Λύσεις των Επαναληπτικών Πανελλήνιων εξετάσεων 2012

Μάθημα: Μαθηματικά Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης

Ημερήσια σχολεία
Β΄ έκδοση: 16/6/2012 – ώρα 08:30
Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης
ΘΕΜΑ Α
Α1. Απόδειξη σχολικού βιβλίου Θεώρημα (i) /σελ. 262
Α2. Ορισμός σχολικού βιβλίου σελ. 141
Α3. Θεώρημα σχολικού βιβλίου σελ. 246
Α4. α) Σ (δες σελ. 136 α)
β) Σ (δες σελ. 88 – 89)
γ) Λ (σελ. 185 /σχήμα 61)
δ) Σ (σχόλιο σελ. 218)
ε) Λ (μια πιο ξεκάθαρη διατύπωση θα ήταν ότι ισχύει για όλες τις περιπτώσεις, αφού για την
συνάρτηση f  x   2x και άκρα α  1 και β  1 ισχύει,
β

 f  x  dx  G  α   G β   G β   G  α   0 άρα η πρόταση που δίνεται είναι σωστή,

α

ενώ για την συνάρτηση f  x   2x 2 με τα ίδια άκρα δεν ισχύει, δηλαδή η πρόταση είναι λάθος, οπότε τι
έπρεπε να απαντήσει ο μαθητής; Λάθος; Αφού υπάρχει και ένα παράδειγμα που είναι λάθος; Ε, τότε
έπρεπε να ήταν λίγο διαφορετικά διατυπωμένο, δηλαδή να υπήρχε ποσοδείκτης και να μην είναι σε
μορφή προτασιακού τύπου)

ΘΕΜΑ Β
Β1. Έχουμε,
w  I  Re  w   0  w  w  0
 w  w
z 1 z 1
 
z 1 z 1
 z  z  z  z  1  z  z  z  z  1
 2zz  2
 z 1
2

 z 1

1
Β2. Από το πρώτο ερώτημα έχουμε, z  1  z  z  1  z  , άρα
z
4
 1
    2 Im  z  i   16  Im 4  z   i 4  16  Im 4  z  
4 4
z    z  z
 z
Β3. Έχουμε,
1 1 
    z1  z 2   4  z1  z 2   z 1  z2   4
 z1 z 2 
  z1  z 2  z1  z 2   4
 z1  z 2  4
2

 z1  z 2  2

που ισχύει αφού z1  z2  z1  z2  1  1  2 (από τριγωνική ανισότητα)

Β4. Για w  0  βi, β  *

έχουμε,
i i
u  ui   w  u  ui   βi
w βi
1
 u  ui   βi
β
1
 1  i  u   βi
β
1
 βi
β
u
1 i
1 
  βi  1  i 
β
u 
1  i 1  i 
1 1
β β
β β
u  i
2 2
1 1
β β
β β
Re  u   και Im  u  
2 2
2 2
1  1  1 1
 β β  β β  2  β2  2  β2
β 2
β 2
4
άρα x 2  y 2         1
 2   2  4 4 4
   
   
δηλαδή οι εικόνες του μιγαδικού u ανήκουν στην (ισοσκελή) υπερβολή x2 – y2 = 1.

ΘΕΜΑ Γ
ex  1
Γ1. Έχουμε xf  x   1  ex  xf  x   e x  1  f  x   για κάθε x  0 , όμως η f είναι συνεχής
x
συνάρτησης, άρα και στο μηδέν, οπότε,

 e x  1
0
 
ex  1  0 
f  0   lim f  x   lim  lim  lim e x  1
 x 
x 0 x 0 x x 0 x 0
  ex  1
 ,x  0
Επομένως, f  x    x
 1 ,x  0

Γ2. Θα δείξουμε ότι η f είναι 1 - 1

 e x  1  xe x  e x  1
Για κάθε x  0 έχουμε, f   x     
 x  x2

Θέτουμε συνάρτηση, g  x   xex  ex  1, x  άρα g   x   xex  ex  ex  xex που η μονοτονία –

ακρότατα της φαίνονται στον παρακάτω πίνακα μεταβολών,
x  0 
g  x  – +
g x > <

xe x  e x  1 g  x 
άρα g  x   g  0  0 οπότε f   x    2  0 , για κάθε x  0 , άρα η f΄ διατηρεί σταθερό
x2 x
πρόσημο στο  , 0   0,   , ενώ στο σημείο x 0  0 είναι συνεχής, επομένως από γνωστό

θεώρημα παίρνουμε ότι το f(0) δεν είναι τοπικό ακρότατο και η f είναι γνησίως αύξουσα στο .
Επειδή η f είναι γνησίως αύξουσα, τότε είναι και 1 – 1, άρα ορίζεται η αντίστροφη της.

Εύρεση σύνολο τιμών της f (άρα και πεδίο ορισμού της αντίστροφης)
Α΄ τρόπος:
ex  1
Αν x  0 τότε ex  e0  ex  1  ex  1  0 άρα f  x   0
x
ex  1
Αν x  0 τότε ex  e0  ex  1  ex  1  0 άρα f  x   0
x
Αν x = 0 τότε f(0) = 1 > 0,

οπότε για κάθε x  ισχύει ότι f  x   0 άρα f (A)   0,   , που είναι και το πεδίο ορισμού της
αντίστροφης.
Β΄ τρόπος: Φαίνεται ο πίνακας μεταβολών της f,
x  0 
f x + +

f x
0 <1
1 <
  
ex  1
 
e x  1     e x  1 ex
όμως lim f  x   lim  0 και f  0   1 και lim f  x   lim  lim  lim  
 x 
x  x  x x  x  x x  x  1

Επομένως, f (A)   0,1  1,     0,   .

Γ3. Εύρεση του f   0 

ex  1 0
f  x   f  0 1  
x ex  x  1  0 
lim  lim  lim 
x 0 x0 x 0 x x 0 x2
ex  x  1 
 
lim
 x 
x 0
2

ex  1
 lim
x 0 2x
1 ex  1
  lim
2 x 0 x
1
  lim f  x 
2 x 0
1
  f  0
2
1 1
 1 
2 2
1
άρα f   0  
2
Εύρεση εξίσωση εφαπτομένης της f στο σημείο x 0  0
1 x2
Έχουμε, y  f  0   f   0    x  0   y  1   x  0  y 
2 2
Επειδή η f είναι κυρτή αποδεικνύεται ότι η γραφική της παράσταση βρίσκεται υψηλότερα από της
εφαπτομένη της, εκτός από το σημείο επαφής, δηλαδή ισχύει
x2
f x   2f  x   x  2, για κάθε x 
2
Οπότε η εξίσωση 2f  x   x  2 ισχύει μόνο στο σημείο επαφής της Cf με την εφαπτομένη, δηλαδή

στο σημείο x 0  0 , άρα η εξίσωση έχει μια ακριβώς λύση την x 0  0 .

Β΄ τρόπος: Θέτουμε συνάρτηση g  x   2f  x   x  2, x  , άρα g   x   2f '  x   1 και

g ''  x   2f ''  x   0 , αφού αποδεικνύεται ότι η f΄ είναι παραγωγίσιμη στο R (προσοχή θέλει μελέτη -

απόδειξη) και λόγω της κυρτή ισχύει ότι f ''  x   0 για κάθε x  , οπότε η g΄ είναι γνησίως

αύξουσα και στο μηδέν παρουσιάζει ελάχιστο (γιατί;), άρα g   x   g   0  0 οπότε και η g είναι
γνησίως αύξουσα άρα…

Γ4. Έχουμε, lim  x  ln x   l n f  x    lim  x  ln x   ln  f  x     0  0  0

x 0 x 0

   1
 0    ln x
 
    ln x 
γιατί, lim  x  ln x   lim  lim  lim x  lim   x   0
x 0 x 0 1 x 0
1 x 0 1
 2
x 0

 '
x x x
και lim ln  f  x    ln f  0   ln1  0 αφού η f είναι συνεχής.
x 0

ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Εύρεση του f(1)

Η σχέση 2f  x    x   ef  x    ef  t   f '  t   t   dt  2 ισχύει για κάθε x >0, άρα και για x =1

x
1 1
 x 1  t

 1
1
2f 1  2ef 1   ef  t   f '  t   t   dt  2  2f 1  2ef 1  2  f 1  e f 1  1
1  t

 Αν f 1  0  ef 1  e0  ef 1  1 άρα f 1  ef 1  1 (αδύνατη) (Λόγω σύνολο τιμών της f
κανονικά αυτή η περίπτωση δεν πρέπει να υπάρχει, παρόλα αυτά χωρίς αυτό το δεδομένο
βρίσκουμε εύκολα το f(1, οπότε το δεδομένο με το σύνολο τιμών ήταν περιττό!)
 Αν f 1  0  ef 1  e0  ef 1  1 άρα f 1  ef 1  1 (αδύνατη)
οπότε f(1) =0.

Εύρεση του τύπου της f (επίλυση διαφορικής εξίσωσης)

Παραγωγίζουμε ως προς x τη δεδομένη σχέση,

  1  f  x    f  t 
x
 1 
   
2f x  x   e  
 e  f '  
t t   dt  2  
  x  1  t 
 1   1  1
 2f   x   1  2  ef  x    x    f   x  e f  x   ef  x   f '  x   x  
 x   x  x
 1 
 2f   x   1  2  ef  x   0
 x 
1
 2f   x   e  f  x   1  2
x
1 
 
 
 2e  f  x    x  
 x
1
 2e  f  x   x   c
x
x 1 c
2
 ef  x   
2x 2
 x 1 c 
2
 f  x   ln   
 2x 2
 x2  1 c
 f  x    ln   
 2x 2

Εύρεση του c
 c  c c
Για x = 1 έχουμε, f 1   ln 1    0   ln 1    1   1  c  0
2   2 2  
 1
 x2  1   x2  1   2x 
άρα f  x    ln    f  x   ln    f  x   ln  2  για x >0.
 2x   2x   x  1

Δ2. Έχουμε, F  x    f  t  dt άρα η συνάρτηση είναι παραγωγίσιμη με παράγωγο F  x   f  x  και

x

  2x   x 2  1  2x  x 2  1 2  x  1  2x  2x 1  x 1  x 
2
1  x2
F  x   f   x    ln  2     2     
  x  1 2x  x  1   x 2  1 x  x  1 x  x 2  1
2 2
2x

οπότε F  x   0  x  1 και F  x   0  0  x  1

x 0 1 
F  x  + –
Fx 3 4

άρα η F έχει ένα σημείο καμπής το 1, F 1   1, 0  , άρα x 0  1 .

F β 
Πρέπει να δείξουμε ότι υπάρχει μοναδικό ξ  1,β  τέτοιο ώστε F  ξ   λ ε  .
β 1

Για την F ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις του Θεωρήματος Μέσης Τιμής στο διάστημα 1,β  ,

αφού είναι συνεχής 1,β  και παραγωγίσιμη στο 1,β  , υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ  1,β  τέτοιο

F β   F 1 F β   0 F β 
ώστε F  ξ    F  ξ    F  ξ    F  ξ   λ ε .
β 1 β 1 β 1

Το σημείο ξ είναι μοναδικό αφού η συνάρτηση F είναι γνησίως φθίνουσα στο 1,β  ως κοίλη, άρα
το σημείο αυτό το παίρνει μία ακριβώς φορά.

Δ3. Θεωρούμε συνάρτηση, h  x    x  3 F β   1  β  f β   x 5   x  1β  1 x  1 τότε

3

 συνεχής στο 1, 3 ως πράξεις συνεχών συναρτήσεων

 h  3  2 β  1 3  1  0 (αφού β > 1)

3

 h 1  1  3  F  β   1  β  f β   15  2   F β   1  β  f β   0

 (δες παρακάτω)

από την μονοτονία της F΄ και από το ΘΜΤ παίρνουμε,

F > F β 
ξ  β  F  ξ   F   β    f β   F β   β  1  f β   F β   1  β   f β   0
β 1

άρα h 1  h  3  0 , οπότε ισχύει το Θεώρημα του Bolzano, δηλαδή η εξίσωση

h  x   0   x  3  F  β   1  β  f  β    x 5   x  1β  1 x  1  0
3

 F  β   1  β  f  β    x 5  β  1 x  1
3

  0
x 1 x 3
έχει μια τουλάχιστον ρίζα στο διάστημα 1, 3 .

x2
t
x
Δ4. Θα δείξουμε ότι x f  x  dt  1 t  f  t  dt
Υπολογίζουμε το ολοκλήρωμα του α΄ μέλους.

t 1 t  x 2  u  x x2
t
x
Θέτουμε u  άρα du  dt και 
x x  t  x  u 1
οπότε x f  x  dt  x 1 f  u  du
x x

άρα αρκεί να αποδείξουμε ότι: x  f  u  du   t  f  t  dt

1 1

x x
Θέτουμε συνάρτηση K  x   x  f  u  du   t  f  t  dt με Κ(1)=0.
1 1

Η συνάρτηση Κ(x) είναι παραγωγίσιμη με παράγωγο,

x x
K   x    f  u  du  x  f  x   xf  x    f  u  du  F  x  για κάθε x > 0.
1 1

 2x  2x
Παρατηρούμε ότι, f  x   0  ln  0 2  1  2x  x 2  1  0  x 2  2x  1  0   x  1
2

 x 1 x 1
2

που ισχύει, άρα η f είναι αρνητική με ίσον το μηδέν για x =1 (Προσοχή: Αυτό το έδινε η άσκηση από
το σύνολο τιμών της συνάρτησης f, που είναι παράλογο αφού μπορούμε να το υπολογίσουμε από τον
τύπο της f, όπως δείξαμε παραπάνω, άρα είχαμε ένα περιττό δεδομένο!).
x x 1
Άρα, αν x >1, τότε F  x    f  t  dt  0 , αν x < 1, τότε F  x    f  t  dt    f  t  dt  0 και για x =1,
1 1 x

τότε F(1) = 0, οπότε παίρνουμε τον πίνακα μεταβολών για την συνάρτηση K(x),

x 0 1 
K  x  + –
K x < >

Επομένως από το μέγιστο παίρνουμε, K  x   K 1  0 για κάθε x > 0, οπότε

x x x x
K  x   0  x  f  u  du   t  f  t  dt  0  x  f  u  du   t  f  t  dt
1 1 1 1