ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2011

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ  Θ ΕΤ Ι ΚΗ Σ & ΤΕΧ ΝΟΛΟΓ Ι ΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝ ΣΗ  Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ  16.05 .2011

ΘΕΜΑ Α
Α1. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σε ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικό σημείο του Δ. Αν η f παρουσιάζει τοπικό
ακρότατο στο x 0 και είναι παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, να αποδείξετε ότι: f   x 0   0 Μονάδες 10
Α2. Δίνεται συνάρτηση f ορισμένη στο  . Πότε η ευθεία y=λx+β λέγεται ασύμπτωτη της γραφικής παράστασης της f στο
 ; Μονάδες 5
Α3. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε
πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.
α. Για κάθε μιγαδικό αριθμό z ≠ 0 ορίζουμε z0=1
β. Μια συνάρτηση f : Α   λέγεται συνάρτηση 1-1, όταν για οποιαδήποτε x1 , x 2  Α ισχύει η συνεπαγωγή: αν
x 1 ≠x 2 , τότε f(x 1 ) ≠ f(x 2 )
1
γ. Για κάθε x   1    x | συνx  0 ισχύει:  εφx   
συν 2 x
ημx
δ. Ισχύει ότι: lim 1
x  x

ε. Οι γραφικές παραστάσεις C και C΄ των συναρτήσεων f και f–1 είναι συμμετρικές ως προς την ευθεία y = x που
διχοτομεί τις γωνίες xOy και x΄Oy΄. Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β
1
Έστω οι μιγαδικοί αριθμοί z και w με z ≠3i , οι οποίοι ικανοποιούν τις σχέσεις: z  3i  z  3i  2 και w  z  3i 
z  3i
Β1. Να βρείτε τον γεωμετρικό τόπο των εικόνων των μιγαδικών αριθμών z Μονάδες 7
1
Β2. Να αποδείξετε ότι z  3i  Μονάδες 4
z  3i
Β3. Να αποδείξετε ότι ο w είναι πραγματικός αριθμός και ότι 2  w  2 Μονάδες 8
Β4. Να αποδείξετε ότι: z  w  z Μονάδες 6
ΘΕΜΑ Γ
Δίνεται η συνάρτηση f :    , δύο φορές παραγωγίσιμη στο  , με f   0   f  0   0 , η οποία ικανοποιεί τη σχέση:
e x  f   x   f   x   1  f   x   xf   x  για κάθε x  . .
Γ1. Να αποδείξετε ότι: f  x   ln  e x  x  , x   Μονάδες 8
Γ2. Να μελετήσετε τη συνάρτηση f ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα. Μονάδες 3
Γ3. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της f έχει ακριβώς δύο σημεία καμπής. Μονάδες 7
 π
Γ4. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση ln  e x  x   συνx έχει ακριβώς μία λύση στο διάστημα  0,  Μονάδες 7
 2
ΘΕΜΑ Δ
Δίνονται οι συνεχείς συναρτήσεις f, g :    , οι οποίες για κάθε x   ικανοποιούν τις σχέσεις:
i. f(x)>0 και g(x)>0
1  f  x   x e 2t
ii.  dt
e 2x 0
gx  t
1 g x x
e 2t
iii.
e 2x
 
0
f x  t
dt

Δ1. Να αποδείξετε ότι οι συναρτήσεις f και g είναι παραγωγίσιμες στο  και ότι f(x) = g(x) για κάθε x  . Μονάδες 9
Δ2. Να αποδείξετε ότι: f  x   e x , x   Μονάδες 4
ln f  x 
Δ3. Να υπολογίσετε το όριο: lim Μονάδες 5
x 0 1
f 
x
x
Δ4. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της συνάρτησης F  x    f  t 2  dt
1
τους άξονες x΄x και y΄y και την ευθεία με εξίσωση x = 1. Μονάδες 7
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Σχολικό βιβλίο, σελ. 260.
Α2. Σχολικό βιβλίο, σελ. 280.
Α3. α.  Σωστό β.  Σωστό γ.  Λάθος δ.  Λάθος ε.  Σωστό

ΘΕΜΑ Β
Β1. z  3i  z  3i  2  z  3i  z  3i  2  z  3i  z  3i  2  2 z  3i  2  z  3i  1. Οι εικόνες των μιγαδικών z
βρίσκονται σε κύκλο με κέντρο Κ(0,3) και ακτίνα ρ=1.
1
z  3i  1   z  3i  z  3i   1   z  3i  z  3i   1  z  3i 
2
Β2.
z  3i
1
Β3. w  z  3i   z  3i  z  3i  z  z  2 Re  z   .
z  3i
1 1
w  z  3i   z  3i   2, άρα w  2 και επειδή w   ισχύει 2  w  2.
z  3i z  3i
Β4. Έστω z  α  βi, α,β  , τότε z  w  z  2 Re  z   α  βi  z .

ΘΕΜΑ Γ
Γ1. e x  f   x   f   x   1  f   x   xf   x   e x f   x   e x f   x   e x  f   x   xf   x    e x f   x   e x    xf   x   .
Άρα υπάρχει c   τέτοιο ώστε e x f   x   e x  xf   x   c . Για x=0 έχουμε e0 f   0   e0  0  f   0   c  c  1.
Άρα e x f   x   e x  xf   x   1  f   x   e x  x   e x  1.
Έστω g  x   e x  x. Η g είναι παραγωγίσιμη στο  με g   x   e x  1. g   x   0  x  0, g   x   0  x  0

x – 0 +
g (x) – +
g(x)
ελάχιστο
Άρα η g παρουσιάζει ελάχιστο στο x 0 = 0 δηλαδή ισχύει g(x)  g(0) = 1 > 0 για κάθε x  .
Συνεπώς ex – x > 0 για κάθε x  .
ex  1
Άρα f (x)  x
e x
 

 ln  e x  x  οπότε υπάρχει c1   τέτοιο ώστε f (x)  ln  e x  x   c1

Για x = 0 έχουμε f(0) = ln1 + c 1  c 1 = 0.

Άρα f (x)  ln  e x  x  για κάθε x  .
ex  1
Γ2. Η f είναι παραγωγίσιμη στο  με f (x)  .
ex  x
ex  x  0
f (x)  0  e x  1  0  x  0, f (x)  0  e x  1  0  x  0

x – 0 +
f (x) – +
f(x)
ελάχιστο
Η f είναι γνησίως φθίνουσα στο (–, 0], γνησίως αύξουσα στο [0, +) και παρουσιάζει ελάχιστο στο x 0 = 0 με ελάχιστη
τιμή f(0) = 0.
 e x  1  e  e  x    e  1
x x x 2
2e x  xe x  1
Γ3. Η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη με f (x)   x    .
e x  ex  x   ex  x 
2 2

Έστω h(x)  2e x  xe x  1. Η h είναι παραγωγίσιμη στο  με h (x)  2e x  e x  xe x  e x (1  x).

h (x)  0  x  1, h (x)  0  x  1.

x – 1 +
h (x) + –
h(x)
μέγιστο
 h(1)  2e  e  1  e  1  0

 x  1
lim h(x)  lim  2e x  xe x  1  1 διότι lim   xe x   lim  x  lim  x  0 και lim 2e x  0
x  x  x  x  e De L ' H. x  e x 

lim h(x)  lim  2e  xe  1  lim  (2  x)e  1   διότι lim (2  x)   και lim e x  .
x x x
x  x  x  x  x 
h
0  h  (,1]  (1, e  1] άρα υπάρχει ακριβώς ένα x1  (,1) τέτοιο ώστε h(x 1 ) = 0.
h
0  h [1, )]  (, e  1] άρα υπάρχει ακριβώς ένα x 2  (1, ) τέτοιο ώστε h(x 2 ) = 0.
h h
Για x  (,1] έχουμε : x  x1  h(x)  h(x1 )  h(x)  0, x  x1  h(x)  h(x1 )  h(x)  0
h h
Για x  [1, ) έχουμε : x  x 2  h(x)  h(x 2 )  h(x)  0, x  x 2  h(x)  h(x 2 )  h(x)  0
Το πρόσημο της h φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

– x1 1 x2
x
+
h(x) – + + –
Συνεπώς αφού
h(x)
και  e x  x   0 ισχύει:
2
f (x) 
e  x
x 2

– x1 x2
x
+
f (x ) – + –
f(x)
σ.κ. σ.κ.
Άρα η f έχει ακριβώς δύο σημεία καμπής.
 π
Γ4. Έστω Φ(x)  ln  e x  x   συνx, x   0,  η οποία είναι συνεχής.
 2
Φ(0) = –1 < 0
π  π π
Όμως g(x) = ex – x > 1 όταν x  0 τότε ln  e x  x   ln1  ln  e x  x   0, x  0 άρα Φ    ln  e 2    0
2  2
 π  π
Από Θεώρημα Bolzano υπάρχει x 0   0,  τέτοιο ώστε Φ(x 0 ) = 0. Ακόμη Φ παραγωγίσιμη στο  0,  με
 2   2
e 1
x
 π  π
Φ(x)  x  ημx  0 για κάθε x   0,  , άρα η Φ είναι γνησίως αύξουσα στο  0,  οπότε η ρίζα x 0 είναι
e x  2  2
μοναδική.
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Έστω x  t  u με dt  du και t  u  x όταν t  0 το u  x και όταν t   x το u = 0.
x 0 2u  2x 0 0 x 0
e2t e e 2u 1 e 2u e 2t 1 e 2u
Άρα  dt   du  e2x  du  2x  du ομοίως  dt  2x  du .
0 g(x  t) x g(u) x g(u) e x f (u) 0 f (x  t) e x f (u)
0 0 x x
1  f (x) 1 e 2u e2u e 2u e 2u
Τότε
e2x
 2x
e x g(u) du ή 1  f (x)  x g(u) du   f (x)  1  0 g(u) du  f (x)  1  0 g(u)du .
x
e 2u e2u
Αντίστοιχα g(x)  1   du . Η συνάρτηση είναι συνεχής στο  ως πηλίκο συνεχών άρα η
0 f (u) g(u)
x
e 2u
 g(u)du παραγωγίσιμη στο . Επομένως η f είναι παραγωγίσιμη στο  ως άθροισμα παραγωγισίμων.
0
 x
e2u e2u
Η συνάρτηση
f (u)
είναι συνεχής στο  ως πηλίκο συνεχών άρα και η 0 f (u)du είναι παραγωγίσιμη στο  επομένως
και η g παραγωγίζεται στο  ως άθροισμα παραγωγισίμων.
e2x e 2x
Έχουμε f (x)   f (x) g(x)  e 2x και g (x)   g (x)  f (x)  e 2x .
g(x) f (x)

f (x) g (x)
Άρα f (x)g(x)  g (x)f (x)    (lnf (x))  (lng(x))  lnf (x)  lng(x)  c, c   όμως f (0)  g(0)  1
f (x) g(x)
nx
άρα c = 0, τότε lnf (x)  lng(x)  f (x)  g(x)
11

f g
Δ2. Από Δ1 έχουμε f (x)g ( x)  e 2x  f (x)f (x)  e 2x  2f (x)f (x)  2e 2x   f 2 (x)    e 2x   f 2 (x)  e 2x  c1
f ( x )0
Αν x = 0 τότε f 2 (0)  1  c1 ή c 1 = 0. Άρα f 2 (x)  e 2x  f (x)  e x
ln f (x) x
Δ3. lim  lim 1
x 0  1  x 0 x
f  e
x
1
Έστω  u όταν x  0 το u  
x
1   
 
x e  u   
Άρα lim 1  lim u  limu  lim  e u   
x 0 u  e u   u De L ' H. u 
ex
x
Δ4. F(x)   f  t 2  dt   e t dt
x 2

1
1
2 2
Η e t είναι συνεχής στο  άρα η F παραγωγίσιμη στο  με F(x)  e x  0. Άρα η F είναι γνησίως αύξουσα στο .
Για κάθε x  [0,1] η F είναι συνεχής. Για κάθε x  1 η F είναι γνησίως αύξουσα άρα F(x)  F(1)  F(x)  0.
Τότε το ζητούμενο εμβαδόν είναι:

 
1 1 1 1 1
1 2  1 2 1 1
E   F( x) dx    F( x)dx    (x)F(x)dx    xF(x) 0   xF(x)dx   xe x dx   e x dx  e x   (e  1)τμ
1 1 2

0 0 0 0
0 20 2  0 2

ΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΝΔΑΛΑΚΗΣ  ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ  ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΑΚΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΛΗΣ  ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΑΚΗ  ΒΑΝΑ ΚΑΤΣΟΥΛΗ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΤΖΙΑΣ  ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ  ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΑΚΡΑΚΗΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΣΙΛΙΦΩΝΗΣ  ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑΚΗΣ  ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΜΠΟΥΡΗΣ