TEZ

ÖNSÖZ
TEZ BEYANNAMESİ
İÇİNDEKİLER
ÖZET
SUMMARY
ŞEKİLLER DİZİNİ
TABLOLAR(ÇİZELGELER) DİZİNİ
SEMBOLLER DİZİNİ
1. GENEL BİLGİLER
1.1. Giriş
1.2. Literatür Taraması
1.3. Çalışmanın Amacı ve Kapsamı
1.4. İhale Kavramı
1.5. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu
1.6. İhale Türleri ve Özellikleri
1.7. İhale Yapım Aşamaları
1.7.1. Hazırlık Aşaması
1.7.2. İhale Aşaması
1.7.3. İhale Sonrası Aşama
1.8. Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerde Uygulama Esasları
1.8.1. Kontrol Teşkilatı
1.8.2. Geçici Kabul ve Kesin Kabul Kavramları
1.8.3. Süre Uzatımları

1.8.4. Yüzde 10 Keşif Artışı
2. YAPILAN ÇALIŞMALAR
2.1. Yöntem
2.2. İlk Ankete Verilen Cevapların Sınıflandırılması
2.3. Nüfusbilimsel Dağılım
3. BULGULAR
3.1. Sözleşme Bedeli ile İlgili Bulgular
3.2. Proje Süresi ile İlgili Bulgular
4. İRDELEME
4.1. İşlerin Sözleşme Bedelinde Bitmemesi
4.2. İşlerin Proje Süresinde Bitmemesi
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
1. GENEL BİLGİLER
1.1. Giriş
Kamu ihalelerinde uygulanan anahtar teslim götürü bedel ihale biçimi, yüklenici
firmaların yüksek tenzilat oranlarıyla iş almalarına müsaade etmektedir. Bunun sonucunda,
düşük sözleşme bedelleriyle iş alan firmalar, işi tamamlayamayabilmekte ya da istenen
kaliteyi yakalayamayabilmektedir.
Kamu yatırımları; belirli bir ihtiyaç programı dahilinde uygulanan işlerdir. Bu
yatırımların planlanan sürede sonuçlandırılamaması hem hizmetlerin aksamasına hem de
uzun vadede maliyete yol açmaktadır.
01.01.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı
Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun yerini almış, ihale
sürecinde ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesinde yeni kıstaslar ortaya
koymuştur. Bu süreçte daha yaygın olarak uygulanmaya başlanan anahtar teslim götürü
bedel ihale türünde; yüklenici firmalar uygulama projesi, mahal listesi ve teknik şartname
bağlayıcılığında işin tamamına teklif verir. Bu ihale türü kamu harcamalarında yapım
sürecindeki değişkenliklerin kısmen önüne geçmiş olsa da başka sorunları beraberinde
getirebilmektedir.
1.2. Literatür Taraması
Geçmiş yıllarda kamu ihale sistemi ve anahtar teslim götürü bedel işlerle ilgili bir
takım çalışmalar yapılmış ve bu çalışmalarda Delphi metodunu kullanmadan da olsa ihale
sistemimiz ve yapı işlerinin yaşadığı sorunlardan bazıları ortaya konmuştur.
Kaplan (2012), Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kurumu, Kamu İhale Kurulu ve bu
kavramların ideal yapısı hakkında bir çalışma yapmıştır. Kendi deneyim ve tecrübeleri ile
birlikte eski mevzuatı yenileriyle karşılaştırarak tespitlerde bulunmuştur. Sonuç olarak,
4734 ve 4735 ile birlikte kamu ihale sisteminde değişiklik yapıldığını, fakat bu alanda
eskiden beri mevzuat değişimleri olduğunu ve mevzuattaki istisna sayılarının sürekli
arttığını ortaya koymuştur. Kurumların ihale sürecinden kaçmak için doğrudan temin
kullandığını, Kamu İhale Kurulunun şikayet inceleyen bir idari organ olarak tanımlandığını
ama kurul üyelerinin mevzuat ve mevzuatın uygulanması hakkında uzmanlık sahibi olmaları
konusunda başından beri dikkat edilmediğini söylemiştir. Bu bağlamda; Kamu İhale
Kurumu’nun ihale sistemini geliştirme ve iyileştirme konusunda uzman kişilerden oluşacak
ve etkin çalışacak şekilde yeniden yapılandırılmasını, şikayet inceleme görevinin; Kamu
İhale Kurulu yerine mevzuat ve uygulamaları konusunda uzmanlığı ispatlanmış kişilerden
oluşan Şikayet İnceleme Kurulu’na verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Karatoprak (2011), Kamu ihale sürecinde görev alan kamu personelinin sorumlukları
ile ilgili tespitler yapmıştır. Kamu personelinin yetkilerini ve sorumluklarını karşılaştırmış,
işlerini ne kadar sağlıklı bir ortamda yürüttüklerini sorgulamıştır. Sonuç olarak, Kamu
kurumlarının yaptığı mal ve hizmet alımı işlerinde ya da yapım işi harcamalarında
ihtiyaçların gözönüne alındığını, bunları yürütmek ve denetlemek sorumluluğunda olan
personel ile ilgili bir çok yaptırım ve sınırlama getirildiğini, yaptırım getirilmesinin normal
olmasıyla birlikte sorumlulukların ölçülü olup olmadığının tartışılması gerektiğini
söylemiştir. Bir çok personelin işini yapmaya çalışırken gereksiz yere mahkemelik
olduğunu, yaptırımlarla karşılaştığını, bunun karşılığında sistemin işleyişinin iyileştirilmesi
ve yürütmekle sorumlu olanların korunması gerektiğini belirtmiştir.
Onur, Erdal, Baykan (2006), Yapım işlerinde işveren ve yüklenicinin sorumluluk

paylaşımını incelemiştir. Bu kapsamda, sorumlulukların nasıl paylaşıldığı ile ilgili 18
firmaya anket uygulamıştır. Sonuç olarak, Devletin inşaat işlerine en büyük işveren
olduğunu, yüklenicilere yaptırdığı işlerin Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne tabii olduğunu,
bu şartname kapsamında iş verenin yüklenici ile sorumlulukları ne oranda paylaştığının
ortaya konması gerektiğini belirtmiştir. İçerik incelenmeden her kusurun yükleniciye fatura
edildiğini, hukuki yollara başvuranların kara listeye alındığını, bu sebeple yüklenicinin
yapabileceklerinin kısıtlandığını söylemiştir. Ülkemizde özel firmalarının Avrupa’ya göre
daha kısa ömürlü olduğunu ve bunda mevzuatın önemli bir etkisi olduğunu bildirmiştir. Hak
ve borçlarda eşitlik olması gerektiğini, devletin kendi sorumluluklarını yerine getirme ve
aksi takdirde kendine yaptırım uygulama konusunda adaletli davranması gerektiğini ortaya
koymuştur.
Çelik, Kanıt, Baykan (2003), Kamu binalarının inşaatında tahmin edilen maliyet ile
gerçekleşen maliyet arasındaki ilişkiyi irdelemiştir.1990–2002 arasında yapılmış kamu
binalarında, Afet Konutları ve Kaymakam Evleri örnek olarak seçilerek, başlangıç maliyeti
ve iş sonu maliyeti arasındaki iş hacmi, birim maliyet ve toplam maliyet farkları
incelenmiştir. Sonuç olarak, oluşan artışlar için açıklayıcı analizler yapılabildiğini, bu
verilerin arasında doğru denklemi kurulabildiğini, yapılacak bir kamu binası için ödenek ve
iş hacmi değişimi tespitinde en önemli belirtecin daha önce yapılmış aynı türdeki yapılar
olduğunu, bu yapılarla ilgili bilgilerin daha sonra kullanılmak üzere sayısal veri haline
getirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Bisen, Dikmen (2012), Üstyapı projelerinde maliyet tahminindeki belirsizlikler için

yapay zeka teknikleri ile analiz hakkında çalışma yapmıştır. İnşaat işlerinin çeşitli
aşamalarında bütçe analizleri yapıldığı, fakat maliyet hesabındaki zorluk ve belirsizlik
nedeniyle endirek maliyetlerin hesaplanmasının güç olduğunu söylemiştir. 14 adet firmanın
hesaplarını inceleyerek ve bu alanda yurtdışında yapılmış bazı çalışmalardan da
faydalanarak tespitler yapmıştır. Sonuç olarak, proje karakteristik özellikleri kullanılarak
belirsizlik seviyesi bulunmasının yapay zeka metotları ile daha uygulanabilir olduğunu
ortaya koymuştur. Projenin çeşitli aşamalarında alınacak kararlarda bu metotlardan
faydalanılabileceğini belirtmiştir.
Bozdemir (2014), ihale teklif kararlarında değişken maliyet yönteminin kullanılması

hakkında bir çalışma yapmıştır. İhale teklifi hazırlarken tam ve değişken maliyet
yöntemlerini ayrı ayrı kullanarak karşılaştırma yapmıştır. Sonuç olarak, ihale tekliflerinin
kısa zaman dilimlerinde özlü bilgilerle hazırlanması gerektiğini belirtmiştir. Bu durumda
üretim miktarından bağımsız giderler sabit gider olarak ayrılıp kalan imalatlar değişken
maliyet olarak hesaba katıldığında aynı kar oranı için daha doğru sonuç alındığını
söylemiştir.
Bayram, Öcal, Laptalı Oral, Atiş (2016), yapım maliyeti tahminlerinde Birim Fiyat
Yöntemi - Yapı Yaklaşık Maliyeti (Birim Alan Maliyet Yöntemi) kıyaslaması hakkında
çalışma yapmıştır. Bu bağlamda, Kamu İhale Kanunu’na göre ihale edilip 2003-2011 yılları
arasında bitirilmiş 420 adet kamu yapım işinin ihale dosyalarını inceleyerek Birim Fiyat
Yöntemi ve Birim Alan Maliyet Yöntemi’ne göre kıyaslamasını yapmıştır. Sonuç olarak,
maliyetin Birim Fiyat Yöntemi ile Birim Alan Maliyet Yöntemi’ne göre daha düşük
hesaplandığını, dolayısıyla Birim Fiyat Yöntemi’nin daha doğru sonuç verdiğini ancak
aralarındaki farkın tatmin edici seviyede olmadığını ortaya konmuştur.
Polat, Çıracı (2005), Türkiye’de tasarım öncesinde yapılan maliyet tahminlerinde

kullanılabilecek veri tabanı modeli ile ilgili çalışma yapmıştır. Dünya çapında geliştirilmiş
14 farklı model incelenmiş ve Türkiye’ye uygun olanları seçilmiş, bu modeller için gerekli
ham verilerin toplanma yöntemi ile ilgili de çalışma yapılmıştır. Sonuç olarak, tasarım
öncesinde güvenilir şekilde maliyet hesabı yapılabilmesi için uygun veri tabanı modeli ve
veri toplama metodları tanımlanmıştır.
Gencer (2007), yapım işleri ihalelerinde teklif türü belirlenmesinde yaşanan sıkıntılar
ve bunların ortadan kaldırılması için öneriler ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Kamu İhale
Kurulu’nun itirazlara yaptığı incelemeleri irdelemiş ve ihale türü ile ilgili anlaşmazlıkları
ve bu anlaşmazlıkların kaynağını ve giderilmesinin olası yöntemlerini araştırmıştır. Sonuç
olarak, Kamu İhale Kanunu’nda uygulama projesi geliştirilebilmesi için gerekli şartın yeterli
olmadığını, bu konuda başka etkenler olduğunu(yeni binalarda uygulama projesi
geliştirilebiliyor oluşu, restorasyon işlerinde zemin etüdü yapılmamasına rağmen uygulama
projesi geliştirilememesi, ...), bunların teklif türü belirlenmesinde nasıl ele alınması
gerektiğini ortaya koymuştur.
Gencer (2007), anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerde yapılan yasal iş artışları ve
yeni iş kalemi birim fiyatı düzenlemesinde ortaya çıkan sorunlar ve yeni iş kalemi pursantaj
oranı düzenlenmesine yönelik yaklaşımlar ile ilgili çalışma yapmıştır. Anahtar teslim götürü
bedel sözleşme yapılan işlerde iş artışına sebep olan etkenleri inceleyerek bunlara çözüm
önerileri getirmeyi ve yeni oluşturulan bir iş kaleminin pursantajının nasıl oluşturulması
gerektiğini ortaya koymayı amaçlamıştır. Sonuç olarak, projelendirme ve maliyet hesabı
aşamasında alınması gereken bir takım önlemleri belirtmiş(uygulama projesi, pursantaj ve
mahal listesindeki kalemlerin birbiriyle uyumlu olması, detay projelerin eksiksiz
hazırlanması, ...), yeni iş kalemlerine %25 yüklenici karının birim fiyata eklenmesinin
kanunen mümkün olmadığını, bu konuda yasal düzenleme yapılması gerektiğini söylemiştir.
Çelik (2006), inşaat sektöründe kullanılan ön maliyet tahmin yöntemleri ile ilgili
çalışma yapmıştır. 85 kişiye 6 sayfalık bir anket uygulayarak sonuçları incelemiştir. Sonuç
olarak, benzer projeler ile karşılaştırma tekniğine dayalı tahmin yöntemini en çok bilinen
yöntem olarak ortaya koymuş, yeni gelişen ve/veya yapay zeka kullanılarak yapılan daha
karmaşık yöntemlerin bilinmediğini belirlemiştir.
Tokalakoğlu (2010), kamuda inşaat işlerinde yaklaşık maliyet hesabında kullanılmak

üzere şartname oluşturulması ile ilgili bir çalışma yapmıştır. Kamu kurukları ile görüşerek
yaklaşık maliyet hesabında yaşadıkları sıkıntıları belirlemiş, mevzuatta eksik kalan
kısımların altını çizmiştir. Sonuç olarak, yaşanan sıkıntıları ortadan kaldırmak amacıyla tüm
kurumlarca uygulanabilir, yalın ve anlaşılabilir bir yönetmelik çalışması ortaya koymuştur.
Solak (2013), yapım ihalelerinde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlar için çözüm
önerileri ile ilgili bir çalışma yapmıştır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun ortaya çıkma
sürecini irdelemiş, bu kanun kapsamında yapılan ihalelerde yaşanan sıkıntıları ve bunlarla
ilgili çözüm önerilerini irdelemiştir. Sonuç olarak, karşılaşılan sorunların çözümü için bir
takım öneriler ortaya koymuştur.(Yaklaşık maliyet oluşturulurken yapılan metraj
hesaplarının en az 5 yıl deneyimli kamu veya özel sektör teknik personeline yaptırılması, bu
konuda uzmanlaşma için hizmet içi eğitimler düzenlenmesi, kanun ve yönetmeliklerin açık
ve anlaşılır olması, ...)
Uğur (2014), yapı işleri mevzuatı ve Yapım işleri Genel Şartnamesi ile ilgili
yüklenici firmalar kaynaklı eleştirel bir bakış açısı ortaya koymak amacıyla bir çalışma
yapmıştır. Bu kapsamda 21 inşaat firmasına anket uygulamıştır. Sonuç olarak, proje
kalitesine en çok etki eden ilk üç unsur “en uygun ihale yöntemi, yükleniciler açısından
mevcut yapım işleri mevzuatı yeterliliği ve ihalelerin sözleşme bedellerinin proje kalite
standartlarına uygunluğu”, proje toplam maliyetine en çok etki eden ilk üç unsur “ihalelerin
sözleşme bedellerinin proje kalite standartlarına uygunluğu, maliyet tahmini için
kullanılacak en güvenli metotlar ve alt yüklenici seçimine idarenin müdahil olmasının
projenin süre, maliyet ve kalitesine etkisi”, proje süresine en çok etki eden ilk üç unsur ise
“idarenin proje tesliminde gecikmesi, idarenin işyeri tesliminde gecikmesi ve anahtar teslimi
götürü bedel sözleşmelerde uygulama projesi eksiği” olarak ortaya çıkmıştır.
Aksoy (2015), yapım işlerinde yaklaşık maliyet belirleme usulünün sözleşme bedeli
ve etkin kaynak kullanımına etkisini irdeleyen bir çalışma yapmıştır. 2009 – 2013 yılları
arasında yapılmış itiraz ve şikayetleri incelemiştir. Sonuç olarak, yapım ihalelerinin yaklaşık
maliyetlerinde %92 oranında kamu birim fiyatlarının ve rayiçlerinin kullanıldığını, yaklaşık
maliyet tutarının %33 ünün kamu kaynağı kullanılmadan atıl kaldığını, yaklaşık maliyetten
%25 kar oranı düşüldüğünde bile yüklenicinin %11 kar ettiğini ortaya koymuştur. Mevcut
sistemde hesaplanan yaklaşık maliyetlerin isabetli olmadığını ve bütçeye ağır yükler
getirdiğini belirtmiştir. Hesaplamanın farklı yöntemlerle yapılmasını önermiştir.
Yılmam Mendeş, Mendeş, Aliefendioğlu (2016), piyasadaki rekabet ortamında kamu

birim fiyatlarının uygulanabilirliği ile ilgili bir çalışma yapmıştır. ABD de R.S. Means Co.
tarafından yapılan bir birim fiyat çalışmasının ülkemize uyarlanabilirliği incelenmiştir.
Sonuç olarak, Yüksek Fen Kurulu tarafından oluşturulan birim fiyatların ve rayiçlerin il
bazında değişimlerinin titizlikle takip edilmesini ve bu amaçla bir altyapı kurulması
gerektiğini söylemiştir. Ayrıca birim fiyatların; gerektiğinde tariflerinin güncellenmesini,
yeni rayiç ve birim fiyatlar eklenmesini, kullanılmayan birim fiyatların listeden
çıkarılmasını, işçilik tanımlarının her yıl değerlendirilmesini, fazla sayıda firmadan fiyat
derlenmesini ve ürünlerin mevcuttaki kalite sınıflarının birim fiyatlara da yansıtılmasını da
önermiştir. Yapı denetimler vasıtasıyla özel sektör inşaatlarına ait mali verilerin elde
edilmesi için mevzuat değişimi yapılabileceğini de söylemiştir.
Bayraktar, Bayraktar (2016), yapım işlerinde yaklaşık maliyet belirlenmesi üzerine

bir çalışma yapmıştır. Yaklaşık maliyetin nasıl hazırlandığını, nerelerde kullanıldığını ve
ihale sonucunu nasıl etkilediğini irdelemiştir. Bu amaçla 16 adet inşaat firmasına anket
uygulamıştır. Sonuç olarak, isteklilerin ihaleye hazırlık sürelerini yeterli bulduğunu,
hazırlanan yaklaşık maliyetlerin doğruluğu hakkında emin olamadıklarını, yaklaşık
maliyetteki eksikleri tecrübesizlik sonucu eksik metraj yapılmasına ve hatalı proje
çizilmesine bağladıklarını, kamu birim fiyatları ve rayiçlerinin tüm bölgelerin koşullarını
sağlamadığını, anahtar teslim götürü bedel yerine birim fiyat usulunu daha uygun
bulduklarını, aşırı düşük sorgulamasını kabul ettiklerini ortaya koymuştur.
Alsharqawi (2016), teklif aşamasında 5 boyutlu BIM kullanarak maliyet planlama

stratejisi geliştirilmesi hakkında bir çalışma yapmıştır. Çin’deki Europe Outsourcing Center
Building’in (EOC) BIM modeli üzerine RIB iTWO kullanılarak 4. boyut zamanı ve 5. boyut
maliyeti de ekleyerek analiz yapmıştır. Sonuç olarak, 5 boyutlu BIM kullanımının görselliği
geliştirdiği, otomatik metraj ve hesaplamaya ve detaylı maliyet analizine imkan sağladığı,
bu modellerde gelişmiş simulasyonlar yapılabildiği ve çok sayıda projecinin aynı
veritabanında aynı anda çalışabildiğini ortaya koymuştur. Özellikle karmaşık ve büyük
inşaatlarda proje yönetimini oldukça kolaylaştırdığını belirtmiştir.
Polat (2005), tasarım öncesi aşamada inşaat maliyet tahmini için bir yöntem önerisi
üzerine çalışma yapmıştır. Bu amaçla yurtdışında bu tür verileri üreten kurumların
veritabanlarını araştırmış ve 87 adet veritabanı içinden 14 tanesinin ülkemizde uygulanabilir
olduğunu ortaya koymuştur. Bu 14 adedin içinden tüm bina tiplerine hitap etmesi sebebiyle
R.S.Means Co.’nun yöntemini tercih etmiştir. Sonuç olarak, bu yöntem ile maliyet
tahmininin veri tanımlarındaki çeşitliliği nedeniyle daha hassas ve doğru sonuç vereceğini
belirtmiştir.
Gencer (2007), kamu ihale kanununa göre yapım işleri ihalelerinde aşırı düşük
tekliflerin tespiti hakkında bir çalışma yapmıştır. Tekliflerin değerlendirilmesi ve en uygun
teklifin seçilmesi ile ilgili tespitler yapmıştır. Sonuç olarak, işleri aşırı düşük teklifle ihale
etmenin, işlerin kalitesini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Aşırıdüşük teklifle
iş alan yüklenicilerin iflas etmekte olduğunu, bu şekilde bir iş alarak iflas geciktirmeye
çalıştığını belirtmiştir.
Irlayıcı Çakmak, Taş (2017), kamu yapım ihalelerinde sözleşme dökümanlarının yol
açtığı sorunların belirlenmesi ile ilgili bir çalışma yapmıştır. Sözleşme dökümanlarının eksik
kaldığı yerlerin belirlenmesi için karşılaştırma ve alan araştırması yöntemlerini kullanmıştır.
Sonuç olarak, bu dökümanlarda en çok soruna sebep olan kısımların sözleşmenin tarafları
arasındaki eşitlik ilkesi, sözleşme dökümanlarında yer alan hükümler, idareden kaynaklanan
problemler, değişiklik yapılması, sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti, süre
uzatımı, sözleşmenin feshi ve anlaşmazlıkların çözümü konuları olduğunu ortaya
koymuştur.
Karaca (2008), kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu inşaat sözleşmelerinin

yükleniciden doğan sebeplerle sona ermesiyle alakalı özel hükümler ile ilgili bir çalışma
yapmıştır. Yüklenicinin hangi hallerde işin sözleşmesinin feshine sebep olacağını,
mevzuatta karşılığını ve karşılaştırılmasını irdelemiştir. Sonuç olarak, anlaşmazlıkların
ihalenin hangi aşamasında hangi merciide çözüme kavuşturulabileceğini, bu sözleşmelerin
hangi şartlara tabii olduğunu ve bağlayıcılık açısından mevzuat ve sözleşme hükümlerinin
sıralamasını ortaya koymuştur.
1.3. Çalışmanın Amacı ve Kapsamı
Bu araştırmanın amacı; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale
Sözleşmeleri Kanunu çerçevesinde, Anahtar Teslim Götürü bedel konut işlerinde;
- İşin sözleşme bedelinde bitmemesi
- İşin sözleşme süresinde bitmemesi
konularının araştırılmasıdır. Araştırma mücbir sebepler sonucu verilen süre

uzatımlarını ve zorunlu olarak oluşan yüzde 10 keşif artışlarını kapsamamaktadır.
Anahtar Teslim Götürü Bedel ihale türü, belirlenen sözleşme bedeli kapsamında
uygulama projesinin gerçekleştirilmesi olarak basitçe tanımlanabilir. Bu yöntem, daha önce
de belirtildiği gibi yapım sürecindeki maliyet değişimlerini - mücbir sebepler sonucu oluşan
keşif artışı hariç - ortadan kaldırmaktadır. Fakat bunu sağlarken beraberinde başka
problemleri de getirmektedir.
Proje hazırlandıktan ve bu projeye bağlı olarak teklif alınıp sözleşme imzalandıktan

sonra; yapım işinin gerçekleştirilmesi sırasında ortaya çıkan sorunların çözülmesi ve yeni
ihtiyaçların karşılanması, aynı zamanda ülkemizin ekonomik durumundan ya da başka
etkenlerden kaynaklanan piyasa hareketlerinin ve mali sorunların yönetilmesi için kontrol
teşkilatının sahip olduğu hareket alanı daralmaktadır. Bunun sonucunda, sözleşme bedelinde
veya sözleşme süresinde işin bitirilmesi hususunda sıkıntılar yaşanmaktadır.
Bu çalışma, kamuda kontrol mühendisi vasfıyla çalışan biri olarak, yapım işlerinde
karşılaşılan maliyet ya da süre açısından sorun oluşan/oluşturan işlerin yüksek oranda olduğu
gözlemlendiği için, bu konuda bir çalışma yaparak bu gözlemin doğruluğunu ve oluşma
nedenlerini inceleyip ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmamızda bilgi toplamak için
Delphi yöntemi kullanılmış, Anahtar Teslim Götürü Bedel Yapım İşlerinde kontrollük yapan
İnşaat Mühendisleri ile çalışılmıştır. Çalışma Trabzon ilinde yapılmış olup, uygulanacak kişi
sayısı ve uygulama biçimi hakkında yol gösterici olarak Skulmoski, Hartman ve Krahn ın
2007 yılındaki “The Delphi Method for Graduate Research” isimli ortak çalışmalarından
yararlanılmıştır.
Çalışmamızda beş bölüm bulunmaktadır. Genel Bilgiler bölümünde, mevzuatta konu

ile alakalı kavramlar tanımlanmakta, Anahtar Teslim Götürü Bedel ihale türü anlatılmakta
ve bu alanda yapılan çalışmalar özetlenmektedir. Yapılan Çalışmalar bölümünde, Delphi
metodunun uygulanması ve Anahtar Teslim Götürü Bedel ile ilgili sorunların ortaya
konulması ve bu süreçte yapılanlar anlatılmaktadır. Bulgular kısmında, elde edilen sonuçlar
yorum yapılmadan ortaya konulmuştur. İrdeleme bölümünde bulgular yorumlanmıştır.
Sonuçlar ve Öneriler bölümünde ise çalışma sonucunda ortaya çıkan bulgular ve gelecek
çalışmalar için kaynak olabilecek öneriler belirtilmektedir.
1.4. İhale Kavramı
İhale; sözlük anlamı olarak “Bir işi ya da bir malı, birçok istekli arasından en uygun
koşullarla yapmayı ya da almayı kabul edene verme.” şeklinde ifade edilebilir. Mevzuatta
ise “Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler
arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını
müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri” olarak tanımlanmıştır. Bizi
asıl ilgilendiren yapım işleri açısından bakılacak olursa, farklı projeler ve uygulamalar için
ödeme ve ihaleye katılacaklar açısından farklı ihale türleri uygulanmaktadır. 4734 ve 4735
sayılı kanunlarda ve bu kanunlara bağlı yönetmeliklerde ise bunların sınıflandırılması ve
uygulama şartları anlatılmıştır. İhaleler vasıtasıyla yapılan işler kamu mal ve hizmet
alımlarının büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. Yapılacak ihalelere karar verilmesinde
ilgili kamu kurumlarının ve bağlı bulundukları bakanlıkların yatırım planları ve ödenek
durumları etkili olmaktadır.
Kamu İhale Kurumu verilerine göre 4734 ve 4735 sayılı kanunların yürürlüğe girdiği
2003 yılında 4.382 adet yapım ihalesi yapılmıştır. Bu adet aynı yıldaki bütün kamu
ihalelerinin %12 sine tekabül etmektedir. Maliyet olarak ise; yapım işi ihalelerine 2003
yılında harcanan para, aynı yıldaki toplam kamu ihale harcamalarının %19 unu
oluşturmuştur.
Kanunda belirtilen usullere göre gerçekleştirilen kamu alımlarının içerisinde yapım

işi ihalelerinin ve anahtar teslim götürü bedel ihalelerin son 10 yıldaki oranları ve
istatistikleri aşağıdaki gibidir;
Yıllara Göre Yapım İşi İhale Adedi
23,000
22,000
21,000
20,000
19,000
18,000
17,000
16,000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Yıllara Göre Yapım İşleri Harcamaları ( Milyar TL )

135
130
125
120
115
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Yıllara Göre Anahtar Teslim Götürü Bedel İhale
Adedi
13,500
13,000
12,500
12,000
11,500
11,000
10,500
10,000
9,500
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Yıllara Göre Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerin

Harcamaları ( Milyar TL )
40
35
30
25
20
15
10
5
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Yıllara Göre Yapım İşlerinin Adet Olarak Bütün
İhaleler İçindeki Yüzdesi
25
24
23
22
21
20
19
18
17
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Yıllara Göre Yapım İşlerinin Maliyet Olarak Bütün

İhaleler İçindeki Yüzdesi
65
60
55
50
45
40
35
30
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Bütün Yapım İşleri İçerisinde Adet Olarak Yüzdesi
70
65
60
55
50
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Maliyet Olarak Bütün Yapım İşlerin İçindeki
Yüzdesi
55
50
45
40
35
30
25
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Tüm Kamu İhaleleri İçindeki Yüzdesi
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
2018 yılının ilk 6 aylık verilerine göre ise; 8.703 adet yapım işi ihalesi yapılmış, bu
ihaleler için 54.015.247.000 TL harcanmıştır. Bu ihalelerden 4.284 adedi Anahtar Teslim
Götürü Bedel ihale olup, bu türdeki ihalelere toplam 19.344.195.000 TL harcanmıştır.
Yapılan ihalelerin adet olarak %22,33 ü, maliyet olarak ise %54,63 ü yapım işi ihalesidir.
Yapım işi ihalelerinin içinde Anahtar Teslim Götürü Bedel ihalelerin oranı adet olarak
%49,22, maliyet olarak ise %35,81 dir. Yapılan tüm kamu alımlarının içinde maliyet olarak
%19,57 lik oranı Anahtar Teslim Götürü Bedel yapım işi ihaleleri oluşturmuştur.
1.5. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun değişen ve gelişen ihtiyaçları karşılayamaması,

kapsadığı işlerin inşa aşamasında meydana gelen sorunları ortadan kaldırmada yetersiz
olması ve uluslararası mevzuattan geri kalmış olması nedeniyle 01.01.2003 tarihinde 4734
sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu yürürlüğe
girmiştir. Buna göre, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu geçersiz kılınmamış, bunu yerine 4734
ve 4735 sayılı kanunların kapsadığı işler ve alanlar tanımlanarak bu alanlarda 2886 yerine
bu iki kanunun uygulanması uygun görülmüştür.
4734 ve 4735 sayılı kanunların getirdiği önemli yeniliklerden bazılarına değinilecek
olursa;
- Yaklaşık maliyet kavramı tanımlanarak tahmini bedelin yerini almıştır.
- Yapım işinin planlamaya alınmasından bitirilip teslim alınmasına kadar geçen süreç
ikiye ayrılmıştır. Buna göre sözleşmeye kadar geçilen aşamalar 4734 sayılı kanun ile,
sözleşme sonrasında işin yapımı ile ilgili kavramlar ise 4735 sayılı kanun ile açıklanmıştır.
- 4734 sayılı kanun yalnızca harcamaya esas işleri açıklamış, geriye kalan işlerin
mevcut durumda bağlı oldukları mevzuata göre yapılmasına devam edilmesi uygun
bulunmuştur.
- İhaleye girecek isteklilerin uygunluğunu belirlemek için yeterlilik şartları

tanımlanmasına imkan verilmiştir.
- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre kapsamdaki kamu kurumlarında artış
olmuştur. Merkezi yönetime bağlı kamu kurumları ile kamu iktisadi teşekkülleri de kanun
kapsamına alınmıştır.
- İhale türüne ve uygulanan projelere göre değişkenlik gösteren parasal limitler

tanımlanmıştır.
Buna göre, aynı alanda uygulanan uluslararası mevzuata eşdeğer, yapım işinin tüm
aşamalarını tanımlayan ve tüm kamu kurumlarında uygulanabilir bir mevzuat oluşturma
amacıyla yola çıkılmış ve mevzuatta değişikliğe gidilmiştir.
1.6. İhale Türleri ve Özellikleri
Farklı proje ve yapım türlerine göre uygulanan farklı ihale türleri bulunmaktadır.
4734 sayılı kanun bu konuda daha kesin ve anlaşılabilir sınırlar çizmekle beraber bazı
noktalarda ikilemlere de sebep olmuş, bu anlaşmazlıkların çözülmesi için Yüksek Fen
Kurulu kararları ve kanun değişiklikleri yapılmak durumunda kalınmıştır.
İhale türleri mevzuatta şöyle tanımlanmaktadır;
“İdarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde aşağıdaki
usullerden biri uygulanır:
- Açık İhale Usulü : Bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Açık ihale usulü
tanımıyla, tekliflerin açık olması değil, ihalenin herkese açık olması ifade edilmektedir.
Kanun'da ve ihale şartnamesinde yazılı genel şartları taşıyan herkes, bu ihaleye
katılabilecektir. İhaleye, istenilen başvuru niteliklerine sahip olan ve usulüne uygun olarak
teklif veren adaylar arasından, Kanun'un 10'uncu maddesinde yazılı yeterlilik değerlendirme
kriterlerine göre, en avantajlı teklif veren yüklenici saptanarak ihale süreci tamamlanır.
Bu ihale türünde teklifler kapalı zarf içinde hazırlanarak idareye verilir. İhale
sırasında istekli ile hiçbir konuda (Fiyat, teknik koşullar, taahhüdün nasıl gerçekleştirileceği,
vs.) pazarlık yapılmaz. Sadece 37'nci maddede yazılı bazı durumlarda, isteklilerden yazılı
olarak açıklama yapılması istenebilir.
Açık ihaleler götürü bedel veya birim fiyat olarak yapılabilir.
a) Götürü bedel: Uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı

olarak, işin tamamı için ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif edilen ve idarece
uygun görülerek sözleşmeye bağlanan ödemeye esas toplam bedelidir.
- “Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının
belirtildiği proje” tanımına uymayan bir uygulama projesiyle anahtar teslimi götürü
bedel ihaleye çıkılamaz
- Uygulama projesi ve mahal listesi hazırlanmadan sadece teknik şartname ile anahtar
teslim götürü bedel ihaleye çıkılamaz
- Anahtar teslim götürü bedel ihalelerde teknik dökümanların her hangi bir çelişki
taşımayacak biçimde net ve ayrıntılı düzenlenmesi gerekmektedir.
- Sözleşme ve eklerinde belirlenen işlerin gerçekleştirilmesiyle ilgili tüm riskler ve
bunların ortaya çıkardığı maliyetler götürü bedele dahildir.
- Anahtar teslimi götürü bedel işte, teklifin oluşturulmasına esas teşkil eden
projelerde işin devamı sırasında idarece değişiklik yapıldığı ve bu değişikliğin ortaya
çıkardığı ilave bedelin kendisine ödenmesi yönündeki yüklenici talebinin doğruluğu
incelenmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir.
- Sözleşmede aksi açıkça kararlaştırılmadıkça imalat araçlarının temini yükleniciye
ait olup bunlar için ilave bedel talep edilemez.
b) Birim fiyat: Ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim
fiyat tariflerine dayalı olarak, idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kalemi için
ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından teklif edilen ve idarece uygun görülerek
sözleşmeye bağlanan ödemeye esas fiyatıdır.
- Belli İstekliler Arasında İhale Usulü : Yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi

sonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Yapım işleri, hizmet
ve mal alım ihalelerinden işin özelliğinin uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektirmesi
nedeniyle açık ihale usulünün uygulanamadığı işlerin ihalesi ile yaklaşık maliyeti eşik
değerin yarısını aşan yapım işi ihaleleri bu usule göre yaptırılabilir.
Ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine

göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır. Belirtilen asgari yeterlik koşullarını
sağlayamayanlar yeterli kabul edilmez. Ön yeterlik ilanında ve dokümanında belirtilmek
kaydıyla; yeterlikleri tespit edilenler arasından dokümanda belirtilen kriterlere göre
sıralanarak listeye alınan belli sayıda istekli veya yeterli bulunan isteklilerin tamamı teklif
vermeye davet edilebilir.
Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak

bildirilir. İşin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek şekilde 40 ıncı maddeye uygun olarak
belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda belirtilen değerlendirme kriterlerine göre
tekliflerin değerlendirmesi yapılarak ihale sonuçlandırılır. İhaleye davet edilebilecek aday
sayısının beşten az olması veya teklif veren istekli sayısının üçten az olması halinde ihale
iptal edilir.
Teklif veren istekli sayısının üçten az olması nedeniyle ihalenin iptal edilmesi
durumunda, ihale dokümanı gözden geçirilerek varsa hatalar ve eksiklikler giderilmek
suretiyle, ön yeterliği tespit edilen bütün istekliler tekrar davet edilerek ihale
sonuçlandırılabilir.
- Pazarlık Usulü : Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
a) Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale
sonucunda teklif çıkmaması.
b) Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve
beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması
üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin

ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

olmayan nitelikte olması.
e) İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve
karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte
belirlenememesi.
f) İdarelerin yıllık belirlenen bir yaklaşık maliyete kadar olan mamul mal, malzeme
veya hizmet alımları.
- Doğrudan Temin : Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve

teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit
edilmesi.
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun

sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek
ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel
kişiden alınması.
d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idareler ile diğer idarelerin

yıllık ayrı olarak belirlenen limit yaklaşık maliyetleri aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama
faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.
e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.

f) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması
ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan
ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve
hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları.
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili

davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı
uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.
h) 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk

veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının
ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet
alımları.
ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü

maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/8/1999
tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında
sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,
i) Seçim dönemi bitmeden önce seçimlerin yenilenmesine veya ara seçime ya da

Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasına karar verilen hallerde; Yüksek Seçim Kurulu
tarafından yapılacak filigranlı oy pusulası kağıdı ve filigranlı oy zarfı kağıdı alımı ile oy
pusulası basım hizmeti alımı, mahalli seçimlerde ise İl Seçim Kurulu başkanlıkları
tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu

maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar
temin edilir.”
Burada yapım işlerinde ödeme açısından farklılık gösteren iki ihale türü; götürü
bedel ve birim fiyat ihalelerdir. Bu iki ihale türünün uygulama alanları farklıdır ve
tanımlanmıştır. 4734 sayılı Kanunun 62. maddesinde; “Uygulama projesi bulunan yapım
işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur.”
ifadesi yer almaktadır. Bu bağlamda ön veya kesin projeyle götürü bedel teklif alınması
mümkün değildir. Bu durum; uygulama projesi olmayan veya düzenlenemeyen işlerde
yapım aşamasında öngörülemeyen durumların ortaya çıkması ihtimalinin yüksek olmasına
dayanmaktadır. Bunun sonucunda, birim fiyat tekliflerin uygulama projesi olmayan veya
düzenlenemeyen işlere daha uygun olduğu çıkarımı yapılabilir.
1.7. İhale Yapım Aşamaları
Anahtar teslim götürü bedel ihaleler birim fiyatlardan farklı olarak yapılacak işin
kapsamlı bir projesinin ve teknik şartnamesinin hazırlanması ve isteklilerin bu işin tamamına
tek bir fiyat atması esasına dayanır. Bu sebeple ihale aşamasının kusursuzluğu yapılan işin
kalitesi açısından daha fazla önem arz etmektedir.
1.7.1. Hazırlık Aşaması
İhaleler, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçlarını karşılama amacıyla

yapılmaktadır. Dolayısıyla bir yapım işinin ihale sürecinin ilk aşaması ihityacın ortaya
konmasıdır. Bir kamu binasındaki eksikliğin belirlenmesi şikayet üzerine, bina
kullanıcılarının dilekçesine binaen ya da kontroller sırasında olabilir.
Eksikliğin belirlenmesinden sonra bu eksiklikle ilgili ortadan kaldırmak için

uygulanabilecek seçenekler ortaya konulmalıdır. “Kamu kaynaklarının etkin kullanımı”
ihale sürecinin tüm aşamalarında önceliğe sahiptir, bu bağlamda kısmi veya bütüncül bir
tadilat mı yapılacağı yoksa yeni bir bina mı inşa edileceği, iki seçeneğe göre de yaklaşık bir
maliyet hesabı yapılarak karşılaştırılması suretiyle belirlenir. Burada “en ucuz seçenek en
ekonomiktir” önermesi doğru değildir. Tadilat maliyetinin, yeni bina inşa masrafının belirli
bir yüzdesini aşması durumunda yeni bina yapımı daha ekonomik olmaktadır.
Yapım işinin kapsamının belirlenmesinden sonra bu kapsamdaki işler için uygulama

projesi, mahal listeleri ve teknik şartnameler hazırlanır, bunları müteakip yaklaşık maliyet
çalışması yapılır. Bu maliyetin idarece incelenmesi ve onay verilmesi sonrasında ödenek
temin edilerek ihale ilanı verilir. İhalenin ilan edilmesi ile ilgili kriterler mevzuatta
açıklanmıştır.
1.7.2. İhale Aşaması
İhale ilanının verilmesi sonrasında ihale komisyonu kurulur ve ihale ile ilgili dosyalar
hazırlanır. Bu dosyalar;
i) İdari Şartname
ii) Sözleşme Tasarısı
iii) Standart Formlar
iv) Yapım İşleri Genel Şartnamesi
v) Birim Fiyatlar
vi) Teknik Şartnameler
olarak sıralanabilir. Dosyaların hazırlanması sonrasında ihale dosyası bir bütün

olarak satışa sunulur. Satışa sunulan bu dosya birim fiyatları içermez.
Tüm bu aşamaların sonrasında ihalede kullanılacak tutanaklar hazırlanır ve ihale

günü geldiğinde, ilan edilmiş olan yer, tarih ve saatte ihale gerçekleştirilir.
İstekliler tarafından verilen dosyalar gerekli şartları taşıyıp taşımadığı kontrol

edilerek açılır, sonrasında tutanaklar doldurulur.
1.7.3. İhale Sonrası Aşama
İhalenin gerçekleşmesi sonrasında ihale komisyonu isteklilerin sunduğu teklif

zarflarını değerlendirir ve kararını verir. Sonrasında bu karar ihale yetkilisine sunulur ve
ihale sonuç onayı imza altına alınır. Bu onay ile birlikte 1. ve 2. istekli ile ilgili kik.gov.tr
den online teyit alınır.
Yukarıdaki aşamalar geçilip online teyit işlemi de yapıldıktan sonra ihale sonuç
bildirimleri isteklilere tebliğ edilir ve ihaleyi kazanan istekli sözleşmeye davet edilir.
Kazanan firma bunun sonrasında gerekli işlemleri gerçekleştirir, pul ve harç bedellerini
yatırır ve idare ile sözleşme imzalar. Sözleşme sonrasında yer teslimi için tanınan süre
içerisinde kontrol teşkilatı ile yapım işinin gerçekleşeceği sahaya giderek yer teslimi tutanağı
imza altına alınır. Yer teslimi; sözleşme imzalandıktan sonra idarenin sözleşmeye konu olan
imalat alanını yapım süresi boyunca yükleniciye teslim etmesidir. İşin süresi yer tesliminden
itibaren başlar.
1.8. Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerde Uygulama Esasları
1.8.1. Kontrol Teşkilatı
Yer tesliminin yapılmasından sonra, yüklenici uygulama projesinde belirtilen işi

teknik şartname ve mahal listesinde belirtilen esaslara göre sözleşmede belirtilen süre
içerisinde bitirmekle yükümlüdür. İşin projeye, teknik şartnameye ve mahal listesine
uygunluğunu denetlemek, gereklilik arz eden durumlarda sözleşme taraflarının onayı ile işin
kapsamında değişiklik yapmak ve bu değişiklikten doğan fiyat değişikliğini hesaplamak
kontrol teşkilatının görevidir. Kontrol teşkilatı ayrıca hakedişlerin düzenlenmesinden de
sorumludur. Hakediş; yer tesliminden itibaren aylık olarak fiziki gerçekleşme miktarında
veya oranında yükleniciye ödeme yapılmasıdır. Hakedişler yüklenici dilekçesine istinaden
hazırlanır.
Kontrol teşkilatı mevzuatta aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır;
“Sözleşmeye bağlanan her türlü iş, idare tarafından görevlendirilen kontrol

teşkilatının denetimi altında, yüklenici tarafından yönetilir ve gerçekleştirilir. Yüklenici,
bütün işleri kontrol teşkilatının sözleşme ve eklerindeki hükümlere aykırı olmamak şartı ile
vereceği talimata göre yapmak zorundadır.
Kontrol teşkilatının yetkileri sözleşmede belirtilir. Sözleşmede aksine bir hüküm

yoksa kontrol teşkilatı; işlerin yürütülmesiyle ilgili olarak her türlü denetim, malzeme, işlerin
ve sözleşmesinde onaya sunulması gerektiği belirtilen yüklenici personelinin onay veya
reddi, ödeme miktarlarının tespiti, işlerin düzeltilmesi ve sözleşmenin gereklerinin yerine
getirilmesi konusunda talimat vermeye ve uygulamaya yetkili olup, fesih, tasfiye, süre
uzatımı, iş artışı, iş eksilişi, kabul, yüklenici nam ve hesabına iş yaptırma ve alt yüklenicileri
onaylama hususlarında ise idareye görüş bildirir.
Yüklenici kullanacağı her türlü malzemeyi kontrol teşkilatına gösterip iş için elverişli
olduğunu kabul ettirmeden iş yerinde kullanamaz. Malzemenin şartnamelere uygun olup
olmadığını inceleyip gözden geçirmek için kontrol teşkilatı istediği şekilde deneyler
yapabilir ve ister işyerinde, ister özel veya resmi laboratuvarlarda olsun, bu deneylerin
giderleri sözleşmesinde başka bir hüküm yoksa yüklenici tarafından karşılanır. Yüklenici,
deneylerin işyerinde yapılmasını isterse bunun için gerekli araç ve teçhizatı kendisi sağlamak
zorundadır.
Kontrol teşkilatının kabul ettiği malzemeden mümkün olanların örnekleri idarece

mühürlenerek işin sonuna kadar saklanır. Yüklenicinin işyerine getirdiği malzemenin, teknik
şartnamesine veya daha önce alınmış mühürlü örneğine uygun ve işe elverişli olmadığı
anlaşıldığı takdirde yüklenici, kontrol teşkilatının bu husustaki yazılı tebligatı tarihinden
başlamak üzere on gün içinde bu malzemeyi işyerinden kaldırıp uzaklaştırmak zorundadır.
Bunu yapmadığı takdirde kontrol teşkilatı bu malzemeyi, bütün zarar ve giderleri
yükleniciye ait olmak üzere, işyeri çevresi dışına çıkarmaya yetkilidir.
Yüklenici tarafından kötü ve kusurlu yapıldıkları kesin olarak anlaşılan iş kısımlarını
yeniden yaptırmak hususunda kontrol teşkilatı yetkilidir. Yüklenici, bu konuda kendisine
yazılı olarak verilen talimat üzerine, belirlenen süre içinde söz konusu iş kısımlarını ayrıca
bir bedel istemeksizin kaldırıp yeniden yapmak zorundadır. Bu hususta bir gecikme olursa
sorumluluğu yükleniciye aittir. Sözleşme konusu iş süreklilik gösteren bir mahiyette ise, işin
yapılmasına ilişkin kayıtlar sözleşmesinde belirtilen sıklıkta tutulur ve bu tutanaklar
yüklenici tarafından da imzalanır. İşlerin eksik, kötü ve sözleşmeye aykırı olarak yapılması
durumunda sözleşmede belirtilen cezalar uygulanır.
İdare ve kontrol teşkilatı, yükleniciden çalıştırılmasında veya işyerinde

bulunmasında engel durumu olduğunu tespit ettiği, uygunsuz davrandığı veya görevlerini
yerine getirmekte yetersiz olduğu kanısında olduğu veya işyerinde çalıştırılmasında sakınca
gördüğü her kademe ve nitelikteki elemanların (teknik ve idareci personel, hizmetli, işçi ve
diğerleri) ve alt yüklenicilerin iş başından veya işyerinden uzaklaştırılmasını talep etme
hakkına sahiptir. Yüklenici, bu talebi idare veya kontrol teşkilatı tarafından yapılacak
tebligat üzerine ve verilen süre içinde yerine getirmek zorundadır. Yüklenicinin bu
yükümlülüğü verilen süre içinde yerine getirmemesi halinde, söz konusu kişiler idare veya
kontrol teşkilatı tarafından uzaklaştırılır veya uzaklaştırılmaları sağlanır. Uzaklaştırılmaları
istenilenler, idarenin veya kontrol teşkilatının izni ve onayı alınmaksızın bir daha işlerde
görev alamaz. Yüklenici, uzaklaştırılan kişilerin yerine en kısa zamanda uygun nitelikli
başkalarını getirmek zorundadır.
Kontrol teşkilatı, uygun olmayan ekipman ve araçların işyerinden uzaklaştırılmasını

talep hakkına sahiptir. Yüklenici, söz konusu ekipman ve araçları idare veya kontrol
teşkilatınca kabul edilebilir olanlarla değiştirecektir.
Herhangi bir işin, kontrol teşkilatının denetimi altında yapılmış veya işe onay
verilmiş olması, yüklenicinin üstlenmiş olduğu işi bütünüyle projelerine, sözleşme ve
şartnamelerine, teknik ve sanat kurallarına uygun olarak yapmak hususundaki
yükümlülüklerini ve bu konudaki sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Kontrol teşkilatı, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu
olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren belirtiler ve kanıtlara
ulaştığı takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kabule kadar olan sürede bu gibi
eksiklik, hata ve kusurların incelenmesi ve tespiti için yüklenicinin yapması gerekenleri
kendisine tebliğ eder. Bu incelemeler yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yüklenici
veya vekili bu konuda yapılacak çağrıya uymazsa incelemeler kontrol teşkilatı tarafından tek
taraflı olarak yapılıp durum bir tutanakla tespit edilir. Bu gibi inceleme ve araştırmaların
giderleri, işlerin hatalı ve kusurlu olduğunun anlaşılması halinde yükleniciye ait olur.
Sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi kötü

işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, işin gerçekleştirilme şekil ve durumuna
göre yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden veya teminatından
kesilir.
Belli dönemler halinde ( günlük, haftalık, vs ) tekrarlanmak suretiyle ifa edilen

sürekli nitelikteki işlerde kontrol teşkilatı, yapılan işle ilgili olarak Genel Şartnamenin 34
üncü maddesindeki esaslara göre bu dönemler itibariyle kayıt tutar. Hakediş ödemelerinde
bu kayıtlar da dikkate alınır ve sözleşme ve eklerine aykırı olarak gerçekleştirildiği tutanağa
yazılan işler için sözleşmesinde belirtilen kesinti ve cezalar uygulanır.
Kontrol teşkilatı işyerinde çalışanlar arasında yüklenici veya alt yüklenicilerce

ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığını, vasıflı personel çalıştırılması ihale
dokümanında öngörülen işlerde bu personele asgari ücretin üzerinde bir ödeme yapılması
istenmişse, belirlenen asgari ödeme tutarının ilgili personele ödenip ödenmediğini kontrol
ederek veya bu konuda kendisine gelen talep ve ihbarları değerlendirerek, yükleniciden ve
alt yüklenicilerden istenecek bordrolara göre bu ücretlerin yüklenicinin hakedişinden
ödenmesini sağlar.”
1.8.2. Geçici Kabul ve Kesin Kabul Kavramları
Kontrol teşkilatı işin fiziksel gerçekleşmesinin bittiğine ya da kabule hazır olduğuna

kanaat getirdiğinde geçici kabul komisyonu kurulması için dilekçe verir. Yüklenici, işin
geçici ve kesin kabul aşamaları arasında geçen süreçte yaptığı imalatlardan sorumludur. Bu
sorumluluk, belirli imalatlarla ilgili sözleşmede belirtilmesi kaydıyla daha uzun tutulabilir.
Geçici ve kesin kabul kavramları ile ilgili mevzuatta yapılan tanımlamalar aşağıdaki
gibidir;
“Geçici veya kesin kabul komisyonları, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak
üzere en az üç kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye
sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir.
Bu komisyonlarda görevlendirilecek olanların tamamının teknik eleman olması
zorunludur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte teknik
eleman bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kamu kurum ve
kuruluşlarından teknik eleman görevlendirilebilir.
İşin denetiminde bulunan yapı denetim görevlisi muayene ve kabul komisyonlarında

görev alamaz. Ancak, bu görevlilerin kabul çalışmaları sırasında işyerinde hazır bulunması
zorunludur.
Geçici kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine

giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 inci
maddesine göre inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma
deneylerini yapar. Geçici kabule engel bir durum bulunmadığı taktirde, işin geçici kabulünü
yapar.
Kesin kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine

giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 ve
44 üncü maddelerine göre inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve
çalışma deneylerini yapar. Kesin kabule engel bir durum bulunmadığı taktirde, işin kesin
kabulünü yapar.
Yukarıda belirtilen süreler, gerekmesi halinde yetkili makam tarafından uzatılabilir.
Muayene ve kabul komisyonları eksiksiz olarak görev yapar ve kararlarını

çoğunlukla alır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Çoğunluk kararına karşı olanlar, karşı olma
nedenlerini kararın altına yazarak imzalamak zorundadır.
Taahhüt edilen iş, sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlere uygun olarak
tamamlandığında yüklenici idareye geçici kabulün yapılması için yazılı olarak başvuruda
bulunur.
Zorunlu bir neden olmadığı taktirde, başvuru tarihinden itibaren en geç on gün içinde
iş, yapı denetim görevlisi tarafından ön incelemeye tabi tutulur. İnceleme sonucu işin
sözleşme ve eklerine uygun olarak tamamlandığının ve kabul işleminin yapılmasında Yapım
İşleri Genel Şartnamesine göre bir engel bulunmadığının anlaşılması durumunda, yapı
denetim görevlisi “Geçici Kabul Teklif Belgesi”ni düzenler ve yetkili makama gönderir.
Yetkili makam, en geç on gün içinde Geçici Kabul Komisyonunu oluşturur.
Geçici kabul komisyonu işyerine giderek yüklenici tarafından yapılan işleri aşağıda
belirtilen esaslara göre muayene eder ve inceler:
a) Komisyon, yapmış olduğu inceleme ve muayene sonucunda işi geçici kabule hazır
bulduğu taktirde, işin genel durumuna ilişkin görüşleri ile uygun göreceği diğer kayıt ve
şartları belirten “Geçici Kabul Tutanağı”nı düzenler. Bu tutanak komisyon üyeleri ve
yüklenici tarafından imzalanır. Kabulün imzalandığı tarih geçici kabul tarihi olarak kabul
edilir.
b) Komisyon, kabule engel nitelikte olmamakla birlikte yapılan işte kusur ve

noksanlıklar tespit ederse;
1) Bu eksiklikleri bir tutanakta belirtir ve görülen kusur ve noksanlıkların giderilerek

tamamlanması için işin özelliğine göre yeterli süreyi belirler. Bu hususa ilişkin tanzim edilen
tutanaktan birer nüsha yapı denetim görevlisine ve yükleniciye verilir,
2) Tespit edilen noksan ve kusurlar tamamlandığında, yapı denetim görevlisi ile

yüklenici tarafından durum, bir tutanağa bağlanarak yetkili makama gönderilir,
3) Söz konusu noksan ve kusurlar komisyonca belirlenen süre içinde

tamamlanmadığı takdirde, yapı denetim görevlisi tarafından Yapım İşleri Genel
Şartnamesinin 41 inci maddesi hükümleri uygulanır.
c) Komisyon, yapmış olduğu inceleme ve muayene sonucunda işi geçici kabule hazır
bulmadığı taktirde, durumu bir tutanakla tespit eder ve idareye bildirir. Bu durumda geçici
kabul yapılmamış sayılır.
Yüklenicinin, taahhüdündeki işi sözleşmesinde veya idare tarafından verilen en son

süre uzatım kararında öngörülen iş bitim tarihinde tamamladığı yapı denetim görevlisi
tarafından yapılan ön incelemede tespit edilmiş olması şartı ile, kabul komisyonunun iş
yerine geç gitmesi ve kabul işlemini geç yapması halinde, kabul tutanağında itibar tarihi
olarak işin fiilen bitmiş olduğu tarih gösterilir ve bu tarih, işin geçici kabul tarihi kabul edilir.
Geçici kabul tutanağı yetkili makam tarafından onaylandıktan sonra geçerli olur ve
geçici kabul yapılmış sayılır.
Kesin kabul için öngörülen süre tamamlandığında, yüklenici idareye kesin kabulün
yapılması için yazılı olarak başvuruda bulunur.
Bu başvuru üzerine, yapı denetim görevlisi veya idarece görevlendirilen teknik
eleman tarafından yapılan inceleme sonucunda işin kesin kabule uygun bulunması halinde,
“Kesin Kabul Teklif Belgesi” hazırlanır.
Kesin kabul teklif belgesinin hazırlandığı tarihten itibaren en geç on gün içinde
yetkili makamca kesin kabul komisyonu oluşturulur ve durum yükleniciye yazılı olarak
bildirilir.
Kesin kabul komisyonu işyerine giderek Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 ve 44

üncü maddelerinde yazılı hükümlere göre işi inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü
kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar.
Kesin kabul komisyonu, yaptığı inceleme ve muayene sonunda işi kesin kabule hazır
bulduğu takdirde, “Kesin Kabul Tutanağı”nı düzenler. Bu tutanak komisyon üyeleri ve
yüklenici tarafından imzalanır.
Kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıkların kabul yapılmasına engel
olmayacak nitelikte bulunması halinde, kesin kabul tutanağı düzenlenir. Ancak, kusur ve
noksanlıklar tutanakta açıkça gösterilir ve tamamlanmaları için verilen süre tutanakta
belirtilir. Bu şekilde tanzim edilen tutanaktan birer nüsha yapı denetim görevlisine ve
yükleniciye verilir. Kesin kabul tutanağı, kusur ve noksanlıkların tamamlandığının yapı
denetim görevlisi ile yüklenici tarafından tespit edilerek tutanağa bağlanması ve bu tutanağın
yetkili makama gönderilmesinden sonra işleme konulur.
Kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıklar kesin kabule engel olacak
nitelikte bulunduğu taktirde; kabulü engelleyen kusur ve eksiklikler bir tutanakla tespit edilir
ve kesin kabul işlemi yapılmaksızın kusur ve eksikliklerin giderilmesi için bir süre
belirlenerek durum idareye bildirilir. Kesin kabul muayenesi noksan ve kusurların
giderilmesinden sonraya bırakılır. İdare, bu kusur ve eksikliklerin giderilmesi hususunu
yükleniciye bildirir.
Her iki halde de komisyonca tespit olunan sürelerde kusur ve noksanlıklar yüklenici
tarafından tamamlanmadığı durumda idare, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 41 ve 44 üncü
maddelerine göre, kusur ve noksanlıkları yüklenici nam ve hesabına tamamlatır.
Kesin kabul tutanağı yetkili makam tarafından onaylandıktan sonra geçerli olur ve
kesin kabul yapılmış sayılır.
Kesin kabul tutanağının yetkili makam tarafından onaylanmasından sonra
yüklenicinin sözleşme konusu işten dolayı idareye karşı herhangi bir sorumluluğu kalmaz.
Ancak 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 13 üncü ve 30 uncu maddeleri
hükümleri saklıdır.
İhale dokümanında belirtilmiş olması şartıyla taahhüt konusu işin tamamlanmış ve

müstakil kullanıma elverişli bölümleri için, işin bütününün geçici kabulünün yapılmış
anlamına gelmemek kaydıyla, kısmi geçici kabul yapılabilir. Kısmi geçici kabul yapılan
bölümler için bu Yönetmelik hükümleri aynen uygulanır.
Yüklenicinin yazılı müracaatı ve idarenin de uygun görüşü olmak kaydıyla, kısmi

geçici kabulü yapılmış kısımların, sözleşmede belirtilen teminat süresi dikkate alınarak işin
bütününün kesin kabulünün yapılmış anlamına gelmemek şartıyla, kısmi kesin kabul
yapılabilir. Kısmi kesin kabul yapılan bölümler için bu Yönetmelik hükümleri aynen
uygulanır.
İşin süresinden önce bitirilmesi halinde, yüklenicinin başvurusu üzerine idare, işin
sözleşmesindeki bitim tarihini beklemeksizin bu Yönetmelik hükümlerine göre işin
kabulünü yapabilir.
Muayene ve kabul komisyonu başkan ve üyeleri, yapı denetim görevlileri ile diğer
ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan
birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti
halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya
davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak
ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin
ettirilir.”
1.8.3. Süre Uzatımları
Yüklenicinin işi bitirmekle sorumlu olduğu süre sözleşmede belirtilen süredir. Fakat,
yapım aşamasında zaruri hallerde imalat değişiklikleri yapılabilir ya da fen noktasında
çalışmak mümkün olmayabilir. Bu durumlarda, bahsedilen durumların tespit edilmesi ve
evrak altına alınması kaydıyla sürede değişiklik olabilir. Kontrol teşkilatı bu süre
değişikliklerini uygun gördüğü şekilde hazırlayarak imza altına alır.
Süre uzatımı kavramı mevzuatta aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır;

“İşin, sözleşmesinde belirlenen zamanda tamamlanıp geçici kabule hazır hale
getirilmemesi durumunda, gecikilen her takvim günü için sözleşmesinde öngörülen günlük
gecikme cezası uygulanır.
Sözleşmesinde belirtilen mücbir sebepler ve/veya idarenin sebep olduğu hallerden

dolayı, işte sorumluluğu yükleniciye ait olmayan gecikmelerin meydana gelmesi halinde,
durum idarece incelenerek işi engelleyici sebeplere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir
kısmına veya tamamına ait süre uzatılır.
Yüklenicinin, sürenin uzatılmasını gerektiren hallerin meydana geldiği tarihi izleyen

yirmi gün içinde, idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından
usulüne göre düzenlenmiş belgelerle mücbir sebebin meydana geldiğini tevsik etmesi
zorunludur. Yüklenici bildiriminde, iş üzerinde gecikmeye yol açtığını düşündüğü
sebeplerin ayrıntılarını, işin süresinin ne kadar uzatılması gerektiğini belirtecektir.
Uzatılacak sürenin tespiti o anda mümkün değilse bunun da sebeplerini ayrıca belirtecek,
durumun netlik kazanmasından sonra istediği süre uzatımını da ayrı bir yazı ile derhal
bildirecektir. Ancak idarenin sebep olduğu süre uzatımını gerektiren gecikmelerde,
yüklenicinin yirmi gün içinde yazılı bildirimde bulunma şartı aranmaz.
Zamanında yapılmayan yazılı bildirimler dikkate alınmaz ve yüklenici müracaat

süresini geçirdikten sonra süre uzatımı talebinde bulunamaz. Mücbir sebeplerin devamı
sırasında yapılacak bildirim, yirmi gün öncesinden geçerli olmak üzere dikkate alınabilir.
İşin tamamlanması için sözleşmesinde tespit edilen tarih veya süre haricinde başkaca
kayıt bulunmayan işlerde, havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi ile
resmi tail günleri göz önünde tutularak iş bitim tarihi veya süresi belirlenmiş sayılacağından,
yüklenici, çalışmadığı bu gibi günleri öne sürerek süre uzatılması isteğinde bulunamaz.
Ancak süre uzatımlarında, yapılacak işin özelliğine göre çalışılamayacak günlerde dikkate
alınarak verilecek süre belirlenir.
Mücbir sebepler;
 Doğal afetler
 Kanuni grev
 Genel salgın hastalık
 Kısmi veya genel seferberlik ilanı
 Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenecek diğer haller
olarak sıralanabilir. Ortaya çıkan durumun mücbir sebep olarak kabul edilmesi ve
süre uzatımı verilebilmesi için;
 Yüklenicinin kusurundan kaynaklanmamış olması,

 Taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması,
 Yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi,
 Mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin
idareye yazılı bildirimde bulunması,
 Mücbir sebebin meydana geldiği yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi.
durumlarından bir veya birkaçının mevcut olması gerekmektedir.”
1.8.4. Yüzde 10 Keşif Artışı
Uygulama projesi, teknik şartname ve mahal listeleri hazırlanırken yapının kullanımı

için önem teşkil eden imalatlar unutulabilir ya da atlanabilir. Böyle bir hata yapılmış olması
durumunda, işin sözleşme bedelinin yüzde 10’u kadar bir bedel içerisinde kalmak kaydıyla
imalat artışı yapılabilir. Bu artışın yapılabilmesi için; eklenecek imalatın binanın
kullanımına engel olacak bir eksikliği ortadan kaldırıyor olması ve yüklenici ile protokol
yapılarak maliyet ve imalat artışının imza altına alınması zorunludur.
Yüzde 10 keşif artışı mevzuatta aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır;
“Yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu

olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak
mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme
bedelinin % 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri
sözleşmelerinde ise % 20 'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale
dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Bakanlar Kurulu bu oranı
sözleşme bazında % 40 'a kadar artırmaya yetkilidir.
İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış
yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının
ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.
Sözleşme bedelinin % 80'inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde,

yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri
ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80'i ile sözleşme fiyatlarıyla
yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5'i geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden
ödenir.
Sözleşmede bulunmayan işlerin birim fiyatının tespiti
a) Doğal afet sebebiyle ön veya kesin proje üzerinden sözleşmeye bağlanan işler ile
işin yapımı sırasında arazi ve zemin etütleri gerektirmesi sebebiyle kesin proje üzerinden
sözleşmeye bağlanan işlerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek
yapılmasını istediği, ancak birim fiyat teklif cetvelinde fiyatı bulunmayan yeni iş
kalemlerinin bedelleri,
b) Yapım İşleri Genel Şartnamesi 22 nci maddesine göre sözleşme kapsamında

yaptırılacak ilave işlerin bedelleri,
Yüklenici ile birlikte aşağıdaki usuller çerçevesinde tespit edilen yeni birim fiyatlar
üzerinden yükleniciye ödenir.
Yeni birim fiyatın tespitinde öncelik sırasına göre aşağıdaki analizler kullanılır :
a) Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye

verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak
bulunacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren
iş kalemlerine ait analizler.
c) Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme

miktarları ile işçi ve makinelerin çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler.
Yukarıdaki analizlere öncelik sırası ile aşağıdaki rayiçler uygulanır :
1) Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.

2) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
3) İdarece kabul edilmek şartı ile uygulama ayına ait Ticaret ve/veya Sanayi
Odasınca onaylanmış yerel rayiçleri.
Yeni birim fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit
edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece
onaylanarak geçerli olur. Yeni birim fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca
anlaşmazlık tutanağı düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde
Bayındırlık Kuruluna intikal ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki
tarafça kabulü zorunludur. Yüklenici, birim fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık
Kurulunun kararını beklemeden idare tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam
etmek zorundadır.
Yeni birim fiyatın hesabında, (a) bendine göre, teklif analiz ile kıyaslanarak bulunan
analizin kullanılması halinde, bu analizin temsil ettiği iş kalemi miktarı ile yeni tespit
edilecek iş kalemi miktarının rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır.
İdare istediği takdirde sözleşme ve ekleri kapsamında bulunmayıp ayrıca bir

yükleniciye yaptırılması mümkün olan işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici
herhangi bir hak talebinde bulunamaz.”
2. YAPILAN ÇALIŞMALAR
Anahtar Teslim Götürü Bedel yöntemi ile ihale edilmiş işlerin yapım aşamasında
ortaya çıkan sorunlar, yıllardan beri tecrübe edilmiş ve varlığı bilinen durumlar olsa da;
bunları objektif şekilde, işin uygulama kısmında bulunan uzmanlara danışarak ortaya
koymak için akademik bir çalışma ortaya koyulması gerekliliği oluşmuştur. Bunun için
Trabzon ilinde Anahtar Teslim Götürü Bedel işlerde kontrol görevlisi olarak çalışan,
yaşanan sıkıntıları ilk elden tecrübe eden inşaat mühendislerinin fikrine başvurulmuştur.
2.1. Yöntem
Bu çalışmada Delphi metodu kullanılmıştır. Bu metod yapısal iletişim için

geliştirilmiştir. Bir konuda tespit veya tahmin yapmak amacıyla kullanılabilir. Belirli bir
uzman grubuna 2 veya daha fazla turdan oluşan bir anket uygulanır. İlk turda, araştırılan
konu üzerine uzman kişilerin görüşleri yazılı olarak kapalı şekilde alınarak, sınıflandırılır
veya bir araya getirilir. Daha sonra toplanan veri tekrar uzmanlara sorulur ve tekrar geri
dönüş alınır. Gerekli görülürse bu puanlama sonucu üzerinde başka analizler yapılarak
uzmanlara tekrar danışılabilir. Buradaki amaç, farklı arka plana sahip uzmanların görüşlerini
bir havuzda toplayarak geri sunmak ve farkedilmeyen, akla gelmeyen ya da ilk başta
onaylanmayan görüşlerle ilgili fikirlerini değiştirmelerine müsaade etmektir.
Delphi metodu uygulanırken uzmanların kimliklerinin gizli tutulması ve toplanan

görüşlerin sınıflandırılarak veya bir araya getirilerek tekrar onların görüşüne sunulması
başlıca dikkat edilecek hususlardır.
Araştırmamızda, bulunduğumuz ilde faaliyet gösteren ve anahtar teslim götürü bedel

konut inşaatlarında kamu adına kontrol mühendisliği yapan farklı yaş ve tecrübede 35 adet
uzmana ulaşılmış, bunlardan 21 tanesi geri dönüş yapmıştır.
Uzmanlara ilk olarak çalışmamızın ne olduğu, amacı ve kullanılan yöntem

anlatılmıştır. Daha sonra üzerinde yaş, cinsiyet, özel sektörde çalıştığı süre, şu ana kadar
kontrollük veya kabul aşamasında bulunduğu işlerde sözleşme bedelinde ve sözleşme
süresinde bitmeyen işlerin tahmini olarak yüzdesi soru olarak bulunan anket kağıtları
verilmiştir.
Bu ankette çalışma konumuz ile ilgili hiçbir soru bulunmamaktadır. Bunun amacı
uzmanları sorular ile ilgili yönlendirmemek, onlara söylenen sorunlar ile ilgili görüşlerini
özgür biçimde dile getirmelerini sağlamaktır. Bu amaçla anket kağıdının geri kalanı boş
bırakılmıştır.
Uzmanlardan toplanılan ilk anket kağıtlarında bulunan sorunlar proje süresi ve

sözleşme bedeli ana konu başlıkları altında sınıflandırılmış ve uzmanlara bir tablo halinde
tekrar sunulmuştur.
2.2. İlk Ankete Verilen Cevapların Sınıflandırılması
Katılımcı uzmanlara sunulan ilk ankete verilen cevaplar tekrar kendilerine

sunulmadan önce proje süresi ve sözleşme bedeli ana başlıkları altında sınıflandırılmıştır.
Uzmanların konu başlıklarına yazdığı cümleler herhangi bir müdahale olmaksızın
görüşlerini ifade etmeleri açısından önemlidir.
Daha sonra bu ifadeler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.

İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen durumların, işin
1
yapımı esnasında ortaya çıkması
2 Proje ve tasarım hataları
İşi alan firmaların çoğunda teklifleri hazırlayan bir departmanının olmaması ve

3
dolayısıyla iş kapsamında yapılacak imalatların göz kararı fiyatlandırılması
4 İşi yapacak olan firmaların teknik olarak yetersizliği
Şantiyelerin çoğunda planlama ve maliyet kontrolünün yapılmaması harcamaların

5
kişilerin insiyatifinde olması
6 Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili detayları teklif vermeden önce yeterince incelememesi
7 Teknik şartname ve mahal listesinin yeterince açıklayıcı olmaması
8 Yapım süresinin uzaması
9 İdarelerin ilave isteklerde bulunması
10 Öngörülemeyen kanuni değişiklikler ve bununla sonucunda karşılaşılan ek maliyetler
11 İş kazaları
12 Çalışanların işleri ile ilgili motivasyon eksikliği
İşlerin yapılabilmesi için gerekli mülkiyet sorunlarının ilgili kurumlar tarafından

13
çözülmemesi
14 Kontrol ile idare arasında koordinasyonun sağlanamamasından kaynaklanan sebepler
15 İhale öncesi projenin ve yaklaşık maliyetin hazırlanması için yeterli süre ayrılmaması
16 Yaklaşık maliyetin işin imalat kısmını bilmeyen kişilerce hesaplanması
Yüklenicinin şantiyede sadece inşaat mühendisi bulundurması, makine mühendisi ve

17
elektrik mühendisinin şantiyeyi kontrol etmemesi
18 Şantiyede kalifiye işçi çalıştırılmaması
Tablo : Sözleşme bedeline göre sınıflandırılmış, puanlamaya sunulmuş başlıklar

İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen durumların, işin
1
2 İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten uzak ve eksik yapılması
3 İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi belirlenememesi
4 Hava şartları
6 Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar
7 Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara yaptırmaları
8 Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha uzun mesai saatleriyle işi bitirmeye çalışılması
9 Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin düşürüldüğünün düşünülmesi
10 Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi yapması
İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve inşaat işlerini yapan ustaların koordineli
11
çalışmaması
12 Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel bulundurmaması
13 İdarenin inşaat mahallini geç teslim etmesi
14 İşlerin yasal sorunları çözümlenmeden ihale edilmesi
15 İşin ödeneği ile ilgili yaşanan problemler
16 Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye çalışacak alan, imkan ve zaman verilmemesi
17 İşin yapım aşamasında idarenin istediği imalat değişiklikleri
18 İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar
20 Arazi (Kamulaştırma) Sorunları
Öngörülmesi mümkün olmayan kanuni değişiklikler sonucu ortaya çıkan uygunsuzluklar
21
veya iptaller sonucu yaşanan zaman kayıpları
22 Projeyi takip eden bir planlama ekibinin olmaması
23 Gecikme cezalarının az olması
24 Piyasaların durgun oluşu
25 Aynı anda birçok iş alınması
26 En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu yanılgısı
Tablo : Proje süresine göre sınıflandırılmış, puanlamaya sunulmuş başlıklar
Sınıflandırılarak iki ana başlık altında uzmanlara tekrar sunulan cevaplar 1 ile 10
arasında puanlanmıştır. Bu puanlama sonrasında ikinci anketler uzmanlardan toplanarak
bulgular ve irdeleme üzerine çalışmaya başlanmıştır.
2.3. Nüfusbilimsel Dağılım
Çalışmamıza katılan uzmanların nüfusbilimsel dağılımı incelenmiştir. Buna göre;
Sözleşme
Özel Sözleşme
Süresinde
Sektörde Kontrollük Bedelinde
Yaş Cinsiyet Bitmeyen
Çalışma Tecrübesi Bitmeyen İş
İş
Süresi Yüzdesi
Yüzdesi
Uzman-1 29 E 2 3 95 90
Uzman-2 30 E 3 3 80 90
Uzman-3 40 E 2 15 90 90
Uzman-4 52 K - 25 90 85
Uzman-5 55 K - 30 80 85
Uzman-6 35 E 2 10 60 65
Uzman-7 43 E - 10 15 80
Uzman-8 41 K 1 9 20 20
Uzman-9 42 E - 14 85 10
Uzman-10 27 E 2 3 60 20
Uzman-11 52 K 1 5 90 90
Uzman-12 48 K 1 5 90 90
Uzman-13 31 K 5 2 95 95
Uzman-14 28 K - 4 60 80
Uzman-15 23 K - 1 80 80
Uzman-16 38 E 1 3 90 90
Uzman-17 32 E - 6 90 90
Uzman-18 54 E - 29 95 90
Uzman-19 35 E - 4 40 30
Uzman-20 30 E 4 3 80 80
Uzman-21 28 E - 4 90 80
Tablo : Katılımcıların nüfusbilimsel bilgileri
Katılımcıların yaşları 23 ile 55 arasında değişmektedir. Yaş ortalaması 37,76 dır. 21
kişinin 8 i kadın 13 ü erkektir. Katılımcıların özel sektörde çalışma süresi 1 sene ile 5 sene
arasında değişmektedir. Özel sektörde hiç çalışmayan kişi sayısı 10 dur. Özel sektörde
çalışanların ortalama çalışma süresi 2,18 yıldır. Toplamda özel sektörde çalışma süresi 1,14
yıldır.
Kontrollük tecrübesi 1 yıl ile 30 yıl arasında değişmektedir. Kontrollük tecrübesi

ortalaması 8,95 senedir. Katılımcılara göre sözleşme bedelinde bitmeyen iş yüzdesi ortalama
olarak %75 tir. Bu konudaki fikirler %15 ile %95 arasında değişmektedir. Katılımcılara göre
sözleşme süresinde bitmeyen iş yüzdesi ortalama olarak %72,86 dır. Bu konudaki fikirler
%10 ile %90 arasında değişmektedir.
Puanlamanın farklı etkenlere göre değişkenliğini irdeleyebilmek için katılımcılar

kontrollük tecrübesi, yaş ve özel sektörde çalışıp çalışmama durumlarına göre gruplara
ayrılacaktır.
1-3 Sene 4-10 Sene 11-30 Sene

Uzman-1 Uzman-6 Uzman-3
Uzman-16 Uzman-14
Uzman-20 Uzman-17
Uzman-19
Uzman-21
Tablo : Kontrollük tecrübesine göre gruplar
23-30 Yaş 31-38 Yaş 39-46 Yaş 47-55 Yaş
Uzman-1 Uzman-6 Uzman-3 Uzman-4
Uzman-20
Uzman-21
Tablo : Yaşa göre gruplar
Özel Sektör Tecrübesi Olanlar Özel Sektör Tecrübesi Olmayanlar

Uzman-1 Uzman-4
Uzman-2 Uzman-5
Uzman-3 Uzman-7
Uzman-6 Uzman-9
Uzman-8 Uzman-14
Uzman-10 Uzman-15
Uzman-11 Uzman-17
Uzman-12 Uzman-18
Uzman-13 Uzman-19
Uzman-16 Uzman-21
Uzman-20
Tablo : Özel sektör tecrübesine göre gruplar
3. BULGULAR
Konu başlıklarına verilen puanlar çeşitli başlıklar altında inceleneceğinden bu

başlıklarla alakalı bulgular tablo halinde aşağıda sunulacaktır.
3.1. Sözleşme Bedeli ile İlgili Bulgular
Ortalama
Puan
İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen durumların,
1 7.67
işin yapımı esnasında ortaya çıkması
2 Proje ve tasarım hataları 6.29
İşi alan firmaların çoğunda teklifleri hazırlayan bir departmanının olmaması ve

3 6.90
4 İşi yapacak olan firmaların teknik olarak yetersizliği 6.81
Şantiyelerin çoğunda planlama ve maliyet kontrolünün yapılmaması harcamaların

5 5.81
Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili detayları teklif vermeden önce yeterince
6 7.14
incelememesi
7 Teknik şartname ve mahal listesinin yeterince açıklayıcı olmaması 5.00
8 Yapım süresinin uzaması 5.67
9 İdarelerin ilave isteklerde bulunması 7.33
10 Öngörülemeyen kanuni değişiklikler ve bununla sonucunda karşılaşılan ek maliyetler 4.19
11 İş kazaları 2.81
12 Çalışanların işleri ile ilgili motivasyon eksikliği 4.19
İşlerin yapılabilmesi için gerekli mülkiyet sorunlarının ilgili kurumlar tarafından

13 4.48
çözülmemesi
14 Kontrol ile idare arasında koordinasyonun sağlanamamasından kaynaklanan sebepler 5.19
15 İhale öncesi projenin ve yaklaşık maliyetin hazırlanması için yeterli süre ayrılmaması 5.95
16 Yaklaşık maliyetin işin imalat kısmını bilmeyen kişilerce hesaplanması 4.67
Yüklenicinin şantiyede sadece inşaat mühendisi bulundurması, makine mühendisi ve

17 5.76
elektrik mühendisinin şantiyeyi kontrol etmemesi
18 Şantiyede kalifiye işçi çalıştırılmaması 6.76
Tablo : Sözleşme bedeli ile ilgili başlıkların ortalamaları

Kontrollük
Kontrollük Tecrübesine Göre
Tecrübesine Göre Ortalamaların
Ortalama
Ortalamalar Genel Ortalama İle
Puan
Farkı
1-3 4-10 11-30 1-3 4-10 11-30
Sene Sene Sene Sene Sene Sene
İşin planlama (proje ve keşif
aşamalarında) aşamasında
7.67 6.43 9.33 6.40 -1.24 1.67 -1.27
öngörülemeyen durumların, işin
Proje ve tasarım hataları 6.29 4.29 8.33 5.40 -2.00 2.05 -0.89
İşi alan firmaların çoğunda

teklifleri hazırlayan bir
departmanının olmaması ve
6.90 7.00 7.11 6.40 0.10 0.21 -0.50
dolayısıyla iş kapsamında
yapılacak imalatların göz kararı
fiyatlandırılması
İşi yapacak olan firmaların teknik
6.81 5.71 7.00 8.00 -1.10 0.19 1.19
olarak yetersizliği
Şantiyelerin çoğunda planlama ve
maliyet kontrolünün yapılmaması
5.81 5.57 5.56 6.60 -0.24 -0.25 0.79
harcamaların kişilerin
insiyatifinde olması
Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili
detayları teklif vermeden önce 7.14 6.86 7.44 7.00 -0.29 0.30 -0.14
yeterince incelememesi
Teknik şartname ve mahal
listesinin yeterince açıklayıcı 5.00 3.57 5.56 6.00 -1.43 0.56 1.00
olmaması
Yapım süresinin uzaması 5.67 4.86 5.33 7.40 -0.81 -0.33 1.73
İdarelerin ilave isteklerde
7.33 5.86 9.00 6.40 -1.48 1.67 -0.93
bulunması
Öngörülemeyen kanuni
değişiklikler ve bununla
4.19 2.57 5.22 4.60 -1.62 1.03 0.41
sonucunda karşılaşılan ek
maliyetler
İş kazaları 2.81 2.57 2.67 3.40 -0.24 -0.14 0.59
Çalışanların işleri ile ilgili

4.19 3.29 3.78 6.20 -0.90 -0.41 2.01
motivasyon eksikliği
İşlerin yapılabilmesi için gerekli
mülkiyet sorunlarının ilgili 4.48 3.43 4.44 6.00 -1.05 -0.03 1.52
kurumlar tarafından çözülmemesi
Kontrol ile idare arasında
koordinasyonun
5.19 4.14 5.67 5.80 -1.05 0.48 0.61
sağlanamamasından kaynaklanan
sebepler
İhale öncesi projenin ve yaklaşık
maliyetin hazırlanması için yeterli 5.95 5.29 6.78 5.40 -0.67 0.83 -0.55
süre ayrılmaması
Yaklaşık maliyetin işin imalat
kısmını bilmeyen kişilerce 4.67 4.00 5.00 5.00 -0.67 0.33 0.33
hesaplanması
Yüklenicinin şantiyede sadece
inşaat mühendisi bulundurması,
makine mühendisi ve elektrik 5.76 5.57 5.44 6.60 -0.19 -0.32 0.84
mühendisinin şantiyeyi kontrol
etmemesi
Şantiyede kalifiye işçi
6.76 6.00 6.44 8.40 -0.76 -0.32 1.64
çalıştırılmaması
Tablo : Puanlamanın kontrollük tecrübesine göre incelemesi
Yaşa Göre Yaşa Göre Ortalamaların
Ortalamalar Genel Ortalama İle Farkı
Ortalama
23- 31- 39- 47-
Puan 23-30 31-38 39-46 47-55
30 38 46 55
Yaş Yaş Yaş Yaş
Yaş Yaş Yaş Yaş
7,67 6,86 9,00 8,25 7,00 -0,81 1,33 0,58 -0,67
öngörülemeyen durumların, işin
Proje ve tasarım hataları 6,29 5,86 7,00 7,25 5,40 -0,43 0,71 0,96 -0,89

6,90 6,43 7,80 6,25 7,20 -0,48 0,90 -0,65 0,30
yapılacak imalatların göz kararı
İşi yapacak olan firmaların teknik
6,81 6,57 5,60 8,00 7,40 -0,24 -1,21 1,19 0,59
olarak yetersizliği
Şantiyelerin çoğunda planlama ve
maliyet kontrolünün yapılmaması
5,81 5,14 6,00 6,50 6,00 -0,67 0,19 0,69 0,19
harcamaların kişilerin insiyatifinde
olması
Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili
detayları teklif vermeden önce 7,14 6,57 7,20 8,00 7,20 -0,57 0,06 0,86 0,06
listesinin yeterince açıklayıcı 5,00 5,00 3,60 6,50 5,20 0,00 -1,40 1,50 0,20
olmaması
Yapım süresinin uzaması 5,67 6,29 3,40 4,25 8,20 0,62 -2,27 -1,42 2,53
7,33 6,43 8,80 6,00 8,20 -0,90 1,47 -1,33 0,87
bulunması
4,19 2,86 4,20 5,00 5,40 -1,33 0,01 0,81 1,21
maliyetler
İş kazaları 2,81 3,57 2,40 1,75 3,00 0,76 -0,41 -1,06 0,19

4,19 4,14 3,40 5,50 4,00 -0,05 -0,79 1,31 -0,19
İşlerin yapılabilmesi için gerekli
mülkiyet sorunlarının ilgili 4,48 4,71 3,00 7,50 3,20 0,24 -1,48 3,02 -1,28
kurumlar tarafından çözülmemesi
koordinasyonun
5,19 5,71 5,00 6,00 4,00 0,52 -0,19 0,81 -1,19
sağlanamamasından kaynaklanan
sebepler
İhale öncesi projenin ve yaklaşık
maliyetin hazırlanması için yeterli 5,95 5,43 6,40 4,75 7,20 -0,52 0,45 -1,20 1,25
süre ayrılmaması
kısmını bilmeyen kişilerce 4,67 4,57 3,80 8,00 3,00 -0,10 -0,87 3,33 -1,67
hesaplanması
inşaat mühendisi bulundurması,
makine mühendisi ve elektrik 5,76 6,29 5,00 4,75 6,60 0,52 -0,76 -1,01 0,84
etmemesi
6,76 6,43 5,40 8,00 7,60 -0,33 -1,36 1,24 0,84
Tablo : Puanlamanın yaşa göre incelemesi
Özel Sektörde
Özel Sektörde Çalışmış Olma
Çalışmış Olma Durumuna Göre
Durumuna Göre Ortalamaların Genel
Ortalama
Ortalamalar Ortalama İle Farkları
Puan
Özel Özel Özel Özel
Sektörde Sektörde Sektörde Sektörde
Çalışmış Çalışmamış Çalışmış Çalışmamış
Olanlar Olanlar Olanlar Olanlar
öngörülemeyen durumların, 7,67 8,00 7,30 0,33 -0,37
işin yapımı esnasında ortaya
çıkması
Proje ve tasarım hataları 6,29 6,18 6,40 -0,10 0,11

6,90 6,91 6,90 0,00 0,00
yapılacak imalatların göz
kararı fiyatlandırılması
İşi yapacak olan firmaların
6,81 5,82 7,90 -0,99 1,09
teknik olarak yetersizliği
Şantiyelerin çoğunda planlama
ve maliyet kontrolünün
5,81 5,45 6,20 -0,35 0,39
yapılmaması harcamaların
Yüklenicinin işin yapımıyla
ilgili detayları teklif vermeden 7,14 7,18 7,10 0,04 -0,04
önce yeterince incelememesi
listesinin yeterince açıklayıcı 5,00 4,55 5,50 -0,45 0,50
olmaması
Yapım süresinin uzaması 5,67 5,09 6,30 -0,58 0,63

7,33 6,55 8,20 -0,79 0,87
bulunması
4,19 4,18 4,20 -0,01 0,01
maliyetler
İş kazaları 2,81 2,36 3,30 -0,45 0,49

4,19 3,18 5,30 -1,01 1,11
İşlerin yapılabilmesi için
gerekli mülkiyet sorunlarının
4,48 4,18 4,80 -0,29 0,32
ilgili kurumlar tarafından
çözülmemesi
koordinasyonun
5,19 4,18 6,30 -1,01 1,11
sağlanamamasından
kaynaklanan sebepler
İhale öncesi projenin ve
yaklaşık maliyetin
5,95 6,27 5,60 0,32 -0,35
hazırlanması için yeterli süre
ayrılmaması
kısmını bilmeyen kişilerce 4,67 4,45 4,90 -0,21 0,23
hesaplanması
inşaat mühendisi 5,76 4,36 7,30 -1,40 1,54
bulundurması, makine
mühendisi ve elektrik
etmemesi
6,76 6,09 7,50 -0,67 0,74
Tablo : Puanlamanın özel sektörde çalışmış olma durumuna göre incelemesi
3.2. Proje Süresi ile İlgili Bulgular
Ortalama
Puan
İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen
1 8,43
durumların, işin yapımı esnasında ortaya çıkması
2 İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten uzak ve eksik yapılması 6,71
3 İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi belirlenememesi 7,05
4 Hava şartları 4,71
6 Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar 4,67
7 Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara yaptırmaları 5,90
Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha uzun mesai saatleriyle işi
8 6,76
bitirmeye çalışılması
9 Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin düşürüldüğünün düşünülmesi 6,52
10 Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi yapması 7,57
İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve inşaat işlerini yapan
11 6,10
ustaların koordineli çalışmaması
12 Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel bulundurmaması 6,67
13 İdarenin inşaat mahallini geç teslim etmesi 5,24
14 İşlerin yasal sorunları çözümlenmeden ihale edilmesi 5,19
15 İşin ödeneği ile ilgili yaşanan problemler 4,19
Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye çalışacak alan, imkan ve
16 5,33
zaman verilmemesi
17 İşin yapım aşamasında idarenin istediği imalat değişiklikleri 6,81
18 İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar 4,90
19 Arazi (Kamulaştırma) Sorunları 4,19
Öngörülmesi mümkün olmayan kanuni değişiklikler sonucu ortaya çıkan
20 3,95
uygunsuzluklar veya iptaller sonucu yaşanan zaman kayıpları
21 Projeyi takip eden bir planlama ekibinin olmaması 4,38
22 Gecikme cezalarının az olması 5,52
23 Piyasaların durgun oluşu 3,95
24 Aynı anda birçok iş alınması 6,62
25 En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu yanılgısı 7,76
Tablo : Proje süresi ile ilgili başlıkların ortalamaları
Kontrollük
Kontrollük
Tecrübesine Göre
Tecrübesine
Ortalamaların
Göre
Genel Ortalama İle
Ortalamalar
Farkı
4- 11-
Ortala 1-3
10 30 1-3 4-10 11-30
ma Sen
Sen Sen Sene Sene Sene
Puan e
e e
İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında)
9,0
aşamasında öngörülemeyen durumların, işin 8,43 8,43 7,40 0,00 -0,57 1,03
0
İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten 8,2
6,71 6,71 4,00 0,00 -1,51 2,71
uzak ve eksik yapılması 2
İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi 7,4
7,05 6,57 7,00 0,48 -0,40 0,05
belirlenememesi 4
4,7
Hava şartları 4,71 4,86 4,40 -0,14 -0,06 0,31
8
5,3
Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar 4,67 4,57 3,60 0,10 -0,67 1,07
3
Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara 6,6
5,90 5,57 5,00 0,33 -0,76 0,90
yaptırmaları 7
Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha
6,7
uzun mesai saatleriyle işi bitirmeye 6,76 7,43 5,80 -0,67 -0,02 0,96
8
çalışılması
Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin 7,0
6,52 5,71 6,80 0,81 -0,48 -0,28
düşürüldüğünün düşünülmesi 0
Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi 7,7
7,57 7,43 7,40 0,14 -0,21 0,17
yapması 8
İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve
7,2
inşaat işlerini yapan ustaların koordineli 6,10 6,14 4,00 -0,05 -1,13 2,10
2
çalışmaması
Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel 7,6
6,67 6,86 4,60 -0,19 -1,00 2,07
bulundurmaması 7
5,8
İdarenin inşaat mahallini geç teslim etmesi 5,24 5,00 4,40 0,24 -0,65 0,84
9
İşlerin yasal sorunları çözümlenmeden ihale 5,6
5,19 4,71 5,00 0,48 -0,48 0,19
edilmesi 7
4,7
İşin ödeneği ile ilgili yaşanan problemler 4,19 4,43 2,80 -0,24 -0,59 1,39
8
Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye 5,4
5,33 5,57 4,80 -0,24 -0,11 0,53
çalışacak alan, imkan ve zaman verilmemesi 4
İşin yapım aşamasında idarenin istediği 8,0
6,81 7,14 4,20 -0,33 -1,19 2,61
imalat değişiklikleri 0
4,4
İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar 4,90 5,43 5,00 -0,52 0,46 -0,10
4
3,3
Arazi (Kamulaştırma) Sorunları 4,19 4,57 5,20 -0,38 0,86 -1,01
3
Öngörülmesi mümkün olmayan kanuni
değişiklikler sonucu ortaya çıkan 4,0
3,95 5,00 2,40 -1,05 -0,05 1,55
uygunsuzluklar veya iptaller sonucu yaşanan 0
zaman kayıpları
Projeyi takip eden bir planlama ekibinin 5,2
4,38 4,57 2,60 -0,19 -0,84 1,78
olmaması 2
5,8
Gecikme cezalarının az olması 5,52 4,86 5,80 0,67 -0,37 -0,28
9
3,3
Piyasaların durgun oluşu 3,95 4,00 5,00 -0,05 0,62 -1,05
3
6,2
Aynı anda birçok iş alınması 6,62 7,00 6,80 -0,38 0,40 -0,18
2
En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu 8,0
7,76 7,43 7,80 0,33 -0,24 -0,04
yanılgısı 0
Tablo : Puanlamanın kontrollük tecrübesine göre incelemesi
Yaşa Göre Yaşa Göre Ortalamaların

Ortalamalar Genel Ortalama İle Farkı
Ortala 23- 31- 39- 47- 39-

23-30 31-38 47-55
ma 30 38 46 55 46
Yaş Yaş Yaş
Puan Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş
aşamalarında) aşamasında 8,5 9,0 8,0 8,0
8,43 0,14 0,57 -0,43 -0,43
öngörülemeyen durumların, işin 7 0 0 0
İş programı yapılmaması ya da
6,7 7,8 6,2 6,0
gerçeklikten uzak ve eksik 6,71 0,00 1,09 -0,46 -0,71
1 0 5 0
yapılması
İhale aşamasında proje süresininin 7,0 6,0 8,0 7,4
7,05 -0,05 -1,05 0,95 0,35
gerçekçi belirlenememesi 0 0 0 0
6,4 2,8 5,0 4,0
Hava şartları 4,71 1,71 -1,91 0,29 -0,71
3 0 0 0
Malzeme tedarikinde yaşanan 5,0 4,6 4,0 4,8
4,67 0,33 -0,07 -0,67 0,13
sıkıntılar 0 0 0 0
Yüklenicinin imalatları taşeron 6,5 5,6 4,2 6,6
5,90 0,67 -0,30 -1,65 0,70
firmalara yaptırmaları 7 0 5 0
Yüklenicinin gerekenden az
7,4 6,6 6,0 6,6
çalışanla daha uzun mesai 6,76 0,67 -0,16 -0,76 -0,16
3 0 0 0
saatleriyle işi bitirmeye çalışılması
Yetersiz ekipmanla çalışarak
6,8 5,0 6,0 8,0
maliyetin düşürüldüğünün 6,52 0,33 -1,52 -0,52 1,48
6 0 0 0
düşünülmesi
Teknik yeterliliği olmayan 8,4 6,2 6,7 8,4
7,57 0,86 -1,37 -0,82 0,83
yüklenicilerin işi yapması 3 0 5 0
İşin yapım aşamasında elektrik,
6,5 6,4 5,0 6,0
mekanik ve inşaat işlerini yapan 6,10 0,48 0,30 -1,10 -0,10
7 0 0 0
ustaların koordineli çalışmaması
Yüklenicinin, sahada yeterli teknik 7,2 6,8 5,7 6,4
6,67 0,62 0,13 -0,92 -0,27
personel bulundurmaması 9 0 5 0
İdarenin inşaat mahallini geç 5,1 6,2 3,2 6,0
5,24 -0,10 0,96 -1,99 0,76
teslim etmesi 4 0 5 0
İşlerin yasal sorunları 4,8 5,0 6,0 5,2
5,19 -0,33 -0,19 0,81 0,01
çözümlenmeden ihale edilmesi 6 0 0 0
İşin ödeneği ile ilgili yaşanan 5,2 3,8 4,5 2,8
4,19 1,10 -0,39 0,31 -1,39
problemler 9 0 0 0
Yer teslimi yapılmasına rağmen
5,7 4,4 5,0 6,0
yükleniciye çalışacak alan, imkan 5,33 0,38 -0,93 -0,33 0,67
1 0 0 0
ve zaman verilmemesi
İşin yapım aşamasında idarenin 7,2 7,8 5,0 6,6
6,81 0,48 0,99 -1,81 -0,21
istediği imalat değişiklikleri 9 0 0 0
5,5 4,4 3,7 5,4
İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar 4,90 0,67 -0,50 -1,15 0,50
7 0 5 0
5,2 2,0 5,5 3,8
Arazi (Kamulaştırma) Sorunları 4,19 1,10 -2,19 1,31 -0,39
9 0 0 0
Öngörülmesi mümkün olmayan 4,8 3,8 3,2 3,4
3,95 0,90 -0,15 -0,70 -0,55
kanuni değişiklikler sonucu ortaya 6 0 5 0
çıkan uygunsuzluklar veya iptaller
sonucu yaşanan zaman kayıpları
Projeyi takip eden bir planlama 5,0 5,4 3,2 3,4
4,38 0,62 1,02 -1,13 -0,98
ekibinin olmaması 0 0 5 0
3,8 7,0 4,7 7,0
Gecikme cezalarının az olması 5,52 -1,67 1,48 -0,77 1,48
6 0 5 0
4,0 3,0 3,0 5,6
Piyasaların durgun oluşu 3,95 0,05 -0,95 -0,95 1,65
0 0 0 0
6,2 7,4 6,0 6,8
Aynı anda birçok iş alınması 6,62 -0,33 0,78 -0,62 0,18
9 0 0 0
En ekonomik teklifin en ucuz 7,8 8,0 6,2 8,6
7,76 0,10 0,24 -1,51 0,84
teklif olduğu yanılgısı 6 0 5 0
Tablo : Puanlamanın yaşa göre incelenmesi
Özel Sektörde
Özel Sektörde Çalışmış Olma
Çalışmış Olma Durumuna Göre
Durumuna Göre Ortalamaların Genel
Ortalamalar Ortalama İle Farkları
Özel Özel Özel Özel
Ortalama Sektörde Sektörde Sektörde Sektörde
Puan Çalışmış Çalışmamış Çalışmış Çalışmamış
Olanlar Olanlar Olanlar Olanlar
öngörülemeyen durumların, 8,43 9,00 7,80 0,57 -0,63
işin yapımı esnasında ortaya
çıkması
İş programı yapılmaması ya
da gerçeklikten uzak ve eksik 6,71 7,27 6,10 0,56 -0,61
yapılması
İhale aşamasında proje
süresininin gerçekçi 7,05 6,91 7,20 -0,14 0,15
belirlenememesi
Hava şartları 4,71 4,73 4,70 0,01 -0,01
Malzeme tedarikinde yaşanan
4,67 5,18 4,10 0,52 -0,57
sıkıntılar
Yüklenicinin imalatları
5,90 5,64 6,20 -0,27 0,30
taşeron firmalara yaptırmaları
Yüklenicinin gerekenden az
çalışanla daha uzun mesai
6,76 6,73 6,80 -0,03 0,04
saatleriyle işi bitirmeye
çalışılması
Yetersiz ekipmanla çalışarak
maliyetin düşürüldüğünün 6,52 6,09 7,00 -0,43 0,48
düşünülmesi
Teknik yeterliliği olmayan
7,57 7,00 8,20 -0,57 0,63
yüklenicilerin işi yapması
İşin yapım aşamasında
elektrik, mekanik ve inşaat
6,10 5,82 6,40 -0,28 0,30
işlerini yapan ustaların
koordineli çalışmaması
Yüklenicinin, sahada yeterli
teknik personel 6,67 6,36 7,00 -0,30 0,33
bulundurmaması
İdarenin inşaat mahallini geç
5,24 4,82 5,70 -0,42 0,46
teslim etmesi
İşlerin yasal sorunları
çözümlenmeden ihale 5,19 5,27 5,10 0,08 -0,09
edilmesi
İşin ödeneği ile ilgili yaşanan
4,19 4,73 3,60 0,54 -0,59
problemler
Yer teslimi yapılmasına
rağmen yükleniciye çalışacak
5,33 5,55 5,10 0,21 -0,23
alan, imkan ve zaman
verilmemesi
İşin yapım aşamasında
idarenin istediği imalat 6,81 7,00 6,60 0,19 -0,21
değişiklikleri
İşçi tedarikinde yaşanan
4,90 4,73 5,10 -0,18 0,20
sorunlar
Arazi (Kamulaştırma)
4,19 4,73 3,60 0,54 -0,59
Sorunları
Öngörülmesi mümkün
olmayan kanuni değişiklikler
sonucu ortaya çıkan
3,95 4,27 3,60 0,32 -0,35
uygunsuzluklar veya iptaller
sonucu yaşanan zaman
kayıpları
Projeyi takip eden bir
4,38 3,73 5,10 -0,65 0,72
planlama ekibinin olmaması
Gecikme cezalarının az
5,52 4,73 6,40 -0,80 0,88
olması
Piyasaların durgun oluşu 3,95 3,91 4,00 -0,04 0,05
Aynı anda birçok iş alınması 6,62 6,45 6,80 -0,16 0,18
En ekonomik teklifin en ucuz
7,76 7,09 8,50 -0,67 0,74
teklif olduğu yanılgısı
Tablo : Puanlamanın özel sektörde çalışmış olma durumuna göre incelemesi
4. İRDELEME
4.1. İşlerin Sözleşme Bedelinde Bitmemesi
Katılımcılara sunulmuş olan başlıklar ortalamaları en yüksekten en düşüğe göre

aşağıda sıralanmıştır.
ortalama
puan
1 7.67
2 İdarelerin ilave isteklerde bulunması 7.33
Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili detayları teklif vermeden önce
3 7.14
İşi alan firmaların çoğunda teklifleri hazırlayan bir departmanının
4 olmaması ve dolayısıyla iş kapsamında yapılacak imalatların göz kararı 6.90
5 İşi yapacak olan firmaların teknik olarak yetersizliği 6.81
6 Şantiyede kalifiye işçi çalıştırılmaması 6.76
7 Proje ve tasarım hataları 6.29

İhale öncesi projenin ve yaklaşık maliyetin hazırlanması için yeterli süre
8 5.95
ayrılmaması
Şantiyelerin çoğunda planlama ve maliyet kontrolünün yapılmaması
9 5.81
harcamaların kişilerin insiyatifinde olması
Yüklenicinin şantiyede sadece inşaat mühendisi bulundurması, makine
10 5.76
mühendisi ve elektrik mühendisinin şantiyeyi kontrol etmemesi
11 Yapım süresinin uzaması 5.67
Kontrol ile idare arasında koordinasyonun sağlanamamasından

12 5.19
kaynaklanan sebepler
13 Teknik şartname ve mahal listesinin yeterince açıklayıcı olmaması 5.00
14 Yaklaşık maliyetin işin imalat kısmını bilmeyen kişilerce hesaplanması 4.67

İşlerin yapılabilmesi için gerekli mülkiyet sorunlarının ilgili kurumlar
15 4.48
tarafından çözülmemesi
Öngörülemeyen kanuni değişiklikler ve bununla sonucunda karşılaşılan
16 4.19
ek maliyetler
17 Çalışanların işleri ile ilgili motivasyon eksikliği 4.19
18 İş kazaları 2.81
Tablo : Sözleşme bedeli ile ilgili başlıkların aldıkları ortalama puanlara göre sıralaması
18 adet başlıktan 13 tanesi 5 ve üzeri puan almıştır. 5 puandan az alan başlıklara

bakıldığında;
 Yaklaşık maliyetin işin imalat kısmını bilmeyen kişilerce hesaplanması

 İşlerin yapılabilmesi için gerekli mülkiyet sorunlarının ilgili kurumlar tarafından
çözülmemesi
 Öngörülemeyen kanuni değişiklikler ve bununla sonucunda karşılaşılan ek
maliyetler
 Çalışanların işleri ile ilgili motivasyon eksikliği
 İş kazaları
başlıklarının katılımcılar tarafından sonuca etki edecek kadar önemli görülmediği

gözlemlenmektedir. Özellikle iş kazaları başlığı; aldığı 2.81 ortalama puan ile bu 5 başlık
içinde bile açık ara ile en düşük puanı almıştır.
Bu başlıklar içinde ihale yapısına en genel kapsamda ve en önemli düzeyde etki edecek
olan “Yaklaşık maliyetin işin imalat kısmını bilmeyen kişilerce hesaplanması” başlığı
ortalama 4,67 puan almıştır. Bu başlığın kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama
puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış katılımcılar için 4 puan,
4 ve daha fazla sene kontrollük yapmış olanlar için 5 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu
dağılımdan görüleceği üzere, kontrollük tecrübesi belirli bir süreyi aşınca bu başlığın aldığı
puan artmıştır. Aynı başlığa özel sektörde çalışmış olanlar ortalama 4.45 puan, çalışmamış
olanlar ise ortalama 4,9 puan vermiştir. Buna göre özel sektör tecrübesi edinmiş katılımcılar
diğer katılımcılara göre bu başlığın sözleşme bedeline etkisine daha az önem vermiştir.
6 adet başlık 5 ile 5,99 arasında puan almıştır;

 İhale öncesi projenin ve yaklaşık maliyetin hazırlanması için yeterli süre
ayrılmaması
 Şantiyelerin çoğunda planlama ve maliyet kontrolünün yapılmaması harcamaların
 Yüklenicinin şantiyede sadece inşaat mühendisi bulundurması, makine mühendisi
ve elektrik mühendisinin şantiyeyi kontrol etmemesi
 Yapım süresinin uzaması
 Kontrol ile idare arasında koordinasyonun sağlanamamasından kaynaklanan
sebepler
 Teknik şartname ve mahal listesinin yeterince açıklayıcı olmaması
Katılımcılar bu başlıkları önemli bulmuş, fakat sözleşme bedeli ile ilgili

problemlerinin asıl kaynağını ifade ettiklerini düşünmemişlerdir.
“Teknik şartname ve mahal listesinin yeterince açıklayıcı olmaması” başlığının 5

ortalama puan alması, katılımcıların bu başlığın içinde ifade edilen “teknik şartname ve
mahal listesi” gibi ihale sürecine doğrudan etki eden iki önemli kavramın yeterli
açıklayıcılıkta olduğunu ya da sözleşme bedelindeki değişikliklerin esas kaynağı
olmadıklarını düşündükleri şeklinde yorumlanabilir. Bu başlığın kontrollük tecrübesine göre
aldığı ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan
katılımcılar için 3,57 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 5,56 puan ve 11-
30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu dağılıma
göre, kontrollük tecrübesi artınca bu başlığa verilen puan artmıştır. Aynı başlığa özel
sektörde çalışmış katılımcılar ortalama 4,55 puan, özel sektörde çalışmamış olanlar ise
ortalama 5,5 puan vermiştir. Buna göre özel sektör tecrübesi edinmiş katılımcılar diğer
katılımcılara göre bu başlığın sözleşme bedeline etkisine daha az önem vermiştir.
“Yüklenicinin şantiyede sadece inşaat mühendisi bulundurması, makine mühendisi ve

elektrik mühendisinin şantiyeyi kontrol etmemesi” başlığının kontrollük tecrübesine göre
30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,6 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu
dağılımdan; daha tecrübeli kontrol mühendislerinin bu sorunu sözleşme bedeline doğrudan
ve ciddi bir etken olarak görmedikleri sonucuna varılabilir. Aynı başlığa özel sektörde
çalışmış katılımcılar ortalama 4,36 puan, özel sektörde çalışmamış olanlar ise ortalama 7,3
puan vermiştir. Buna göre özel sektör tecrübesi edinmiş katılımcılar diğer katılımcılara göre
bu başlığın sözleşme bedeline etkisine daha az önem vermiştir.
4 adet başlık 6 ile 6,99 arasında puan almıştır;
 İşi alan firmaların çoğunda teklifleri hazırlayan bir departmanının olmaması ve

 İşi yapacak olan firmaların teknik olarak yetersizliği
 Şantiyede kalifiye işçi çalıştırılmaması
 Proje ve tasarım hataları
Katılımcılar bu başlıkların sözleşme bedeline etkisi olduğunu düşünmüş fakat tecrübe

edindikleri sıkıntıları ve kırılma noktalarını bu başlıklarda görememiştir.
“Proje ve tasarım hataları” başlığı, hem yükleniciler hem de kamuda kontrollük yapan
mühendisler tarafından dile getirilen ve ülkenin her bölgesinde aynı etkiye sahip bir sorunu
ifade etmektedir. Anahtar teslim götürü bedel işlerde; yüklenicin vereceği teklifi ve yapacağı
fizibiliteyi doğrudan etkileyen uygulama projesi, işin yapım aşamasında değiştiğinde piyasa
şartlarının, yüklenicinin durumunun ve idarenin ihtiyaçlarının da değişmesi ile birçok farklı
parametreye bağlı kontrol edilemez bir denklem halini almaktadır. Bu başlığın kontrollük
tecrübesine göre aldığı ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük
yapmış olan katılımcılar için 4,29 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 8,33
puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 5,4 puan olarak hesaplanmaktadır.
Bu dağılım irdelenecek olursa; son yıllarda proje tasarım hatalarının arttığı ve anahtar teslim
götürü bedel işlerde sözleşme bedelindeki değişimlere daha fazla etki ettiği görülebilir. 1-3
sene arası kontrollük yapmış olanların daha az puan vermesinin sebebinin bu başlığın
sözleşme bedeline olan direk etkisini tecrübe edecek sayıda işle henüz karşılaşmaları olması
yüksek bir ihtimaldir. 11-30 sene arası kontrollük tecrübesi olanların 4-10 sene arası
kontrollük yapanlardan daha az, 1-3 sene arası kontrollük yapanlardan ise daha fazla puan
vermiş olmaları ise yukarıdaki ihtimali güçlendirmekte, proje ve tasarım kalitesinin geçmiş
yıllara göre daha fazla etki bırakıyor olabileceğini düşündürmektedir.
“ Şantiyede kalifiye işçi çalıştırılmaması” başlığı doğrudan yüklenici maliyetini

etkileyen bir kavramdır. Çalıştığı alanda ihtisaslaşmış işçileri bulmak veya eğitmek uzun
vadede giderleri katlayabilmektedir. Bunun sebebi olarak işçi yevmiyesi bedelinde birim
fiyatlardakinin aksine bir standart olmaması gösterilebilir. Son yıllarda yaşanan göçmen
krizi inşaatları dahi etkilemiş, belirli bir maliyete sahip vasıflı işçiler yerine ucuz maliyetli
göçmen işçi çalıştırılması durumları meydana gelmiştir. Bu başlığın kontrollük tecrübesine
göre aldığı ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış
olan katılımcılar için 6 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,44 puan ve
11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 8,4 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu
dağılım kontrollük tecrübesi arttıkça bu başlığa verilen puanın arttığını ortaya koymaktadır.
Aynı başlığa özel sektörde çalışmış katılımcılar ortalama 6,09 puan, özel sektörde
çalışmamış olanlar ise ortalama 7,5 puan vermiştir. Bu farkın sebebinin; özel sektörde
çalışmış olanların vasıflı işçi bulmanın zorluğunu ya da maliyetinin fazlalığını tecrübe
etmeleri olması yüksek bir ihtimaldir.
“İşi yapacak olan firmaların teknik olarak yetersizliği” başlığı, ihaleye giren firmaların
yetkinlik kıstaslarının sorgulanması yanında, ihaleyi alacak firmanın vasıftan çok teklif
bedeline göre belirlenmesi olarak da düşünülebilir. Zira teklif veren firmalar, işi almak için
yüksek tenzilat oranları ile teklif vermektedirler. Bu başlığın kontrollük tecrübesine göre
katılımcılar için 5,71 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 7 puan ve 11-30
sene arası kontrollük yapmış olanlar için 8 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu dağılım
kontrollük tecrübesi arttıkça bu başlığa verilen puanın arttığını ortaya koymaktadır. Aynı
başlığa özel sektörde çalışmış katılımcılar ortalama 5,82 puan, özel sektörde çalışmamış
olanlar ise ortalama 7,9 puan vermiştir. Özel sektörde çalışmış olanların, firmaların fiyat
kırmadan iş alamadığını gözlemlemiş olmasının bu puan farkının oluşmasında etkisi olması
yüksek bir ihtimaldir.
“İşi alan firmaların çoğunda teklifleri hazırlayan bir departmanının olmaması ve

dolayısıyla iş kapsamında yapılacak imalatların göz kararı fiyatlandırılması” başlığının
kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası
kontrollük yapmış olan katılımcılar için 7 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar
için 7,11 puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,4 puan olarak
hesaplanmaktadır. Buradan; daha tecrübeli kontrol mühendislerinin bu sorunu daha az
önemli gördüğü gözlemlenmektedir.
3 adet başlık 7 ve daha fazla puan almıştır;

 İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen
 İdarelerin ilave isteklerde bulunması
 Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili detayları teklif vermeden önce yeterince
incelememesi
Katılımcılar bu başlıkların, işlerin sözleme bedelinde bitmemesine doğrudan etkisi

olduğunu düşünmüştür.
“Yüklenicinin işin yapımıyla ilgili detayları teklif vermeden önce yeterince

incelememesi” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama puanların dağılımı
incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan katılımcılar için 6,86 puan, 4-10 sene
arası kontrollük yapmış olanlar için 7,44 puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar
için 7 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu dağılımdan tecrübeli kotrol mühendislerinin bu
sorunu daha önemli gördüğü anlaşılabilir. 1-3 sene arası kontrollük yapmış olanların daha
az puan vermesinin sebebinin bu başlığın sözleşme bedeline olan direk etkisini tecrübe
edecek sayıda işle henüz karşılaşmaları olması muhtemeldir.
“İdarelerin ilave isteklerde bulunması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı

ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan
katılımcılar için 5,86 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 9 puan ve 11-30
sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,4 puan olarak hesaplanmaktadır. 4-10 sene arası
kontrollük yapmış olanların ciddi bir farkla bu kadar yüksek puan vermiş olmaları son 10
senede bu konuda ciddi sıkıntılar yaşandığının göstergesi olabilir. Özellikle daha tecrübeli
uzmanların ortalama olarak 2,6 puan daha az vermiş olması, eskiye göre bu alanda
istismarların ya da anahtar teslim götürü bedel formatının yanlış uygulanmasının bir sonucu
olabilir. Aynı başlığa özel sektörde çalışmış katılımcılar ortalama 6,55 puan, özel sektörde
çalışmamış olanlar ise ortalama 8,2 puan vermiştir. Bu kadar farkın oluşmasında, özel
sektördeki firmalarda bu ilave isteklerin zaruri bir iş olarak algılanması ve bu algının yıllardır
sanki bir teamülmüş gibi yer edinmesi büyük bir etkendir.
“İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen durumların,

işin yapımı esnasında ortaya çıkması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama
puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan katılımcılar için
6,43 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 9,33 puan ve 11-30 sene arası
kontrollük yapmış olanlar için 6,4 puan olarak hesaplanmaktadır. Buna göre; 4-10 sene arası
kontrollük yapmış olanlar ile daha tecrübeli uzmanlar arasında verilen ortalama puan olarak
ciddi bir fark oluşmuştur. Buradan son yıllarda bu başlıkla ilgili sıkıntıların daha fazla
gözlemlendiği veya eskiye göre işin sözleşme bedelinde bitmemesine çok daha fazla etki
ettiği gözlemlenebilir.
Kullanılan 10 Puan Sayısı Kullanılan 0 Puan Sayısı
Uzman-1 - -
Uzman-2 - -
Uzman-3 3 -
Uzman-4 - 1
Uzman-5 10 -
Uzman-6 3 -
Uzman-7 3 1
Uzman-8 3 -
Uzman-9 - -
Uzman-10 - -
Uzman-11 1 -
Uzman-12 1 -
Uzman-13 - -
Uzman-14 1 -
Uzman-15 - 1
Uzman-16 - -
Uzman-17 4 -
Uzman-18 - -
Uzman-19 - -
Uzman-20 5 -
Uzman-21 5 -
TOPLAM 39 3
Tablo : Katılımcıların kullandıkları 10 ve 0 puanlar
Katılımcılara ikinci anketler dağıtılırken, puanlamanın 1 ile 10 arasında
olduğu belirtilmesine rağmen sözleşme bedeli ile ilgili başlıklarda 3 adet 0 puan
kullanılmıştır. En yüksek puan olan 10 ise 39 kere kullanılmıştır. Hiç 10 puan kullanmayan
katılımcı sayısı 10 iken (%47,62), ne 10 ne de 0 puan kullanmış olan katılımcı sayısı 8 dir
(%38,09). Kullanılan toplam 10 puan sayısını katılımcı sayısına oranladığımızda kişi başı
1,86 adet etmektedir. Toplam verilen puan sayısına oranlandığında ise, 21 katılımcının 18
adet konu başlığı için verdiği toplamda 378 adet puandan 39 tanesi 10 puan olup %10,32 ye
tekabül etmektedir.
Buna göre, konu başlıkları doğrudan katılımcılardan alınan görüşlere göre

oluşturulmuş olmasına rağmen, katılımcıların yarıya yakını konu başlıklarından hiçbirini 10
puan verecek kadar önemli bulmamıştır.
Kullanılan Ortalama Puan
Uzman-1 3.50
Uzman-2 3.67
Uzman-3 6.56
Uzman-4 4.00
Uzman-5 9.17
Uzman-6 5.11
Uzman-7 6.00
Uzman-8 6.22
Uzman-9 6.17
Uzman-10 5.17
Uzman-11 6.00
Uzman-12 5.28
Uzman-13 4.61
Uzman-14 6.06
Uzman-15 4.94
Uzman-16 4.44
Uzman-17 7.67
Uzman-18 4.94
Uzman-19 5.11
Uzman-20 7.50
Uzman-21 7.61
Tablo : Katılımcıların kullandığı ortalama puanlar
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere, katılımcıların 7 tanesi ortalama olarak 5 in

altında, 4 tanesi 5-5,99 arası, 6 tanesi 6-6,99 arasında, 3 tanesi 7-7,99 arasında, 1 tanesi ise
8 ve üzeri puan kullanmıştır. Ortalama olarak 5 ile 6,99 arasında puan kullanan katılımcıların
oranı % 47,62 , 5 ile 7,99 arasında kullananların oranı % 61,9 , 5 ve üzeri puan kullananların
oranı ise % 66,67 dir. Ortalama olarak 7 ve üzeri puan kullanan katılımcıların oranı % 19,05
tir.
Buna göre, katılımcıların yaklaşık 3 te 2 si yüksek ortalama ile puan kullanmıştır.

Yaklaşık 5 te 1 i ise tam puana yakın bir ortalama ile puanlama yapmıştır. Buradan
katılımcıların çoğunluğunun bahsedilen sorunların mevcudiyetine ve mali açıdan
istikrarsızlık yarattığına dair iradesi olduğu anlaşılabilir. 6-6,99 arası ortalama puan vermiş
uzman sayısının en fazla olduğu düşünülürse, çoğunluğun sunulan başlıklardaki sorunları
tanıdığı ve katıldığı, fakat hangisinin ne oranda etki ettiğine ya da hangi başlığın ortadan
kaldırılmasının hangi oranda çözüm sağlayacağına dair kesin konuşmak istemedikleri
sonucu çıkarılabilir.
4.2. İşlerin Proje Süresinde Bitmemesi
Katılımcılara sunulmuş olan başlıklar ortalamaları en yüksekten en düşüğe göre

aşağıda sıralanmıştır.
ortalama
puan
1 8.43
2 En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu yanılgısı 7.76
3 Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi yapması 7.57
4 İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi belirlenememesi 7.05
5 İşin yapım aşamasında idarenin istediği imalat değişiklikleri 6.81
Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha uzun mesai saatleriyle işi
6 6.76
bitirmeye çalışılması
7 İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten uzak ve eksik yapılması 6.71
8 Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel bulundurmaması 6.67
9 Aynı anda birçok iş alınması 6.62
10 Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin düşürüldüğünün düşünülmesi 6.52
İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve inşaat işlerini yapan ustaların
11 6.10
12 Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara yaptırmaları 5.90
13 Gecikme cezalarının az olması 5.52
Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye çalışacak alan, imkan ve
14 5.33
zaman verilmemesi
15 İdarenin inşaat mahallini geç teslim etmesi 5.24
16 İşlerin yasal sorunları çözümlenmeden ihale edilmesi 5.19
17 İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar 4.90
18 Hava şartları 4.71
19 Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar 4.67
20 Projeyi takip eden bir planlama ekibinin olmaması 4.38

21 İşin ödeneği ile ilgili yaşanan problemler 4.19
22 Arazi (Kamulaştırma) Sorunları 4.19
Öngörülmesi mümkün olmayan kanuni değişiklikler sonucu ortaya çıkan
23 3.95
24 Piyasaların durgun oluşu 3.95
Tablo : Proje süresi ile ilgili başlıkların aldıkları ortalama puanlara göre sıralaması
24 adet başlıktan 16 adedi ortalama olarak 5 ve daha yüksek puan almıştır. 5 ten
düşük ortalama puana sahip başlıklar incelenecek olursa;
 İşçi tedarikinde yaşanan sorunlar
 Hava şartları
 Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar
 Projeyi takip eden bir planlama ekibinin olmaması
 İşin ödeneği ile ilgili yaşanan problemler
 Arazi (Kamulaştırma) Sorunları
 Öngörülmesi mümkün olmayan kanuni değişiklikler sonucu ortaya çıkan
 Piyasaların durgun oluşu
başlıklarının katılımcılar tarafından sonuca etki edecek kadar önemli bulunmadığı

gözlemlenmektedir.
“Projeyi takip eden bir planlama ekibinin olmaması” başlığının kontrollük

Buna göre; 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanların verdiği ortalama puanla diğer
katılımcıların verdikleri arasında ciddi bir fark olması, tecrübeli uzmanların bunu kesin bir
etken olarak görmemeleri ya da süreye doğrudan etki etmediğini düşünmeleri olabilir. Aynı
başlığa özel sektörde çalışmış katılımcılar ortalama 3,73 puan, özel sektörde çalışmamış
olanlar ise ortalama 5,1 puan vermiştir. Özel sektörü gözlemleme imkanı olmuş
katılımcıların, proje süresinin uzamasına doğrudan ve daha büyük önemle etki eden başka
nedenler tecrübe etmiş olmaları muhtemeldir.
“Malzeme tedarikinde yaşanan sıkıntılar” başlığının kontrollük tecrübesine göre

30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 3,6 puan olarak hesaplanmaktadır. Buna göre;
daha tecrübeli kontrol mühendisleri bu başlığı önemsiz görmüştür. Buna göre; son yıllarda
bu konu ile ilgili eskiye göre daha çok sorun yaşanıyor olması muhtemeldir. Eski yıllardaki
imalatlara göre daha çeşitli, ithal ve temini zor malzemelerin kullanılıyor olması da bir
ihtimal olarak değerlendirilebilir. Aynı başlığa özel sektörde çalışmış katılımcılar ortalama
5,18 puan, özel sektörde çalışmamış olanlar ise ortalama 4,1 puan vermiştir. Bu farkın
sebebi, malzeme tedarikinin yüklenici sorumluluğu olması ve özel sektör tecrübesi
olmayanların bu sorunla ilgili daha az bilgi sahibi olması olabilir.
5 adet başlık 5 ile 5,99 arası puan almıştır.
 Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara yaptırmaları

 Gecikme cezalarının az olması
 Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye çalışacak alan, imkan ve zaman
verilmemesi
 İdarenin inşaat mahallini geç teslim etmesi
 İşlerin yasal sorunları çözümlenmeden ihale edilmesi
Katılımcılar bu başlıkları önemli bulmuş, fakat proje süresi ile ilgili problemlerinin
asıl kaynağını ifade ettiklerini düşünmemişlerdir.
“Yer teslimi yapılmasına rağmen yükleniciye çalışacak alan, imkan ve zaman

verilmemesi” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama puanların dağılımı
için 5,44 puan olarak hesaplanmaktadır. Buna göre, farklı kontrollük tecrübesine sahip
katılımcılar bu başlığa aynı önemi vermiş fakat süre ile ilgili yaşadıkları sorunların temel
kaynaklarından biri olarak görmemişlerdir.
“Gecikme cezalarının az olması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı

ortalama puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan
30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 5,80 puan olarak hesaplanmaktadır. Tecrübeli
kontrol mühendislerinin bu başlığa yüksek puan vermelerinin sebebi; süreye uymayan
yüklenicilere caydırıcılığının olmadığını düşünmeleri ve yüklenicilerin gerektiğinde bu
cezayı ödemeyi göze aldıklarını gözlemlemeleri olabilir. Aynı başlığa özel sektörde çalışmış
katılımcıların ortalama 4,73 puan, özel sektörde çalışmamış olanların ise ortalama 6,4 puan
vermiş olması yukarıdaki ihtimali güçlendirmektedir.
“Yüklenicinin imalatları taşeron firmalara yaptırmaları” başlığının kontrollük

puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 5 puan olarak hesaplanmaktadır.
Son yıllarda kontrollük yapmış tecrübeli mühendisler bu başlığı daha fazla önemli
görmüştür. Bu farktan; eskiye göre son yıllarda taşeronluk standardının düşmüş olduğu ya
da yüklenicilerin aynı devletin yaptığı gibi vasıftan ziyade maliyeti ön planda tutarak taşeron
seçimi yaptığı çıkarımları yapılabilir.
7 adet başlık 6 ile 6,99 arası puan almıştır.
 İşin yapım aşamasında idarenin istediği imalat değişiklikleri

 Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha uzun mesai saatleriyle işi bitirmeye
çalışılması
 İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten uzak ve eksik yapılması
 Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel bulundurmaması
 Aynı anda birçok iş alınması
 Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin düşürüldüğünün düşünülmesi
 İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve inşaat işlerini yapan ustaların
“İşin yapım aşamasında elektrik, mekanik ve inşaat işlerini yapan ustaların

koordineli çalışmaması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama puanların
dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan katılımcılar için 6,14 puan,
4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 7,22 puan ve 11-30 sene arası kontrollük
yapmış olanlar için 4 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu dağılımdan daha tecrübeli kontrol
mühendislerinin bu başlığı önemsiz gördükleri anlaşılmaktadır. Bunun sebebi olarak, son
yıllarda koordinasyon sorunlarının daha çok yaşanıyor olduğu ya da daha tecrübeli
mühendislerin bu koordinasyonun sağlanması ile süre problemlerinin çözümünün
sağlanmadığını gözlemlemiş olmaları gösterilebilir.
“Yetersiz ekipmanla çalışarak maliyetin düşürüldüğünün düşünülmesi” başlığının

kontrollük yapmış olan katılımcılar için 5,71 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar
için 7 puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,8 puan olarak
hesaplanmaktadır. Bu dağılımdan; tecrübeli kontrol mühendislerinin bu başlığı daha önemli
gördüğü anlaşılmaktadır.
“Aynı anda birçok iş alınması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama
puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan katılımcılar için 7
puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 6,22 puan ve 11-30 sene arası kontrollük
yapmış olanlar için 6,8 puan olarak hesaplanmaktadır. Bu dağılıma göre; söz konusu başlık
tüm katılımcılardan aynı öenmi görmüştür.
“Yüklenicinin, sahada yeterli teknik personel bulundurmaması” başlığının

için 7,67 puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 4,6 puan olarak
hesaplanmaktadır. Buna göre; daha tecrübeli kontrol mühendisleri bu başlığı önemsiz
görmüşlerdir. Bunun sebebi olarak; sahada yeterli teknik personel bulunmasının süre
sorununu ortadan kaldırmadığını gözlemlemeleri gösterilebilir.
“İş programı yapılmaması ya da gerçeklikten uzak ve eksik yapılması” başlığının

için 8,22 puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 4 puan olarak
hesaplanmaktadır. Daha tecrübeli kontrol mühendisleri bu başlığı önemsiz görmüşlerdir.
Düzgün iş programı yapılmasının süre hesabına kesinlik kazandırmadığını tecrübe etmeleri
ya da sürekli değişen iş programlarının bağlayıcılığını kaybettiğini düşünmeleri buna sebep
olarak sayılabilecek ihtimallerdir.
“Yüklenicinin gerekenden az çalışanla daha uzun mesai saatleriyle işi bitirmeye

çalışılması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama puanların dağılımı
için 5,8 puan olarak hesaplanmaktadır. Buna göre; tecrübe arttıkça bu başlığın aldığı puan
azalmaktadır. Buna; işçilerin sayıca çok olmasındansa vasıflı olmalarının ve sahadaki
planlama ve kaynak yönetiminin daha önemli olmasının tecrübe edilmiş olması sebep olmuş
olabilir.
“İşin yapım aşamasında idarenin istediği imalat değişiklikleri” başlığının kontrollük

yapmış olan katılımcılar için 7,14 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 8
Bu puan dağılımından, son yıllarda bu başlıkla ilgili daha fazla sorun yaşandığı ya da daha
tecrübeli kontrol mühendislerinin bu başlığı süreye direk etki edecek bir öneme sahip
görmediği anlaşılabilir.
4 adet başlık 7 ve üzeri puan almıştır.
 İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen

 En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu yanılgısı
 Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi yapması
 İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi belirlenememesi
Katılımcılar bu başlıkların, işlerin proje süresinde bitmemesine doğrudan etkisi

olduğunu düşünmüştür.
“İhale aşamasında proje süresininin gerçekçi belirlenememesi” başlığının kontrollük

puan ve 11-30 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 7 puan olarak hesaplanmaktadır.
Buna göre, bu başlık tüm katılımcılardan aynı önemi görmüştür.
“Teknik yeterliliği olmayan yüklenicilerin işi yapması” başlığının kontrollük

“En ekonomik teklifin en ucuz teklif olduğu yanılgısı” başlığının kontrollük

yapmış olan katılımcılar için 7,43 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 8
“İşin planlama (proje ve keşif aşamalarında) aşamasında öngörülemeyen durumların,

işin yapımı esnasında ortaya çıkması” başlığının kontrollük tecrübesine göre aldığı ortalama
puanların dağılımı incelendiğinde; 1-3 sene arası kontrollük yapmış olan katılımcılar için
8,43 puan, 4-10 sene arası kontrollük yapmış olanlar için 9 puan ve 11-30 sene arası
kontrollük yapmış olanlar için 7,4 puan olarak hesaplanmaktadır. Buradan; daha tecrübeli
kontrol mühendislerinin bu başlığı önemli görmekle birlikte, diğer katılımcılardan daha
düşük puanladıkları gözlemlenmektedir. Uzun yıllardır süreklilik arz etmesi dolayısıyla bu
başlığı normal karşılıyor olmaları ya da bu durumlar idarelerce ve kontrol teşkilatınca idare
edildiği için süreye doğrudan bir etken olarak görmemeleri muhtemeldir.
Kullanılan 10 Puan Sayısı

Uzman-1 6
Uzman-2 -
Uzman-3 1
Uzman-4 4
Uzman-5 -
Uzman-6 2
Uzman-7 3
Uzman-8 3
Uzman-9 -
Uzman-10 2
Uzman-11 -
Uzman-12 1
Uzman-13 -
Uzman-14 -
Uzman-15 -
Uzman-16 -
Uzman-17 -
Uzman-18 2
Uzman-19 -
Uzman-20 7
Uzman-21 -
TOPLAM 31
Tablo : Katılımcıların kullandığı 10 puanlar
En yüksek puan olan 10 puan 31 kere kullanılmıştır. Hiç 10 puan kullanmayan
katılımcı sayısı 11 dir(%52,38). Kullanılan toplam 10 puan sayısını katılımcı sayısına
oranladığımızda kişi başı 1,48 adet etmektedir. Toplam verilen puan sayısına oranlandığında
ise, 21 katılımcının 24 adet konu başlığı için verdiği toplamda 504 adet puandan 31 tanesi
10 puan olup %6,15 e tekabül etmektedir.
Buna göre, konu başlıkları doğrudan katılımcılardan alınan görüşlere göre

oluşturulmuş olmasına rağmen, sözleşme bedeli ana başlığında olduğu gibi katılımcıların
yarıya yakını konu başlıklarından hiçbirini 10 puan verecek kadar önemli bulmamıştır.
Kullanılan Ortalama Puan

Uzman-1 6.33
Uzman-2 4.58
Uzman-3 3.54
Uzman-4 5.42
Uzman-5 6.33
Uzman-6 4.88
Uzman-7 5.83
Uzman-8 6.96
Uzman-9 4.42
Uzman-10 5.83
Uzman-11 6.21
Uzman-12 6.13
Uzman-13 5.54
Uzman-14 4.96
Uzman-15 5.42
Uzman-16 5.17
Uzman-17 7.08
Uzman-18 5.67
Uzman-19 5.46
Uzman-20 7.96
Uzman-21 8.04
Tablo : Katılımcıların kullandığı ortalama puanlar
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere, katılımcıların 5 tanesi ortalama olarak 5 in
altında, 8 tanesi 5-5,99 arası, 5 tanesi 6-6,99 arasında, 2 tanesi 7-7,99 arasında, 1 tanesi ise
8 ve üzeri puan kullanmıştır. Ortalama olarak 5 ile 6,99 arasında puan kullanan katılımcıların
oranı % 61,9 , 5 ile 7,99 arasında kullananların oranı % 71,43 , 5 ve üzeri puan kullananların
oranı ise %76,19 dur. Ortalama olarak 7 ve üzeri puan kullanan katılımcıların oranı %14,29
tur.
Buna göre, katılımcıların yaklaşık 4 te 3 ü yüksek ortalama ile puan kullanmıştır.

Yaklaşık 6 da 1 i ise tam puana yakın bir ortalama ile puanlama yapmıştır. Buradan
katılımcıların çoğunluğunun bahsedilen sorunların mevcudiyetine ve süre açısından
belirsizlik yarattığına dair iradesi olduğu anlaşılabilir. 5-5,99 arası ortalama puan vermiş
uzman sayısının en fazla olduğu düşünülürse, çoğunluğun sunulan başlıklardaki sorunları
tanıdığı ve katıldığı, fakat hiçbir başlığı tam ve kesin bir etken olarak görmediği sonucu
çıkarılabilir.
5. SONUÇ VE ÖNERİLER

TEZ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TEZ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖNSÖZ

1.2. Literatür Taraması

1.3. Çalışmanın Amacı ve Kapsamı

1.4. İhale Kavramı

1.6. İhale Türleri ve Özellikleri

1.7. İhale Yapım Aşamaları

1.7.1. Hazırlık Aşaması

1.7.2. İhale Aşaması

1.7.3. İhale Sonrası Aşama

1.8. Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerde Uygulama Esasları

1.8.1. Kontrol Teşkilatı

1.8.2. Geçici Kabul ve Kesin Kabul Kavramları

1.8.3. Süre Uzatımları

2.2. İlk Ankete Verilen Cevapların Sınıflandırılması

2.3. Nüfusbilimsel Dağılım

3.1. Sözleşme Bedeli ile İlgili Bulgular

3.2. Proje Süresi ile İlgili Bulgular

4.1. İşlerin Sözleşme Bedelinde Bitmemesi

4.2. İşlerin Proje Süresinde Bitmemesi

1.2. Literatür Taraması

Onur, Erdal, Baykan (2006), Yapım işlerinde işveren ve yüklenicinin sorumluluk

Bisen, Dikmen (2012), Üstyapı projelerinde maliyet tahminindeki belirsizlikler için

Bozdemir (2014), ihale teklif kararlarında değişken maliyet yönteminin kullanılması

Polat, Çıracı (2005), Türkiye’de tasarım öncesinde yapılan maliyet tahminlerinde

Tokalakoğlu (2010), kamuda inşaat işlerinde yaklaşık maliyet hesabında kullanılmak

Yılmam Mendeş, Mendeş, Aliefendioğlu (2016), piyasadaki rekabet ortamında kamu

Bayraktar, Bayraktar (2016), yapım işlerinde yaklaşık maliyet belirlenmesi üzerine

Alsharqawi (2016), teklif aşamasında 5 boyutlu BIM kullanarak maliyet planlama

Karaca (2008), kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu inşaat sözleşmelerinin

1.3. Çalışmanın Amacı ve Kapsamı

- İşin sözleşme bedelinde bitmemesi

- İşin sözleşme süresinde bitmemesi

konularının araştırılmasıdır. Araştırma mücbir sebepler sonucu verilen süre

Proje hazırlandıktan ve bu projeye bağlı olarak teklif alınıp sözleşme imzalandıktan

Çalışmamızda beş bölüm bulunmaktadır. Genel Bilgiler bölümünde, mevzuatta konu

Kanunda belirtilen usullere göre gerçekleştirilen kamu alımlarının içerisinde yapım

Yıllara Göre Yapım İşleri Harcamaları ( Milyar TL )

Yıllara Göre Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerin

Yıllara Göre Yapım İşlerinin Maliyet Olarak Bütün

Yıllara Göre Anahtar Teslim Götürü Bedel İşlerin

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun değişen ve gelişen ihtiyaçları karşılayamaması,

- Yaklaşık maliyet kavramı tanımlanarak tahmini bedelin yerini almıştır.

- İhaleye girecek isteklilerin uygunluğunu belirlemek için yeterlilik şartları

- İhale türüne ve uygulanan projelere göre değişkenlik gösteren parasal limitler

1.6. İhale Türleri ve Özellikleri

Açık ihaleler götürü bedel veya birim fiyat olarak yapılabilir.

a) Götürü bedel: Uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı

- Belli İstekliler Arasında İhale Usulü : Yapılacak ön yeterlik değerlendirmesi

Ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilânında belirtilen değerlendirme kriterlerine

Teklif vermeye davet edilmeyenlere davet edilmeme gerekçeleri yazılı olarak

c) Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin

d) İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu

- Doğrudan Temin : Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve

c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idareler ile diğer idarelerin

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.

g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili

h) 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk

ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü

i) Seçim dönemi bitmeden önce seçimlerin yenilenmesine veya ara seçime ya da

Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu

1.7. İhale Yapım Aşamaları

1.7.1. Hazırlık Aşaması

İhaleler, kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaçlarını karşılama amacıyla