METABOLIZAM -ZAVRŠNI ISPIT

I PLASTIDI-imaju ih PS organizmi( unjima se nalaze PS pigmeti), karakteristični za biljke

Nastaju od prtotoplastida u meristemskim ćelijama
Vrše PS, razgradnju škroba i ulja, učestvuju u drugim biosintetskim putevima
Sadrže gene za sintezu vlastitih proteina
Tilakoidna membrana i ovojnica hloroplasta sadrže više glikolipida a manje fosfolipida
Vanjska membrana sadrži pore koje propuštaju vodu,jone i metabolite. Glatka je i nikada ne dolazi u dodir sa unutrašnjom
Unutrašnja membrana propušta male nepolarne mol O2 I NH3,kao i molekule male molekulske mase, metaboliti prolaze pomoću
specifičnih transportera
Od ukupnih lipida 2/3 čine glikolipidi, koji sa fosfolipidima i sulfolipidima imaju ulogu u izgradnji lamelarnog sistema hloroplasta
Lipidni dvosloj tilakoidne membrane sastoji se uglavnom od galaktozilglicerida
-značajne količine lipida u hloroplastima se nalze u obliku plastoglobula obavijenih 1 slojem polarnih lipida i graniče sa stromalnom
stranom tilakoidne membrane, imaju ulogu u : odgovoru na stres(suša, temperatura i ozon) i tokom starenja
-postoje 3 osnovna tipa plastida:
LEUKOPLASTI- bezbojni plastidi u primarnim kožnim tkivima stabiljke i lista, i žuto-bijelim dijelovima izdanka i lista nastaju od
protoplasta i hloroplasta(redukcijom tilakoida). Ovisno o tome koju tvar nagomilavaju dijele se na:
 Amiloplaste -nagomilavaju rezervne materije, transformacija šećera u škrob. U korijenovim stanicama osjetljivim na
gravitaciju služe kao statoliti-sedimentiraju kao odgovor na gravitaciju i izazivaju gravitropni odgovor
 Ejaloplaste (nagomilavaju proteinske kristale i lipidne kapljice)-pohranjuju ulje u obliku kapljica ulja povezanih sa
membranom. Nastaju u tapetalnim stanicama koje okružuju polen koji se razvija
HROMOPLASTI- žute,narandžaste i crvene boje, sadrže pigmente karotenoide
nastaju neposredno od bezbojnih proplastida,hloroplasta i leukoplasta, preobrazba hloroplasta u hromoplaste razara se
unutrašnji membranski sistem, pojavljuju se mol plastoglobula i razgrađuju se molekule hlorofila
Gerontoplasti nastaju od hloroplasta starenjem folijarnog tkiva
HLOROPLASTI-sadrže dvostruke membrane bogate glikozilgliceridima
Membrane sadrže hlorofil i mjesta su PS, pored unutrašnje i vanjske membrane sadrže unutrašnji membranski sistem
sastavljen od od spljoštenih diskova tilakoida, koji su na nekim mjestima zbijeni i formiraju grane, osim granalnih tilakoida
postoje pojedinačni tilakoidi –tilakoidi strome
-smatra se da je unutrašnja membrana regulator transporta između tilakoida i citoplazme
Uloge :konverzija svjetlosne energije u hemijsku, asimilacija CO2, sinteza ATP,NADPH, šećera, proteina i lipida. Imaju ulogu u
metabolizmu: redukciji nitrata i nitrita

II TRANSPORT U/IZ HLOROPLASTA(PLASTIDA)

Plastidi i mitohondrije imaju endosimbiotsko porijeklo, kod viših biljaka postoje različiti tipovi: nediferencirani proplastidi, zeleni
PS hloroplasti,hromoplasti osgovorni za crvene.žute i narandžaste boje cvijetova.
Sastoje se od unutrašnje,vanjske i tilakoidne membrane. Ove tri membrane dijele hloroplasti na:
1. Međumembranski prostor
2. Stroma
3. Lumen tilakoida
Funkcionisanje hloroplasta zavisi od transporta metabolita između stome i citosola, transport ser odvija: porinima, jonskim
kanalima, te može biti aktivan ili pasivan.
Tilakodina membrana je od ključnog značaja za hloroplaste jer transportuje e- i učestvuje u sintezi ATP-a
Plastidi omogućavajau ulazak C u stanicu asimilacijom CO2 tokom PS, C se pojavljuje u obliku trioza fosfata koji ulaze u unutrašnju
membranu pereko trioza fosfat translokatora (glavni protein unutrašnje membrane hloroplasta)
Unutrašnja membrana plastida sadrži antiport sisteme i vrži razmjenu fosfata za trioza fosfate
Membrana hloroplasta u lišću ima PEP/fosfat transporterte koji unose PEP(fosfoenolpiruvat) za sintezu aromatskih spojeva
Kod c4 biljaka ovaj transporter iznosi PEP zbog karboksilacije u oksalacetat preko citosolne PEP karboksilaze
Transport proteina kroz hloroplasnu membranu-odvija se nakon postranslacije, enrgija za transport se dobiva hidrolizom GTP-a
I ATP-a, za ulazak proteina potreban je signal te hloroplasti koriste N-terminalne signale koji se nakon toga uklanjaju.
Proteini se transportuju od citosola do konačnog odredišta kroz dvije faze:
 Prolaze kroz dvostruku membranu do stome
 Prolaze kroz tilakodinu membranu preko N terminalog signala koji se onda uklanja stomatalnom signalom peptidazom
Transport Ca2+ i H+ jona kroz hloroplasnu membranu –transport Ca2+ zavisan je od svjetlosti, a u mraku zavisi od egzogenog
dodavanja ATP-a. Ca2+ potiče iz citosola, prenosi se preko dvije mebrane do strome i kroz tilakodinu membranu u lumen( značajan
za biljnu homeostazu)
Piruvat transporteri-piruvat nastaje u hloroplastu dekarboksilacijom C4 malatne kiseline. Transport piruvata se kod C4 biljaka
pojavljuje u obliku p+ ili Na. Na simporter NHD1(BASS fam)izvozi natrij u hloroplast da bi se održao neophodan gradijent za
normalan ulazak piruvata.
Glukozo –6-fosfat translokatori -nalaze se u nefotosintetskim tkivima, obezbjeđuju ulazak glukozo-6-fosfata preko glukozo fosfat
translokatora(GPT) koji se usmjerava za sintezu škroba ili oksidativni pentozo-fosfatni put
PEP translokatori-hloroplasti i većina drugih plastida nemaju enzime za sintezu PEP-a, unose se iz citoosla preko PEP fosat
translokatora( pronađeni z C3 tkivima, CAM biljaka). PEP sa velikom količinom energije služi kao supstrat za put šikiminske kiseline(
put ŠK uključen je u biosintezu aromatičnih AK, alkaloida i flavonoida). PEP se može metabolizirati u piruvat i acetil-CoA
Plastidni trioza fosfatni pool-metaboličko sjecište -trioza fosfati koji nisu neophodni za regeneraciju RubP predstavljaju prvu
metaboličku raskrsnicu u prijenosu asimiliranog CO2 u različite metaboličke puteve
Plastidni metabolizam povezan je sa citosolnim pomoću transportera u hloroplasnoj membrani koji kataliziraju razmjenu rastvora
između plastida i citosola.
Izbacivanje trioza fosfata gliceraldehud 3 fosafata i dihidroskiaceton 3 fosfata u citosol triozafosafatnim translokatorom(TPT)
TPT katalizira strogu uzajamnu razmjenu fosforiliziranih C3 spojeva (trioza fosfata i 3-fosfoglicerinska kiselina) sa fosfatima plastida
, ali ne prihvata PEP, pentoza i heksoza fosfate
Komunikacija biosintetskih puteva škroba i saharoze preko TPT-Na kraju tamnog razdoblja kada su krakotrajne zalihe škroba
iscrpljene i nema prinosa PS, do pojave svijetla pokreće se C asimilacija preko RPPP(redukujući pentoza fosfatni put) i trioza fosafati
se produkuju. Dva predominantna metabolička ishoda produciranih trioza fosfata su :
 Biosinteza škroba u stromi plastida
 Biosinteza saharoze u citosolu(osigurava reguliranje podjele C između ova dva konkuretna met puta)
Središnja uloga TPT translokatora (povezica sinteze škroba i saharoze) naglašena je kod biljaka kod kojih je TPT ekspresija snižena
antisens represijom ili povećana pomoću T-DNK insercije.
Ispunjavanje floema saharozom i AK za transport na veće udaljenosti –saharoza i AK predstavljaju dominantnu transportnu formu
organskog N i C. Transport AK na veće udaljenosti između organa odvija se preko floema i ksilema u transpiracijskom toku.
Translokacija AK od PS aktivnih tkiva do skladišnih prostora odvija se u floemu, dok se ksilem-floem razmjena obavlja u oba smjera.
Suprotno tome šećeri i alkoholi se transportuju samo preko floema.
Mobilizacija uskladištenog C i N- akomulacija ili transport asimilata procesi su koji brzo odgovaraju na promjene okolišnih,
fizioloških ili razvojnih uvjeta, primjenjivi su na zelene listove i skladišne organe(rizome, gomolj, lukovicei sjemenke). Tokom mraka
ilii oštećenjem odredišnog tkiva škrob se može konvertovati u saharozu.
Kontrolisana proteoliza omogućava biljkama promjenu sadržaja proteina tokom razvoja kao adaptacija na nove uvjete okoliša.
Najzstupljeniji protein je Rubisco smješten u stromi hloroplasta, AK (i peptidi) koji nastanu degradacijom proteina su dostupne za
transport na velike udaljenosti do odredišnih tkiva.
Mehanizam punjenja floema i sudjelovanje transportnih proteina - postoje dva osnovna mehanizma za unos asimilata u floem:
1. Simplastni put-koji se bazira na direktnim pokretima između stanica preko plazmodezmi
2. Apoplastni put -šećeri i AK se prvo prenose u floem apoplasta iz nefloemskih stanica nepoznatim procesom
Transport saharoze se odvija preko PM pomoću saharoza protonskog simportera , pumpaju se p+ dijelovanjem ATP-aze ,
transportujući saharozu nasuprot EHG u sitaste elemente
Transporteri saharoze-kod većine biljaka orgasnki ugljik se translocira u formi saharoze, zbog toga biljke transportuju vrelike
količine poliola i rafiniranih forma šećera.
Za translokaciju na veće udaljenosti saharoza se uzima iz apoplasta lista i unosi u sitaste elemente floema preko H+ transportera
SUT/SUC transporteri.
Transporteri AK –ispitivanja AK transportera bazirana su na Arabidopsisu :
1. AtAAP(aminokiselinske permeaze) -simporteri p+ koji transportuju uglavnom neutralne AK
2. AtProTS- transporteri aromatsko-neutralnih AK
3. AtCAT- transporteri kationskih AK
4. AtLHT1- transporter lizina i histidina
5. Glutamat-aspartat translokator(na membrani Mt)-važan za održavanje membranskog potencijala

III MITOHONDRIJALNI TRANSPORT

Dešava se na nekoliko načina:postoje mol koje prolaze sa ili bez specifičnih proteinskih nosača
Biljna Mt mora razmjenjivati metabolite i informacije sa citosolom,krajnji produkti glikolize(malat i piruvat)moraju biti preuzeti
Kako bi transportovale veliki broj mol posjeduju proteinske nosače(transmemb proteini koji transportuju relativno male polarne
molekule kao što su metaboliti
Prenosioci e- su sastavni dijelovi Mt membrane i mogu se izolovati funkcionalnom ili mehaničkom degradacijom membrane
Struktura i funkcija Mt-posjeduju dvije membrane(različitog permeabiliteta), intramembranski prostor i matrix
Spoljašnja membrana propusna je za mnoge metabolite, ima dosta lipisa i malo proteina. Sadrži krupne transmembranske proteine
–porine koji formiraju pore i omogućavaju prolazak jona i krupnih molekula
Unutrašnja membrana je građena uglavnom od proteina,selektivno je propusna za H20,O2 i CO2. Mreža unutrašnjih membrana
označava se kao kriste i sastoji od cijevčica i vrećica
Matrix je vodeni rastvor sa 40-50% proteina (većinom su to enzimi koji učestvuju u procesu didanja), kao i genom
Promet metabolita u/izvan biljnih Mt-transport je regulisan serijom specifičnih nosača
Unutrašnja membrana je selektivna voda i gasovi se brzo kreću
Očuvanje hemiosmotske nergije primarno potpomaže membranski potencijal i pH gradijent
Transport može biti povezan sa membranskim potencijalom ili pH gradijentom, ili sa oba(javlja se kada protonski kontransport u
jednom smijeru formira polarnu neravnotežu u razmjernoj reakciji)
Nosači koji prenose jedan jon-antiporteri(povezani sa membranskim potencijalom), dvije hemisjke vrste trasnportovane u istom
pravcu simporterima, ili u suprotnom antiporterima
Elektroenergetski transport-uključuje promjejne naboja kroz membranu(bez promjene naboja –elektroneutralni)
Transport metabolita kroz unutrašnju membranu –energija pohranjena u EHG pokreće sintezu ATPča i transport malih mol u i
izavan Mt, da bi se nastavila sinteza ATP-a neophodno je da se istovremno ADP Pi unesu iz citosola.
Transport ATPi ADP kroz unutrašnju membranu je preko integralnog membranskog proteina prijenosnik adeninskih nukleotida
koji jednu mol ADP-a iz citosola unosi u Mt, a jednu ATP-a iznosi iz Mt u citosol što rezultira negativnim nabojem Mt i pokreće se
putem membranskog potencijala
Nosači Pi i piruvata kataliziraju elektroneutralnu razmjenu jednog aniona za OH korištenjem pH gradijenta, kao npr dikarboksilni
nosač razmjenjuje dikarboksilni anion za Pi
Nosači (supstratni tansporteri)-dikarboksilatni i piruvatni nosači unose supstrate u Mt, dok nosači ketoglutarata iznose C iz ciklusa
limunske kiseline
Biljna Mt sadrži specifične transportere za preuzimanje NAD, CoASH i tiamin pirofofata- to su esencijalni kofaktori za dijelovanje
ciklusa limunske kiseline. Biljna Mt kada se izoluje gubi te kofaktore i ne može oksidirati malat i piruvat, kada se vrate ti kofaktori
vraća se i njena respiratorna aktivnost
Sekundarni aktivni transporeri povezani su indirektno sa PMF silom kroz membranu, imaju sposobnost akomulacije supstrata
unutar Mt matrixa
Razmjena ADP za ATP, glutaminata za aspartat pokreće se membranskim potencijalom kroz unutrašnju membranu, razmjena
glutamata povezana je sa prenosom p+ kako bi se izazvala p+ neravnoteža što je bitno za dijelovanje malata/aspartata
Malat OAA transporter-vrši razmjenu malata ili citrata za OOA, reverzibilan je i može prenositi reducirajuće ekvivalente u ili van
Mt, ovaj kotranspoter učestvuje u fotorespiracijskom ciklusu
Reducirajući ekvivalenti koji su formirani oksidacijom glicina u matrixu Mt izbacuju se u peroksizome i koriste za redukciju
hidroksipiruvata
Alfa ketoglutaratni nosači unutrašnje Mt membrane-imaju ulogu uzbacivanja ketoglutarata i citrata, OOA nosač djelujući sa
piruvatnim nosačem može poboljšati prenošenje OAA i piruvata u matrix mitohondrija gdje se koriste za sintezu citrata, dok
izabečni citrat može proizvoditi ketoglutarat za asimilaciju amonijuma ili transaminaciju.
Metabolička razmjena C i reducirajućih ekvivalenata između Mt i drugih ćelijskih kompartamenata-različiti nosači unutrašnje
membrane međusobno djeluju sa snadbjevanjem supstrata u oba mitohondrijalna i citosolna procesa
Malat /Aspartat kotransporter- nosač ketoglutarata funkcioniše sa Malat/aspartat nosačem u supstratnom ciklusu poznatom kao
malataspartat kotransportrt. On unosi citosolne reducirajuće ekvivalente(NADPH) u Mt u formi malata
Glutamat i 1p+ se unose iz citosola u matrix, dok se apartat izbacuje iz matrixa
Ovaj kotransporter biće funkcionalan samo kada je odnos NADH/NAD veći u citosolu, nego u matrixu
Razmjenu glutamata/aspartata pokreće PMS kroz unutrašnju membranu
Unos proteina -složen je zbog dvostruke membrane Mt, kroz koju moraju proći da bi došli do matrixa
Većina proteina se u matrix usmjerava pomoću signalnih slijedova koji sadrže 25-35 AK na N kraju proteina
Prvi korak jeste vezanje presekvenci za receptore na površini Mt(dio su proteinskog komplexa koji upravlja translokacijom kroz
vanjsku membranu i označava se kao Tom komplex, proteini se zatim prenose do Tim komplexa u unutrašnjoj membrani
Da bi se proteini transportvovali moraju biti djelomično odmotaniza šta su potrebi molekularni šeperoni
Uloga Mt u glukoneogenezi -učestvuju u glukoneogenezi jer glioksizomi nemaju enzimi za obradu sukcinata, on se transportuje u
Mt gdje bude konvertovan u OAA pomoću ciklusa limunske kiseline. Glioksizomi nemaju Mt ETL pa NADH koji se formirao tokom
oksidacije MK transportuje se u Mt pomoću malat/aspartat kotransportera
Aspartatna aminotransferaza u Mt pretvara oksalacetat i glutamat u aspartat i ketoglutarat dešava se obrnuta rekacija ka
formiranu OAA, čime se malat oksidira u višak NADH u glioksizomima.
Tokom glukoneogeneze C se mora vratiti u glikosizome da bi se obezbjedio supsrat za daljnu produkciju šećera

IV –TRANSKRIPCIONA I POSTRANSLACIJSKA REGULACIJA AKTIVNOSTI AKVAPORINA

Akvaporini su integralni membranski proteini koji pripadaju MIP porodici velikih proteina koji su prisutni ubakterijskoj, biljnoj i
animalnoj ćeliji,prisutni u svim biljnim membranama uključenim u sekretorni sistem ćelije što uključuje PM,tonoplasta, ER i GA.
Dijele se na: PIP,NIP,SIP,TIP. Prenose 02,C02,,NH4+,borna kiselina,mliječna kiselina, arsen
Poru formiraju dvije petlje koje sadrže NPA domene. Selektivnost je određena na mjestu najuže konstrikcije pore koju čini
aromatska/argininska regija. Stanje otvorenosti kapije ovisi odpozicije petlje D, citoplazmatske domene između četvrtog i petog
transmembranskog dijela. Petlja D blokira poru u zatvorenom stanju
Genska ekspresija akvaporina je regulirana mnogim okolišnim faktorima, uključujući intenzitet i kvalitet svjetla, dostupnost vode i
nutrijenata, solni stres, sušu i anoksiju. aktivnost akvaporina je regulirana citoplazmatskom pH i proteinskom fosforilacijom
Transkripcijska regulacija-NEDO BOG NIKOME
Postranslacijska regulacija - su mehanizmi koji reguliraju proteinsku strukturu i funkciju, djeluju na katalitičku aktivnost,
subcelularnu lokalizaciju, stabilnost i interakciju proteina sa drugim molekulama Značajne posttranslacijske modifikacije
akvaporina su: fosforilacija,N-terminalne modifikacije, deamidacija, glikozilacija, metilacija i ubikvitinilacija
Fosforilacija proteina je ključni regulatorni korak u signaliaciji, najšire rasprostranjena proteinska modifikacija koja učestvuje u
skoro svim odnovnim ćelijskim procesima, aktivnost akvaporina ovisi o fosforilaciji serina kada je u pitanju transport vode. TIP
forme tonoplast sjemena Lens culinaris su fosforilirane Mg2+-ovisnom protein kinazom.Protein kinaza koja djeluje na Ser115 je
citosolna i Mg2+-ovisna,ona koja djeluje na mjestu Ser274 je vezana za membranu Ca 2+-ovisna protein kinaza
N-terminalne modifikacije akvaporina-zahvataju N-kraj proteina su najranije modifikacije,uključuju eksciziju metionina, N-α-
acetilaciju i N-miristoilaciju. N-terminalno uklanjanje metionina ima ulogu u regulaciji stabilnosti proteina,biološka funkcija N-
terminalne α-acetilacije je da označi protein za degradaciju putem proteasoma, da djeluje na protein-protein interakcije,
promjene u proteostazi.
Deamidacija akvaporina podrazumijeva ireverzbilnu konverziju glutamina i asparagina u glutaminsku i asparaginsku kiselinu. Kod
AtPIPs, deamidacija se dešava na reziduama asp i glu koje su locirane na drugoj ekstracelularnoj petlji (petlja C) i na N- i C-
terminalnim krajevima. Deamidacija na C-terminalnom kraju je povezana sa fosforilacijom kod AtPIP2 peptida. Smatra se da
deamidacija i fosforilacija zajednički mijenjaju funkciju proteina.
Glikozilacija akvaporina obuhvata različite glikozilacijske konfiguracije sa različitim šećerima. Konsenzus sekvenca za N-
glikozilaciju je Asn-Xaa-Ser/Thr (Xaa je bilo koja aminokiselina osim Pro) kod eukariota.
Metilacija akvaporina –odvija se kao N-metilacija specifičnih aminokiselina ili O-metilesterifikacija glutaminske i asparaginske
kiseline. Smatra se da metilacija ima ulogu u subcelularnom transportu akvaporina, jer na N-terminalnom kraju AtPIP2 se nalazi
dikiselinski motiv koji vrši interakciju sa COPII koji određuje eksport iz endoplazmatskog retikuluma. metilacija imaulogu u
biogenezi i usmjeravanju transporta akvaporina u plazma membranu
Ubikvitinacija akvaporina- je posttranslacijsko vezanje ubikvitina, visoko konzerviranog 8 kDa proteina, za širok spektar ciljnih
proteina, ubikvitin se veže za supstratne proteine u tri koraka koja kataliziraju E1, E2 i E3 enzimi. Na ciljnom proteinu se formira
ubikvitinski lanac koji uključuje formiranje Lys48-vezanih poliubikvitinskih lanaca usmjeravaju degradaciju “označenog” proteina
ka 26S proteasomu. Ovaj proces je pokrenut pod osmotskim stresom, što dovodi do procesa degradacije akvaporina. Novija
istraživanja su dovela u vezu akvaporinsku degradaciju i intracelularni transport kod Arabidopsis-a. AtPIP2 vrši interakciju sa ER i
GA preko membranskog proteina TSPO koji je multistresni regulator. AtPIP2 se, zatim, upućuje na vakuolarnu degradaciju koristeći
autofagosomni put, ovaj proces je stimuliran ABA hormonom. pod vodnim stresom biljke mogu koristiti više puteva, uključujući
ubikvitinaciju i autofagiju, za akvaporinsku degradaciju i smanjenje permeabilnosti plazma membrane za vodu

V- Ca OSJETLJIVI KANALI I MALAT TRANSPORTERI

1. TRANSPORT KROZ BIOLOŠKE MEMBRANE
Membrane odvajaju citoplazmu od okolnog prostora, predstavljaju vezu sa okolinom i susjednim ćelijama i omogućava njihovu
komunikaciju i primanje/izlučivanje određenih tvari.
Membranski transport predstavlja kretanje svih supstanci koje su uključene u metabolizam biljke poput jona, raznih malih
molekula, UH, AK
tri osnovna tipa membranskog transporta
 Prosta difuzija- podliježe zakonitostima proste difuzije
 Olakšana difuzija- pravac kretanja jona je dvosmjeran i uvjetovan EHG
 Aktivni transport- uvjetovan energetskom spregom pomoću reakcija, pri kojima čestica koja se prenosi ne sudjeluje
Tri osnovne gurpe membraskih proteina
 Kanali- selektivne pore unutar membrane
 Nosači- transportuju materije koje su vezane za specifično mjesto na nosaču
 Pumpe- proteini koji transportuju tvari kroz membranu uz utrošak energije (aktivni transport)
2. VRSTE JONSKIH KANALA
Jonski kanali se klasifikuju prema vrsti jona za kojeg su permeabilni :(za K+ jone), (Cl+) (Ca+).
Selektivnost se izražava u odnosu na električni naboj jona i njihovu veličinu. Selektivnost kanala je određena energijom
potrebnom za dehidrataciju datog jona.
Jednom otvoreni jonski kanali dopuštaju konstantan fluks jona , brzina iznosi od 10 6-108 jona u sec ,izražava se pomoću jedinice
za provodljivost S (Siemens)
3. KALCIJUMOVI KANALI
(Ca2+) kanali su nađeni na PM i njihova je propuštanju jona Ca2+ u citoplazmu.
U vakuolama “spori vakuolarni“ SV kanali su Ca2+ permeabilni kation kanali, aktiviraju sporo i vremenski-ovisno kao odgovor na
depolarizaciju membrane i Ca2+-kalmodulin. Povišena konc Ca2+ unutar citosola povećava mogućnost otvaranja ovih kanala dok
suprotan efekat ima koncentracija Ca2+ jona unutar vakuole koja uzrokuje zatvaranje kanala. SV kanali su permeabilni za neke
od jona poput Ca2+, K+, Na+ i Mg+ ,Postoje 4 Ca2+ permeabilnih kanala u endomembranama biljaka
Vakuolarni maltat transporteri
Za glikofitnie biljake glavni anionski vakuolarni konstituent je maltat. CAM biljke uzimaju i oslobađaju maltat iz svojih vakuola na
dnevnoj bazi. Jonski kanali poznati još i kao VMAL kanali, kataliziraju procese unošenja maltata u vakuoli. VMAL kanali su
primarno permeabilni za fumarat 2- i maltat2- i djelimično za Cl-. VMAL kanali su neosjetljivi na promjene citosolne Ca2+,
promjene u pH citosola rezultiraju u prekidima struja koje su rezultirane nekom vrstom block mehanizma. Kanali s ulogama
sličnim VMAL kanalima nisu uočeni u animalnim stanicama .
Za sada su otkrivena dva maltat kanala smještena na vakuolama: ( locirana u ćelijama mezofila lista)
 ALMT ( aluminium-activated malate transporter) familiji gena.
 AttDT9 (Arabidopsis tonoplast-dicarboxylic acid transporter).

VI-BILJNI NOSAČI
Uvod-PM pored da štiti biljku od vanjskih uticaja ima uloge: prijemu signala iz citosola , ekstracelularne tečnostkoji vrše j. Pošto je
transport nosačima jon-vezujući transport (najčešće je to H+ jon), oni se još nazivaju i kotransporterima. Najbolje proučeni
kotransporteri su oni koji omogućavaju fluks protona (H+) i drugih molekula u istom smjeru, pa se nazivaju simporterima,nešto
manje poznati su antiporteri koji zapravo razmjenjuju rastvore za protone.

Moleularna identifikacija nosača uz pomoć heterolognih sistema

1. Biljni nosači-komplementarni nosačima kvasca (kolonije kvasca) Mutante kvasca koji su defektni za rast u rastvoru od
interesa su transformirani sa cDNK iz biljne biblioteke. Transformisane kolonije kvasca u stanju su da rastu u određenom
rastvoru ekspresijom, funkcionalnog biljnog transportera. Na taj način dobijena je kodirajuća DNK sekvenca. svi
kotransporteri pokazali su visoku hidrofobičnost
2. jednoćelijske oocite žabe Xenopus laevis- Ekspresija heterolognih transportera u oocitama omogućena je mikroinjekcijom
in vitro sintetizirane cRNK, koja je u slobodnim stanicama predstavljala kalup za. sintezu ovih proteinskih nosača. (nakon
4 dana je ekspresija dostigla svoj maksimum. Sekvencijskom analizom ovi biljni nosači PM smještaju U grupu transportnih
sistema MFS (eng.major facilitator superfamily). Ova grupa obuhvata i kotransportere za šećer, karakteristične za
bakterije, i uniportere - nosače u animalnim ćelijama koji nisu energizirani kroz vezivanje jona. Kod zivotinja, jon vezujući
transport koristi više Na+ jone nego H+ jone, ali biljni H+ vezujući nosači su više povezani sa animalnim uniporterima, nego
sa animalnim simporterima - Na+ vezujućim nosačima

Kotransporteri kao članovi velike genske familije MFS-p+ vezujući kotransporteri za snadbjevanje nutrijentima i metabolitima
kodirani su genima čnanova MFS prodice. Mnogi geni su postavljeni ako multiple kopije, mogu biti funkcionalno suvišni (zbog
viska kopija), ali se te kopije odnose na različute aktivnosti: regulacija,lokalizacija i promet proteina,

Genska familija koja kodira transportere saharoze u Arabidposis obajašnjava zašto biljni transporteri n egzistiraju kao članovi
genske famiije: Arabidopsis ima 9 SUT različite ekspresije:

AtSUC2 ekspirmira se u stanicama pratilicama i važan je za razvitak floema,

AtSUC1 sa sličnom transportnom aktivnošću, ekprimiran u polenu, korjenu i trihomama i esencijalan je za polensku akivnost.
AtSUC5 ekprimira se u sjemenu i važan za razviće sjemena.

Postoji različitost i u lokalizaciji tranpostera na memebrani: AtSUC4 lokaliziran je u tonoplstu svi ostali u PM.

Kotransporteri koji nisu dio MFS fam kodiraju važne proton vezujuće transportere(simporteri su purin permeaza (PUP) i urea
permeaza (AtDUR3)

antiportere kodiraju članovi za višesruku sekreciju toksina, MATE,( TT12, koji transportuje antocijanine u vakuolu )

Transkripciona i posttranslacijska regulacija aktivnosti nosača

Proučavanjem veza katalitičke sposobnosti transportera H + i saharoze, došlo se do dva zaključka:
 H+ vezani transportni sistemi su sposobni da generiraju impresivnu akumulaciju rastvorene supstance
 H+ vezujući nosači moraju biti pod strogom aktivacijskom kontrolom da bi fiziološke konce rastvorene supstance bile
održavane u citosolu.
Transkripcijska kontrola- genska ekpresija biva povećana (derepresirana) tokom perioda siromašnih supstratom. Povećanje
transkripcijske aktivnosti traje od nekoliko min do sat vr sve dok se ne obezbjedi dovoljno supstrata.Npr usvajanje K + jona u stanice
korijena kod Arabidopsis: nedostatak K+ jona povećava usvajanje K+ u korijenu, a to je u korelaciji sa ekpresijom K+ nosača KUP3.
posttranslacijska kontrola ima ulogu u sprečavanju neprihvatljivog omjera nakupljanja supstrata. Ovaj vid kontrole otkriven je kod
harofita-alga Chara. U ovom slučaju visoka stopa H+ vezujućih nosača za transport Cl- u stanicu posmatran je tokom nedostatka
citosolnih Cl- jona, ali stopa ovih nosača opada skoro do nule kada se koncentracija citosolnih Cl - jona poveća do koncentracije od
10mM. Ovaj fenomen je poznat kao transinhibicija, rezultira relativno čvrstim vezivanjem Cl- na aktivna mjesta nosača. Na taj
način, što je veća koncentracija Cl-, više se nosač „zaključava“ u supstrat-vezujuću formu, koja pokazuje manji afinitet vezivanja
ekstracelularnih Cl- jona
Kako ekspresija nosača ukazuje na određeni tip stanice –Nakon identifikacije nosača omogućena je identifikacija lokacije koristeći
fuzije GUS promotora ili imunohistohemijske probe.. Kod Plantago i Arabidopsis transporter saharoze SUC2 ekprimira se samo u
stanicama pratilicama floema, ali ne i u sitastim elementima (što ukaze na glavnu ulogu u stanicama pratilicama kod formiranja
floema, uslijed čega dolazi do nakupljnana saharoze u pratilicama, zatim difuzije kroz plazmodezme u sitaste el)
U drugom slučaju, transporter saharoze SUT1 kod vrsta iz porodice Solanaceae je smješten u sitastim elementima, dok ih u
stanicama pratilicama nije bilo,pronađena u zrelim sitastim elementima (bez jedra). što znači da nisuu samo sitasti elementi
odgovorni za usvajanje saharoze kod razvoja floema, vec je i SUT1 IRNK presla kroz plazmodezme iz stanica pratilica do sitastih
elemenata, gdje je translatirana
Kada Na+ joni zamjenjuju H+ jone-kod nekih morskih ulgi usvajanje NO3- i nekih AK ovisno o Na+ jonima(u moru je evidentirana
konc na 480mM), pristna je velika koncentracijska razlika Na+ jona kroz PM.
Usvajanje K+ jona u mikromolarnim konc je također Na+ ovisno kod nekih slatkovodnih algi i nekih skrivnosjemenača( konc Na+ u
slatkimvofama je manja nego u morskoj, što ne umanjuje mogućnost da Na+ energizira transport)
Molekularna evidencija za Na+ kotransportera kalija omogućena je uz pomoć cDNK dobijene iz pšenice, koji se eksprimirao u
kvascu i oocitama žabe i katalizirao zajedničko usvajanje K+ i Na+ jona u istim. Transporter sa visokim afinitetom prema K+
jonima, HKT1(zaduženog za kalijumovo usvajanje ), eksprimiran je u korteksu korijena pšenice