Bölüm 1

Limit

1.1 Soldan ve Sağdan Yaklaşım

x değişkeni a ya, a dan küçük değerlerle yaklaşıyorsa, bu tür yaklaşıma soldan

yaklaşım denir ve x → a − biçiminde gösterilir.
x değişkeni a ya, a dan büyük değerlerle yaklaşıyorsa, bu tür yaklaşıma sağdan
yaklaşım denir ve a → a + biçiminde gösterilir.

1.2 Fonksiyonun Limiti

Limit kavramını Şekil 1.1 üzerinde açıklayalım:

Soldan Limit

Grafiği verilen y = f (x) fonksiyonu için, apsisleri; x = a nın solunda yer alan
ve giderek a ya yaklaşan A(a, y 1 ), B (b, y 2 ),C (c, y 3 ), D(d , y 4 ), · · · noktalarını göz
önüne alalım:
Bu noktaların apsisleri olan a, b, c, d , · · · giderek a ya yaklaşıyor. Bu sırada,
f (a) = y 1 , f (b) = y 2 , f (c) = y 3 , f (d ) = y 4 , . . . ordinatları da giderek K ye yaklaşır.
Bu eylem, simgesel olarak,

lim f (x) = K (1.1)

x→a −

1
2 BÖLÜM 1. LİMİT

Şekil 1.1: Yaklaşım

biçiminde gösterilir. Bunun anlamı f (x) fonksiyonunun x = a daki soldan limi-

tinin b olduğudur.

Sağdan Limit

Yukarıdakine benzer şekilde, apsisleri x = a nın sağında yer alan ve giderek a

ya yaklaşan
E (e, y 8 ), F ( f , y 7 ),G(g , y 6 ), H (h, y 5 ), . . . noktalarını göz önüne alalım.
e, f , g , h, · · · apsisleri sağdan a ya yaklaşırken, f (e) = y 5 , f ( f ) = y 6 , f (g ) = y 7 , f (h) =
y 8 , . . . ordinatları giderek M ye yaklaşır.
Bu durum simgesel olarak,

lim f (x) = M (1.2)

x→a +

biçiminde gösterilir. Bunun anlamı f (x) fonksiyonunun x = a daki sağdan li-

mitinin M olduğudur.
1.3. UÇ NOKTALARDA LİMİT 3

Limit

Tanım 1.1. f (x) fonksiyonunun x = a noktasında soldan ve sağdan limitleri var

ve birbirlerine eşit iseler, fonksiyonun x = a da limiti vardır ve x = a noktasın-
daki limiti M = K ortak değeridir.

Bu durum simgesel olarak,

lim f (x) = L (1.3)

x→a
biçiminde gösterilir.
Bunun anlamı şudur: x = a daki sağ limit ve sol limit değerleri birbirlerine eşittir
ve onların ortak değeri fonksiyonun x = a noktasındaki limitidir.
f (x) fonksiyonunun x = a daki soldan limiti sağdan limitine eşit değilse fonk-
siyonun x = a noktasında limiti yoktur. Tabii, sol ve sağ limitlerden birisi yoksa,
eşitlik olamayacağı için, fonksiyonun o naktada limiti zaten olamaz.

1.3 Uç Noktalarda Limit

Şekil 1.2: Uç Noktalarda Limit

Genel olarak, fonksiyonun soldan (1.1) ve sağdan (1.2) limitleri var ve birbir-
lerine eşitseler, fonksiyonun x = a noktasında limiti vardır, denilir. Sol ve sağ
limitlerin ortak değeri fonksiyonun limitidir.
Varsa, fonksiyonun limitini (1.2)rlimit) biçiminde göstereceğiz.
Bazen incelenecek fonksiyon bütün mat hbbR yerine sınırlı bir aralıkta tanımlı
olabilir. Böyle durumlarda fonksiyonun uç noktalarına ancak tek yönden yakla-
şılabilir. O nedenle, uç noktalarda limit ve sürekliliği ancak tek yönlü yaklaşımla
tanımlayabiliriz.
4 BÖLÜM 1. LİMİT

f fonksiyonu [a, b) aralığında tanımlı ve değerleri [c, d ) aralığında olsun. Bu

fonksiyon için (a, f (a)) noktası bir uç noktadır. x değişkeni a noktasına ancak
sağdan yaklaşabilir. Dolayısıyla, f fonksiyonunun x = a noktasında sağdan li-
miti varsa, bu limit değerini f fonksiyonunun x = a noktasındaki limit değeri
olarak kabul edeceğiz.
Örneğimizde, x = b noktasında fonksiyon tanımlı değildir, ama soldan limiti
olabilir. varsa soldan limit, f nin limiti olarak kabul edilir. Tabii, fonksiyon x = b
noktasında tanımlı olmadığından, bu noktada fonksiyon sürekli olamaz. Bazı
hallerde, kaldırılabilir süreksizliği var olabilir.
Özetle, uç noktalardaki limit ve süreklilik araştırılırken, yalnızca fonksiyonun
tanımlı olduğu aralığın var olan tarafından tek yönlü limit alınır.
Fonksiyonun bir noktada limitinin olması için, o noktada tanımlı olması zo-
runlu değildir. Bu durumda, varsa soldan (1.1) ve sağdan (1.2) limitlerinin var-
lığından söz edilebilir. Sol ya da sağ limitlerden birisi yoksa ya da var oldukları
halde eşit değilseler, fonksiyonun x = a noktasında limiti yoktur.

1.4 Karl Weierstrass’ın Tanımı

λ > 0 ve u gerçel sayılar olmak üzere (u − λ, u + λ) aralığına u’nun λ komşuluğu

(u − λ) ∪ (u + λ) kümesine de u’nun λ delik komşuluğu denilir. Burada delik
komşuluk terimi, aralığın ortasındaki u noktasının kümeye ait olmadığı anla-
mına gelir.
x değişkeni a’ya yaklaşırken f (x) değerleri L’ye yaklaşıyorsa, f fonksiyonunun
x = a noktasında limiti vardır ve bu limit L’dir denir. Bu tanım fiziksel bir algı
yaratır, ama matematiğin istediği kesinliği vermez. Çünkü "yaklaşım" eylemi
iyi tanımlı değildir. Onu herkesin aynı şekilde anlayacağı kesinliğe eriştirmek
gerekiyor.
Karl Weierstrass limiti şöyle tanımladı:
Tanım 1.2. f fonksiyonunun x = a noktasında limitinin olması için gerekli ve
yeterli koşul, ∀ϵ > 0 sayısına karşılık, x değişkeni a’nın delik δ komşuluğunda
iken f (x) değeri L’nin ϵ komşuluğunda olacak biçimde bir δ > 0 sayısının varlı-
ğıdır.

Buna bazen limitin (ϵ, δ) ile ifadesi denilir. Bu tanımın koşullarını şöyle açıkla-
yabiliriz:
L’nin her (L−ϵ, L+ϵ) komşuluğuna karşılık, x ∈ (a−δ)∪(a+δ) olduğunda f (x) ∈
(L − ϵ, L + ϵ) olacak biçimde a’nın bir (a − δ) ∪ (a + δ) delik komşuluğu vardır:
|x − a| < δ ⇒ | f (x) − L|, (x ̸= a)
1.4. KARL WEİERSTRASS’IN TANIMI 5

Limit tanımını, çoğunlukla, söylediklerimizi özetleyen şu simgesel biçemiyle

kullanırız:

Tanım 1.3.

lim f (x) = L
x→a
( )
⇔ (∀ϵ > 0)(∃δ > 0) 0 < |x − a| < δ) ⇒ | f (x) − L| < ϵ

Bu tanımda f fonksiyonunun x = a noktasında tanımlı olup olmaması önemli

değildir. f (a) hiç tanımlı olmayabilir, f (a) ̸= L ya da f (a) = L olabilir.
Örnekler:

1.

lim λx = λa (1.4)
x→a

dır.

2.

p(x) = a n x n + a n−1 x n−1 + · · · + a 1 x + a 0 (1.5)

polinomonun limiti her a noktasında vardır ve

lim p(x) = p(a) (1.6)

x→a

dır.

3. p(x) ve q(x) iki polinom ise q(a) ̸= 0 olduğunda

p(x) p(a)
lim = (1.7)
x→a q(x) q(a)

dır.

4.
2x
f (x) =
x +1
6 BÖLÜM 1. LİMİT

fonksiyonunun x ssonsuza giderken limitini yaklaşık değerlerle göstere-

lim:

f (100) = 1.9802
f (1000) = 1.9980
f (10000) = 1.9998

Buradan görüldüğü gibi, x → +∞ iken fonksiyon değerleri 2 ye sınırsız

yaklaşıyor.

Şekil 1.3: Limit var; fonksiyon değeri var

5.


−x,
 x < −1
f (x) = 2, x = −1


x + 2, x > −1

Şekil 1.3’den sezilebileceği gibi,

lim x → −1 f (x) = 1 = L

olur. f fonksiyonu x = −1 noktasında tanımlıdır ve f (−1) = 2 dir. Bu değer

fonksiyonun L = 1 limit değerine eşit değildir.
1.5. LİMİT KURALLARI 7

1.5 Limit Kuralları

lim f (x) = L
x→c
lim g (x) = M
x→c

olsun.

Teorem 1.1.

λ bir sabit sayı ise

lim λ = λ (1.8)
x→c

dır.

Teorem 1.2.

lim f (x) = L
x→c
lim g (x) = M
x→c

ise

lim f (x) ± g (x) = lim f (x) ± lim g (x) = L ± M (1.9)

x→c x→c x→c

olur.

Teorem 1.3.

lim f (x) = L
x→c
lim g (x) = M
x→c

ise

lim f (x).g (x) = (lim f (x).(lim g (x)) = L.M (1.10)

x→c x→c x→c

olur.

Teorem 1.4.
8 BÖLÜM 1. LİMİT

lim f (x) = L
x→c
lim g (x) = M ̸= 0
x→c

ise

f (x) limx→c f (x) L

lim = = (1.11)
x→c g (x) limx→c g (x) M

olur.

Teorem 1.5.

lim f (x) = L
x→c

ve λ bir sabit ise

lim λ f (x) = λ(lim f (x)) = λL (1.12)

x→c x→c

olur.

Teorem 1.6.

n ∈ N ve

lim f (x) = L
x→c

ise
( √ ) √
lim 2n+1
f (x) = 2n+1 lim f (x)
x→c x→c

ve a nın bir komşuluğunda a ≥ 0 ise

(√ ) √
lim 2n
f (x) = 2n lim f (x)
x→c x→c

olur.

Teorem 1.7.
1.5. LİMİT KURALLARI 9

n ∈ N ve

lim f (x) = L
x→c

ve ise
( )n
lim [ f (x)]n = lim f (x) = L n (1.13)
x→c x→c

olur.
Teorem 1.8.

λ ∈ R ve

lim f (x) = L
x→c

ve ise

lim [λ f (x) ] = λ(limx→c f (x)) = λL (1.14)

x→c

olur.
Özetlersek, limit için şu eşitlikleri yazabiliriz:

lim λ = λ
x→c
lim f (x) ± g (x) = L ± M
x→c
lim f (x).g (x) = L.M
x→c
f (x) L
lim = (M ̸= 0)
x→c g (x) M
lim λ f (x) = λL
x→c

Teorem 1.9.

sin(x)
lim =1
x→0 x
1 − cos(x)
lim =0
x→0 x
sin(x)
lim =0
x→∞ x
cos(x)
lim =0
x→∞ x

Alıştırmalar 1.1.
10 BÖLÜM 1. LİMİT

Polinom:

1. (1.6) kuralı gereğince, her n ∈ (N ) için

lim λx n = λa n
x→a

olur.

2. Gene (1.6) kuralına göre,

lim (5x 3 − 7x + 3) = 1
x→1

olur.

Çarpanlara Ayırma

1. Bazen 00 belirsizliği oluştuğunda, mümkünse pay ve payda çarpanlara ay-

rılır. Varsa kısaltmalar yapılarak belirizlik yokedilebilir.

x2 − 1 (x − 1)(x + 1)
lim = lim = lim x + 1 = 2
x→1 x − 1 x→1 x −1 x→1

2.
x 2 + 2x − 3 (x − 1)(x + 2)
lim = lim = lim x + 2 = 4
x→1 x −1 x→1 x −1 x→1

3.
p p
3− x 3− x
lim = lim p p
x→9 9 − x x→9 (3 − x)(3 + x)
( )
1
= lim p
x→9 (3 + x
1
=
6

4.
1
x − 13 3−x
3x
lim = lim
x→3 x −3 x→3
(x − 3 )
1
= lim −
x→3 3x
1
=−
9
1.5. LİMİT KURALLARI 11

5.

1 1
lim = =0
x→1 (x − 1) 4 ∞

6.

2x 2 + 5x − 3 (x + 3)(2x − 1) 2x − 1 −3 3
lim = lim = lim = =
x→−1 (x + 2x − 3)
2 x→−1 (x + 3)(x − 1) x→−1 x − 1 −2 2

7.

2x 4 − 3x 2 + 1 x 4 [(2 + x32 + x14 ] 2 1

lim = lim = =
x→∞ (6x 4 + x 3 − 3x) x→∞ x 4 [6 + 1 + −3 ] 6 3
x x 3

Rasyonelleştirme:

1. Bazen köklü ifadelerde pay ve payda uygun çarpanlarla çarpılarak belir-

sizlik yok edilebilir.

p p p p p p
4+h − 4 4+h − 4 4+h + 4
lim = lim .p p
h→0 h h→0 h 4+h + 4
(p )2 (p )2
4+h − 4
= lim (p p )
h→0 h 4+h + 4
(4 + h) − 4
= lim (p p )
h→0 h 4+h + 4
h
= lim (p p )
h→0 h 4+h + 4
1 1
= p =
2 4 4

2. Yukarıdaki ifadeyi daha genel olarak düzenleyebiliriz:

12 BÖLÜM 1. LİMİT

p p p p p p
a +h − a a +h − a a +h + a
lim = lim .p p
h→0 h h→0 h a +h + a
(p )2 (p )
2
a +h − a
= lim (p p )
h→0 h a +h + a
(a + h) − a
= lim (p p )
h→0 h a +h + a
h
= lim (p p )
h→0 h a +h + a
1
= p
2 a

3.
(p p ) ( p p p p )
3x − 3 x 3 x( x − 3)
lim = lim = p p p p
x→3 x −3 x→3 ( x − 3)( x + 3)
3
= p
2 3
p
3
=
2

4.
p
3
8+h −2
lim = x 3 = 8 + h değişken değiştirimi yapılırsa
h→0 h
x −2
= lim 3
x→2 x − 23
x −2
= lim
h→2 (x − 2)(x 2 + 2x + 4)
1
= lim 2
h→2 (x + 2x + 4)
1
=
(4 + 4 + 4)
1
=
12
1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 13

Sonsuzdaki Limit
f (x)
x bağımsız değişkeni x → −∞ ya da x → +∞ iken f (x), f (x)−g (x) ya da g (x) , f (x)g (x)
fonksiyonlarının yaklaştığı değerdir. Bu türlerde,

a ∞ 0 ∞
, , , λδ , , , ∞ − ∞, 0∞ , ∞0 , 1∞
∞ a 0 ∞

durumları oluşabilir. İlk üç durmda ifade belirli sayılır: Birinci durum da limit
0, ikinci durumda ∞, üçüncü durumda λδ olur. Sonraki durumlar belirsiz ifa-
deler diye adlandırılır. Bu tür ifadelerin limitlerini bulmak için genel geçerliği
olan yöntem yoktur. Her probem için uygun çözüm yolları aranır. Çoğunlukla
kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Rasyonel ifadelerde limit:


 n n−1
p(x) = a n x + a n−1 x
 + . . . + a1 x + a0
n m−1
q(x) = b m x + b m−1 x + . . . + b1 x + b0


 f (x) = p(x)
q(x)

verilmiş ise,

p(x) p(0) a 0
lim = =
x→0 q(x) q(0) b 0

ve


p(x) ∞,
 n > m,
an
lim = b , n =m
x→∞ q(x) 
 m
0, n <m

1.6 Rasynel Fonksiyonlarda Limit

1. Örneğin,

1 1 1
lim = = =0
x→±∞ x (limx→±∞ x ±∞

olur.
14 BÖLÜM 1. LİMİT

Şekil 1.4: Sonsuzda Limit

1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 15

2.
4x 3 −2x 2 +1
4x 3 − 2x 2 + 1 x3
lim = lim
x→±∞ 3x 3 − 5 x→±∞ 3x 3 −5
x3
4x 3 2

x3
− 2x x3
+ x13
= lim
3x 3
x→±∞
x3
− x53
4 − x2 + x13
= lim
x→±∞ 3 − 5
x3
4−0+0
=
3−0
4
=
3
olur.

3.
n(n+1)
1+2+3+...+n 2
lim = lim
x→∞ n2 x→∞ n2
n(n + 1)
= lim
x→∞ 2n 2
1 + n1
= lim
x→∞ 2
1
=
2
olur.

4.
( ) ( )
3x 2x x(3 − 2
lim − = lim
x→−∞ x −1 x +1 x→−∞ x(1 − 1 )(1 + 1
x x

olur.

5.
( )
x +1 x 1
lim = lim +
x→∞ x x→∞ x x
1
= lim 1 + lim
x→∞ x→∞ x
= 1+0 = 1

olur.
16 BÖLÜM 1. LİMİT

Sonsuzda Limitin Olmadığı Durum

1.

2x 2 +x−1
x2 + x − 1 x2
lim = lim
x→±∞ 2x + 5 x→±∞ 2x+5
x2
x2
x2
+ xx2 − x12
= lim 2x
x→±∞
x2
+ x52
1 − x1 + x12
= lim
x→±∞ 2 − 5
x x2
1+0−0
=
0+0
1
=
0
=∞

olur.

Köklü İfadelerin Sonsuzdaki Limiti

1.
p p
x 2 +1
x2 + 1 x
lim = lim
x→±∞ x +1 x→±∞ x+1
x
√
x 2 +1
x2
= lim x+1
x→±∞
x
√
1 + x12
= lim
x→±∞ 1 + x1
1+0−0
=
0+0
= ±∞

olur.

2.

lim (x 3 + 3x − 2) = 23 + 3.2 − 2 = 12
x→2
1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 17

Şekil 1.5: Köklü İfadelerin Sonsuzdaki Limiti

18 BÖLÜM 1. LİMİT

3.

1 1
lim = = ±∞
x→3 2x − 6 0

4.

x2 − 4 (x − 2)(x + 2)
lim = lim = lim (x + 2) = 4
x→2 x − 2 x→2 (x − 2) x→2

5. Aşağıdaki problemde 00 belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için sağ-

dakidaki işlemeleri yapalım:
p (p ) (p )
x −2 x −2 x +2
lim = lim (p )
x→4 4 − x x→2 (4 − x) x +2
(p )
= lim (4 − x) x + 2
x→4
=

6. Aşağıdaki problemde ∞∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için sağ-

dakidaki işlemeleri yapalım:

2x + 1 2 + x1
lim = lim
x→∞ x − 3 x→2 1 − 3
x
2+0
=
1−0
=2

5
7. Aşağıdaki problemde 0 tanımsızlığı vardır. Tanımsızlık yokedilemez, li-
mit −∞ olur.

5 − 2x
lim− = −∞
x→0 3x

8.
( )
1 1 1
lim p −p
h→0 h x +h x

Alıştırmalar 1.2.
1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 19

x3 − 8 x3 + 1
1. lim 2. lim
x→2 x − 2 x→2 x + 1

2x 2 + 7x − 4 3x + 15
3. lim 4. lim
x→2 4x − 2 x→2 x 2 − 25
x 3 − 4x x 3 − 4x
5. lim 6. lim
x→2 x 3 − 2x 2 x→2 x 3 − 2x 2

|x| |x|
7. lim+ 8. lim
x→0 x x→0− x

9. lim+ (1 − e 1/x ) 10. lim (10−x )

x→∞
x→0
Grafiği Şekil 1.6 gibi olan f fonksiyonu

1. x = −4 noktasında tanımlı değildir.

2. limx→−4− f (x) = 2 = limx→−4+ f (x) olduğundan limit var ve değri 2 dir.

3. Fonksiyon değeri olmadığında x = −4 noktasında fonksiyon süreksizdir.

4. x = 1 noktasında limx→1− f (x) = −2 ve lim x → 1+ f (x) = 4 olduğundan

limit sol ve sağ limitler birbirlerinden farklıdır. Dolayısıyla limit yoktur ve
fonksiyon x = 1 noktasında süreksizdir.

5. x = 6 noktasında fonksiyon tanımlıdır ve f (6) = 2 dir. Oysa bu noktada

limx→6− f (x) = 5 = limx→6+ f (x) olduğundan, sağ ve sol limitler var ve
birbirlerine eşittir. Fonksiyonun limiti 5 ortak değeridir. Ama bu noktada
f (6) ̸= 5 olduğundan fonksiyon süreksizdir.

1. Grafiği Şekil 1.7 gibi olan f fonksiyonu,

(a) x = −1 noktasında sol ve sağ limitleri var ve farklı olduğu için, fonk-
siyon sıçrayan bir süreksizliğe sahiptir. Sol limit 1, sağ limit 2 dir.
(b) x = 1 noktasında sğ ve sol limitler eşittir ve ortak değerleri olan 2
fonksiyonun limitidir. Bu noktada fonksiyon değeri f (1) = 3 ola-
rak tanımlanmıştır. Limit değeri fonksiyon değerinden farklı olduğu
için fonksiyon x = 1 noktasında süreksizdir.
(c) x = 2 noktasında sol limit 3, sağ limit −i n f t y olmaktadır. Bu nok-
tada sağ limit yok sayılır. Dolayısıyla fonksiyonun limiti yoktur, fonk-
siyon süreksizdir.
20 BÖLÜM 1. LİMİT

Şekil 1.6: Limit

2. Grafiği Şekil 1.8 gibi olan f fonksiyonu için,

(a) x = −2 noktasında sol ve sağ limitler var, birbirlerinden farklıdır,

Fonksiyonun x = −2 noktasında limiti yoktur.
(b) f (−2) = 2 tanımlıdır.
(c) Limit olmadığı için fonksiyon x = −2 noktasında süreksizdir.

3. Grafiği Şekil 1.9 gibi olan f fonksiyonu için,

(a) x = 2 noktasında fonksiyon tanımsızdır.

(b) x = 2 noktasında sol ve sağ limitler var ve birbirleine eşittir. Dolayı-
sıyla limit var.
(c) x = 2 noktasında fonksiyon tanımsız olduğu için süreksizdir.

1
4. Grafiği Şekil 1.10 gibi olan f (x) = x fonksiyonu için,

(a) f (0) tanımlı değildir. [Analiz sonsuz değerleri incelemez.]

(b) limx→0− x1 = −∞ ve limx→0+ x1 = +∞ olduğundan sol ve sağ limitler
yoktur. Dolayısıyla fonksiyonun limiti yoktur.
1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 21

Şekil 1.7: Limit

Şekil 1.8: Limit

22 BÖLÜM 1. LİMİT

Şekil 1.9: Limit

(c) Limiti olmadığı için fonksiyon süreksizdir.

5. Grafiği Şekil 1.11 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) f (a tanımsızdır.
(b) sol ve sağ limitler var ve ortak değerleri A ya eşittir.
(c) Fonksiyon tanımsız olduğu için x = a noktasında süreksizdir.

6.

7. Grafiği Şekil 1.13 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) fonksiyonun x = 3 noktasında sol limiti l 1 sağ limiti l 2 dir. Bu değer-

ler farklı olduğu için limit yoktur.
(b) Limiti olmadığı için x = 3 noktasında fonksiyon süreksizdir.

8. Grafiği Şekil 1.14 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) fonksiyonun x = a noktasında sol limiti L sağ limiti L dir. Bu değer-

ler eşittir.
1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 23

Şekil 1.10: Limit

Şekil 1.11: Limit

24 BÖLÜM 1. LİMİT

Şekil 1.12: Limit

Şekil 1.13: Limit

1.6. RASYNEL FONKSİYONLARDA LİMİT 25

(b) Limiti var ve için f (a) = L noktasında fonksiyon süreklidir.

Şekil 1.14: Limit

9. Grafiği Şekil 1.15 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) fonksiyonun x = a noktasında sol limiti L sağ limiti L dir. Bu değer-

ler eşittir.
(b) Limiti var ama için f (a) = m değerinden farklı olduğu için fonksi-
yon süreksizdir.

Şekil 1.15: Limit

26 BÖLÜM 1. LİMİT

10. Grafiği Şekil 1.16 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) fonksiyonun x = a noktasında sol limiti L sağ limiti L dir. Bu değer-

ler eşittir.
(b) Limiti var ama için f (a) = L eşitliği olduğu için fonksiyon süreklidir.

Şekil 1.16: Limit

11. Grafiği Şekil 1.17 gibi olan f (x) fonksiyonu için,

(a) fonksiyonun x = a noktasında sol limiti −∞ sağ limiti +∞ dir.sol ve

sağ limitler yoktur
(b) Fonksiyon bu noktada süreksizdir.

1.7 Belisiz Şekiller

Aşağıdaki örneklerde 00 , ∞ 0 ∞ 0
∞ , ∞ − ∞, 0.∞, 0 , 1 , ∞ belirsiz şekilleri için
limit bulma yöntemleri açıklanmıştır.
Bu tür problemlerin çözümü için izlenen genel yöntem, verilen fonksiyon üze-
rinde, fonksiyon değerini değiştirmeyen uygun işlemler yaparak belirsizliği yo-
ketmektir.

1. Aşağıdaki problemde 00 belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için x 3 =

8 + h değişken değiştirimini yapalım: h → 0 iken x → 2 olduğunu düşü-
1.7. BELİSİZ ŞEKİLLER 27

Şekil 1.17: Limit

nünüz.

p
3
p3
8+h −2 x3 − 2
lim = lim 3
x→∞ h x→2 x − 8
x −2
= lim 3
x→2 x − 8
x −2
= lim
x→2 (x − 2)(x 2 + 2x + 4
1
= lim 2
x→2 (x + 2x + 4
1
=
(4 + 4 + 4)
1
=
12

2. Aşağıdaki problemde 00 belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için pay-

danın eşleniği ile çarpalım:
28 BÖLÜM 1. LİMİT

p p
t t( 4+ t + 4− t)
lim p p = lim p p p p
t →0 4 + t − 4 − t t →0 ( 4 + t − 4 − t )(( 4 + t + 4 − t )
p p
t( 4+ t + 4− t)
= lim
x→0 (4 + t ) − (4 − t )
p p
t( 4+ t + 4− t)
= lim
x→0 2t
4
=
2
=2

3. Aşağıdaki problemde ∞
∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için pay
ve paydayı en yüksek dereceli x’in parantezine alarak mümkün kısaltma-
ları yapıyoruz:

( )
4x − 7 x 4 − x7
lim = lim ( )
x→∞ 3x 2 + 4x − 3 x→∞ x 2 3 + 4 − 3
x 2 x
4 − x7
= lim ( )
x→∞ x 3 + x4 − x32
4
=
∞
=0

4. Aşağıdaki problemde 0.∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-

1.7. BELİSİZ ŞEKİLLER 29

deyi düzenleyip köklü ifadenin eşleniği ile çarpalım:

( ) p
1 1 1− 1+x
lim p − 1 . = lim p
x→0 1+x x x→0 x 1 + x
p p
(1 − 1 + x)(1 + 1 + x)
= lim p p
x→0 x 1 + x(1 + 1 + x)
1 − (1 + x)
= lim p p
x→0 x 1 + x(1 + 1 + x)
−1
= lim p p
x→0 1 + x(1 + 1 + x)
−1
=
1(1 + 1)
1
=−
2

5. Aşağıdaki problemde 1∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-

deyi düzenleyip Teorem 1.7’yi uygulanabilir hale getirelim:

( x )2x ( )
x + 1 −2x
lim = lim
x→∞ 1 + x x→∞ x
[( ) ]
1 x −2
= lim 1 +
x→∞ x
= e2
1
= 2
e

−∞
6. Aşağıdaki problemde −∞ =∞∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için
ifadeyi aşağıdaki gibi düzenleyelim:
30 BÖLÜM 1. LİMİT

x x
lim p = lim √
x→−∞ x2 + 1 x→−∞
x 2 (1 + x12 )
x
= lim p √
x→−∞
x 2 1 + x12
x
= lim √
x→−∞
|x| 1 + x12
x
|x|
= lim √
x→−∞
1 + x12
−1
= lim √ , (x < 0)
x→−∞
1 + x12
= −1

∞
7. Aşağıdaki problemde ∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-
deyi aşağıdaki gibi düzenleyelim:

x x
lim p = lim √
x→+∞ x2 + 1 x→−∞
x 2 (1 + x12 )
x
= lim p √
x→+∞
x 2 1 + x12
x
= lim √
x→+∞
|x| 1 + x12
x
|x|
= lim √
x→+∞
1 + x12
+1
= lim √ , (x > 0)
x→+∞
1 + x12
= +1

8. Aşağıdaki problemde 1∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-

deyi düzenleyip Teorem 1.7’yi uygulanabilir hale getirelim:
1.7. BELİSİZ ŞEKİLLER 31

( x )2x ( )
x + 1 −2x
lim = lim
x→∞ 1 + x x→∞ x
[( ) ]
1 x −2
= lim 1 +
x→∞ x
= e2
1
= 2
e

9. Aşağıdaki problemde ∞ − ∞ belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için

ifadeyi aşağıdaki şekilde düzenleyelim:

L = lim f (x)
x→∞
√
= lim x 2 + 8x − 3 − (x + 2)
x→∞
(p ) (p )
x 2 + 8x − 3 − (x + 2) x 2 + 8x − 3 + (x + 2)
= lim p
x→∞ x 2 + 8x − 3 + (x + 2)
2 2
x + 8x − 3 − x − 4x − 4
= lim p
x→∞ x 2 + 8x − 3 + (x + 2)
4x − 7
= lim p
x→∞ x 2 + 8x − 3 + (x + 2)

x(4 + x7 )
= (√ )
x 1 + x8 − x32 + 1 + x2
4
=
2
=2

10. Aşağıdaki problemde 00 belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-

deyi aşağıdaki şekilde düzenleyelim:
32 BÖLÜM 1. LİMİT

( )1
1 x
L = lim
x→∞ x − 2
1 1
= lim e x l n x−2
x→∞
1
l n x−2
limx→∞ 1
=e x

1
x−2
limx→∞ −1
=e x2 (L’hospital kuralı)
−∞
=e
=0

11. Aşağıdaki problemde ∞0 belirsizliği vardır. Belirsizliği yoketmek için ifa-

deyi aşağıdaki şekilde düzenleyelim:

1
L = lim (x) x
x→∞
1
= lim e x l nx
x→∞
l nx
= e limx→∞ x

1
x
= e limx→∞ 1 (L’hospital kuralı)
0
=e
=1

12.

x 2 + 5x + 6 (x + 2)(x + 3)
lim = lim
x→2 x +2 x→2 x +2
= lim (x + 3)
x→2
=5

1.8 Trigonometrik Fonksiyonlar

1. Trigonometrik fonksiyon içeren ifadelerin limitlerini alırken, bazen uy-

gun değişken değiştirimi ya da trigonometrik fonksiyonların yerine denk
ifadeleri koyma çözüme götürebilir.
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 33

sin x
lim =1
x→0 x

olduğunu gösteriniz.
Çözüm:
x açısı radyan cinsinden MÙA ise 0 < x < π iken sin x < x < tan x olduğunu
2
şekilden görebiliyoruz. Bu eşitsizliklerden şunları yazabiliriz:

sin x x tan x
sin x < x < tan x ⇒ < <
sin x sin x sin x
x sin x 1
⇒1< < =
sin x sin x. cos x cos x

Son eşits,zliklerde limx→0 iken cendere kuralını uygularsak,

1 x
lim = 1 ⇒ lim =1
x→0 cos x x→0 sin x
sin x
⇒ lim =1
x→0 x

çıkar.

2.
sin 5x
lim =5
x→0 x
olduğunu gösteriniz.
Çözüm:

( ) ( )
sin 5x sin 5x
lim = lim 5
x→0 x x→0 5x
( )
sin 5x
= 5 lim = 5.1
x→0 5x
=5

3.
sin(ax) a
lim =
x→0 bx b
34 BÖLÜM 1. LİMİT

olduğunu gösteriniz.
Çözüm:

( )( )
sin(ax) ax sin(ax) a
lim = lim lim = .1
x→0 bx x→0 bx x→0 ax b
a
=
b

4.
tan(ax)
lim =1
x→0 ax
olduğunu gösteriniz.
Çözüm:

( )
tan(ax) sin(ax) 1
lim = lim = 1.1
x→0 ax x→0 ax cos(ax)
=1

5.
tan(ax) a
lim =
x→0 tan(bx) b
olduğunu gösteriniz.
Çözüm:

( ) ( tan(ax)
)
tan(ax) ax ax
lim = lim . lim tan(bx)
x→0 tan(bx) x→0 bx x→0
bx
a
=
b

6.
t sin(t )
lim = −2
x→0 cos(t ) − 1

olduğunu gösteriniz.
0
Çözüm: İfadede 0 belirsizliği vardır. Paydanın eşleniği ile çarpılıp bölü-
nürse,
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 35

t sin(t ) t sin t (cos t + 1)

=
cos(t ) − 1 (cos t − 1)(cos t + 1)
t sin t (cos t + 1)
=
− sin2 (t )
t
=− (cos t + 1)
sin t

olur. Buradan limit alınırsa,

[ ( )] [ ]
t sin(t ) t
= lim − . lim (cos(t ) + 1) = (−1).2
cos(t ) − 1 x→0 sin(t ) x→0

= −2

çıkar.

7.

cos ax − cos bx) b 2 − a 2

lim =
x→0 x2 2
olduğunu gösteriniz.
Çözüm: İfadede 00 belirsizliği vardır. Fonksiyon x = 0 komşuluğunda Tay-
lor serisine açılırsa,

cos ax − cos bx) 1 2 1 1 4 6 ( )

2
= (b − a 2 ) + x 2 (a 4 − b 4 ) + x (b − a 6 ) + O x 6
x 2 24 720
olur. Buradan limit alınırsa,

cos ax − cos bx)

lim
x→0 x2 [ ]
1 2 1 1 4 6 ( )
= lim (b − a 2 ) + x 2 (a 4 − b 4 ) + x (b − a 6 ) + O x 6
x→0 2 24 720
2 2
b −a
=
2
çıkar.

8.
e x − 1)
lim =1
x→0 x
36 BÖLÜM 1. LİMİT

olduğunu gösteriniz.
Çözüm: İfadede 00 belirsizliği vardır. Fonksiyon x = 0 komşuluğunda Tay-
lor serisine açılırsa,

e x − 1) x x2 x3 x4 x5 ( )
= 1+ + + + + + +O x 6
x 2 6 24 120 720
olur. Buradan limit alınırsa,
e x − 1)
lim
x→0 x
[ ]
x x2 x3 x4 x5 ( 6)
= lim 1 + + + + + + +O x
x→0 2 6 24 120 720
=1

çıkar.

9.
e −ax − e −bx
lim = a +b
x→0 x
olduğunu gösteriniz.
Çözüm: İfadede 00 belirsizliği vardır. Fonksiyon x = 0 komşuluğunda Tay-
lor serisine açılırsa,

e −ax − e −bx 1 1 1
= (a + b) + x(a 2 − b 2 ) + x 2 (a 3 + b 3 + x 3 (a 4 − b 4 )
x 2 6 24
1 4 5 1 ( )
+ x (a + b 5 ) + x 5 (a 6 − b 6 ) + O x 6
120 720

olur. Buradan limit alınırsa,

e −ax − e −bx
lim =
[
x→0 x ]
1 1
lim (a + b) + x(a 2 − b 2 ) + x 2 (a 3 + b 3
x→0 2 6
[ ]
1 3 4 1 1 ( )
+ lim x (a − b 4 ) + x 4 (a 5 + b 5 ) + x 5 (a 6 − b 6 ) + O x 6
x→0 24 120 720
=b−a

çıkar.
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 37

10.
p p p
x −3 ( x − 3)( x + 3)
lim = lim p
x→9 |x − 9| x→9 |x − 9|( x + 9)
x −9
= lim p
x→9 |x − 9|( x + 9)

 x−9
p x >9
(x−9)( x+9)
= lim
x→9 − x−9
p x <9
(x−9)( x+9)
1
=± limit yok, ama sol ve sağ limitler var.
6

11.

6x 2 − x + 5
lim
x→∞ −2x 2 + 3x
x 2 (6 + −1 5
x + x2 )
= lim
x→∞ x 2 (−2 + x3 )
6
= = −3
−2
çıkar.

12.
2x − 5
lim
x→∞ 3x 2 + 2x − 4
x(2 − x5 )
= lim
x→∞ x 2 (3 + x2 − x42 )
2
= =0
∞
çıkar.

13.

−x 3 + 5x 2 − 2
lim
x→∞ 2x 2 − x + 4
x 3 (−1 + x5 − x23 )
= lim
x→∞ x 2 (2 − x1 + x42 )
∞
= =∞
2
çıkar.
38 BÖLÜM 1. LİMİT

14.
√
lim x 2 + 4x − 2 − (x − 1)
x→∞
x 2 + 4x − 2 − (x − 1)2
= lim p
x→∞ x 2 + 4x − 2 + (x − 1)

6x − 3
= lim p
x→∞ x 2 + 4x − 2 + (x − 1)

x(6 − x3 )
= lim √
x→∞
x( 1 + x4 − x22 )
6
= =6
1

çıkar.

15.
( )
1 1
lim p −1 .
x→0 1+x x
( p )
1− 1+x 1
= lim p .
x→0 1+x x
( p )
1− 1+x 1
= lim .p
x→0 x 1+x
( )
1−1−x 1
= lim .p
x→0 x 1+x
( ) ( )
−x 1
= lim . lim p
x→0 x x→0 1 + x
1
= −1 + p
2

çıkar.

16.

x 2 + 2x − 3
lim
x→0 x −1
(x − 1)(x + 3)
= lim
x→0 (x − 1)
=4

çıkar.
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 39

17.
x +4
lim (3x − 1) ln( )
x→∞ x +1
x+4
ln( x+1 )
= lim 1
x→∞
(3x−1)
−3(3x − 1)2
= lim
x→∞ −3(x + 4)(x + 1)

=9
çıkar.

18.
( )
x +4
L = lim (3x − 1) ln
x→∞ x +1
( )(3x−1)
x +4
= lim ln
x→∞ x +1
x+4
u(x) = x+1 ve v(x) = 3x − 1 diyelim.

lim u(x).v(x) = λ =⇒ lim (1 + u(x))v(x) = e λ

x→∞ x→∞

sonucunu kullanarak
( )
x +4
L = lim (3x − 1) ln
x→∞ x +1
( )(3x−1)
x +4
= lim ln
x→∞ x +1
=9
çıkar.

19.
2x 3 + 16
L = lim
x→−2 x 2 − 4x − 12
2(x 3 + 23 )
= lim
x→−2 (x + 2)(x − 6)
2(x + 2)(x 2 − 2x + 4)
= lim
x→−2 (x + 2)(x − 6)
2(x 2 − 2x + 4)
= lim
x→−2 (x − 6)
24
=
−8
= −3
40 BÖLÜM 1. LİMİT

çıkar.

20.
p
2 − 6x−
lim
x→1 x 2 − 1
p p
(2 − 6x − 2)(2 + 6x − 2)
= lim p
x→1 (x 2 − 1)(2 + 6x − 2)
(4 − (6x − 2))
= lim p
x→1 (x − 1)(x + 1)(2 + 6x − 2)
−6
=
(8)
3
=−
4
çıkar.

21. Aşağıdaki limit bulunurken

1
L = lim u(x) = 0 =⇒ lim u(x) u(x) = e
x→0 x→0
v(x)
= lim u(x) = lim u(x)limx→0 v(x)
x→0 x→0

eşitlikleri kullanılmıştır.
( )1
L = lim e x + x x
x→0
( x )x
1

= lim e x (1 + x )
x→0 e
( x )x
1

= lim e 1 + x
x→0 e
[ ] 1x
( x )x e
ex

= e lim 1 + x
x→0 e
[ ]limx→0 1x
( x )x
ex e

= e lim 1 + x
x→0 e
= e.e 1
= e2

çıkar.

22. u = u(x) ile v = v(x) fonksiyonları sürekli türetilebilir ve limx→∞ u(x).v(x) =

λ ise
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 41

lim (1 + u(x))v(x) = e λ
x→∞

bağıntısı vardır.
Kanıt: Limiti alınacak ifadenin doğal logaritmasını alırsak,

ln f (x) = v(x) ln (1 + u(x))

ln(1 + u(x)
= 1
v(x)

olur. x → ∞ iken yukarıdaki ifade 00 belirsiz biçimini alır. O halde l’Hospital

Kuralı uygulanabilir:

lim ln f (x) = lim ln [1 + u(x)]v(x)

x→∞ x→∞
= lim v(x). ln [1 + u(x)]
x→∞
ln[1 + u(x)]
= lim 1
x→∞
v(x)
u ′ (x)
[1+u(x)]
= lim −v ′ (x)
x→∞
v 2 (x)

p p p
x −3 ( x − 3)( x + 3)
lim = lim p
x→9 |x − 9| x→9 |x − 9|( x + 9)
x −9
= lim p
x→9 |x − 9|( x + 9)

 x−9
p x >9
= lim (x−9)( x−9x+9)
x→9 − p x <9
(x−9)( x+9)
1
=± limit yok, ama sol ve sağ limitler var.
6

23.
25x 2 − 64 (5x − 8)(5x + 8
lim = lim
x→1.6 5x − 8 x→1.6 5x − 8
= lim (5x + 8) = 16
x→1.6
42 BÖLÜM 1. LİMİT

24.

x 2 − 2x + 1 3
lim = lim = lim (−3) = −3
x→0 x 2 + 2x − 1 x→0 −1 x→0

25.

x 3 + 64 (x + 4)(x 2 − 4x + 16)
lim = lim
x→−4 x + 4 x→−4 x +4
= lim (x 2 − 4x + 16) = 48
x→−4

26.

x 3 − 2x 2 − 4x + 8 (x + 4)(x 2 − 4)
lim = lim
x→2 x 4 − 8x 2 + 16 x→2 (x 2 − 4)2
1 1
= lim =
x→2 x + 2 4

27.

(1 + x)5 − (1 + 5x)
L = lim
x→0 x2 + x5
⇒ (1 + x) − (1 + 5x) = 1 + 5x + 10x 2 + 10x 3 + 5x 4 + x 5 − 1 − 5x
5

⇒ 10x 2 + 10x 3 + 5x 4 + x 5
x 2 (10 + 10x + 5x 2 + x 3 )
= lim
x→0 x 2 (1 + x 3 )
(10 + 10x + 5x 2 + x 3 )
= lim
x→0 (1 + x 3 )
(10 + 0 + 0 + 0)
= lim
x→0 (1 + 0)
= 10

28.

x −2
L = lim
x2 − 4
x→2
(x − 2))
= lim
x→2 (x − 2)(x + 2)

= lim (x + 2) =4
x→2
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 43

29.

sin2 x
L = lim
( x
x→0
)
sin x
= lim sin x
x→0 x
( )( )
sin x
= lim lim sin x
x→0 x x→0

= (1).(0) = 0

30.

sin2 x
L = lim
x→0 x 2
( )
sin x sin x
= lim
x→0 x x
( )( )
sin x sin x
= lim lim
x→0 x x→0 x

= (1).(1) = 1

31.

( )
1
L = limπ
x→ 6 1 + t an 2 x
( )
1
= limπ 2
x→ 6 1 + sin x
cos2 x
( )
cos2 x
= limπ
x→ 6 cos2 x + sin2 x
( p )2
3
=
2
3
=
4
44 BÖLÜM 1. LİMİT

32.
( )
L = limπ 2 sec2 x − 1
x→ 4
( )
2
= limπ −1
x→ 4 cos2 x
( )
2 − 12
= limπ 1
x→ 4
2
( )
3/2
=
1/2
=3

33.

L = limπ (cot x + csc x)

x→ 3
( )
cos x 1
= limπ +
x→ 3 sin x sin x
( )
cos x + 1
= limπ
x→ 3 sin x
( )
3/2
= p 2
3
p
= 3

34.
( ( ))
1
L = lim x sin
x→0 x
¯ ( )¯
¯ 1 ¯
≤ lim ¯¯x sin ¯
x→0 x ¯
≤ lim (|x|)
x→0
=0
p
35. L = limn→∞ x = 1 olduğunu gösretiniz.
n

(p )
L = lim n x
n→∞
( 1)
= lim x n
x→∞
( 1
)
= x limx→∞ n
= x0
=1
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 45

36. L = limn→0 sinx x = 1 olduğunu gösretiniz.

Çözüm: Trigoometrik oran ve uzunluklarla çözüm yapılabilir. Ama L’Hospital
kuralı en kolayıdır:

sin x
L = lim
n→0 x
cos x
= lim
n→0 1
= lim cos x
n→0
=1

olur.

37. L = limn→0 1−cos

x
x
= 0 olduğunu gösretiniz.
Çözüm: Trigoometride yarım açı formülleri ile doğrudan çözüm yapıla-
bilir. Ama L’Hospital kuralı en kolayıdır:

1 − cos x
L = lim
n→0 x
sin x
= lim
n→0 1
= lim sin x
n→0
=0

olur.
x
−1
38. L = limn→0 e x = 1 olduğunu gösretiniz.
x
Çözüm: e seriye açılarak çözüm yapılabilir. Ama L’Hospital kuralı en ko-
layıdır:

ex − 1
L = lim
n→0 x
ex
= lim
n→0 1
= lim e x
n→0
0
=e =1

olur.
( x−1 )
39. L = limn→1 ln x = 1 olduğunu gösretiniz.
46 BÖLÜM 1. LİMİT

Çözüm: Ama L’Hospital kuralı en kolayıdır:

( )
x −1
L = lim
n→1 ln x
( )
1
= lim 1
n→1
x
= lim x
n→1
=1

olur.

40. Aşağıdaki limiti hesaplayınız.

x2 − 4
L = lim
n→2 x − 2
(x − 2)(x + 2)
= lim
n→2 x −2
= lim x + 2
n→2
=4

olur.

41. Aşağıdaki limiti hesaplayınız.

p
x −2
L = lim
n→4 4 − x
p
x −2
= lim p p
n→4 (2 − x)(2 + x)
p
= lim [−(2 + x)]
n→4
= −4

olur.

42. Aşağıdaki limiti hesaplayınız.

Çözüm: L’Hospital kuralı en kolayıdır:
sin 3x
L = lim
(x
n→0
)
cos 3x
= lim 3
n→0 1
= lim (3 cos 3x)
n→0
=3
1.8. TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 47

olur.

43. Aşağıdaki limiti hesaplayınız.

Çözüm: L’Hospital kuralı en kolayıdır:
1 − cos x
L = lim 2
(x
n→0
)
− sin x
= lim 3
n→0 2x
( − cos x )
= lim 3
n→0 2
1
=
2
olur.
( )
e −ax −e −bx
44. limx→0 x = b − a olduğunu gösterinz.
Çözüm: L’Hospital kuralı en kolayıdır:
( )
e −ax − e −bx
L = lim
x→0 x
( )
−ae −ax − (−b)e −bx
= lim
x→0 1
( )
−ae 0 − (−b)e −0
= lim
x→0 1
=b−a
olur.
( )
a x −b x
45. limx→0 x = ln ab olduğunu gösterinz.
Çözüm: L’Hospital kuralı en kolayıdır:
( x )
a − bx
L = lim
x→0 x
( )
x ln a
e − e x ln b
= lim
x→0 x
( )
ln ae x ln a − ln be x ln b
= lim
x→0 1
= lim (ln ae 0 − ln be 0 )
x→0
= ln a − ln b
a
= ln
b
48 BÖLÜM 1. LİMİT

olur.