ABSTRACT

Programi fokusohet në problemet themelore të

mbrojtjes së mjedisit uji, ajri, dhe infrastruktura
mbështetëse adekuate dhe hedh bazat e një përparimi
themelor për përballjen me sfidat më kritike përmes
rritjes në një shkallë më të lartë të monitorimit,
analizave dhe menaxhimit të proceseve social-
mjedisore të rëndësishme për përmirësimin e cilësisë
së jetës dhe qëndrueshmërisë mjedisore. Programi rrit
vetëdijen qytetare për një kuptueshmëri më të mirë të
ndryshimit të sjelljes/reagimit ndaj qëndrueshmërisë
mjedisore. Programi mbështetet në dy projekte
kryesore: P1 “Teknikat e reja për krijimin dhe
përdorimin e modeleve dinamike të zhvillimit
mjedisor”; dhe P2 “Monitorimi në vend i mjedisit me
metoda të reja, radikale, të qëndrueshme dhe
legjitime”. Projektet përbërëse të këtij programi
mbështeten në teknologjinë sensore [in-situ sensing
technologies] (fizike, kimike, biologjike, dhe të
reagimit) për monitorimin e mjedisit dhe në veçanti në
interceptimin e parametrave mjedisorë që aktualisht
kapen me vështirësi (undersampled) por që janë në të
njëjtën kohë të rëndësishëm dhe sensitiv për
përmirësimin e modeleve imponuese ose diktuese në
monitorimin, kontrollin dhe menaxhimin e mjedisit.

Idea Institute

Programi
Mjedisi
Instituti për Zhvillim, Inovacion, dhe
Përparim Ekonomik 2018 Inteligjent
“IDEA – Innovation ● Development ● Economic Advancement”

Personi Fizik: Sadedin Limani

NIPTI: L82417002V
Tel: 0684460184
Adresa: Ali Demi P257/1 H. 1 K.II
Ap. 6
Data themelimit: Tiranë më, 15/12/2018
E-mail:
ideainstitute2018@gmail.com

FETPROACT-EIC-08-2020:Inteligjencë Mjedisore
Sfidë e Veçantë: sinergji të reja midis komuniteteve të largëta të modelimit mjedisor, të kërkimit të
sensorëve të avancuar, shkencave shoqërore, dhe inteligjencës artificiale mund të çojnë në metoda të
reja radikale për krijimin dhe perdorimin e modeleve dinamike të mjedisit, duke përfshirë këtu
modelimin e detyrueshëm dhe skenareve testuese dhe orientuese(udhëzuesi) analizimi. Vizioni më i
fundit është të përdoret shkrirja dhe analizimi e këtyre të dhënave të pasura, dinamike, që vijnë nga një
shumëllojshmëri modalitetesh sensore dhe vendndodhjeve të tyre të veçanta për të krijuar një
kuptueshmëri më të thellë të ndërvarësisë socio-mjedisore, përshembull duke testuar dhe përmirësuar
modelet komplekse teorike.
Qëllimi: Propozimet priten të kenë në fokusin e tyre kryesor vetëm njërën nga nëntemat e mëposhtme:
a. teknika të reja për krijimin dhe përdorimin e modeleve dinamike të zhvillimit mjedisor
që kombinojnë, analizojnë, dhe shpjegojnë të dhënat e siguruara nga teknologjitë sensore(të
matjes dhe të komandimit) që bëjnë matje edhe në distancë edhe nga afër-në vend(in-situ
technologies=teknologjitë për kontrollin , komandimin dhe matjen në distancë) dhe burime të
tjera mjedisore të të dhënave duke përfshirë këtu sjelljen njerëzore dhe dallimet gjinore dhe
shkencat ekonomike dhe shoqërore. Fokusi është në një kuptueshmëri më të mirë të
ndërveprimit dinamik të sistemeve natyrore dhe shoqërore, për shembull, për mënyrën se si
politikat dhe modelimet ekonomike detyrojnë impaktin e sjelljes njerëzore në mjedisin ose se
si normat shoqërore ndërveprojnë me zhvillimin dhe shfrytëzimin e mjedisit , ose se si vendimi
njerëzor në ndryshimet e mjedisit në këmbim afekton mjedisin natyror dhe anasjelltas.
b. Monitorimi në vend i mjedisit me metoda të reja, radikale, të qëndrueshme dhe
legjitime(përgjegjëse për mjedisin në vend). Teknologjitë sensore in-situ[in-situ sensing
technologies](fizike, kimike, biologjike, dhe të reagimit) për monitorimin e mjedisit në veçanti
sensorët që favorizojnë interceptimin e parametrave mjedisorë që aktualisht kapen me
vështirësi(undersampled) por që janë në të njëjtën kohë të rëndësishëm për përmirësimin e
modeleve imponuese ose diktuese për kuptueshmërinë e proceseve mjedisore. Propozimet
duhet të ofrojnë koncepte vizionare thelbësisht inovative për zhvillimin e sensorëve të aftë,
shtrirjen e mirëmbajtjes, komunikimin dhe riaftësimin mundësisht të mbështetur në konceptet
si vetëveprimi, vetërritja e vetëdijes, vetëriparimi dhe kontrolli i dekompozimit, ose përdorimi
i koncepteve të reja mikrorobotike për të optimizuar kontrollin dhe komandimin në distancë
për rritjen e frekuencës monitoruese. Kërkimi i përparuar nga pikëpamja e aspekteve të rrjeteve
nuk hyn këtë nëntemë.
Projektet fokusohen në 1 ose disa burime kritike si psh uji dhe ajri si dhe hedhin bazat e një përparimi
themelor në raport me sfidat më kritike të cilat do të vënë theksin për rritjen në një shkallë më të lartë
të monitorimit, analizave, dhe manaxhimit të proceseve social-mjedisore të rëndësishme për
përmirësimin e cilësisë së jetës dhe qëndrueshmërisë mjedisore mundësisht që përfshin aspektet e
mbetjeve, zhurmave...Përfshirjen e qytetarëve për shembull në prioritarizimin burimeve të sfidave,
“IDEA – Innovation ● Development ● Economic Advancement”

grumbullim i të dhënave, rritjen e vetëdijes kundrejt çështjeve mjedisore ose për një kuptueshmëri më
të mirë të ndryshimit të sjelljes në raport me mbështetshmërinë ose qëndrueshmërinë mjedisore. Projekti
duhet të inkurajojë(nxisë) në përputhje me diskutimin e kërkimit të përgjegjshëm dhe inovativ në
paraqitjen e këtij programi pune FET. Të dhënat e mbledhura dhe të simuluara(të përpunuara) duhet t’i
bashkohen parimit të të dhënave FAIR dhe të jenë të përputhshëm me standartet europiane. Projektet e
selektuara brenda kësaj teme pritet të bashkëpunojnë bashkarisht duke synuar në shpërndarjen e
skemave për një sistem plotësisht të përpunuar për inteligjencën mjedisore.Komisioni merr në
konsideratë kryesisht ato sfida(projekte) të veçanta që shprehen në propozimet të cilat kërkojnë një
kontribut nga ana e EU mbi €4 milion dhe me një kohëzgjatje më shumë se 4 vjet. Gjithsesi kjo nuk
përjashton pranimin dhe selektimin e propozimeve që kërkojnë shuma dhe projekte të tjera.

FETPROACT-EIC-08-2020: Environmental Intelligence20

Specific Challenge: new synergies between the distant communities of environmental modelling,
advanced sensor research, social sciences, and artificial intelligence can lead to radically new
approaches to creating and using dynamic models of the environment, including predictive modelling
and scenario testing and tracking. The ultimate vision is to use the fusion and analysis of this rich,
dynamic data coming from a variety of sensing modalities and their characteristic locations to build a
deeper understanding of the socio-environmental inter- relationships, for example, by testing and
validating complex theoretical models.

Scope: Proposals are expected to have their main focus in only one of the following sub- topics:

a. new techniques for creating and using dynamic models of environmental evolution that combine,
analyse and interpret data provided by in-situ sensing technologies with satellite remote sensing/earth
observation and other environmental data sources, including human behaviour and gender differences,
and economics and social sciences. The focus is on a better understanding of the interplay dynamics of
natural and societal systems, for example on how policies and economics modelling predict human
behaviours’ impact on the environment, how social norms interact with the environment evolution and
exploitation, or how the decisions based on changes in the environment in turn affect the state of the
natural environment and vice-versa.

b. radically novel approaches to resilient, reliable and environmentally responsible in- situ monitoring.
In-situ sensing technologies (physical, chemical, biological, behavioural) for environmental
monitoring, in particular favouring sensors for parameters and environments that are currently under-
sampled but at the same time critical for improving predictive models for understanding environmental
processes. Proposals should look for ground-breaking concepts of affordable sensor deployment,
spanning maintenance, communication and retrieval, possibly based on concepts like self-deployment,
self-awareness, self-repair and controlled decomposition; or using new concepts from micro-robots to
optimise sensing or increase monitoring frequency. Advanced research on the networking aspects
is not
addressing this sub-topic.

Projects are to focus on one or a few critical resources (e.g., water, air) and to establish fundamental
advances on the most critical challenges that will underpin a step improvement in monitoring, analysis
and management of important social/environmental processes for improving quality of life and
environmental sustainability (possibly including aspects of waste, noise, …). Citizen involvement, for
example for prioritizing resource challenges, data collection, raising awareness towards environmental
issues or better understanding of behavioural change in relation to environmental sustainability, is
“IDEA – Innovation ● Development ● Economic Advancement”

encouraged, in line with the discussion on Responsible Research and Innovation (RRI) in the
introduction to this FET work programme. The collected and simulated data should adhere to the FAIR
data principle and be compliant with European Standards.

Selected projects under this topic will be expected to collaborate, jointly aiming at delivering a blueprint
for a full-fledged system for environmental intelligence.

The Commission considers that proposals requesting a contribution from the EU of up to EUR 4 million
and with a duration of up to 4 years would allow this specific challenge to be addressed appropriately.
Nonetheless, this does not preclude submission and selection of proposals requesting other amounts or
project duration.

Expected Impact:

• Enabling new approaches to monitoring, analysis and management of critical resources in Europe;

• Availability of reliable data and models at multiple levels of granularity for environmental
policy making;

• Reduced environmental footprint for environmental ICT;

• Increased local and citizen awareness of environmental impacts. Type of Action: Research and
Innovation action

The conditions related to this topic are provided at the end of this call and in the General
Annexes.

The topic(s) below are not part of the European Innovation Council Enhanced Pilot

Idea Institute
Instituti për zhvillim, inovacion, dhe përparim ekonomik.
Drejtori
Sadetin Limani
“IDEA – Innovation ● Development ● Economic Advancement”