TUGAS TEKS EKSPOSISI

BAHASA JAWA

NAMA: 1. DIMAS AJI P (005)

2. LATIEF SUSILA AJI (016)

XII MIPA 2

SMA N 1 KOTA MUNGKID

TAHUN PELAJRAN 2017/2018

 GAMELAN JAWA
Gamelan jawa iku salah jinis corak gamelan sing urip nang Jawa Tengah uga Yogyakarta
lan sebageyan Jawa Wetan. Musik gamelan Jawa iki beda karo musik gamelan saka daerah
liya. Musik gamelan Jawa lumrahe nduwe nada luwih lembut lan luwih alon. Beda karo musik
gamelan Bali sing nduwe nada luwih cepet, uga gamelan Sundha sing rasa musike banget lan
didhominasi swara suling.
Gamelan Jawa iku nduwe gatra-gatra pentatonis lan nduweni 2 laras, yaiku laras
slendro lan laras pelog. Laras slendro nduweni urutan gatra-gatra 1 2 3 5 6 (ji ro lu ma nem).
Ing Jawa, ana telung pathet. Pathet iku kaperang dadi pathet nem, pathet sanga, lan pathet
manyura. Urutan iki umume kanggo pagelaran wayang. Laras pelog nduweni gatra-gatra 1 2 3
4 5 6 7 (ji ro lu pat ma nem pi). Ing Jawa, ana telung pathet. Pathet iku kaperang dadi pahtet
nem, pathet lima, lan pathet barang.
Piranti gamelan Jawa bisa dikelompokake dadi 4 bageyan yaiku gongan, balungan,
panerusan, lan kendhang. Gong, kempyang, kethuk, kempul lan kenong menika kalebu gongan.
Balungan iku rangkeyan melodi ing gamelan. Dadi ing jinis musik gamelan iki inti melodine
ana ing rangkeyan swara balungan iki. Sing kalebu balungan yaiku saron panerus, saron
barung, demung lan slenthem. Saron demung utawa asring disebut demung iku salah sawijining
piranti gamelan Jawa sing ditabuh lan mlebu kelompok piranti saron. Iki jinis saron paling
gedhe ukurane, sing paling cilik peking sing tengah-tengah saron barung tembe demung. Ana
2 jinis saron demung yaiku pelog demung lan slendro demung. 2 jinis piranti panerus iki
ndhuwe laras beda-beda. Wilah saron demung iki paling gedhe ing kelompok saron ukurane
kira-kira 35,5 cm dawa lan ambane 9 cm. Saron demung ndhuwe swara paling rendah ing
kelompok saron. Panerusan yaiku bonang, gender, gambang, siter lan rebab. Bonang barung
yaiku salah sawijine bageyan perangkat Gamelan Jawa kang duweni bentuk pencu banjur
diarani bentuk pencon. Laras slendro wilahe ana 12 cacahe, banjur kang Laras Pelog wilahe
ana 14 cacahe. Bonang Barung manggone ing rancakan saka kayu kang bentuke kaya amben.
Pencon kuwi mau ditata ing rancakan ditumpangake ing tali kang diarani pluntur. Bonang
barung ditabuh nganggo kayu kang cacahe 2, kayu kuwi mau sing bageyan dhuwur diblebet
nganggo kain lan pluntur. Cara nabuh bonang kuwi ana akeh pola tabuhane, yaiku polatabuhan
gembyang, mipil, imbal, sekaran, klenangan, lan liya-liyane. Bonang barung kuwi gunane
kanggo mbukani gendhing. Sakliyane kuwi, bonang barung uga bisa kanggo nuntun alur
gendhing. Khusus ing pola mipil, bonang barung kuwi bisa kanggo nuntun Instrumen liyane.
Bonang Barung ora bisa dadi lagu penuntun, nanging kolaborasi karo bonang penerus gawe
pola lagu lan ing aksen-aksen penting bonang gawe sekaran kang biasane ana ing akhir kalimat
lagu. Yen kendhang iku salah sijining piranti gamelan Jawa sing ditabuh nganggo kombinasi
antara tlapakan karo driji, dadi ora nganggo tabuh. Ing musik modhern, piranti iki digolongake
piranti perkusi. Kendhang diselehake ing wadhah panyangga saka kayu sing wujude memper
huruf Y. Kendhang ing musik gamelan fungsine kanggo mimpin lan ngarahake musik.
Kendhang nduweni jinis lan ukuran kang werna-werna. Ukurane kendhang antarane 20 cm
nganti 45 cm. Kendhang bentuke kaya drum lan dimainake kanthi cara ditabuh. Masing-masing
4 kelompok iku nduweni fungsi dhewe-dhewe kanggo nggawe swara sing harmonis.
Gamelan Jawa nduwe aturan-aturan sing wis pakem antarane katata saka pirang-
pirang rambahan lan pathet utawa jero cetheking swara, uga ana aturan sampak utawa cepet-
rendhete laku sing wis pakem, uga ana batesan-batesan gongan lan melodine wis diatur ing
bageyan-bageyan sing saben-saben ketata 4 gatra. Pandangan urip Jawa kang digambarake
sajrone musik gamelan yaiku kaselarasan kauripan jasmani lan rohani, kaselarasan sajrone
omongan lan tumindak saengga mujudake toleransi ing sasama. Wujud nyata ing musik
gamelan Jawa yaiku tarikan tali rebab kang sedengan, paduanseimbang swara kenong, srin,
kendhang lan gambang lan swara gong kanggo nutup irama. Gamelan Jawa biasane dianggo
ngiringi pagelaran wayang lan tari-tari. Saliyane musik, gamelan Jawa uga ana swara sindhen
kang nembangake lancaran, ladrang, lan gendhing-gendhing Jawa.
NO NAMA GAMBAR DESKRIPSI
1. KENDHANG Kendhang nglayani utama kanggo
nyetel irama. Kendhang iku rung
dening tangan, kanthi ora ana alat.
Remaja jinis cilik diarani ketipung,
tengah sing diarani kendang ciblon /
kebar. Pasangan ketipung ana siji
liyane sing disebut kendang gedhe sing
disebut kendang kalih.
Kendang 2 diputer kanthi tembang
utawa gendhing kanthi alus, kayata
ketawang, kalhuk loro, lan rancak
ladrang dadi. Bisa uga dimainaké
kanthi cepet ing pambuka lagu jenis
lancaran, ladrang irama tanggung
jawab. Kanggo muter kendhang,
mbutuhake wong sing jero ngenani
budaya Jawa, lan dimainake kanthi
perasaan insting saka pemain, mesthine
karo aturan sing ana.

2. DEMUNG Piranti kasebut ana ing wujud kunci

kanthi enem utawa pitung slats (oktaf)
SARON
sing ditumpangi ing bingkai kayu sing
PEKING uga berfungsi minangka resonator.
Mie instrumen dimainake karo tabuh
sing digawe saka kayu. Miturut ukuran
lan fungsi, ana telung jinis saron: -
demung (paling gedhe), - saron
(Medium) lan, - peking (paling cilik).

DEMUNG
Alat iki gedhe lan beroktaf
tengah.Demung muter balungan
gendhing ing papan sing dawane.
Umumé, siji piranti gamelan duwe siji
utawa loro demung. Nanging ana
gamelan ing istana sing duwe luwih
saka loro demung.

SARON
Alat iki medium lan dhuwur
beroktaf.Seperti demung, saron barung
muter balungan ing wilayah sing
diwatesi. Ing teknik kecenderungan
ganjaran, rong lagu saron muter sing
cepet. Sawijining set gamelan duwe
rong saron, nanging ana luwih
gamelan lan rong saron.
 PEKING
Saron beroktaf sing paling cilik lan
sing paling dhuwur.
Iki lagu utawa peking panon nyanyi
lagu kontinental kaping pindho utawa
kaping papat.

3. GONG Gong nandhani awal lan pungkasan

gendhing lan menehi rasa
keseimbangan sawisé tembang
gendhing panjang.
Gong wigati banget kanggo nandhani
pungkasaning grup dhasar lagu,
supaya grup kasebut dhewe (yaiku
ukara tembang antarane rong
pemukul) diarani gongan.

4. BONANG Bonang dipérang dadi rong jinis, yaiku

bonang barung lan bonang panerus.
Bentenane gedhe lan cilik, uga cara
muter irama. Bonang barung gedhe,
beroktaf tengah kanggo lintang
dhuwur, iku salah siji saka pemimpin
instruments ing tawon engineering
ansambel.Khususnya shelled, pola
muni tansah anticipates nada sing
bakal mimpin instruments songs jinis
lainnya.Pada gendhing bonang,
bonang barung muter gendhing opener
lan nuntun alur lagu gendhing.
Wonten ing teknik ganjaran insentif,
bonang barung mboten nindakaken
panuntun; dibentuk pola intertwine
karo panerus song bonang, lan penting
logat logat bonang bisa nggawe
Sekaran (songs garnish), biasane ing
ukara pungkasan song.
Bonang panerus iku bonang boneka
sing dhuwur.
Ing teknik perkusi pipa, irama bonang
panerus nduweni kecepatan muter
kaping pindho saka bonang barung.
Sanajan nunggu balungan balungan,
bonang panerus ora dadi lagu
bimbingan, amarga kecepatan lan
dhuwur wilayah nada.
5. SLENTHEM Miturut konstruksi, slenthem kalebu
kulawarga jenis kelamin; Tinimbang
kadang disebut panembung jender.
Nanging slenthem nduweni blades
kaya pisong saron;
Slenthem sing paling cilik ing
kelompok instrument saron. Seneng
demung lan saron barung, slenthem
muter lagu balungan ing wilayah sing
winates.

6. KETHUK Kenong minangka jinis instrumen

gong kayata horisontal, disapu ing tali
KENONG
sing digawe ing pigura kayu. Ing
ngeklik struktur gendhing, kenong
minangka instrument paling penting
kaping kalih sasampunipun gong.
Kenong ngeculake gongan dadi loro
utawa papat ukara kenong.
Saliyane nggayutake struktur
gendhing, nada kenong uga
digandhengake karo gendhing;
dheweke bisa muter nada sing padha
karo nada balungan; Dheweke uga
ndhisiki nada balungan sakwise
nuntun gendhing; utawa bisa muter
nada kempyung siji kanthi nada
balungan, kanggo ndhukung rasa
pathet.
Ing kenongan cepet, ing ayaka yakan,
srepegan, lan sampak, kenong beats
ngarahake aliran gendhing gendhing-
gendhing kasebut.
Kethuk sami kaliyan kenong,
fungsiipun sami kaliyan kenong.
Kethuk lan kenong tansah main
interweaving, beda ing irama muter
piyambak.

7. GENDER Instrumen kasebut kasusun saka garis

logam sing digawe kanthi tali ing
ndhuwur lubang resonator. Jenis
kelamin dimainke kanthi taplak meja
sing digawe (bunder ing lapisan kain)
kanthi batang sing cendhak.
8. GAMBANG Instrumen digawe saka slab kayu sing
dipasang ing gerobogan sing uga dadi
resonator. Tujuh belas nganti rong
puluh blades, wilayah Gambang kalebu
loro octaves utawa luwih. Gambang
diputer kanthi tabuh bunder sing
nduweni batang gedhe sing biasane
sungu / sungu. Akeh gambang muter
gembyangan (oktaf) kanthi pola corak
kanthi cepet.
Gambang uga bisa muter macem-
macem lagu utawa rhythmic
ornamentations.
9. REBAB Instrumen kawat kabel kanthi rong
kabel dilapisi ing watu kayu kanthi
awak berbentuk ati sing ditutupi dening
membran (kulit tipis) saka dodo sapi.
Minangka salah sawijining instrumen
utama, rebab diakoni minangka
pimpinan lagu ing ensembles, utamane
ing gaya ngilo.
Ing paling gendhing-rendhing, rebab
nduweni pambuka gendhing,
nemtokake gendhing, laras, lan pathet
sing bakal diputer. Wilayah nada rebab
nyakup ukuran apa wae gendhing. Dadi
aliran lagu rebab menehi petunjuk sing
jelas ing path gendhing.Pada lagu
gendhing.Pada biasane gendhing,
rebab uga menehi pituduh musik
kanggo gamelan kanggo ngalih saka
siji bagean liyane.
10. SITER Siter minangka bagéan saka gamelan
sing sumber swara minangka senar
(kawat) sing mbutuhake tantangan ing
cara petik. Instrumen jinis iki katon
saka wujud lan werna swara ana telung
jinis, yaiku siter, penerus siter (ukuran
luwih cilik tinimbang siter), lan
clempung (ukuran luwih gedhe
tinimbang siter). Ing karawitan
karawitan karawitan utawa konser lan
wayang accompaniment siter fungsi
minangka pangrengga lagu.
11. SULING Liyane instrumen gamelan sing uga
dienggo minangka lagu pangrengga
sing disuling. Instrumen iki digawe
saka wuluh utawa bambu paralon sing
diwenehi bolongan minangka nada
utawa determinant laras. Ing salah siji
mburi sisih kang ing lambé inflatable
gawan ing lapisan diwenehi disebut
tutup jamangan sing serves kanggo
saluran udhara, nyebabake ing getaran
online sing nimbulaké gangguan utawa
sistem swara inflatable ring ing cara
iki. Ing tradisi musisi, suling ana rong
jinis, yaiku wangun sing laras suling
Slendro wis papat bolongan sing meh
equidistant, nalika laras pelog lima
bolongan karo beda jarak. Ana uga
suling mawa enem bolongan sing bisa
digunakake kanggo pelog lan Slendro
barel.