yokuzofto109) foewoju werouys whuz> jBiped wpjet B18 aiveriSnjso4 “mowipszid Aunyesey lopisjod ‘Taudeysop ouaeispod eu ‘Aizeuz | fisold awmzou qosods m yoAuzofiesoay top {uwepeyr peibezid Amorsoyeo aymeid AqBIeMep viopy ‘mosiddm >ndbIokn “uinmpuodwioyyzeIS4 ewazionys jsfwiod Feismod “sez Yo! glepdzozs0 7@ | [woviores uofuctupo yooup 1 wieyzbinog uusuozbiogo elders feuzofznw ejoyzs pyneu mypedtzid m) wiojwzon dowd oyme;n obouS ‘yews oBsuep op mooie yokuzos eoslopod BIUEUMpIOG NIB mM AQDOYD ‘JapoIZ MyI, Z BIUEISKZI0y RBELUAM lour> 0109} Azpaymn olueMouedo yseWWOIEN AUZOAWeUE sidez AmoIoD Aue, 2pB ‘oGerismezssioys “4 | wzaienizobi4 "y WopUZDbIpOd 219 nem ised 991M jSef WolUaiMTEIN WAUWOIBO “pAe}oU suEn|uaRe Eu se7> piel isel Augezijod :nsez9 olava ejueyaod oGeuzokznw niomn ezTeuy tokinie: op Azojeu a1u cumad Bu apje) sluepeZ moyiuzodipod iosoj [a}ouI Keid ‘aisepy m moluzon ojwoizod whumoralu oysb20 Azad “UzpOB oles feuemuodsm fzig oBauyeeoy | oBei6nup ejudoys fauzokznw ejoyze mm niotuipezid o1o8In emolosoje forzpueq 1 zsi0zs wayez ds alepkm emo}e—) ‘yotuzofznuy wio} suezoneu aafpoioy felons m iYSmoXNG “wy eooreZ yofureyom wo} eiuavMoWD vezenuedal mouzan ZozId WAUBIkuON.M alujeniye eu Bis oeiaIdo ZOU “YotUlAoya! UDO WereIwIkm «tihuoz> “ueiBo 2 nyzbinz m vJuoUseispazid op omyzaW ‘ApEpyKesd oulelemsherd omie| | eud®isop fatzpreqteu oyel ue afezpoi ousighi | tusaid eu nisiocu wolua70Iod 2 ‘louleyom Mxxznw MoxUNIeB ezyeUY -aUZoA\el0e) —sabIn Suzohieluhs ‘owemounsped o dun Aqoyzpoyo yokuzokzns wo; yoetoxoy EN ‘eUeMoypezi0dn uozsoidz01 4s9f ye) wyjp) zezid euemAgopz 5) BzpoVm YeUpAl “unjere3 Az0 BUOISIY ‘eofenlw © eyMeU Hol “eoIOlU {P2210 Yonjes Yoeure! 1m YoAUjerom YoeyuRIEB Yokuu Azo sziado o die Binpeimop exzpmeidia aysoiuzon "nd of) mosomyn AzeUR aykzon Alo “Pquzobipod ew eIN “wihuleYOM Wowlo) Bis wobMSod NsezD OFeUI IAC, huzofioisly nfowzos m YoxuzoKznt YoRULO) © Azpaym aluewexpeziodn eu nsezo sel 4e1g 018829 “yoAIbquod 9fq leh mouroigoid 9jaiks !os0uzceIU0} z ‘mojuipezsd e1O9Is) Oye! OBauZDA2ni Bp (OEP ezieur BU o1UMCYE bis abfni}UBOUOY “uo}UpeBEZ YoDRSAZSI plMoUIO SIUPEpIOP dosods aru ‘{yoKuzoeibims muozid | U8} njuaza1p0 od) Kabisotu 91 nbeIo Mm oMoUROBA Kuzpo6 Zz ampalez bs auozEUZeZId Yous ~Aznuy unio} ajuezoneu BU. fox9yy m ‘uizpoB eyes foKzodskp op ableyy ‘eMOIBUOS PUIO} Yel “AuO} nyUezoneU Mm feuzom 48) “urw obfemewo eu ‘ozoioIgkm ozpreq olnye sine You Zofznuy uo dyftewIo|Go1e "yokUZoKznu YOeIWIEpEYe | YoAUZDIGOBEped omowpezgPre nw Cana) bedie meal pogigiac swcia wiedze hiv skonconrowae oe na ‘ym, co bgdale napa preydatne w jogs zawoese Oe rec meina dolczae zessyy 2 dokonyuanfm na Bndaco gach Zalozoniu, it pozaniozmionna lezba preyadéw slanowoven marae pitkacieokreslonego probiem inne prnilady deveeny wank w 2alaénoél cd pozer tas, eperbnre vernoneton sanape et material nutowego,nagrat lp, Nam nado oe ern va ie bennyen mankamentow,wezak ne me podmoenioe teach dobrze stuzyé przede wszystkim uc saree yctl2ve Przede wszystkim uczniom, do ktorych gléwnie jest iy WIADOMOSCI WSTEPNE Resse mae idne i wieloznaczne. Potocznie oznacza budowe, i, a wige dzielo muzyczne takze, ma okresiong, my muzyczne}, Dla naszycl iskiego: rzeb przyimujemy Forma muzyczna jest wypadkowa wspéldziatania clementéw muzycenych, jako Srodek stuzaey do tealizacli pozamuzyczne| trescl dziea, to twér reaizowany za pomoca zasobu srodkéw techniki Kompozytorskie}, nleraze- twalnie zelazany z danym Stodkiom wykonawezym i typowa dla niego faktura my: melodyke, harmonike, rytmike, tyke | artykulacie mentow muzycznych z metrum, agogik, dynamike, Kol Tresé pozamuzyczna utworu ne przejawia sie w muzyce wokal- Ne, adzie joj nosnikiem jest tekst slowny; inaczej przejawia sig w utworach programowych, zaopatrzonych w tytuly lub komentarz siowny; w muzyce st nia ogdiny wyraz emocjonalny dziela. Tresé utworu inuja Konkretne warunki spoleczne, ekonomiczne, kulturowe, typowe epoki historycznej, a takze osobowost tworcy Srodki techni kompozytorskie prowa: dzqce do powstawania dziela; to elementy czemiosta Srodki wykonaweze to inaczej obsada (wokalna lub instrumentaina, solowa, zespoiowa) decydujaca 0 realnym brzmioniu dzicta Faktura to sposdb realizagji formy oparty na mozliwosciach technicznych tkwiaoych w poszozegdinych radzajach stodkéw wykonawezych, a takie sposdb skoordynowania elementu melodycznego z harmonicznym (> rozdz, ,Fakwra’, s, 16),\WoINOWHH YHAGOTAN ‘eupeAuam eujequozAiou exheUoise eyuouuey ff epermodpo — eureyAuem wystewe\seIp 2610 “wAAPO|OW ‘epeimodpo — yoimoxayazp msdéyseu op 1S vObZ: use2Ut)) pulewozKioy eykjewarselp ZpoyoM qdugo fal an “(os0i6a}po — ewoyseIp) pykvewelselp 1s0l weyduAzp Apa ;osoiGojpo wACRInyNBa: weweWoa yokmoxBinzp mgsindust nBaigazid os0xqhzs Bisaiy0 —~ —ey/O0By YokmoyBimzp mosinduy, Bayqezd Amosez9 eleisn — — wxRUyAey a nnsezo Auelul eZ9BUZAN — — WuTITS, per nur fyuausaja bs feuzokenus -azid wikuya2uON “xepezI0d Kuo|senfo e{nyao> BuzoKANW ojarzp epzey, youos “du) [euzaipyfo Auo) yzpoures buN1o} 9fq ezow “BuzoIU ‘hq 870u Bry “du an Auye.>{U0 slzpouom azyei e “(emodzasnoupal) B “eyjequounnsul gny eureyom BUD usezo0upal funioy ACAI pemojuazesda: azou 1 (oicworduy, “wnpiou “du) buyeuewnas -uy byfay eIUeupoAM pisuUOUD moMN ZEskm AUjobO CU NpaEZM eZ O (ep pew0y m — pAApojaus fezpor ‘oyem “du) yoeoyer mM — nuafs oluezoeuz azosoMjouNo} — oBeuzokenw muawole oBeupel euozoeuz eujobez2s eu npdjoz— eZ @ Lyoerewoyes yokzsyeurzoleu 0 omorasbz00|a1m Azo} — (nwzkjuewor nsenjo foujeaws -nujsu; pha £29 mgOUR, eI amodA “yay du) smoDsBz0KEN Kuso} — “(emorosezonmp ‘ue ‘fomoyoueg fins s8z0 eujgbezozsod “du) emojosdzonmp Auto; — ‘queues psez0 ezsfajuus S6eMN pod SeIOIG @ Sarsienw Aaoweis vt (ezsur “eyeuos ‘wyns du) euz0%p4ho Auwso) — (winypnjesd "epnys du) amopsézooupal uioy — 10$820 9s0U| eu NpRIBZM BZ @ $ “du) auzsiuojowoy Auto} — 10d Auno} — npaiGzm az @ us Auto, — id “du “obauye; -voUuinuisuy BUaZshz1eK0} Z6q qh] WaeZsAzIeMO) 2) aujEYOM AuIo, — ‘SzOMEUOYAM Dpo1s BU NPYBZ OZ @ ‘BjuozpIM MOpIUNd YouzZO! 2 DevOHOP BUZOUL YOAUZoAzNW uio} foeyyAsepy “Bis biniqnp wuesezo nyezpod euerkn PeIg “elaoIs eu zpoyoez Apopjalu ouzoAznul Auuio} | mfunje6 9g “Benn 290MZ AzaIeN EY SY ab acorn nea e}euos = sturzfoksepy m *ereIUEy ‘wNHO}EI0 — NyOIeG m “feBAIpPEU "o}ous du 01 iq aysuesoues m :fobinumuop younjeS efew eyode epzey cies “(lemonsepio Hykznu nyUNLeB op Aze[eu | “emo!os8z0010129 forosdzofeu “uzo|p4fo BuO} jse! eluojWAs “du) BcKzodwoy njAis oBourenpimApuy Azo yoda po rosouzejez m ‘i swizo1 Awey, moxposs nfezpos my80} /Aznu qunye6 A} “Teujaiosox Az op{eABYO | BIUezoeUZEZId PO \osoUzELEZ Mm 9 ezoeuz0 Auzokznut yaunye “cluozoeuz azsiezs sokfeu ‘myunjeB erd{od bis zen fouzokznus Sus0} ut reraquez fonzor B45 ojuazpos opalsezid euzow wyxznu IHOISIY A “WoIUezeIqo Bb! bleBeIN p_Aznw nfowza: yoedels YoKuigGezazsod Mm 6} AVeUL reurzos ais binzkzIy YORIOIZD nem 1 ozijeas omozBIOpTeY (WAY “du) AujeunO} Inpomod 09 ‘yokzaiony MoK{e YoAmozeoN yewayos wes wai yeneu az bel mau m Efeismod auzakznus Aiowin 7 “pejdwed weyKog eqozi, ‘AuzofiseI qosods m af gemoWyeN Z09] ‘MOLeWOUOS BIS PBUIKZN UNAS ‘Agojeu eu eupar "yofuzofyjeue losouUAZe koowod ez oUfemeuZodzo1 Areuoyos amods; oumad 0} muzakznw Auuo} eZ "za; IS olnwiIK2Ig ‘BuCaIS [SFOUOOOIMElemente reguiujacym natezenie déwigku jest dynamika, a jekosel bremieniowe utworu muzyeznago okraéla kolorystyka zalezna od rod ow wykonawezych. Wigzqca sig z kolorystyka artykulacia okresia spo. 6b wydobywania déwight Elementy muzyczne wspdldzialala ze soba, choé najozescie| jadne do- minuja nad pozostalymi Tormin ten rozumiany jost w muzyce dwojako: — Jako sposdb wykorzystania, operowania poszezegéinymi rodzajami Srodkow uykonawezych — Jako spossb skoordynowania elementu melodycznego z harmonicz- niym, czy horyzontalnago z wertykaleym, © Biorae pod wegelspossd wykorzystenia Srockéw wykonawazyeh, yts2- ‘ié mona faiaure: ¢ wokaina, np. chéraing, saltstumentalna, np. fakure fortepiancwa, ekrzypcowa, orkostiowa, Biorac 208 pod uwage jakosé bremienia Srodkow wykonawezych, ros, ‘iniamy fakturg ~ homogoniezna — dajaca jecriorodne, niezréénicowane brzmienia, Jak np. zosp6tInstrumentéa smyczkowych, chér zerisk,, chor mech ezna — 9 zré2nicowanym brzmieniu, np. orkiestra symfo. wehodza trzy grupy instrumentéw: smyezko- . hér mieszany, ~ fepofoniczna — polegalaca na preestrzonaym oddvialywaniu zespoks vykonawezego, digk! jego odpowiedhiomu rozmieszczenia, np. faktera wislochérowa renesansu, umieszczanio w apetze dodatkowo zespols ‘astumentalnago na scanie, za Scena tub na widowni (R.. Wagner Tamhéuser, Lohengrin, Titan i lzoda: H. Berlioz Reaquion) Wyrézniamy 1 lych faktur, Sposéb operowania dyna. ca wplywa na homo hicanej i odwrotnie, Na przykiad poligenizuje homogeniczne bremi wych, powoduje roz struktury harmonicznel, w zwigz jednorodine w ramach zespolu 16 Faure i @ Biorac pod uwage sposdd skoordynowania elementu melodycznego z har monicznym wyréeniamy nastepujgee rodzaje faktur — monofoniczna, — potifoniczna, — homofoniczna, — typy posrednie: homotonizujaca i poiifonizujace, Monofonia to inacze jodnoglosomosé. Utvsr muzyczny pozbawiony jest elementu harmonicznego (np. muzyka ludéw prymitywnych, chorat gre- gotiariski, piesni ludowe), ia polega na aktywnosci melodyczn: . ah wyaszago, pozostle za prayiuls lg tonarzyezenia harmo gzrege, Decydlaea rola odaya caynnk weryalny — ak Towarzyeroie maze praybiraé posaé zwaryeh skordw Wb mmalodyeane| bad harmoniczne] (= rozds.sFomy Aguracyhe, , 6) lad 1. Chop Pru ear op. 28 2 Ef . Fae sesso nay 927 | a ey a ko jadnego glosu, naj- ae acoeeeed — Wiaciomosci wetepne Praag 8. sal ep. 10 ne 12 hamoseza, paschedacanasepie w meldjeang Pry) 10 4S. Bach, choral Nun fut oh, Prion hens, one emo a Tene rSwnoczesnym prowadzeniu eerie eee zn =| W danej epoce historyczne) Sept TR SGS eM ttre aes = wyrS2niamy polfonig: = modaing — opar ‘odalnym, tzn. zespole skal koS- slelnych (do XVI w, — regulowana_praw: czalkow XX w.), manikd funkeyjne) (od XVII w do po oe och Das wttonpree Kav, Fe Dee Jaca czysto bremieniowe wlasciwosci tworza miedzy sobq posz: ine He as 4 missy ecb pose: sbive: PAT tit @ Biorac pod velodycznych wegledem slebie roz- eae cee eee eee # loncaettne levers if istwa melodycznego migdzy glosami, 2 20x — sen pmo shar NO AE when Ot Kn TA ‘yaoamy myer hey powosery 4 (4 eM SADEZ C(O petlig -auzow JosopeM auqosp Bindayskm ApB ezozsepnz ‘sulemnzohn forqus es Aw s joc) Tomo} mopoiood op sagopa iq Bvoynod mp-y ZovD}ed Bal m Auemojemuz foroaézs 9Xq yeu Ape | wxuddiseu ‘uciajsm [99OUOBOIMWiodemosol wstepne Prep ene St ees Cao 1 tes xan, we, eyetyeany (Nw post war s t ne a reams == 4 — f 5 b illeeeiere| Seat a = a Be FPiSTes | AS FT| eS r = = . Fry 9 Bs Fano. 16 m2 bern, oat, aly ean feta omens, ee) a a : =. SSS es eS a Et i a pa = eG 1" yd fl Trees bao 1) amowjena pia song mgeone ose prs sarong \fonuszanier fray auezeot ‘acrhuNae atanaesz0) Asta eu oeeaBe 584 110 gh np) une Uouy “SE PEND ru 6“ pou yenzay dou 4 Ee Panels BACSeNTO BROBNG OBEUESAINU) MIDUe|OW CUOMOLOIISY ADOADZ pees eeuoeeatWiadomosc! wstepne Zdecydowang przewage maja wieloczesciowe formy okresowe, ktére skiadaja sig 2 kilku ub kikunastu okreséw muzycenych polgczonych W grupy. Najpowszechniejszq z nich jest trzyczesciowa forma typu fepryzowego. Moze ona byé prosta i zlozon: jab okreslana jako mata | wielka). Forma ta nazywana bywa tez oblegowo ,torma pies. iowa’ Trayezesclowosé prosta polega na tym, Ze poszczegdine joj czqstki {oznaczane symbolami aba lub abat) sq réwnoczesnie okresami muzy- cznymi (ap. R. Schumann Smialy jeddziec 2 Albumu dla mlodzioz\) Czasami jedna z czastek — zwykle druga lub trzecia — jest zdaniem muzycznym, Wéwozas utw6r przedstawia budowe okresowo-zdaniowa, (np. R. Schumann Sceny dziecigce op. 15 nr 1, J. Garscia Bajeczka 2 Miniatur op. 5), Trayezgsclowosé ztozona wystepuje w obszerniejszych kompozycjach partych na budowie okresowe). Czesci, oznaczane symbolami ABA lub ib_dvrucz@sciowa). ABA prezen ta, wowezas caly utwor mozemy okredi trzyezesciowa forme zlozona, W formie typu repryzowego, zaréwno mate jak i wi moze byé powtdrzeniom cze Potonez A-dur op. 40 ar ‘wnosi nowy, Kot rozpoczynaé wstep | zamykaé Koda. Taka forme najezescisj majq tarice i utwory nalezace do liryki instru. mentalng) W rozbudowanych formach budowa okresowa tegowantu | pro 0 powstania struklur okresowych wyzszego rzedu, Cheae lepie| zobrazowaé to zjawisko ujmiemy je schematycenie okres A (P +N) + okres B (P+ N) P N Nowo powstaly oktes .5" stanowi nastepnik, a pienwszy — ,A” ~~ speinia role poprzednika, Tak utworzony nastepnik wy?szego rzedu charakto- tyzule sie kontrastem wzgledem poprzednika (niekonieeznie melodycz- nym, Jecz np. harmonicznym, fakturainym, dynamicznym) i zwykle %6 Zasady keztatiowania materiaks muzycenego. Ewolucioniem wzmaga napigcie wytazowe w utworze. Skutkiem taklego formowania powrét do pierwszego okresu przynoszacego spadok ‘owego napigcia (np, Polonez A-dur op. 40 nr 1 F. Chopina). Ewolucjonizm Termin ewolucjonizm ma dwa znaczonia — historyczne — oznacza rozwé), stopniowe preeksztalcanic sig muzyki, — konstrukcyjne — wskazu ym rozwojowi podiegaja elomentaine wspdiczy frazy, zdania), a wraz z nimi olementy muzyczne {rytmika, melika, hamonika, dynamika, agogika, kolorystyka) Rozrdzniamy dwa rodzaje ewolucjoniziu: typ ewolucjonizmu wystepuje szczegdinie czgsto w okresie baroku, a dva rodzje evoluconlzmy motywkznoge: —tgurecyny, opleraacy sig na Sage Toure iia 2 robe se elt, hrmonka tp. (= Paya 96,6 98), —selelayuny, w Ktorym wyodrgbnialg sig ostbne moby, niekody przedzlsione pauzam| Uwory oparte na ewoluconizmle motywicanym rie wykazia tak vyraanyeh cle, ja to 0 budow okresone) Z tego wededu mozna Jo exehé na foxy rozncione © Ewolucjonizm tematyezny, zany praca temelyozna, plega na 102" janis wigkeayeh eater tomaten, Mtve pray Koa fa 2, ots (np. w fore sonatone), Moana wu wyrStne najozmadsze sposoby rozwiania tema, op. — mows oprava harmonicena, — rezwijanietyko niekjeh czeél tora, — wykorzystanie Srodkéw pal — zmiany kolorystyczne, — zmiany fakturaine. nicznych, Do Stodkéw ewolueyjnych mozna zaliczyé take technike wariacying, (> tozdz. ,Wariacie", s. 88) 37oa ‘gues Azo ‘Bosezs dis Azsomy “Ameyyo aiqdigo zp Zi yonS -Azsm niuemoBaiezsn wjupaysodpo eu ebojod AmofeAuarU) WIZIIELOS wuzijoueg uukuyeuio} | qukuzouyoa} WweWUEZeINZ0) pbjop jwAueysjodsow 2 myzemz Mm MoUBIADY YoKuU) eokleBewKm e%s oyoskm fouojsanjasiu 0 BUNZD yow-inp oBauzqquouueY nusaishs yepedn) eofenuw am yoKuye Aokzohop woyezid Azo} meyspod Yoi9p4 9 “yaH{siorkzoduloy juHDe) efalm eU]OBOz02s OFPISMOS A XX M dy) wuowwhs weizey Kpepjolu wakinscuoy "BUEAK wwedwoye eurwuz ‘feuzoApore njuemooesdo nweuikoeien In ze1a1u ejuazi 12 “iurelajdny 06 aueyeydozid 1 nussjes euEZieyn “od ye0f epuos bors! pepiAzd EN ‘eUEMOUO) epeseZ eUUL efnpéoap nueysmod oBei0iy © ‘muoMyn soBepyel efouns6 Bu elueyo! euEMOSOIS Zolumor 2hq 970Us eyLUY9e) EUOISSDIO “dh! YoRpEVEM mM wUlKowLEM eyluyoo, “oluouey mM eUZOIUOUEY eylUYDa) “du "euLIOY Z B15 vay fod Se20MoM “BzdIOIMTOUNO, sWEZDEUL BL BUY Hezor “JolZp MU Joy Azad yoRugezitod JogouUAzO | MO> az Auowunzo1 roduioy wyiuyoa) welDd{od pod "WEA!UYoe 1uKUZOS 2 1s Blom nyod 0j8529 CHamoydimzn nyeUoTEU KIUEMOHEIZSy APESEZ "m XX M aluemowouewo nsanjo obey wwipissorKzodwioy UEHIUYOO 1WHALOD} -au 2 bis ezbym 1 oBaulkoynsjouoy euazoeUZ wralqeu o}Sbz0 91Ue) 1m XX Ma “8UZDOPIM @|UjOB9z0zs ise! &} epeseZ 'moLoMIN YohUZO “Bel, 2 Yoruozoyz ‘sunodied ‘mzi M “SUIeUO) f950fe9 azsyeIM TZIOML Ipsbzo uoAloyt “(Ay@uos “Ayns du) wif yokuzo) exe) AzoKiop eluemo “piozs epesez “[elzpuol ‘Waly eluo m “du) Auojonyew | >¥ef “{nsenO fiqego m “du) cumguez Auojonw eqwiolzod pu 2S alnso}s ejuemobor “028 wo]eZ “njSBNUOY gn] emsyalqopod eizpeseZ BU (lo98z0 *mosANyo) rps0je0 yORZSybun |Z} e "UEP ‘72 *MOMKIOW OBIM e "MOXUUAZOIOESIA YokurEuowo|a aigais Yoo ruuEMersez BU eBelod BIuaMoBolezs EpESeZ elupAoBele7s © PEC Se eee eee eee cece oe Tugs GqunwoBare®s oBauzokens MyDVajoU OWOMO YOY HOOT ae fpr ie iota f. decgesed = —— ae Fy ee tay ee te | : A Par Cy ft: = ‘erztulp | yin bu 2 zeuv © “aucuuny ypu eEdpod ibmeg ae urewed « hone Tusa Ylloenty Aucwdinw uzxobneas neg uneraiy pt spavedumyyoN st en's TOE PENKDS ‘Budb;em [SFOWOPOMWiadomoscl wstepne © okreslonych stosunkach interwalowych. Ten spos6b regulacji material dawigkowego nazwano dodekatonia serialna lub technika dwunasto- déwigkowg. Wszystkie déwigki sa réwnouprawnione, co wykiucza istnie- nile centrum tonalnego w utworze muzycznym (aden déwigk nie moze sig powlorzyé, interwaly moga). Seria stanowi podstawg struktury melody- zne} i harmonicznej; albo wykorzystuje wszystkie interwaty (seria wszech- fatowa}, albo obejmuje tylko niektére (seria wysolekcjonowana}, Interwaly moga byé stosowane w inwersii i z przeniesieniami oktawowymi: Frayiad 7. A. eban vanatonen cp. 30, Seta charasotvigcna )psteé malice sft) azo sr penlsenan lew Seria niekiedy pokrywa sig z tematem (np. IV Kwartet smyczkowy op. 37 A. Schénberga). Podioga take Provtad 38. A. Schnberg Waraje na aot op. 31 Caterypodsawowe pote ser: a) postat zasatica, ©) mesa, c) rh, ewer ata Czasami zawiera uklady typowo dla systomu durs iad 39. A Bory Kone stepcony Sora 0 elas trons) 40 interwalowsj (wyso- ynamike, barwe czy go, barwal mental ste W serie to mozemy mi la przykiadu. weemiemy cztery déwigki — a, 0, dlugosci trwania — §.) cztery sposoby przy Jednoczesnym nieseriainym fych elementow bywa zmieniana. ©. Messiaen na pomyst wprowadzenia 1 micznych, edpowiadajacych skali dwunastostopai Praia 4. ‘Skala yricana ©. Moslana Bex Ben Bex Dew DoBes DP dee. DAB, Lea L Bee L Peto, budowane 3 dosé sztucznie, bowiem ich facza modliwoSci wykonaweze | percepcyine, Preedstawicielami poliserializmu sa: P. Boulez, K, Stockhausen, L. Berio. punktow 0 réznych cechach (réznice wysokosci, czasu trwania, dynat artykulacji, rejostru). 4ov -4nz01 wef fofzoduioy eo} yopedkead fuemorars ysol cuomyn sez18 meyspod — WAUOZOUOYS WolOMy js elu efokzodwoy ezejnog By “MO} jew. yoowskzsm wueuzod 1 euediazOAM 9soMIZOWeIL " ‘891 vemoweisodn 950)! BuozsUOySOIU o 12poYD YoAENY (euasneyyooIs IX ‘fomeuoydma Bowes yokzodsép op feimerds josounjseoaU werxJuuAzo wufuozoyoysem tureusioy Zo} bs euemdzeN 1 Zgg1 “40 BS Apunelog ‘@HOMJO ANOS (nisyat z0q) ueneqieg BU a6es/ m oNag 7 oMopepyAziy “In op 1kzo ‘zeyyou zezid ‘owuzkioyeoye m sel o1ugopod ‘9 IMEISSZ EMOZLION "RMISIEIEW suBMUYD9) 1WAUZO! 2 rUBided 2e6 luazoe; zezid —~ sofyseid m el stuqopod ‘moyse: nzs ‘MOyDINZP el nyeuovew oBeupoiouzos Z miomin elueMoUoduloy 2y/UUr AU NM “,91UBIOp%O “DIUOlEpy" BZOBUZO LUD}SMOUEAS MOYAZEL Mm ( ‘mow ep kU en;2eU 2m fig) pismejsoyny “Mm “YOSSI “G) ‘epIED “O ‘mossNE °g ‘0BeD ‘pt Xs oBouzokznw nuszkuojeore wetueuezeides wKunoyD “oBauzokznw huown moUDpO “foeynuued WAz0 ‘nUBAKEIsez1d WAUJONO BU edbfeBol -od zalumos “oujomop ‘omoxpedtzad AjeuIe|@ ruuezseMIpo Azid 9ezpeM ‘oidm ez0u Aig ‘Bomeuoy4m zozid yop ifogjosdiojul m Ypoqon\s dis epeper amopems | ejsidez m momn Auoybyazp Ze190 & -pep|opewy oMo}eD ‘wojOBez028 |fokzodshp uRoxped Azid jopopeo yoKzodesp [eys0e wu be wsaido fuene 4j -zoluoijouAs youes6 nioryn Jo$8z9 90uleI0¥ | 01 1 98% Joy wizcioqRaty uIAsSeoyNS gn} BU ‘mowvewinsysur fezp y *bue|S0z BUeIqoP OMOYpEdizid nioMjn BINUOYAM sBz>pOd 3z ‘Boma Hse} “SBE|OD “OBSGRDAETO WOVEIDU OUONONOIDY ADDIE wv sang oy 8 coo. Kursod feplen ‘Avenon0u: "emonsdossopr ‘epepyez so\kzodwoy aluizhioyeale my “oBeMO¥SIMNZD nyeUEyeW eIEMODIEN poy fazoes 209] ‘nuazavuz eMO}S OB} WAISIOS Mm eH!UYD2) OF 1S9L BIN, wizAiowwaly (uniiyy uasnewpors >) ‘du) juikuzojounere wrewezpezin 2 Uyopepn) m9soj6 1 yokuzohznul M9} eur 1 aaoqusuunnsur yo) soyuny Aueuz moquownnsul 2 yofuEMpsken mydiAZp JoVSBUPBIMP Mm YoKuZDYeZ ‘YOKUIKOADEN MojOdsoZ | i Yapmeysez BluaIUZIG Wape|Bzm pod YORISIOLMOU MIUEMOSOIS O ‘wu wBisjod Agny “oBadkt ays emnsezid josoxzb0 ‘BlusIuzig !asoyoshm [euojeisn Olu -2uz eupziouMg! who fzid ‘oBaMmoy! soluanuziq oishzo elueiskzioyhu moueis dy DijAisAlotiog ‘OUON “1 ‘zoinog id ‘UesMeUOOIS °) ‘WogaM “y “UF MOZOMIN YoIOMS Op YEzDEM -oidm 2) Byiuyoay, Auseq wopd|62m pod suENo3 elsezo m euozsoidzos .Ayund" euzqwoucine eu einjynng “wezned evojerzpezid “wUSlMIZIq\odsm qn PIeIMZP 2z0UKP olod “elu9luiziq eueMojoziéim ws eueMoso'S [eID m “eHUYDEL O} ISer ‘uzyonyyund ‘BUdBiim EOWOROIAWiadomases wstepne tate rozwoju dziela, mozna ja rozpoczaé | zakoriczyé w dowolnym jejscu. Trudno okreslié, itory z prayigtych wariantéw jest najlepszy, Teatr insirumentainy. Stanowi awangardowa forme praedstawienia. Kreowanie muzyki, granie na instumentach to 716d tego preedstawionia: muzyk wraz 2 ‘mentem jest aktorom, a muzyka .tresciq" spoktaklu, Dyryger mentalscl, Splowacy sq wigczoni do ako scenicznel. Stock aktorekiej siegaia od groteski, zabawy do wybuchu histet, Sogate 54 Srodk! scenograticzne, wykorzystujgce min. efekty Sule W konstrukei widae techniki zapozyezone 2 kolazu i aleatoryzmu, Zespol Stodkow muzyeznyeh oboimuje instrumenty tradycyine (&. Sehactier TIS MV/2), generatory elektryczne (K. Stockhausen Ong a nawet Przedmioty codziennego uzytku (La Monte Young Poemat na stoly ‘ krzesla}. O wartosciach wyrazowych decyduja wlascivosci sonorysty- czne zespotu instrumentalnego (M. Kagel Sonant na gitarg, harfg, kon- rabas i zespst membranofonéw) 1 wokalnego (G. Ligeti Aventure — 16ina artykulacla glosek). Muzyka w tealrze instumentalnym moze po- chodzié z kompozycji juz wezesnie) powstale| (Stockhausen) lub byé specialnie stworzona (Kagel, Ligeti, Schaetter). MALE FORMY INSTRUMENTALNE Taniee | zwigzana z nim muzyka nalezy do najstarszych przejawéw kultury cztowieka. Wykazuje duze zré2nicowanie funkejonaine, spoteczne, narodowe, obyczajowe nieja wigc tarice magi rzgdowe, dworski Glelskie iin, Taniec jest odbiciem norm obyezajowych dane} historyczne} oraz danego obszaru geograficznego i etnicanago, Taniee jest tworem zlodonym z dwéch wzupetniajacych sie elementow: ‘muzyki i choreotechniki (uregulowany ruch nég, rak, korpusu ciala) Jednym 2 najsilniejszych Srodkéw konstrukcyjnych i wyrazowych w taricu staje sig rytm. Charaktor tarica okreéla rodzaj taktu i tempa oraz powtarzajace sig formuly rytmiczne z odpowiednim rozkladem akcentow. limy na dwie kategorie: uzytkowe) — suzace praktycanym — do tariczenia: muzyka tworzy opravie déwigkowa dla czyanosei choreotechnicanych; @ stylizowane — do stuchania; sq utworami artystycznymi, dla ktérych Podstawa sq tarice uzytkowe. Czgsto sposéb ich opracowania prowadzi do znacznych odchyler od pierwotne] postaci tarica. Utwory taneczne stylizowane nie sq zwigzane z czynnikiem choreotechnicenym. Repertuar taneceny jest bardzo bogaty, a ze ja taricéw spotykamy i w XVI w. Wiasciwie kazdy taniec uzytkowy moze byé przedmiotem "t byé tance wylacznie stylizowane, np. mazurek. Ol S¢ taricdw wykazuje budowe okresowa, Najezesclo spotykang forma jest forma trayczesciowa typu repryzowego (czesé srodkowa cz@- sto zwana jest trio) 45p! SS Se eS A ee ia SS IEGS « “oBanysmeuain “H ‘oBensatiez f ‘Przsnwon “g “eudoug “4 n Awolnpleuz voue 063) “Zeusted “@5U01 ” seas ajouedep, yeucuny > | sous “p yeaa 60100). op “DiSUIBO “HW HKe1onys ezeuojod duo} BUZOAISAuE fapjsjod eoK2nui 7 (epesez edbinzemogo 0} isa! au uO} foUUDIWOUAQ! ‘A — YoKmojoW YOEIOMIN Mm sof euewixziin falosazoleu yoxmounp Yowiomyn m, ‘aosymkz00) fay “ueurwiopans du ‘wofoexyfpow ojs829 efamn us} yewayos ieee sel wAzsisdzofeu yeupal ‘euzoUKs AeuaYDS ouzo! in yokureinGes eBewAn ou oBoreIp | sop “F o19ye) | o1dwsy whueMOYEN 1, -Az001n © ‘AMopOMOIOY BILE O} ZBLO}0 + ezauojod wedhy yeupel ou BinzeyAm aiu mzeU Yoh} "fp "euUeWaIaL “Yq “On “du) ,asieu uiysjod 2 moxzbinz yakzs| OWI “(euEZOW “y “NY 2180.40 M anstou eave, Zouojod eu ouon Hei emzeu pod AyoelZs poIsm IMupezenodzo1 | uo Bs yusepoueen weseZ> 2 "UUeeOM. REpbTIGO upisfoua 2 4kq Auezbimz AuoZpoUo aejUeL “Amojaiuuyo ‘KuMepoIeyS 'Azseid ‘oBOUENKZeU ouz01 oBoUOZPOYD woye) OBozsleIUsezoM z Je|O4 z IS febzpomim pisjod seme} Auzsamojseuwseiso fq ezeUojod WadKoVoLd “peusiow! eupjueuras Aun} B10)Mate formy instrumentaine Se Se | eee Pray 43, S. Monusako Mazur 2 | alte opey Hak, SS = SS se ran : i fa ; me LoS feeb ted bit es; eg — praylat nazwa od re nazi to talc: spigcy, gladkl, ak ma metum 3. fompo weine, tonacjg zwykle molowa, licene | tekstu. Jest to taniec po- ‘uwisty, bardzie] majestalyezny od innych tarioéw typu mazurowego, Fras €. K Secchi Kyi Suns ie ln So SS ae = eS ae ane tess ‘ = i RR EE ZOWSZU, prawdopodobnie wywodz! Posuwisty bieg par urozmaicaja Skempig os, ps ety = ie yee yy bors Fa a Pra pra apap of = 54 alee eS TRS . : ‘sie otlon stevens ie i Ree EeeeEeeee 2 yd mp9 voc wo 462 08 oy Fon UODD a fs = =, 221.05 do.mpsy anzey udu) (7 A Lh Mo ote Yemzay doug 4 (By PANES SSS SS ee mint ‘ HEH : | sos Seas oth | Se = en = © 7 = 7 = a a i ee ASS IES | => @ dg tl pf Pa aaa Peo ok Pa ee 4 =F = ime s : eye ett Sr = = SS fa Soa ann prieaiee 1. 1u 65 do youre yaraayy udu 3 (4 “pL ae Sree ap “chy pean 294 o ieee quueiqepz0 zezid ‘nidomy boos i term chopped zozid \pfuzoquyosouem sfjuqaipzo! Ze PE kw yaa ra coys2z0 ozpied eatig Auzoquia yeweyos Amome}spod [ouzo — = z = eS ey 1 a Yor rere ClCcore SSH sit du ‘omoynzeus Aunfs 72} BinysAzioyAm Bowe} aL anaskzsyA yeneony Soye1 “Bu JLBLUFTISU AL} BIO+ 4 Ait Tatice. Krokowiak m Pe w st ja sig na tym samym wzorze taneu ani yay ndAt fomorsbzohzn wu dis Bioldo 1weseZ9 “femos 1u aluRMoaleZs 79 gsoupaiouzo) ¥znp ny % winyow 1 orduiay (ezswAz e109 Bye Blais e9]eM YoAIOD) MOssneNg (eUKs) n usKujom m azozsel BS o0[em oBal) BOUL) “P 9S0z010M olnyuszaudor Azsmuaid dA. “(Amouaouoy) Auzohyskye 1 (Kaayuzo1) ryshzs emo} ‘Pojem alezpo! BNP alusazoouNe! BIS Ayefonzo1 Mm XIX M “OIeM O68 Jon "NSeZO Op "m XIK NyeZo0d BU oBausEndod “exejpuR| CBAU IaAZEYSI KOWEINY — noyer wmosuesauas wihuzooxs fepo.z einzs lznouely “oUEpEGZ oJUPEAIOP Iso! IU LaIBM BlUEzPOyOOY SI0M. pupMoyeyzsy oBeulton, Lome op afouapuel ezye1 vuzou oXzemnez oje “emosesjo eMopna Iso! uemosors 4o6o ON “(RISI] 4 Rysi2/08m wposdeyy {| “du) muerosdz0 Azp 1 yoKuzofiskue yoefoiquie yoKeszhn 0 yoelo fezs oslo ww yoeioeziAis Yosisoud 1 ‘Adoxuts ‘ouemonjund Aunt ‘auzonweufp efoepeib ‘euazsaidskzid ‘Yypeo ezsepsez3 bee tense WK! 6uZ0418 -Avopyeeyo “} winayy “weoyey wiAmosep faokpea “fenigkes — eysus 1 “ed wo} weve jwdushidex z “yoRuldoezmoidu yoeuoReUZ © Wedd}en Teobpaq ‘leujom — uessey gn] nse) 109829 yooMp z B'S epEpIs ZSepIEZD (eswyeig “pn “du) apjsiei6m eouey wojmift wiXujoBo pod yoruzoeuR) ipyho yozsxoim yoeUIB) m alndd;sém 3m 2900 8 oizp6 ‘fouzofskue enw op ZalUMOs pozsezig "piSKzseMO) OdIUe! OHeL WeIB3NA 1uaso) ey BIS joRoWOpEZ Sez “WU}ysUEBAD nyus2poyood 0 BzapEIMS fyoeo oBep “ouojuselkm aluzaeyeiso wal su woe) Oba eluezpousod -zsopib29, "eHBIONG “W ‘Aueyewig “g logozo19M) m af Kureysjodg “eysfzsfezid ferzpxeq sof Pmosanjo Bmopng YORORZIKIs Mm “Adoqus Bs euBMOsoIS Af Dore) rer ceppeom e | Sot riceericeese enw. “pian 4 pAuleso elmp RiuezoUoNeZ 4 ‘usxUEMODAUNG wiBLHKAL Z AmoxWIESO ons Auzohishiaprereyo “apigAzs dwar ‘E winnay “femopn) oixznus fonjsiod azienyodal m AuBuZ °m |IIAX BOvOX Po “pjsez0 dIUB AmoporRU OL DyIOd (eyfhwoyor) oBorisqbrez “pr “(elexs jewey) oBepismoxfeza “d ‘(Hedou) o620s61 ey FLEE itee r jnonyy eu | wor, YoRO|JOYO Mm) AUFEYO| daIUE) pySUTE.HIN — us Amomerspod “enigkzs Wqzetu odway “ whneur “(erugkeozs fAwoyoy, C08 "eu pyWYAL BuBIMZ fsmoxpOIs 1998z9 jez00d “Amopuqpo ‘Kulfoeant [Asos oquzceyhm oo 1ue) vyont ‘opiqAzs vfeysuewey, ozpieg odwey "2 wnsyout ‘auazsaldshzid 015829 BS BUEMOSOIS MODE) YOR) YORIUEZOYONEZ M. wezoyinedou | Pr) Fre wedon | Cf T/ae eek ouzoluaA! Ayewoyog “lumen, eu | HiSoH m bind&yshm 9} GOUeL } wnnaui | oduios apjahzs 0} wyez04 “exedoy “eyedan Ayo29 eusodsm ‘BiAWuIOjOy ofOySUUDUIDY >yOZ0y“S}odoU| AOE, ~ eorejuBaunnsur Mano} 81070Male formy instrumentaine W romantyemie wyksztaicty sig dwa typy walca: — valee brillant — szorcko rozbudowany 2 elementami wituozowskimi (F. Chopin, J. Zargbski, F. Liszt) — valse triste — melancholiino-liyczny (F. Chopin, P. Czajkowski) U Liszta widaé te2 wplyw poematu symfonicznego w walcu Mefisto, gdzle preebieg formy wyznacza podioze programowe. M. Ravel nato- miast nazwat swéj La valse poematem choreograticznym. Bolero Jet to taniec pochodzenia hiszpariskiego. Tempo umiarkowane, metrum 3. Schemat rytmiczny akompaniamentu: faza sig rozdrobnienie rytmiczne, zmiet izagji brak zazwyczaj symetrycznosci rozmia- owe}, ale formula rytmiczna akompaniamentu jost konsekwentnie mywana. Stylizacje np. u F Chopina, M. Ravela. Tarantela Jest pochodzenia wloskiego. Przestrzega Sciéle ustalonej rytmiki opiera- Jace} sig na ruchu dsemkowym, Ma bardzo szybkie tempo, takt § lub . Tarantele sq formami figuracyjnymi, ktérych podstawa jest ewolucyine ksztatowanie materiatu_melodycznego. Budowa okresowa ma lokalne zastosowanie. Utwér plynie szybko, nie wykazujac znaczniejszych w« formainych. Czasami mozna uchwycié forme trzyozesciowa typu ABA lub spotkaé sig z ukladami rondowymi. W muzyce artystycznej tarantela pojawita sig w XIX w. Przyktady 2 muzyk fortepianowe): F. Chopin Taran- tela op. 43, F. Liszt — w oyklu Venezia e Napoli, nadto piesri G. Ros- siniego La Danza oraz K, Szymanowskiego Tarantela na skrzypee | for- tepian op. 28. Tarice, ktére zostaly wyzej przedstawione, w przewazajqce| mierze opie- raja sig na mnie) lub bardzie| modyfkowanej budowie okresowel i w wig kszoSci przypadkow wykazuja budowe trzyczeéciowa typu repryzowego. Aby daé pelniojszy przeglad taricow oméwimy jeszcze niektére tarice 86 Tofce. Menuet, bourée dawne. Takie tarice jak menuet czy gawot funkcjonowaly bardzo dlugo zaréwno W wers}) u2ytkowe}, jak | stylizowane). Cachuje je te2 symetria zdar, fraz 1 okres6w. W taricach dawnych dominuje budowa dwucze- Sciowa na w26r taric6w suity barokowej (* rozdz, ,Sulta”, s. 94), cza- sami jadnak przez zestawienie taricéw tego samego rodzaju powstale uklad typu ABA, np. Menuet-Trio (jako !i Monuct)-Menuet; Gawot-Mu- satte (Jako | Gawot)-Gawot, fedw powstala we Francjl. Bogaty dwér ny w calej Europle za sprawa Swietnego toatry dworskiogo, sta! sig stolicg baletowa Swiata. Wszystkie rozrywki dworskie preybieraly forme belet6w (balety-maskarady, balety komiczne, balety dramatyezne). Rownoczesnie rozwijajace sig tarice dworskie przenikaty na dwoty monarsze innych krajéw Europy i zaczynaly wehodzié do ‘muzyki artystycznoj, Menuet Za czasow Ludwika XIV we Frangji cate 2ycie toczylo sig wokst menueta hazwanego kréiem taricow i taficem krdl6w. Jako najwazniejszy tanieo dworski menuet przetrwat do korica XVIli w. i wplynat na ustalenie zasad etykiety dworskie). Jest pochodzenia ludowego, wywodzi sig z prowing} Poitu, Cechuje go plynnosé ruchéw i elegancki sposéb wykonania. Dose wezesnie wszeat do muzyki artystycznej jako taniec stylizowany w suicie, pdénie| w operze, symfonii, sonacie. lugi czas utreymywat sig w obu postaciach — uzytkowe} Jego tempo jest _umi kowane, metrum 3. Utrzymany bywa najezesciej w formie ABA. Trzecia c2@Sé jest dostownie powtsrzona; uwaga da capo al fine méwi o po- wrocie ezeécl pierwsze). Glewne ezescl sa zwykle szesnastotaktovymi ‘okresami. Drugie zdanio rozwija materiat zdania pierwszego. Trio wnosi kontrast melodyczny, harmoniczny, fakluralny. Spotyka sie tez menuety (© uktadzie dwwuczesciowym oraz takio, ktére krzyzula sig 2 rondem (kia wesynigci francusey, min, F, Couperin, J. Ph. Rameau). Bourrée W XVII w, bylo obok menuata ulublonym taricem, Taniec ten pochodzi z francuskie} prowincli Owerni, Ma szybkie tempo, metrum parzyste, ¢, Z odbitka, czgste motywy w rytmie: “>. . Zakonzenia fraz | zdan przy- padala na druga cz@sé taku. W postaci stylizowane) bourrée pojawia sig w baletach, suitach. Ma dwuczesciowy uklad. Czasami wystepuje w formie da capo, przez wprowadzenie drugiego bourrée, 8763 (udoua 4 ‘Aplouses-uyossiepuew “4 'voanyas “J) JoMuN Aujepowes owe! za) alndaishm azieyps amzAwewo! j “(euarcujaag ueA “] ¢ JU 2 -do unp-9 Aibuog 2 ozseyas “du) “ch aloey ‘nyeuareus oruEMoyelzs4 auiKonjome “du fapysio\kzodwoy yluyoa, PPOs euMoyzsuny, folzp1eq z es ueMmosoIS yoezaYys m KUeseZg “BmoyPOIs WOsbz9 oxE! Wt emolosdz0K2n wmoANG elmuNop WAUIEUCS WOPd|Ezm Pog “AuUZDI yewoyos Auozpemodazid oluusmyasuoy srjel eu pezeysm eUZOW 3} aye ‘Amoinupiem9 UNA) wu m eMdsBpo dol BuzeN *f Me} Bw OZOS Heuidoyo “4 yeuos Z ezioyos du) AuzoiBen zabim Aponjaiy e ‘Auzem -od eu oBamjgouez Zessyu ‘oboupobed z zeikm fons eluaiu oz1eyos ‘m XIX rmibzo0d BN “eienueW olnd’\sez 9'zp6 "nuo;UuAs ‘AyeUOS Pes Mm lzpoyom eusnoyiesg wer “| mosez9 PO “ANNE “du "YyoAUZOIPAxS MoJOMIN pepis m Aobzpoyon kujejuawn2su) an) AUExOM soMIN oF HKG BIUTOMIaIg A, -eneles (Aypues “yuojuAs “Ayns “ejuauiier =p ‘fpeuases) yokuzo)pjf mosowyn 19s4z9 ani aujsizpowes AromIn onef inddaskm ozeseyy weddism euozpezidod Apanjelu 'yaly BUOY Sol WO} zsis8zoleN “eURMMUIRjeZid Heupel eM YOReZIAIS m BOD “emorerL ike js blezoRUZpe joBo BU oZSeWI WAUIRUIO} WopdiGzm pod yokuZoIUNAs YORIOsoUEM YOAIBUL © PHYGPO eMOjON BIS alnsois nuts oBemomesspod yoqo yofuqorz ysezsew uD “4 Se ‘do jowr-g ABUog 2 ZsrEWY “BUONOYjoDG UEA 21 92 do mp-sy Aeuog z zsieyy) wKyjom eidual Mm ‘at *(0B9.Apjoxpreg-euyossapueWy “4 Joou nug op pikznu 7 zsrepy ;du — ujasent ‘aulfoeuai0y "epry Ad -ado 2 zsieyy oBolpien “du —ueyunin) wAMAz e1duso} m ‘eupofiod — azsieus Aureuzor204 ‘auuzobms \foeinBy op wolalugoipz0) wiAuzs eBeIn yewoyos AUePod (euemopiund) eueMAr AUyAL bs BUZoKIShiepyeIEyo LYDIAN °— sIOYE) IA BS BUESIC BMOHS -fom ozsreus exprjou £ ani F eroxe) m ysel AvewAznn zs2eyy vonoysfom azereus bleu oUeMosoysez ouZoApyeld OYSAZO “BIeIO WYO |wAUOIS “eno Z mizeinz m afeysozod ‘moouel wHIWHAL >ef olUGopOd “eMUAKE oBar n\— SDN SEN eo mie ‘GzBuSE BOW MODUO] po eUpayooM AuNoy a ‘omojogdzonmp bmopna Dinzoyhin azpapin wuhujpBo m ope “eqee001 Kea eB Aid AU 9z02591 euu) eU “WAUeMOpUNd WRU Z aipretU “WAishz1ed OIDyEL Mm OZHE} ‘enBiB Akg) pwAuzokznw wweuoy muAUU Z BIS AeMoZAZD BIO), “aN iB afezpos euz01 ouBymerdn YoazoweIN M“BUZDIUO}OWOY elveMode Ido “Bam BEE phen ‘moron unt “onjatze czpreg odie een e0Ue) 08a; psoureindod Bzsxbim iq az10Np BN “@n6iG pysnoueN 1 sod wajeq “winjsfedounaclupoyo 2616 wysom -aupoysod ez o10uaufiuoy BU juioyuaos WwAjosam fow po iso 1 -rvap 8mopng ‘oyzpemosd 09 “muopjod siuorqeiso yokuul m Zia BuZauOWNEY pIpols eumzo! [erzpreq EInyooo SpuBqeres wader WAUIOM ezod eIUIOBO ‘ANS PEPYS M eokzPOYOM ‘OUEMOZIIAIS AP -uegeies ouozioMy alusazoouper & 'f e1qe1 i Kuowifzn cole) Auzemod “Kujom m bis wyoPEIESYoZId WH IIAX M "oURss | NBUY M BIS eyefod foluzoq “(euazoye} fol yaneu jezeyeZ Tuomp eieqoidezep z aIs pjersiods septereyo Auzofjos — ouelses40 0} Hei — foms eu npdi6zm oz ‘wAusoqu Uisue} LUAWAZ SeZOMOM BAG YURdZSIH m BIS EYUYOaZSIA -odz01 "m IAX AA “ApuEqHIES eIUEZpoysod Op 09 "eIUEpZ oUo|elzpod bs ppungpins jomep-(emojepad Eynu | ngfin buewwiZ 62 JONeD I) onesnyy-romen compsdaiseu &|s eymelod Ap6 Apoye “emorasdzoKzn Bu0} mw a1S Sepepin 9z> Gow Aomen wu: wapempezid Z “ any ‘yowiodo 'yowiareq m Kuzooys ouozoues yo jouD5 SujoRUOUITIFU AO) BORMate formy instrumentorne W tym czasie w echerzach ezesto stosowana jest praca tematyezna czy powroly tematu na wz6r ronda, Mozna takze obserwowaé krzyzowanie Si scherza 2 innymi formami lub gatunkami, np. forma sonatowa (Scho tzo bmoll op. 21 F. Chopina), poematem symfonicznym (np, scherza syr- fonicane Uceer czamoksieznika P. Dukasa, Starczyk L Rézyekiego) “Barkarola Poczatkowo byla to plesti w takcie § épiowana przez weneckich gondo- Ou, stqd nieraz nazywano ja gon rzymana jest w_umiatko- Tmble. yim akompaniamentu, majacy naéladowaé kolysanie i ruch wiosel, czgsto otreymuje postaé ostinata, Glownym lem kazlaltyigcym sa stodki wariacyine i oramentalne. W XVill 7 50X w, barkarola z0obyla duéa populamosé w operze. Jako uwer frtepia- hnony pojamila. sig v F. Chopina, F. Mendelssohne-Bartholdy eyo, F. Uszia, stosuja Chomiriscy na okroétenie miniatury kite] wzorem byta pies solowa 2 towarzy- iyka wokaina, Ale lityka instrumentalna byla uprawiana takze i péénie) Ina tworzy bagata i zrétnicowang stylistycznie fortepian by! nlezwykle popularnym jak | w domowym muzykowaniu. ‘iziela stawiaigce wykonawcom duze wymagania (F. Chopin, F. "2 utwory nie wymagaiace wysokich kwalifikagii pianistyeznych (np. Album ola modziezy R. Schumanna) szeroka skale probleméw formalnych, ikowanych. Utwory nalezace do liryki montane] ezgsto zaopatrzone sq w nazwy, kidro wskazula na ich wnie, kolysanka, plesti bez sidw, kaprys. imprompt ballad, rapsodia, tanta) iryki instrumentaine| naleza rownied utwory zawierajace pewne tresci progra- mowe. np. miniatury ze Scen dziecigcych R. Schumanna czy Albumu dla mlodziezy P. Czajkowskiego. Liryke instrumentaina cechuje wamozona uozuciowosé, w zwigzku z ceym najwatnieis2q role odgrywa melodyka. Szoroko stosowana jest budowa ‘okresowa, choé oozywigcie ezesio ulega ona modyfikacjom. utwo- Lirykat preze! ‘od najprastszych do bardzo 60 m vores emad wory zréznicowane pod wagle om (2 ory pietwszego rodzaju cechuje melodyczna, a co za tym idzie — formaina, albo jed- albo rytmiczna (przez stosowenie figur Wymie- nione praykladowo sposoby ksztaitowania utworu dajq w efel Jodnoltegs proceséw energetycanych (praykladem moze byé wie utwo- fae cial 7 hed bez stn F. Mendelesohna-Barthody ego) Laer oan wre jonalnym stanowig mniajsza ilosciowo oddzialywanie maleje lub weecz zanika na rzecz ewolucyjnego ksztattowania, f brio study (F. Chopin cy F Lissa). W okies 2). W okresie romantyam opulame by ballada i rapsodia, Danae Fantazja Y Termin tan soscwany jest do form okrosonych ti cenyeh, waiaoyeyeh, eydcznyh. W obese Nesyeyern [oman Tantazja bya forge. swododne) budowie, wohodeaca Ww bre instrument), Niektre uwory wykor2ytua2aleria np. ronda, wa oy ABA. io 20 konpa om a fen mtr tomate he on ona eiowe populane by (F. Chopin, F.“quemeuzodzo: ome; ¥s 2Z 42} uzoyfoads binzexfin auppy "(euzounti-ouzosp -ojeu finGiy ‘nz}) euzafpojeuu Ajosmz ezsyeurzosfeu wobimyskzioyhn — ‘auemoyeIZsy sjultanjome 9fq BHOW s19py ‘yoruzosyewiolyp qnj YaXuzauoje yoxMoweS Yyaepoyood eu euEdo — euzokpojow efseinbiy © efezpoy “euzofiofe | buzoqunht Tsomyons Euzoeuz Bis Asklezseuzp0 ‘YyApojaw dh, Kuefoeds 0} efoesnBiy ezieyyeseyo Yolo eIemOpKO -9pez | ezo1oMMIOUNO} eLLezoRUZ eeySKz efowINBY YOxUFPUAWNSU! YOR! -anisul oujpGezazeod bf as Azo? “efowin6y ysaf eu! sokenw ji “ezomBUoyAm Iypors adja blew “YBOBE 1 pYUWI/A “PyAPOSKL ezozsemnz “yphuzohzniu moWAWE|a YoKujgGazczsod eIuEMOHEIZSH EN JGoo1 eu eyemzod fouzoKzmu yyounshs :oB9uz0y219 nsidez “(060 yoois “y YonIsiaMEpy x “du ‘w2for2a[e) oje!zp YIU z almUCW! EO apo e “AdnuB ‘AquawBas “uz “nuomn Avewe(e olnmooBKeid soxAzod suoy, “ejoizp nyBIZsy OBouzosyeIs0 foezI961 9FOMIFOU FOMELOYAM afEp uomin Bfodequoy eye) inzewou BIS eakleeIdo CIMT @ jayneyy jeg “du "yoRZomeuoYkM mospoo1s TuCGOp Keo Apesez PO fosoUzelEZ M Smzeu binuiK2No ndéy 69} AloMyN) ‘ushuzoyaus | wKuzoruyks ywresnBy wuAzoukp Jojoimz wuAZsIoN4 Ze!09 Auewozid ze10 yosupeunp B10 mpqueUlaje YKUZO ‘BuROBIDY AiO \2) “euzoquoyjod pypois ‘Amazhidos pen fomosasxo Amopnq Kjwow6ey ey ‘ofauzamAjow | oGeuzaAewie, nwzjuoionjome Amel 9] feuajew ye! ‘Auuoy moxUUAZIOGSM YyoduléoApen -uoy eluatupeGez BU slUMoIG BuOIME\SeU “BUZOAISHMAPITUISUOY BIMIELUI @ (eyopeg “g ueidapyo) eu B63 1) “du) — youeg “A du) niomn Jenjereyo yokseinsebins rrezid nuzhuewos fokpes) op wablnzeyeU BINION @ ‘yoKujequowinssu snyeun afezpat giuzoukin eUzoU 7 XX Nh “CLO _— dy) ofseven ‘(euuewnyos “ty £ “do inp- ejeo00) “du) BiRoreUOS euuio} "euzowuopjod exuyoay “du “Kuuoy + pyuyder euus AeFEIZPPO WEIZE fol Bum XIX MAX ‘IIAX M wAMoze} nBo|qozid 0 buO} 1Sef eIeD90, ‘ulfoein6y Gaiqezid olnddiseu yokiony od “ywrepioye wiAyreNz nioNyn ajsbz00dz01 sal ye0901 yokzsfou7od yofionelU ome e “yoAzsfoIU 970m Buzohishiopyerey> bye “ANS "IOr4 “du op dBISM WoURS WES 229 “buiformmosdut buuo} JS0l BIEDDO] MUAMOZSUREDY MIEWUEUITSUL 2 21s azbm Ayeo20} emuozpoysog *,2ezIepn ezoeuz0 (08%) 918000) ZeIhNA UIASBINGY DjDS90). Biprjaid pe ‘obansmareqey “G ge “do Epnjaid pe “(WKMOWIN 3104 m sfoeuoy nypkziod Enjpem) eudoyo -y az “do eipnjeid ye tejUNH 'N “fT 29 1 ¢9 “do epnjaid pz ‘(oBeuzo{jewolys ndaysad Grypam auemofias -ezsn i6ry | elpnjeid yz od ep4fo Z) eYyDeG 'S ‘fT JeINE]y eyEedweyYyom cBeultsezinoidiut ruomyn oye winypjoid slodaouoy feujomieid op bfeoem ojs8z9 Azs0\AzoduIO} YOKzsMoUleU YoRSEZ A (Kssngeq “3 ‘mouuewyoey ’s ‘uidouo “4) niomin oBouur op ndéism pimowris zal isnws eu a19p) ‘wnypjaid aluelujarzpowesn jsal nuizfwuewos ‘wzokqopz “emouuewyeH ‘s "euidoud 4 “du ‘Whi “ek 94q blejsezid ndk 060) Alomyn APapjaw obdyeIp "on cnq epesez emda winjpnjaid eu nuszAueWO! | nuzkokSeD, ‘du “uuso} YOKUL) Op GBISM IMOUEIS /ePEU WiNIPNIOIG "m HHAX | MAX M. ‘yokupepow yoru} Grpsm al defryppeziod apyfo m ouozay wesez9 apie) Kiomyn, “@ufeUio} soMasEHA auZdyKoads Sepfel eU_DEZEASM CURT ‘loein6y ezod 1201 yooIroNMau BS “ONEUOIU Qr| wiNInqweaid buZoU ‘Bpnye ‘DullooinBy oj6550] “euiksomnBy Auuoy % ‘efew 1 ezoamorupars nseixo z bzpoypod eipnjaid ezsnuelg “fulKoezmosduu) sapjereyo jen | “yoKujeyom elumoi6 ‘mgsoMN YOKULL Op LyMAIBAZId ofa sezo 1Gnjp zezid YoAufeeWsu! Wo} Yokzsresfeu op AzaleN @UIAODINBY WinIpnieid pyAuy, Azo yofuz99u2 mos -omin mipedkzid m “du &s AureyAjods ywitulkoein6y jweuuos 7 "yokulAaer wo} op BzofeU yDeMZeU YOAY O AtOMIN aoNSkzsM oIU a:OgHeAzIQ ‘elzeiuey "epna “e1e000) “wnypnjard “es wuAulAowInGy wueUIO} mukmodAL, (06a.kssnqaq ‘9 a du) euzoyasjow 950u -poiouzo: fezosmzez efnued yohulhowinby YoeUNO) m ejwziu foe we) efoeunby yy a v yewoyos “du dys enmelod orsbzo pig “ruomin uoeUIIpO YDKuMed 1 famosenio ‘Awopng sluemfyerppo yoKulvownBy YoBOMN m DePUR-M INAX ArMo}Od PO rogb20 fazsnueld AuzoApojout yujosmpo 99870 emp 10} po aluBelq 99820 wzsaue aizp6 “emomsézonnp eULO} 0} YoAul Arsodly nyjoreg e1s0140 Ny “oUzaYIOWN Aus wopaj6zm pog ‘dy! BxUWIEUAp "e> ‘omofomzo: Aze} oumed euzow remoyeyzsy oBauffonjome —# Tae BuOIIELITE ANG} BIO____ Mote tommy ineteumentaine — © charakterze artystyeznym (F. Chopina, F. Uszta, kaprysy N. Pa- Janiniego, H. Wieniawskiego) Najwazniejsze problemy technicene — wykorzystanie ozdobnikéw, — wprowadzenie speciainego — doskonal — kombinacje réznyoh rytme — ‘ane rodzaje artykula Oczywiscie problemy te czes jest kwestia podstawowa w kazdym 1 nietozerwainie wiaza sig z bieglosci Icowania, tempach, ja sig na siebie, np. palcow: ie eliudy, oba rodzaje figurac) Problemy techniczno-wykonawcze wplywaja na ksztatowanie sig formy idy. Z tego wagledu mozna wyréznié etiudy, kt6re konsckwentnie Przeprowadzaja tylko jeden problem techniczny, sa one na og¢t jednolite od wagledem wyrazowym oraz etiudy, ktore skupiala w soble wigcoj robleméw technicznych, sq zrSznicowane wyrazowo. W etiudzie, podobnie jak w innych formach figuracyjnych, krzyzuja sig ajtozmaitsze typy formalne. Mozna wige spotkaé: — utwory © przebiegu fazowrym (np. F. Chopin Ethic &-mol! } — etiudy 2 oddzialywaniem techniki wariacyinej (np. S. Heller Etiuda As-ouur op. 47 nr 23), — etiudy 2 oddzlatywaniem formy typu ABA (np. F. Chopin Etiuda ‘nmol op. 25 nr 10) Fantazja' figuracyjna Poczatkowo f (oyly jednym 2 byly utworami polifonicznymi, a nawet kanonicenymi ‘apse’ powstawania formy fugl). Obok nich spotykamy ‘cyjne. Mozna je znalezé w muzyce lutniowe) XVI w. Fantazig figuracyjna 0 znamionach improwizacyjno-wirtuozow- Spotykamy np. u J. $. Bacha (w Fantazii chromatyczne) zespoiono] 2 fuga) i u W. A. Mozarta (Fantazja c-moll 2 sonata) Fondo nalezy do najstarszych form muzycenych. Jest pochodzenia ta- necznego. W éredniowieczu byto forma wokaing. Od XVII w. zaczyna Sig rozwijaé rondo czysto instrumentalne, 68 Rondo starofroncuskie, rondo kiasyazne Istotq ronda jest powtarzanie zami refrenu, go odcinka muzyeznego, tzw. obocznymi zwanymni ku lb torycznym wyks2talelty sig: rondo starofrancuskie (XVII w.), romantyczne | nowsze, sgim) czgsto wykorzystywany byt ma- nu. Dlatego rondo to ssunkowo malo ia. Poszozegéine odoink z9sto zastosowanie ma jowa okresowa bywa zachwiana. Rotron by! zavsze w tona W powtarzanym ref legajace giownie na fi j Zywo. Rondo tego ol é zmiany wariacyine melodyezne)). Tempo bylo zazwy- vych ustepow zarwno taneczrych, jal rogramowym, W zwiazku 7 tyr rondeau, gavotte en rondoai laigeych tytuly © charaker wiaja sig takie nazwy, Jak: me Ronda kldsyezne’ Poczatkowo nie rézni sig zbytnio od ronda starofrancuskiego w swych zalozeniach konstrukcyjnych. Jest natomiast bardzie} zrdznicowane wy- razowo przez zwigkszenie kontrastu melodycznego, harmonicznego, f3- kturainago itp. (np. Rondo z Sonaty D-dur J. Haydna). W dalszym rozwoju muzyki Klasyczne} rondo zaczyna sig rozbudowywaé coraz bar niia elementy formy sonatowe). Budowa takiego ronda renu czy tematu, Zostaje zawsze zachowana, a szozegoly jel realizacji zywane sq kazdorazowo indywidualie. Fondo kiasyczne moze byé jadnotematowe lub cwutematowe. Mimo od- dzialywania formy sonatowe| rozwinigte rondo Klasyczne wykazuje swoi- Sia postaé, 0 ktére] decyduje wprowadzenie szerzej rozbudowane] czeéci bedgcej rodzajem epizodu, kicry zajmuje centraine miejsce w przebiegu °woven — ‘opaudes — eee} — “area te.) — “enopeiogs POSKed — uzavojfed wnipnerd — mm BZN oxyoj0| peeled os ezou aaeyu inns Buza}uoHOd M ped at cpounormuso! whi ‘pois eielros nbs adenosoe"uOAUEKOUNd "BuIUOY MOYPOIS Walezpos wAujeloods oz oULZeINZ au — SUPOGOMS @ jSUO} Yo! AMeISpOd moUEIS eer jokuzoxpundesjuox MoYpO!s YOAIAzN fezpo1 eu npajOzim oz oBouzoAiorsty sano oBauep ep Yokmodhy yoRuzowouey | YyosuzoiUoyod yoeypols done be bibedo 0} ley “ouotepoue ee mgDQ 6 YAygo072200 Wohin m VokuosojGoqw yaeiontn m Bis lemelod euzmuoyod Aiog ENSIN orm os oy fu fesids “W kmoyzofws dysory0 eu Aung “20 A “du) o60U aH afouapuss bs a1s8z0 71 8} fouzaxjewioy fovid Kmelazid epuol mopnq okfeuIwiod njuazozsoidn eGajn yoAulKoynujsuoy YDeIUszoqeZ YOAMS M NOC M Opuiog’ uohuzopyfo MpioMn pens ME "youpeziced yoes0bye m epuol vom any whuorepowes wnioMn ena Yoqper Hel augopod ‘euzofwvewo! opuow “auzahim euowseuz Wlew obzo oz 2163 ‘Wemuzab, aukpel euoirzpend hpozdo wi ds bleciod. ut} Test Wepeiezm pod eueMAnopnezo: bs ApoMds ‘euzo|UoINOd Auvoy uhulKoezvaoiduy ez1epyereya © byyed baounselg akq ezow -2 2 soBaiop4 op gemizbymeu sezomor gemoddishm ogre “obamoneyspod. mj ‘oBemoyeuos wpUo! nypedfzid m “eMoK myozid 9520 eujolzpowEs. 'wedA) wKzspezi ysel — (e1eqeaA WO ‘du) sulfoeiny — ‘npozide zeq qny wAujeques wepozida z ‘amojeuos — ‘epuo! KUIEWUZ9:Z01 WIAU;EULIO) WIOPeIBZM Pog ‘ensepuo 2 omouerdeuoy opuos Bis ewelod euldoyo 1 oBe,Apjoyyeg-euyos “SIePUBW 1) “oMopense Asidod wiAdblemnizown wiAMo}Ia3U0} WosoMyn oys829 OMG euzohueWor opuoy “eykjueweWO | of eyeB0q sal weg nis ByDs9 “(01 “do neepu! op ao} UB sosjwr sopuEIb E BWW 'N *T "ph “do Yemoyery Be opuoY 'g do snzeW e} opuosy euidoug 4 -du) waitis 92 81s Afemozk2.4 yoKmoporey moouEy ‘Auauiele “du Bezozsod aluwalezm bis Ayerluazid o1Sb29 990Q JwowNneY ov KuEUSUIB;® 2 — '4) fouzooue; 1yfzrus femoposeu jurewyAr z — 92M W 'O “euRUNH “N “f) jUEMG myfis Mm — puos Adft sobinddiseu CWS NzBIAM eluelq’yBod | nyory auBMOBBIOdS LIL A ainddjseu ‘Areiwizo1 Bal bys blezsyainod whyiskzsm opezig “epUO! ALLO] WaReMopjen wAesyeUIZosTeU Z b1S AweAlods fauzoKueWO! ookznw jy euzdAjuUiY “Optio (usou0s -omin yoKzsyue YowUNes Mm gn stu ~215 ef aiugopod ‘euzofsepy opuoy “(ureeway Azpoqus punsols suzofyshiepyereys ze10 oBeumeismioezid ny Auzohvewiay wizifenp 1 — femoyzu0s Awioy 2 SOUleZIe MO eEISOZ PUEMOYDEE EPUOL 7 Aang6 yous) — (nporde 1 oBeunoy8 njewor Akio) Suavomiozd — Aungi6 yewo) — fumeswoezd jeuloh Spuzse) — hump yewey t pozdo t Aumw916 rewoy — fumeysmoscid ews) yur) — Aumsy6 yewor ‘oBaume(6 mewioy wolUardeshm wobid Z “euonoyjeeg UEA ") Z JU Z “do unp-y Ajeuos Z opUoY (Kz foujenuso fokzod m wepozida z wapuol qni (zzk °s ‘emoyeuos opucs «) wKmojeuos wapuos dis eAZeU Optio! eye “AuLO} SUD Anos BOWMote formy instumentaine Scisle formy polifoniczne Podstawe cislych form polifonicanych i ich konstrukeji stanowi wierna imitacja. aéladowanie) — to powtérzenie fragmentu lub calosci melody- ieznej jednego gtosu w innym glosie Kompozycii, 2 tym ze gios nasladowany Kontynuuje swoja finie melodyezna tworzac do giosu nasla- ‘dujacego kontrapunkt — glos towarzyszacy. \W fudze imitowany gios otreymuje nazwe temat, glos imitujacy — odpowieds dokladnie powiarz — przociwnym, od yy rytmiczne wyrG2niamy imitacje polegajace na i wartosciami ryimicz- inemu przeksztalconiu np. w inwersji + aug- moze byé poddany moze wystepowad je dyminucy. 4.8. Bach Oas wahtenperete Kav, |, Fuga Fac age SSS = SSS Formy poltoniczne scislo — rodaia imitacii Pyidad St, 5.8. Bech Das woRMomports Kine, 1, Fuge Gt, Rode (Tema ugh 2b. Prod 6a, 5. 77) He SS Saas Pryitad 52 |. van Beethoven Soest Baur cp, 108 ig Rode tac — rk Lae tr RP re Sage EE pete Pn £5 a Der oto ne I Faget ceases 2 78se ‘oBeulfouep -e4 mounz elueziomn vp BUEMUoZId 9fq ozOW! B} gSO}SIDS MIUOZ>UOy -ez m e1ukpap “wihuaospojsul wojeuayeu! uifupal Z elualuAZ op Aureus uomjn equemy sezo feo zezid 02 He “Asoj6 oyeisozod zezid OBooe! -eufzoodzo1 nsoj6 oBeuzoApojaw nyeyoyeUs ny 10d wAyes eu eGajod upp) ‘fouzajuouey soe waido e eusoy Amojs jwukuyl “muon eoyoy op njlezood po lundeuoy wons olugezooupal ysel e eIpojeny uoMin [adefeukza0 jaw! "eMOseza Bx}sOUpal BUOIZOI4O 0 nisdiunsezid m njuEzseywod WAysios Azo ‘nIUEMOYUH! eu PBsjod NUE emopng ‘eloKzoduioy bujsizpourws 9kq 8701 fouzojuouey so1uysay 0 punous Kzajeu sezoMoM — (YoRuEN AUN} fauiBex} oye! du) euleo] Sluemoso\sez Dew BZOW “YoKUZO\UOHIOd UO} YoAEsue\SIeU op AZAIEN wouey (wore6ny as euxzsodzo1 Iss Ay Jnp-9 suojuAS yeu eUEZON “Y “M jauinisuy eoXznw m ZelUMOH “Wy “YoKur e820 nyjbza0d eu 0}S8z9 af CUBMOSOIS “MQOMIN YOAZSHEIM ‘Auewbey emoperfs oyel AnBar zs ouezpemaidm eyeBn4 “IuoJoWoY juruB eu id zpbeq ‘auzoIhyow aonus Zpkq eUZOAPUNdELIUOY BORIS ‘pupogoms: u wz9 od "(9s “2nd” “zpzo1 «) eluszpemosdezid obaupal sof not (noniyez90d NM, LIN wufKoeH eBajod 1 ByUYD9} aIUZobym 15% mL ‘YOAUZOUUNAL [Og0}M "moFeALIONU MxUMIDD} AUEIWIZ “du yyod eluadjeizsyezid Suu! euozpeMadm m ‘Aueuz eugosp oizpoyoez Bou! mor resouzerez m ‘eulosiod “eulgmpod 9fq ozou onenIs “IEW efnpyundes}uoy yeulal, “ars0j6 wiAUUl m azozsel Kuozoyorez 9} 91505 wfuep m niuezpemoidm eu ‘njew9} nuelqdzez eu oUo eBajoq (,AUSB" ‘.sbm" — OBanisops z) OARS BMZEU tlnuikzno @zpnj m eID} “euzoOUEY ef>exUN ozazsef alaluist OB9} Zop1dQ a Sree QS Ses rr a 3 as oe = =a SF — Ta, A ae eae ‘dpewoutre — youy semen, owes ery 1 Vie beredayon seq ye6g"3'P 8 PED kd Touny — e905 SuRDUGHO AuNoS ‘euosUeLUISUT ALNOH BIWMale foxy insrumentaine Analizujac kanon nalezy zwrdcié uwage na: 6 glos6w (sq kanony 2-, &, 4-1 wigcejglosowe) — nie wszystkie josy musza braé udzial w Np. w utworze 3-, 4-glosowym 2 glosy moga realizowaé » pozostale zas kontrapunk bodiny, — Intorwat w jakim przebiega imitacla (w kanonie motiiwa jest imitacja We wszystkich intarwatach od unisonu do nony, np. Wariacje Gold. bergowskie J. 8. Bacha), — wielkoS¢ opdznienia wejscia poszozegsinych gloséw, Srodki techniki stym, w inw stosowane $9, der Fuge ne XV to dwus — lose imitowanych melo W powigkszeniu, w pomnisjszeniu; ezesto Jednoczesnie, np. u J. S. Bacha w Kunst sowy kanon W odwréceniu | augmentagi, ‘zeli mamy do czynienia 2 imitacja anon bez w2gledu na ilosé gloséw_ ech — potréjnym. itd. (gléwnie tonaine — np. w XVII w. powstat kanon okrezny (per tonos) przechodzacy przez rétne tonace, — zakoriczenle kanonu — czy ma miejsce stopniowe wygasanle glosw, cay imitacja zostala preerwana dla utworzenia zwrotu kadencyjnogo. inony skomplikowane nale2a do wyjatk6w. Najezescie) spotykana jest itagja w ruchu prostym w unisonio lub oktawie. Takie proste kanony ‘ozwoju muzyki, Odmiang kanonu proste ktorym melodie mozna powtarzaé bez G-glosowy kanon angielski Summer is icumen in 2 poczatku XIV w. Fuga Fuga jest forma tematyczna, yjna, oparta na Srodkach polifoniez- tych. Obok ezesci zawiralacych temal, tw, preeprowadzet, posiada takze facaniki i epizody, Preepromaczenia,tgczniki i epizody oraz plan hermoni- ezny prayezyniaia sig do jasnego rozcztonkowania formy. Fuga powstala w XVII w. z takich form imi tiento, capriccio, canzona, réznigoych fozenia formaine fugi opi zowanym ok. polowy X\ w fudze waha sig od 2 do 6. Ni odeinki fugi, w ktérych pojawia sig 7% Formy polifonicane scisle — fugo uzyty jest kanon. Laczniki zas i epizody czasami w ogole nie korzyetalq Fuga moze byé utworem instruments modzielnym lub polaczonym z preludium, toccat dzqoym w skiad wigkszych utworéw — suity, sonaty, symfo Temat (dux, proposta) rozpoczyna fuge: wprowadzony jest jednoglosowo przez dowolnio wybrany gos. Powinien by¢ fatwo uchwytny i wykazywaé podatnosé na przeksztalcenia polifoniczne. Diatego powinien 2a jakiS charakterystyceny zwrot melodyczny tatwo styszalny w spl wicks gloséw. Dazenie do wprowadzenia takich zwrotéw doprowedzilo do powstania motywew czolowych, Ze wagledu na budowe teratu rozr6znlamy trzy jogo rodzele’ — trayezgsciowy — andamento, skladajacy sie z czota, ewolucl i kody, — diuczesciowy — soggotio, majacy czoFo i ewolucje lub czolo 1 kode, jednoczesciowy — attacca, posiadaigcy tylko czolo. Aytmika tematu mode byé jednorodna (zwykle w tematach jednoczescio- wych) lub zré2nicowana (w toematach dwu- i trzycz@éciowych). W budowie harmoniezné t6w fugi starano sig, by wykazywaly one jasna strukturg. Stad bardzo czesto juz w molywach czolowych wysle- uje zaakcentowanie stosunku kwartowo-kwintowego I do V stopnia skali gdzie w temacie w raslenle stosunku | Fuga Goby, b)L 1, Fuga Feb CLARET ya yore Sg SS peel Cit bene tbeeriter: waeer eetreee Ole ng:‘moypedhad ogozsy3m m gnj ‘omozeiopzey wUz: azsmez ‘eupal Ise|Wo}eU Apaly wAUUOZ Wep{uNdeUoY Z op Awew {yowenuzos yokzsxeIm 0 yoeGny m [ezoAuzez) “BAO MOSOIB AUZDAF nuepzey Apery “ouUelUs nyuezpemosdozid 140 m bfeGewodog fuzormAi fuou 9ezpewos ‘nyeway z orm AwAour fin 015829 oZpieg WAUJeUOlooWD eIZeIAI oBal 0 | MIONjN fauzo Insowjoupal 0 Kokfnpkoap “funoy nfomzor m suUAzo}odsm AuzeA BuMOU Teig ‘wo1ewin) Z elusez.oumg: cuozpemad Aeoy6 0} &S ,AyundeNUOY, ‘eyons ZejUno! bs ouBAosoys ‘yonumuxp owes 68g 11 (9 fous ery “11 (@ Yovey svoveduawN seq \!RE'S'T “BS BE ‘BBR) — ery SLABUGHOM Auuos 8 22 eM} Gn} AUN, femiow) 0 Yoxzodsuey m eIupepjop Es cuRZIEWOd DBIMZD yBWie} PuZo]UOUEY gunpjnus BU NPe|SZM Zeq YOAMOFOIA ‘odo afezpos emp ) 2 fauIOAMpO GNI Heys eUdoRS /\ sfoeLO} seu ouLM zpewadpo 1 “COLIN m SUZ 198 =I506 1 zpeuodpo oumoy6 \loeuo} wudos A po 81s BuAzoeZ ewer ApS ‘oIUpaIOdDO “oBemo\EMy MUNSOS atreisMod einpomods witulop aIsoj6 m lef aqverdeyshm “omuiny, mm Uukwo® 21806 m as 2 ewe} fp ewysdyseu ewer vay UEMOSOIS. Mmoso|S J&Z “neey6 oBouUL op ysodu ‘sewico) gpeywodpio~ ewe} fauzqUOULTeY AANPIAS po ef ‘yewuoy Aoelnyua sox6 04 W2paimadpo AsbzsAzseMo} Soj6 -uZ) “pyundenucy wiselkm oBe10n4 2 ‘Borg Azsjep eu jse[ AuoMeIseU Z0@I ‘nIuazoRUZ BOIS O62} wAuMoSop Mm PIUEZDYOYez epeISod |U Jewlo) AUBMONSUEYS ezIGoq “ouzoluowey ejuarsotupo feobinm -opnazor pytjewosyo equezpemordn zazid qnj yes eIUdoIS AL op eIud " BuBiUeUInisy Aad) BIO7 se es Male formy insrumentalne Fomy palfoniczne Ssle — fuga - 1. Das wohttemperierte Klavier J. S. Bacha maja dwa kontrapunkty stale). Temat w toku utworu wehodzi za kaédym razem w innym giosie i konce ‘eyoeg'S ‘f JolAepy suovedwe) amorogezonmp 16ny zou Auemepp ‘osdozid azsiep vinddy ym Seq) MUO} | 7 jfoUKP ‘unp-D “dup wouecperzsyezid wkuzos 24q fozin zu aquenoyeizsyn uu) @ 2 unp-3 ving 2010 wyoeG "Sf 121 10-9 | inp-z Gry ofg BBow wept -oyjod pypois euozpen Asoj6 24p6 ‘YoKzodsya. atuazio euo) m aquezpemaidezid ofnup iyo seq nu auewAzin ise 1004 1 Tauno yfoeudy m fort -0} m juipsez0 1s eukzoodzo1 ‘eluozpeMoideZ -01 any founoi6 oeuor op wor 2) 25020 ‘foumo}5 \foeua) yofuna4od o¥S) Jou fokinnpou 238 | foun soeuol m wbfeodsye — 290 ‘noagezohnn €0n @ (eqmozary 0 0p ep0%0o nes) avo be onto Uoupon zc 1 yb 2 von i Yannis once ose fn oH PRONG uanjounon rosouods loznp 2 Dloxnsuoy novels 930189 onel BBN noseg bueispod feiony foun eno A eu fonpen yeu bs eid “osu BUDE apo urioouoy m ends emoyeped 08 udors At 24 szaywan op Aznis wyoea ° “7 ouro ang nou¥bio du “ono. A ae n ood fi ezane ssrpencn "tng eo genie fcorecteu ctuoeayofee lupeseye eu | MOMin WOpUUPRO LEIS Ie BPOD ‘aera ’s | 2 mp-9 e8ng “du ‘mpd, BH 88 I eHouedweyyo seq Ban) — ofso5 SUPRUONO AO] 4b opyey Kueyhiods ‘wohulfoxun} yaysatupo Voe>HELHOY [=z juzab) wsAUZDIUOWreY WOPR|EZM PId mm oj8z9 ‘oBaulood ‘oBoulompod Uypkigny a8 6) “bin 0 tweBeigazid ks Apozide ‘efsarboxd sel wi npjundenuoy Semibnyeod az¥e} @Z0W J03KZodWON MOTEL egego M id Apapiotu 9049 ‘wuojod eIuerel2e njuaigelso| iz m “du a's Bzeak 09 ‘|UpOGOMS yaerequizo! yoAZs¥By 0 YDRIOWIN M feizpreg ayain Bs Apozida | pIUZET spoures bis eles ApozIdR feros8zofeu — Auoy sweyuufzorodse rwAU) sukuzrjounez — ewozpenesdezid Welez020! ehaeu euvou eWvezpumosdexsd orgie m Te seme aubmopnaee) fozse2s Bs Apozide I amend 20g enodbehin aw your fae “vORROMOISE? aa ep woreser © uepevo} yonuzo) a eyewear VoISESh oy a enondend yosupbozazsod fonnpow Boo juezbyuod sol noucddy WeuEPe servekreuloy areuorew vu BIS eablere1do eer zat Wu 81 UIORO “whulzanjoMs WoBeK 22 aony mquntewo} an mesa, = wien \wkuzarNhoes er ys ‘elnenisod Ano zoauor o1sbz0 ozprea URAL ee bar uoAIon) YB; UDO oF WS Apozids 1 PAIUZOE 1p m ofo1d0q, “(OMONUMY-ONOHENN PIFOIS fpypoig agsez AuozaUesBO afnypao eyvezpemord UIKUZOWUOUNEY WAPFUUAZ WAUTEA BS Sep wouspey ewezouoyer yovosion m wpedhzid cwsboe 758° nyewor Gorezoou “peyodpo peMosors jars ely JOuzONoL niuoideyski oft od | oz0uhp fod azoul Yeusal yoRuazpemosdozid YoRZslep wepuoreu aid whesmuold ™® AinBes z aindeishn efor repeynodpo 1yh29 ‘o6of soeusAn nyewey Bis eluauinefod apzey SIN ‘azpny m oso iol zu Azel [eod¢m Bs winelod yewer — aUeIAooreen sotony 18 NOSED ZH mozeyod [aIUL ofpcyshn — OulerUiOye — “e6ny eur moso/6 of ‘YBa MOZENOG YK aindexshin ‘yoesoi6 yoouskzsia ere BS eI nusay — ouyefduoy — azpemoxdazid afezpo! eobindbysau AUeUZO:ZOL “Oy ‘ylokzodsye BIS wher mower auezpenodazid ezenvarg "HORN yes yokuypBezo7s arn igs wunefod Yew yOALODY M “GN F2FBZ oh OF BS ‘pquazpemaidezid “oiupo) ypkuzouowe cazid ozsmuoid “@zpny m whut “Buje jaBUIRIR MeO} IDAMate forny instumentaine tormperierte Klavier J. S. Bacha. Oto kika przykladéw: pretudia 8-dur sklada sig z dwéch czgéci — plerwsza stanowi wlasciwe preludium (t. 1-24), druga jest divutematowa fuga (od t. 25) ~ Przygrywka choratowa Kompazytorzy epoki baroku dosé czesto postugiwali sie imitacja kanoni- czna w gtosach kontrapunktujacych lub w eksponowaniy melodii chora- fowoj. W wypadku, gdy choral choralowa, Rozbudowane preygrywki choralowe otrzymuja nazwe fantazji choratowej, Na gruncie toccaty czesci ski w twérezodel C. Sciowym, gdzie cz9s nie, @ na poczatku utworu, podobnie jak w toccacie figuracyine), pojawiaja sig zwarte akordy (np. u M. Rossiego). Toccatg wieloczesciowa najezerze] rozwing! D. Buxtehude, W toku utworu szeregowane sq czesci oyiny w postaci czwarty — fuga Inweneja Inwencjach maja zastosowani i, np. w trayglosowe} Inwencji contrapunkt, 87co ‘(Auuo) novoy eu fornsézofeu — {nj ‘exe6ny ‘nuouey foeysod w\ “du) ozo1pMjoUHO} ga} ik} ‘epesqo euemoo|uzo.2 | euooreWIZOIN [orzp. uelwz op a)s bleuAzakzid Ainpye; ume ZolUMoY “juz: iweypors ay ipdsm wdpemodpo,Kzsdyatuoke “PAu mgqUoLIO|O YsoR=AESm nsOD}EZ Z HYPOIS — OURDASAK Kulajoy op fezokmzez b18 Ezsoupo “MAUZOWUIKS nuEU jasézoleu Blewerzpiodsm — auzoweudp | euzaiBobe Auewz e ‘Auzowouuey ued apykunz ~2wo} 2 Bfoouem uEp wiabz¥IM WanxuUkZ SEZOMONA fin6y Az0 Kiakjous es suozpemosdi Yok laid po alpsfapo aymonyuo m uejwz yofuzemed op oBoupogoms wiepyufn bs nGaiq oBezoupesez Avo Auer auoist @ iz alu Auejwiz euoiuancm (azknn ‘yohuzouun ~ewuout YoAIopaN etsélutUd “du ‘fomoemue IS eqez078010n @ loupeiuewreuio ifoeuem momnby Z MxZBINZ NM “NHEWIOL pug zezid Bs auow fezpo: Ayefoads djs ew eyuas azyey SezoMNOM ‘yokuzofishuoj0y ueluz op emord Teuzoouney aloein6y Bu YOAMOpIOY Modnys oz “dy Muoureyuedwioye nfezpos Aueiwuz ‘pai fomel op lameid z ajuedeuoy sluaisowuezid — Aumpyey 1 najsolos eueuz © nypus} eiuemeaRide Aqosedg ‘eypais oBaupel ow) eIoAzn eu acbh -nzeysm Apepyfzid 9zejeuz oyster oz “Ye, bqos oz U0 EleHeizpiodsym, Toufloguom Auvidy Baqand 0 jou6] Souom 88 Jownnsuy Aanpye | yofuzofznu mowowele yooRskzsm op BIS ezsoupe louldonupm pyJUYo9) Pypo1g “95829 Oba! qn} yews) AfeO AueMmep -pod 1sal whulkoeuem wolvezeiqoazig “(du lamopny ‘famoredo pyxznw z ‘du) whuozodzodez ani wAuseym wioishuiod 24q ozow yeusel “lemons zoh24 qn| -natp) famosoryo epMopng o epykuz ‘eiGinjp \Aqzalu Arewo, bs suemosas sjuzemezig “AueMZ | AisKzulezid “Kyso1d ounopng fame m pkq uolulmod “wAulfowuen wouswz Auemeppad ofq Gow Aqe "yeuaL, (eUfA20UDM Aud) Baiqezid’D youley stuowuhs ‘reuos ‘hins syofuzaipyho mgsoMYN pepIS mA eaezpOYOM PUL) — “(essneng -y se do joyory uog du) AuzouoquAs yewieod “(oBenism ‘ejeyi "y B6n} | eHe0001 “du) Bje900) “(euNdoYD 4 2g ‘do asnacieg du) asneniag “(eeqnyss “s € 1U bb do midwosduy, du) nidwoud su) (euUEWNYES "y £1 “do ouzsuauuts Aonj:Z "du) epnyo “emoFe! coyp Bywiibxzid “du "ysemzeu YoruU) © YoBIOMN A er ‘efoeuem ‘yewo} eu efoeyem ‘wuofoeuem 2 yewo) ‘emzeU pod somyn A ‘owel gemad2jshn oZoW “aluRMOSOISEZ epjolezs BLL ‘wowezes .qoozid wAuzoeuz Bboin yoU!s. YOAIOD4 mh ‘oUZDAs{uapfELEYD efoeuEM Ze10 ;STuBU alu YOKZOIUGOpZ MOYPO:S niuem F oUjeUOWeUIO alowuEM g1UzOIKM eUzOW 1S PU Npa\Gzm az jueloeuEM Z YeUla) em euuoy yeIzsy A¥ezAlop Bazazsod mol "eis BueMoyeIZsyN op Rulkoeuemn BuyIe Zo} OUEMOSOS eISzz0 WA) M, \Geoessed ‘ouuoseys "emojeI049 ods Ss ABuWZO! m IAX | ‘eokznul M “MIAX PO Kulfaeuem wo} fomzory HIAX mM comozsimepy AOU ge2 atujg60z028, aiouni6 eu “du) eujeyo) equemosojsez 9am ozou eulkoeHEM exLYOaL, ‘eBauraquouey-ouz04pojeu naigazid exurgpo oBaumad gn oBezowupesez newer efsiom Eu “woqUEY -2m a As9py ‘oBauzof2nus mown yougpo ez0eUz0 eoeueN aluasas40 Elec ka) ‘Burojueuunigsuy AAO; 8107Mato formy instrumentaine Forma wariacyina moze rozwijaé sig = Jako temat z numerowanymi wariacjami, koleino po sobie nastepuia- ‘cymi, 2 ktérych kazda stanowi zamknigta caloSé zakoriczona kadencja, —w spos6b ciagly — poszczegélne wariacje przechodza bezposrednio jedna w druga, tak, 20 niekiedy trudno uchwycic, gdzie koriczy sig jedna a zaczyna nastgpna (gi6wnie warlacyine forrny ostinatowe}. Poszazegéine wariacje zestawiane sq na zasadzie kontrastu. Czasami ma migjsco kumulowanie kilky w jedna wyrazowa i strukturaing, calos — ponstaja wowozas tz. gi W kolejnych wai komplika jest sazona bywa w olementy po ‘ozesto ted przybie przez Beethovena W XIX w. ustalit sie zapoczatkowany trodukcja, szereg Wariadie ‘dstinatowe Ostinato to stata formula meloryimiczna lub harmoniczna powtarzaiaca sig to stanowi podstawe konstrukeyina sp! walezacych do. wat — 2 refrenu powstalo ostinato. Chaconne — metrum tréjd Ine, szybkie tempo. Passacagia — metrum trdjdzielne, choé spotykane jest tez metrum ‘tempo umiarkowane Formy te doSé szybko przedostaty sig do Wioch (zastosowane w kan- tatach | operze, w utw do. Franc (2wiaszeza do baletu | opery) | do chaconny i passac: Ostinatowe formy wariacyine polegalq przede wszystkim na ‘dorabianiu kontrapunktéw do stale powtarzanego tematu, Ktéry najez@sciej umicsz- 0 {eam Watlacie ostinatowe ‘zony jest w basie, tzw. basso ostinato (cho¢ moze byé przenoszony do innych gloséw). W niektorych chaconnach | passacagliach (zwlaszcza tych © wigkszych rozmiarach) temat moze ulegaé modyfikacjom rytmi- fo moze zaniknaé jako realny glos J. S. Bacha, gdzie w za- ). Tomat ostinatowy moze byé eksponowany najpienw jako pojedynczy gios lub wprowadzony od razu z innymi glosami w figuracig (np. w Passaca: koriczeniu staje sig jednym z tematow podwof Poszezegéine opracowania tematu ostinatowego nazywala sie partitami (poigcie ,partita’ w innym znaczeniu > rozdz. ,Suite’, s. 94), poczawszy ‘od pierwszego opracowania, W towych kompozytorzy stosug na szoroka skalg érodki diug zasady rozwoju ruchu ie taczone w grupy. Widaé w nich od tematu, wzglgdnie od pierwszaj lub plerwszej pattity. Podobne tendencje a6 -posouzos 0 “(cy Apiel6e6 owes ‘Auened owes du) ndfy oBowes Ba mooye of 02 270u 9fzopeINS ny}fo lOgoHoUpe! Q “eujeUEY el a1uganod Bfeyerzp e904 ‘suzciBobe | suzoIURArouzoKnew psoMOsEM @ oBamoqun} Biysuammaniod Bnpom ouozojn} gz “do epnjaid pz Budo “s Aza (oBauzofyewioiyo nd&isod BnypaK eUozO}n joeg “Sf “du Bry 1 snp mweishs Brjpem ve ‘obeujepow nuieishs yokobzpayom agiom hut feujeu soyloupal m oge BS @UZDOpIA B1OD{ ‘DUIEUO} SO~OSEM O pio M adbinypkziod yUUAZD “eIUEMOPHEN OBezsfalUpoqoMs Yo! Awelazid |9I0% 7 yofuemozgeisn YoepepIN wm & "ApEseZ ‘Bluemoypbeziod op eluez’p YyoMupogoms YoepepIN Mm DepY -ufid sef jwefezpos uKuolUaIUAM Azpau eaquEsB 7 ‘g9E14pod AzOIEN ‘euozo|u2i60 1s9/ 95° fun “wAuzo\Go6e ‘whujeuoy “wAuzoiunAs-ouzaApojau Wapdj6zM pod elu -wolezm ais bfewjadnan £ddisn eugGezazsod — ouemoziigeysn ApEn @ “mo.omyn yoKuzolBojeue ‘ani yofUzO! |OS0R feuJoMop aqauMNe|saz aUZN| — aupgoms PEPIN @ spyfo sfezpor Mp BS 1ogbz0 [eodm JomEU “GZ OP Z PO L{nuulaqo aUZaIPIAo AlomIN jupfoeuem z yeula} — Wap4o 1S9f 9100}81 mM BIOs Mm eUIES BITHY "BU ieuojyom pifo 02} za01do “Kuzop4fo pepin ezod Bis njvesophi “ozi@yos “du of ‘oul ‘npydo yoeule! a 81S Bfel\az01 alupobop alUIoBazazs "eMojeuos eULo} | opUaI ‘dU “AwHO} eOD|aIN “BBIeP foUZIUOPa}YOIE fodoouoy fozey9Im yoeUTEL m HIUEpEZ ouD|sa.40 wufdbewjads 1wieAKUBO ‘ofiaf as eles npyfo iA Z09) “(amowesOo1d | euzohiy Aiomyn ‘afoouem “epuos ‘1Onj ‘eipnioid “ezisyas ‘ozsieu ‘60 yewzpowres gotus! BEous Alo} ‘MQLOMIN aIqaIS NOgo elUoMEIseZ ZozId Ble\smod UZDIPIAD AULLOS 1 72 INIVINANNALSNI AWAOd INZOIDIAD. erto6 wu 2 augdsn fuewowndsy wee (91806 obazauépbed op! nus azpencatn {oup ayBovessay eemyerng g(a aa fou ayEenesse, oeR's T £9 punk! ‘BuO IUSUITISLT AAO} BOHNoyidcane fomy insumentaine hosel zasada Kontrastu przejawiajgca sig np. w suicie barokowej (2o- stawienie taticdw: allemande, courante, sarabanda, gigue) czy w stepatwie 2rSanicowanych agogicznie czesci sonaly, Koncertu, symf .dnolicenia, zespolenia cykly stesowano najrozmaitsze Srodki -zury migdzy ustepami, powigzanie melodyczne cz@éci, ‘a eykliozna zbliza sie do jednou- irudna do uchwycenia. teriat — znajdujemy w nich niomal wszystkie rodzaje utworw instru: mentalnych. Wyrézniamy nastgpujgce formy eykliczne: © suita — dia téro) punktom wyjscia byla muzyka taneczna (sprzyjalacy cokres — barok), © sonata — dla Kore] typowe sa 216: ia agogiczne (sprzvieiacy ‘okies to Kasycyzm; odtigd sonata zwiazana jest z tw. forma sonatowa) sonata moze byé Komponowana na rézne obsady (solowa, Kameralna 2na). decydujace 0 jei specyficznych wlaschwosciach, serenada, kasacja — na uksziattowanie ma wplywv uéyt kowy charakter | pogodny wyraz. © Koncert — 0 wiadciwosciach budowy decyduje spacjalny rodzaj tech- niki, polegalacy na wspélzawodniczeniu jecnego lub Kiku instrumentow solowyeh 2 orkiestra. Te rodzaje form cyklicanych wystepuia albo w postaci cays tbo mieszane} jstarszq forma oykliczna, Termin suite w jezyku francuskim o7- fastepsiwo"; stosowane sq tez inne nazwy: partita, ordre. Zalaz- kiem suity bylo zestawienie dwéch taricéw rznigcych sig pod wzgiedem cech metroryimicznych | agogicznych. Plerwszy taniec mial zwykle po- woine tempo i takt parzysty, drugi — tempo szybkio i takt nieparzysty. Tarice te nosily rd2ne nazwy w Zaleznosci od kraju, np. chodzony-a nlony (Polska), pawana-gagiia shy). Okresem najbujnie/szego rozkwitu suity by! barok. Okolo wry XVIL_w. utrwalit sig schemat sully i objat cztery tarice ghowne: lemande-courante-sarabanda—gigue. Szkielet ten még! byé rozszerzany 6 intermezza tanecene (parzyste | nieparzyste), intermezza nietaneczne, specjaine ozesci wstepne i Koricowe. W okresie Klasycyzmu w migjsce ‘Suity Darokowe} pojawiy sig divartimento | serenada (~ rozdz. ,Sere da, divertimento, kasacja’, s. 131). W XIX w. suita odrodzita sig, ale w odmiennym ksztalcie. 94 Suita barokowa — pocstawowe usteny Suita barokowa Suita barokowa odzwierciedia typowe dia tego okrest procesy we, oBjawiajace sig we wzajemnym oddziatywaniu i przenikaniu form (np. sonata, wariacje, konoerty). W rozwoju suity zauwazalne byly dwie tendencje: — dagonie do stabilizacii ukladu, — rozludrienie weglednie swoboda w traklowaniu formy. oznoradnosé | bogactwo twérezosci suitowe] uttudniaja uporeadkowanie matorialu. Nawet termin suita mial kika znaczert; oznaczat — cykd taricéw ulozony wedlug pewnych zasad, — zbidr taricéw tego samego rodzaju, — zbidr innych utworéw, np. sonal, — cykl skladajacy sie z ozesci tanecznych i nistanecznych, — pojedynezy utwar w ramach cyklu. W rozwoju suity odegr iacyjny, francuscy ~~ zest Kérzy w pierwazych dzies pozytorow wloskich, pi uklad cyklicany. W sui | czgste tracily swe pierwotne cechy. Wiele z taricow praktyczne i rozwijafo sig tylko w ramach suity. W okresie baroku tatice, jak menuet, gawot, anglaise byly zaréwno utytkowe, jak i styl zowane, “Foastawowe ustepy taniee silemande | courte | sarbando gigve | pocnedzanie| eiamietic [anche | sparen | engi ria szybhie: ert aes Stel ea | ‘emia wloska saybtle , wait 4G ott tarmng LR |B Loe ome pee!“& ‘oue amp Efezpemosdin Aeso\kzoduioy ZeIOU ‘AueweWO oUz} mM euOZITEdoEZ Apa | YoU sjomod m Zpkg “Yorduey YoNOKZS ® Zpkq euBULAZIN “OUje}UOUM Ayoeo alnzeyfin B “ropierero umelds exes atoins m — eue ar Jezajeu yokuzoounjou mozzauu I) JAuyeDIOX Z AyDso ueoys exo p191N euiodsm seupal kinzexfin ezzou0) sey fumed z dis bzbim Ogle suey) rosiudsamep)) Bio\fzodwioy, ofeuzoGoBe 1 oBuzsiunfrosiew njses)u0% olgpesez eu bs ouelmejssz emouns 2ouBL "(eMUO}-DuO} PI=IeIed orUyeNt jesed~ey.v0} olujemueme) ML aEUIEYIs o BMo!Dsdz9 vujeniveme) efor et asco ae ‘enousun| —anaies | ang | ody 9%, ausepexaod ‘onfi6e bpurgeses Azponu fologbzofou Aewodbishi fomoyareq Ans orshzied ouzoaue} ezzowsayu} ezzoUUayL| ‘elerpor ego | opuoweye zen a ‘auzenos Kaeo wan | ion ygoo ous "eames ‘ney | ‘oradue | onsvedany | auamoused zovojed | paplssed ‘stduioy | oueues | sou arskziedew auzoeue) ezzouneiuy rr “BUPSBLDjBL | BURIED) OTBLUB]LS — DMOXOOG DIE BuO HUSUTIIRE Mao) BUPACrkicene formy instumentaine @ ‘rondo — stosowane w suicie gléwnie przez kiawesynistow francuskich, czgsto taozy sig 2 zalozeniami programowymi. Stad ustepy bedace rondem maja jednoozesnie tytuly programowe (nawet tarice u klawe- ‘eynistéw francuskich maja ezesto tytuly programowe, np. Wiairaki, Za- kochany siowik, Czarodziejka). © burleska, kaprys, arlequinade, scherzo — naziwy te wskazuja na ogélny ccharakter utworu, _Ustepy wstepne — Naleza do nich: © proludium — (> rozdz. ,Swobodne formy polifoniczne", s. 85), @ fantazja — jest to zazwyczaj utwér figuracyiny i opiera sig na zasadzie ‘ewolucyjnego ksziatiowania, © uwertura — stosowana w suicie nalezy 2wykle do typu uwertury trancu- skis} 0 budowie trzyezesciowe): wolna-szybka (fugowana)—wolna; czesci skrajne zerykia w metrum parzystym, Srodkowa w nieparzystym; proporcja rozmiaréw migdzy czeéciami nie zawsze jest zachowana, zwiaszcza ostal- nia czg8¢ ogranicza sig do rol epllogu, rodzaju kody, © sinfonia — wykazuje czasami pokrewieristwo z uwertura francuska; bywajg tez sinfonio 0 doss swobodne} budowie, © toccata — czgsto trayczesciowa, czescl skrajne akordowo-tiguracyjne, c2@éé Srodkowa — polifoniczna ( rozdz, ,Swobodne formy polifoni- cane’, s. 87). TWstepy Kercowe Naleza do nich: ® chaconne — stosowana albo po gigue, albo zamiast gigui @ passacaglia — wystapujo zwykle po gigue (~ rozdz. .Watiacje rnatowe", §. 90), © fuga, @ temat 2 wariac} ustepy 0 nazwie tempa tub tI Przebieg cykiu W_ wigkszosoi preypadkéw kompozyt: schematu suily: allemanda-courant dynie migdzy sarabandg a gigue dego czy J. Pachelbela, w wigkszoscl rzymaia sig podstawowego mezz6w nie postadai, isineja 98 Lk “Suga romantyczna i sua w XX w. Jednak suity z uktadem cyklicznym znacznie rozbudowanym przez wipro- wadzenie na poczatku | na koricu specjalnych ustepow, Do charakterystycznych vech suity barokowe| nalezy stosowanie cwoch tario6w tego samego rodzaju. Wtedy drugi tanec jest zazwyoza) waria- cyinym opracowaniem pierwszego (np. w | Particle h-moll na skrzypce solo J. S, Bacha wszystkie tarice maja wariacyine opracowanie w po- staci double: Allemande, Double, Courante, Double, Sarabande, Double, Bourrée, Double), Dowolnos6 ukiadu suitowego widaé min. w: © iioSci ceeéci — u Klawesynistéw francuskich lczba ustepdw nieraz preokracza 20, © pominigciu KStegos 2 glownych ustepéw, © wsiawieniv intermezza w innym miejscu rié migdzy sarabanda a gigue, © innym zakoriczeniu niz gigue lub specjainy ustep koricowy (np. ca priccio, Wewnatrz cyklu spotkaé mozna czasami uklad trzyozesciowy, widoczny np. w takich nastepstwach: menuet I-menuet ll-menuet J; gawot-mu- setle-gawol. Niekiedy czgsci suity moga byé por przyczynia sig to do integral formy i s2czegélnie charakterystyczne bylo dla poczatkowega okresu rozwoju sully, Kiéra wéwozas nalazala do kategorii form wariacyinych. W pééniejszym okrosie zjawisko to spoty- kamy (np. VI Partita e-molt J. S. Bacha). Czes 5q na zasadzie Kontrastu metryczno-rytmicznego i agogi atomiast \spdlna tonacja, wykorzystanie ewclucyjne) zasady kszlattowania T budowa dauczesciowa. Suite: romantyczna i suita w XX w. W romantyzmie poczatkowo nawiqzywano do dawne| suily, pézniej forma ta nie wykazuje konsekwentne) budowy. Pojawiaia sig nowe tarice: wale, tepy nalezace do liryki instumentalnej, Kompozytorzy srodkami charakterystycznymi dia swego czasu: stosuja budowe okresowa, fakture homofoniczna, W suitach matych rozmiarow widaé prosisze érodkl techniczne, w sultach © wigkszych rozmiarach zaznacza sig wplyw sonaly, syefor symfonicznego, nawet koncertu. Powstaje specjalny typ suily — suita symfoniczna. Niektore suily wykazuja ogromng 2wariosé, kiéra wynika 2 treéci pozamuzycznej, co wskazuje z kolei na wplyw poematu symfoni- cznego. Przykladem moze byé Szecherezada M. Rimskiogo-Korsakowa °Lot ‘onfi6 “du ‘eowey oBouemozifis eziepjerey © 9210) fouemoBny qnj foulfowpun — fanatzs @ oye, OSaueMezlA\s eZl9}4ese49 0 ‘famopioye — [SUI @ ‘Youemobny — lorates @ “foulhoeyua) — foujom @ vos8z0 pow YoRMoJOs | YaAAK “Ain “e209 “y ‘yeroIMeIspazid AmoyO29 feuzosepjpazid Syeuos nfomzo) wopipo1s0 2" X FAX stojezid eN, ore “aud loF820 stipe OuaIMEIEM PSBz way a gB2 eMoyPoIs 98bz: an Aq auferys Ac2sr ‘au omoyiezood eseiy9 ep eeUOS os20 1950I| foUoIsasyo e18195 Ye! ‘pyns az eureszo) aquzokpjesd —~ (exS!Omp} e1eWeO EP eYeUS — ‘euzafeepipezid BIeuos Bmse4m — (euja950y) esaIyo Ep EEUOS — yeuos elezpos Bmp BIS AIDIEIZSYAM YOBZSOIM BM MAX M. (onujuo9 osseq ezues) xg zaq Amojos wewnsysu! vepel eu Arcus pez! '('0'q + eodkzinys) emoodéziys ejeuos za) ¥iKq euelmesdn yemazad) Auourusul 2 eU BMOLN eyeUOS nioj0s oloeuos vosfow eydbyen mm HIAK X Yelm feo zezid EENOUMUOP EMOL nyjezood eu ovordop ‘oq + amojos Auownsul g BU OMMEND e eIEUES 79) BEWNIS) — org + Amojos qwaunusu) | — (enp 2) Bmojos dyeuos — “(uXsemep, Azo Buin) “du “Auzoqouney quewnns uy | eque6 vp Bjou. "du ‘Kuzofpojau ywewnssul zezid PUeMOZIIES! ‘oBeuzomowey nBaigozid wosidez wikmaxysa 2 Nseq elu 1A20 “ONLD -uoo o8geq) “24 + eMoos Awawnusuy z — (en B) MoM BeUOS — ‘ys BIUZp IAM apesge eu npaj6zm 22m IIAX BUNOIOd | AA M® HAX 48 BuO BIS eIBUIAZOH BMoyOING BiDUOS vezsmou | euzokIeW -01 ‘euzoksep, "emoyo1eg “AeUOs modAy XID} SIS oHD}EIZSAAM nfonzo 1 AA YOO} Yor sIUATSlOIUWIZ | MOxUIOPO Mo: wuozsxaimz ood Seu Wesez Z “MoyUIOO YORLIOBezozs0d njsesUoy epeseZ | BIOgOm ‘BaoqOIDg ofoUOS be oot ‘ouvouriag y fovaree2Bu £829 1964 zon wana UoN AUK OH oUNEpES — yoy oyulppoojsim 81s eeMOYDaD eUOZURD “feujEUAWUISUY pyKEMW YUNA eu uosueys faujeyorm loumep wualsauazd z layejsmod Auuso) 2 -U2) 'Kuoz ues 7 BIS ejuIAZO1 — Buzaip4fo euslo} eujejUaWiNNSU Oye — PIeUOS ‘m8 WAX MABZOOd BU Lm IA o¥MOJod ym Znf ids" — a2) ‘gu0myn op aj050 maid ea aI 18 OBapfsow Po repoysod BMZEN, yeu Augower zsreyy ‘eng ‘27em4 ‘eboynpanu) 203870 105 ajoiz Buns wzomoyesozg “q dU "MOU | BDAEL © ‘mojeteq ‘moIeWEID 09 kenus 2 Ayns es euozions yepen dwer Avzeu m atzakyAm ks svoznedoez {Ayns Adbysn Aponjn oupe!ourny "eMoysouDy ‘aura ophs Ans 2a AUEYAL -ods fezsmou aok2ntu fi yohuzsauNoISeUIBHORD mODUE wposed 01 19P doen ‘enod ‘27emA “zs1eyy ‘BuzaUojuuts &1jSepy0 BeW BU a:INg WDM -eng ‘| ‘feuzofquewos Auns op oxy) Wizenreu AzsoyKzoduiny, “(ownBey ‘uorseg fuuuays ‘zaveyy “eIOPUI ‘A Z2z64 etamMs m “du) ezEMOU eoUe as Wlomelod sez foiGrup 2 “(pextesseg “leorzersy opemg] aur7 ap 1910 yanuay ‘apne ‘anbsewebieq eung ofeAssngeq ‘2 “du) lemoxoseq Ayns op sjuewézeyneu gepun Auons leupel Z ‘wopng AaKy ezsyeuizosfou ainzeyin | uno) busemdod ozpred &1S BRIS eIS fazswoU oKzML AA B\Kq euozsoUpe 708) ‘oBaUjeUL “gezobungo" — ezeuons ‘a1eU0s yoko Ges z Bs suozojn oBaIuosng ‘4 JopuENL | EIOZIE “=D ENUEL Jeag euesq|'H nyewesp op Ans elmp eGeup “3 “du ‘iedo 1 op piA2ns 2 auoziom) fuyns Awerfiods fowzod 1 nuszhuewo! eis 0 M\“OBapisSiosnW “Wy Asejshm Z HyzeIqO few Bfodeauor BugOPOd zs1au Azayoy e “wmypnyeid eukzv0dz01 950}@ “yoedbisn Blewmelod , y-o-so-2 vidinzD — ds “(euuednog n yal) aovjsod oobinzhrapyereys Addysn "mQOMIN GOKUZN] LUIBIOIGZ KPeDaIU BleAKG AYNs NUIZAIUEWIO! aise:40 1p, ‘emojojeq byAznu bysuoysop BIS jeIS Uer soNYN nwezo yeizp “Bleu RujpBezozs n} eMAiGpo yoeosfaN nia m UNE — ‘BuyOqUBLMINy Ano; UESCykdiczne fomy instrumentaine Nastepcy Corellego, jak i on sam, modyfikowall ten schemat ograniczajac ilosé czeSci do 3 lub poszerzajac do 5, 6, 7, a nawet 8. CzeSci okresiano nazwami temp. W momencie najbujniejszego rozkwitu sonaly staroklasyczne| mies sig ze soba obycwa jej typy (da chiesa i da camera). Totex niektére Ustepy suity wystepuia prawie regulamie w sonacie, zmtaszcza gigue Jako ustep koricowy | sarabanda jako powolny ustep srodkowy. Niektorzy kompozytorzy wprowadzaja, na wzér suity, na poozatku preludium. Mimo tego przenikania réznych elementow do obu typow sonat, istnialy pewne cechy przynalezne tylko sonacie da chiesa. Je} cecha bylo wykorzystanie techniki fugowanej w drugim ustgpic szybkim. Technika tugowana prza- rikala czasami do innych ustepéw, np. allemande, Ktéra wystepulac W suicie nie wykazywala zastosowania tech Sonata B-dur op. 2 Kompozytorzy post korespondencja_m« motywicznaga zmu, a forma rozwija sig fazami, NiektSre od Ja tendencje do budowy okrosowe), Poszcze sa pod wzglgdem agogicznym, rytmicz’ wolne maja charakter powazny, szyokle — pogodny. Niekiedy spotykamy sonaly programowe badz Wana zdobycza kompozytoréw baroku bylo wyksztatcenie sonaty Kla- wesynows). Powstala ona przez przeniesienie sonaty skrzypcowe) na swnymi przedstawicielami pSznej sonaty przed klasycznej byl: A. Corelli, G. Torell, T. Vitali, T. Albinoni, A. Caldara, P. Locatelli we Wioszech, F Couperin, J-M. Leclair we Francli, J. Kuhnau, J. 8. Bach, G. F. Handel w Niemezech Na przeiomie baroku | klasycyzmu spotykamy utwory jadnoustenowe — essercizi, nazwane pééniej sonatami, Glownym kompozytorem tego typ Lutwordw byt Domenico Scarlatti. Wewngtranie utwory te sq dwuczgscio~ we, ale zauwazyé tam mozna pewne proby zerwania z jednotematycz~ noscia, tak Ze zaczyna wyodrebniaé sig drugi temat, Essorcizi D. Sca lattiego stanowia wazne ogniwo miedzy sonata staroklasyczna a Klasy- cng, preyezynily sig zwlaszcza do krystalizacii wspélezyrinikéw formy sonatowe|. Podobne sonaty pisall J. Kuhnau 1 C. Ph. E. Bach 102 Sonata kasyezna — forma sonclows Sonata kiasyezna Zajmuje czolowe miejsce wsr6d form oyklicznych. Obejmuje swym 2a- Siggiem muzykg klasyczna, romantyczng i nowsza. Wystepule na gruncie kameralng} i orkiestrow imujac w zaleznosci od ‘ane nazwy: sonata na fortepian, na skrzypce ‘symfonia, Wykazuje pewien staly ukiad: apa ortepian, trio, kwartet, — | czest: Allegro — forma sonatows, = 1k ezesé: Adagio (lub inne wolne tempo) — 0 r6znej budowie (np. forma ABA lub warlacyina), — ilk c2aéé: Menuot w tempie umiatkowanym, od czasow Beethovena — Scherzo, = WV cxgsé: ‘w formie ronda), 2 reguly w t ‘awiqzane) 7 sonata Klasyozna nalezy rozroznié nastepu- inale — 0 réznyrn uksztaltowaniu formalnym (najoz@scie| ‘ple szybkim lub bardzo. szybkim. rratowe] jako ngjczesch ustepu Forma sonatowa — budowa pojedynczego utworu lub jakiegos us tutworu cyklicznego, Klére istola jest duallam temalyozny { technika prze- tworzeniawa (praca tematyczna) é utworu utreymana w formie sonatowe} i szybkim tempie; u wilu autordw allegro sonatowe jest synonimem f sonatowej, co nie jest écisle, gdye forma sonatowa — w przeciwier fo allegra conatoviego — stanowié moze lakze podstawe utworow w wol raych tempach, Forma sonatowa ywego napisany jest w tzw. fej dokonata sie w I! poto loscy wyksztaictli allegro nowych — przejat to Mozart; w ‘sty dynamiczne. Wa2ng role zymale Niemal z reguly sonatowe oparte na temaiat szkole mannheimskie] wprowadzono kon ‘odegrala te technika koncertowania (: forma sonatowa w worezosel Haydna sonatowej utrzymala sig do korica XVll ‘a Fepetyojach: po ekspozycii | po preetworzeniu z repryza. Pod Koniec 103sol peseasi pena ¢iy 289409 0419 ‘ono Aseuop an fae op awaiotn 0 yohuoetonem “ypimavourey weueepd upline wis) Kuczts -stun mew Apart olla evcpice sume Guenouroa 0 MmopxzcUpe UHL 85 60 2-9 eju0g uenoyseg ven 99 Bend SSS a 3, [te 2 é ST fe Set ae Sa = Lue ap Pees aid (resid m exeseiz) woeiesog wpluaroecs wu tl a 2 do pry enue ovcuyseg ues) ¥9 pend ‘eyjupezidod eouni6 eu znf wes -220 ‘wopjtuddjseu © wonjupezidod Aepbuu “du “euzoopim ozpieq 9fq ‘Bow sewer m mozes/m AiseOY, “dy buléowinby ByxpOIOW Z appial Ayewiar ‘oofpojou fomous|Kiuey 0 euzofuy Ayewlo} “DyURAs fosoysKzeuds BIZ WALBuUBEISo “eziapyeeYO WAUZO!BIOUe “wk zoMOUE;S © AVCLLO} ‘010 ‘Daa}ou0s BuLsG} — BUZBAGOHY OOUOS Alas vo awemsjow quikzoukpal yorodo oBoUMO;ZSUNY op Ze “eluRMOYeIZsy OBaUlfonjome Bpes idod ‘fowosalyo Amopna leysoid po -onjeiouzor ¥s YouTOAyeWLE) pluemoyeyzey fosomjzou wetez (feuzawuewos aokznu m 0}Sb29 ms eluiko{6) BuzaAyewal wdnaG z euaruAz op Aureus ‘nep|EE4O izpowes BleleIqeU nyewsr 9S829 eujpBazazsod yazap “yoAulAon| uapUE) WAZEIAM Sal NIEUIA' {eZPO! PBL "UOKZoMEUOHKM MOXDOS niuemovien uupeyKodpo zd [euzouowey Anpinys [su Azojpod eu yokoeinddishm YoemAow yaKuzn eu sedo Alwar ‘emosenyo Emapng z oBeujodsm ou Biew elu Awe, ApeneIN squzoky m sizpayoezid ojupessodzeq zo) ez0U ‘Avemopsoopz gosods m bis Azouoy ozsmez elu YeUleL, bp emodk, Bs AeWio] emoosdz00101M, +B} 0 mou Anoy BUZK aindaysém zeiolu nyewia aimopng elnzeyAm ‘Auemopnqzos foziezs wresez9 “Jomos: ‘yp aModAy pfulspo BU nyeZpod op BosoUUOPIS oz ZeI0 EXWWIAL EISIZ weak 2 fezokmzez ‘lez: ewezayeumem T1uZ0 jeyo 0 eioslozid fezpor sez sfooucy m yS0l AuEUAZAN AUIROYB YEO, ‘weddism WAujomod jsef Auazpezidod | ewe} wesezy Bode 1X20 “oluezouoyer — “humeysmyoozid yeusat yAz9 ‘| ewe) — \ myewia} op >guzo%) — ‘fumoy6 1Az0 "| yew) — ‘ais Blepeyis Bfozodsyo EN *zhidor | slueziompezid “Dlokzodsyo cemuo Az} wu ais epedzo: (/emoursdoyoy Kyeuos yoepepiAzid eu ajeizpzor WA, M eUe|MeIO) BIOJeUOS BLIC -whuzofyeusy ens -zyrenp "mz, m djs Koblemelezid ‘Auzofyeway yseIUOY elndeyshm [euz0As -2p{ e192U0S A O} "moYUIDPO eIUEMOBalBzs azpeseZ BU ZPeq oBaUZOAD -ojeu myjem oBeumed niuelimzo: eu ByeB9jod eo, Yo! v ‘oBeuzoymAjouL nyeueyeus osoyjoupe! Ajemtzeyin famoxo1eq Kteuos Adzysn APB sezopod -M XIX M BpeseZ as ofeI5 09 ‘Yohiadas (aiGrup ezy21 aluEhWod jemonlezoodez uancyjens “foftodes tzsmiold geijuiod o¥bz082 “Mm IIIAX ‘BUD HOBLANSU Fao} BHEEIPADSonata Kesyeana — forme sonatowa oo (pea: i nme i #e% HE Bese pare uF ae rn he ete wen mac a a me "da etaseg a, Rerotha peel a ree Zi ger raly ” ans rn Ses Es Eee eo £ £ & eH SS ee GS Te STF — E ole |e PSS £0 fohecthaisal 20 aoieeid" quajpene Wezpencuin | yuesbr nya, z rubs (122 5 “Le6L ie soe) pu artoouner hay peng kes oy tpt om ey = Soe SeaecereeeEeeeeeeaEaE Se (etues geneween tle oe ; SS 39) ae F Lo ‘izneand fu AS Hawad inp Ieeve op lsknrpou: ‘ulicerty apn od suwinaogteranp) whayowjod woron fob suzy 1 Kean yew, em 2 do mg suas anowaoq UeA"| OL peg ‘Bmoou08 BUlio} — BLESISOH O}BUOS ny ais AureyAjodg eBtus ueleWZoY °9z kg Zo “KueyeUIs} 4 ms jakuemopnqzos 1SeyA gepelsod obinddysh Be ae 5 a fp 8 = SS SS eae = Weesgjiesd ee ‘BujorUBLuTi AUnO; BUENASCykicane fommy instrumentaine Prayad 71, L van Beatioven Sonat Ger op. 4a 2. “Toma ear, iéey vprowaza sowy mater maticmy,jdhcty wrezeno, ea. Sonata klasyezna — forma sonatowa Pad veto Sina Etec 1 02 Na ogét jedinak w conatach linanty; w molowych — w pa- lurowe|. Oczywiscie zachodza tez inne, bardzie} skompli- hamoniczna, reslaniu kontrastéw w ekspo: 2 braé pod uwage taczrik, ee oteeeeomtl przeciwsiay kkowi, a nie tematowi | noeu | zu eee s Fre 3 ; pre ews a Pei La) ieee oe ie lanier as 7 foleuedan saxo} awcsaop owcpng 0 swede — Kursus) wzFENG fu ep aod suka duan “DIE AW NOE RIEUOS VEZOR YM EL ROMA ‘BURHUBLUPLR Fun} BUROIADCykicane formy instumentane: DSSS eas m4cere 1 ews op i tue pach youn 2am op wiv wavaueundung® Z bap yu emeNarn ae 2 ae es | | (Gp axjernpe Suonoourar ‘hitoemnBy seu Kou ot Arua yeunpe Anorucpooen Gores Baie? i “eh do ews naves Uovcyog Leh 61 emked "EAGIOUEF BUA} — BUEDASHY O/OURS | SUDIUBLUTSU Ao) Bue DIASy SELES. ykeane fomy insrumenteine Sonata Kasyczna ~ forma senotowe ProWat 6. LvanBueinen Serta Feo 1 or Praia 81. van Bacar Sorta eo op. 10 #7 ‘ais np ea ere wf ony my Proewocni avis 9 xis ea aya per woven roy mal eet soe 2 at a of. 4 —y— = SSS SIs SS * + f rt, rd Daten Be ee aS | : pst ja Sa 7 oo = = ak ee ee Gite ER sk dopdctepsee op: ¢ at preaae ses tree Stee, = 7 7 rf Fath Sei : Z irs gig a rey coe z ee eee tie _— sia iit edshe bie feel f= == f y ae = pes z See “5 Gere Pitas | Se piphelictetrtigtrtttistel abet eS gee I aaa Pe | as = = ones g : a8 | poczatkowym preebiegu ukazuie sig bez ziian, w dalszym jednak ee ee pg a | Vanio ulega skompaniamert. Po- SS SS a F om eet pete oe 2a 2 ae > oe s - i$ fp} ess _| =e \ fe 2 ofp ey of ees pojawia sig see eases 2 tomate. pipe | ge | =f be f= ee 1m formy sonalo- £ ft + fie fe geese pagal Casella state tae seen et zych fragmentow formy, = mp A SF — tgczace oba wy29j opisane rodzaie. co Czasami koda rozszerzona bywa do pokadnych rozmiardw, a zawarle Ww nie] tematy poddawane sq na nowo zabiegom przetworzeniowym, tak 18 9L oBamomerspod oye elueziowod aluersizoykm | fomosa1yo e¢wopng eu ly ond I elapéoap nyeuy, a1dAt © oH) eupfey “psn Areuos 2 ef in ajsoxd ‘omoyunsoys ef afnyooo — yodeowuszdidpo yoeuoieuz o appre! ATEUH @ nyeuy KAA) emp AweIUZOIARA “UHD4 -afzs ajduuay m apjimz ysaf euewikziin ofamoreuOS npyfa 95829 ERNEISO yeu GOH unp-s3 ceupkeH “f yoeieuos m “du jonuow) wAMoyielim wopysumelz 3s januau oBamoyeu0s H byjuyoe} “du ‘nzie4os ‘sumoyzsuny Ietzpieq fue 190 yakujoBezozsod kmopng kmosaiya z ajoewayos wAmo}os8z—0 ASO BuzoA\sKiopjeleyo Z unjgAzs aquemoyseiun aidwo, m Sef AUBWIAZI “eUJeULIO} apeeln ozsIs oud JoBo eu eur ‘ozIay98 Gnj Jenuew ‘oBamolUOS npixo ddysn yoaziL (everomeog uen 9, 4u 4¢ *do.mp-9 Ayeuog Zz os0/2eI5 ejuepuy “du) eMopuo! AoE © suphEH T SEMAX “GOH Jnp-9 Aeuog Z c1Bepy “du) a1uihonjone euelatzor ‘oBemoyoreq ndAy ew) emosézonmg @ (auzaAsepy Kjeu0s ausezoM) eMOJeUDS eULIO} UZDAFCWOIOUOKY © (euan -oyjseq Wed] 1 uO} “do fours Ayeuos 2 oyou oBepy du) Auzn| 1sef ibézodsxe weyeuoreus z yezbInz OBap “eUazioMzid atUAzeLA OUR aids wAzo 2 rozkimz m ‘wifulfonjome woBelqez Kuemeppod | wikuZaqu -ourey-ouzofpoew wereuaieul UiAMou ASbinsado “AueMopnqzar (aziazs zeio1u uzok) epiAnz 81S emelod eosfer oBaf m ‘Ueziomozid \sal ‘euozozsndo SezaMOM "BMOYELOS BULID} PUOSOAYS qn} EMOIUES BULIOJ @ (euenoyeeg, WPA 7 Z4U yh “do Aeuog 29 || m “du bie eUNelod YoeueM eunio ouy — oczaAsop B1DUaS ct wuzahjeuay Boeid 0 a e *e 0 wp0yo az “wh, © ‘ezopems oBauuowewo ndky eucsiyzeyezie Touzofewey Aoeid fom ~oseym eu ap) nBaigazid wAZsIep Moje ‘suzDXeWs} uIZyeNp sezoMOM epowsez “bmorBuos buuo} z bys eobiezAzsy 1wese79 “eUiKoRUEN eULOS @ (SHeZON "YM GOB AM sNP- Ayeuos 2 du) foulkoeue ‘o16epe 090d un -oysez Z oyszo 'Tomosaiyo 044m 820 -829 | Op MYUNSOIS A nluaimeysezid eBain 19s8z0 yoAy osoulojoy 1weseZ> ‘oz1aygs qn} jonuaw — gsdz0 bio92n oye! ‘ukujon axcuay m AuewAzyn daysn —9s8z0 Bmp oyel — ‘amoyposs Adaisn wip ¥lepeysod emongezo010329 Ayeuos ‘amoypors Addis yok Motel > op 0} Azajeu ‘uuzhoksep m ‘euencyjeeg oBeuzod n Auizpim — auzofyewojouow eu PMOYEIZSX eWOPEIME — oJpou? aIGrug) ~AUMB\SMIO0zId yeUID} OYE! "eobinBoyde Scn6 gn) Awoovoy yewer oye! demoryen af Azajeu | Hokz -odsy9 nouoy vu forsdzofeu ouo binddyskm o1uezean anblemmeids uzoimsjou Adru6 g1uceypokm jwesezg “Pupfe}y Bau $020m | MOHASED YOAUSAZOIA N DEPIM BIUEMOYOIZSY OBaMoyorEG mAidMA ‘jorp WOZeIAM WAuOZeNEZ 2 nyzeimz m eleisozod 09 ‘fuoy foyemz fazpiecteu el eioduBbiso op ‘oBauzohyewe} nyeveyeus tfoeuoouoy faujewAsxew op aiuezep “Tomoyoreg Auio} aluenfyerzppo — vexsiaelz 060} wjpouz emp bg ‘oBouzoMMjou nBalqezid ppoyjoupef eu Bs at -eu e ‘oDauza/jewiar niseNUOY oBauzesAM BinzeyAm au pyfjods “blnujwop sony ‘wiAUZaAyeuS) WowZI[anp wAUEME Uunloy oqo fauzoKsely safznul yh eMOVeUOS eULOJ EUZDALUIDLOUOH ‘hp0y @ueMopngzo: oyoiazs BS blemelod Mm INAX M ZU [e1953z9 BUEA -ouje0— MOSEZO po aIUSEIM "BUBAOUIBeG UA“) eLg ‘dO INp-s7 AYeUOS. 20 | ‘du “Bueziomezid OBamogeyn Armwz01 oBacbfezszAmazid ysey -pedizid yohuleris m “euazionyazid oBaiBnap Aqyel op eISeIN EPOX Bz ‘sumiueuriesty Auiioy UZCyhtcane tomy insrumentaine Srodka konstrukc|i. W finalach drugiego rodzaju wzmozenie dynamiczne osiggniete jest przez zastosowanie w temacie akordéw lub figurac), tub obu Srodkéw razem, W finale wykorzystywane sq najrozmaitsze uklady formalne: © Fondo proste i rondo zlozone (> rozdz. Rondo klasyezne", s. 69), na tere oddziatuje forma sonatowa, zwane wéwezas rondem sonato- wym. Refren w takim rondzie nabiera cech tematu giéwnego formy sonatowe). Piorwszy kuplet sklada sig zwykle wiadajacych tacznikowi do tematu ‘e298é lacznikowa czy epiloguiaca fa. Zatem refren | pienwszy kuplet odpowiadaja okspozyc)i formy sonatowej. Po drugim pokazie refrenu pojawia sie nowy material, tzw. epizod, kidry zajmuje centralne miejsce w prebiegu formy (stqd nazwa ronda z epizodem Ww pozygii centraine)), Epizod stanowi szerze| ro2winiela czesé, w ktéroj cagsto stosowana jest techrika preetworzeniowa. Péznie| przebieg ronda jest analogiceny do jego pierwsze] fazy, odpowiadajace] jakby repryaie. CCzasami pojawia sig samodzieina czesé preetworzeniowa. Na koricu ronda sonatowego wystenule z reguly Koda, w ktérej refren moze bye podda- \wany przekszialesniom, Niekiedy bywa poprzedzone wstepem. Forme ron dda sonatowego sprowadza sig c2gsto do nastepujacego schema Jy an] c | ama | ect pr | gdh | entaha | twoee) | AKA powiednik foo sonatone| | stents | TT est to bardzo ogéine ujgcie i nie jest ono rygorystycznie preestrzegane. Ostani pokaz retrenu czgsto laczy sig juz 2 Koda. Podsumowujgc ‘charakterystyka ronda sonatowego stwierdzié mozna, #2 z ronda 20- staje 2achowana powtarzalnosé refrenu, z formy sonatowej zas dualizm tematyczny oraz technika preatworzeniowa, Legenda: A ep. = epiog: Ky. Ke — Rally epizody), Ts — teat Ta — tea; 1 —~ acai tonle;'D — dornparts: Tp —avaola Tonk. 122 ALLL. Sonata w Kasyeznel muzyce kameraine) © Finaiem bywa forma sonatowa (np. Sonata F-cur KV 332 W.-A. Mo- Zarta) tub sk6cona forma sonatowa (np. Sonata E-dur J. Haydna) © Pojawia sig forma wariacyina — czasami polaczona ze érodkami tech- niki polfoniczne} (forme wariagii spotykamy np. w ostatnio| czesci So- naty D-dur KV 284 W. A. Mozaria) © Fuga — charakter techniki imitacyine| oraz pierwiastek motoryceny sa Wwislce przydatne do zakoriczenia cyklu (np. w Sonacie A-dur op. 101, B-dur op. 106, As-dur op. 110 L. van Beethovens). © Moze pojawié sig fora tanecena oraz spokrewniony 2 iq inalowa wystepuje w sonaiach (ep. J. Haydn Sonata Es-dur Hob. XVUA9). Scharzo jako tinal p boardzie| skormplikowana postad (np. Sonaty G-dur op. LL van Beethovena). Zdarzajq sig tez przypadki umiaszczenia dawn sigue (u Haydn) na koricu cyklu. Finaly tego rodzaju wystepula jednak readko. Nietypowe uklady cyklu sonatowego Chodzi tu 0 odstepstwa od klasycznego ukladu, ktére moga polegaé na: = Ukladzie trayczesciowym bez cz9sci wolns}, a z forma tanoczna, np. menuetem, — ine} ilosci czesci niz zy lub eztery o przedstawionym nastepstwie, poszezegdinych ustepdw, np. cz. | w wolnym tern (© | 02, Sonaty A-dur KV 331 W. A. Mozarta, my sonatowej, np. w Si 54 L. van Beetho- vena cz. | to swobodna forma — wyeksponowaniu ezynnika progr na Sonacie Ee-dur op. Bia (0 Wye] wyrienione zjawiska wystepulace na gruncie cyklu sonatowago Swiadoza 0 poszukiwaniu coraz to nowych srodkéw wyrazu emocjonal- nego. 2 w symfoniach Sonata w klasycznej muzyce kameraine} ‘Sposréd bogate] literatury kamoralne| w okresie Klasyoyzmu na czolo wysuwaia sig: sonata na skrzypce i fortepian, trio fortepianowe i kwartet ssmyczkowy. W tych gatunkach dochodzi do razbudowy nisktérych wsp% czynnikéey formy dzieki moziiwosci ie daje ony apa wykonawezy, same zag zalozenia formalne sonaty i formy sonatowej pozoslaja bez zmian, 128alnzenion “Auyjors Femojeuos auuios m sol Auewhenn ‘piakes ‘ddisn Azsniojg -d2asn Aujorwod ojsbz9 ozpieg andaishm wuojwks nyikzo0d en, ‘eugdg oSapyjaus ‘ajoBepequ0x ‘mouoznd aluezp cemosdis “yoassiz9 op yuuoNeN Kqz94| swuezsyeumod Zezid wolseryknou eben uar MEPIS “MONO Sued “oigkn ZiBOI Z “MOBS Z “AOUIRP Z "Af 10 2 ‘Ayoy 2 7210 KmoxZoAUS 1a}UIMHY Bu yS9l Auazaeuzezid yeyemy “Kosuaporns Foksepy | fapsutoyuuew Ayres AzioKzodwoy yeibapo aysanjez wi) djor eurgBezozg -woluemoxAznus wAMoWop z BIS zd" | m IIIAX AMO} (5 BZIEUZEZ WIAMOYZOAWS WAIDHEM} SIUEMOSOIORUIEZ eZSH1M, ArorzoKuis YUEN onoujaeg uBA 7 YOELH IONS % afnmoxitzvoder aquzeshm ust soocig -miomin offeleo Wwezasezid ou Bqos 92 blereZp “fodsm s1904 *moIuaunnsur YoAuIg6ez0zS0d evEMorYeA OBAUDAZIOUNDS Bp eniezep 1 yozou0j0% yyved djs eWeIuaRPowesN anoiudo}s Awelnm ‘asqo — oBaoueldaLio; rAoksepy eIsanyo m foules0wey uy omzo, dezpaig oBauzaAiewve, njepeyeUs niuezDeMord Mm oURADNE eq bs eodKays 2upel oo en “sodkznys Zo) Wfelujods oIsbz0 bjos lemo2 aud juwfeu YOR uaAesfouusezoM ont so] wayyawnnsur Lukuemofaymkzidn ‘emouridoyoy OL Seuzofshiojoy an) euzanweutp 20) foueds | oBadefrujadnzn nsoj6 elu -o20euz ¥{ew a1gp4 “pRuAzp binwhzMin ApenIelU eodAzois “nueMoBoreIP © ‘fusmnous hzexy ofeo einusfeqo efauepuodsaioy uozar “ypeped ngo m ofeuiz> “Ayouioy nBeigezid bis eve|ujedn2n ajup2iGzm euzolwyow elouepuodss!oy sof eUBMOSOIS oIS%z9 ozpIEG YoIMpO BU | DeIdKzDIS loUZOAPO;eL! MM OP ‘epyundesjuoy (ezp01 819 eImelod nuzidayo} mjred Mm zes0IN “femoveuos AuLoY noquufeajedsm Auopnqzos op o1 ezpenoidog “(woddysn fof z sunkioDy an fomeu0s foje0 m oa\dAziys ed osoujarzpouresaly oysimeiz AzoleU SOAPEZ! op) joi eueuuez alnddyseu NBD uxxzs}ep m oy “elnuoP med Z SeIOD nosfaqus wiXupe! m yaza “uz "egos ez bleyerzpjodsm aqyred 9190 190 EN ~“weideuo) | eodAznjs eu eyeuos BuyoeUsTHsH Autos CUTDPADCytlicane tomy instumentaine '62ne uksztatiowania, trzeci to. menust lub scherz0, cawarty, szybki, moze mieé forme ronda, watiacii lub stanowi¢ forme sonatowa. Speciainy rodzaj finaly stworzyt L. van Beethoven w IX Symfonil wprowadzajac gtosy wokalne, Zasob Srodkéw wykonawezych, jaki daje orkiestra, sprawia, Ze forma ksztatuje sig w specyficzny spaséb. Symfonia odznacza sie znaczacymi kontrastami wowngtrznymi, nawet w obrebie jednej czesci. Poszczegoine wspétezynniki, 2wlaszcza formy sonatows), rozrastajq sig do pokaznych rozmiaréw. Szezegdinie temat staje sig tworem wieloksztatnym — p morticznym, nioraz © budowie fazowel, czasami zaé obserwujomy jego stopniowe narastanie, W przetworzeniu, dzigk! najtozmaitszym kombina- ym, modliwe jest operawanie drobnymi motywar Jednoczesne zestawianis odcinkéw, ktére w ekspozycli wystepowaly koesywnie lub jako samodzieine wspolezynniki. Zachodzi np. natozer molywow tematu na linig melodyczng zaczerpnigia 2 lgcznika, mater tematu moze byé powiazany z matorialem epilogu itp. Te zabiegi pro- wadza do indywidualizacji instrumentow | ich grup oraz do tworzenia sig owych wartosci wyrazowych nawet prey wykorzystaniu tego samego. materialu tematycanago, Repryza zwykle rozpoczyna sig tutl, Worem dia plany instrumentacy choé nie zawsze tak bywa. Koda w sym- rormiarév, stajgc sig nislednokrotnie rugim preetworzeniem (np. w i! Symfonii Besthovena). Cecha symtonii -Klasycznej jest pogadne zakoriczenie (np. Vi IX Symfonia Beethovena). Bardzo wozesnie ter wystapily w niej przejawy programowosei (np. Hay- dna symfonie: Le matin, Le midi, Le soir; Besthovena Vi Symfonia =Pastoralna”, final 1X Symfonii) Sonata i symfonia romantyezna W XIX w. zmnisisza sig tlosé sonat | symfonii w twérczosci kompozy- torskie}, choé maja one wielkie znaczenie w pedagogice i zyciu koncer. towym. W tym czasie dachodzi do zetknigcia sig tradycji klasycznych Z ideologiq romantyczna, Tworez086 L. van Beothevena wyznaczyla wie- \u pokolaniom kierunek rozwoju formy sonaty jako dzieta solowego, ka- merainego | orkiestrowego, Rozwijajqca sie faktura instrumentaina, uwarunkowana doskonaleniem sig instrumentow, wplyngla na upostacio. wanie formalne cykiu, np. drzmienie fortepianu staje sie bardzie) masyw- he i pozwala na uzyskanie wigkszych kontrastéw w formie sonatowe} 126 Sonata i symfonia romantycena Powigkszaja sig tez rozmiary poszczegéinych ustepow, zwlaszeza w sym- fonli. W orkiestrze zwigksza sig obsada, ale kazdorazowo zalezna jest ‘od indywidualnych zamierzeri kompozytora. Nie bez znaczenia dla tresci utworu, @ tym samym dla jogo formy, jest fakt, ze w okresie romantyzmu poawia sig nowy typ odbiorcy; obok elitamego zaczyna funkcjonowad odbiorca masowy — mieszczaristivo, Zgodnie z estetyka romantyczna muzyka jest zdolna do wyrazania wi kich uczué, pasii | namiginoSci. W sonatach solowych | w muzyoe ka- meralnaj oddzialuja na forme liryka instrumentalna i wokalna. Teoria korespondencji sztuk sprawia, zo tomatyka titeracka przedostaje sie do muzyki instrumentalne}, glownie symfonil Sonata w okresie romantyzmu staje sig tworem bardzie} urozmaiconym nig w oktesie popreednim, choé zalozenia formaine nie zmieniaja si@ Kompozytorzy romantyczni indywidualnie realizuja ogéine zalozenia for- my. Nowymi zjawiskari sa; © Wplyw trykt — uF, Schuberta zaznacza sig niekiedy wolyw piesni poprzez liryczna melodyke, np. Sonata A-dur op. 120, —w sonatach F Chopina widaé wplyw liryki instrumentalne} z czyn- nikiom kantylonowym jako nadrzgdnym, np. Il temat Sonaty h-mol! wykazuje pokrewieristwo z melodyka noktuméw, — UR. Schumanna oddziatywanie lityki przejawia sig w wyodrebnianiu poszezegélnych plaszezyzn przebiegu jakby na wz6r form miniatu- Fowych. Kadda z nich stanowi zaokraglona calosé, np. Sonata fis -moll ap. 11 @ Zmiana charaktenu poszczegdinych ezesci: ~ scherzo w muzyce romantycznej czesto wystepuje jako ustep drugi cechuje je dynamicany charakter (np. w sonatach Chopina) — jest zatem miejscem odprezenia, jak w sonacie klasycznej (poczatek te] zmiany juz u L. van Beethovena); zwigksza swoje rozmiary, og6t nie zachowuje uklad ABA, — w migisce ustepu powolnego pojawia sig u Chopina w Sonacie b-molf marsz. zalobny, — final wykezuje niekiedy znaczne spotggowanie ruchu na we6r per- petuum mobile, np. w Sonacie C-dur op. 24 C. M. Webera, Sonacie b-moll op. 35 F. Chopina. W obu przypadkach panuje jednorodny uch rytmicany, © Wpiyw muzyk! programowe] uwldacznia sig u F. Liszta, a péiniej takée UA. Skriabina, Szczegéinie chodzi tu 0 cddzialywanio poomatu sym: fonicznego. W Sonacie fortepianowej f-moil Liszta widaé to w: 127el ‘ujeuoy aiemoo siuzoiz ouzovue bf alnyoas 209) "whyjoups! wesor) yeal atu mM xX BIEUOS 27 ‘oynerds WAURS WA & “ROKUUKZIOUSM UofU;SBezozs0d fof 1 AUNLO} ejuemonien ezslaluzn) ofemopomods 0; omskesmy “Yokzodwioy amotuowz1q ‘Aiojem eu m{s}98U aluOZO|Od | eyIGoGe "(oxApo|aUL Jos eIUaIqe}SO oIS8z9 2) eHWAL “exuoUEY wef ‘MpIUELIE,® YoHIe, eloedKouewe alUME)6 eyelKads ‘Auilo, mUBRODIEA M eZPOGOMS “eMOWAZIOMoZId BUDD} | AuZDKIEWEL stza aleysozod Jamojeuos Auuso} feuzakseps Z “nwZAy snyoreg :yode yosuzo1 Z Ajouos yokujei Kuzofsepy aysuas m byeu0s isol ont euZ: uo} sountary) “t opuIy d YOURE ~@ 'PISUMENS “| ‘MeYOAOrg “S) weuz -Fofsepjou oBouemz MyUNION op yoddezajeu moso\kzodwoy 950z010M) zozid wiyiskzsm opazid ruemowezedas | fsuzo|uo}WAS ZeI0 fouleoUIE menu elouru6 eu ye eueymeidn euzoomolsolzpnmp BeUOS sesyo WAUSEZOM GAN DISMEISONM “M MESISS “WN "ZUM, “M XX M BIVOIWAS 1 DIDUOg (emowesBosd wuoquhe [expel ez geuzn euzous ‘eujevowngou-oureyom 2uojuiks plig 19S9N auojseDyo bas e2 axsaIU yore! “ouzaGojo9p! ezoiped sone! opwkne ew fousmuownsau-oujEyoR LUD|whs m nygyor BIS ouOWME|o4 "M¥BzDO0 po Ys IUEISKZIENAM 195N08 | ou ‘eobist) Bucs (avemz Azomeuoyfm reiede AUWOIO eu GemN Z ‘yuopuihs: (M ‘yokmoxpors youddysn m Apepa|u "Yoepeuy M BZpeNoIdM AsOG sajyey “wuoswiAs ndXy ofa} ejojoae\spazid oBezslarughmfeu — eroiuen °5 | (.Auremyood uukK inp-g etuojwts {)) 068 Apjoyueg-euyos “oepusyy 4 15902019 1m Aureyhjods PUIEWWAUIMISU-OUE}OR aLORIKS nyjsul (euaroujeeg NEP: ny qzpemosdi yzsry “pxoeN -eiBoid swyesoMyn bs (,2ys/o]U2G) ‘ejoizp ofemis op zievewoy yosoIwiEZ so\kzodwioy erzp6 “y09W LOA "NOP moIsy z oBaUupel z ais Ai neyseu wAmoulesBo1d O Aimy BOG ZSIaIM 4hq eIURISMOd fof op blows idsu| “oBepyoKiaod nuomin op jezewmeu suojwAs ) m UURWNYOS “b} PED Raid BN) “omowreibo1d Ayoos auMed eu0 binz2ykm yeupel e ‘Auepod iu -Feike sof aU weiBoid yokiony m “owuojwhs KweyAtods eLUZAUEWIO! "A030 # BUOMIME | BLOUOS wt ‘yews Kuzos josan) BIs [eobleruanuz po opougorez m Adbinuilkzsd “nuoywhs fayeo upomozid mAjoU ‘oxy opp) — Feuaypoyn yews of sar cnd&jsn oBazswusid Aumo\S yewa jsel 19s8z9 aujpbezazsod wixokzooupel wenjtuukzo ‘wowresBoid yemzeu soyizoduioy wes ‘dinxued vepezidod Aigpy ‘Zeuawioy “gumarezo Jegeg 98829 A ‘suueseus eu Z51e/) 95329 Al Pyureu ‘Rluozey 9820 | INK, BU J93bz9 z wpzey fourdAeL| feuemopnazas 19zm eu |sef euemopnaz | 99879 nwsaid z ais Epepis eUZI 1 “eypiona eles: UL BIE YSAZIONAM, 1m ewezpemordn LA ‘AL Buojus ‘euueus ouzoxjeuia) eiuezeimod zazid fapyfa elueajjoupain op zpoysop za fetas8z0 “wMKuzoipouliod sox4sm eu weiom) ser ‘AumMsew ferzpieg ze109 1S ales eURISEIEU Myo} mF ays eNIPAM yeuAL “famoyeUOS Aulloy moyUKzo!9dSM. YoAuODFaIU =z o6emouisepu mezede Amopnazos op elsuspus) — euarcuioag Bp He! -zsarz eluqopod — mosoyAzodwoy 494) 19s0zo10N Bip 188! BUZOAISALON 9 Pismowlez id “yeONG "y eUYaMIA 'y ‘swYEIA "f “UUEWAYOS "Y ‘AployuRE-LuossiepuEWY “J “Vegnyag “J Resid alUO]UIKS amZAWUELION A woKmozessen YoRyoeo | niuemoxuoyzazo4 fof “Aw Loeiosomiosey 0 Bobinpfoap "bulAopjuounasur LyiuyDay 2 BIS ozeIm -lufs #8 IoD) “TaureWueuInIsur Aunpfes eluazeUZ [olzpieq @z0ZS0! BISEIZNN ‘bujelueWnaSU-oujeyon | bmoWeBOd EIUO}WAS 2 oluZde) “feuzoKIuEWOL ifs BIp amodky euzafyeua0 pylem apysKesm Awa{npleuz BuenouieeR UA] n ZOp “YORHUNIEM MID) mM BIS elukzoI CUZDATURUIOI BIMO,UAS, ‘omojeped AInu bs suEMOSoIS pyuoMEy sbeznags eq “SadeU YoKMou wadsiows 21s ales yoAulfoxUN) YeIs “aupo Amopnazo! oeqom ezhidely “aioews} wihwes m zn YyoKultoxUn) orwalupo Yozsjep ejuemosois yayn4s eu elUezioMazid bxWOUNEY e Wofzodsya Pyuouney Azpequod 291 ‘eopez — 108045 “Wain, “uezeide! e1oeuos m [apjsmosauBer pjuowrey AZoKGOp2 eIUEISKZIONM, @ ‘Auzoksepjoau aun Jo almuazaidas — esuueia (P Psozoi9M m gepIM yokuZoKsE) ‘wupomozid AinKjou “mz} Buod vip Bme\spod as ales upp ‘oBouzoAlewial nyeuareW! yfoenueDuOY — “(epoy ‘95829 Kz “dajsm) yokuzo|Bobe yoeuez m d1s El -eymelozid losouzaipito Apets ‘usopng famod’ysnoupsl op los0uUOpIs — ‘BUIOIUSUITISUT Aan} BUEDPIDCykticene forny instumentaine Ogélnie w rozwoju sonaty XX v. mozna wyréanié nastepujace kierunki © Sonata impresjonistyczna, np. Sonata na skrzypce i fortepian C. De- bussy'ego, w ktdre] najwigksze odchylenia dotycza plenwszego ustepu: — na pierwszy plan wysuwa sig czynnik brzmieniowy, co ostabito wy- razistoSé tradyoyjnych wspékczynnik6w forny, — brak jest przetworzenia, w jogo miejsce pojawia sig nowy mate tory jest wyrazem Kontrastu | namiastka brakujacego ternatu prze ciwstawnego, — punkt clezkosei spoczywa na parti fortepiany, na figuracji majacej znaczenie kolorystyczne, — pojawia sie c2esé scherzando (Jedyne nawigzanie do sonaly klasyczn — w finale wykorzystany jest materiat pienwszego ustepu. @ Sonata bedaca skrzyzowaniem zalozer sonaty neoromantyczne} i impre: sjonizmu, np. il Sonata forteplanowa K. Szymanowskiego. Jest w zasa- dia utworem jednoustepowym, ale ze wzglgdu na agogike mona w nia) ‘wyr62nié cztery czesci: 1. Allegro, 2. wolng ABA, 3. Scherzo AA1, 4. Final = Tuga na motywach | czescl. Jej bremieniowoSé jest impresjonistyczna © Sonata nawiqzujaca do form pédnego baroku, np. Sonata fortepiano- wa |, Strawifiskiogo, gdzie podstawa jest snucie motywiczne i faktura poloniczna. © Sonata, w Ktére) na piorwszy plan wysuwa sig czynnik rytmiczny | bremieniowy (ostabienie toll melodyki). Sq 10 utwory typu motorycz- ego, np. Sonata fortepianowa B. Bartéka, gdzie istoine w keztaltowa- niu formy sq zmiany metryczne, rytmiczne, agogiczne i bremieniowe © Sonata oparta na technice dodekafoniczno} W XX w. slabnie zainteresowanie forma symfonii, niemniej utrzymuje sig ona w twérezoso! wielu kompozytoréw, gléwnle reprezentujacych kierur neoklasyczny. Tworza oni podobne typy symfonii, co w romantyzmie, opie rajge sig na najnowszych zdobyczach warsztaty kompozytorskego. Symfonia reprezentowana jest np. w twérezosci: 8. Prokofiewa, J. Hart manna, D. Milhauda, A. Honeggera, D. Szostakowicza, D. Kabalewskiego, ©. Messiaana. Symfonie programowe pisali A. Skriabin (np. Il! Symfonia -Boski poemat’), P. Hindemith (Mathis der Mahler i Harmonia swiata), A. Honneger (IV Symfonia ,Radosei hazylejskie", II) Symfonia .Liturgi (Vil Symfonia .Leningradzka’). Z typem symtoni wokalno-instrumentalne] spotykamy sig np. UI. Strawiriskiego (Symfonia psalméw), B, Brittena (Symicnia wioserina) i K. Szymanowskiego {ill Sym- fonia). Nowym gatunkiom jest symfonia kameraina, reprezertowana przez np. Symfonie kameraing A. Schénberga | Symfonie op. 21 A. Weberna. 130 Sonatina Oznacza sonate matych rozmiardw. Wykazuje prostsza budawe formaing, | ograniczony dobér srodkow z zakresu faktury instrumentalne). llosé czesci nie przekracza zwykle trzech, a plerwszy ustep, choé wykazuje najezeécie| zastosowanie formy sonatowe), to ze znacznymi uproszcze- imi, Czesto spotykamy skrécona forme sonatowa, a niskiedy nawet Je} pominigcie. Specjalny typ tworza sonatiny pedagogiczne, w ktérych gléwny nacisk przygotowanie do gry sonat. tego todzaju pisali min. M. Clementi, F. Kuhlau, J. L. Dusk il. Wobec ograniczenia srodkéw techniczaych wspélczynnili for- my sonatowe} sprowadzone sq do niezbednych wymiaréw. W XX w. obok scnatin majgcych cel pedagogiceny pojawia sie sonatina © aspiracjach amystycznych. W utworach tych maja zastosowania nowo- ezesne srodki harmoniczne, rytmiczne, kolorystyczne, agogiczne itp. So- natiny tego typu pisali m.in. M. Ravel, D. Kabalewski, T. Szeligowski SLU Ome Formy te nalezq da lzszejszego typu muzyki w zakresie utworéw na zespoly kameraine | orkiestrowe, Serenada cznaczala poczatkowo mu: zyke wieczorna, wykonywana na wolaym powietrzu (z wl. Ja sera — swieezér"). Nazwa dlivertimento (2 wi. — ,rozrywka") wskazuje na po- godny charakter utworu. Znaczenie terminu kasacja (wi. cassazione) nie Jest jasno. Nazwy te pojawiaja sig w muayce klasycane| i kryia w sobie Ww zasadzie jeden i ten sam typ formy, pojawiajgcy sie w miejsce dawne) suity, 2 Mlére} pozostal menuet oraz ustepy o charakterze marszowym (nawigzujace do marszowych intrad) Serenada i divertimento skladaja sig z dwéch do szegolu i wigce] uste- Pow. Najprostsze vigte sq nastepujaco: na poczatku i na koricu oykiv \wystepuja marsz, w srodku pojawia sig jeden lub dwa monucty obok innych ustepéw utrzymywanych w tempie wolnym. Sa dwa rodzaje tych lhwordw: typ starszy, wykazujacy wplyw sulty i typ nowszy, wykazujacy wplyw sonaty klasyczne) W wypadku zastosowania formy sonatowej, np. w Keine Nacht musik W. A. Mozaita, dochodzi do powigkszenia ustepu opartego na jej zasadach, a to z kolei wplywa na pomniejszenie ilosci ustepéw cyklu Eino Kleine Nachtmusik ma nastepujace cz@sci: Aliegro, Romanza. An-eet ‘oy 2 sodas — osrcouoy arm # “aedtene 1 foap vey Seb drujagn cuLieu0s speg g PrupnnuANaR sPs=200, 1m OMERERA m Bo1uzos iq UOAIODY epedzo: daisn weyez ‘0 emysddiseu Brypam is alnye2sy ossoi6 ouecuoa m odaisn PUO ‘oujyeauoa fpozide weld peisod buon gd: fesjeq “{lsobu | -< ‘oar “pieweo ep | wsaiy ep ajoeuos eu UO }zpoyood azswieid) oBajjoi09 -y ais ezeMn oss 11914 m 4Pazsod foMzOL Bs 183016 ji39u09 pedo ‘oysauaa 101 ‘2fogo “Klay ezpousop fe}uzod famoyzoAuis Asapyi0 feyeul op BIS wzZOIUesB |SS045 qedUE9 YyoKusazom pesqo Buu Zalumes ga ozoW ae “UASAMEDY | dIBz>UDION Az elnulleqo oUN9du09 “luardu qn} oss046 ‘ououdD “wm buemz “bysepy0 | ‘ejediouud qnj oujyeaua YakuemZ ‘Yyokwojos mowwownsjsus SdnuB vu OBauozaeuzazid oBamoyoreq NuaoUOY dAL OF Sep ~oss0i6 opeauog ‘088016 opeou09 opeismod ajoelinzes m “yakmojos mojwauinsysur Adni6 AyeaySA2 eyuazoeUZ az5y5IN8 0981 4 Og "Yokuzooue, YoRIUsWIEI9 O BIOWIED ep OWED U0 | uAUEMOD} jwweIOSHz0 2 BSAIYD BP ONEGUOD :AWeoUOY ofezpoL emp a}2y82U09 2}eU0g “du) sjusez00Upe! JaMeU Akg 9 Kuzen “fyeuos (wwieyo2u0y AUX fons oxopjalu yoazou Wea °S “f Jemeu) yokuieIouInsuy-oUjE}oM moLoNIN op ze) BS EYSOU po 3029 Azeznjp zozid oz ‘geIbuued AZaeN “oBoulejuaUNASUL nysoUOY 2p myUNSOIS Mm OFIA} eI EMG EUEMAZN 2IS0:X0 WAL M ,LIQDUON" EMZEN, ‘Aswoxo10g WSoUOy ALL ze (eswyeig ‘T inp-g Amoupideyo} yeouoy ‘eyoeg “Ss ‘TP pisiNquapuBIg Wed -uoy [ °du) Pasomopse700!8W79 | ye “(eyDeE “SP ISINqUpUELA HEOUOY ji du) Bosomorosdzonmp z 70) O15 AureyAyads 9049 “Hgkzs-fujom-nIqkzs modoysn yoazn 7 auzemozid BS epen{s eUZD)PA LULIO| OF! YEOUOY ‘Amojos ys9u0y se\smod ausezo0u aisayo m osso1 ousou09 euRismod op oYzpemosdop jugbspofm nyUneD) m suud’yseu e tusxujes9ya 1weso}6 2 Yost upomeziodsm op oyzsop fo1uzod “el Kovzs emosoybojalm eyxznus eu euMep ~pdsa 9 ‘B1B'US2U03 BMO!S OBA!}SO}A Po IZPOY20d ,{!s0UOY" BIRZEN, WEEN yung. ouszsjedoez Grup YoAion| 2 "yokmarzohus mouaunujsu: Aodsaz emp ou 1s0l euozoeuzezid wiabay “WW 56 “do unp-p EpeUIOS w “INP-Y gk ‘do | anp-q 11 “do wswyerg °¢ Spevales Z ‘du kinjuezeid omonsenuo wiodin, Symoue | sadkziys “1ay eu bu — ysnuiyseN aurepy aug epeudIAs © unp-s3 owowmienig) eyezoyy “du} ue sur “U2} “Kiodsoz ouzo4 eu eyNEL “omorzofius ‘erp Ayuow peuaies binuodwiey Aasuep emoyzofus Avowns 121 Ouemosoisez wolod “o1%p 1s pesgo wjEzEMazid omoye2904 “foujewuownnsul Apesqo fouoreisn eising Blew ens ndhy ofey Kom “(991 “do 1x40 eveanuos "02 ‘do 1aidag euonoyjoog wen “1 du) warzeu Bj yohuoziiedo alu yoru -aluey YOBIONIN nym Mm 9ze;eUPO eUZOW eWUELINENP MAAN e oqo yorisuEPEIM moyASE)y eISe.4o m APILIS! O|UOWMEAIP | epeud19S ‘omorosbzoo!9sezs ‘-olndid ks wsuyesg f ApeuaioS ‘du ‘euoZs -fejuwod afeysoz 193829 9s0y! Jamoqeuos Au0} njueMosoysez Azid yeupat ezsmez ain “BUEMOMIdUIO exiuouuey 'dmopng busel ofnzexin, fomoyweuos awio} m BuewAZIN | 98029 “ouBelly opuoy ‘Tonuayy ‘aIuEp ‘GROIB Gadd — AnoyoIOG HODIOH ‘Surpjueuarastr AAO} BUD;stra powtarzajq na pewnej przestrzoni nawzalem swoje partie lub wyko- Tuja na zmiane krétkie odcinki melodyczne. Nie ma jednej, okresione} zasady traktowania instrumentéw solowych i orkiestry. Duza rozmaitosé panuje zwaszcza w ustepie wolnym. W nic- Ktorych concerti grossi bierze udzial caly aparat wykonawczy, ale sa | takie, gdzie grajq tylko instrumenty solowe (np. w V Koncercie bran- denburskim J. 8. Bacha ustep Affettuoso wyk: wesyn; w_ konos m Klawesyn ma odci eksponowanie part ale niz parti pozostalych instrumen- tow solowych prowadzito do powstania koncertu solowego (np. IV Kon- cert brandenburski J. S. Bacha). Dla poszczegélnych ustepéw concerto grosso podstawa staje sig zasada ewolucjonizmu, szeroko wykorzysty- wana jest figuraoja, ustepy polifoniczne kontrastuja 2 homofonicznymi. Koncert solowy_ Rozwija sie obok certo giosso. Polega na przeciw mentu solowego orkiostrze, Do jogo wykeztalcenia prayer od ktdrego ustalita sig trzyustgpowa forma koncertu, Poszczegéine ustepy wykazuja zastosowanie zasady ewolucyinego ksztaltowania, w zwiazku 2 czym tutti nie zawsze powlarza material tematyceny do- slownie. W parti sola obok materialu tematycznego wprowadzany jest oraz figury 0 charakterza popisowym, Ponadto w calym Fze stosowane sq najrozmaitsze kombinacje w realizacii materialu W. J. Quantz), a synowie Bacha (C. Ph. E. Bach oraz J. Ch. Bach} zapoczatkowall rozw6j koncert fortepianowego. Koncerty klawesynowe byly poczatkowo przeniesieniem na grunt klawe- synu koneertu skrzypcowego. Koncerty klawesynowe J. S, Bacha — pra- wie wszystkie — sq transkrypejami koncertéw skrzypeowych. Ale probo: wano tez tworzyé samodzielne k sirumentu byla ograniczona i zdwajal Ktérych odeinkach partia byfa bar koncertéw klawesynowych tworzono wesynowe bez orkiestry, 1p. Koncert wloski J. 8. Bacha, w ktérym dzieki Klawesynowym regi: strom kampozytor stworzy! namiastke stylu koncertujacego. 134 LLL. Konoert Kasycany |vomantyceny Koncert klasyczny W szkole wiederiskie| do szczegéinego znaczenia dochodz! Koncert for- teplanowy, aczkolwiek uprawiane sq koncerty na inne inctrumonty. Za- ‘sada staje sig treycz9sciowosé. Jednoczesrie do koncertu wehodzi forma sonatowa zastosowana w pierwszym ogniwie, Ultad czgécl jest naste- ula: — | ez9sé szybka — forma sonatowa, — Il cz@sé woina — dowolnie ujeta, czesé szybka — rondo. — ekspozyeja sola czgsto rozpoczyna sig popisowym wstepom, a ma- ria! tomatycery wystepuje w bogate| szacie figuracyin — czasami w ekspozyo) orkistry nio wystgpuje tema Il, lecz pojawia sig dopiero w ekspozyci sola — po zakoriczeniu repryzy, przed keda, wystepuje wituozowsk’ popis *, Kora rozpoczyna sig zazuycza| na D8 i korczy charakterystycznym trylem; pierwotnie kadencia byia improwizacia Podobnych zasadach, jak w czesci pierwsze| U wezesnych klasykiw tematyczne wspéldziatanio sola z orkiestra jest jeszcze slabe. Dopiero od Il! Koncertu fortepianowego c-moll op. 37 L. van Bacthovena zwigksza sig rola orkiostry w realiz matycznego. Jego koncerty fortepianowe IV G-dur op. 88 | V Es-dur op. 73 rozpoczynaja sig solem fortepisnu. Koncert romantyczny Koneerty Beethovena staly sie drogowskazem dalszego rozwoju tej for my. W okresie romantyzmu mozna wyodrgbnié dwa nurty rozwojows koncertu — Jago cecha jest wysunigcie na plerwszy plan smenialne} sola, w kére} ogromna role spetnia figurac) pokadnych rozmiaréw. Orkiestra wystepuje w préeciwstawnych c29- 1351d 9 Suysomo wu SOIR “M duisonyo Bu 20 weouoy “zayaaneg “9 AMaod/Z145 10900} > ‘oBarysmouewiKes 1m ‘Kyteau0y oy 4 du) Auzoiojow yjuukzo 2 “(eyoueR *g Asiout PPO YSeUEOUOY ¥ ZEIOIN (ezysenyo m yokujeuewnasul dub olueyeizpiodsm, ‘eusepuo z wjos elURrelzpjodsm yoqo n} 9BPIM) eYIWWapUIH “J BUICOWeY eusepuo | ojos BympIe BU EMopeDUOY eyAanyy “du 350! OSso:6 CYEDLOD wiAumep 2 oBeuojumenjods npoouoy wepepiAzie| “‘HSOIOI YOSAm oZpIEG 1 posh — oBemojos nuawnisu: ofewes eyA\shiojoy euzayhoads Ze0 XX M LEDUON oe feuzofsfsojo4 o1oezs [auzs m wkuemAzexn jwe7! 4939] YOBHUIOPO YOIOHIEIU m a[uBMoLado — aUzZDA}s} -Jeuolsowss aluaakseu eznp ‘eujeuso, euezojez “Aaoxjsap4io yerede Aznp 91 suzohuewolouzed fuses oBersmouRWAzs "y wAmoadKziys 92169 -woy 1 m ‘du ‘yokuzokjeyse Youapus} yoKuzou Bis a|UEMOzAZD| BUZOUL 9AZ -eanez Apapiein “auzokseporeis jameu e “auzaAsepj ‘euzoAuRWIOOUZOd ‘ofoApes auz01 bleyorzp MI9OUOy soUNIB BN “MOUELUNASUI AmwISOZ CUZOL oy Bs suozIOM) OBaMo}OS NYasUOy yoqQ “fuIO4 fe} EMOZEIAIA $ ‘ulkoynnsuoy euezorez qosods fons eu alnzeyzo: so\zodwoy Apze, ‘oBauzafenus mown wafezpo! wAuiejndod ozpieg isel UeoUOy ™ XX Ah “A XX Mt VesUuoy wemfious uy o1dw} Ayoeo ‘eu AMIS ejecimeyspezid Ze) blezpemaidm aupy4 ‘(oBavjsmorfez9 ‘eGo N du) YoKMoporeu mowowele niuazoeyn ‘(06 -2nfsmoxfez9 U20U0 AuoUaIWUAM) Wed’sm musouOy noazoedzo1 — (E1251 4 UNp-y WeoUOY ‘oBen|S%O% fez ‘g pourg Anouedepa) veouoy) 193829 uihuzohweus) mjueZeod — ‘oBauzouojuics nyeweod 192m ‘2u gomoyagdzooupe! gny yuoyuks eu foueMosozm foureuuo} AMOpNG femops®zaoieizo ‘nuridauos euauziq oBuMKsBUI “YpkUZOAISAsO}Oy mopjale | AnsoDHo sew niueiskzi0yAM ykzo ‘nsouoy, IoeziUo}uAS — (eswYyeIg “T INp-g AuoueIdeyo} Jeovoy)) wAMo;Dsszo0I0}29 aIzpeD;N — (PIZSF1 4 INp-y Anouerdayo} yadUoy) ‘osomoNséz20upel Op nluaZep — YeBeu9 3 yow-e Amouesdepoy 169 -uoy "euUUBLINYOS "Ly [OUP YedUey) BODE Iogbz9 fow-e peouey) fourewweunnsuy fu yoo wo\ewe} niueMeped — “Wow-2 Amoueideyos w8o iyous-6 Amouerdayo ueduoy KpjOUUeR-uyossiap 2oupal sel eUEMUONAM eK ezodsya suoy uuewnyos uayi “4 “du) oul ain) Pfoxzodsye op euezep bis ezeuzeZ WO m ‘Kuzof\ueWO! YsoUOY AMDSEYA @ curdoy “5, ouuaipey “4 ‘Seioyoso" || ‘Piel “f "PWLNH 'N 'T J0qaM "W “O ‘06} Aye0u0y| “efofzodsye eulompod fosbz0 | me ‘somos ZeWoqO “UZ; ‘Apesez bs aueBaznsezid Aulloy WapE|6zm Pog ‘nyuawieluedoye Yor Op dIs ezouue,Go femojos yed me ‘euiDiUSCaN SLI Aan) BUZDBADJEDNOCZESCIOWE FORMY ORKIESTROWE Termin ten oznacza wstep do opery, oratorium, niekiedy kantaly. Stoso- wany bywat tez do okreslenia wstepnych ustepow suity (niekiedy nazwa te stosowano w odnieslenia do cale} sully — J. 8. Bach, G. Ph. Tele- mann), rozwoju instrumentalnych wstepdw do opery wyksztalcity sig w XVIL w. dwa typy uwertury © francuska, wyksztalcona przez J-B. Lully'ego, skladajaca sig z trzech fugowane)), wolng} (czesto ograniczone} do roli da ok. 1750 na przez A, Scatlattiego, skladajaca sig z trzech czesci . allegra; nazywano ja te2 sinfonia. Wigksza wartoscig artystyczna odznaczata sig uwertura ka. Uwer- tura wioska byla czesto tylko sygnatem do rozpoczecia przedstawienia ‘operowego, adegrala jednak waana rolg jako wstepna forma symtor W Klasyeyzmie pi sonatowa. Obok preferowani uwertury z opera, gléwnie przez stosowanie wepdlnego mato canego w postaci melodii péénie] pojawiajacych sie w operze jako np. aria gléwnego bohatera, Pojawia sig rowniez tendencja do vzywania uwertury Jako wstepu preygetowujgcego nastrd| piowszej sceny badz w ogéle sta- owiacego poditad emocjonalny do opery czy oratorium. Takle traktowanie Uuwertury widzimy rowniez w wieku XIX. R. Wagner 2rezygnowal 2 uwertury nna r2ecz swobodnago Vorspielu, 2 reguly prowadzacego do pierwsze} sce- ny; wykorzystule te2 kr ty melodycznorytmiczne pojawiajace sig éznij w operze. W muayce francuskiej uwertury do grand opera sianowia, ledynie potpoutris, czy jszych melodii opery. 138 Posmat symfonicay W Klasycyzmie obok uwertury do opery powstala te? uwertury do dra- matéw méwionych | przoznaczone na ré2ne uroczystosci, np. Egm: L. van Beethovena do dramatu J. W. Goethego, Coriolan do dramatu H. J. Collina, Ze wzgledu na wysoka warlos¢ artystyczng weszly na estrade koncertowa jako samodzielne utwory 0 charaktetze programowym, Tak na jest az do dzig. Uwertury Klasy- | choé program decydowal o wyrazie Utworu, to utrzymane byly najczescie) w formie sonatowel W XIX w. dor wana pod w: jje uwertura programowa, ktora jest swobodnie| trakto- jem formy (np. F. Mendelssohn-Bartholdy — uwertura do Snu nocy tetnie, Hobrydy ; H. Berlioz — Korsarz, Kamawal rzymski: P. Czejkowski — Hamlet, Rok 1812). Wéréd cach uwertury XX Ww. wy- mienié trzeba dbalosé © kolorystyke, motorycznosé, nawiazanie do mu- Zyki ludowe}, programawosé. (SEW ino eran Jest nalbardziej typowym gatunkiem muzyki programowe). Jego powsta- ika z ducha epoki tomantycznej, z idet correspondance des artes Stworzyt go F. Liszt, autor kilkunastu po- Tasso, Lamento zepa, Hungaria, Hamlet. bad? w podanym obok f nego pozostaje z reguly w stycznymi dla danego okresu tu symfonicz- imi charaktary- mantyeznego poemai ka temnatyka iteracka. Rzadzie| czer: twa. W szkolach narodowych poematy czerpia rodowo-ludowej (np. 8. Smetana Moja ojezyzna, A. Bo- lin Na stepach Azji Srodkowej, M. Musorgski Noc na tysej Gérze, Sibelius Fi impresjonizmie poematy staja sig nastrojowymi obrazami. W iatach dwudziestych XX w. pojawiaia sig poemaly nawia- zujace do zdobyezy technicanych czy sportu (np. Pacilic 231 czy Rugby A. Honeggera). Poemat symfonicany jest spocjalnym gatunklem muzycenym, Ktéry nie ma jednego, okresionego schematu formalnego, lecz kazdorazowo Jostosomuje dobor Srackéw i sposéb dysponowania nimi do zamierzone} ‘resci, programu pozamuzycznego. Budowa zatom zalozna jest od tresci Kompozytorzy wykorzystuja znane dotad uklady formalne, je inaczaj 139euzowu joy eu mpaiGzm az — eu — dyfrewey eu npdiézm ez — 8 wu — By npai6zm ez — lozpod Awazow aujeyom Aunoy ‘euayax auzo: delnsoIS YoAUIDHON io} JOZPOd 1 0S2i 9 PO @ — nyareg S80 @ luin) wotuezshene%o) 2 seid ‘euzowojyed ysoid ‘wosueys "yeBAspeU = 8X "yosueus 'ezsus SIU — "A AX — oon "wyeyeq 20 -fupeur ‘neopuol ‘ejexA “epeyeg “aujezsu 19g8z9 “IBIOW — mM ADK — jou ‘snjanpues “eiNzn—p| — '® IK — ‘noLOBURSOUUI XIX sfgeyfoos ‘eue “woyue eisex40 M4 0094 “OOP usuingsu) wolUazsAzemo} Z ezAe2t ‘elu ‘anzpn| Asoi6 zozid wUEuoYAm op euoZaeUZazid Isol EUTeyOM EAL ENitepemein ANTWIOM AWaOS zion ezOZS0MZ jwemouadsip aiqosods puo mexede sjusziozsod 40 HyUYOS! wafonrzos _Z AuBzeINe 105 Aq aBauzoluojAs Nyewaod lomzoy “OBaUZdAEUIS} nfEUaTEUI OBIS ‘oid fezokmzez 2 yohuzohshiojoy jo5oHeM niuemaushn wu BIS Koefers\do ‘nlezpo: oBeugSozazs urzwolonjome isol ByRyoo! Bmomeyspoy “Bom ‘oyns ndAy mpepin jemeu Kpany 1 Kinpjnuis. equazozsoudn nyunuaDy m ezIeIUZ BMOPNG Yo| “(AuZaUO}WAS yfadKn —~ AzeugO "euNES aupnicdog ofte.kssngaq “9 du) mozeiqo Yokmofonseu atuaziow) eu ais pmnsazid femowesBosd eokznus m rosoyzbI0 pund sjuziuososdusy Ay (woreueod 9 pf) Kusjows ‘g euzkesfo vjowy “ezomouey “W jusaKd auzoeImpO — auzounka D4 eSEnENS “Yl BISMYIRIAZ 22002) OL {eu Beye m eyesoz BuoaldM) BST] “4 ZSnajeUIo1g — eB) — “esenelis “Y 1049 uo — euldoeueN euL0} ‘wssneng "Uy BIEZMZNIOS BUC aIBy oUzsee7) — opuo! — ‘essneus us ionp uoq “esr) 4 Bpniold | YoRIN m peYDKS 0 — eMOFeUES Buc} — wmgyeweod yokuesc jeUo} BlUEMOyeIZS¥N emopepiAZd IQ JwAU Nis wueyeusood @190s wAyBqUyWZ Agro bs Adajsn a10p.atu 22 > ‘yotupomezad monfjow pAuyoe} op 218 ez “a2 | nfonzos oBans Aakzozs ny eBb1s0 eMolueziomjazid eyuyoal “oBauz9 euo; ryevayeW euEstzioyKi oBoujEUKsyeW z BAUAM BOD ‘elasoLEMZ leznp b1¢ ezoeuzpo nyowa0d euLios od 7a} bs aueyfiods aye ‘jasukzo0 ‘wAwodd;snoupol wavonn folosbzaleu ysef AuzaIuo}UIAS fewog 10 Ausa] aMcIagarSOUDEFFomy wokalne Rodzaje gtoséw wokalnych Prayiety dzis podzial gloséw zaczat sie ksztattowaé dopiero od ll polowy XV w. Szozegéiny 2a8 rozwe} wokalisyki preypada na XVII i XVIII w i wigze sig z rozkwitem opery. W sredniowieczu wykorzystywano glownia gtosy meskie i chlopigce (Zeriskie w ograniczonym stopniu: dopiero w Fenesansie). Nazwy gloséw w Sredniowleczne| muzyce wieloglosowe| ‘okresialy ich znaczenie w konstrukcji utworu, 0 czym éwiadeza takie lerminy w odniesieniu do organum, jak vox principalis (gios’ zasadnicay 2 melodiq choratowa), vox organalis (rodzaj Kontrapunktu}, W ukladzie trzygiosowym (typowym dla muzyki XI | XIV w.) glosy nazywano: tenor ‘meski) ikiam decy- jenor-bas, by- w Ktorym bas nowego systemu ko funkcjg podstawy harmon inacie tenorowego can- niez odegrata znaczaca role, w rezultacle nazwa tenor’ na oznaczenie glosu wyzszego od basu. pozost érodniow 2u najczescie} postugiwano sig falsetem. Renesans zmie- etowa na piersiowo. Pojawia sig nowy typ épicwaksw — kastraci, ktSrzy dysponowali bardzo rozlegla skala, wigksza sila glosu | pigkniajszq barwa niz naturalni Spiowacy. Ich udziat w muzyce wokalne| skomplikowal proces ewolucyiny ezterech padstawowych glos6w, Dopiara Ich eliminacja przyczynita sig do ckrystalzowania zespolu siodkéer wy konawezych w muzyce wokalnej. Obecnie rozrééniamy nastepujace ro- ezaje gloséw wokalnych: © glosy zariskie soprano! — d¥ (#9), — mezzosopran_ a — 4, f—az(e © gosy meskie: = tonor ¢ — 6? (a? = baryon A — a —bas F(D)—~ 2! (g!). Termin ,kontralt” ma dwa znaczenia: niski glos altowy lub meski gios © skali ally ewentualnie mazzosopranu 142 ‘A Uwagi egdine. Instumenty w muzyce wokahel:slowo @ muzika: Ze wagledu na szczegdina predylekcjg interpretacyino-wykonaweza wy- rétnia sig: — soprany: liryczne, dramatyczne, koloraturowe, — tenory: lirycene, dramatyczne, bohaterskie, — basso profondo (pogiebiony) — bas © szczeqéinie ciemnym i niskim rejestrze, basso butfo (komiczny) — wykorzystywany m.in. do interpretacji postact kamicznych, Pee eee Instumenty w muzyce. wokalr Zas6b Srodiéw w muzyce wokalne} jest dosyé og 20 wezesnie zaczelo postugiwaé sig Instrum dodatkowym. menty moga: © zdwajaé olosy wokeine @ stanowi¢ jeden 2 glos6w konstrukci Z glos6w wokalaych np. w motecie ony, dlatego bar- jako. czynnikiem niezne| lub zastepowaé jeden © wspoldzialaé z glosami wokalnymi © wystepowad w postaci samodzielnych parti (iloneléw, preludiéw, post ludidwy, uwertury) Cala Srecniowieczna liryka Swiecka jest muzyka wokalno-instrumentaing, potem tei obsady przeszed! fez na grunt muzyki W okresie odrodzenia wieksze znaczenie zyskaly umwory Stowo a muzyka W muzyce wokalne| oprécz czynnika muzycznego driala slowo, tekst praekazujacy tres utworu | bedacy zarazem oparciem dla struktu zycznej, Istnieja te utwory beztekstowe, wykonywane przez Usta (Wwioskle Bocca chiusa}. lub oparte w caloge! albo fragmentarycznie na samych samogloskach. spdigloskach | wyodreonionych Wyrazach na. lezacych do Srodkéw naéladownictwa déwigkowego lub czysto sonory- slycznych. Do sonorystyki zaliczyé treba nadto takie srodki, jak: syk, ‘gwizd, émiech, Kaskanie. W muzyce wokalne] wykorzystywane s@ teksty wierszowane i prozaiczne, z przewaga pocgji nad proza. Proze i poezja wplywaja na rozcztonko- Budowa 2wrotkowa, jednakowa diugosé werséw sprzyiaia Ir symetrycznych (np. okresowych), proza powoduje: tur niesymetrycznych. Oczywiscie znajdujemy odstepstwa 143vl "aqugonu :zolumos yatiod “du) sa0so\6 “po »yasaIB|EdS | HasoIBOWeS lasoMoEqm YoKuoIUAIU2Ig BUEISKZIOKAM ‘aBaulfannAue muRMoouzci? baowiod Bz aye} BS aUBMOYEHZSY GUzaK, -shuoI0x pais “(mea olue7sen) YokuFeyoM mosOIB wolezpo1 | dru6 ow -2mn9|S@2 8U20) | oBapyzoN| Néoj® mON|SelO! BIUEISAZIONKw exuDaIodpo ZeluMgs ew buzofishiojoy Boxy “PHWeUAP z BIS AZOE} EMAISKOION @ ‘eyiGoBe 2 ysel eunzbinz Aponain “Bjawp biosan z alupoBz bs olmyoizsy eUIEUAD 22) ‘018825 “ajuUos|sy207Sm WasOIS demoLedo BIS ep niua|axzs HRBIZP 2049 “resougoj6 auiotzed usMupal eu sewAzin oUpNH Agr “oBeDIZPN| NS -0j6 1osomnseim uokuozposkad z emidim suZoIWeUAp aUeMoaIUZ0IZ © fyeui9) £20 eustuiowz “du Rens (uepz ‘Ze eluszouoxeZ) "PoIeU! feuoyuny nuourey wouezpeszo1 wikwor moxpos Yoh qosez “ABMIaILN SzS4SIM O HOH M TIAX pO ® "eyheWIYD piApOIOW Op eZDEIWA eIsUESEUED m Zl 3Z ‘ojemopantods nzeiim moypois yokzsmou 0} 22109 auMempMTZsod HeUDAT MOIOOS Lokesya euomedzod | EUZUOID exAPOIEW Isef ELUELOXAM OD wzslomyeieu e1uemopfoepz “myo1eq eofznl m LifueMOsd}S 018820 105 22075 weppo1s ysol ‘wAMoYSeUSaZs any wAMOMWASO BuNAL LAxUPCIOU -pel 0 ‘eulfoeiny exApoiewy “euZqUNKs AueIUUE 019829 | erROFeMELLE PRS “BoP nzDIkM niuemoyerzs m wopyuukzs wiAupeziOUMo! Bis ofeis nuBdoLo) PME “eultoowsey -9p 1 ye! "emouarwwey S4Apojow ouMpreZ BIS BAAIOdS \UsaId BIdAL UAL 1os8200) snmp ‘oulfseuem ‘omousyos seid fveuo) \u m Awolnpleupo oipeuog 103829 yokUZOs niUeMoBo10zs eu 986 Sueno FasoFony wokaine Choral gregoriasiski stal sig Zrdclem artystycznych pomystow dla wielu kompozytoréw. Fragmenty choratu wykorzystywane byly jako cantus fir mus w mszach, motetach i w utworach instrumentalnych W ramach choralu rozwingly sig tropy i sekwencie’ — tropy powstaly w wyniku wprowadzenia tekstu pod melizmatyczne frag- menty melodii choralowej, np, Kyrie (na sylable .-e" itp). — sekwencje wywodza sig z dlugich melizmatow allelulatycznych, tzn. bie slow ,alleluja”. Pod te frazy melizmatyczne sylabicany Takic podkladanie tekstu szlo czgsto w parze ze zmiana rytmicznago charakteru pierwotne) molodyki, a takze,2 wsuwaniem pomiedzy jej frazy nowych faz, czesto pocho- dzenia ludowego, Innymi stony, trop to tekstowy lub tekslowo-muzyczny dodatek do jakiejs istniejqce| Kempozycj. Genetycznie zatem sekwencia jest tropem w wee: ‘szym znaczeniu. Péénie| sekwencje poszly swoja droga razwoju | staly sig odrgbnym gatunkiom, Sekwencj 2 ozasem wydi ig sie jako formy samoistne | uniezalezniaiq tyke pozakoscieing. W XVI w. sobor trydencki usunal wszystkie tropy i sekwencje z kosciola rzymskiego zez- walajgc na pozostawienie czterech sekwencji najbardzic| wrosniglych w tradycie: — Vielime paschal laudes (,Otiarujmy chwale w wierzo” ~ — Veni Sance Spiritss (Preybagé Duchu Swiely” — na Zi — Lauda Sion (Chwal Syjonio" — na Boze Cialo), — Dies irae ( Dzier gniewu'), Dopioro w XVII w, dolaczona zostala piata sekwencja Stabat Mator (Stata Matka Bolescina’) \etkanocna) ne Swit), Chorat protesiancki Jest liturgicznym spiewem kosciola protestanckiego, wprowadzony zostat w I polowie XVI w. przez M. Lutra, W chorale tworzone dl sstanckim wykorzystano melodie katolickie, hhoral .dowe i nowo ral wislogiosowo, tzn. w najwyzszym. Reprezentacyjnym choralem 2 (Ein feste Burg ist unser Gi ewangelicki Psaim 46 Deus refugium — ,Bég naszq opoka’). Kompozytorzy 154 Organum niemiecoy uprai :zn@ formy oparte na chorale protestanckim, np. rzygrywki choralowe, wariacje choralowe na organy czy wokaing kantate choralowa. Szozyt rozwoju osiagaja te formy w tworczosci J. S. Bacha Jest to forma déwigkowa charakterystyczna dia okresu od IX do Xill w. Preewagnie nie bylo samodzieinym utworem, lecz wchodzifo w obreb Jednogiosomych form liturgicanych, gazie tworzylo wieloglesowo opraco wane fragmenty. W toku rozwoju ulegaio ciaglym zmianom w doborze wspeibrzmien, struktutze melodyki, rytmiki, liczbio glosow. — DC w. — z tego oktesu pochodzi najstarsze oméwienie organum, Ktore znajduje sig w traktacie Musica enchirlagis preypisywanym Hucbaldowi. Organum skladalo sie 2 dwach glosdw: vox principalis — glos podstanowy, melodia gtéwna z choralu; vox organal glos towarzyszacy. umioszezony nad choralem. Oba glosy prowa- dzone sq w technice nota contra notam, w réwnoleglych kwariach, kiore przy 2dwojeniu oktawowym daja rownolegte kwinty. Glosy nie: kiedy rozpoozynaia i Koricza unisono. Maja wspdlny tekst. — Xi w. — organum omawia Guido 2 Arezzo w traktacie Micrologus, Otrzymuje ono nazwe dag lest to dwuglosowe paraleine orga- num kwattowe (diaphonia durus) lub organum wykorzystujace cbok wart tercje malg i wielkg oraz sekunde wielka (diaphonia m Pryce 8, Guido 2 Arex Meciogss, Mods daphenae mati Organ. — Xi/xII w. — w organum stosowane sq naprzemiennie wspélbr hia konsonansowe: prymy, kwinty, kwarly, oktawy sonansowe: sekundy i septymy (omawia je J. Col Ww. — nowa faza rozwoju w Szkole Nolre Dame w Paryzu. W ramach organum rozwinal sig nowy rodzal techniki — technika discantowa, Dzialail tu Lecninus i Perotinus. Leoninus stworzyt cyki 185rr (pysrouey, 1 rysyioey “du) yoeyAzdt yam -Bu © "yoeIsyar Yokugdzpo © suemorsyal Asoj — wnjduy | smayou —~ uzoyOqUAS Auozsiedo fq yazal “wiuenoziu jueuoyhm op Auozaeuzezid ka lu "nyeIoye 2 jzpoyood — 10U8} — sayzpepin wikakind | rye [wns vwnvewpig | wnudoug ‘unau 5519 tT ‘unary (ID Resu yepeziod Auzoi6inir ‘eessi wndoid — ‘euUaIWe | ‘oBSsIu UnUELIpIO yAzO ‘a}EI BS YOkUEMeIdS MOIS POISM, ‘ouemards josdz0 zei0 ‘ouemoysoe: ajupajbzm “euoIMoW [$29 — “oSyaL s9gOP AuO}saNHO aS!05 — “omopdzigo losouukz> — -Auauioje ezojupesez Az, alnufago ezs\N forjsueg Azsezoeym folujerso op euo alnzkymeny ‘fepswoe Azsui olezpos au) dbfeveidéan "eyswAzi ezsw efeyste auzo/ishue | eUz9 -aBuny) euazovur ozsxdualen fogeziyo wemisuazoqeu uikzsfaiu oie Sel e7S\\ “158 eSSILL wuezoyoxez fel po yzpoysod emzeN Joins Azsus emisuozoqeu a1sez9 Mm ‘9} -21990% m euRUoyhm op azpeseZ m buozoBuzezid ‘Ieuza9Y/0 eimMopNg O Bujpjuawinujsul-oujeyom qn} wuyexom Bfokzoduuoy BmosoyBOjeIm IS9f EZSI i #2 SSe SSS ig) own. ony on) ow teen ‘auoainysio masa eeu 15 pees spreAEHUOW OFPAeID “esouep, ep oplensop “orauerey vom :fzsoykzoduoy Kulhoowep4 9p yebApew yrsmod “(mors yokzoukpofod iomeU nsyaI eINazZDeUZ atu “eigenypod ‘anjemozonuym Apjejo zea) [aujerom Aunpyey aluooeSoqzm “eyfrewo.yo eyeG0q ‘soulfoensny ‘youzoUoyod moypors omoeS -0q ‘emosojfondid einpyey ‘nlomzo: yAzozs — montezood 09 @ ul | OWN @p addyyd ‘08821 IP opueHO ‘e104 8p oueudig :AzioAzodwoy ‘pjApeWosYo ersenyeZ M eZOZSEWAZ ‘NZEIAM -moypous wuueziazszo op Bis AyuAzaKzid e1gy4 “eulkoensny s[ouspuey — Zinteu By@p ouoZzenu bs oles we}seH "IUo4Od ojsesez Mm njoroUs azosgop2 ounod BSSBL | PISOUY ‘I ’d 2 ouediezo apoxjeod Aisa} — 3 OBSL OG @ ‘euoxen Aauoe“Fomy wokatne Missa solemnis — to msza uroczysta, szescioczesciowa (pray wyrdt- nnieniu Benedicarnus jako osobne| ozeéci) Missa brevis — to msza krétia, tylko Kyrie i Gloria lub Gloria i Credo; zasami termin ten oznacza po prostu peina, szescioczesciowa ms2q krotszych rozmiarow. Z muzyeznego punktu widzenia nalety wyrdznié msze: © choralowa, czyli jednogiosowa — éredniowiecze, © wielogiosowa — Sredniowiecze | renesans, © koncertujaca — barok, © kantatowa — barok, © symfoniczna — od klasycyzmu, eine cykicane msze pojawiala slg dopioro od potowy XV w. Pigé eyki mszalnych z XIV w, nalezy jeszcze do wyiatkow. Najwaznicjsza z nich jest Msza .Notre Dame" G, de Machaut. Sprzed . 1450 pachodza jo- dynia opracowania poszozegdinych cz@sci mszalnych, klSre czgsto 19: zone w paty (np. 8 paty Gloria i Credo Mikolaja z Radomia czy 3 pary Gloria-Credo G. Dufaya). Mszaw okiesie renésansu Renesans by! okresem szezegdinego rozkwitu mszy; uprawiano wtedy rézne jo} rodzaje: mszg oparta na cantus przeimitowana, mszg w stylu palestinowskim, Msza_oparta na cantus firmus W tego typu mszy albo wykorzystywano cate melodie (G. Dufay, J. Ob- recht, J. Ockeghem, czesciowo J. des Prés), albo ogr poczatkows| frazy |, tak 20 speiniala ona funkejg i Ww poszezegsl 4uje sig czasami z wytafinowanymi srodkami technicznyri sig z odcink6w swobodnych | oparlych na cantus firmus. zasady ksztatowania cantus firmus: — wprowadzanie cantus firmus w réwnych, dlugich wartosciach rytmi- canych, —~ ryimizowanie cantus fimus tak, Zeby nie r62nl sig zoytnlo od po- zostalych gloséw kontrapunktujacych, Jezeli cantus firmus zawsze wystepuje w tenorze, to msza taka nazywa sig tenorowg. Nickiedy jednak cantus firmus umieszezany byt w innych 166 Le Meza w oltesio renesans — msza oparta no cantus firnus giosach, np. w sopranie (wtedy skoki wypeiniano dawigkami przejécio- albo wedrowal z glosu do glosu. Odcink! melodii cantus fimus nieraz byly rozdzielone i wprowadzone do poszezegéinych ozeécl mszy; w wigkszych czgsciach mszainych (Credo, Gloria) cantus firmus by! wielokrotnie powtarzany. Wartosci rytmicane czasami wydluzano, co wigzalo sig z koncepeja cantus planus — Spiewu w jecnakowych wartosciach ryimicznych, Kentrasty w opra- cowaniy czesci mszalnych osiagane byty przez zmiang np. ukladu gio- sowego (Ww rSznych czeSciach rézny uklad gloséw), przez Srodki kontra- unklyezne, preez zmiany tempus, c2yli ukladu metrycznego (pertectum impertectum ~~ dwudzieine). Cantus firmus pochodz# z roznych érédat: © 2 choratu (np. z czesci mszy, 2 hyrinbu, sekwencj antyfon nieszpomych), @ z pieéni religiaych (np. Msza wiekkanocna Marcina Leopelty), © Z popuiareych piosenek swiecklch, ktérych poczatkowe siowa nadawaly tytul mszy. Czesto za tomat mszy stuzyla prowansalska meiodia z XIl Ww Lhomme arme, éra dzigki swej prostocie swietnie nadawata sig do opracowari (np. msze G. Dufaya, J. Ockeghema, J. Obrechta, J. des Prés, O. di Lasso, G. P. da Palostriny), © tematem do mszy bywaly niokiedy wycink) skal Prasad 82, Pesenke Loree ard Ockeghem Mass Uomo amd, Kye fis sek,oot 991 ee Saas ose owe FEE) awe wom | mon asm oon conv) bg FEE co (eres) 7 oo ae en Fi ony omen) iatrie| eects SHEP) cms (amy 1 SHED om 7 oh i au ound cect nebo ous — spond ese) 2 aid ore eee be 36 ees ‘moiptpoqor ofoi2p Jou uapel BU niomin 2 abziom) “du “ain sop 07 aRtipew eu ayeto aidy sani — epored ESRI apesez demoyyAPOW TaMwU e ‘MOSOIH BqzoH JeIUB!UZ aN} Ni "uy 280 acep PT BSSY BOY 9P SB PAA 990 9amAmouoez Bow ndAy 89; ezsyy “(yeBAypew ‘uosueyo feogo” qn feusep (ouza}uoj4od yoxzodwioy znf feo¥folus! eu 3se1 euedS eiposed essiy Sa = “,OUIWOU @UIS essIW™ CUBMAZEU BIOJAZ eens 5 su = 8 -oduioy fouemur z feskzpoused uporew feureulBu0 eu Buemopnaz dzspy = =] a si erie peer Beas a i 4 ~ ; sae [ie : = 4 we =e ae me nomen te 4 ” ‘BIpoWoe OR — NSUDESUE! OOI¥O Mm ONFormy woking W missa parodia melodia modelu nie musi byé zachowana w identyc2- nym glosie, moga te wystapié fragmenty, gdzie jest ona opuszczona slosowano przeksztaicanle kontrapunklyczne (np. augmentaci, inwersig itp.). wykorzystywano tyiko poczatkowe odcinki model itp, madrygatu czy piosni rozlozony na elementy i farzany 2a pomoca ni kow — tworzy podstawg do uformowania zupeinie nowego dziela. Jest to wigc rodza) formy wariaeyine|; juz zastosowanie dane] melodii do nowego teksty jest rodzajem wariacii w stosunku do pierwowzore. ~ mca pesinitowana Powstaje przez ujednoliconio rytmiczne wszystkich gioséw, na skutek climinacil dlugonutowego cantus firmus. Wszystkie atosy, lacznie z cantus firmus zrytmizowanym, biora, udzial w tzw. imitacii syntaktycane}, Mozemy to obserwowaé juz u J. des Prés. U J. Ockeghema i innych kompozytoréw XV we glos eksponuigcy cantus firmus nie brat udziatu w imitagii i to bez wegledu, czy byl utrzymany w Glugich wartosciach, czy rytmizonany. W to- ‘ku rozwoju wyksztaicly sig pewne formy praeisciowe, tak Ze granica po 170 LL Muza w olresio renesonsu — mszai w sivu palestinowskin migdzy pierwoing forma mszy tenorowe] a mszq przsimitowana z rytmi- zowanym cantus firmus byfa plynna. sie 2 nowym odcinkiem melodyeznym przeprowadzonym poszezegsine glosy (nlekoniecznio wszystkie) | zamknigtym kadencia, Szczyt rozwoju msza przeimitowana osiaga w twrczosci N. Gomberta Prayilad 95. G.P. da Palestine Missa Pane Mach Cc ontashice pos wager temstyarym Sancti, Costus Msza w stylu palestrinowskim ‘Skomplikowany styl imitacyjny szkoly flamandzkie) ustapit miejsca przej- przedstawiciolem byt Giovanni Pierluigi da Palestrina. W jego kompozy- cjach widaé ograniczeni skomplikowanych konstrukeil polifonicznych. Ist rmatykt i bardzie] réwnowaga migdzy nmeet jemeu yeuper “leuzokyeueip sfoy2 wixuemoypkziodpod wer{po1s — {oBeuza4znu nyewesp Karo) esoubeny Sniper — ofq eyes wAUzokznus 1s ‘wAupdzipeu wenyuukzo Bo eu sal ByAznul aziado M infanu fowles Yor sm BoIUZO! ZpoyseZ wiAUZDKeNW WeYeWEIP v biodo fapaquiog “oBeuzokznw nyewwsp es 'huedo Zes yoso eluezemazid “950 uaz is woblnwAznn 9[eis ySel euzoopIm fouzafyewep pyAznw nlon -70) Ny “yokuzakenu ngHeUEIp yOAISAz9 Isol slouRaU OMOYUNSOIS “AUZD “Renu yeuresp 1 eisdo Bs [ouZ.KiRUIRIP pIAZNUL MELLO) WAMOMEISPO yal foeisod a ysef Abin oBeuzsAz uzofyeweip Pazp ISYAL, “SeIUeI o}Sz0 “eHAyse|d "OyAznwW “eANVEIOW ymzs olezpo! ouzos bleyelepiodsis yoKuory am “uukuZaAveuks wreFeIZp eg “Bujenzimorpne aynyzs EIniuazeider ouzofznu-ouzofyewesp AsoMyn COSC BTN eco) ‘Azoww om sel eysyelz eugopod yohuteurz ez Azsw m geMOMIESGO euzow yoyade yoXujoGezazsod m “wemnbary en4s/04 DOwOPUE “> ‘99 -do woinbey sem — uo “_ ‘euzaICuMy eIUOWWAS — sobBeu ‘ol "y “du) weinbss op edbinzbimeu Kuonyn wzsid AziayAZosWO “Mm XX A, (wainbey seyosineg swyeia "ft — wAuzoiGinpjoIu wWoysrat 2 1wesez ‘eyeiong) “Y ‘oBaipien, “D “Bz0Ye_ H) wiAmoyecudy eziapfeIEyo 0 — “(erowpnig “y 'Bz8 114 -du) yoKuzoi6.ny| mo}o9 eip ovozoeurezid “wiKuffokpen nifis M® — ‘wainbai olezpo emp AweyAiods owzhjuewor euEZOW -¥ “M Wanbey o1fq nfezpo 069} wosomn ukueuz (ajepregie °m {IIAX. AX [omorado vyAznw AmAjdm eokinshzs -oydmn uiainben | oBeysyevofiasd nesoyo bfofpen z euezez woinboi 81s ‘oyuaipokm QOgL od "mM AX Z Bzpouod YoAYRWT vz ezsL OZSMIOId (sersinyoun gsogems y") eweyee xn] — oUNUWoD — ‘eq snuby — ‘smmues — “eisuug nse aujuog — wnnoyE — ‘eey sag — efouamyas — Hewsjee soy 23 snsian 2) auwog enosqy — snpEL — (ewigjee euourew Wy) SnsiBA 2) ““WeUIe}9B WaINbo'y — eTenPRID — ‘aUKy) — ‘uolg u) snag snuwky yoo9p 2 wowyesd 2 “(.-oqueMAzo ‘edpo euzeaiy") euywiog §] Buop weulejae We;nbey — sMONU| — 9g8z0 6 Z BIS BPRS BUGoIEZ ezsUI oBerysuiAZi nypbziqe EripeyA ‘Auta jOUiDIB 1 OHIO zt ‘njJoNUL MOIS YOkMOXIezI0d po Izpoyaed BMZEU e "WNL -eugid nfezpo: oBeumed isa “yokuqoyez osoisKzooIn sezopod ozye) & ‘fuzsnpez uoizg] m wueMalds (sgounjep Oud essiUs) eUgO? EzsW O} ISor weinbew 1m xx Azsoykzodusoy oe} 8190 D1 Boig “(zoueg ‘H “du) euonomesg zazid WKuozaeUZKM nyUNIADY m YpeZs ‘od [2UZ2IUOWUAS APS (OMZOL| "WHFSMOUINSAIEd NYAS UAKUOIUSEZ>OMOUN A ‘bzsui oZye) ouBleidn ejuzhuewol pA euzRIp|AD AusHo} 497K BU BUEMOY e125) bs AZsus 199879 BuIOSezsz7seq “(mOYSIOS JoUeADY | 1049 AMOsO|BOIEIZO ‘eisen4i0 -Bpesqo buZom Usp! aumeid Blew | oisezo WALES UIKy m KfeIsMod bjotzp bq0) kiuajuuAg Xf 2 aluloBazozs v “euzaiuoyks Byxznws z eEZeywod epbinzeyin BuanouyaeE UA “1 StuWiejos essyy Js0l [ouzaquo;WhS AzsUL uelozy “oBemojos mSURMD| 29021 BU eUE BUMEP BIALYUEZ “a|DBUOS MeL alugoned feuzofteuiay fod aueiskicydm ‘moysenuoy ojueyseu ofntjooo uzofsem Azsy ‘[ouemofn) pyuyosr Z oUeMOUBAZA! IU 904 “WuO}OWIOY bBemazid 2 "yuojwAs fausazaNo eu eq BuEMOIOZM epesgo [oi0y4 “buZD sjuojuaAs Szsul — fezpoi fol AMOU Zo} |AzIOMS ofy “PMOIEIUEY | BobINED “uoy ‘winjsmounseyed niAis m :Azsus afezpox suzo1 yesouodwoy, AoKSeI ‘onunuos osseq — yepais AMOU oUEMAshzioyhm ifzeKo Kzid e "eIpOH ced ess jepeu eq euEuMeidn) “bmoyeIURY 1 BObINYeoUOY “UZ “(ousspoU us) nyfis wikmou m Bzsw | “KuUisajeq op deinzemeu ‘(oonUE ems) AS UUAUMep m Szsws oveuMesdn nyoIeG m OZ '9aIzpOVAO WeTEZ BUZOL! BILBO yeIUe wapy/o elDOIS! M sof eupeS “S “f Ow-Y BAS “9S0}29 aIUNUHEZ YOkkMmoUEIS ¥eISeZ> Baia7s eu AiNso) pedzo1 ojemopomods o| “OPIN | BOD MIUaZOVOHEZ mM jureBry z { “wAupeioy — (Iue) YokMOJOS wyred WaluELRe\sMIDezId “eWuOS “uiks Buddism Byort Z Azsus AdAy amou za} Apeisitog "eyoddes @ oZSuH ‘aulfokpen ouemoueduioy ZoIUMO! "M IIIAX YoR"TezI0d AK “AuISADH0 an} raque6s0 WoIUezskziEMO} Z | Yel “ejaddeo e ei [oryoeUM Ajoxzs osm Couguoojan elezemezid uokuezsus Yoetokzodwoy mm JIAX AmoIod OG yoAzslaiuzod yoosenjo Mm ozsyy {opens pasemuald epjjezsm Pylog0y 2 geunsn 9G 4m FeZEMEU sYOUEPKA 39908) YOHeMs ypoJoUI Z AIBIZM JOU} Zo) jeMoUIUjoAM “e|faddeo w Ainpye) [au[EYOM esos “feuzcIUosHOd 102% Kujeop, uo MZiomg "eRUOEIP “njsyo) 9sorsizeIKM BU Mys|RU 2IU9zo) Tod “euZqUoUEY | eUZDIUNA BjO|so1d ainyosD AusIsaIed AtoMI?, “WEIS “ay ® buzakznu kinyxe} Azpu “uiejOu BUD BjOU ByIUYDA} & BwUO}Od ‘euDem AOFory wokaine Ww dramatach Wagnora muzyka odgrywa co najmnie} rownorzedna role Z innymi wspétczynnikami. Problem wspéldzialania muzyki z akcia dra- matyczng by! przedmiotem zainteresowari wielu reformatoréw muzyki ‘operowel, m.in. A. Zeno, P. Metastasio, Ch. W. Glucka, R. Wagner Na dzielo dramalyczno-muzyczne skiadala sig — libretto — akcja dramatyczna, — partie muzyczne wokalne | instrumentaine, czasami takze baletowe, — oprawa sceniczna, Do powstanla opery przyozynity sig nastepujace zjawiska: — odrodzenie dramatu st je ronesansu, Giovanniago Bardiego, t6rej celem bylo kultywowanie starozytne| kultury (podobna akade- mia powstata w latach siader iqlych XVI w. we Franc}, jatowa jako forma wstepna, ystawki muzyczne migdzy aktami dramatu méwionego Cone forme piesni z towarzy’ Instrumentalnymn, sana wyrenié istorii muzyki. Etapy te odpowiadaja gtownie artystyeznym w poszezegdinych okresach history inak pokrywala sie 2 nimi pod wagledem chronolo- renesansowego nastapio wtedy, kiedy ‘opéénioniem; takie kiorunki, jak realizm i symbolizm zbiegala sig w czasie). Rozrééniamy nastepujace etapy w rozwojy muzyki dramatyczne}: —dramat renesansowy — 1800-1640, — opera barokowa — 1640-1740, — opera klasyezna — 1740-1820, = opera romar — 1820-1870, — opera re — 1870-1910, — opera syi 4 opera ekspresjonistyczna — Ze wzglgdu na charakt © operg seria (powazna), © operg butia © opete semise W poczatkowym jaly rGzne okreslenia “ odpowiednikiem tragedii byt dramat muzyczny — we Wioszech pod nazwa ,dramma per musica" lub ,¢ luge utrzymywata sig nazwa wzigta 174 pers | aramat muzyceny. Solowe partie wokalne — nazwe ,opera’ wprowadzono ok. 1639 r. w Wenecji, — muzycenym odpowiednikiem komedil jest opera komiczna, wloska ‘opera buffa lub Gramma giocoso, francuske opera commique. Ww zwigzku z tym tragedie muzyczne otrzymaty nazwe opery powazne}: wloska opera seria, francuska grand opera lub dramma lyrique, Podstawowymi wspélezynnikami utworéw dramatyczno-muzycenych qi — partie wokalne —- solowe, zespotowe i chéralne, — partie instrumentaine, — niekiedy wstawki baletowe i partie mowione. Z uwagi na przewage okresionych wspotczynnik6w wyrSzniamy: © oparg baletowa — przewaga parti baletowych (J.-B, Lully, A, Campra J. Ph. Rameau, J-J. Rousseat © opere choraing — przewaga parti chéralnych (np. Higenia w Taurydzie muzyka sprowadza nn singspio! (ri piewoore sig do wstawek w postaci piesni o charakterze ludowym, jest kiom uzupelniajacym; gléwny tok akcii rozwija sig w tekstach méwionych (np. Wolny strzetec i Oberon C. M. Webera, Uprowadzenie z seraju i Czarodziejski flet W. A. Mozarta) Poszezegéine rodzaje utworéw dramatyczno-muzycznych moga wykazy- jczna, alegoryezna, basniowa, history- Solowe partie wokaine Recytatyw (oskie recitativo), czyli Spiew solowy, pod wzglgdem meto- rytmicenyin zblizony do deklamacii teksty, powstal ok. 1600 1 waz Z rozWojam monodil akompaniowane), pierwsze opery w catosci opicraly recytatywnym. Stuzy glownie do prozentacji akcj ivo accompagnato — 2 towarzyszeniem or strukturze molodyczne}, W operze neapol | XVIN w, obowiazywat z reguly recytatyw secco. Rozwdj recytatymu accompagnato razpoozal sig w tworczosei kompozy- 78ngevony “azpy m eUeby HD 4D 8 Peng ‘BUIGIOM Bind BMO}OS hUZDAETA OLED | BGOFormy wokare Aria jest forma wokalno-instrumentaing z kantylonowo rozwinieta partiq, josowana jako zamknigta calosé w operze (réwniez w kantac oratorium, mszy}. Ma charakter statyczny, zatrzymuje akcje, jest mi scem wyrazania uczuc. @ watiacyjna — opaita na ostinatowe} melodii basowe} (utrzymywata sig do koriea XVII w), \) — zyskala_najwigksze znaczenia i populamosé. Szozegéinie rozwingla sig w szkole neapolitarskie) (w latach 1650- 1750) u A. Scarlatiego, L. Leo, N. Porpory, L. Vineiego, N. Jommeliago (u niego tez elementy formy sonatowsj w ari). Aria tego typu jest przede wszystkim charakterystyczna dla opery seria, © aria uproszezona przez ograniczenie jej rozmiaréw lub eliminacie nie- idorych joj clomontow, o nazwach — arietta, cavata, cavatina (czesto waly sig piesniami), dwuczgsciowa — piernsza ozgsé wolna, druga czgsé szybka; rozkwit nastapi nie. Dale szeze- S. Moniuszki, C. M. mentow operowych jest 2: znaczenia w dramacie fatywem akompaniowanym. Zupe (0 rozbudowanych scen nastapita w matycznego nie pozwalajace| na Jace| elementy formalne prawom drat 178 a AL Opera i cromat muzyeany. 2espotowe pantie wokaing Pyles 100 A, Soa Stata, at |, sc. 2, aia 2 koncert aka a honeergea, he sus [et —_ —— Zespoly zajmuja posrednia pozycie migdzy solem a chorem. Pojawiala sig gléwnie w finalach, odgrywaiac czgsto bardzo wazna role dramatur-o8t ‘BuIDYOM ayiod amojodsaz AuzsAzNUy OUIDIP | CAG BuIaem Aaioy182 4 i Opera i cramot muayczry, Portia instrumentane, opera joko cotoké Chéry zwylée pojavviaig sig w scenach finalowych, Korzystaja z rznych ua déw foxmalnych | faktur. Rola chéréw w operach rSénych epok zminiata sig — renasans — chér komentugy, statycany, na w26r dramatu starogreckiego, — barok — chor mial rolg drugoplanowa, np. Jako tum, na. skutek — Klasyoyem — 1 fetta, Ch. W. Gluck); — romantyzm — chér zdecydowanie bierze udzial w akcji dramatycznej (np. G. Verdi, R. Wagner, M. Musorgski). Parlie instrumentaine Partie instruments — Jako samodziolnio wyodrgbniajgce sie obr — jako muzyka do baletu — wowezas najczescie| wykorzystula uklady form tanecznych, Opera jako catosé Charakterystyczna cacha wykszialcone| opery jest podzial na zamkniete ez@sci, zw. numery (recytalywy, arie, ensemble, chéry), lacza. sig w wigksze catogci — akty. podael na soony, ewlaczeza wed), alyeznego. np. w pédne) operze neapoltaski pod wpiywem Kasycenogo dramatu francustiego, ND perma Ch. W. Glucka czy Ww operach X0C w. Ponde) zestawiamy porou- hawezo, choé w spossh uproszezony, (zy podstanowe rodzje opory Opnven | Open tun | Onna mer | powstania | °% 1602 « ana tone, | TWeie | miviiena, tations | ‘ealityezna1g 4 up Paley fou 'J°9 "OL BEIM -dey emhg evezenn mouoyelo yokesmeld z oupef eZ “amoyeious AiomIn you op uozabIK Mm IAX mM ‘eMosoyGoupe! Avi omoyibzo0d eL0}e1O BUZOALOISIY ‘eMoxUEIaIS “em -olugeq "euz2}6ojcxRy “euposouzos ysal eAAYEWS) Yo| B "YOKMOPOIEU YOR -f28| m Kikq euemouodwioy, “ouzoy (alu Bs 19 ‘yong niokz 0 sobInpy -zoyeiBoiey wuoyelo 210M) fozpo1 Aujeioedg “(amoyuEUrE\seoreIs yeupal Awzenezid ‘ryueuieise] oBamon z | Hel “oBeveIs 07 > foyosdzafeu ouediezs AisyaL. “yodmoporeu yDBYAzo| YoKULL m EYOTEIO eZ>ED ‘OvOZIOMN) fa1U794 "wHysiaBUE MAZE! Mm — mM MAX pO BUY m myfza[ m ouesid eulfscye10 A1oMyn Joye10 eyaoueis Sdru6 kzsfoluzor feuzokz taopadopmerd 81s ealkzsd "emsuezoqeU 6} ouBRKUOYKo lo — nwop Amzeu pO "ysugoped ult | ‘feueMoBoVeIp \usejd yofujemyood “h 'sopney womards ez ouoz0) yeMezUEBIQ “OBNeN way ZozId feuozOeZ “LELO} ouvmooiuzorz bs je ‘foul rus Auuoy emzeu whip) — ‘snuu0} uOA\ od waysyozoqt umaoIO a WL va ‘oupjsmod oBer -fooueyjeiny | BuszporeN ofez0g wese.yo 7 YouEZeNNE MOL SIS | Yoduza16umy MOFEUIEIP YoKUZIOMOIUPA:S a2 BIS ZPOWAM WOT "01988 ojeluluoduioa" ‘2198s BUIUEIpOjaUs" SUEISEINO O}Mg e1sa19 WAMOeZI0d Mt YOAU 6 woniojupaisod ez euowerspazid ofe1s07 atusziepz sumed wAspD4 JSUUNNSU-OUTEyOM WwOHOMIN WuP|EId WKUEMOPNAZO! ySol WINUOIEIO NET ane ee | arin | a sage Baars eign | ‘agye Basrs ‘998 | yoo BEE eHet Stet i sop one crete nal ‘Sromy ee oa] aumtnt feo mare | “yee ‘elo ones | eee sonny exaue9Formy wokane niej érodki wyrazu © okreslonych wiasciwosciach formalnych, jak aria ccylatyw. Udziat instrument6w winosi elementy koncertu, 2wlaszcza concerto rosso. Decydujace znaczenie odegrala kantata zawierajaca ari, chory oraz choraly W Wenegji G. Carissimi ustalit dwuczesciowa forme oratorium i wykorzy- stal Srodki wyksztafcone na gruncie opery. Tak wiec oratorium i opera posiadaja te same wspétczynniki — atio, ensemble, chéry, partie instru- 186 mentaine. W XVIII w. w Angiii oratorium wysungto sig na pierwszy plan, we Wioszech zawsze ustepowato operze. isz6 oratorla stworzyll J. S. Bach — Oratorium na Boze Na- Ikanocne, i G. F. Handel — main. Jzrael w Egip- Juda Machabeusz, Maja one najezeSoiaj uklad treycze- fany na trzyaktowe| operze, rozbudowane che J. Haydn, ale powieks: Livan Beethoven nator i (Ohrystus na Gérze W XIX w. do Handla rowniez nawigzat F. Mandolsschn-Bartholay (Pav lus, Blias2), F, Liszt z kolei wykorzystal olementy choratu gregoriariskiego (Chrystus). W XX w., podobnie jak w XIX, wieksz086 twérez0sci orato- tyine| ma charakier oklektyczny, pray czym SrodkOw sigga od Sredniowiecza az do muzyki nowoazesne), z moziwoscig wykonania sco hicznego niektérych uwor6w (np. Joanna d'Arc na stosis A. Honaggera) Wioskle stowo passio oznacza .cierpienle’. Rozkwit pasii przypada na Wiano |g, ale nie odegraia nie lata wskazuja na wigksze ie ta forma (np. Pasja wg sw. Lukasza K. Pendereckioga). tekst jadnego z czletech ewangelistéw opiewa~ jacy make Gkrecami rozwoju pasi powstaty tray zasatinicze joj rodzaje ia — barok. W poszezagéinych okresach wi nego gatunku nie oznacza zami wiana jest do dzig, motetowa 6éne ich odmiany. Powstanie joc innago, np. pasja choralowa upra- fa do XVII w. Pasi ralowa powstala na podiozu choratu i polegala na muzyczne} stu podzielonego na trzy partie: Chrystusa — utraymana w wol- nym tompic i niskim rejastrze, narratora — w tempie umiarkowanym, w srodkouym rejestrze, tlumu — w tempie szybkim, w wysokim rejestrze, Pierwsz9 wieloglosowe pasje pochodza z kofica XV w., utrzymane sa |v polifonicenym stylu motetowym, 2 cantus firmus waigtym 2 chorats i umieszczonym w tenorze. W renesansie pasja mogia bys w calosei 18768 ouozpezidod '{y) odeo ep aue emomnséza4z4 apap Bis Aepepys BODY BU "pejsod wyeuihzo — (M IWAX | WAX 991409) EYSUEJodvau ELEY @ (pjoauam “rysu9}oq \yyouuker yepougo) aurfyertoer | aufhre at Auuswels eRUOWOM Wold “e/seq wAjEIS eU BYE Temoyjounz ekg omoyfezo0g “wAYjBUaUIN|sU| WamEZsKzseNo z ANoIOs romyn poayns oye AIS BUIMZO — "mM AX BASOHA CPE CUSSZOM & neuer AdAl oobinddiseu Qluzoukm wuzow CBouzohiois|y eLozpym miyund Z. XX 1 XDC"H IAX 91108 I — amojos fqueus6ey, ov Blew any euesoye losoqee 1 — aUeIOND — (uoea 's 1) poueysoreid eIeIUEY eyEWAIU EUNOIS — eMO}OS ABOAE 1 LOYD LY — Uoyo eluszo Lyoxee eu ouepop fanisyeyodeeu ojoxzs a c1eidon) TAX IIAX noms AEE eDIsoym — (ch) AO!) ‘Kienp “emojos) BUIEIOWE} — (euemizbynz01 fez0eu) 160h omozeiopzey eujeqvoungsu: epesgo) Bujpyom Bpesqo EU npeozZ™ =z @ "eabinu20uo — Tamojojou! aotuyoa, Mm | WEY} wHYSWOR] Z— eMOIIOW — ‘fonozeston ‘2quogs fougopod © oopht qr wereBApeus z cuezeiNed — emojeBKUPEW) — “euzouuwsy — “emoyesoy9 — “eufiaia — Jujeuoy [OSOnl2peyR | nyse) Uazpoyood ‘foxun} BU NArIEzH 97 © ‘moyunye® 8 eUENOZKZD, Wh, suk eobpbq woree © “jufurahuy jweILeWeIs z oisbzo — epjode — “auzohyewelp — “ezslayuzoyfeu — ouzohiy — -pjoeieyy younye8 eu MpdEZM 07 @ moyou “du ‘yokulkoApen, wos 2 a8 ABulmzor — “Wonk ipmy m miaiieu Bis Aynefod Areuey suleuIBA0 ezsmsald) ongems — ‘990 BU NpblEzm ©7 @ ‘1UZaBY M IIA OP Areiwer 04 Azohiog “uKuzohisykis wezere2 isel amoyAzdl wnyorky OBet “aq “Alejuey Ausioy ouTeUIBALD BIS AfoyeZsHAm “YORZOUIOIN | YOOESOHNA fom oWumoE “yoeleD YoAIoDjeN m a2 ‘AulpGO ozpIeq yerzPOd Ot ISer CyB te sasha. Azo] OU npa|izm oz © syeyuny fezpo! ouzor AwelUZoskm euayhiy auz9: BEAN pod yewey wapajozm pod jseiur Jo 2 miUeUMoIOG Mm BIE IU, dy apo ‘onsiow! ‘oye0u09 ‘snoiBen sM}oe ‘oGojelp “ejeueses “yeNee) aise) ‘OBojoId -Areuey fousezam o1ue|pa149 eu Aujunoy euzor ouemosors fodsoucy feupel owski wiXuernorpleziodpod ‘uikuzoviewoyes olujedn2 wojaizp yeuDdl w\Aq at ADEIL “AujeutO} Hees Auemozeisinis sinuAz0 yoeser4 yoKuned m owify BIeUEy "YoU “Koko, wio} yorz6y BU epBAAIGN LIEW I9I0H ZB “BIEIUEA "A IA ‘eobleisnod vu AewAyezppo aulfospen Auwio, foureyom byfznu Who} Wokzsyewzouleu ais eueMozkzn 2 oM{jeAm ssoupoiousoy “amie 3Sal flu fop0z010M fer siueMoypeziodn a7 ‘bleyeids Pee) m oBouiodsm oju yoAeklew alu mosomn \WeTeUEY equeMAzeU ‘hazeu 20q YoKROTe}UEH Tngionin 950) BzNP "YOAAEAEIUEY MOLOMIN KuNlepfueLUCL Is0UPO!0uZOy ‘aue 1 Aafterkoos 01 emolos ellie “yohuiorm josomoroiqz ‘nwny zpoywodion aziapyerey> 0 Adeysn — yotobfenfuezid mpyesou yemooesdo eluenkuoyh YORE “94D ‘nlupnjod od bGnup “wiojupniod pezid ouemAuoysn 98229 Bupel qn} BUEzey cuRZse|BAm UAV, Kepewod ‘1as4z0 cumGI® sIp eu ais bleP -edzo1 vyoeg 'g ‘f olseg “euer ms Bu seq m S8yo01g “H “@ | B80} oy mg Ba soe M (Lepuedigs) IUUBH J "YO :AzIOINE) AYSHa} ULL BZAEL ays Binpleuz woBueMa mosyar za01do YoKIOM| m ‘BURP AS Bu else | bzenajoyy “Ms OM BisBy BYDG 'g “f “dU 0} aulAlOWeIO-oMOVeIUEY else (owen) muswzeisen oBoieig oz yeme ‘wue;Syo} WKLY) mjoBuEMa nsjo} elueILadnen — “{aoisseg BUNg %2) RZAZD4 BU USNISAIY MOIS MME!S WoLEHL -papiznn 2 ojs8zo ‘yeBuem3 qooiero moweubey yoKuzes oluenneyer — ‘oBauzoyeSuene myo} oBeusop.ys sluemosoisez — “yeBuen3 yooe2> z feupat ow exseisheioysm — msyat ejuemoaeido Aqosods eotinddiseu euzoW SIUz9IKyq Jojes) wpyooWaTY | wipsyoe MAAZAl m oUESIC elsed "THD irez9e2 2081 qn| WAMOIBI0YD ezIepIeEy 0 aMosojSoupel WIS] ee "WAMOJOTOW WorOMN BuIoIGM AauOs‘euzoauel buuo} elnuldsul eykznu @ ‘yjesSoeioyo Iso! eueMoypeziodpod eyAznL @ squemonyen ojupazioumos es eyKanuy 1 Auzauypajoai0yp oUWUAZD & wyokioy, a “Ayareq AwelUZIAK weoUe z HKznus aueepiodsm wu ‘Geman Z ‘Aujsapyio e|upsiSz% Mgyo op — Amoyejeq jodsez Ay20 ® “yoKmorado yauiesua op — oUZD.0UR) AIoLEAD| “fyo019) “Kianp ‘eziedo m yoKuemolueduioxe aoMmAyeyfoa1 1 |e Op QeUMO! -fzid euzow 9fo9[eq M AMO|DS sINeG ‘Alodsez 1 los|)os bzIOMy wio4 “GraiiBeiq “§ “uOs “W 'euEAON “9 'T 'siseIg “Our >» ukuzo1uyoer wopesez wAuolsenxo 9) caqwlep eujsizpoures one ‘ejarzp iosojes z woye) eIUelodsez oBs}sI03 op ofouepuar BISIUISI MN XX me ezozsepiz © "xix Mm o19'doq “euzoA\euIeIp Bloxe 7 ryzeynz OBezeydum SeINZDNAM Olu “WAMOYSIMOPIM BZIapYEIEYO © MOZZOWUEIU! [2zPO: |AZIOM, eziado 1m Joieg “aMo}ojeq pywelsm YoBad YOANS ewumo? YOsMOPOIEU JOAZS Aziorkat sezomgn ‘lemopoieu los0uae. om 8]0s BuzeM feIBepo OBAUZo*\SAWe OYE] UNO} EUZOIUEDS 0» nfery wKuep m f2uZoeUEr PINIZS HEIZSOIEO @ ‘yenuedas | Azomeuoyin (is Auojgo.40 Aabfow “Auz0 -ruisox ‘efoesoyep) fouzquaos Aesdo 1 faye ‘pikenul 4 “fon Byp015 oBeUNB) voyey weIuaz—bjod eokpag a ‘ofauzofishve eaye, Cuno} eUZDIUEES @ \uozaBuz BHD} eu | pkeoyer yKz0 ‘eseyeq eMo}s OB=pySO}M po PoUDOM ,JOIEC UMWOL iviva 4 dal igh — usewsr "© ‘009 Yo — melleos vy ewer vez yesideu yeqwey 9e0zDI0M) "YoKUTeIUAWINI}SU! | YoKU -Teyoms ogdz0 yoKuemossunuod Ga.ezs wu as sepedzos gn) WIABEIO WeIbaIq eures cup) ‘eujeueu aujeiys ‘emojodsaz ‘euzofisiios josbz0 ozsfau ku eu dis Blepepig ‘woisya} Z sel euEZeIMZ oMozeIOpzEH BLL fehujpBazozs0d NA “(yzsnuow *g n igeld [ouemopngzos oyosezs op 21s wEzIqZ B} PUO} prereya Amojsouzoyjoyo suzemezid pyeIw ByEIUEY Yoh, yoosenio m — "mM XX | MwUZAUEWION ‘nUIZKaASEPY NSBAO EWEN @ ‘BuO AOSBolet Sa to podobne zaleznosci, jakie wystepuia migdzy slowem a muzyka w operze i dramacie muzycznym. Mimo iz w balecie 0 charakterze tarica Gecyduje okresiona tres¢, to nie wyklucza to wprowadzenia znanych ‘a typowych dla poszezegéinych epok historyoznycl gawot, wale, polonez, mazur, czardasz, polka, bolero, Zrédia pochodzenia muzyki baletowe rzutujace na powstanie okresione- go typu baletu Rodzaje muzyki baletowe| eee oryginaina zapozyczona (specjalnie skomponowana {2 innych diel) wa bat) cece ™ caysto instrumentaina ‘wokalno-instrumentaina 7 (soonie 2 open) a etn rogramowa nioprogramowa sugerujaca tresé ee - He do te] mozna dodaé moze byé muzyka fbretto do czystego tarica ‘Oryginalng muzyke baletowra komponowali min. J-B. Lully, J. Ph. Fla meau, A. Grétry, Ch. W. Gluck, L. van Beethoven, A. Adam, L. Delibes, P. Czajkowski, |. Strawiskl, M. de Falla, M. Ravel, B. Bartdk. Byla to muzyka zaréwno instrumentain: tumentaina. Na pray kad Lully wprowadzal do swoich balelow partie wokalne, zwiaszcza plesni | arie, a najpopulamiejszy balet francuski XVIII w., J. Ph. Flameau Les Indes galantos, zawieral oprocz afi recytatywy, ensamble 1 chéry. Balet K. Szymanowskiego Hamasie przeznaczony jest na chér, tenor i orkiestre, a Wesele |. Strawifiskiego na chér, solistéw, cztery fortepiany | rozbudowana peruse Oryginaina muzyka baletowa czasami podlega pewnym przerdbkom w celach choreograficznych i inscenizacyjnych. Nieraz istnieje potrzeba dokomponowania nowe) czesci (tak bylo np. z Jeziorem fabedzim P, Czajkowskiogo). Czesto tez oryginalna muzyka baletowa wykonywana 194 i Boles Wy Utwér muzyezny, 2wykle wi post p. Suita baletowa ,Dziadek do orzechéw” P. Czal kowskiego, Suita balotowa ,Ognisty piak |. Strawitiskiego). Preykladem 2apozyczone) muzyki baletowe| jest Symfonia fantastyezna H. Berlioza, Szeherezada M, Rimskiego-Korsakowa czy Popotudhio fauna C. Debussy'ego. Programowe utwory pozwalaja na wprowadzenie do balett: elementéw pantomimicznych umozliwiajacych lepsze praeka- zanie tresci. Passacagiia i Fuga o-moll J. S. Bacha postuzyla za muzyke do batetu, a Jean Cocteau w 1948 dopisat do niej libretto. Baletem reprezentujgcym czysty taniec bez jaklojkolwiek tresci jest np. balet do Wariacji symfonicanych C. Francka 2 1936 r. Powyzsze preykiady wskazuja, e inscenizacje baletowe dzieta instru- mentainego powstaly w upeinie innym okresie stylistycznym ni z ktGrego pochodzi sama kompozycja muzyczna. Tak byto ze wspom' na Symfonia fantastyczna H, Berloza, kt6ra po ponad 100 latach wyko- raystano jako muzyke do balatu. Spotykamy sig takZe z baletami opartymi na muzyce kiku utwordw instrumentainych, np. balet Syifidy 2 1909 zx muzyka F. Chopina (wybrane preludia, walce, mazurki, jeden no} Wykorzystanie muzyki operowe] w balecie moze byé dwvojakie: catoscio we (2wykle dzielo operawe ulega modyfikacji, zwiaszeza skréceniu, np. Zioly kogucik M. Rimskiego-Korsakowa), albo wybierane sq_nioktére fragenty, np. Tarice polowieckie 2 opery Kniad igor A. Borodina. podobnie jak opera, rozpada sig na wiole mniejszych ie suitowym, z podzialem na numery wewnat (Stworzenie reusza L. van Beethovena, Jezioro tabedzic kowskiego i in.) cay na obrazy, wewnatre Ktérych sq takze mniejsze czastki formaine (np. Swigto wiosny | ego).e061 3 Wea | Boue) Sez PHOIY HSIN | “USGL MOLE WMA junddesUoY PISIONS “> “L961 MOHEIM WMd XX pyAzniy sojeLOJUY Afeyy JEYyBeYIS “Q 166 emezsIeN\ NMd ‘euzodznur Auuoy mysleypod "WW 1261 MOVED} Wing BUZOKZMUT enJEraIr] BieqUaYONY "— ROSL EMEZSIEN, Nid ‘yAznw epedopAoue ereyy 18861 MONE, Wid ‘IE — ‘9961 MONI WME ‘13 ‘ouzohenuy Auuo-s SMezsKOHS “| 'ZoNMBpIZIeLY “y PEEL MOVED WM “Bufeyom Auuoy oDyaIM “AY — '826L MOXEDY WWM TEUIEYP | B10 “| 1 — PLEL MOEN WM “Sf “I I — L286L MONEY Wma “MoU “pAm “eujEIUoWNASLI Kuo} aDyotAA “11 — 861 MOTE Wid PSBL MONEY Wd ‘I 1 — sauzoAznuy Auuiog SUMIOD °F 2961 MOWRY WM ‘Yotuzozznus uno BuezoneU B¥Apo}EW IISMOYNE “Ly VisvaSonala