Leksyon 2: Varayti at Varyasyon: Heyograpikal ae Sosy Nagkakaroo” wy varayti nT cet pangwika May iba-ibanguring wika kaya nga sinasabing yee na P on sa mea * sa jgerukeurans i iba-ibang uri dahil may pagkakaiba © varyasy od aaaring ang varyasyon ay nasa tunog, mga salita 0 yokabulary® nga cksterm y gramatikal o sa lahat ng ito, Ang mg: a faktor na maaaring heyograpikal 0 grup Heyograpikal ng Sa kondisyong heyograpikal ng mga tagapagsalita ay pumapasok ae pagkakaiba sa rono, sa vokabularyo tsa gramar Pa, Nagkakaroo" PEP akaib sa wika batay na rin sa lugar 6 lokasyon ng tagagamit 98 wika. ng wika dulot ng mga elementong pangwikang ay sinatawag M2 varyasyon o dayalek na natalakay na sa unahan. ‘Ayon kay Wardhaush varyasyong ito ay lubhang kapuna-puna kaya nasasabing may pagkakaiba s8 pa ng pagsasalita ng dalawang taong parchong gumagamit 0g magkaparehons wika. Sosyal ‘Ang pagkakaiba-ibang sosyal s i g sosyal sa paggamit ng wl ree ang pagkakaibang ito sa wika bunga ng pos Ses Tulad ng nabanggit na sa unahan, ang mga faktor na nakakaapekto sa ec ng vee ng bawat grupo ay maaaring dahil sa uri ng trabaho, lugar na ae ang inalakihan, edukasyon, propesyon, katayuan sa buhay, edad, seks 0 poe ihiyon, katayuang sibil, isports, atbp. Dahil sa pagkakaiba-iba ng wika ig grupo ng mga tagapagsalita ay umusbong ang tinatawag na rejister. Leksyon 3: Rejister: Disiplinal na Kalikasan, Gamit at Istruktura Gawa nang pagkakaiba-iba nj : ; p -iba ng grupo ng tao, lumili wika. Kabilang dito ang rejister na ee pa oe varyanyane Foals sama dahil sa a) uri ng profesyon mayroon sila, e Et ee a ian titser, atbp.; b) gawain o trabaho, e.g. Paitin fe ie e sone sonar ¢ ; S 1 ; tagapagluto, atbp.; c) interes, e.g. pag-aalaga ng halaman. oleh ee eae ' tor ng mga bagay na Kinahihiligan, pagtaya sa lotto, sabo! igan, p , sabong, atbp.; at/o d) ib: sama dahil sa kinaaanibang organisasyon, ieee ane srupo na nagkasama- Rejister Kapag nagkakasama-sama an} ‘ ae ig mga abogad pope nee afidavit, kliyente, nasasakdal, ea ripe Dee sa kanila an; pag mga titser naman ang nagkakasama-sama fave é ae atiba pa. ce sa grupo nj is 6 Mga titser batay sa kanilang espesyali k yalisasyon), madalas na maririni ponolohiya, morpolohiya, sintaks, semantiks, anes mga salitang ere , Tejister, varaytj a aa t Varyas) yon, a a ito ay maaarin} ong sosyal. ka ay tinatawag, ding sosyolek. isyong sosyal © panlipunan ngat iba pa, kung tite, ‘i : olan dale See 80 Wika, Maaari rin namang dribol, fawl, running, holding, bhesketboli “Mg minuto, bola, referi, free throw, at iba pa, para naman sa mga St 0 sa mahihilig sa larong basketbol Batay sa palivy; - 7 4 paliwanag at mga halimbawang ibinigay saitas, masasabing ang rejister ay set ng mga ‘; a m A salita o ckspresyon na nauunawaan ng mga grupong gumagamit nito na maaaring ‘ng hindi nauunawaan ng mga taong hindi kasali sa grupo o hindi familyar sa profe famyar sa profesyon, uri ng tabaho o organisasyong kinabibilangan ng nagsasalita © grupong nag-tusap Istilo Ang istilo ay bahagi rin ng varayti ng wika. Maaaring gumamit ng iba't ibang istilo Dg pagsasalita ang isang tagapagsalita. Maaari siyang maging formal o di- formal sa pakikipag-usap, Maaari siyang higit na maging formal kung tagapagsalita siya sa testimonyal na salu-salo, o higit na di-formal kung kausap niya ang malalapit na mga kaibigan. Ang level ng formalidad ay pumapasok depende sa mga faktor- panlipunan na nabanggit na sa pagpapaliwanag ng mga varayti ng wika—dayalek, sosyolek at idyolek, Ikinokonsidera dito ang edad, scks o kasarian, uri ng trabaho, atbp. Ikinokonsidera rin ang uri ng okasyon, lugar, paksa, relasyon ng tagapagsalita sa kinakausap, at ang layunin ng pag-uusap Leksyon 4: Domeyn at repertwang pangwika: linggwistik na kaalaman at kasanayan Domeyn ‘Ang domeyn na pangwika ay tumutukoy sa larangang pangwika ng @o na regular na ginagamitan ng partikular na varayti ng wika o kombinasyon ng mga varayti (Richards, J. Plaw & H. Platt, 1993) Sa ikauunawang lubos ng konsepto ng domeyn na pangwika, nagbigay ng ideya ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWE, 1998) tungkol dito. gooaoen999000000 soeovoonoqnocnve%0e Mga Domeyn o Larangang Pangwika 1, Mga domeyn ng wika na nagkokontrol (controlling domains of. language [CDL]) 1. Mga domeyn ng wika na bahagyang nagkokontrol (semi- controlling domains of language [SCDL]) domeyn ng wika na di-nagkokontrol (non-controlling ins of anguage [NCDL)) i 4 pg wika na nagkokontroV/controlling domains of na ito ang a) administrasyon ng gobyerno na binubuo ng at judisyal; b) syensya, teknolaji at industriya; c) edukasyon satcknikal, tersarya, af atmga kursong’ patas, enjiniring, mga antas na elementarya, sekondarya, vokasyon: casts at gradweyt; d) ang mga profesyon na binubuo ng akawntansi, at iba pa. ) a kta ne 1 mga wikang gailangaD jomeyn na ito: 4 mitin dito ay 49 domeyn ay nangan Ang sumusunod ang mga katangian ng mga d wika at rejister na dapat gamitin (ang wikang dapat gal natutunan sa eskwelahan-Ingles at Filipino); b) ang sap at wasto- ng kasanayan sa pagbasa at pagsulat na katanggap-tangeaP sapien na : Bagamat idinidikta ang wikang dapat gamitin sa mga pe oe ang lugar at isinasaalang-alang naman ang katayuan ng mga tagapagsalita : taas o ng boss ang sitwasyon ng nag-uusap at ang pag-uusap. Kinakausap ng nakata titser ang paksa subordineyt niya sa wikang naiintindihan nito. Ipinaliliwanag ng ng abogado sa o ang aralin sa tulong ng wikang vernakular sa lugar. Ipinaliliwanag ng i i iba pa. kanyang kliyente ang kaso sa wikang naiintindihan ng kanyang Kliyente, at tba P Cebuano ang wikang vernakular sa Cebu, Iligan City at ibang lugar sa ey lalona sa Rehiyon X. Tagalog ang vernakular sa Maynila, NCR at mga karatig poox. Hiligaynon ang vernakular sa Iloilo o sa Rehiyon VI, atbp. Iokano ang vernakular sa Rehiyon 1, 2, atbp. Domeyn na bahagyang nagkokontrol/semi-controlling domains of language (SCDL). Ang mga domeyn na bumubuo rito ay ang relihiyon at mas midya. May partikular na wika na ginagamit sa mga domeyn na ito ngunit hindi kasinghigpit ng sa CDL. May alternatibong wika na ginagamit sa domeyn na ito—wikang naiintindihan ng mga tao sa lugar. Nakakalahok ang mga tao sa mga gawain sa mga domeyn na ito nang di nangangailangan ng pagkabihasa 0 iskil sa anyong pasulat, ngunit nangangailangan ng iskil sa pagbasa. Maaaring gamitin sa mga domeyn na ito ang wikang Ingles, Filipino, at/o vernakular sa lugar ngunit dapat isaalang-alang ang Kasanayan sa pagbasa i Domeyn na di-nagkokontro/non-controlling domains of language (NCD Ang pinakamahalagang mga domeyn dito ay ang tahanan at an; ko: a IL). Maaaring gamitin dito ang kahit anong wika o varayti ng wikang ie munidad. mga kalahok o ng mga nag-uusap, Hindi nangangailangan dito ng m, fee ng iskil sa pagbasa at pagsulat o maaaring minimal lamang. Bukod sa a pong sa ]ugar, ginagamit din dito ang linggwa franka sa tehiyong kinabibilangeg Sat n. Bagamat may mga itinatakdang wika na dapat gamitin sa b: i Beara 5 wat d. malinaw naman na higit sa isang wika ang maaaring lumitaw sq bee Ng wika, kay Holmes (1993:27-28), ang iba't ibang tao ay maaaring gumamj abs - Ayon a ee ct or Ang Pangyayaring ito ay bunga tf i if ig faktor-panlipunan n; : im Ip ‘a Nakaaapekto sa Tepertwa ng p sauce. tang isangRepertwa Ang repertwa ay nangangahulugan ng mga wika o mga varayti ng wika Bae at ginagamit ng isang indibidwal sa pang-araw-araw ma pakikipagkomun? ae niya. Nakadepende sa domeyn kung anong wika o varayti Ng wika ang gagam ‘ niya. May iba't ibang faktor-panlipunan na nakakaapekto sa pagpili ng wika o varaye ng wika na dapat pamitin, Ang mga kalahok. Ang pagpili ng wika o varayti ng wika sa pakikipag-usap ay naaayon sa kung sino ang nagsasalita at kung sino ang kinakausap. Ikinokonsidera rito ang relasyon o ugnayan ng mga kalahok sa usapan—gaano magkakilala ang isa't isa, i. e. magkaibigan ba, magkapatid, magkaklase, mag-ina 0 mag-ama, magtitser, magkaopisina, magkalaro, magkasama sa simbahan, atbp. Kung magkalaro ang nag-uusap, natural na gagamitin nila ang varayti ng wika na angkop sa kanilang pinag-uusapan. Lalabas ang mga rejister na angkop sa larong kinahihiligan nila. Kung magkasama naman sila sa simbahan, mga bagay o usaping pansimbahan naman ang kanilang pag-uusapan. Kung mag-ina 0 mag-ama ang nag-uusap, natural na may pagkakaiba ang paraan at mga salitang gagamitin ng anak ‘kaysa kung nakikipag-usap sa kabarkada o kaklase. Magkakaroon din ng pagkakaiba sa wika o varayti ng wika kung ang isang oktor ay nakikipag-usap sa kanyang kapwa doktor o sa kanyang pasyente; ang do sa kanyang kapwa abogado o sa kanyang kliyente; ang titser sa kapwa titser estudyante. Ang pakikipag-usap ng isang bayot o bakla ay naiiba kung ang kausap ay hindi “niya kasama sa grupo kaysa sa kapwa niya bayot o bakla. Kung gayon, namamanipula ng tagapagsalita ang uri ng wika o ang kanyang 1 nde sa kung sino ang kanyang kausap, wika sa interaksyon ng mga estudyante sa loob pag iba kung sa labas ng klasrum o kampus ay iba ang paraan ng usapan kaysa k % lysa kung sa palitan Ug argumento sa loob ng korte lanilang Profesyon kaysa kung nag- ng usapan,nde $a dumedepe a Ang formal o informal ng wap KUN int Pagiging, . on a pag 6 mga varayti Kung saan nagaganap ang interaksyon s@ p. sapan. Ang » pinag-wusaP kung Aug psa, Tumotuoy ang pus ss ung pag , nilya. ng wika at paraan ng pag-wusap ng mga tse 3) 1 kaysa a USAPIB pampan ‘ laran ang pinag-uusapan ay tungkol sa kanilang laranga cai tong nig aaphy Ang fanksyon olayunin. Iba ang wikang ou ga kanyang pakikipase ng trabaho sa puno ng pinag-aaplayang kompany@ i" -kikipag-usap ME taong usap sa kapwa niya nag-aaplay. Tba rin ang paraan Ng e pang pay nangungutang sa inuutangan kaysa sa anak na humihing! 0g eskwelahan. Ang mga nabanggtsaitaas ay lan lamang sa mga dahilan sa - 0 varayti ng wika na dapat gamitin ng isang indibidwal sa mga ga ong kanyang repertwang pangwika. Ipaghalimbawa natin ang isang Maranao na tatawagin nating Norsania Jpinanganak siya sa Marawi na Maranao ang vernakular na ginagamit, Lumipat sila ng tirahan sa Iloilo na ang vernakular sa lugar ay Hiligaynon. Sa Hloilo, sa loob ng tahanan, Maranao ang ginagamit ng kanilang pamilya. Sa labas ng tahanan ay hatutunan niya ang wikang Hiligaynon na siyang ginagamit niya sa pakikipag- interkasyon sa komunidad, Lumipat siya sa ligan City na wikang Cebuano ang agbabago ng wika panlipunan ginagamit, Dito siya nag-aral ng kolehiyo. Sa loob ng eskweldhan, Filipino ang fanagamit niya sa pakikipag-interaksyon sa Mga user ng Filipino, at Ingles sa mga titser niya sa asignaturang Ingles. Kung aanalisahin natin, ang lingewistik repertwa ni Norsania ay limang varayt ng Wiki~Maranao, Hiligaynon Cebuano, Filip ny Hon, Cebuano, Filipino at Ingles na kanyang ginagamit sa ibalt ibang pagkakataon,B. Filipino Bitang Wikang Pambansa Introduksyon Ayon kina Barker at Barker (1993), n kasalukuyan at ang hinaharap. Iniingatan din nito ang ating kultura at mga tradisyon, Maaari raw mawala ang matatandang henerasyon, subalit sa pamamagitan ng wika ay vaipababatid pa rin nila ang kanilang mga ideya, tagumpay, kabiguan at maging ang kanilang mga plano o adhikain sa hinaharap. Sa pamamagitan nito, ang mga sumunod at sumusunod pang mga henerasyon ay natututo © maaaring matuto sa nakalipas na karanasan at sa gayo'y maiiwasan ang muling pagkakamali. Masasabi kung gayon na sa pamamagitan ng wika ay umuunlad tayo sa mga aspektong intelektwal, sikolohikal at kultural. Ganito rin kaya ang mangyayar) Sa inyo kung babalikan natin at susuriin ang kasaysayan ng ating wikang pambansang, Filipino? Leksyon 1: Kasaysayan ng Wikang Filipino Mahigit sa 7,000 mga isla ang bumubuo sa Pilipinas na may iba't ibang wika na ayon kay McFarland (1996) ay may bilang na 109, Samantala, ayon naman kay — Constantino (1992), may higit sa 500 mga wika at dayalekto ang bansa batay na rin sa pagkakaroon ng iba't ibang etnikong grupong nakatira sa bawat rehiyon na may kani-kanilang wikang sinasalita. Dahil dito, masasabi na ang Pilipinas ay isang bansang may kumplikadong sitwasyong linggwistikal. Binubuo ito ng iba't ibang grupong ctnolinggwistiko na pinapangunahan ng Cebuano, Tagalog, Hokano, Hiligaynon, Bicolano, Samar-Leyte Waray, Kapampangan at Pangasinense na ayon kay McFarland ay sumasakop sa 90% ng kabuuang populasyon ng bansa kasama na ang Maranao (Asia International Lexicography 1992 Conference). Ayon naman kay Quakenbush (1998), pansampu ang Pilipinas sa ranggo sa buong daigdig kung ang pag-uusapan ay ang bilang ng mga katutubong wika na ginagamit dito. , ang Nakaragdag sa kumplikadong sitwasyong pangwika ng Pilipinas ang pagiging, kolonya nito ng mga bansang Espanya at Amerika. Naging popular ang mga wikang, Kastila at Ingles lalung-lalo na sa ekonomik at intelektwal na mga elit. Sa panahon ng pananakop ng mga Kastila, napalitan ng alpabetong Romano ang katutubong alibata silabaryo. Nagkaroon ng pagbabago sa ispeling ng mga salita. Pumasok sa silabaryo ang mga letrang dating wala rito tulad ng E, O, C, Q, atbp. (Almario, 1997). Sa itinagal pa ng panahong ipinamalagi ng mga Kastila sa bansa, lubhang naging i edukasyon. Ayon kay Bernabe (1987)— its true sense was open only to the children of the Spaniards, ‘Natives among whom the Spanish language was used he few institutions of higher learning received established to meet the demand for the Spaniards,Sa panahon ng mga Kastila, lalong nagkawatak-watak ang ee Matagumpay na nahati at nasakop ng mga dayuhan ang mga katutubo. ; a ae nila sa ilalim ng kanilang kapangyarihan ang mga Pilipino nang higit sa tationg a taon, Hindi nila itinanim sa isipan ng mga Pilipino ang kahalagahan ng saps We S s magbibigkis sa kanilang mga damdamin. Sa halip, ang mga prayleng Kastila eee aral ng katutubong wika ng iba't ibang etnikong grupo- Ang wika ng mga ee ang naging midyum ng komunikasyon sa panahong iyon, ang naturang W1 ie ie ginamit ng mga prayleng Kastila sa pakikipag-ugnayan at pakikipagtalastasan sa ga katutubong Pilipino (Magracia at Santos, 1988). Hindi itinuro ng mga Kastila ang wikang Espanyol sa mga katutubo fe takot na magkabuklod-buklod. ang damdamin ng mga mamamayan at mamtlat sa thay na mga pangyayaring nagaganap sa kanilang lipunan. Natatakot sila ma kung magkaunawaan ang mga katutubong Pilipino ay matututo ang mga 1to na maghimagsik laban sa kanilang pamamahala. Makamasa naman ang edukasyon sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano Dahilan ito para maging lubhang popular ang wikang Ingles kaysa sa wikang Kastila Ayon sa report ng Bureau of Education sa panahong iyon (Bernabe, 1987)—In less than three weeks after the American forces had occupied Manila... seven schools had already reopened with American soldiers to teach English... Ipinagamit sa lahat ng mga eskwelahang publiko ang wikang Ingles. Kung ipinagkait ng mga Kastila ang kanilang wika sa mga katutubo ng Pilipinas noong panahon ng kanilang pananakop dahil sa layunin nilang "hatin at pagharian” ang mga kapuluan sa Pilipinas ay iba naman ang naging taktika ng mga kolonistang Amerikano. Pinalawak nila ang pagpapagamit ng wikang Ingles sa larangan ng edukasyon na labis na ikinasiya ng mga Pilipino. Pinagdamutan sila noon ng wika ng naghaharing-uring mga Kastila samantalang heto at nagagamit nila ang wika ng pumalit na mananakop na mga Amerikano. At bilang bahagi ng programang pagpapalaganap ng wikang Ingles ay nagpadala ang gobyernong Amerikano ng mga estudyanteng Pilipino sa Amerika upang hasain sa Ingles kasabay naman ng pag- aayos ng kurikulum para sa pagpapabuti ng pag-aaral ng wikang Ingles. Nais ng mga Amerikano na gawing midyum ng komunikasyon ang Ingles upang sa kalauna'y maging linggwa franka ito o wikang pambansa (Constantino, 1991). ; ele ng Ingles bilang wikang panturo, ang mga paksang pinag- ng klase ay tungkol sa mga Amerikano—ang kanilang kasaysay literatura, kultura, ekonomiya at politika. Sa panahong ito, ipinagbawal an; ve aaral sa anumang bagay na Pilipino kaya hindi interesado ang mga eae sh fas, A lyante may kinalaman sa pagka-Pilipino ng mga Pilipi A ila ino. Higit nilangNaging pases ng mga edukadong Pilipino na aral sa wikang Ingles ang wikang ito sa paghawak ng mahahalagang tungkuling politikal, edukasyunal, at maging sa larangang pang-ckonomiko. Bukod sa pagiging wika ng gobyerno, edukasyon at komersyo, ito rin ang wika ng mga dyaryo, magazin at radyo. Dahil dito, naitala noong 1960 sensus na 40% ng populasyon ng bansa ay nakapagsasalita ng Ingles, at itinuring ang Pilipinas bilang pangatlong bansang may pinakamaraming tagapagsalita ng Ingles sa buong daigdig (Arcelo, 1989). 1935 Konstitusyon. Sa panahon ng Komonwelt, sa pangunguna ni Pres. Manuel L. Quezon, ay nagsimula ang pormal na kasaysayan ng paghahangad ng bansa na magkaroon ng isang wikang mag-uugnay sa lahat ng mamamayan nito na magsisilbing behikulo ng pagkakaunawaan para sa pambansang pagkakaisa noong 1935, Sa ginanap na Kombensyong Konstitusyonal, inorganisa ang mga delegado sa iba't ibang komite. Para maresolba ang isyu sa pagpili ng wikang panlahat, nagdaos ng pampublikong pagdinig ang Komite sa Wikang Opisyal. Iminungkahi ng Komite na dapat lamang na wikang katutubo sa bansa at hindi dayuhang wika tulad ng Ingles ang maging wikang pambansa. Ang mungkahing ito ay sinusugan maman ni Pres. Manuel L. Quezon. Ang pagsusog na ginawa ng presidente sa abing mungkahi ay nakabatay sa probisyong pangwika sa 1935 Konstitusyon, XIV, Sek. 3 - Ang Konggreso ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at agpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na wikang itutubo. Hanggat hindi itinatakda ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang anatiling mga opisyal na wika. pagsunod sa probisyong nabanggit sa itaas ay pinagtibay ang Batas onwelt Blg. 184 na nagtatag sa Surian ng Wikang Pambansa (SWP na naging an ng Wika sa Pilipinas o LWP, at ngayo'y Komisyon sa Wikang Filipino g ahe n agav mga pag-aaral ng mga wika sa Pilipinaslaganap "8 Maynila sa pagpapa} ties J na ginampanan ng lugar ng / ming Pilipind pHa ee Tagalog. Taaneeep at eet = a a Te pyerio: pagkat it wikang gamit sa Maynua sae opal tena pied ng kalakalan o komersyo, hugar m8) goes i 1 la. magazin, komiks at maging sa paggawa ng, peliku r deeb et ce iba't sae emikong grupo ang labas-pasok sa fe Mamie ie eiboe wikang Tagalog. Kaya nga't kahit na nakahihigit sa dami ang tagapag* Cebuano, nahigitan pa rin ito ng Tagalog sa dami ng gumagamut. el » Tagalog ang Malaking impluwensya rin sa pagpapalaganap at Pee eis pananakop na ginawangmga Hapon sa Pilipinas (1 942-1945). Sead ee enace midyum ng edukasyon ang wikang pambansang batay sa Tagalog * : a gy’ development ng nasyonalismo. Ipinagbawal ang pagsusulat sa Ingles. Nagwakas ang pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas noong 1945. Mares na ipagkaloob ng mga Amerikano ang "kalayaang” hinangad ng mga Fue i 6 Hulyo 4, 1946, naging wikang opisyal ang wikang pambansang batay sa Ser kasama ng Ingles at Kastila ayon na rin sa isinasaad sa Batas Komonwelt Blg. 570. Naging sabjek ito sa lahat ng grado sa elementarya at maging sa lahat ng taon sa sekundarya. Sa pamamagitan ng Proklamasyon Big. 12 nanilagdaan ni Pres. Ramon Magsaysay noong Marso 26, 1952 ay ipinagdiwang ang Linggo ng Wikang Pambansa. Nagsimula ang pagdiriwang mula Marso 29 hanggang Abril 4 taun-taon. Pinili ang linggong ito bilang parangal kay Francisco Balagtas na nagdiriwang ng kaarawan tuwing Abril 2. Sa sumunod na taon, sa bisa ng Proklamasyon Blg. 186 ni Pres. Ramon Magsaysay, ang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa ay inilipat mula Agosto 13 hanggang Agosto 19 taun-taon bilang parangal sa dating Pres. Manuel L. Quezon na itinuturing na Ama ng Wikang Pambansa Mahigit ding 20 taon bago nagkaroon ng tiyak na pangalan ang wikang Pambansang batay sa Tagalog. Noong 1959, ipinanganak ang Pilipino bilang katawagan sa wikang pambansa nang pirmahan ni Jose E. Romero, Sekretaryo ng Departameto ng Edukasyon, ang Kautusang Pangkagawaran Bly. 7 noong Agosto 13, 1959, 1973 Konstitusyon. Patuloy ang digmaang pangwika Naghari sa damdam mga di-Tagalog ang rehiyonalismo. Nakadarama sila ng damdaming kaki ieee silaly kinokolonya © napasasailalim ng mga ‘Tagalog. Matindi an. Soe anbans payors sikolohikal" . . . (Hembrador, 1974). Para sa kanila, an Jjpino ay pagbabagong- bihis lamang ng wikang Tagalog. Nakabase a etenealene ttik ng abakadang ‘Tagalog (a, ba, ka, da, e, ga, ha, i, la, ma, na, nga Pa rin ito sa 20 Seg mind kumikilala sa ibang tick na matatagpuan sa ibang wit nS th sa Pilipinas. kang katurnbo Naging isang Magandang oportunidad : g gi 2 Para sa mga opositor ; aaah Pagpapawalambisa sa 1935 re Se ng wikang Pilipino Beran aa 4ika sa bansa at pambansang tatawaging FILIPINO batay sa mga ee on a poe i maging ang asimilasyon ng mga salita mula sa mga dayul ang voice nt its Llamzon, 1977). Inirekomenda rin ng nasabing Komite ang pagp4P: mn, 19 - on it sa final na draft ng Konstitusyon, at Kastila bilang mga wikang opisyal- Subalit sa fin: Cana ao ak Jumabas ang Ingles at Pilipino bilang mga wikang opi " ene probisyong pangwika sa 1073 Konstitusyon, Art. XIV, Sek. 3 pee eat asembleya ay dapat magsagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapa Fili ee na pagpapatibay ng isang panlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino. Sa kapasidad ng wikang Pilipino bilang opisyal na wika, patuloy itong itinuro . mga eskwelahan mula elementarya hanggang sa lebel tersarya. Patuloy itong, a bilang midyum ng pagtuturo lalo na sa Universidad ng Pilipinas kung saan malakas na isinusulong ang paggamit sa wikang pambansa bilang wika ng akademya. Nagpatuloy ang paggamit sa wikang Pilipino. Nabigyan ng mahalagang papel ang Pilipino sa larangan ng edukasyon. Pinagtibay ng Lupon ng Pambansang Edukasyon (Board of National Education) ang patakaran sa edukasyong bilinggwal. Kasunod nito, ipinalabas ng Departamento ng Edukasyon at Kulturaang Department Order Blg. 25, s. 1974 na may pamagat na Implementing Guidelines for the Policy ‘on Bilingual Education. Isinasaad sa implementasyon ng patakaran ang hiwalay "ma paggamit ng Pilipino at Ingles bilang midyum ng instruksyon sa mga tiyak na sabjek. Gagamitin ang Pilipino sa mga araling panlipunan/agham panlipunan, “edukasyong pangkalusugan at sa edukasyong pisikal. Gagamitin naman ang wikang Tngles sa iba pang mga asignatura. amantala, binigyan ng diskresyon ang mga ee institusyon (mga level pangkolehiyo at gradwado) na dumevelop ng iling mga iskedyul para sa implementasyon ng edukasyong bilinggwal ayon sa nilang kakayahan at kahandaan. Saginawangebalwasyon niGonzalez (1984) sanagingresultangimplementasyon edukasyong bilinggwal ay natuklasan niya na hindi lubusang naimplementa ang grama sa ilang bahagi ng Pilipinas. Sa lebel tersarya, tanging Universidad ng ilipinas lamang ang nanguna sa mga pampublikong universidad sa pag-implementa sinundan ng ilang privadong universidad tulad ng De La Salle University na na nag-implementa sa ilang mga sabjek o disiplina. _ 1987 Konstitusyon. Naganap sa Pilipinas ang isang pagbab: istori 4 t ig ig Isang pagbabagong historikal Tesulta ng Rebolusyon sa EDSA noong Pebrero, 1986. Napatalsik si Ferdinand Marcos bilang presidente ng Pilipinas at pumalit si Corazon C. Aquino. inawalambisa ang 1973 Konstitusyon. Sa naaprubahang 1987 Konstitusyon is igkaroon ng pagbabago sa probisyong pangwika kung saan kinilala ang epee, PINO bilang wikang pambansa. Ganito ang isinasaad sa Art. XTV. Sek. (6) c wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang i ay dapat yamanin pa slig sa ueniiral na mga wika sa Pilipi pangge mga wikang panrehiyon ay. pantulong na mga at magsisilbing pantulong na mga wi DapatTtaguyod nang kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic. Mayo 21, 1987 nang nagpalabas si Dr. Lourdes Quisumbing, ang ee Sekretarya ng Edukasyon, Kultura at [sports ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 99, serye ng 1987, na pinamagatang Patakaran sa Edukasyong Bilinggwal ng 1987. Ang nasabing patakaran ay binago at pinalawak na versyon ng Patakaran sa Edukasyong ili ng 1974. Ang binagong patakaran ay nagsasaad ng pagpapalaganap ng Filipino bilang wika ng literasi at ang paggamit ng Ingles bilang di-eksklusibong, wika ng syensya at teknolohiya. Noong Mayo 27, 1987 ay lumabas ang kasunod na Kautusang Pangkagawaran Blg, 54, serye ng 1987, na pinamagatang Panuntunan ng Implementasyon ng Patakaran sa Edukasyong Bilinggwal ng 1987, at naglalahad ine mga dapat isagawa ng iba-ibang ahensyang pang-edukasyon sa Pilipinas para sa implementasyon ng patakaran sa edukasyong bilinggwal ng bansa. wika sa mga rehiyon ikang panturo roon. 7 Ang dating Pres. Corazon C. Aquino ay nagpakita ng malakas na suporta sa pagpapalaganap at paggamit ng Filipino sa pamahalaan. Nagpalabas siya ng Atas Tagapagpaganap Blg, 335, s. 1988, na nag-aatas sa lahat ng kagawaran, departamento, kawanihan, opisina at ahensya ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kinakailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga ae eter at korespondensya. Nag-utos din ang dating presidente na aa ene Filipino ang pangalan sa karatula ng mga opisinang pampubliko at a Tpinakikita sa mga nabanggit sa itaas na ang wikang pa ling nagdaan sa tatlong yugto ng cbolusyon—mula san ee Filipino ay Sos eet canyon, naging Pilipino batay na tines oe ee Order Ble. 7, s. 1959 ng Departamento ng Edukasyon na pinirmaha, age 8 Jose E Romeroshanggng sa avagin na nga tong Flipinobatays ‘eau Sektetaryo yon, Tagalog ang nukleyuss ng Pilipino. Ito rin ang sullenencate 1987 Kung gayon, ano ang pagkakaiba ng Pilipi ilipi vee Pe segs ences onde es Gonzalez (1996), ang Filipino ay Pilipino na batay sa "mula sa mga wika sa Pilipinas, at mga wika sa labas ng bansa Vokabularyo Tipunang Pilipino tulad ng mga wikang Kastila, Ingles, Acai siataimpliven, wikang ae Sa mga pagbabagong panlipunan na ee atbp. Filipino an. aa, ayon kay Pineda, ang Filipino ay liberalices @ frank sa ng Filipino, Ay Pagpapalit ‘Tagalog na may snoay natural na proseso ng development at pagpapat hiberal nang nakapapasok dito ang mga wikang katutubo at di-katut hindi maiiwasang magkaroon ng iba't ibang varayti na umaangkop sosyolinggwistiko ng komunidad na gumagamit. Kung mayroon mang ahensyang dapat na manguna sa pagdevelop at Ppagpapaunlad sa wikang pambansa, ito ay ang ahensyang panggobyernong itinatag sa gayong layunin. Hindi ito nakaligtaan ng Komisyong Konstitusyunal. Isinasaad sa Art. XIV, Sek. 9 ang pagtatatag ng ahensyang pangwika. Itinatag ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) noong 1991 sa pamamagitan ng Batas Republika Blg. 7104. Pinalitan nito ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (dating Surian ng Wikang Pambansa). Nanatili si Atty. Ponciano B. P. Pineda na itinalagang Punong Komisyoner. Ipinagpatuloy ng komisyong ito ang mga pinasimulan na ng dating SWP na naging LWP sa patuluyang pagdevelop at pagpapaunlad sa wikang pambansa. Kaugnay ng development at pag-unlad ng Filipino, isinagawa ng Komisyon ang pagreforma sa alfabeto. Marami ang nag-akalang susulong ang Filipino nang umupo si Pres. Joseph Estrada. Ginamit niya ang Filipino sa kanyang inagural na talumpati, ngunit sa paglipas ng mga araw, ang talumpati sa Filipino ay dumalang pabor sa Ingles. Sa larangan ng edukasyon, ayon kay Fameronag (1999) “nasa tamang lugar ang puso ng Pangulo.” Nais nitong iangat ang kondisyong ekonomiko ng bansa sa pamamagitan ng de-kalidad na edukasyon para sa mahihirap at gayun din para maihanda ang mga kabataan para sa global na kompetisyon. Subalit, ayon din sa kanya, “Sa biglang tingin ay kapuri-puri ang programa ngunit sa malapitan ito'y nakapanlulumo dahil walang binabanggit tungkol sa wikang Filipino.” Sa panahon ng globalisasyon, ang administrasyong Estrada ay tila Pagpapatuloy lamang ng administrasyong Ramos na ipinaaangkin na naman sa Ingles ang wika ng edukasyon sa bansa partikular na sa syensya at matematika. Lalong lumabo ang kinabukasan ng wikang Filipino sa pagkakapatalsik kay Estrada noong Enero 20, 2001 at pinaupo si Gloria Macapagal-Arroyo bilang ika-14 na Presidente ng Republika ng Pilipinas. Hayagan niyang ipinoroklama sa telebisyon ang pagsuporta sa wikang Ingles bilang midyum ng pagtuturo, Angganitongurong-sulong na palising pangwika ay pumipigil sa modernisasyon ng wikang Filipino partikular na sa intelektwalisasyon nito, Ang pag-aangkop ng wika para magamit bilang wika ng adademya ay nasa patuluyang paggamit nito sa larangan ng edukasyon.1 rersidad ng Pilipinas pa nin, sngunit an nong dapat magpasimuno sa pa ng dahil Oe ee oti, at Jalung-lalo na dahil Hea ae 987 Konstitusyon, ang siyang tila nahihimbing pa rin. Mabi e Hest mga daliri ang senador at kongresistang nanga-ngahas magsalita sa Fil ae sa Kongreso. Ngunit sa hukuman, may huwes na rin sa kasalukuyan ang nagtatanim ng binhi ng wikang pambansa. Malaki ang magagawa sana ng pagsuporta ng Korte Suprema sa mga ganitong pagsisikap sapagkat isa na __ itong kon-kretong hakbang para mapabilis ang proseso ng paglilitis, maka- menos sa gastusin ang korte at higit na mahalaga, matiyak ang pag-iral ng Katarungan. Hinango mula kina Santos (2001) at Semorlan, et al. (1997) Leksyon 2: Depinisyon ng Wikang Filipino (KWF) Sa Resolusyon Blg. 92-1 na may petsang Mayo 13, 1992, ay binigyang depinisyon ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang wikang Filipino bilang lingewa franka na pasalita at pasulat sa Metro Manila na Pambansang Punong Rehiyon at sa iba pang sentrong urban ng arkipelago na ginagamit bilang wika ng komunikasyon ng mga cinikong grupo. Tulad ng alinmang wikang buhay, dumaraan ito sa proseso hg paglinang sa pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di- Katutubong wika at sa ebolusyon ng iba't ibang varayti ng wika para sa iba't ibang sitwasyong sosyal, sa mga nagsasalita nito mula sa iba't ibang sanligang sosyal at para sa mga paksa ng talakayan. Mula sa inilahad na maikling kasaysayan ng wikang pambansa, ang depinisyon g linggwa franka, wikang na wikang panturo, ng KWF ay maaaring hatiin sa apat—bilang pambansan: pambansa, wika sa opisyal na komunikasyon, at opisyalitobilang simbolo ng pamb: : ng wikang Filipino. Nakasaad sa 1987 Konstit Art. XIV, Sek. 6 na Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. ‘Ang Filipino ay wika sa opisyal na komunikasyon. Ang wikang Filipino wikang opisyal er na nautnawaan ng mga Pilipino sa mga opisyal na talakayan E at opisyal na transaksyon. Bilang pagsunod sa konstitusyon, nilagdaan ni dating Pres. Corazon C, Aquino ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335. Ayon sa KWE, ipinalabas ito— ‘ sa paniniwala na ang malaganap na paggamit ng wikang Filipirio sa opisyal na mga transaksyon, komunikasyon at korespondensya sa mga tanggapan ng pamahalaan ay magbubunga ng higit na pagkaunawa at pagpapahalaga ng mga mamamayan sa mga programa, proyekto at gawain ng pamahalaan sa buong bansa. Ito'y magsisilbing instrumento ng pagkakaisa at kapayapaan Para sa pambansang kaunlaran. Ang Filipino ay opisyal na wikang panturo at pagkatuto. Bilang opisyal na wika, itinuturo at ginagamit bilang wikang panturo ang Filipino. Sa ilalim ng Patakaran sa Edukasyong Bilinggwal ng 1987, isinasaad na ang paggamit ng Filipino bilang wika ng literasi. Napatunayan na higit na natututo o mas mabilis matuto ang mga estudyante kung Filipino ang midyum ng pagtuturo sa iba't ibang larangan. Leksyon 3: Paraan ng Pagdevelop sa Wikang Filipino Marami nang paraan ang ginawa at patuloy na ginagawa upang madevelop ang wikang pambansa. Ang mga sumusunod ay ang ilan sa mga ito. panconeaponencancqnccoceojocoanecopqo¢e;peaaopoccoScoeRREajO Re cota eoaoGaaneRRGE Tlang Paraang Ginagamit sa Development ng Wikang Filipino ; 1, Pagsasabatas at pagsunod sa batas tungkol sa wika 2. Tulong ng iba't ibang organisasyong pangwika sa pangunguha ny Pagrereforma sa alfabeton ang nakasaad sa 1973 Konstitusyon—Ang ee re a ay dapat magsagawa ng mga hakbang tungo sa pee ite ‘pormal na pagpapatibay ng isang panlahat na wikang pambansa na ig ilipino. Sa kasalukuyang konstitusyon, ang 1987 Konstitusyon, ito naman ang isinasaad—Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika. Tniaatas din ng Konstitusyon ang pagsasagawa ng gobyerno ng mga hakbang na pasimulan at panatilihin ang paggamit ng Filipino bi lang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng instruksyon sa sistemang edukasyunal ng bansa. Nakasalig dito ang pagpapalabas ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 at ang mga kautusan sa implementasyon ng Edukasyong Bilingewal (1974 at 1987). 2. Tulong ng iba't ibang organisasyong Pangwika sa pangunguna ng KWF sa Pamamagitan ng pagsusulong ng iba't ibang gawaing pangwika Malaki ang naitutulong ng Inga Organisasyong pangwi! ! gwika sa Pangunguna na rin ng KWF sa patuluyang pag-unlad ng wikang Filipino. Sa pa ng mga seminar at mga konferensyang Pangwil eo Filipino sa tulong ng mga bagong kaalaman na na mga kalahok sa kanilang tungkulin bilane hente s ig ahente sa * Pambansa. Ang paghahantad sa mga kalahok sa mags bag as Pangwika ay nakatutulong sa Pagpapatatag sa Paniniwala n; ee: a malaking faktor sila sa Pag-unlad ng Filipino, oe N8 mga Kalahok Da: 3. Paggamit i ilipi: iba't j . os Filipino sa iba't ibang domeyn ng wika ‘ging modernisado at intelektwali : Be pee) 80 sa ibat' ib di 3 mialisags £08, wikang B ilipino kun, Profesyon, mas mi » kalak; yor midya, atbp. Mapayayaman ake akalan, edukasyon, ikon ng Filipino sa ya i me a dome A iba't ibang idisiatins, Pamamagitan ng iba't ibang Tejister ng ae ang o Mit saIba pang paraan ee eae ae oe Teddies egal Ayon sa KWE, ang Fine : ay dumaraan sa proseso ng pagdevelop sa pamamagitan ng pt ‘iram sa mga wika sa Pilipinas at sa mga banyagang wika, Makatutul ek panghihiram sa pagpapayaman ng Filipino. Ang totoo, dahil sumusulong, ang ating karanasan bilang isang sambayanan at nagbabago ang ating lipunan, dumarami ang vokabularyo nito. Ang panghihiram sa mga intelektwalisadong wika, eee Ingles, Pranses, atbp. ay makatutulong sa pag-iintelektwalisa ng wikang Filipino. Malaki ang maitutulong nito sa paggamit ng Filipino sa lahat ng domeyn ng wika. b. Pagreforma sa alfabeto. Ang pagreforma sa alfabeto ay isa ring paraan sa pagdevelop ng wikang Filipino. Ang pagbabago o pagreforma ay nakabatay Sa pangangailangan ng lipunan at sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa lipunan. Makatutulong ito sa istandardisasyon ng wikang Filipino. Leksyon 4: Tungkulin at Gamit ng Wikang Filipino Nabanggit na sa unahan ang iba't ibang gamit at tungkulin ng wika. Ang mga gamit at tungkulin ng wika na nabanggit ay gamit din at tungkulin ng wikang Filipino. Gamit ng Filipino Ginagamit ang Filipino sa interaksyon ng mga mamamayang Pilipino sa isa't isa. Bilang linggwa franka, nagagamit ito sa agbabahaginan at pagpapalitan ng ideya, iniisip, saloobin, atbp., ng Pilipinong may iba't ibang wikang kinagisnan. Ginagamit din ang Filipino sa pagpapasa ng mga impormasyon na maaaring nasa pasalita o pasulat na paraan. Pinauunlad nito ang kaisipan ng mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng pagiging malikhain at mapanuri, Tungkulin ng Wikang Filipino Malaki ang tungkuling ginagampanan ng wikang Filipino sa bansa alo na sa mga mamamayang pinagsisilbihan nito 1 Binibigkis ng wikang Filipino ang lipunang Pilipino, 2. Tumutulong ito sa Pagpapanatili ng kulturang Pilipino. 3, . Sinasalamin ng wikang ito ang kulturang Pilipino, i Inaabot nito ang isip at damdamin ng mga Pilipino. inisimbulo ng wikang Filipino ang pagka-Pilipino ng n: ifi ng kulturang Filipino ay kasangkapan sa pa pe ikea ay won kay Salazar (1996:40), ang Jumikha sa ae aes ayaman sa sariling kultura; ang lumikha sa ibang wika on magkabuhol ~ at nag-aambag lamang sa ibang kultura. Nangangahulugan ito Seay ang wika at kultura. Dahil ang Filipino ay nakabatay sa Tagalog cei ng mga wika sa Pilipinas, nagagampanan nito ang tungkuling ie oe kulturang Pilipino. Kabilang dito ang pagiging magalang ha narerep! ee Ang kulturang likas sa ibang etnikong grupo sa Pilipinas ay nagiging pambansang kultura kapag naisalin sa wikang Filipino. 3. Ang wikang Filipino ay sumasalamin ng kulturang Filipino. May mga salitang likas lamang sa wikang ginagamit ng mga Pilipino na repleksyon ng kulturang Pilipino. Ang bayanihan ay likas sa mga Pilipino kaya't may salitang tulad nito sa wikang Filipino na hindi matatagpuan sa ibang banyagang wika. Katulad din ng mga salitang bagoong, balut, penoy, atbp. na mga pagkaing Pilipino kaya't bahagi na ng wikang Filipino. 4. Ang wikang Filipino ay lagusan 0 daluyan ng kaisipang Pilipino at daan tungo sa puso ng mga Pilipino, Thaantig ng wikang Filipino ang damdamin ng mga Pilipino, Tumatagos ito sa puso't isipan na nagpapapitlag 0 nagpapakilos sa tao. Ang pangungusap na Inubig kita, ay higit na nagpapakislot sa puso kay: pangungusap na I love you, “ 5. Sinisimbulo ng wikang Filipino oe : ang pagka-Pilipino ca Ang paggumit ng wikang Filipino ay isang a mie Pilipino. Pilipino. Sa Paggamit ng wikang ito, saan man naroroon ang mo; ase mg3 mapagkakakilanlan kung sino sila 8 mga Pilipino, ay