Hafta 7:

Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

 Ele Alınacak Ana Konular

• Sürekli-zaman Fourier dönüşümü

• Sürekli-zaman periyodik işaretler için Fourier dönüşümü

• Sürekli-zaman Fourier dönüşümünün özellikleri

• Doğrusal, sabit katsayılı diferansiyel denklemlerle tanımlanan sistemler

 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

• Periyodik olmayan (aperiyodik) bir işareti, periyodu sonsuz olan periyodik bir
işaret gibi düşünebiliriz.

• Periyodik bir işaretin periyodu büyüdükçe, temel frekans küçülür ve dolayısıyla

Fourier serisi gösterilimindeki harmonik ilişkili üstel işaretlerin frekansları
yakınlaşır.

• Periyodun sonsuz olması limit durumunda frekans bileşenleri sürekli hale gelir ve
Fourier serisi toplamı integrale eşit olur.
 ∞ ∞

Hatırlatma : Periyodik x(t ) işaretinin F .S açılımı:  x(t ) = ∑ ak e jkω0t
= ∑ ak e jk ( 2π /T ) t 
 k =−∞ k =−∞ 

• Fourier serisinin, periyodun sonsuza gitmesi durumundaki limit haline FOURIER

DÖNÜŞÜMÜ denir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

• Aşağıda verilen periyodik kare dalganın Fourier serisi katsayılarını hesaplamıştık

2 sin( kω0T1 )
ak =
kω0T

• Sabit bir T1 ve değişik T değerleri için Fourier serisi katsayılarını çizersek,

periyodun katsayılar üzerindeki etkisini belirlemiş oluruz.
2 sin(ωT1 )
• Alternatif olarak, Tak = değerlerini çizebiliriz.
ω ω =kω
0

• 2sin(ωT1)/ω fonsiyonu, Tak’nın zarfını temsil etmektedir ve ak katsayıları bu zarfın

eşit aralıklı örnekleridir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü
2 sin(ωT1 )
Tak =
ω ω =kω
0
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

• T arttıkça veya eşdeğer olarak temel frekans ω0 = 2π/T azaldıkça, zarf daha sık
örneklenmektedir. T → ∞ limit durumunda, orijinal periyodik kare dalga dikdörtgen
darbeye ve T ile çarpılmış Fourier serisi katsayıları zarfa eşit olur.

• Bu örneği genelleştirmek mümkündür. Aperiyodik bir işaret, periyodik bir işaretin

periyod sonsuza giderken limit hali gibi düşünülebilir. Periyodik işaret Fourier
serisine açılır ve periyodun sonsuza gitmesi durumunda serinin davranışı incelenir.

• Aşağıda, periyodik olmayan sonlu süreli bir işaret x(t) ile bu işaretten türetilen ve
bir periyodu sonlu süreli işarete eşit olan periyodik bir işaret ~x (t ) verilmiştir.

lim 
  

→
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü
• ~
x (t ) Fourier serisine açılabilir. |t|<T/2 için, x(t) = ~
x (t ) ve aralığın dışında x(t) =0
olduğundan ∞
x% (t ) = ∑ae
k =−∞
k
jkω0t

1 T /2 1 T /2 1 ∞
ak =
T ∫
−T /2
x% (t )e− jkω0t dt =
T ∫
−T /2
x(t )e− jkω0t dt =
T ∫
−∞
x(t )e− jkω0t dt

∞
• Tak’nın zarfı X(jω), X ( jω ) = ∫
−∞
x(t )e − jωt dt şeklinde tanımlansın.

• O halde, ak = 1 X ( jkω0 )
T
• Zarf cinsinden bulunan katsayılar, Fourier serisinde yerine konulur ve 2π/T=ω0
olduğu göz önünde bulundurulursa

∞
1∞
1 ∞
x% (t ) = ∑
k =−∞
ak e jkω0t
= ∑ X ( jkω0 )e
k =−∞ T
jkω0t
=
2π
∑
k =−∞
X ( jkω0 )e jkω0tω0
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü
• ω0→ 0 iken, aşağıdaki şekilden görüldüğü gibi en son toplama integrale yakınsar.

• Toplamadaki her bir terim, yüksekliği X ( jkω0 )e jkω0t ve genişliği ω0 olan bir
dikdörtgenin alanıdır. ω0→ 0 limit durumunda, toplama X ( jω )e jω t fonksiyonunun
integraline yakınsar. O halde, T→ ∞ için ~x (t )→ x(t) gerçeğini kullanırsak, aşağıda
verilen Fourier dönüşüm çiftini elde ederiz.

1 ∞
1 ∞
%x(t ) =
2π
∑
k =−∞
X ( jkω0 )e jkω0t
ω0 → x(t ) =
2π ∫
−∞
X ( jω )e jω t dω

∞
X ( jω ) = ∫ x(t )e− jω t dt
−∞
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

• Şimdiye kadar yapılan tartışmadan, periyodik bir işaretin Fourier serisi

katsayılarının, işaretin bir periyodunun Fourier dönüşümü cinsinden ifade
edilebileceği anlaşılmaktadır.
~
x (t ) , T ile periyodik olsun ve Fourier serisi katsayıları ak ile gösterilsin. ~
x (t ) nin
•
bir periyoduna eşit sonlu süreli bir işaret x(t) ve Fourier dönüşümü X(jω) ile
belirtilsin. O halde,
1
ak = X ( jω )
T ω = kω 0

• Tartışma, sonlu süreli işaretler için yapılmıştır. İşaret sonlu olmasa bile, analiz
denklemindeki integral yakınsayabilir ve bu tür işaretler için Fourier dönüşümü
bulunabilir.

• Fourier dönüşümünün yakınsaması için yeterli olan koşullara Dirichlet koşulları

denir ve aşağıda listelenmiştir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

•Sürekli-zaman
Harmonik ilişkili
Fourierkarmaşık
dönüşümüüstel
için Dirichlet
işaretlerinkoşulları
doğrusal kombinasyonu şeklinde
yazılan bir sürekli-zaman işareti ele alalım:
Koşul 1: İşaret mutlak integrallenebilir olmalıdır:
∞ ∞
x(t ) = ∑ a∞k e jkω 0 t
∑=ak e jk (2π / T ) t
∫
k = −∞ − ∞ x(t ) dt < ∞ k = −∞

•Koşul 2: Herhangi
Harmonik ilişkilibir sonlu
üstel aralıkta,herbirinin
işaretlerin işaretin sonlu
T ilesayıda minimum
periyodik ve maksimumu
olduğunu görmüştük.
olmalıdır.
O halde, x(t)’de T ile periyodiktir.

•Koşul
k = 3:
0 için,
Herhangi
toplamadaki
bir sonlu
üstelaralıkta,
işaret sabittir.
işarette sonlu
k = ±1sayıda
için üstel
süreksizlik
işaretlerin
olmalı
temel
ve
ayrıca
frekansı
süreksizlik
ω0’dır ve
noktalarında
bu terimlere
işaretin
TEMEL değeri
veyadeBİRİNCİ
sonlu olmalıdır.
HARMONİK bileşen

Özetle, mutlak integrallenebilir sürekli veya sonlu sayıda süreksizliğe sahip

işaretlerin Fourier dönüşümü hesaplanabilir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

ÖRNEK: x(t ) = e − at u (t ), a > 0 işaretinin Fouier dönüşümünü hesaplayınız, genlik

ve faz spektrumunu çiziniz.

ÇÖZÜM: Fourier dönüşüm denkleminden

∞ ∞ 1
X ( jω ) = ∫ x(t )e − jω t
dt = ∫ e − at e − jω t dt = , a>0
−∞ 0 a + jω
Görüldüğü gibi, işaret gerçel olmasına rağmen Fourier dönüşümü karmaşık değerli
olabilmektedir. O halde, ω’nın fonksiyonu olarak Fourier dönüşümünün genliğini
(genlik spektrumu) ve fazını (faz spektrumunu) belirleyebilir ve çizebiliriz.

1 ω 
X ( jω ) = , p X ( jω ) = − tan −1  
a2 + ω 2 a
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü
−a t
ÖRNEK: x(t ) = e , a > 0 işaretinin Fouier dönüşümünü hesaplayınız ve
frekansın fonksiyonu olarak çiziniz.
−a t
ÇÖZÜM: x(t ) = e = e at u (−t ) + e − at u (t ), a>0
Fourier dönüşüm denkleminden
∞ ∞ 0 ∞
X ( jω ) = ∫ x(t )e dt = ∫ e dt = ∫ e e dt + ∫ e − at e − jω t dt
− jω t −a t − jω t at − jω t
e
−∞ −∞ −∞ 0

1 1 2a
= + = 2
a − jω a + jω a + ω 2

Bu durumda Fourier dönüşümü gerçel çıkmıştır. İşaret ve Fourier dönüşümü aşağıda

çizilmiştir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

ÖRNEK: Sürekli-zaman impuls işaretinin Fouier dönüşümünü hesaplayınız

∞ ∞
ÇÖZÜM: X ( jω ) = ∫
−∞
x(t )e − jω t dt = ∫ δ (t )e − jω t dt = 1
−∞

İmpuls işaretinin Fourier dönüşümü tüm frekanslarda eşit bileşenlere sahiptir.

1, t < T1
ÖRNEK: Dikdörtgen darbenin Fourier dönüşümünü hesaplayınız x(t ) = 
0, t > T1
∞ T1 sin(ωT1 )
ÇÖZÜM: X ( jω ) =
∫
x(t )e dt = e − jω t dt = 2∫
− jω t
−∞ −T1 ω
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

ÖRNEK: Fouier dönüşümü aşağıda verilen sürekli-zaman işaretini bulunuz.

1, ω <W
X ( jω ) = 
0, ω >W

ÇÖZÜM: Ters Fourier dönüşüm denkleminden

1 ∞ 1 W sin(Wt )
x(t ) =
2π ∫
−∞
X ( jω )e jω t dω =
2π ∫
−W
e jω t dw =
πt
Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

• Sürekli-zaman Fourier dönüşümü ve LTI sistemlerin analizinde sin(aθ)/bθ

şeklinde özel bir fonksiyonla sıklıkla karşılaşılır ve böyle fonksiyonlara sinc
fonksiyonu denir.
sin(πθ )
• Sinc fonksiyonu matematiksel olarak şöyle tanımlanır: sinc(θ ) =
πθ

• Sinc fonksiyonu aşağıda çizilmiştir.

Aşağıda sinc(W) fonksiyonu ve Fourier dönüşümü, değişik W değerleri için çizilmiştir. W arttıkça
Fourier dönüşümü genişlerken, sinc fonksiyonunun ana lobunun genişliği darlaşır. Yani, zaman
uzayı ile frekans uzayı arasında ters bir ilişki vardır. Zamanda daha az yer kaplayan bir işaretin
Fourier dönüşümü, daha fazla yer kaplayan bir işaretinkine göre daha geniş bir frekans aralığında
frekans bileşenlerine sahipir.
 Periyodik İşaretlerin için Fourier Dönüşümü
• Sürekli-zaman periyodik işaretlerin de Fourier dönüşümünü hesaplamak
mümkündür. Göreceğimiz gibi, periyodik işaretlerin Fourier dönüşümü impuls
fonksiyonu içermek zorundadır.

• Fourier dönüşümü X(jω) = 2πδ(ω-ω0) olan işareti, ters Fourier dönüşümü

kullanarak rahatlıkla bulabiliriz.
1 ∞
x(t ) =
2π ∫
−∞
2πδ (ω − ω0 )e jω t dω = e jω0t

• Daha genel olarak, sonsuz adet impulsun toplamından oluşan bir Fourier
dönüşümünün tersi, sonsuz adet üstel işaretin toplamı olmalıdır:
∞ ∞
X ( jω ) = ∑ 2πa δ (ω − kω ) ⇒ x(t ) = ∑ a e
k = −∞
k 0
k = −∞
k
jkω0t

• O halde, periyodik bir işaretin Fourier dönüşümü, şiddetleri işaretin Fourier serisi
katsayıları ve konumları temel frekansın katları tarafından belirlenen impulslar
içermektedir.
 Periyodik İşaretlerin için Fourier Dönüşümü
ÖRNEK: Aşağıda verilen periyodik işaretin Fourier dönüşümünü hesaplayınız.

2 sin( kω0T1 )
ak =
kω0T

∞ ∞
2 sin(kω0T1 )
ÇÖZÜM: X ( jω ) = ∑ 2π akδ (ω − kω0 ) =
k = −∞
∑
k = −∞ k
δ (ω − kω0 )
 Periyodik İşaretlerin için Fourier Dönüşümü
ÖRNEK: Aşağıda verilen periyodik işaretin Fourier dönüşümünü hesaplayınız.

1 T /2 1
ak =
T ∫
−T / 2
δ (t )e − jkω t dt =
0

∞
2π ∞
2πk
ÇÖZÜM: X ( jω ) = ∑ 2π ak δ (ω − kω0 ) = ∑ δ (ω − )
k = −∞ T k = −∞ T

Not: Zaman uzayı ile frekans uzayı arasındaki ters ilişkiye dikkat ediniz. İmpulslar
zaman uzayında birbirinden uzaklaşırsa frekans uzayında yakınlaşmaktadır.
T → ∞ limit durumunda x(t) işaretini ve Fourier dönüşümünü inceleyiniz.
 Periyodik İşaretlerin için Fourier Dönüşümü

ÖRNEK: x1(t)=sin(ω0t) ve x2(t)=cos(ω0t) periyodik işaretlerinin Fourier

dönüşümlerini hesaplayınız.

ÇÖZÜM: x1 (t ) = sin(ω0t ) ⇒ a1 = 1 , a−1 = − 1 , ak = 0, k ≠ ±1

2j 2j
π π
X 1 ( jω ) = 2πa1δ (ω − ω0 ) + 2πa−1δ (ω + ω0 ) = δ (ω − ω0 ) − δ (ω + ω0 )
j j
1 1
x2 (t ) = cos(ω0t ) ⇒ a1 = , a−1 = , ak = 0, k ≠ ±1
2 2
X 2 ( jω ) = 2πa1δ (ω − ω0 ) + 2πa−1δ (ω + ω0 ) = πδ (ω − ω0 ) + πδ (ω + ω0 )
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümü

İşaret Fourier Dönüşümü Fourier Serisi Katsayıları

∞ ∞
∑ ak e jkω t 0
2π ∑ akδ (ω − kω0 ) ak
k = −∞ k = −∞

e jω t0 2πδ (ω − ω0 ) a1 = 1, ak = 0, k ≠ 1

cos(ω0t ) π [δ (ω − ω0 ) + δ (ω + ω0 )] a1 = a−1 = 1 / 2, ak = 0, k ≠ ±1

sin(ω0t ) (π / j )[δ (ω − ω0 ) − δ (ω + ω0 )] a1 = − a−1 = 1 / 2 j , ak = 0, k ≠ ±1

x (t ) = 1 2πδ (ω ) a0 = 1, ak = 0, k ≠ 0

Periyodik kare dalga ∞ 2 sin(kω0T1 ) sin( kω0T1 ) ω0T1  kω T 

1, t < T1 ∑ δ (ω − kω0 ) = sinc 0 1 
x(t ) =  k = −∞ k kπ π  π 
0, T1 < t < T / 2
∞ 2π ∞ 2πk 1
∑ δ (t − nT ) T
∑ δ (ω − T ) ak =
T
, ∀k
n = −∞ k = −∞
İşaret Fourier Dönüşümü Fourier Serisi Katsayıları

1, t < T1 2 sin(ωT1 ) İşaret periyodik değil

x(t ) = 
0, t > T1 ω
sin(Wt ) 1,
X ( jω ) = 
ω <W İşaret periyodik değil
πt 0, ω >W

δ (t ) 1 İşaret periyodik değil

u (t ) 1 İşaret periyodik değil
+ πδ (ω )
jπ

δ (t − t0 ) e − jωt 0 İşaret periyodik değil

1 İşaret periyodik değil

e − at u (t ), ℜe{a} > 0
a + jω

te − at u (t ), ℜe{a} > 0
1 İşaret periyodik değil
2
(a + jω )
t n −1 − at 1 İşaret periyodik değil
e u (t ), ℜe{a} > 0 (a + jω ) n
(n − 1)!
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
• Kolaylık olması bakımından, sürekli-zaman Fourier dönüşümü ve tersini
belirtmek için sırasıyla F{x(t)} ve F-1{X(jω)} kısa gösterilimini kullanacağız.
Ayrıca, sürekli-zaman Fourier dönüşüm çiftini belirtmek için
F
x(t ) ←→ X ( jω )
notasyonunu kullanacağız.

• Sürekli-zaman Fourier dönüşümünün aşağıda verilen özellikleri aracılığıyla,

Fourier dönüşümü bilinen işaretlerden çoğu işaretin Fourier dönüşümünü elde
etmek kolaylaşmaktadır.

• Aşağıda sadece en önemli özelliklerin ispatı verilecektir. Diğer özelliklerin ispatı

benzer şekilde yapılabilir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri

F
Zamanda öteleme: x(t ) ←→ F
X ( jω ) ⇒ x(t − t0 ) ←→ e− jωt X ( jω ) 0

1 ∞
İspat: Ters Fourier dönüşüm denkleminden x(t ) =
2π ∫−∞
X ( jω )e jω t dω

Eşitliğin her iki tarafında t yerine t-t0 yazılırsa

1 1
∫ ( X ( jω ) e )e
∞ ∞
∫
jω ( t − t 0 ) − jωt 0 jω t
x(t − t0 ) = X ( jω ) e dω = dω
2π −∞ 2π −∞

Yorum: Bir sürekli-zaman işaret ötelendiğinde, Fourier dönüşümünün genliği

değişmez, fazı ise öteleme ile doğru orantılı bir şekilde ötelenir.

F {x(t )} = X ( jω ) = X ( jω ) e j p X ( jω )
F {x(t − t0 )} = e − jωt X ( jω ) = X ( jω ) e j [p X ( jω ) −ωt ]
0 0
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri

Zaman-frekans ölçekleme: F F 1  jω 
x(t ) ←→ X ( jω ) ⇒ x(at ) ←→ X 
a  a 
İspat: Fourier dönüşüm denkleminden
∞
F {x( at )} = ∫ x(at )e − jω t dt
−∞

İntegralde, τ = at değişken dönüşümü yapılırsa

 1 ∞ − j (ω / a )τ
∫
 a −∞ x (τ ) e dτ , a > 0
F {x(at )} = 
1 ∞
− ∫ x(τ )e − j (ω / a )τ dτ , a < 0
 a −∞

Yorum: Zaman uzayı ile frekans uzayı arasında ters bir ilişki vardır. Zamanda dar
(geniş) yer kaplayan işaretlerin Fourier dönüşümü geniş (dar) bir aralıkta frekans
bileşenlerine sahiptir. Ayrıca, a = -1 seçilirse, zamanda tersine çevrilmiş işaretin
Fourier dönüşümünün de tersine çevrileceği anlaşılmaktadır.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
F dx(t ) F
Zamanda türev alma: x(t ) ←→ X ( jω ) ⇒ ←→ jωX ( jω )
dt
1 ∞
2π ∫−∞
İspat: Ters Fourier dönüşüm denkleminden x(t ) = X ( j ω ) e jω t
dω

Eşitliğin her iki tarafında t ’ ye göre türevi alınırsa

dx(t ) 1 ∞
∫ [ jωX ( jω )]e dω
ω
j t
=
dt 2π −∞

Yorum: Zaman uzayında türev alma, frekans uzayında jω ile çarpmaya karşılık
gelmektdir. Bu özellik, sabit katsayılı diferansiyel denklemlerle tanımlanmış LTI
sistemlerin analizinde çok önemli rol oynayacaktır. Çözümü zor olan diferansiyel bir
denklem, Fourier dönüşümünün bu özelliği sayesinde çözümü çok kolay olan bir
cebirsel denklem haline getirilir, denklem istenilen değişken için çözülür ve ters
Fourier dönüşümü alınarak çözüm elde edilir.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri

Konvolüsyon özelliği: y (t ) = x(t ) * h(t ) ⇒ Y ( jω ) = X ( jω ) H ( jω )

∞
İspat: Konvolüsyon denkleminden y (t ) = ∫− ∞ x(τ )h(t − τ )dτ

Eşitliğin her iki tarafının Fourier dönüşümü alınırsa

∞ ∞
Y ( jω ) = F {y (t )} = ∫ {∫ x(τ )h(t − τ )dτ } e − jω t dt
−∞ −∞
∞ ∞
= ∫ x(τ ){∫ h(t − τ )e − jω t dt}dτ
−∞ −∞
− jωτ
Zamanda öteleme özelliğinden parantez içindeki terim e H ( jω ) dir. O halde,
∞
Y ( jω ) = ∫−∞ x(τ )e− jωτ H ( jω )dτ
∞
= H ( jω ) ∫− ∞ x(τ )e− jωτ dτ = X ( jω ) H ( jω )

Yorum: İki işaretin konvolüsyonunun Fourier dönüşümü, Fourier dönüşümlerinin

çarpımına eşittir. Yani, iki işaretin konvolüsyonunu bulmak için, Fourier dönüşümleri
çarpılır ve çarpımın ters Fourier dönüşümü alınır.
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri

ÖRNEK: x(t)=e-btu(t) b>0 ve h(t)=e-atu(t) a>0 işaretlerinin konvolüsyonunu

Fourier dönüşümünden yararlanarak hesaplayınız.
1 1 1
ÇÖZÜM: X ( jω ) = , H ( jω ) = , Y ( jω ) =
b + jω a + jω (a + jω )(b + jω )

A B 1  1 1 
Y(jω) basit kesirlere açılırsa Y ( jω ) = + = −
a + jω b + jω b − a  a + jω b + jω 

y(t)’yi elde etmek için ters Fourier dönüşümü almak yeterlidir.

 1  1 1 
y (t ) = F −1{Y ( jω )} = F −1   a + jω b + jω  
−
 b − a  
1
=
b−a
[ ]
e− at u (t ) − e −bt u (t )
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
1
Çarpma (modülasyon) özelliği: r (t ) = s(t ) p (t ) ←→
F
R ( jω ) = [S ( jω ) * P( jω )]
2π

Yorumlar:
1. Zaman uzayında çarpma, frekans uzayında konvolüsyona karşılık gelmektedir.
2. Zaman uzayında konvolüsyonun frekans uzayında çarpmaya karşılık geldiğini
hatırlayınız. Zaman ve frekans uzayları arasındaki bu ilişkiye DÜALLİK denilir.
Dualliğin nedeni, Fourier ve ters Fourier dönüşüm denklemlerinin eşit
olmamakla birlikte oldukça benzer olmasıdır.
3. Verilen bir Fourier çifti için, zaman ve frekans değişkenlerinin rolleri
değiştirilerek DÜAL çift elde edilir.
4. Düallik özelliği kullanılarak, diğer pek çok özellik elde edilebilir. Örneğin,
zaman uzayında türev almak jω ile çarpmaya karşılık geldiğine göre, zaman
uzayında integral alma jω ile bölmeye karşılık gelmelidir.
5. Düallik özelliği, darbe ve sinc Fourier dönüşüm çifti için aşağıda verilmiştir ve
diğer fonksiyon çiftlerine uygulanabilir.
Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri

ÖRNEK: Bir s(t) işaretinin spektrumu aşağıda verilmiştir. p(t)= cos(ω0t) olmak
üzere, r(t) = s(t)p(t) işaretinin spektrumunu Fourier dönüşümünün çarpma
(modülasyon) özelliğinden yararlanarak bulunuz.

ÇÖZÜM:
P ( jω ) = πδ (ω − ω0 ) + πδ (ω + ω0 )
1 1 1
R ( jω ) = [S ( jω ) * {πδ (ω − ω0 ) + πδ (ω + ω0 )}] = S ( j (ω − ω0 ) + S ( j (ω + ω0 )
2π 2 2
 Sürekli-zaman Fourier Dönüşümünün Özellikleri
Özellik Aperiyodik İşaret Fourier dönüşümü

x(t ) X ( jω )
y (t ) Y ( jω )
Doğrusallık ax(t ) + by (t ) aX ( jω ) + bY ( jω )
Zamanda öteleme x(t − t0 ) e − jωt X ( jω )
0

Frekansta öteleme e jω t x(t )

0 X ( j (ω − ω0 ))
Eşlenik alma x* (t ) X * (− jω )
Zamanda tersine çevirme x(−t ) X ( − jω )
Zaman ve frekans ölçek x(at ) 1  jω 
X 
a  a 
Konvolüsyon X ( jω )Y ( jω )
x(t ) * y (t )

Zamanda çarpma x(t ) y (t )

1
X ( jω ) * Y ( jω )
2π
Özellik Periyodik İşaret Fourier Serisi Katsayıları
Zamanda türev alma dx(t )
jωX ( jω )
dt
Zamanda integral alma t 1
∫−∞
x(t )dt
jω
X ( jω ) + πX (0)δ (ω )

Frekansta türev alma d

tx(t ) j X ( jω )
dω
 X ( jω ) = X * ( − jω )
ℜe{ X ( jω )} = ℜe{ X (− jω )}
Gerçel işaretler için x(t) gerçel 
eşlenik simetriklik ℑm{ X ( jω )} = −ℑm{ X (− jω )}
 X ( j ω ) = X ( − jω )
 p X ( jω ) = − p X ( − j ω )

Gerçel ve çift işaretler x(t) gerçel ve çift X(jω ) gerçel ve çift
Gerçel ve tek işaretler x(t) gerçel ve tek X(jω ) saf karmaşık ve tek
Gerçel işaretlerin çift-tek xe (t ) = Ev{x(t )} [ x(t ) gerçel] ℜe{ X ( jω )}
ayrıştırması jℑm{ X ( jω )}
xo (t ) = Od{x (t )} [ x(t ) gerçel]
Aperiyodik İşaretler için Parseval İlişkisi
∞ 2 1 ∞ 2
∫−∞ x(t ) dt = ∫ X ( jω ) dω
2π − ∞
 Doğrusal, Sabit Katsayılı Diferansiyel Denklemlerle
Tanımlanan Sistemler

• Girişi-çıkış ilişkisi aşağıda verilen sürekli-zaman sistemin frekans yanıtını bulalım

N d k y (t ) M d k x(t )
∑ ak k = ∑ bk k
k =0 dt k =0 dt

Y ( jω )
• Konvolüsyon özelliğinden, Y ( jω ) = X ( jω ) H ( jω ) ⇒ H ( jω ) =
X ( jω )
• Diferansiyel denklemin her iki tarafının Fourier dönüşümü alınır ve Fourier
dönüşümünün türev özelliği kullanılırsa frekans yanıtı bulunabilir:

N d k y (t )  M d k x(t )  N
 d k y (t )  M  d k x(t ) 
F ∑ ak k  = F ∑ bk k  ⇒ ∑ ak F  k  = ∑ bk F  k 
 k =0 dt   k =0 dt  k =0  dt  k =0  dt 
M

N M ∑ b ( jω )
k
k

∑ a ( jω ) Y ( j ω ) = ∑ b ( jω )
k
k
k
k
X ( jω ) ⇒ H ( jω ) = k =0
N
k =0 k =0
∑ a ( jω )
k =0
k
k
 Doğrusal, Sabit Katsayılı Diferansiyel Denklemlerle
Tanımlanan Sistemler

ÖRNEK: Giriş-çıkış ilişkisi aşağıda verilen sistemin frekans yanıtını ve impuls

yanıtını bulunuz.
d 2 y (t ) dy (t ) dx(t )
2
+ 4 + 3 y (t ) = + 2 x(t )
dt dt dt

ÇÖZÜM: Her iki tarafın Fourier dönüşümü alınırsa

( jω ) 2 Y ( jω ) + 4( jω )Y ( jω ) + 3Y ( jω ) = ( jω ) X ( jω ) + 2 X ( jω )
Y ( jω ) jω + 2
⇒ H ( jω ) = =
X ( jω ) ( jω ) 2 + 4( j ω ) + 3

H(jω)’nın ters Fourier dönüşümü alınırsa impuls yantı elde edilir.

 1/ 2 1/ 2 
h(t ) = F −1{H ( jω )} = F −1  + 
 j ω + 1 jω + 3 
1 1
⇒ h(t ) = e −t u (t ) + e −3t u (t )
2 2