I SPECIJSKE INTERAKCIJE UVOD

Vrsta - skup jedinki na nekom podruciju koje daju plodno potomstvo

Ekologija –nauka koja proucava odnose medju zivim organizmima,njihov uticaj na okolis i uticaj okolisa na njih
Interspecijske interakcije-odnosi izmedju vrsta
Intraspecijske interakcije –odnosi unutar vrsta
Biocenoza(zoocenoza+fitocenoza)-zajednica organizama različitih vrsta biljaka,zivotinja,gljiva i mikroba u ograničenom životnom
prostoru-biotop(ove međusobne odnose proučva biocenozologija ,poddisciplina ekologije
Biotop –prostorno ogranicena sredina koja se odlikuje specificnoscu ekoloskih faktora
Ekosistem –biotop +biocenoza
Neke od specijskih interakcija:
 Neutralizam –bez značajnog efekta između vrsta
 Amensalizam –bez efekta na 1,negativan za 2 vr.
 Komensalizam –bez efekta na 1,pozitivan za 2 vr.
 Kompeticija –negativan efekat na obje
 Mutualitam –pozitivan efekat na obje
 Fitofag –parazit biljaka
 Zoofag –parazit životinja
 Nekrofag –parazit mrtvih životinja
 Sarkofag –parazit živih životinja
 Zonatanofag –parazit živih biljaka
 Thanatofag-parazit mrtvih biljaka
 Viktivori –isključivo se hrani živim biljkama
 Lectivori-isključivo se hrani mrtvim biljkama
II OBLICI INTERAKCIJA
Simbioza-(zivjeti zajedno)-bliska i dugoročna interakcija među organizmima,može biti:mutualizam,komensalizam ili parazitizam
Pojam je prvi put upotrebljen1877 godine, 1879 definirana je kao zajednički život neistovrsnih jedniki, pojam je bio poistovjećen
sa mutualizmom, a danas opisuje interakciju između organizama različite vrste
Prema dužini trajanja može biti: obligatna i fakultativna
-lišajevi su primjer obligatne simbioze
-neke vrste algi koje grade lišajeve mogu živjeti neovisno pa je za njih simbioza fakultativna
Mutualizam – utemeljen na reciprocitetu i altruizmu(u korist svoje štete –pčele i mravi) u kome vrste koje stupaju u interakciju
imaju korist( herbivori i endosimbiotske bakterije i praživotinje, mikoriza)
1ml rumena stoke=100 biliona bakt +10mil protoz+10 hiljada gljiv =1,000,000,000,000,000 , u izmetu žive i hrane se –balegari
Komensalizam(jedna vrsta ima korist,druga niti korist niti stetu)
 Forezija –prevoz na tijelu drugog organizma(jelen i ptica)
 Inkvilinizam –živjeti sa nekim drugim organizom u skloništu (Cirripedia(rakovi) na površini drugog organizma)
Mirmerkofilija(negativan odnos-socijalni parazitizam)-mirekofilne vrste naseljavaju mravnjake
Alelopatije –interakcije između biljaka koje ispuštaju aktivne toksične supstance-Juglans regia-orah
Parazitizam –antagonistička ili antipaptetička simbioza u kojoj jedan organizam ima negativne posljedice(
Nematomorpha;gordius i parazitizam legla)
Pr : Ephialtes i Rhysa(pomocu ovipositora, odloži jaja u larvu(domaćina)koja je ispod kore drveta,metod pronalaska dijela u
kojem se larva nalazi nije poznat
Pr:Myrmica i Licenidae,parazitoidna osa polaze jaja na biljnu vas)
Amensalizam –jedna vrsta je u potpunosti potisnuta ili inhibirana od strane druge vrste pri čemu dominantna vrsta nema štetu
od interakcije, ispoljava se kao kompeticija i antibioza(pencilium i staphylococcus)
Sinekoriza –letalan efekat na oba organizma(pčela gubi žaoku i žrtva koja umire)
III-KOEVOLUCIJA
-život na zemlji počeo je interakcijom molekula,tokom vremena usložnjavale su se do makromolekula-sposobnih da prenose
nasljedne informacije,daljnjim usložnjavanjem nastali su komplexni sistemi ćelijskih mehanizama
-promjene na molekulama(mutacije) imaju neutralan,negativan i adaptivan značaj
-adaptivno vrijednije jednike ostavljaju vise potomaka pa su njihovi geni u populaciji zastupljeniji
Kada su vrste u međusobnoj interakciji i prolaze kroz evolutivnu promjenu ili je promjena već nastupila –koadaptacija /
koevolucija
Pr:Angraecum sesquipedale(orhideja) i Xanthopan morganii(polinator) –produžena rilica , Marcgravia evenia i šišmiš
-zbog velike raznolikosti interakcija između vrsta,sve procese je moguće svesti na dva odnosa:
 Vrsta A ima negativan
 Ili pozitivan uticaj na vrstu B
-sve odnose je moguće svesti na 4 tipa interakcije: mutualizam,parazitizam,predatorstvo i kompeticija
Interakcije moraju biti selektivne da bi inucirale adaptaciju vrsta,efekat A na B bice selektivan ako postoji korelacija između
fenotipske varijabilnosti i fitnesa
Pored morfoloske(fenotipske)podudarnosti,interakcije ovise o fizioloskim i etoloskim karakteristikama
Pr: larve Depressaria pastinacella hrane se biljkom Pastinaca sativa koja sintetizira toksičnu supstancu furanokumarin,a insekt
ima p450 protein mehanizam za detoksikaciju
Nisu sve interakcije posljedica koevolucije,neke su se razvile u uslovima interakcija sa drugim vrstama( Nasua natrica čisti uši od
krpelja Tapirus bairidii –primjer privremene interakcije i može biti lokalnog karaktera
IV- INTERAKCIJA BILJNI ORGANIZAM-PATOGEN(MULTITROFIČKE REAKCIJE)
Patogen (biotički faktor) koji izazova infekcije i nekrotične promjene(stete)na domaćinu(biljci)
Osnovni patogeni su: gljive,oomicete,bakterije,virusi,viroidi,fitoplazme,nematode i parazitske biljke
čađava krastavost jabuke( patogen- Venturia inaequalis ) –jabuka sint fenolne supstance čime se bori protiv infekcije
Oomiceta: trulež krompira(Phytophthora infestans
Patogeni luče efektore –blokiraju mehanizam biljne zaštite, kroz koevoluciju biljek su evoluirale mehanizme prepoznavanja
efektora patogena koji sekundarno izazivaju imuni odgovor
-Smatra se da je navedena omiceta izuzetno uspješan patogen zahvaljujući sekreciji stotina efeltora koji blokiraju imuni odgovor
-izolirali su efektor exRD54 koji blokira proces autofagije u biljnoj ćeliji,PexRD54 blokira Joka2 protein marker zadužen za
transport i vezivanje ATG8 proteina koji služi za formiranje autofagozoma
Bakterije –roda Erwinia inficiraju vrste porodica ruza i kupusnjaca
-bakterije bez ćelijskog zida Phytoplasma i Spiroplasma vektor su insekti
Virusi biljaka-heterogena skupina DNK i RNK virusa,kratke molekule koja kodira 3-5 proteina
-odgovor biljke na infekciju desava se ometanjem transkripcije RNK ,virusi mogu blokirati proces ometanja transkripcije RNK
-metilacija DNK i ubikvitin proteaza –standardni sistemski odgovori biljke na ulaz patogena
Pr :lepezastos listova vinove loze(GFLV),sindrom žućkasto-smeđeg mozaika vinove loze,virus mozaika duhana
Nematoda-krompirova cistična nematoda(Globodera pallida i G.rostochiensis)Iparazitiraju veliki broj biljaka na kojima izazivaju
oštećenja korijenovog sistema ,utiču na unos vode i nutrijenata neophodnih za razvoj biljke
Uticaj sekundarnih metabolita biljke-potiču imuni odgovor insekata na patogene
-akcenat je bio na interakcijama biljka-herbivor,plijen-predator ali interakcije linearnog tipa sa dva učesnika u prirodi su rijetke
-danas se prati uticaj tri ili vise medjusobno različita organizma
Parazitoidi -razvijaju se i žive na račun drugog organizma,ali ubijaju svog domaćina
Pr: Plantago lanceolata i Veronica spicata,hiperparazitoid Gelis agius i Mesochorus stigmaticus
V-LANCI ISHRANE
Lanac ishrane- sistem živih organizama koji se hrane je+ni drugima da bi opstali.
Biljke(proizvođači)uz pomoć sunčeve energ i nutrijenata iz tla sint.hranu od koje rastu i razvijaju se- fotosinteza
Biljojedi-prvi potrošači u lancu ishrane
Mesojedi(hrane se biljojedima)-sekundarni potrošači
Svaštojedi (hrane se biljojedima i mesojedima)-tercijerni potrošači
Razgrađivači(bakterije i gljivice)-razlažu složene materije u proste i deponuju u tlo, te ih biljke ponovo koriste
Pr:biljakama iz porodice leguminoza u PS organizmi,njima se hrani zec (herbivor)konzument prvog reda, zecom se hranli lisica
(karnivor)-konzument drugog reda, leguminozama i zecevima hrani se covjek(omnivor)konzument treceg reda, nakon uginuća
organizama razgrađivači (bakterije i gljivice)-razlažu organsku materiju i dreponuju un tlo te je biljke ponovo koriste.
VI-BIOKONTROLA
Baculoviridae (entomopatogeni virusi)-sa dvostrukom DNK(dsDNK)-inficiraju zglavkare naćešće reda Lepidoptera, ali i druge
redove Diptere i Hymenoptera. Istrazuju se zbog prouzvodnje biopesticida
Bacillus thuringiensis-entomopatogena bakterija koja razvija spore,različiti sojevi sepecijalizirani su za različite grupe insekata
 B.t.dendrolimus-izolirana iz sibirskog moljca,Dendrobacilin koristi se za kontrolu štetočina šuma reda Lepidoptera
 B.t.galleriae-izolirana iz Galleria mellonella,razvijen prvi isekticid-Entobacterin
 B.t.israelensis-koristi se za kontrolu muha(Diotera-Simulidae) i komaraca(Diptera-Culicidae)
Beauveria brongniartii-entomopatog gljiva izolirana iz Haplocelus marginalis-kontrolia larvi tvrdokrilaca(Melonatha melolontha)
Entomophaga maimaiga(gljiva)-obligatni patogen leptira Lymantria dispar(mehanizam regulacije populacije ovog leptira)
Rhabditida red entomopat nematoda-biokontrola Heterohabditis bacteriophora
Caspanem –bioloski inekticid baziran na entomopatog nematodi Steinernema carpocapsae-kontrola Lepidoptera
Capsidae –stjenice iz porodice Myridae, neke vrste su predatori (Deraeocoris ruber,D.zarudni)-hrane se biljnim parazitima
Agasicles hzgrophila-fitofagni tvrdokrilac-kontrola biljke Alternathera philoxeroides
Aphytis(rod parazitskih osa) porodice Hymenoptera koji se koristi u programima biokontrole
Chrysopidae(lav biljnih vasi)-aktivni bioregulatori
Bethylidae(hymenoptera)hrane se tvrodkrilcima u tlu,savijačima lista i drugim larvama insekata
Delphastus pusillus(crna bubamara)-biokontrola biljnih vaši u staklenicima-Bemisia tabaci
Calosoma sycophanta-unesena iz Eu u SAD zbog kontrole gusjenice Lymantria dispar
Lebia grandis-unesena iz S.Amerike u Eu zbog kontrole Leptinotarsa decemlineata
Krpelji Cheyletus eruditus i Acaropsis docta-efikasni predatori tvrdokrilaca
Chrysolina quadrigemina unesena je sa C.hyperici i C.varianrs u S.Ameriku i Australiju zbog kontrole Hypercium perforatum
Coccinela septempunctata(bubamara)-prirodni regulator veličine populacije biljnih vaši
Ammophila(Hymenoptera)-ektoparaziti larvi tvrdokrilaca Phyllophaga spp
Diorhabda elongata unesena iz Eu u S.Ameriku zbog kontrole vrsta iz roda Tamarix spp
Mymaridae (parazitske ose)paraziti jaja cikada,tvrdokrilaca i drugih insekata
Porodica Cucujide-predatori brijestovog potkornjaka (Scolytus scolytus) i hrastovog potkornjaka S.intricatus
Metaphycus ssp(parazitoidna osa)-kontrola stitastih vasi u staklenicima (Coccus hesperidum)
Obrea erythrocephala prenesena u Kanadu iz Italije i Švajcarske zbog kontrole Euphorbia esula
Perilus bioculatus (predatorska stjenica) prenesena iz S.Amerike u Eu zbog biokontrole krompirove zlatice
VII-POTENCIJALNA PITANJA
1. Tačna tvrdnja za dvije grupe bakterija bez ćelijskog zida Phytoplasma i Spiroplasma: b)vektori su insekti
2. Plazmodezme u virusnoj infekciji su važne za transport: d) transportnih proteina
3. nabrojati neke od fenola čija je koncentracija povećana: 7,6 puta veće koncentracije hidroksicinamata, 2,6 puta veća
koncentracija flavan-3-ola i 2,9 puta veća koncentracija flavanola.
4. Metilacijom DNK: a)Biljka blokira ulazak patogena
5. Nematode najčešće napadaju:korijen
6. Štetnost nematoda koje parazitiraju na biljkama? izazivaju oštećenja korjenovog sistema i utiču na unos vode i
nutrijenata neophodnih za razvoj biljaka.
7. U čemu se ogleda prisustvo valjkastih crva u zemljištu, koja je njihova funkcija i podjela u odnosu na tip ishrane?
8. Koja je uloga efektora prilikom prodiranja patogena u biljno tkivo? Patogeni luče supstance označene kao efektori čija
je uloga blokiranje mehanizama biljne zaštite na više nivoa
9. Objasniti ulogu Joka2 i ATG8 proteina u biljnoj ćeliji: exRD54 blokira proces autofagije u biljnoj ćeliji. PexRD54 blokira
Joka2 protein marker zadužen za transport I vezivanje ATG8 proteina koji služi za formiranje autofagozoma.
10. Navesti virus (grupu) koji se koristi u biokontroli insekata iz grupe ds DNA virusa? Baculoviridae; porodica
entomopatogenih virusa sa (dsDNA) genomom. Infestiraju zglavkare iz reda Lepidoptera ali i Diptera, Hymenoptera.
11. B.thurigenis navesti najmanje tri podvrste sa redovima insekata koje parazitizira: B. t dendrolimus bacterium(iz
sibirskog moljca) Dendrobacillin za kontrolu štetnika reda Lepidoptera . B t.galleriae ( iz Galleria mellonella) prvi
insekticid Entobacterin. B. t. israelensis za kontrolu muha (Diptera: Simuliidae) i komaraca (Diptera: Culicidae).
12. Entomopatogena gljiva koja se koristi za biokontrolu tvrdokrilaca je: Beauveria brongniartii
13. Koja se vrsta entompatogene gljive koristi za suzbijanje gubara Lymantria dispar? Entomophaga maimaga
14. Navesti jedan red entomopatogenih nematoda: Red Rhabditida
15. Navesti primjer biljke i tvrdokrilca unesenog radi biokontrole Agasicles hygrophila fitofagni tvrdokrilac iz Južne
Amerike introduciran je u SAD, Kandau i Kinu, zbog kontrole biljke Alternanthera philoxeroides.
16. Vrste Chrysopa perla i Coccinella septempunctata koriste se za biokontrolu: d) biljnih vaši
17. Calosoma sychopanta unesena je iz Amerike radi biokontrole: a) gubara
18. Prirodni neprijatelj Lepinotarsa decemlineata je vrsta unesena 1930. u Evropu, a to je: Lebia grandis
19. Encarsia formosa porodice Aphelinidae koristi se komercijalno za kontrolu: e) vaši
20. Ammophila sp. ektoparaziti: Larvi tvrdokrilaca, Phyllophaga spp.
21. Cucujidae (Coleoptera) najčešće su predatori: brijestovog Scolytus scolytus, hrastovog potkornjaka S.intricatus
22. U biokontroli štitastih vaši u plastenicima komercijalno se koriste: Metaphycus spp. parazitoidna osa Komercijalno
korištene vrste su: Metaphycus flavus, M. stanleyi, i M. helvolus.
23. Perillus bioculatus predatorska stjenica je introducirana iz S.Amerike u Euradi biokontrole: Krompirove zlatice.
24. Corbicula fluminea je autohtona vrsta u: JI Aziji.
VIII-SKRIPTA(PMF)
KOMPETICIJA – odnos u kojem se organizmi natječu za iste resurse (npr. hranu ili prostor) unutar ekosustava.
Pr. Insektivorne ptice koje se hrane na šumskom drveću, između dvije vrste bumbara; Bombus appositus i Bombus flavifrons.
AMENZALIZAM – odnos između organizama u kojem produkt jednog organizma ima negativan utjecaj na drugi organizam.
Najpoznatiji primjer je crni orah (Juglans nigra) koji proizvodi juglon koji kada dospije u tlo šteti ili ubija vrste u blizini
antibioza – mikroorganizmi (gljivice, bakterije) luče supstance nazvane antibiotici koje inhibiraju rast drugih mikroba
- pojava da više biljke luče metabolitekoji inhibiraju rast mikroorganizama (začinske biljke, crni i beli luk, četinari, hrast)
- pojava da više biljke luče supstance koje utiču na druge biljke – stimulatorno ili inhibitorno.
NEUTRALIZAM – odnos između dva organizma različitih vrsta u kojem vrste ne utječu jedna na drugu
KOMENSALIZAM odnos koji je koristan 1 vrsti (zvanoj komensal) na 2 vrstu ne postoje ni pozitivne ni negativne posljedice
MUTUALIZAM – odnos između dva organizma različitih vrsta od kojeg obje jedinke imaju koristi.
Fakultativni mutualizam -Neke jedinke mogu živjeti i bez njihovih mutualista
Obligatni mutualizam-jedinka zavisna od svog mutualiste
Primjeri: između biljaka i insekata (oprašivanje cveta insektima), protozoe u buragu preživara, lišajevi složeni simbiotski
organizmi nastali udruživanjem algi i gljiva
PARAZITIZAM I PREDATORSTVO( odnosi ishrane + ▬ )
Predatori -sve životinje sa slobodnim načinom života koje se hrane drugim živim životinjama.
Paraziti žive stalno ili privremeno na površini tela doma ćina ili u njegovoj unutrašnjosti, hrane se na njegov račun
Predatori su po pravili KRUPNIJI od plena, a paraziti su SITNIJI od doma ćina.
Slučajni paraziti – npr. larve insekata koje slučajno dospeju u organizam čoveka putem hrane (brašnar, slaninar, larve muva).
Fakultativni paraziti –slobodno žive, parazitiraju ako im se ukaže prilika (neke protozoe, gljivice, čak i neke ribe).
Periodični paraziti – organizmi koji parazitiraju samo tokom nekog stupnja životnog ciklusa (npr. buve, komarci, gliste)
Obligatni paraziti – organizmi koji mogu da opstanu isključivo ako parazitiraju na određenom domaćinu
a) povremene – parazitiraju samo dok se ne nahrane, npr. mnogi hematofagni insekti: Diptera – obadi, štrkljevi, komarci
b) stacionarne – dugo ostaju na domaćinu, npr. razne vaši: Malophaga, Anoplura ili crevni paraziti Nematoda.
Ektoparazita: Slatkovodna pijavica (Macrobdella decora) hrani se krvlju riba, žaba, kornja ča i sisara
Sinnekroza – ima letalan efekat na oba organizma, npr. pčele koje gube žaoku i žrtva koja umire.
Simbioza je bliska, često dugotrajna interakcija dvaju organizama različitih vrsta, zbog koristi barem jednog od njih.
 Obligatna – primjer su lišajevi
 Fakultativna – neke alge grade lišajeve, mogu živjeti neovisno, pa je za njih simbioza fakultativna.
Životna sredina -kompleks ekoloških faktora koji deluju na živa bića na onom mestu na kome žive.
-uticaji dolaze od žive i nežive prirode u okolini koja okružuje biljke i životinje, Sve ekološke faktore možemo podeliti na:
 Abiotičke-fizičko-hemijske uslove sredine
 biotičke, uticaji koje neki organizam trpi od strane drugih živih bića.
 Antropogeni –pozitivni i negativni učinci čovjeka
Abiotički faktori se dijele na:
1.klimatski faktori;
2. edafski faktori
3. orografski faktori
Klimatski faktori određuju osnovni karakter neke oblasti i obuhvataju:
 svjetlost,
 temperaturu,
 vodu i vlažnost,
 zrak
 sunčevo zračenje,
 vjetar
 podloga
Edafski faktori - fizičke, hemijske i biološke osobine zemljišta i stena na kojima se zemljište razvija.
Orografski faktori - osobine reljefa:
 nadmorska visina,
 nagib terena,
 stepen razuđenosti reljefa
Biotički faktori uzajamni uticaji biljaka,životinja i čoveka,Sve biljke i životinje uslovljene su život delatnošću drugih organizama
Biljka – patogen- Biljni se patogeni se dijele na
 Biotrofi tvore čvrstu vezu sa svojim domaćinom kako bi potisnuli obranu biljke i potaknuli otpuštanje hranjivih tvari
 nekrotrofi su patogeni koji ubiju tkivo domaćina te se hrane nutrijentima mrtvih ili umirućih stanica.
-biljke su razvile mehanizme koji otkrivaju prisutnost patogena i potiču obrambeni odgovor, dok su patogeni razvili efektorske
proteine koji mogu potisnuti obrambene odgovore domaćina
Oprašivanje je prenošenje cvjetnog ili peludnog praha s prašnika na stigmu tučka. Oprašivati mogu kukci, čovjek i vjetar
Polen se vrši prenošenjem peluda na vrh tučka, pa od oplođenog cvijeta (tučka) nastaje plod.
Desava se kada peludno zrnce padne na njušku tučka i formira se prašnička cijev kroz koju se, do plodnice, spuštaju 2 muške
spolne stanice.Jedna oplodi jajnu stanicu(i nastaje klica), a druga sjemeni zametak(i nastaje usplođe)
Razlikujemo dva načina oprašivanja:
 Samooprašivanje je padanje peludi sa prašnika na tučak,rijetka pojava jer prašnici i tučak ne sazrijevaju u isto vrijeme.
 Umjetno oprašivanje je oprašivanje uz pomoć čovjeka. Tako je čovjek ukrštavao biljke i dobio različite vrste biljaka..
Tipovi oprašivanja
hidrofilija - prenošenje peluda vodom
anemofilija - prenošenje peluda vjetrom
zoidofilija - prenošenje peluda životinjama,pomocu kukaca(ntomofilne biljke)
Invazivne vrste Strana vrsta je vrsta koja prirodno ne obitava u određenom ekološkom sustavu nekoga područja, nego je u njega
dospjela ili može dospjeti namjernim ili nenamjernim unošenjem
Ako naseljavanje ili širenje strane vrste negativno utječe na biološku raznolikost, zdravlje ljudi ili pričinjava ekonomsku štetu na
području na koje je unesena, tada tu vrstu smatramo invazivnom vrstom.
Invazivne vrste mogu izazivati zdravstvene probleme (npr.polen ambrozije - Ambrosia artemisiifolia - izaziva alergijske reakcije
BIOKONTROLA
Baculoviridae (dsDNK)-infic zgl Lepidopte, ali i druge Dipt i Hymeno
B.t.dendrolimus(sib moljac )Dendrobacilin za kontrolu šteto šuma reda Lepidop
B.t.galleriae-(Galleria mellonella)prvi isektic-Entobacterin
B.t.israelensis-za kontrolu muha(Dipt-Simulidae) i komar(Dipt-Culicidae)
Beauveria brongniartii-entomop gljiva (Haplocelus marginalis)kont larvi tvrdokri(Melonatha m.)
Entomophaga maimaiga(gljiva)-oblig pato lepti Lymantria dispar-regul.popul ovog leptira
Rhabditida -entomopat nemat-biokont Heterohabditis bacteriophora
Caspanem –bio insekt od entomopa nemat Steinernema carpocapsae-kontrLepidopt
Capsidae –stjeni iz fam Myridae,pred (Deraeocoris ruber,D.zarudni)-hrane se bilj paraz
Agasicles hygrophila-fitofag tvrdokril-kont bilj Alternathera philoxeroides
Aphytis(paraz osa) porod Hymenop -progr biokont
Chrysopidae(lav bilj vasi)-akti bioregul
Bethylidae(hymeno)hrane se tvrodkril u tlu,savijačiima lista i dr larv insek
Delphastus pusillus(crna bubam)-biokon bilj vaši u staklen-Bemisia tabaci
Calosoma sycophanta- iz Eu u SAD kontr gusjeni Lymantria dispar
Lebia grandis-iz S.Amer u Eu kont Leptinotarsa decemlineata
Cheyletus eruditus i Acaropsis docta-efika predat tvrdokril
Chrysolina quadrigemina u S.Amer i Austral kontr Hypercium perforatum
Coccinela septempunctata(bubam)-priro regula veliči popul bilj vaši
Ammophila(Hymeno)-ektoparaz larvi tvrdokril Phyllophaga spp
Diorhabda elongata unesena iz Eu u S.Amer kontr vrsta roda Tamarix spp
Mymaridae (parazit ose)parazi jaja cikada,tvrdokril, dr insek
Cucujide-preda brijest potkornj(Scolytus s.) i hrast potkornj S.intricatus
Metaphycus ssp(parazitoid osa)-kontr stitastih vasi u staklen(Coccus hesperidum)
Obrea erythrocephala uKanadu iz Ital i Švajcar kont Euphorbia esula
Perilus bioculatus (predat stjen) iz S.Ameri u Eu zbog biokont kromp zlat

PARAZITIZAM(OBLICI INTERAKCIJA)
Nematomorpha:gordius,parazitizam legla
Ephialtes i Rhysa(ovipozitor i larva)
Myrmica i Licenidae(parazit osa pol jaja ubilj vas)
KOEVOLUCIJA PRIMJER
Angraecum sesquipedale i Xanthopan morganii-rilica
Marcgravia evenia i šišmiš
Larva Deprresaria pasribacella hrane se biljkom pastinaca sativa
koja luči furanokumarin,a larva p450 protein
Nasua natrica cisti usi od krp Tapirus bairidi-privrem.koevol
BILJNI ORGANIZAM –PATOGEN
čađ krast jab-Venturia inaequalis
trulež krompira-(omiceta)-Phytophthora infestans
Erwinia(bakterije)infici vrste ruza i kupusnjaca
Phytoplasma i Spiroplasma(bez ć.zida) vektor su insekti
Virusi biljaka-lepezas list vin loze(GFLV)
sindrom žućkat-smeđ mozaika vinove loze
virus mozaika duhana
Globodera pallida i G.rostochiensis-kromp nematoda
Parazitoidi (ubij domac) Plantago lanceolata i Veronica spicata
hiperparazitoid Gelis agius i Mesochorus stigmaticus