Λέξεις: Μιχάλης Γουδής, Σάκης Ιωαννίδης, Βαρβάρα Μπασδέκη

Τα βλέμματα μας στην πόλη στέκονται συνήθως στην επιφάνεια των πραγμάτων.
Έτσι, η εικόνα που προσλαμβάνουμε αντικατοπτρίζει μία συγκεκριμένη πραγματικότητα.
Αν κοιτάξει κανείς πιο προσεκτικά, πιο στοχευόμενα, πίσω από τα φώτα, υπάρχουν γωνιές της
πόλης που συναπαρτίζουν μία δεύτερη, παράλληλη πραγματικότητα. Επιχειρήσαμε να φωτίσου-
με μερικές από αυτές. Μια πόλη δίπλα στην πόλη. Ευκαιρία για τη νέα δημοτική αρχή και για
όλους εμάς να την αντιληφθούμε.

Η ΠΟΛΗ ΔΙΠΛΑ
ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
“Πωλείται”, “Ενοικιάζεται”...
Μια βόλτα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι εν-
δεικτική για την αποτύπωση της οικονομικής κρί-
σης στην αγορά της πόλης. Βρώμικες βιτρίνες, γε-
μάτες αφίσες από συναυλίες και λοιπές εκδηλώ-
σεις και κάπου εκεί ανάμεσα η γνωστή επιγραφή με
τα πορτοκαλί γράμματα: “Πωλείται” ή ακόμη συχνό-
τερα “Ενοικιάζεται”.
Σύμφωνα με στοιχεία του Εμπορικού και Βιομηχα-
νικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, στο διάστημα
από 1/1/2009 μέχρι και σήμερα, 483 επιχειρήσεις
έβαλαν λουκέτο στο κέντρο της πόλης. Μέσα σε λι-
γότερο από δύο χρόνια 483 επαγγελματικοί χώροι,
καταστήματα και όχι μόνο, άδειασαν και στην πλειο-
νότητά τους παραμένουν άδειοι.
Αν επιχειρήσει να διασχίσει κανείς την Αλεξάνδρου
Σβώλου, από την Αγγέλακη μέχρι την Αγ. Σοφία, έχει
νόημα να μετρήσει τις άδειες βιτρίνες. Στην τελευ-
ταία καταμέτρηση του γράφοντος ήταν δέκα. Δέκα
επιχειρήσεις ενός από τους πλέον πολυσύχναστους
δρόμους της Θεσσαλονίκης που έκριναν συμφέρον
να κλείσουν.
Η κατάσταση στην Τσιμισκή δεν είναι πολύ καλύτε-
ρη. Μάλιστα, εδώ συναντά κανείς και μερικά από τα
μεγαλύτερα καταστήματα της πόλης να παραμένουν
κενά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του χώ-
ρου όπου στεγαζόταν μεγάλο πολυκατάστημα λίγο
πριν την Αριστοτέλους.
Η Εγνατία, που πλήττεται επιπλέον από τα έργα του
μετρό, δεν αποτελεί εξαίρεση, φυσικά. Απεναντίας,
εδώ ακόμη και τα καταστήματα που λειτουργούν, σε
πολλές περιπτώσεις, δεν είναι καν ορατά εξαιτίας
των λαμαρινών από τα εργοτάξια.
Την ίδια ώρα που και συνοικιακές αγορές δεν τα κα-
ταφέρνουν καλύτερα, αξιοσημείωτες είναι οι πρό-
σφατες εξελίξεις στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο
της Θεσσαλονίκης, το Mediterranean Cosmos. Ορι-
σμένοι ιδιοκτήτες καταστημάτων πραγματοποίη-
σαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας εντός του εμπορι-
κού κέντρου, ζητώντας μείωση των ενοικίων. Την
ίδια στιγμή, η διαχειρίστρια εταιρία, "Πυλαία ΑΕ", του
ομίλου "Lamda Development", δεν δείχνει -σύμφω-
να με τον σύλλογο καταστηματαρχών του κέντρου-
πρόθυμη να υπαναχωρήσει, αφού τα στοιχεία του
τζίρου δεν δικαιολογούν κάτι τέτοιο...
Για ένα πιάτο φαγητό και λίγη παρέα
Η εικόνα ενός τραπεζιού, γεμάτου με ζεστά, καλο-
μαγειρεμένα φαγητά και με όλα τα μέλη της οικο-
γένειας καθισμένα γύρω γύρω είναι σίγουρα πολύ
ευχάριστη και αποτελεί για πολύ κόσμο σημείο ανα-
φοράς μέσα στη βαρβαρότητα της καθημερινότητας.
Την ίδια στιγμή για χιλιάδες Θεσσαλονικείς η παρα-
πάνω εικόνα είναι ένα άπιαστο όνειρο...
Ξεπερνούν τους 3.000 οι συνάνθρωποί μας που σιτί-
ζονται καθημερινά στα περίπου 30 συσσίτια που λει-
τουργούν στη Θεσσαλονίκη. Η τελευταία- και μονα-
δική μέχρι σήμερα- επίσημη καταγραφή πραγμα-
τοποιήθηκε το 2009 από μεταπτυχιακούς φοιτητές
του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. στο πλαίσιο του
προγράμματος αυτοβοήθειας. Τα συσσίτια που διορ-
γανώνονται από τις κατά τόπους ενορίες, το Δήμο,
τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, τη Φιλόπτωχο Αδελ-
φότητα κ.α. δε θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χω-
ρίς την εθελοντική προσφορά εκατοντάδων ανθρώ-
πων. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι φοιτητές.
Η Νεστορία Φραγκούλια συμμετείχε δυναμικά στην
Ομάδα Συσσιτίων του Τμήματος Ψυχολογίας του
Α.Π.Θ., που άφησε ως προίκα σημαντικό έργο στα
δύο χρόνια λειτουργίας της. Δεν ήταν μόνο η κατα-
γραφή των συσσιτίων, αλλά και μία προσπάθεια κα-
λύτερης οργάνωσης του θεσμού. Μιλώντας στην
Parallaxi, η Νεστορία υποστήριξε πως παρατηρού-
νται συνεχώς αυξητικές τάσεις στον αριθμό των Ελ-
λήνων που καταφεύγουν στα συσσίτια. Πέραν τού-
του, μετανάστες, ηλικιωμένοι, αλλά και μοναχικά
άτομα που αναζητούν λίγη παρέα στο τραπέζι είναι
οι κοινωνικές ομάδες που συναντά κανείς κατά κύ-
ριο λόγο στα συσσίτια.
Υπάρχουν δε και περιπτώσεις όπου δεν προσφέρε-
ται απλά φαγητό. Η Λία Διακίδου εργάζεται ως κοι-
νωνική λειτουργός στην ενορία της Μεταμόρφωσης
του Σωτήρος. “Σ’ εμάς υπάρχουν άτομα που σιτίζο-
νται εδώ και 15-20 χρόνια, ενώ προσφέρουμε και
πιο ολοκληρωμένα πακέτα βοήθειας, όπως μηνιαία
ή δεκαπενθήμερα δέματα”, εξηγεί.
Στης πόλης τις αγορές...
Στην Ερμού, λίγο μετά την Αριστοτέλους, ζωντανεύει
η καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης από μια άλλη
εποχή. Από τη μια η στοά Μοδιάνο ή η Κεντρική Στοά
Τροφίμων, όπως ονομάζεται επίσημα, και από την
άλλη το Καπάνι ή η Δημοτική Αγορά Βλάλη. Τα τε-
λευταία προπύλαια, ίσως, απέναντι στις αγοραστι-
κές συνήθειες του καπιταλισμού και ιδιότυποι τόποι
λατρείας των ελληνικών παραδοσιακών τροφίμων.
Για πόσο ακόμη, όμως;
Η αγορά Μοδιάνο χτίστηκε το 1923 σε μία προσπά-
θεια εξευρωπαϊσμού της πόλης και χωροθέτησης
των εμπορικών δραστηριοτήτων των μικροεπαγ-
γελματιών σε ενιαίο και στεγασμένο χώρο. Αποτε-
λεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της πόλης με
καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνικής
ιστορίας και σήμα κατατεθέν της μεγάλης επιρροής
της οικογένειας Μοδιάνο στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο
σήμερα βιώνει τη μεγαλύτερη παρακμή της ιστορί-
ας της. Το σπάνιας ομορφιάς κτίριο έχει αφεθεί στην
τύχη του και είναι επιτακτική ανάγκη συντήρησης
των υποδομών του που έχουν μαζέψει νερά, όπως
επισημαίνει φοιτητική μελέτη του Τμήματος Αρχιτε-
κτόνων του Α.Π.Θ.
Αλλά και το εμπορικό κομμάτι δεν διάγει καλύτερες
ημέρες. Μεγάλο ποσοστό των καταστημάτων που
στεγάζονταν εκεί έχουν κλείσει ή έχουν μετακινηθεί
εκτός της Στοάς, με μερικές φθαρμένες ταμπέλες να
ξυπνούν μνήμες μιας άλλης εποχής. Εξάλλου, και η
αγοραστική κίνηση έχει μειωθεί σημαντικά, κάτι που
εύκολα διαπιστώνει κανείς περιδιαβαίνοντας τα σο-
κάκια της στοάς.
Στην απέναντι μεριά του δρόμου, σαν σε ευθεία αντι-
παράθεση προς τη στοά Μοδιάνο, βρίσκεται το Κα-
πάνι. Εδώ, η κατάσταση μοιάζει κάπως καλύτερη,
τουλάχιστον ως προς την αγοραστική κίνηση. Ωστό-
σο, μιλώντας με τους πωλητές που καλούν με χα-
ρακτηριστική φωνή τον κόσμο να αγοράσει τα προ-
ϊόντα τους, διαπιστώνει κανείς έναν έντονο προβλη-
ματισμό. Τουλάχιστον εδώ δε φοβούνται μην τους
πλακώσει η στέγη ή μήπως καταρρεύσει το έδαφος
κάτω από τα πόδια τους… Από την άλλη, δεν μπο-
ρεί να λησμονήσει κανείς και τη δεύτερη λειτουργία
που επιτελεί το Καπάνι, αφού χρησιμέυει ως χώρος
στάθμευσης για τους… ξενύχτηδες.
Oι βασίλισσες που γεράσανε
Η λογική λέει ότι τα ξενοδοχεία καθρεφτίζουν την
οικονομική ευμάρεια μιας πόλης. Όσο ανεβαίνει ο
αριθμός τους, τα πράγματα φαίνεται πως πάνε κα-
λύτερα και τα δωμάτια γεμίζουν με επισκέπτες. Μέ-
χρι το 2000 ο ξενοδοχειακός κλάδος “ανέβαινε”, κά-
που στο 2002 έφτασε στο peak και μετά άρχισε η κα-
τρακύλα. Η κρίση της αγοράς χτύπησε σχεδόν αμέ-
σως τα ξενοδοχεία του ιστορικού κέντρου και σή-
μερα, όπως έγραψε η Ναυτεμπορική, 14 είναι προς
πώληση. Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσ-
σαλονίκης μας είπε ότι από την αρχή της χρονιάς μέ-
χρι και τον Οκτώβριο η πτώση του τζίρου τους άγγιξε
το 20% και η ετήσια πληρότητα είναι πεσμένη κατά
13% σε σχέση με πέρυσι. Η χρονιά που πέρασε ήταν
δύσκολη, αλλά αυτή που έρχεται θα είναι ακόμη πιο
σκληρή για όλους, λέει ο κ. Θωμόπουλος και μιλά
για κανιβαλισμό των τιμών μεταξύ των επιχειρήσε-
ων: “Τα τελευταία 15 χρόνια διπλασιάστηκαν τα ξε-
νοδοχεία της πόλης χωρίς να έχουμε αντίστοιχη αύ-
ξηση των επισκεπτών. Οι επιχειρηματίες άρχισαν να
κατεβάζουν τις τιμές, να μειώνουν τα κόστη και πολ-
λές φορές να ρίχνουν την ποιότητα”. Οι μονάδες του
κέντρου ζουν από τους συνέδρους, τους περιστασι-
ακούς ταξιδιώτες και λιγότερο από τους τουρίστες
που θα πάνε στα ξενοδοχεία της Χαλκιδικής. Όταν η
μισή Εγνατία έχει “πεθάνει” εμπορικά, τα ξενοδοχεία

20 // parallaxi #165
δεν θ’ αργήσουν να την ακολουθήσουν. Χωρίς ανα-
πτυξιακό νόμο, χωρίς μέτρα τόνωσης του τουρισμού,
οι “βασίλισσες” της Θεσσαλονίκης θα πετάξουν το
στέμμα τους.
Χάσαμε τον “αέρα” πατριώτη
Πριν από πέντε, έξι χρόνια, αν έλεγες σ’ έναν έμπο-
ρο στην Τσιμισκή ότι θα έρθει ο καιρός που θα νοι-
κιάζεις ένα μαγαζί χωρίς να τα σκάσεις στον “αέρα”,
μπορεί να ‘τρωγες και καμία. Κι όμως, είναι γεγο-
νός πως στον πιο εμπορικό δρόμο της πόλης ο αέ-
ρας που χρυσοπληρώνουν οι καταστηματάρχες έχει
γκρεμοτσακιστεί σε ποσοστό 70%, όπως μας λέει
ο αντιπρόεδρος των μεσιτών Θεσσαλονίκης Άγγε-
λος Πασαλίδης. Και ναι, η αλήθεια είναι πως ορι-
σμένοι ιδιοκτήτες ετοιμάζονται να νοικιάσουν χω-
ρίς να απαιτήσουν τίποτα άλλο, παρά μόνο το ενοί-
κιο. Είναι επίσης γεγονός ότι πολλοί επαγγελματίες
προχωρούν σε αλλαγή επαγγελματικής στέγης όταν
βρίσκουν ενοίκιο φθηνότερο κατά 300€ ή 400€ και
προτιμούν να επωμισθούν τα έξοδα μεταφοράς της
έδρας τους παρά να παραμείνουν στο ακριβό ενοί-
κιο.“Όσοι θέλουν να κρατήσουν τον επαγγελματι-
κό τους χώρο αναδιαπραγματεύονται τα μισθώματα
έως και 30% κάτω”, μας λέει ο Άγγελος και τονίζει
ότι η Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα η Τσιμισκή είχε
τον ακριβότερο “αέρα” σε όλη τη χώρα. “Δεν ξέρω αν
οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων σκέφτονται να προ-
22 // parallaxi #165
σαρμοστούν στα νέα οικονομικά δεδομένα, αλλά θα
έπρεπε… για να τρώνε ψωμί όλοι. Θα μου πεις, για-
τί να μην τα δώσουν σε μια πολυεθνική που θα τους
τα ακουμπήσει; Δεν υπάρχει απάντηση, σε ελεύθε-
ρη αγορά ζούμε. Αυτό που μπορώ να σου πω είναι
ότι σήμερα στην Τσιμισκή 20 μαγαζιά δεν υπάρχουν.
Είναι εκεί με τη στολισμένη τους βιτρίνα, αλλά με-
τράνε αντίστροφα τις μέρες που λήγει το συμβόλαιο
τους για να αποχαιρετήσουν το κέντρο της πόλης”.
Φιλό-ξενος ξενώνας
Ο σημαντικότερος, ίσως, χώρος στην πόλη για τη φι-
λοξενία προσφύγων φαίνεται σήμερα να έχει σωθεί
χάρη στις προσπάθειες των ΜΚΟ και ενεργών πολι-
τών. Ο λόγος για τον Ξενώνα του Κέντρου Υποδοχής
Προσφύγων στη Θεσσαλονίκη (Σιατίστης 12 & Φιλίπ-
που), ο οποίος από το 2000 αποτελεί τη μοναδική
δομή προσωρινής φιλοξενίας οικογενειών προσφύ-
γων, αλλά το Φλεβάρη του 2010 έφτασε ένα βήμα
πριν το οριστικό κλείσιμο. Δεκάδες πρόσφυγες, γο-
νείς με ανήλικα παιδιά, κινδύνεψαν να βρεθούν
στο δρόμο, όταν η δημόσια χρηματοδότηση σταμά-
τησε. Ευτυχώς κάτι τέτοιο τελικά δεν συνέβη, αφού
οι ίδιοι οι ένοικοι του ξενώνα μαζί με την Αντιρατσι-
στική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης, άλλες κοινωνι-
κές οργανώσεις και περισσότερους από 50 εθελο-
ντές κράτησαν τον ξενώνα ανοιχτό. Σήμερα ο ξενώ-
νας λειτουργεί ως ένα εγχείρημα κοινωνικής αυτο-
οργάνωσης και αλληλεγγύης, με τη διαχείριση να
γίνεται από την ανοιχτή συνέλευση των ενοίκων και
των εθελοντών. Έτσι, παρέχεται καθημερινά τροφή
και στέγη στους περίπου 70 ένοικους του ξενώνα,
ενώ παράλληλα ομάδα εθελοντών δασκάλων του
Στεκιού Μεταναστών “Εκτός Τάξης” αναλαμβάνει την
υποστηρικτική διδασκαλία των παιδιών, αλλά και τη
διδασκαλία ελληνικών στους ενήλικες πρόσφυγες.
Πάντως, όποιος ενδιαφέρεται να βοηθήσει μπορεί
να το κάνει με πολλούς τρόπους: συμμετέχοντας στη
Συνέλευση Διαχείρισης του ξενώνα, με την εθελο-
ντική εργασία, ενισχύοντας οικονομικά τις λειτουρ-
γικές ανάγκες του κτιρίου ή προσφέροντας προμή-
θειες σε είδος. Επίσης, σημείωσε την έκθεση ζωγρα-
φικής που διοργανώνεται 1-15/01/11 στο Καφωδείο
Ελληνικό, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν στον
ξενώνα.
12ο Δημοτικό Σχολείο – Ένα
κοινωνικoπολιτικό πείραμα σε εξέλιξη
Παστέλ χρώματα, η μυρωδιά του ξύλου, σανίδι, έκ-
θεση φωτογραφίας, τοιχογραφίες στους τοίχους,
ψηλά ταβάνια, βιβλιοθήκη, παιδότοπος, ζεστός κα-
φές, μια ψησταριά στην αυλή με τις μπασκέτες, θρα-
νία, εργαλεία και σκαλωσιές που μαρτυρούν ώρες
δουλειάς. Το ερειπωμένο και απαξιωμένο 12ο Δη-
μοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης, στη Βασιλέως Γε-
ωργίου, μεταμορφώθηκε στον ελεύθερο κοινωνι-
κό χώρο “Σχολείο για τη μάθηση της ελευθερίας”.
Το εγκαταλελειμμένο σχολικό κτίριο με έντονες τις
φθορές του χρόνου και της αδιαφορίας αξιοποιήθη-
κε με τον καλύτερο τρόπο από τον περασμένο Ιού-
νιο, όταν έγινε η κατάληψη του, στέλνοντας παράλ-
ληλα ένα ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα στα πρότυπα
και τις ιδεολογίες που έχουμε συνηθίσει και αποδε-
χτεί στην καθημερινή μας ζωή. Οι ομάδες που δού-
λεψαν για την ανακατασκευή του κάλεσαν μηχανι-
κούς από το Πολυτεχνείο του ΑΠΘ για να βεβαιώ-
σουν τη στατικότητα του κτιρίου και μέσα σε έξι μή-
νες κατάφεραν να δημιουργήσουν εργαστήρια φω-
τογραφίας, θεάτρου, υπολογιστών, κεραμικής, βι-
τρώ, studio μουσικής, χαριστικό παζάρι, βιβλιοθή-
κη και βιβλιοπωλείο, καφετέρια, γυμναστήριο και
ελεύθερα μαθήματα ξένων γλωσσών και μουσικών
οργάνων. Καθάρισαν και έβαψαν το κτίριο, έξυσαν
τα πατώματα και επιδιόρθωσαν ό,τι μπορούσε να δι-
ορθωθεί. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αμοιβή ή δί-
δακτρα, αλλά οι ανάγκες, όπως μας εξηγούν, είναι
πολλές και οι προσφορές καλοδεχούμενες. Πρό-
κειται για ένα κοινωνικό και πολιτικό πείραμα, μια
προσπάθεια επαναοικιοποίησης ενός δημόσιου χώ-
ρου ο οποίος έμενε για χρόνια ανεκμετάλλευτος. Η
πολιτική διάσταση του εγχειρήματος είναι σύμφυτη
με την κοινωνική. Μια διαφορετική φιλοσοφία μάθη-
σης και οργάνωσης ενός δημόσιου χώρου αναπτύσ-
σεται στην πράξη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από δι-
24 // parallaxi #165
αχειριστική συνέλευση με άμεσες διαδικασίες με τη
συμμετοχή όλων. Οι εκδηλώσεις και οι δραστηριό-
τητες που διοργανώνουν προσελκύουν κόσμο από
τη γύρω γειτονιά και σε κανέναν δεν απαγορεύεται
η είσοδος. Το πόσο θα κρατήσει εξαρτάται από τους
ίδιους, αλλά και από τον κόσμο που το επισκέπτεται.
Εκείνοι μας λένε θα το κρατήσουν ζωντανό και ετοι-
μάζουν την ψησταριά για το μεσημέρι του Σαββάτου.
Κάνε μια βόλτα. Δεν χρειάζεσαι πρόσκληση.
Info: sxoleio12.wordpress.com
ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ
Πλατεία Ναυαρίνου στη μέση του κόσμου
“Οι αντιθέσεις στην πλατεία Ναυαρίνου δεν έχουν
τέλος. Αστοί και περιθώριο. Μπιμπερό και σπασμένα
μπουκάλια μπύρας. Το βραβευμένα αναστηλωμένο
γαλεριανό ανάκτορο και τα χαρτόκουτα που χρησι-
μοποιούνται ως κατάλυμα. Με όποιον και αν μιλή-
σεις που γνωρίζει την περιοχή θα σου περιγράψει ει-
κόνες ανθρώπων που τα βράδια περπατούν σαν ζω-
ντανοί-νεκροί. Είναι επτά το απόγευμα και στο κέ-
ντρο της πλατείας, πλάι στο σιντριβάνι με το παιδί,
έχει σωριαστεί ένας τύπος όχι πάνω από τριάντα. Οι
υπόλοιποι τον κοιτούν αδιάφορα. Λίγο πιο πέρα μια
παρέα μαλώνει μεγαλόφωνα. Δυο παιδιά παίζουν
αμέριμνα πλάι στο παράδοξο θέαμα. Έχουν συνηθί-
σει”. Αυτή τη γνώριμη εικόνα γεμάτη αντιθέσεις πε-
ριέγραφε τον Ιούνιο του 2009 στην parallaxi η Δήμη-
τρα Κεχαγιά, στο ρεπορτάζ της για την πλατεία που
“αργοπεθαίνει”. Ενάμιση χρόνο μετά οι αντιθέσεις
παραμένουν, αλλά η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει
υπέρ της ζωής. Το ζωντανό μελίσσι φοιτητών, αστών,
εργαζόμενων, μικρών και μεγάλων, μεταναστών και
προσφύγων, ΜΚΟ, πλανόδιων, ποιητών, συγγραφέ-
ων, φραπόγαλων, εθελοντών της Greenpeace, σκα-
κιστών (Αστόρια) και οι δράσεις του “Θεσσαλονίκη
Αλλιώς”, του Urban Festival, της sfina, τα Παιδιών Εν
Δράσει, κερδίζουν μέρα με τη μέρα (και ειδικά νύχτα
με τη νύχτα) τη μάχη της πλατείας απέναντι στους
ντίλερς και τα σπασμένα μπουκάλια ρετσίνας. Τα βι-
βλιοπωλεία δεν έκλεισαν, οι επαγγελματίες δεν κα-
τέβασαν ρολά, ο κόσμος δεν σταμάτησε τις βόλτες,
τις συζητήσεις, τις ζυμώσεις. Η προβολή της πλατεί-
ας, η αναβάθμισή της, η αξιοποίηση των αρχαιολογι-
κών χώρων, η βοήθεια στα εξαρτημένα ατόμα είναι
ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα του νέου δημάρ-
χου. Αν τα καταφέρει, θα συνδέσει το όνομα του με τη
νεότερη ιστορία της πόλης. “Πλατεία Ναυαρνου ήρ-
θες εντός μου, πλατεία Ναυαρίνου στη μέση του κό-
σμου” (Δημήτρης Ζερβουδάκης).
Το κλειδί είναι η ενσωμάτωση
Πριν από τρία χρόνια η parallaxi έκανε ένα αφιέρω-
μα στην οδό Κασσάνδρου, μια ζωντανή αλλά φτω-
χή σχετικά περιοχή με μικρομάγαζα και στέκια μετα-
ναστών. Είχαμε δει την Κασσάνδρου σαν μια παρέν-
θεση μεταξύ του “ακριβού” ιστορικού κέντρου και
της “εναλλακτικής” Άνω Πόλης. Τότε, είχαμε γνω-
ρίσει Νιγηριανούς, Ουκρανούς, Γεωργιανούς, Αλ-
βανούς και παλινοστούντες που είχαν βρει ένα φτη-
νό ενοίκιο και είτε με την οικογένειά τους είτε με φί-
λους τους ζούσαν στα ημιυπόγεια και τα ισόγεια της
Ολυμπιάδος, της Ρακτιβάν και της Αγίου Νικολάου.
Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ από τότε.
Τα φτηνά ενοίκια, τα ρώσικα παντοπωλεία, οι γε-
ωργιανές ταβέρνες και τα αλβανικά γραφεία ταξι-
δίων μαρτυρούν την “προτίμησή” τους στην περιο-
χή, αν και κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει ακό-
μη με ακρίβεια την χωροταξική ανθρωπογεωγρα-
φία των μεταναστών. Οι Κινέζοι στην Αισώπου, οι πα-
λιννοστούντες από την πρώην Σοβιετική Ένωση στα
Διαβατά και τη Νικόπολη, οι Νιγηριανοί και οι Πακι-
στανοί στην Κασσάνδρου και τα στενάκια της, είναι
μόνο εκτιμήσεις και γενικεύσεις. Το ζητούμενο εί-
ναι να αναπτυχθούν από τους επίσημους κρατικούς
φορείς, και γιατί όχι με τη βοήθεια της τοπικής αυτο-
διοίκησης, οι κατάλληλες δομές ενσωμάτωσης για
να μη δημιουργούνται συνθήκες γκετοποίησης και
απομόνωσής τους από την κοινωνία. Οι Συκιές με τα
προγράμματα τους το έχουν καταφέρει. Γιατί όχι και
οι άλλοι δήμοι;
Η αναγέννηση του Φοίνικα
Αποτελεί την ανατολική είσοδο της πόλης, αφού
26 // parallaxi #165
τον διασχίζουν οι από αέρος επισκέπτες της πόλης.
Μπορεί τυπικά να μην υπάγεται στο Δήμο Θεσσαλο-
νίκης, ωστόσο o Φοίνικας είναι μια γειτονιά με ξεχω-
ριστή σημασία και ιστορία που εδώ και πολλά χρό-
νια βίωνε την υποβάθμιση. Τον τελευταίο καιρό κάτι
φαίνεται να αλλάζει στην περιοχή των Εργατικών
Κατοικιών, όμως ο δρόμος προς την ανάπτυξη είναι
ακόμη μακρύς.
Το 1962 ο αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης ανέ-
λαβε το σχεδιασμό των κατοικιών για τις παραπηγ-
ματούχες οικογένειες στο πλαίσιο των προγραμμά-
των Προσφυγικής και Λαϊκής Κατοικίας. Έτσι, κατά
κύριο λόγο προσφυγικές οικογένειες από τη Μικρά
Ασία που μέχρι τότε ζούσαν στην Τούμπα, στην Τριαν-
δρία και αλλού εγκαταστάθηκαν στο Φοίνικα. Σύμ-
φωνα με την απογραφή του 1971, ο πληθυσμός της
περιοχής ανερχόταν σε 6.000 μόνιμους κατοίκους.
Έκτοτε, η φυσιογνωμία της περιοχής υπέστη πολ-
λές μεταμορφώσεις. Ο πληθυσμός της εμπλουτί-
στηκε με μετανάστες και εκπροσώπους καταπιεσμέ-
νων κοινωνικών ομάδων. Για πολλά χρόνια ο Φοίνι-
κας αφέθηκε στην τύχη του, με τους δρόμους να ρη-
μάζουν, τα κτίρια να αντιμετωπίζουν πολλά προβλή-
ματα, τους δημόσιους χώρους να μετατρέπονται σε
σκοτεινά σκηνικά εγκληματικότητας.
Η κ. Ελενονώρα Παπάδοπουλου είναι πρόεδρος
του Πολιτιστικού Συλλόγου του Φοίνικα και δημοτι-
κή σύμβουλος στο Δήμο Καλαμαριάς, που έχει την
ευθύνη της περιοχής. Μιλώντας στην Parallaxi πα-
ρουσιάζει μία σημαντική πτυχή της καθημερινότη-
τας στο Φοίνικα: “Είναι δύσκολο να διακρινεί κανείς
πού σταματά η ευθύνη των κατοίκων και πού ξεκι-
νά η ευθύνη του δήμου στη συντήρηση των κτισμά-
των και στη λειτουργία των καταστημάτων της αγο-
ράς του Φοίνικα που παραδοσιακά αποτελούν ση-
μείο τριβής”. Αν και επισημαίνει πως οι προσπάθειες
των τελευταίων ετών πρέπει να συνεχιστούν με ακό-
μη μεγαλύτερη ένταση, εντούτοις αναγνωρίζει πως
ο ηλεκτροφωτισμός και ο ελαιοχρωματισμός των μι-
σών οικοδομών είναι ένα πολύ θετικό βήμα.
Οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Καλαμαριάς, αξιο-
ποιώντας το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, πραγμα-
τοποίησαν αρκετά έργα υποδομής στο Φοίνικα από
το 2004 και έκτοτε. Ωστόσο, τα περιθώρια περαιτέρω
βελτίωσης είναι πολλά, όπως διαφάνηκε από τη συ-
ζήτηση με μια υπάλληλο της τεχνικής υπηρεσίας. Θα
μπορούσαν, για παράδειγμα, οι εργατικές κατοικίες
της περιοχής να λειτουργήσουν ως πρότυποι, ενερ-
γειακά αυτόνομοι οικισμοί, όπως συμβαίνει στην Ολ-
λανδία. Όπως θα μπορούσε ο Φοίνικας να γίνει ζήτη-
μα διαχείρισης υπερτοπικής σημασίας με τη συνερ-
γασία των Δήμων Καλαμαριάς και Θεσσαλονίκης.
Η ανατολική είσοδος της πόλης πρέπει να προδιαθέ-
τει θετικά τον επισκέπτη και να προσφέρει τουλάχι-
στον αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στους μόνι-
μους κατοίκους. Ο Φοίνικας απέχει ακόμη από το ση-
μείο αυτό...