Arheološka nalazišta kod Bihaća sa arheološkim nalazima karakterističnim za

materijalnu kulturu prahistorijskog plemena Japoda (od X stoljeća stare ere do II stoljeća
nove ere). su na više lokacija: Jezerine u Pritoci, nekropola u Ribiću, nekropola na Crkvini
u Golubiću i Ripač.

Na lokalitetu Ripač po prvi put je otkriveno praistorijsko sojeničko naselje u Bosni i

Hercegovini. Datirano je od X do kraja IV stoljeća stare ere, u vrijeme Ilira, odnosno
plemena Japodi. Arheološko područje proglašeno je za nacionalni spomenik BiH. [1]

Sojenička naselja
Sojeničko naselje se prostiralo na rukavcu Une 7 km uzvodno od Bihaća, između Velike i
Male otoke kao i na njima, ali i na oba mala otoka. Naselje je zauzimalo prostor od cca
3.000 m2. Prilikom prvih iskopavanja istražena je površina od 865 m2, a 1975. i 1976.
godine površina od 47 m2.
Zgrade u naselju, veličina od 3,5 x 7 m, podijeljenih na prostorije poprečnim zidovima,
bile su međusobno odvojene prilazima za čamce. Otkriveno je preko 2.500 kočeva – soha,
približno pravilno postavljenih u pravougaonike širine 6-8 m, i dužine 10-12 m.

Nađeni su i donji dijelovi zidova pojedinih prostorija od horizontalno poredanih oblica

jedna iznad druge, sa vratima na jednoj od užih strana, prozorima, krovom pokrivenom
slamom ili pločama od kore drveta. Na nekoliko mjesta nađeni su dijelovi "platformi" na
kojima su stajale kuće. Pod i zidovi su bili oblijepljeni kućnim lijepkom. Zgrade su stajale
na vijencu od horizontalnih greda koje su ležale na okruglim ili pritesanim, hrastovim,
rjeđe jelovim, kočevima promjera od 15 - 40 cm, zabijenim u dno rijeke. Iskopavanjima je
utvrđen niz elemenata o načinu učvršćivanja drvene građe urezivanjem, probijanjem,
uklapanjem, slaganjem, itd. [2]

Naselje u Ripču danas se nalazi u lošem stanju i gotovo da više nema nikakvu funkciju, a
ostaci sojenica polagano počinju da propadaju zbog izloženosti vremenskim uslovima kao
i nemaru ljudi.

Gradina
Lokalitet Gradina je neposredno iznad otoka sa sojeničkim naseljem (udaljenost cca 250
m). Pri poljoprivrednim radovima slučajno je otkrivena prahistorijska nekropola, sa
skeletom i fragmentima keramičkih urni, u kojima su bili prilozi - manje zemljane posude
i nešto željeznih predmeta. Grob sa skeletom se može datirati u fazu I (800-650.g. st.e.) ,
dok grobovi s urnama većinom spadaju u fazu II (650-360.g. st. e.) i III (360-250.g.st.e).
Najveći dio nekropole uništen je kasnijom eksploatacijom platoa.
Keramika

Većina pokretnih nalaza iz sojeničkog naselja, kao i gradinskih naselja u Pounju su ulomci
ili čitave sjajno crno uglačane keramičke posude. Ukrašene su lažnim vrpčastim
ornamentom, dok su stariji primjerci ukrašeni oštro izdvojenim facetama na obodu i
drškama. Repertoar oblika je raznovrstan: šolje, zdjele, lonci, urne i drugo.

Među brojnim nalazima ističe se urezana Glava jelena sa razgranatim rogovljem. Sam
prikaz ove glave je savršen jer je prikaz vrata, i drugih dijelova glave, predstavljen na
idealan način.

Također tu je i predstava zmije sa Gradine u Ripču koja se nalazi na ulomku posude sa

talasnim tijelom. Ovo je ujedno i jedini prikaz na keramici, dok su ovakvi tipovi predstava
sa zmijama mnogobrojnije na metalnim i kamenim objektima. [3]

Figuralne predstave
Figuralne predstave od pečene gline, poznate kao terakote prikazuju likove određenih
božanstava. U sojeničkome naselju Ripač nađeno je njih sedam, koje uglavnom
naglašavaju nagost tijela- nage terakote. Pored ovih pronađene su i piramidalne terakote
sa predstavama odjeće i nakita, prizmatične među kojima se izdvaja ona koja prikazuje
sjedeću nagu žensku figuru, vjerovatno predstavlja vrhovno žensko božanstvo, te
valjkaste, kao i one sa rožastim izraslinama. Kamene urne sa predstavom japodskih
konjanika otkrivene su u selima Založju i Golubiću kod Bihaća, Smještene su u stalnoj
izložbenoj postavci Regionalnog muzeja Unsko-sanskog kantona u Kapetanovoj kuli u
Bihaću, Bosna i Hercegovina.