THE BODILY COMMUNICATION IN THE GAME GOALBALL (folder KORIŠTENI TEKSTOVI)

1. UVOD

Prema studijama Çolak et al. (2004) i Amorim i sar. (2010), goalball je nastao 1946. godine Hans
Lorenzen (Austrija) i Sett Reindle (Nemačka) za pomoć u rehabilitaciji veterana slepih ratova. Sport je
predstavljen svijetu na Paraolimpijskim igrama 1976. godine u Torontu (Kanada), a prve svjetske
prvenstva održane su u Austriji 1978. Od tada je njegova popularnost bila na podizanju: trenutno se
igra u 112 zemalja i svi regije koje pripadaju Međunarodnoj federaciji slepih sportova (IBSA).

U Brazilu, golbol je počeo u Sao Paulu Clube de Apoio ao Deficiente Visual (CADEVI), na kojem je
vodio profesor Steven Dubner. Prvo brazilsko prvenstvo održano je 1987. godine u gradu Uberlândia,
MG, i od tada se održava godišnje, zajedno sa regionalnim prvenstvima, kako bi se podigao tehnički
nivo tog sporta u zemlji. To je timski sport koji je malo istraživan, ali je u nekoliko zemalja postao sve
veći paraolimpijski razvoj (AMORIM i sar., 2010).

Golbol se sastoji od dva tima od po tri igrača, sa maksimalno tri zamjene po timu. Teren je pravokutni
(18 x 9 metara) i podeljen je na dve polovine središnjom linijom, sa jednim golom na svakom kraju (9
x 1,3 metra). Koristi loptu sa zvonom. Lopta se baca sa jednom ili dve ruke (imitirajući kuglanje) da
pređe liniju suprotnog cilja. Drugi tim pokuša da zaustavi cilj, sa svojim igračima koji kleče ili kleče. Sa
bočnim pomeranjima, oni žele da zauzimaju najveću moguću oblast, postavljajući ih na dvorište da bi
se branili. Pobednički tim je onaj koji ima najviše golova u dve 10-minutne polovine. Pravila za
međunarodne Golbinska takmičenja usvaja brazilski paraolimpijski komitet (2013).

Međutim, možemo da navedemo golbol kao sadržaj u školi Fizičko vaspitanje - za studente sa
vizuelnim smetnjama ili ne - od kada je Libâneo (2001) istakao svoj obrazovni kapacitet u fizičkim,
kognitivnim, emocionalnim, socijalnim, etičkim, estetskim i ekološkim dimenzijama. Ova studija je
pokazala da golub pokriva sve ove dimenzije ljudske ličnosti. Za Libâneo (2001, str. 1) "[...] Fizička
Dimenzija integriše sve što se tiče ljudskog pokreta, majstorstva prostora, gesta i telesnih izraza".
Golbol zahteva snagu i koordinaciju za bacanje, anaerobnu izdržljivost za kratke i brzu vožnju,
fleksibilnost za fluidnost u kretanjima (AMORIM i sar., 2010), pored motoričkih sposobnosti:
bacanje i prijem lopte, trčanje i kukanje, okretanje i balansiranje (MORATO i sar., 2011; ÇOLAK i sar.,
2004). Njegova ekološka dimenzija se dešava jer zahteva percepciju prostora i vremena i snažnu
svijest o drugim čulima (sluh i dodir). Značenja koja se odnose na sastavne elemente životne
sredine moraju biti ugrađene, jer ceo akcioni sistem leži u prostornoj orijentaciji, što potvrđuje
Mauerberg-deCastro (2004). Kognitivna dimenzija je potrebna zbog potrebe održavanja
koncentracije, izgradnje unutrašnjih prostornih mapa i korištenja tragova za vođenje. Pored toga,
svi pokreti u golbolu se uče kroz simboličko posredovanje verbalizacije (AMORIM i sar., 2010). To
znanje je izvorno povezano sa našom estetskom dimenzijom, pošto je naše telo primarna osetljiva
instanca. To je telo akcija koja se nalazi u svijetu kroz perceptualno-motorni pokret našeg
ontološkog stanja, pa je teza da je čitava kretnja komunikativna (GOMES-DASILVA, 2012)

Mi ističemo socijalnu i etičku dimenziju, jer praksu golmana, pored toga koja se bavi socijalizacijom,
jer se zasniva na saradnji i opoziciji i koja je regulisana kodeksom međunarodnih pravila, takođe vodi
ka suočavanju sa diskriminatornim socio-kulturnim kontekstom tako što odražava način na koji je
raznovrsnost kulturno nasleđe. Emocionalna dimenzija golbora - sposobnost samokontrole - prožima
sve ostale. Jer, prema Maturani (2002, str. 170), "[...] emocije su telesne odredbe koje uvek određuju
domen djelovanja u kojem postoji životinja - ljudsko ili ne - i osećanje emocija, kao što je tok iz jedna
emocija u drugu, je tok iz jedne akcije u drugi ". Prema tome, motor, kognitivne, estetske, moralne i
društvene akcije koordiniraju emocije. Ovakvo složeno preplitanje naziva se u okruženju
koegzistencije u cilju "zona zona" jer je to praktičan jezik (GOMES-DA-SILVA, 2011). To je
komunikacijska zona u kojoj igrači koordiniraju tehnike i taktike, uzimaju se uzajamne interakcije
mesto između igrača, protivnika i okruženja, i sekvenci povezanih provodnika. Maturana (2002, str.
152) naziva taj konceptualni emocionalni trenutak "razgovor"; i da je i prije semantičkog pojma
osnovni biološki proces jezika. Stoga, kada nastavnici za fizičko vaspitanje rade sa ciljem ili drugom
telesnom praksom, više od izolovanog razvoja motoričkih vještina, perceptualnog treninga i socio-
kulturnog razumijevanja, rade na jeziku koji integrira sve ove elemente, jer je to igra " zona tela ".
Zbog toga je sportska praksa prostor za koordinisanu akciju, za jezičko iskustvo.

Jezik je kada se odvija tok koordinisanih provodstava, kao što je komunikacija tela, što je dosledno
preplitanje senzorno-motornih korelacija učesnika koji djeluju u prostoru konsenzualne koordinacije.
Jezik kao preplitanje korelacija je kompatibilan s razumevanjem Barthesian semiologije, iz koje
strukturiramo našu analizu cilja. Barthes (1992, str. 17) vidi jezik kao heteroklit jedinicu koja povezuje
različite pojmove; ne može se izolovati ", jer učestvuje istovremeno u fizičkom, fiziološkom i
psihološkom, individualnom i društvenom". Takođe definiše jezik kao "[...] svu značajnu sintezu, bilo
verbalno ili vizuelno: fotografija će biti neka vrsta govora za nas na isti način kao novinski članak; čak
će i objekti postati govor, ako to znače nešto "(BARTHES, 1987, str. 133).

Jezik je korelacija termina ili znakova. Znak je povezan sa označavanjem; tako da je projekat značaja,
informacija, posredovanja i interakcije. Potpisuje međusobno povezivanje stanja sveta, tako da su
dinamični entiteti; razvijaju se u tekućem procesu artikulisanja jezika (društvene institucije,
apstraktnog, konvencionalnog sistema) i govora (kontekstualni, pojedinačni akti selekcije i ažuriranja).
Nauka koja proučava aktivnost znakova zove se Semiotika. Od kraja XIX veka su sistematizovane dve
naučne tradicije: američka semiotika (Charles S. Peirce, SAD, 1857-1914) i evropska semiologija
(Ferdinand de Saussure, Švajcarska, 1857-1913).

Evropska tradicija je razvila različite tokove, sa Rolandom Barthesom u Francuskoj, Umberto Ecoom u
Italiji i Iuri Lotmanom u Rusiji, kako bi istakli najspornija imena. Transponovanje semiotike u oblasti
fizičkog vaspitanja je nedavno, ali je dalo plodonosan rad u smislu istraživanja o telesnim praksama i
intervencijama nastavnika kao jezika (BETTI, GOMES-DA-SILVA, GOMES-DA-SILVA, 2013). Primjer je
komunikacija tela kao znanje nastavnika, sposobnost posredovanja u učenju, bilo da je razumevanjem
semiotičke aktivnosti bolje intervenisati u učionici ili treniranjem koordinacije djelovanja igrača
(ANTÉRIO, GOMES-DA-SILVA, 2013) .

U ovom istraživanju izabrali smo francusku semiologiju, konkretno (post) strukturalizam Rolanda
Barthesa (1915-1980), jer on drži strast neavertivnog jezika, održava kritički stav ka kapitalističkom
društvu i otvoren je u interpretaciji znakova . Barthes (1988, str. 27) podržava semiologiju kao "[...] niz
operacija na kojima je moguće da se znak zamagljuje kao obojeni veo ili čak kao fikcija". On stoga
održava sumnjiv metod pisanja kao kontinuiranog ponovnog označavanja, blizu književnosti, iskustva
tela, želje neutralnog, neizvjesnog, afektivnog svjesnog onoga što se doživljava. Zato je jezik za
Barthes i društvena praksa prisutna u vizuelnim narativima (fotografiji, filmu, magazinu itd.) I pisma,
plodovi, prisutni u insinuacijama tela (borbe, lica, gestovi, odeća, poezija, romani itd. ). Semiologija je,
stoga, jezik na jezicima, način razmišljanja o znacima, otkrivanje odnosa eksternalosti između jednog
jezika i drugog.

Iz ove perspektive, analiziramo golbol, svestan svijeta znakova, od akcijskih koordinata do ambijenta
tišine, dobrobiti, provokacija i snažnih odgovora. Cilj je napraviti "svedočanstvo" o komunikativnom
obliku te impresivne igre, koja proizvodi jezik znakova: bez vida, rute i motorni zadaci se čuvaju na
terenu, kroz oznake sudova i pravac lopte " zvuk. Interesuje nas situacija u procesima označavanja
gestova igrača u komunikaciji s kolegama, protivnicima i okolinom (loptom, sudom, sudijama,
navijačima). Konačno, smatramo da su ti gestovi označitelji koji se odnose na unutrašnja i socio-
kulturna značenja uključena u igru. Ili bi jednostavno rekli da će pokreti igrača biti opisani kao tekst,
kao mreža elemenata koji izražavaju određeni sadržaj, čime stvaraju efekti značenja.

REFERENCES

AMORIM, Minerva et al. Goalball: uma modalidade desportiva de competição. Revista Portuguesa de
Ciências do Desporto, Porto, v. 10, n. 1, p. 221-229, 2010.

ANTÉRIO, Djavan; GOMES-DA-SILVA, Pierre Normando. Decodificando as ações corporais na prática

docente. Conceitos, João Pessoa, v. 1, n. 18, p. 81-88, ago. 2013. Pierre Normando Gomes-da-Silva,
Júlia Elisa Albuquerque de Almeida, Djavan Antério 34 Movimento, Porto Alegre, v. 21, n. 1, p. 23-36,
jan./mar. de 2015.

BARTHES, Roland. A aventura semiológica. SP: Martins Fontes, 2001. BARTHES, Roland. Elementos de
semiologia. 15. ed. São Paulo: Cultrix, 1992.

BARTHES, Roland. Lição. Lisboa: Edições 70, 1988.

BARTHES, Roland. Mitologias. 7. ed. São Paulo: Difel, 1987.

BETTI, Mauro; GOMES-DA-SILVA, Pierre; GOMES-DA-SILVA, Eliane. Uma gota de suor e o universo da
educação física: um olhar semiótico para as práticas corporais. Kinesis, Santa Maria, v. 31, n. 1, p. 91-
106, jan./jun. 2013.

ÇOLAK, Tucay et al. Physical fitness levels of blind and visually impaired goalball team players.
Isokinetics and Exercise Science, Amsterdam, v. 12, n. 4, p. 247-252, 2004.

COMITÊ PARALÍMPICO BRASILEIRO. Regras goalball: IBSA, 2013. Disponível em: http://www.cpb.
org.br/modalidades/goalball/. Acesso em: 14 jul. 2013.

CORRAZE, Jacques. As comunicações não-verbais. Rio de Janeiro: Zahar, 1982.

FERNANDES, Cine. O corpo em movimento. São Paulo: Annablume, 2002.

GOMES-DA-SILVA, Pierre Normando. A corporeidade do movimento. In: HERMIDA, J. F.; ZOBOLI, F.

Corporeidade e educação. João Pessoa: Editora Universitária UFPB, 2012.

GOMES-DA-SILVA, Pierre Normando. A cultura do jogo e o jogo da cultura: por uma semiótica da
corporeidade. João Pessoa: Editora Universitária UFPB, 2011.

GUIRAUD, Pierre. A linguagem do corpo. São Paulo: Ática, 1991.

HUIZINGA, Johan. Homo ludens: o jogo como elemento da cultura. 4. ed. São Paulo: Perspectiva,
1996. IBSA. Comitê Paralímpico Brasileiro. Regras do Goalball:

IBSA 2010-2013. Tradução: Natalia de Almeida Ordacgi Caldeira, 2013. Disponível em:
http://goo.gl/HYl45O. Acesso em: 14 jul. 2013.

INTERNATIONAL BLIND SPORTS FEDERATION. [Site]. Disponível em: http://www.ibsasport.org/.

Acesso em: 26 maio 2014.
LIBÂNEO, José Carlos. A dimensão pedagógica da educação física: questões didáticas e
epistemológicas. In: CONGRESSO BRASILEIRO DE CIÊNCIAS DO ESPORTE, 12., 2001, Caxambu, MG.
Anais... Caxambu, CBCE, 2001. v.1, p.1-9.

MATURANA, Humberto. A ontologia da realidade. Belo Horizonte: Editora UFMG, 2002.

MAUERBERG-DECASTRO, Eliane et al. Orientação espacial em adultos com deficiência visual: efeitos
de um treinamento de navegação. Psicologia: Reflexão e Crítica, Porto Alegre, v. 17, n. 2, p.199-210,
2004.

MORATO, Marcio et al. A leitura de jogo no futebol para cegos. Movimento, Porto Alegre, v. 17, n. 3,
p. 97-114, jul./set. 2011.

MOTTA, Leda T. Roland Barthes: uma biografia intelectual. São Paulo: Iluminuras/ FAPESP, 2011.

PARLEBAS, Pierre. Juegos, deporte y sociedad: léxico de praxiología motriz. Barcelona: Paidotribo,
2001.

SANTOS, Admilson. O corpo cego. Revista Benjamin Constant, Rio de Janeiro, v. 7, n. 20, p. 3-6, dez.
2001.

SILVA, Gilberto Pereira et al. Tempo de reação e a eficiência do jogador de goalball na interceptação/
defesa do lançamento/ataque. Motricidade, Santa Maria da Feira, v. 6, n. 4, p. 13-22, 2010.

SOARES, Leys; GOMES-DA-SILVA, Pierre N.; RIBAS, João F. Comunicação motriz nos jogos populares:
uma análise praxiológica. Movimento, Porto Alegre, v. 18, n. 3, p. 159-182, jul./set. 2012.

THOMAS, Jerry R.; NELSON, Jack K. Métodos de pesquisa em atividade física. 3. ed. Porto Alegre:
Artmed, 2002.

We stress the Social and Ethical Dimension because the practice of goalball, besides producing
socialization, since it is based on cooperation and opposition and is regulated by The bodily
communication in the game goalball 25 Movimento, Porto Alegre, v. 21, n. 1, p. 23-36, jan./mar. de
2015. a code of international rules, also leads to facing the discriminatory socio-cultural context by
reflecting the way diversity is a cultural heritage. The Emotional Dimension of goalball – ability for
self-control – pervades all others. Because, according to Maturana (2002, p. 170), “[...] emotions are
bodily dispositions that always specify the domain of action in which there is an animal – human or
not – and feeling emotions, such as the flow from one emotion to another, is the flow from one
action domain to another”. Therefore, motor, cognitive, aesthetic, moral and social actions are
coordinated by emotion. We call this congruent interlacing experienced in the coexistence
environment in goalball “corporality zone” because it is a practical language (GOMES-DA-SILVA, 2011).
It is a communication zone in which players coordinate techniques and tactics, reciprocal interactions
take place between players, opponents and environment, and the sequences of connected conducts.
Maturana (2002, p. 152) calls this consensual emotional moment “conversation”; and that, even
before the semantic notion, is the basic biological process of language. Thus, when Physical Education
teachers are working with goalball or other body practice, more than isolated development of motor
skills, perceptual training and socio-cultural understanding, they are working with language, which
integrates all these elements, because it is the game’ “corporality zone”. Therefore, sports practice is
a space for coordinated action, for language experience. Language is when a flow of coordinated
conducts takes place, such as body communication, which is a consistent interweaving of
participants’ sensorial-motor correlations operating in a space of consensual coordination. Language
as interweaving of correlations is compatible with the understanding of Barthesian semiology, from
which we structure our analysis of goalball. Barthes (1992, p. 17) sees language as a heteroclite unit
that connects disparate terms; it cannot isolate, “since it participates simultaneously in the physical,
the physiological and psychological, the individual and the social”. It also defines language as “[...] all
significant synthesis, whether verbal or visual: a photograph will be a kind of speech for us in the
same way as a newspaper article; even objects will become speech, if they mean something”
(BARTHES, 1987, p. 133). Language is correlation of terms or signic units. The sign is related to
signifying; so it is a project for significance, information, mediation and interaction. Signs interconnect
states of the world, so they are dynamic entities; they develop in an ongoing process to articulate
language (social institution; abstract, conventional system) and speech (contextual, individual act of
selection and update). The science that studies the activity of signs is called Semiotics. From the late
nineteenth century on, two scientific traditions were systematized: American semiotics (Charles S.
Peirce, USA, 1857-1914) and European semiology (Ferdinand de Saussure, Switzerland, 1857-1913).