a3 OPUSCULA MUSICA. ab HERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI OPUSCULA MUSICA. ‘Npud D. Gerbert., Seriptares ecclesiastici de Musica, tam. 1, pag. 424.) MONITUM. Joxnnes Trithemius in Chronleo Hirsangiens! a4 an. 1005 et De script. cocles. in reeenstone O,erum Hermanni primo statin loco ponit De quidem Anonymus Mellieensis De in musica pene modernis omnibu frustra in hibliothecis Italie, Gall Le. De 8 seriptor. ecclos. cap. 91 silen iinitiorem erstitisse, et canti sauetis satis auelorabiles edidisse; unde palam fit enm perinie ae Sinn in musica theoretica et pructica excelluisse. De eo generatin Honarins At Srriptor. eccles., ¢. 12, testatur euin quiedam scripsisse et duleison dam, quos ad finem adjicio, passim reperi in mss. sub ejus no i et Germanie quesivi, alterum’tandem, enjus pt. eccles. delitescentem in bibliotheca vi 5ai, Tihrum unum; De mone! ii ia. preterit ens pl an an unum , quos teetatus tamen Herman 8 de musica, cantusg wandis pro cantu ustodunensis lib, ww De cautum eomposuisse, Vorsus quos- bros autem quos Trithemins re im ponit Trithen n bibliothecam Caxsarcamy con a Vienn dum ex ea transforumuue uiss. ame, tune Viewnw agente, avide descriplum hic edo. MUSICA CLARISSIMI VIRI HERIMANNI In consideranda monochordi positione ea prima A semper in loco eumdem tropnm sicut eadem sovil spevulatio occurrit quod omnis ejus integritas qua- druplo, id est bis digpason, comprchenditur ; quo yum utrumque sesquialteri ac sesquitertii, id est dia pente et diatessaron collatione perficitur. Quare au fem non ultra quadruplum extendatur, vel infra sesquifertium coarctetur, hee est ratio quod cum Jiapente et diatessaron unum diayason perficiant, diapason autem quingue tonis et duobus semitoniis, diapente vero tribus tonis et semitonio, diatessaron uobus tonis constet et seinitonio diapason autem duplicetur, non orunt deinceps consonantize, que extensiores sint quadruplo, aut contractiores sesqui tertio, Solus, qui has canjungat, tonus, sesquialteri Vilelicet ac sesquitertii differentia restat. Ergo in lraque diapason seplem voces omnino inter se ‘Yerse; nam nulla earum cum alia perfecte concor- dat, nisi eum sua octava, Diapason superius, quia gravibus modulatur vocibus aperte, litteris insigui- tur majoribus, posterius vero causa acuminis, eisdem quidem litteris. se acutis notatur formulis. Ubi fen ium non atias atque atias denuo nasci, sed seme alas more septem septimanz dierum iterum repet sive innovari. Quare autem non amplius quam septein diverse sint, non debet mirum vider; eousque enim in definiendis robus diversitas, quousque diverse de- sinant videri requiritur, Ut enim ex snultis pauca dicamus, sic grammatica ad octo, isagoge ad quin- que, predicamenta ad decem varietates rediguntu jtemque alia in aliis; ita in monochordo clementa- tiv quadruplici comprehensis rata proportionum d ‘Weusione scptem diversarum vocum capax octavo i B Perparticularibus proporti € cum ad suum biatum complendum valeant corriger: virlute, ita etiam eadem reddit charactere. Licet autem et in aliis locis tropi redeant, tamen ut voce, ita literaruin dissimiles sunt positione. Inter hae etiam non otiosa erit speculatio quare music integritate quadrupla magis quam alia con- veniat proportio. Ubi primo omnium diligentius in- tuenti occurrit quod ipsius quadrupli genitura statim inter primas omnium numerorum radices, id est primo et secundo mirabiliter emergit. Unum enim ad duo comparatum duplum atque ideo diapason reddit, Binarius enim per so multiplicatus generat quatuor, cui unum collatuim restituit quadruplum , quod est bis diapasan. His ergo terminis, id est 1 et W aturatiter ineluduntur anmeri m et am, qui su- ibus diapente et diates- saron constituant, Duo enim ad tria dispente, 1 ad quawor diatessaron efficiunt, Unum qnoque i~ bus comparatum diapason cum diapento composituin tripla proportione eonstituit, Gum ergo diapente ac diatessaron differentia sit tonus, ipse consonantiis exclusus, consonantias tamen jungat , videamus an ipsius quoque proportio Pythagoricis malleis producta in his lateat seminibus. Ubi primum nobis quaedam adiiratio de toni quay Titate occurrit. Ipse enim consonantiis non indiget ; consonantiae vero ipso constitutas yideantur spati rum raritate quasi quadam vast Quad quomodo sit, eum, post di vovibus docuerimus, apparebit. Nune interim, wt ‘omnes suas mensurabiles partes, ut cum efliciant,as HERMAS preepirent comportare. Ergo tres, diatessaron partes exhibet quatuor. Haque 11 m1 in wou collectze 1x atque i.Jeo tonum sesqn relava proportione faciunt, Igitur breviter ac mani- feste patet quod a principali unitatis id sibi merito amusiea dignitas vindicavit ; quod primoralis uume- rorum natura excellentissimis proportionibus creavit. Ad, inquam, ilfud est quod a principali unitatis inci piens positura, ne vacillare possit, in quaternarii finivit quadratura, qui primus omninm dua! us tens medieta.i'vis elementorum farderat compu Ny temporumgue conten perat diversitatem, re, quatenus homini ex ea, sicut ex quatuor clementis existenti, in nullo contraria, vel inconsonans possit huberi. Povst etiam adbue mirum videri quod sicut totus si ay in eo quod praedixinus, on jarum semine primum etiam rum ponderibus reperti stmt numer nil ful sti corpur's ellectus inal conso- in matleo- qui oceultantin ‘Quos hoe woo quasi ex silice ignem excudemus si primo maltipticator, id est binarius quaterarfumn , Lernarius vero seipsum multiplicet. Quo facto vi vit 2x x11 inveniuntur. Qui videlicet numeri instar tene Gerreinis emergentes miro modo, suo quidem semine quantitate numerosiores, sed proportionibus sunt Quoil Ave xvin avy, integram videlie complevioxem habeb His igitur in sterili cousideratio seplome voees varise ad se invicem copulate efficiant Videamus, prius id quod quemlibet simplicem mo vere poterit solventes, eur, cam bis srptem quatuor- decim reddant, quinlecim potius voces habrantur. Moe quidem numero fantuin, non varietate fleri per- spicuum est ; nam sive susum sive jusum bis septem humeres, relinquitur quintadecima que’, quia meese selava est, wequalis ci et virlute est et charae tere, Iipsum etiam in simplici diapason potest provider’, Septem eniw disparihus enumeratis vo~ cibus, relinyuituroctava, que qualem prio sonum abet et characterem, Hee hactems quod carpimus exsequamur. Igitur quadruplo, id est bis dispason bis septenas salva ra- iectemte voces rursus eadem ad sis ntis, in quadrichordis resolvetur congeries; qua: eum semel nata quatuor Primarum chordarum positione invicem sibi eousque succedere non desinant, quousque omnis tropus pro: t consonsutiarnn, aclatis, quid ac in legalem tam arsis quam thesis terminum possit accipere. Hee autem ipsorum vocabula sunt quadri« chord-rusn, grave, finale, superius, excellens, quay, \NI_CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI ason duas, diapente A quia tam chordarum numero «tam coutinua succes sione wee non etiam tropica inst ferna:ium repreesentant, propriam velut Mii ad pa- renlum vullus nati generositatem demonstrant, Ite tuendum tamen quid pro repetitione 1¥ pro natara vero ratione dio sunt, grave enim et superius, ten et Gnale et excellens unins natusze sunt. Hoc aulem quod aliis pro qualitate vocum grave, nos pro muhi- moda effectus ejus vi ac potentia primuin vel prin le 60. i$: quia, quantum ad nomen primates sim si dextrorsum meusuretur, primns ctiom quadrupli passus concludit ; quantum vero ad nomen quaclrichordi, idem ipsum ctiam, si sinistror- ‘mensuretur, quod et magis valet solus quaris, prince partitionis passus complectitur. Primus euim vYaeuus, secundus diapason, (erlins diapente, cuaris diatessaron, id est ommium quadrichordorun et * troparum , sicwt tertins omnium pentachordorum fontea mirabiliter elicit. Nam horum alter ownes essaron, alter omnes diapente species natar geuitura producit. Uline etiam colligitur non exe naturaliter plures quam quatuor tropos, quos pr= ‘um wt dietum est, quadrupli quattus pass in lusit, quamvis i sitio in acuia convenire valeant acut est ut qui quatuor sunt i ox Est igitur tals posi primum et tertium tono, medium oecapetur seni- ‘ouio ; sicque duo in extremitatibus toni quater, medium vero semitonium duorum sit distamtia t- porum, Mlud quoque seiendum quod, cum in uno diapason Septem diversi sunt voces, nonnisl duo qualri- nt seplenarius vero unam, ut medietatem possideat, necesse est duo qut- drichorda ipsa una medietate coutineri, quod Gravi simaphen (evvapr%), nos conjutictionem possumts dicere, ut videlicet superioris sit quarta vel acuti- sima, posterioris vero prima vel gravissima; quatt medietatis rationem pro litterarum positione soliin D sorte ordinis exsequendam ot:inuit, Quo loco qui- dam enchiriadis musice auctor non mediocriter erravit, qui ipsa bina seplenarinm vocum quar chorda duabuscontra naturam medietatibusseparavs, ipsius medietatis tropum, quod impossibite est, du pl et ita pro duorum naturali positione ton ruin continuum tritonum ineurrit ; sieque totus mouochondi structuram regulari ejus ordine distar- dato dextruxit, et tam eain que est secundum anti- ‘quos atque mozernos quan eam que est secundum sins naluem auctoritatem harmonize speculati confadit. Sicut enim omnibus illud opusculum leget~ libs manifestum esse poterit, nulla, quam vel ust kabel, sel natura constantia exposcit, in ejus de scriplione invenitur specierum constitutio, nulla to- porum dispositio, nulla rata yet plenaria prineipaftim chordarum operatio, nutlts in aguitione modorum vtione solum quae Unde etiaun factim natura octo computentut sorum quadrichordoruman co -sequens oro. Quippe ubi nulla ejusitem diapo- sitvonis chorda in octava eadem csse reperitur, quod tamen quia oporteat, et unanimi omnium assertis usuperabili nature veritate comprobatur. Cu et enim, propter significandam zquisonantiam, omne dispason a qua incipit in eadem littera terminari ebeat, quale est in hae, de qua agitur, deseriptione, quod cum A. cecineris, in octavo loco secundum ipsum G id est tetrardus respondeat ; cum B id est douterum dixeris, in octavo A id est protus ecourrat, Et, at breviter perstringamus, quamewnque susum vel jusum chordam inemperis, ojus.similem non octava, quod oportet, set in nona po:ius regione in- venias. Hoe itaque, quia locus obtulit, iueo redar- ne quisquam simplex dun aliam ibi, aliam istitutioncm intenderit. de omnibus incertus seddatur. Adhine et in quadrichordorum speculatione Sire oportet, quod cum in multis communia, in hoe jvata et propria possident olficia, quod primuin et extremitatibus opposita, alterum necessario geavissimum melodia: descensum, alteruin ascensui, duoruin vero mediorum alie- rum cantilense exitum, allerum, una exeepta, omnium put fa differentiorum, Ubi illud non prete eundum videtur quod quemadmeduen discipulus non est super magistrum,ita wulin subjugatiom differentia Yel super magistrum vel cum ipso, sed semper in- Serius lueur awenticus protus, deuterum quinto a Gnali lueo, omnis autew subj galis subtus in secunda vel tertia corda dilferemtia n quare, cum qualior tantum sint quadvichorda, tam. subjugatis quam autentici tia possideant. Quad facile emsiderata processionis corum ratione solv ‘omnis autenticus propria final propria diapason specie per superiores in suam transeat excellentem, omnis ‘quoque subjugalis a sua gravi per finales in suos ascendat superiores, mecesse vst wt duo extrema semel, duo vero media, quia dupliciter sunt pervia, his numercutur. Qua ex re quoque colligitur quod graves ot superiores subjugiles, finales vero et excel- 426 includunt autenticus, suntque subjugalinn ex- tremitates graves et superinies, finales medi, au- tentivoram vero extremitates Unites et excellentes superivres medi. Que autem priveipaliun, fina- lium, superiorum, excellentium sunt offcia, jam dixiumus, et adlue dicemu: Interim quasi seguibus non est delsssandum, sed quae in mo:ochordo quadrichorda bifariam Aunt , que corum differentia sit, videndum, Ea quidem quae dextrorsum numerantur, ot de quibus jam al qua diximus , troporum coustitutiva dict possunt , habenique, ut dietnm est, tonum in extremitatibus , semitonium in medio, bis synaphen in d, bis die- zeuxin inter G et a, Ea vero quae sinistrorsum, computantur ad mensure rationem pertinent, ha- bentque post dvos tones semnitoniam , il est ia ul- OPUSCULA MUSICA. 43 A timo bis synaphen in E, bis diezexsin rater act b includunt; ista inter a et b excludunt, tonosque y quos ilta inter get a excludunt, ista inter g et a includu sta «Illa per tonum, semitonium et tonum, ista per tonum , tonum et semitonium numerantur. Ia @ gravibus in acutas; ista ab acutis, transeunt in graves. lle sive a gravi sive ab acuta voce incipiant, lem sibi positionem defendunt; ista vero ab act ista vero ab acutis tono,tono et semitonio,a gravi vero conversim semitonio , too ettono , diversain videlicet positionem sortiuntur. Quorum qua. chorderum ad mensuram videlicet pertinent nomiva quia a multis dicta sunt, supersede B dicere Sufliciat igitur hare nos de uniformibus vel tropi- cis quadrichordis dixisse, quie fortasse diligent Dus ad majora investiganda viam fecerunt, Nunc rex €0 quod principale diximus omnium quadrichordorum , id est diatessaron , specierw tam oro quam proprietas oriatur, diligenter ingu rimas. Quod ut apertius fiat , duorum quadrichor- est quatuor troporum bis positor propriis denotemus litteris tuna in medio propter praedicts nem bis numerata, non mensura graves sive principales A, B, E, F, G. Est igitur necessario saron A, D constans ton0, semitonio, tono, propriis comprehensa litteris. Secunda 1b, E constans somi- Lonio, tono, ono, propriis inde kine cunclusa litte- ris. Tertia G, F, constans tono, tono, semitonio , suis utrinque munita htteris. Quarta D, G in posi= tione prima , in constitutione et potestate quarta , regulariter proprits litleris septena vocum diseri- mina determinat hoc modo. Prima diatessaron spe~ Gies constat ex prima gravi et ex prima finali A, Ds Secunda ex secunda graviet secunca finali B,E,Tertia ex tertia gravi,ettertia finali C, F. Quarta ex quaria gravi et quarta finali D, G. Yidesne, quasso , ut prineipalis quadrichordli ge- nitura omnes diatessaron species propriis compre- hensas litteris procreet; nibilyte desit, will exube~ D ret? Iu qua descriptione illud est notamium , quod principio et fiue prineipalitas vel proprie:as specie~ rim continelur : nam interpositze voces ex charitale subserviumt. Quare autem in extrewitalibus spe- clerum due diverse sunt litlene , non mirum vi- destur. Nam cum nulla praxlictarum vooug eum alia concordet , quamsis quarto loco eadem positio et ideo idem tropus redeat , tamen quia non wqua- lem vocem, idcireo nec eamdem representat litte- ram. Que videlicet tam vocis, quam litters zquali (as soli diapason, ut post liquebit, reservatur, Igitur “secundum numerum soptensrium vocum concordat prima vox cum quarta, secunda cum quinta , tertia ‘cum sexta, quarta cum septima. At vero secundumay dat prima cum prima, secunda eum secuuda, tertla eum tertia, quaria cum quarta : secundum positio- nem dico, ton secundum voce, Sciendum quoque est quod quasi quaedam din- tossarcn species F, et invenitur, sed quia inter legales constitutiones locumn non hrabet, repndiatur, ipseque inter se nee acuuntur, nee gravantur, unde etiam cujusdaih intervalhun ex cisdem statuentis error couvineitur. Possums quoque in haram constitutione specterum nature viriutem potesta- temque mirari, Nam si eas in sequens quadrichor- dum , quod tertivs et ideo diapenticus quadrupli passus invenit, transponamus , erit prima D, G ratione perversa. Nam quanvis D propter comm nionem possit esse prima, famen G nun tropice quarts, nunquam potest esse prima. Seeunda ah B qua est est deuteri incipiens, ina, quae eat proti, desinit. Tertia ibi, si natura inspiciatur, nulla est. Quarta a G, que est tetrardi inchoaus , inc, ‘quice est titi, terminatur. Sed cum liee confusio , per ordinem numerenipr, oriatur , quantum ille de- t, qui solas formas non solum maturaliau ccn- is cqusas, D, G primam, E, secundan , teruam G, ¢ nimis meaute defniunt , solam cxeierum primam, id est a, d recte ponens , prius D, G primam po suit, Quod ideo tam isti_ quam omnibus ,musicis evenit, quia in pasitione p a quarie evi sideratio est. se habs ice dicta sun won facere tenlae verit, rion aliam genituram diatessaron nasci , sed ain que jam dicta cat repeti videbit, et qued in gravibus vel prineipalibus factum est , in superiori- bus, qui ejusdem natura sunt , efficere valebit. Sie~ que colligitur quatuor esse privas A, D, a, d; qua~ tuor secundas B, E, i, ¢; quatuor tertias C, F, ¢, f; quatuor quartas D, G, 4, 8. Cum igitnr, sicwt jam saepe dictum est, quartus quadrupli passus quataor vocuin capax , et quatuor troporam ordinem, quatuor quogie species progencret, videamus quoyuc de diapente speciebus, an et ipsie de suo, hoe est tertio quadru- pli passu, maturaliter orientes et ordinabiliter prae- HERMAAM CONTRACTE AUGH troporum in quarta vex quinto loco reditusn coneor- A primn fal NSIS MONACHI am el ex prima snperiori. Secumla E, ex secunda final, et ex sectnda superiori. Tertis F, ex lerlia Muali et ex tertia superlori. Quirta 6, ex quarts finali, et ex quarta superivri, Que si vicissim ad graves transponantur, oceurrit prima A, K naturali_ quidem positione tonorum dico ot seni- toniorum, sed non ex duabus primis duoram qua hordorum constans vocibus, neque ocd: m tropo, 10 ixeipitur, fiuitur; sed hine prima graviue, indo seeumla finalium, atque ideo bine proyris tropo inde alieno, hoc est dentero, finitur, Secum'a B, F, quae deinceps non esse diapeute species de- moustrabitur, Tertia C, G, si tertia dici potest, wi pritsa deviat, secunda oinnino non est; oa tau.en ipsa ex duabus tertiis duernm quadrictordorum ro septima B voeibus, sed hine tertia gravium, inde quarta fna- lium atque ideo dissimilibus tropis, trito scilicet constans et teirardo. Quarto jam sola perfects oc- currit, id est D, A excepto quod hate non quarto, sed primo ‘ordini deputatur. Nonne ergo stientis quod im et diatessaron ente species violenter requirantu ‘quod constitutio repadiat, forma tantum, sir Grzeum apponatur, synemmenon quoque feti potest, ut sit quasi prawa Tr, A, B, C, 5 seeunda A, B,C, Dy E} tertia B,C, D, B, F; quarts C, D, B, F, G. Nune etiam de diapason specichus videaraus, Superius dictum est quod duo septena vooum crimina quatuor reddimt quadrichorda, qaae om+ nia secundum uniformem tcoporum successionem est quod si quis C sunt wequalia, secundum institwtionem vero specie- rum diapente et diatessaron primum tertio, secun- dum sequale est quario. Unde nevesse est ut, cum superiores gravium, excellentes octave sint i Prima A, @ ex prima gravi ét ex prima super Secunda B, i ex secunda gravi et ex secumda supce ertia C, ¢ ex tertia gravi et ex te Fiori. Quarta D, d ex quorta gravi et ex quarit superiori. ein prime propler praedictemn con vionis causam D, dex prima fiuali et prima excel- lenti, Secunda E, ¢ ex secunda Anall et ex secania exceHenti, Tertia F, fex tertin Gnali ct ex tertit cedentes, sicut diatessaron species in fualibus, ita D excellenti. Quarta G, g ex qnarta finali et ex quaria psx: disponi detrectent in gravibus. Ubi primo scien- dam est quod, sicut distessaron species per graves el finales, ita diapense species per finales conficiun- tur et superiores. Est igitur prima D, a constans tono, semitonio, tono, ono et propriis ex utrinque clausa fitteris. Secunda E, i coustans.seinitonio, tono, tono, toro et suis ex utraque parle nitens Titeris. Tertia F, © constans tone, (ono, tono, semi- toni et propriis hine inde munita liters. Quarta G, d constans touo, tono, semitouiv, tone, et pro- priis litteris tain se ipsam quam utrumque finiens quadrichordum. Quas_ut manifestiores reddamus, aliis eas verbis replicemus. Prima D, a constat ex exeellenti. Quid, queso, jucundius, quid certiuserit, quain omnes prandictas species diapason, diapente, iatessaron a suo ordine non deviare; sed ones primas in primis, literis quadrichordorum, in se cunilis secundas, in tertiiswertias, in quartis quar comtineri? Nestat adhuc una vox, sed cur, postea patebit; rnnne interim de tropis videamns. Tropns est inter unumquodque diapason muliaruin vocum ratis of fecia intervallis apla in unum eorpns mo ulatie, Tropi autem sunt quatuor in natura; sev, sicut prt dictum et, propter speciatitatem acuminis et grt- Vitalis subdisicumtnr in quatuor. Sunt erga sinda OPUSCUL. ‘cio, quorum quatuor antentici, il est auetorates , quatuor plage, id cst laterales vel subjugales sunt. Vocantur ita secundum veteres : Dorias, Phrygins, Lidius, Mixolidius pypodorius, hypophrygius, bypolidius, hypomisolidivs. Auten- tici, quia finalibus concluduntur et excellentibus, bis pro litterarum positione vocantur nominibus D,E, F,G, d, ¢, £85 subjugales vero, quia gravi~ bus connectuntur et superiori .us, et ipsi ista a litte ris rahunt vocabula A,B,C, D, a, 4,¢,d. Yocan- tur etiam autentici et ab ordine protus, denterus, tritys, Uetrardus, Sed hoe secundum mouochordi positionem fit, non sceuadum dignitatem, Nam isquisque corum autenticus est, hoc est auctor magister. Protus tono a deutero, sed ipse se- initonio a trito, qui item tono distat a tetrardos Nane quod hucusque longo eractum est sermone, boc compendio terminemus ; ut unumquemque (r= pum suis principalibus litteris, propriis etiam om= nium consonantiaram specicbus informemus: qna- tenus proto ozine primum, dk rita omne tertium, tetrardo omne suscipiente quar- ‘umn, nil otiosum, nil superfluun relinquatur. Pro- tus euin suo subjugali, qui 1, neces 0 ownia que prima sunt requirunt; primas videliect in omnibus quadrichordis litteras, qua: sunt A, D, a, d; primas speciesdiapason, que suzt A, a, D, ¢s primam speciem dispente, que: est D, a; primam speciem diatessaron quae esi A, D. Que generals lastitutio utrique nune secundum sam propriets- lew specialiter subdividaiur. Ex quatuor privdictis liverisantenticus tres sibi vindieat, i est D, a, d el est diapason D, d, in qwantom ad legem, ascemti, twedia seccalorum. Amen canit. Mabet diapente D, a, diatessarona, din superiatibus. Quomodo xe con ‘Sent species, superius petendum est. Subjugalis Yero similiter tribus formatur literis “A, D, a, et csldiapason A, a, id est seutissimum et gravis imam. D vere media finit eam cum magistra: ‘cum quo etiam diapente communitur; diatessaron, i ipsum quod magister aecipit in gravibus. Q .omo- do ergo protus cu: sti informatus est litteris, sic dom or toa B, 4, E, e, secundam speciom sliapente E.R, seeandam speciom diatessaron ice est B, E, Hue feneralis institutio ita utrique specialiter salvtvi- Uieus indicat, id est EH et est E, ¢ diapasos, id st gis acutissimum et gravissimum, 4 vero media arcalorem, Amex, propter imperfertionem sémitonit transfert inc. Hsbet diapente E, 4, distessaron © in snperioribus. Subjugalis vero farmatur litleris, ies B, E, i, ct est vinpason B, AMI ca 433 Aw. ul est ejus aent’ssimum of gravissimum, E ver. media finit cum eum magis:ro, cum quo e.iam 1 peulecommunitur, diatessaron vero possidet in grar vibu Tritus eum suo subjugali, quia tertii sant, neees- sario omnis que tertia sunt exposeunt: teriias delicet in omnitns quadichordis literas, quae sunt C.F, e, \s diapason species, que sunt C, ¢, Ff; tertiam speciem diapente, que est Fc; ter- tiam speciem diatessaron, quv est C, F, Hive gene- ralis institutio ita utrique subdividitur. Ex quataor redictis litteris tribus autenticus dominatus, id est F,c, f, et est F, f diapasoa, id cst qjus acu- tissimum et gravissimum; ¢, vero media per sr culorum, Anien est ofliciosa. Hatet dispente F, ¢ Bdistessaron ¢, f in superioribus, Subjugalis vero similiter tribus constituitur literis, que sunt C, F, ce, et est C,¢ diapason, id est ejus acutissinuin et gravissimuin; F vero media fini stro, cum quo cliam diapente comniu Fo1 vero suis: ipit in gravibns. Tetrardus cum suo subjugali, quia quarti necessario omuia que quarta sunt requi quartas videlicet in omnibus quadricbordis om lite terns, quae sunt D, G, dy gs quarlas dispason species, que sunt D, et G,g; quartam ciapente speciem, quae est G, d; quartam quoque speciem, que est D, G. Hare generaliy illis subdividitur. Ex quatuor predicts litte sumit autenticus, id est G, dy g, et 6: iapeson, i est, ejus acutissimam ct gravissi D vero media “seeulorum, Amen continet. Habet 3 diatessaron dy g in superioriby ‘liter tribus cispouitie it Gy, ct est D, d diapason, id est, cju imum et gravissimum. G vero media fi eum cum magistro : enm quo etiam diapente ecm munitur, diatessaron vero collorat in geavibus, Ecee omnes ordiviatim expense cm tropis etiam Tinerse tinitae sunt, Restat, ut supradietuin est, vox una, id est, a smperacuta, evjus bee secundum mensuram sh ra fio, quod in ca primis quadrupli passns sicut in media a secundus fi jonent D vero litterarum, cum omnis troprs supra diapaso ia aceipiat, etiam et ipsam, id ¢i proximus est, jure licentize rationem Plolomaeis non intuens, D duplicity est a tetrardis, q obtinebit. Qua: posita tam subjngalem tetrardi, quam etiam prota:n informare debeat expensis quatuor aulentic’s et ‘subjugalibus, cum seeunitim eam tetrano lis decsset, et omnibus ad invicem compst- ratls ipstin a superesset, oetavwm tonem per a, quad est mese,et per pracdictum a, id est nove hyperyo disposnit multipliciter delinquens; quia et disposi:ts Tite tribus subjugatibus, qnartum quarto loca sinb- traxit, et, eumdem post omnes finales pouens,HERMANNI CONTRACT! AUGLENSIS MONACLI sy pulunt magistro superposuit, et ideo hypomixolydium A propria diatessaron specie ad finalem suum, 2 fnali Yocavit cum reliqui recte a subjectione vocabula vero eadem diapente specie qua et magister ascen- fenerent. Postremo quod est absurdissimum, cum dit. Ergo si G inter A et a media vel fivalis eit, ejus dispositio ab a in a consistat, non atiam quam —oportet ut infra se diatessaron et hypouoricam positionem, de qua etiam praedictum —jiabeat. Sed G infra bis distessaron, est, incurrit, Nulla enim alia positio est a mese ad fabel, non est ergo subj netehyperboleon, quam que est a prostambanome- non ad mese, et ideo ipsa lege natura ulrinque hy- podorica est. Est enim a diapason, id est acutissi- mmm et gravissimum ; media vero D, quae item non alius tropi fnalis, quam proti suique subjugalis esse Poterit, Hem E, F, que deuteri sunt et triti, non erunt medie inter Aeta; ideo nec Guales. Quid ergo? Quia discipntus est tetrardi, fortasse uit ma- gistri literam, id est G, sortitur mediam, et ideo finalem, sed G non est media inter A eta; ergo hee finalis. Amplius. Omnis subjugalis a sua gravi B AS pra. tonum = Age ergo, si aulen- us ab A in a"; sed omnis autenticus habet mediam ex his litteris a, °c, d, et iner est D; sed hac ostensa est esse prot isque subjugatis, Non est igitur hic aliquis novus tropus, sed hypodorius repetitur. Dicatur ergo buie Piolomaico tropo; quia super magistrum este to- luisti, tam twum quam magistri jus penidisti Sit ergo pro te octavus tonus a D in d, mediante G. Placet igitur omnes tropieas repctere institutions, et brevissima sententia facere manifestiores. Hypodorins disponitar ab A in a, mediatur et Muitur D. Hypophrygius constitnitur a B in q, mediatur et finitur E. Hypolidius construitur a ¢ in ¢, mediatur et fnitur F. ‘omnis autem autenticus, ut post patebit, in quinto Joco mediam sortitur, quoi non est mirum, Nam quartus quadrupli passus, a quo subjugales oriun- tur, qualuor; tertius autem, a quo antentici proce- dant, quinque voces includit. Unite eum unaqueeque ex quatuor gravibus sua in quatuor finalibus pro media vel fnali suam octavam in quatior superio- Doris disponitur a D in d, mediator et initia us ordinatur aD in d, mediatur et tnitur G. tionem suam terminaveront. Ubi hoc vigilanter intuendum est quod, si subyugalis quartus socios suas quarto loco non sequerctur, G quoque sola ex mediis medietate privaretur. Nune his non inuiliiet inspeetis, de autenticis similia facisnus, na, sed non initiatur in ip et initia -diffe- rentiorum, “sane sewing metnsne, ma, in qua altissimus chords, ideoque et litteri 1a quadrichorda,, id est grave, Ainale, superius occupaverunt, excellens vero reli- querunt; simili modo avtentici propriis et prinei- palibus chordis et literis instituti uria sequentia, est finale, superius, excellens possederunt, grave runt, Et notandum quod omnia ertre- tatem, hee autem sunt finale et superius. Sciet- dum quoque est vigilantissime quod non secundum quorumdam opinionem ideo autentici vocanlu, quod tria suprema occupantes quadrichorda pet acumen se extollere poterunt, cum si in hac re ad ‘yocem intendatur, etiam in gravibus idem ipsi baberi possint, sed ideo, quia in medistate, que princips-od OPUSCULA fiatem obtinent, priml primordiatem troporum posi- A tiovem cum ipsis primis literis, in extremitatibus vero secundam troporum positionem sive repetitio= em cum ipsis litteris secundis habent. Primse enim litre sunt A, B, C, D, secunde vero d, e, f, g- Subjogales vero inde dicuntur, quod in medietat suz principalitete secundas litteras, id est D, E, F, G, in extremitatibus primas sortiuntur, it est A, B,C, D. Quoi si aliquis argutius oceurrens dieat, cum ‘similis sit quadrichordorum vel troporum posi ‘toa multum curanduim quas litteras quodiibet acc piat quadrichordum, et nos idipsum fatemur, dum modo uirumque dispason sisilibus notetur litt wusica, 425 Nam cum duo septena vocum diserimina quatuor, ‘ut dictum est, reddant quadrichorda, quvlibet vox in duabus priotibus sum diapason , quod est ‘vel equisonantia, in duabus sequentibus sini quirit licentia. Quapropter, sive prandictis sive ali duo diapason notentur litteris, nihi ‘obese ration’, sed quoxcunque primze proponentur, autenticis ad wedietates, suljugalibus deven‘ent ad extremitates; et quae secundee, subju dictates, aulenticis provenient ad extremits ergo propositumn primas litteras Il, 1, K, L, secun- das L, M,N, 0, haberi, has ergo in quatuor dispo- ‘ams quadrichordis. Gravee. Finales. | —_-Superiores. Exeettontes. | a L K OL. MON OO. b i. k L m. a | AB GD BR Gla hoo mh oe fk g | Videsne, queso, quoa litlerarum mutauio nihil B Predictam autenticorum et subjugalium rationem enotel; sed, que pro primis habitze sunt, autentico~ rum, que pro secundis subjugalium teneant medie~ tatem? Ex bis omnibus etiam errasse illos colli- gir qui, nullam vocum vel quadrichordorum diferentiam facientes, eadem fere ubique in qui locis signa ponunt, cum indubitanter verum ‘quod nullus sonus cum suo quinto perfecte con- cordat, Non abs re est etiom illu considerare, cum qu 4t00r tropica sinnt quadrichorda et post graves aliud aliius ascendit , quare soluin tertiun superius vo- celar, cuin ei adhuc aliud, id est excellens superius ‘iL, Sciendum est ergo hoe, cum secundum posi- ionem , tum etian secundum dignitatem fleri, quod © ctiam comparativum nomen ostendit, Nam cum duo ‘int media, finale et superius, Guali superivg tam dignitate quam positione altius ascendit, De posi- tione mbit attinet dicere; de dignitate, unde et marie nomen accepit, illud dicendum est, quod ci soli ex mediis primordialis troporum positio cam ‘nsis primis litteris sorte cecidit. Unde et ex eo, sicut cidit. ‘supra dictum est, autentici principalitatem , sicut et sequenti medio, cui secunda troporum positio cuin ‘secundis litteris oontigit, suam subjugales accipiant dignitatem. Excellens non de majori dignitate, se de acutissima vocis qualitate nomen accepit, quod ‘tiam posivitum nomen ostendit. Cai cum finale tam Positione quam lilteris sit equale, queri potest 4quare ili: potius quam isti fines cantionum depui tint, Ad quod dicendum, quia prior est intensio ‘vam remissio, et cujuslivet operis processus inten- tionem, Guis vero quarit remissionem. Unde et antilena post excelleatium intensionem in inferio- ribus finem requirant vel remissionem, ideoque et finales dieuntar. Iu quo loco quaeti potest quare autentict per 1 qualrichorida ascendentes, et per eadem descen- deates requiescant; subjugales vero similiter quoque Parson. CXLIU D epius frequentans litteras, proprias quoque di:- per tria ascendentes non per tria descendant, sed in media via, id est in Gnalibus subsistaut, Quod ita solvitur. Congruum est ut duo principalia offiein, id est, seculorum Amen, et tincs in principalitaie duaram medietatum tencantur; ut sicut semel primaria medietate seculorum Amen, ita in secun daria simul omnes fines sos possideant. Quia ergo nobis propositum est, quccunque idonea suggerit speculatio, ad dilucidandas multiplices monochordi obscuritates in hoc opusculum quasi in unum fasci~ culum couferre, nolumus et illud esse occultum, quare tam hypomixolidius, quam Dori d dispositionem accipiat. Potest enim mirum quomodo in una cacemque regione duo diversi effi- ciantur modi. Quod hac solvitur ratione. Cum qua Auoridecim voces ex quatuor reddantur quadrichor necesse est cas, secundum paris numeri naturam, duas medictates, yuo et prvdictam diezeuxin fae ciunt, habere, H sunt autem G et A, quarum wia subjugalium medietates vel fines terminal, altera autenticorum medietates inchoat. Unde necesso est ul ea, quie quarto loco subjugales secundum medietates terminat, tetrardi, cusque subjugalis, qui quarti sunt, propria sint, id est G; illa vero qua autenticos secundum medietates inehout, solius roti propria sint, id est A. Hse igitur duze mediee. tates inter unum diapason duos diversos, de qu ‘agitur, modos bac ratioue conficinnt. Prous, dispo- situs a Din d, mediam habet A, finalom D. Ergo per cola, et commata finemque has suas propri tessaron et diapente species, que sunt A D, et D a, in cantando recognoscens bypomixolidio omnino dissimilis erit. Hem propter sxcpe dictam septena~ Fam vocuin medietatem, qust sicut duo quadrichorda conneciit, ita etiam duorum dispositionem troporum accipit, hypomixolidius quoque a D in a disyositus meiliam habet G, ad quam et ipse per cola come mata finem sirpius intensus, sive remissus recur Tens, proprias quoque diatessaron et diapente, quae tya1 HERMAD sunt DG, et G d frequentans, proto omnino contra- ris effi His cognitis, non est scitu ignobile etiam indifle- Proins disponi 1 CONTRACTI AUGIENSIS MONACHL =< Tentes troporum positiones cognoscere. In qua descriptione quod octo specialiter lie quaur Beneraliter accipiunt hoc modo : ur ab A in D; mediatur in D et a. 8 Denterus construitur a B in e; mediatur in E et 4. Trius ordinatur a G1 Us ergo onmnia priora flant m: modo : Hypodorius. Diapason. Diatessaron. | Diapente. Mypophry- B,C, D, E, F, G, a, W. mediatur in F etc. dispositionem sternasous bee Diapason. Dorius. | Diapente, DLE. F,G,a, me, d ius. Diapente. Diapason. Diatessaron, | Diapente. Hypo- lidius. | GREER Game Diapemte. Diapason. Diapente, Diatessaron. | D, E, F, G, a, Wc, d pen | Diapente. ratios None quod ad hune locum dicendum distuli, magis A autenticos finales et apparet : quare videlicet medie dieantur ; ob hoc jue tropus proprio diapason conclusus, unam accipit_mediam, qua: in subjuga- libus diatessaron a gravibus, diapente ab acutis, in autenticis vero diatessaron ab acutis, diapente ac- cipiat a gravibus. Igitur quia septem diversw voces eto tropos omnino inter se diversos efficiunt, col- id est septies septem, quadraginta novem vocum dis- ccrimina positione diversa reddunt hoe modo : In precedent figura, A,B, G, D, E, F,G, a, B,6, DE, F, Ga, €,D,E,F, G, a,c, DE, F,G, #, a, c,d, E, F,G, a,h, ed, 0, F,G.a, Hb, ed, ef, Ga,4, beed,e, fg etiam minus intelligenti- son, diapente , diates- saron speciebus omnis tropus consistat ; quod bus patet quibus diapa-~ Biroporum qualitates ; Octava quippe specie inter Diapason Biapente. Diatessaron, Diavason. Lidius. | Diapente. | Diatessaron. F,G,a,,¢, d, e, 1. Diapason. Diapente Diatessaron. G,a,h, cd, e, fg. excellentes , subjugales vero graves includant et superiores ; quod auten- ticos finales et superiores, subjugales vero graves. finales superiores deprimant, medient, exaltent; quod subjugales primum diatessaron, dein diayen- le; autentici vero primum diagente, postea vero Ihabeant diatessaron ; quod autenticis regularite graves, su excellentes ; quod antent pente in finalibus, subjugales vero autenticis per diatessaron communicent in superioribus ; quod dis- peute in gravibus, diatessaron vero in finalibus for- tantum non legitima institutione inveniater » quod tres diversce species diatessaron, quatuor dit- pente, octo vero constituant diapason propter oclo tuntim idemque diapason, quo et protis disponitur, sed diversa medietate diversis quoque diapente &a OPUSCULA diatessaron speciebus’ distincta, qnod et superins A plenius dictum est, quod D sola inter omnes chorias biformis sit; hoc est, quia quarta graviuin et prima est finalium, et quia, secundum id quod quarta quartam diatessaron speciem in positione primse reprasentet, similiter acutum d quarta ést superio- rum et prima excelleutium; secundum id quod prima rimas iterum diatessaron et diapente species unam ‘laudit, alteram inchoat; secundum id quod quarta iterum quartam diatessaron speciem repraeseatat secendum id quod prima protum quantum ad legom altissimo ascensu; secundum id quod quarta quar- tum etiam subjugalem cum proto, tetrardum vero quarlum autenticum per seculorum Amen incipil. Et ut manifestius dicamus, in nowine prime et quart primum autenticum et quartom subjugalium hine per gravissimum deprimit deseensum, proto adhue specialiter in ca finem habente, inde cosdem per altissimum elevat ascensum, tetrardo adhue is ea seculorum Amen specialiter modulante. Hae deo breviter sunt reeapitulata, ut uno intuitu le~ ctoris oculis ingesta, promptiori et tenaciori ca- viantur memoria. Oportet autem uos scire, quod omnis musiexe ra- fioais ad: hoe spectat intentio ut cantilense ratiow mabiliter componends, regulariter judicands,, de- center modulande scientia comparetwr : quorum (rium eui facultas affuerit, is demum musicus recie dicendas erit. Czterum non parvi habendus est qui, nesciens componere, competenter novit judicare, Porro tertio, hoc est, modulandi imo ululandi studio C ezcum cantorum vulgus occupatur, nullius rat cedens, nullius sententize acquiescens ; illud etiam non quasi proverbium, sed quasi legibus indictum frequentans, verbumn neama quasi nemo, cum Grieco eloquio neuina quasi noeumane, id est Autus ascen- USI 420 dexs dicatur, Flatus vero das habet partes, id est arsin et thesin, hoc est elevationem et depositionem. Sei a meliori, id est clevatione, neama dicitur, ut moneamus in cantilence dulcedine, quia flaun ab ferioribus ad superiora sonum impellente conficitur tt cor de terrenis ad eaelestia levemus. Alioguin in ‘vannm cantat, cujus mens voci-non concordat. Aut ergo isti errant, aut ¢ divina sapientia, quae quia apud se sunt omnes thesauri sapientie et scientize absconditi, » etiam bujus artis inspirata notitia sa picnter sibi voluit cantari Sed quomodo sapienter cantant, qui aihil de praedictis sciunt, qui tropam tropa permatantes confunduat, qui solan altisonan- tiam Iaudant? In hoc tamen justo judicio asino in- feriores et imperitiores, qai et miulio altins reso nat, et nunquam ruditum mugitu, vel alia qualibet voce mutabit. O insanam hominum miserjam ! Nemo quippe in grammatica, quae ad placitum constat, ium patilur ; in musiea vero, que est omnino omnes fere non solum vitia non corri- ‘gunt, sed etiam defendunt. Hactenus his plus justo verbosius immoratus sum, Gum me horum piget pudetque. Nune te convenio, quihoe delectaris studio, te hortor, tibi suadeo: ut jam dicta et deinceps dicenda tam manus quam vocis comprebendas exercitio, Maxime {amen tra- porum tibi cur sit agnitio, propter quos fere omnis mousier laborat intentio. Ad quam rem multnn pro~ derit, si quis proprias eujusqne diapente et diates- saron species tam monochordi quam viva: voeis ust. memorize ineuleaverit. Non enim quemvis audiens tropnm, quis sit, indubitanter pronuntiare poterit, nisi jam dictis et deinceps dicendis diu multumque exercitatus fucrit. Sic ergo susum et jusum diates- saron species modulare : Proti. Deuteri. Tetrardi. D E F G zg ? a P 3 P 3 ? Elelel/Ellelele lel (sjelelsl/siejelé |: aAlAals® FleleleijFfelelF}jalo]o | é Videsne, ut omnes regulari et inconfuso ordine D propriis gravibus vel principalibus inchoentur, in Propriis Gnalibus eleventur, item ubi incozperunt, deponantur. Hater quas quedam biformitas potest nolari, quia et allissima est prime et gravissima qnarte. Prima quoque et quarta in positione, non inpotestate similes, in hoc differunt quod. prima prins intenditur, postea remitiitur; quarta prius remiltitur, postea intenditur. Has species facile etiam una voce cantabis, si eas per consuetam se- ealorum Amen melodiam incweperis, et prima del Ritione terminaveris. Que quidem diffinitiones licet Pleniter et perfecte in finalibus cantentur ct su: perioribus, tamen ultima neumse in unoquoque qua- drichordo a suo non discordant tropo. Ut autem longe superius dictum est, quasi queda diatessaron spocies F, iq videtur, sed quare non sit, quia ibi non dictum, hie dicendum videtur. Ubi Prinum dicimus simpliciter, quod cum diverse diatessaron species per graves disponsntur et nales, nulla harum (ritoni dispositione consistit. lem, quia omnis diatessaron species duobus tonis constat et semitonio F, 4, quia econtra tritono continuo conti netur diatessaron non reputatur. Tem omnes din- tessaron et diapente species duorum quadrichorvorum collatione perficiuntur, diatessaron quidem ex gra- vibus et nalibus, diapente vero cx finalibus et superioribus. Ergo, si volo, D, G primam diatessaron speciem dicere, quia ex duobus non fit quadrichor- dis, memtior. Ergo erit necessario quarta, constansot HERMANNI CONTRAC ex quarta gravi, et quarla final primam forma me non institutione dixisse, firmis- sime recole. Si E, a secundam definiam speciem, erro. Quamvis enim ex duobus at quadrichordis, tamen reetum non sequitur ordinem, nam E secunda finalium, a vero prima est superiorum, primzq-e enim seeunda nec eailem positione, wee codem t:opo congruit. Restat ergo ut sit secunda s:ecies E, a formaliter. Similiter si F, lj quo de agitur, tertiam specie dixero, reprehendor, quia, licet ex duobis fiat qnadrichordis, tamen F tertia finatium cam iy secunda troporum nee positionis nee tropi natura ongruit, et eum tritono, quo nulla alin species ineatur, nee constitutiva, nec formalis spr cies habenda est, Restat igitar ut hoc in loco tertia species formaliter per F et per b synemmenon, quamvis extraordinaria ratione, fat, quarta finalium cum ¢ tertia superiorum, mt fiat giarta diatessaron species, non fcederatur. Nam si regularis ejus positio inspiciatur, id est tono set tonio, erit potius tertia diatessaron species. 1 hoc loco formaliter quarta species per G c, est ergo quia institutive diatessaron species a fi Ubus recte removentur et superiorins, quia naturaliter essent, sulla utique species deesset. Si enim synemmenon, quod non est regulare, aufero, wl ibi tertiam speciem eum quarta tam watt quam fornialem perconcino. Sei! lo, ius dictum est, non est miram; nam tertins prima: mensurationis passus, quia quinque voces incluilt, Botius in his locis pentachorda quam tetrachorda Si dixero eam A Est adhue subtilior ratio quare F, i, dlatesss TI AUGIENSIS MONACIIL we non habeatur, Have ita consi feratur. Intend D, G, diatessaron ; et possum remittere diapente Ge ia diatessaron et diapente tono differunt. Item intealo E, a, diatessaron ; et possum remittere dispene a, D, quia differentia sesquialteri et sesquterti ‘congruit, Hem, intendo E, , diapente; sed non possuin remittere diatessaron 4, F, quia seni- ifferentia, Hee pulcherrima solutio dictorum solnmnodo privilegio sequestratar atque immerito aurea Yoet- tur, Seienduin quoque est Boetinm, antiquissines Seeutum musicos, tres quiclem diversas diatessara neces diffinire, quas tamen minime natural oriive Rk disponit, quia eas a propria Fonte non educit; qued quivis diligens collatis nostr's et ipsius verbis perv dere poterit. Qua de re vero in forma prime secur dum iilum nulla quidem mentio est. Unie km factum est ut ignorata hujus speciei propritsle tropus quoque hypomixolidins, cujus ipsa est spe ‘Tu ergo, quousque es meus auditor, wt tibi dixi, causa aguitionis troporum species in chorda tractn, quam viva voce lea memorizy, ct lassitudinem, vel manus, rel in qnestione pracictis. rations relevahis, sicque duplici jocunditate kxtaberis, bot est, et dulcedive modulationis et alternorum varietal youu. Perceptis autem perfecte diatessaron vocibas, Cc operatur, susum et jusum diapente species canabise Proti. Deuteri. Tetrardi. a 4 € d gieleo/P]]f]alalPilg}elbk] Fl ]2]elel® PEEVEVVETEVETEV IAT EV EVEL FEET Sl blo | ele |? ele l* clel? Nonne consideras diligens dicta, ut etiam diapente species a propriis Gnalibus naturali ordine inci Quas item, sicut superius disi, si consuetis differentiis et initionibus cantaveris, suaves tibi troporwin agni= tionos comparabis. Ut autem, sieut predictum est, fa diapente dispositionis jure duz voces inveniuntur, id est F, , qua, licet quatuor veces concludant, tamen a diotessaron speciebus excludintur ; ita jam in locis diatessaron proprie subjectis, i est gravibus et finalibus, superioribns et excellenti’ due voces, id est B, F rep quae etsi quinque voces includunt, ab omnibus tamen diapente spe- ciebus seeluduntur. Quod quare sit, ita considera. Ouine regulare diapente tribus tonis semitonioque coustituitur; ista vero anomala ¢; cies duobus to- fenso gradu ad exordivm suum revertantar nis totidemque semitoniis completur. Que: duo sem'= tonia joneta non faciunt integrum tone, sicque 31 1m semitonio ae rit. Evgo, quia tali jetur, inter diae pente species cemeri non meretur. Amplios : lolet quatuor diversas diapente species, que natoraset Ginalium et superioram collatione construitur, alla est, que duobus tonis to:idemque seinitoniis it nitur; et ideo, quod in foute non fucrit extra inbj- pocrisi reperinm judicatur et reprobatur, Polerst ctiam hine subtilior haberi ratio, que ita procelel Posstim intenilere dinpente A, E, et remitters ite lessaron E,B, quia differentia cougeuit. lem pos sum intendere diatessaron B, E, now possum revit tere diapente B, F, quia semitoaiv obsistente diffe rentia deficit. Et possum remittere diatessaronF, Ci sed non possum remittere diapente F, B, ob ean8s dem causam. Silliter de F dicendun niin intendere diapente F, c, et remitlere diatessa- ron, G. Item possum intendere diapente F, ¢, sed ‘bon possum intendere diatessaron F, bq nium pro differentia non erit. lum, possum inten dere F, b, sed non possum remittere diapente b, 4quia differentia per semitonium non erit, tem, pos- tum rendutere diapente q, E, sed non possuin re- tmittere diatessaron b, E, iam sesquialieri ac sesquit tem F a B, quia Fa se media et in acituin diapente, lin grave deorsum diatessaron potest 3 sols inter omoes voces a se ipsa media nee sursuin diapente intendit, nec deorsum diatessaron remiti Gnle a quibusdam iguobilis voeatur, nee etiam in ‘ordine suo deuteri saculoram Amen recipit. Videlur autem Boetins quadam in defiuiexlis dia- Peate speciebus labi inconstantia, Nam quatnor ea- fam varietates esse diceus, easitem a juadrata ad Beravem remittit : in quibus locis omnes waturales ton inveniens F, B, himam pout, quie probata est Topter sux: differentia: defectum in diapente specie OPUSCULA MUSICA. Possum A bus non reputari. Postea vero quasi sui oblitus, cam Bp a quee species in immdbilibus vocibus continea:tur (1002) loqueretur, illam anomalam F, B, quam pring ultimam posuit, reticens, qatnor demum na- turales diapente species ab E, in e, intendens deno- Atavit; non tomen que species, eui trepo, vel quo oF dine vel loco aptanda sit, demonstravit, {oc autem, quia a nobis se:pe in superioribus.dictum jam no simum est, non est amplius. memorandum. Qua- Proper ullerius jam transeamus, et quar ad agnitio- nes troporim utilia sunt adhiue videamus iapente et diatessaron singillatim, uit supra dietum est, tam voce quam chorda in usin versis, accedit adhue major troporum agnitio, que est ut junctis binis et binis speciebus, ma cum prima, secnda eum secunda, tertia cunt Aertia, quarta cum quarta, in autenticis quidem dia- pente diatessaron, in subjugalibus vero diatessaron preposito diapente integrum cujusque tropi ordinem Proprictatemque sustum et jusum recitare diseas hoc moo: Typado- | [lypophry] [Hypal = i Mixoli- pale | Magee] | Tee Doris. | [Phrase ie = * © a e T ’ GIG aya wl ele aja eje tye EIFI]G/6]]a]a wlallelellalallele E/el|/eyFile|e alalla{ali}ele lala DID E| EB FL F G)G a a wil c c c{c}]|o|p]le}e FIFE |/G}e}lalallala BiB cic bid E | E FUF G|\G aja ALA BiB clic pibD ELE LFLe GlG Nonne perspicuum est presdicias diatessaron et Gapente species, de purissimo fonte eductas, recto ordine esse dispositas? cu ipsme junete, ut prece- dens monstrat figura, omuia octochorda, hoe est, Gajusque tropi diap son a propriis litteris inchoave- tint, wediaverint, exaltaverint, finierint, Sicut enim dux minores symphonise, quod suum est, duabus Inzqualibus, sed tamen propriis liveris claudumtur, fic econtra maxiina, id est diapason, quod suum est, duabes sequalitus propler squisonantize natwram ‘eringue eoncluditur; mediatur autem vel distingui- tar una dissimili, sed tamen aque propria. Quo font Longe ante dictum est, non mirum debet v deri quare cum propriis litteris unumquodque dia- tessaron sibique eonveniens diapente debeat io copulari; tamen, oum nondusm ibi sit tantia ab his que diapason claudunt, necessatio rs. Unde longe a veritate discordant qui locis eadem signa, quasi ibi ponunt, Quibus etiam hoe iio contingit ut, contra communem omnem musi- (1002) In margine alin antiqua manu : Immobi- les vocat species, que sunt in se institulive natu ali 1003) Dw hac dispositione plura dicta sunt in Musica Hughaldi p. rp. 153 et seq., ubi tamen non- corum consensum, imo contra ipsius jura natare, adem signa in no:a potius quam octava regione ve~ niant; sieque, quod nimis absurdum est, charactcres fautum now voces cequalitatem habeant. Quocirea {alis dispositionis stadio immorantibus consideran- du:n est quod, ubi dissipata principalium chordirum operatione, perturbata specierum constitutione, dise jecto troporum ordine, nil fere veritatis, nil pene certitudinis constat, nihil se verum, nibil certum acturos sciant. Quod ut manifestius fat, eamdcm sub coculis dispositionem ponamus. & b ig z A, tonus, B, semiton. C, ton. D, ton. qd J / J A, tonus, B, semiton. C, ton. D, ton. P fe 2 £ A, tonus —B, semiton CG, ton, ton, z q x 4 A, tonus. B, semiton, C, ton. —D, ton. a = ‘A, tonus, B, semiton. (1003), nulla notarum et signoram diserepantia occurrit. Prima ibi sunt ezcellentes, sed cum X, loco N; aller vero superiores, sed cum / loco 4; terlia naes, ged cum / loco N; quart grave, ted cum loco!435 Si quis igitur ita studiosus fuerit, ut omnia ab initio hujus opusculi dicta vel deinceps dieemda per hane dispositionem exemplificare certaverit, quanto se errori ejusdem descriptions involverit, procul nbio inveniet. Cujus rei facultatem facere volent bus relinquentes, nos, ut fastidium legentinin et ope- ris longitudinem temperemus, id omittimas, Ut vero caepinius, adhue unam de agnitione troporum regu- Jam a majoribus quidem ut rudem massam effos- sam, sed pleniter non a rubigine ecoctam videamus, eamque, ut diligentibus constare poterit, Iucidam et puram reiklamus. Que videticet agnitio licet con- tracta sil brevitate, tanien lata et celebris est nobi- Titate; quia quod vakle pulchrum in ea notate inter proprias et legitimas troporum sedes construi tur, Est autem ejus talis ratio. Accipe tetrachordum, quolcunque votieris, verbi gratia gravium, addito utrinque tono, habes terminos modorum, qui Mant sedes troporum, Sunt autem quatuor tropi, et toti- dem vocum modi. Primus vocum modus est qui tono deponitur, et prima specie diapente intenditur. Hic abet agnitionem in hae antiphona : (1008) Pro- phetee pracdicaverunt; et : In tuo adventu, et siwi- vs, erie sex chordas non excedunt, Hic modus in principalibus proti chordis A, D, a, d, agnoscitur. Secundum modum ditono remissum, et secunda specie diatessaron intensum in principalibus chordis deuteri B, E, le, existentem pandit hee antiphona Gloria hiec est, et similes seu autentica, seu subju- gales, quae sex chordas non excedunt. Tertius modus, tertia specie diatessaron remittitur, et ditono inten- ditur, sicut triti principales chords C, F, ¢, f, de- clarant. Iujus indicium est in hae antiphona : Mo- dicum et non vid., et similibus. Quarlum modum Yocum tono intensum, et quarta specie diapente Femissum tetrardo aptamus, quia ipsins principales chorde D, G, d, g illum conGciunt, quod in his an- tiphonis : Si vere fratres et : Multi venient, et simi bus potest diguosci. Que ergo dicta sunt in sex vo- cibus constructa tam senarii numeri, quan maximi intervalli, quod tot vocibus constat, perfectionem demonsiran Et hae secundum nostram speculationem dicta sunt; ceterum majores in his effodiendis agiles, in expurgandis segnes, dum spe dictam D biformita- tem non attendebant, in quarto loco quarti tropi agnitionem subtrabentes offendebant, non conside- antes, tropas inviecm converti : ut protus tono di positus prima specie diapente imtendatur; tetrardus ‘vero econtra quarto ei loco oppositus, tono intensus, quarta specie diapente remittatur; deuterus ditono Femissus sccunda spscie diapente remittatur. Ter ‘igs vero econira ditono intensus, tertia specie dia- tessaron remittatur. Ubi et hoe notsndum, quod (W008) Notulas antivuas hic et in sequentiins ob UERMANNI CONTRACT AUGIENSIS MONACET 433 ‘A-extromi, id est, protus ef totrordus per touum et proprias species diapente, medii vero, id est, dente- Tus et tritus per ditonum et proprias species uiates- soron variantur. Ergo une vulnere in hac offensione sanato, alte- ram tribus zegram vuhneribus requicamus et kuni- liter sanitati restituamns. Hi ergo, de qruibus loqi- mur, ignorantes ei que dicta sunt in sex vocibus perfectissime constare, dam extractis regulariter tribns tropis per A, B, C, quarts secundum eos defuisset, assumpserunt adhe septem voces, et an- tedictorum troporum ordinem aquali reguta per D, E, F repetentes, quariam denam tropum per soln G tono remissum, duobus tonis semitonioque inen- debant, ita ut dietum est delinquentes, quod eumdem B tropnm contra oppositum suum, id est protum, co quo dictum est modo non converterunt; deinde quod eum supra modum intendentes, leg cum metam excesserunt, yuse a C propria specie eonfecerunt. Ergo hane agnitionem troporum in quolibet trachordo, adjecto utrinque tono, perfecte Geri m- nifestum est. Si quadrichordum gravium elegeris, crit tibi quartus, de quo agitur, tropus in D, quia communis est inter protum et tetrardum, Si fusle sumpseris, eit tibi econtra protus in D, tetrardus in G, nusquam predicta vacillante regula. Eaem in superiovibus et excellentibus specutari licet. sz nifestum est ergo in hac regula priores musicos non ¢ Agnition’ troporum intendisse, sed simpliciter pet seplem vocum discrimina seplem quoque tropts dinumerasse. Unde quidam ignorata biforwitate D octavum tropum onmino tacuerunt; quidam eum super magistrum; quidain cum ipso statuerunt : que liner absueda esse nemo est qui nescat. Si enim quartus autenticus subjugalem non babet, unde tres praecedentes habent? Si habet, sed inju- eum locum 190 habere tam subjectionis jure quam dispositious Fatione sufliceuter in superioribus monstratuas et Si secundum quosdam ipsins 1 Uusurpabit, ridiewlum erit, quia media, id est « existente, simplicibus quoque dia saron et diapente specicbus sibi secedentibus illo D modo biformitas ibi non e: bus mediis G et a, speciebus quoque diatessaron ct diapente non simpliciter existentibus aptissimsa dow bus tropis sinum biformitas aperit, Sed de bis suflicienter diciuin est. Nonnibil quoque ad agnitionem proderit troporuu si quis simul omuium troporum diversitates Jinuinc- ratis hoc modo locis intuetur. typorum lefectum onittimus.437 ‘Species Diatessaron. Species Diapente, OPUSCULA MUSICA. MTA, [2 [6 #0 #.[& 5, [F mi. | av. 538 vw Si quis ita hebetis ingenii fuerit ut precedentium A ut in habitu hominis licet dicere hune alba, illum leetione minus proficere possil, in presentem figu- ram oculos infgat, digitum impingat et absque la- bore omui diversitatem et concordiam troporum, proprietates ordinemque omnium specierum deno- fet, et pro modulo suo sufficienter in hac arte scien- tiam acquiret. Mulium quoque ad cognoscendam troporum qualitatem juvat, si consuetas diff nes, diffinitionumyue versiculos mullosque cujusque Aropi et inaxime prolixos cantus assidue ruminave- ris, quoles sunt in hypodorio : Collegerunt pontifce Cum fabricator. In hypophrygio, ant, Tota pulckra ; Ostendit eanctus Gamm., et similes. In hypolidio, ant. Adorna thal.; Confitemini Domino; i. Hodie nobis, et similes. In hypomixolidio, ant. Ante sex ‘Yero nigra indutum esse tunica; sicut in facticiis bu- vis, equi, lupi, canis, asini, ovis, corvi quoque vo- cem mugitum, Linnitum, ululatum , latratum, rudi- tum, balatum, crocitatum solemus proprie nomina- re; sicut etiam solis habitum verno tempore cla- rum, zstivo anhelo, autumnali subalbido, hiemali pallido discernimus radio. Si protum, deuterum, tritum, tetrardum dixero, ordines corum, secundum . monochordi positionem, non habitus eorum, seeun- dum melodie qualitatem, nomen protuli. Similiver i Dorium, Phrygium, Lydium, mixolydium vocave- ro, secundum quod quis ab illa vel illa gente magis amatus vel frequentatus est, on secunduin melodia Jem habitum vocabula applicui. EoJem modo si ge- dies ; Cum rex gloriee ; Christe, qui regnum, et simi- B neraliter pro naturali ratione bypodorium suavem, les. In Dorio, qui est primus auientus, ant, Are, gratia plena; Hodie completi sunt ; Nativitas tua; Homo quidam , Duo homines, et similes. In Phry- gio, Gr. Jurarit Dominus; Exaltabo te; Ant. Respice ii me, et similes. In Lydio, offert. San- cticavit cum versibus suis, et plures similes. In mixolydio, ant, Cum audisset populus ; Sedit angelus, t similes. Hizc ideo dixi, quia, enm vox prolixo cantni diutius immoratur, cognitio tropiew qualita- Us amplius in mente formatnr. Seindum quoque est quod his et pracdictis et adhue dicendis multum quis assuefactus quembibet tropum audiens cognoscere, melos quoyue regul: ler valebit efficere. Quo nomine vero cnjusque tropi bypophfygium modestum vel morosum, hypolydium Jamentabilem, hypomixolydium jocundum vel exsul- tantem, Doriwin gravem vel nobilem, Phrygium in- citatum vel saltantem, Lydium voluptuosum, mixo- lydium garrulum nominavero, aliquid plus in his quam aliis Yocabulis designavi ; nondum tamen spe- cialia, quae bujus suavitatis, modestie, lamentatio- is, jocunditatis, eceterorum naturalium accidentivin exprimant, nomina reperi. O miram in bac re musica profunditatem, que aliquatentis patens int (ellectu nonnisi quibusdam superficialibus puter voeabulis demonstr Verbosus fortasse fast sibi.absiue seientia seire videntar. Sed hi onmia quase, Dabitum expresse nominct non poterit invenire, sic- C attendant, non sibi lec vilia, utpote philusophis in”30 Jora confortandis, lactea alimenta pralibari. (Qui si aliquando remoto supereilio ad hie legenda lia indulserint, videbunt me Lenevolentise causa monochorli dispesisione laborasse, ut obscura in veterum dictis dilucidarem, omissa repeterem, re- prehensibilia corrigerem. Sicut ergo quis babens aurum vel argentum, dummodo in area sit, minime qua in parte jaceat, curat; ita et ego dummodo quidquid speculari potero in hoe reperiatur opu- scolo, non multum, ut quidam, de ordinis diligentia euro. Quocirea jam quia diu de tropis locutus sum, adhuc, si qua mens suggesserit, adjiciantur. Omnis tropus, id est indivisus, constat ex camibus, id est ex quatuor princip: speciebus; utpote protus ex prima gravium, ex pri ma finalinm, prima superiorum, prima exeellentium etex prima specie diatessaron, quae ab A i prima specie diapente, qua: esta D in a; et ex prix ana specie dispason, quize est ab A in 2; ct ex prima illius consonantise specie, que est diapason cum diatessaron ab A gravi in d acutum. Similiter de ‘exteristroporum chordis et speciebus. Omuesiauten- tici a finalibus incipientes, ad excelientes ascendunt, in superioribus distinguuntur; omnes vero subj Jes, a gravibus inchoantes, in superioribus fi et in finalibus mediantur, ac per hoc finales et su- periores utrisque sunt communes. Quee sequuntur habentur in eodem codice Vindob continenter post Hermannum, Hac tamen ex variis uliis codicibus Ottoburano pracipue et San-Blasiano, uc Lipsiensi suis notis instructa hie exhibemus, ut rerum periti practicam etiam musica istivs notitiam sibi valeant comparare. Ezplicatio litterarum et s'guorum, que in sequentibus occurruit (1008). ee 4b Ge. Be (e) voces unisonas equat S. semi + bist, te, te ye ow distantiam —signat, T toni differen hie, Ts, , estat, ty tonat. S cum T semiditonum sta Wigs etl Stet. TT (it) duplicata—ditonum 7 a4dad head aus BD (d)_—diatessaron—synphoniam — denotat, 38.0. heheh tt ‘4 (8)elia —diapemte —_consonantiam — diseri- % 4, a 5 5 we mG, mina, (8)ella enn S$ bina cum Aidt st ik tte tono limmata docet. 4 (8) elta cum T. (1005) Litteras hic expositas, nempee,s, t, ts. tt, d 4 seud. 3. 81, et syllabis superposiias wotarim abtiquarum vagarum foco (Jum necdum lines et cla Yes, quibus how 4 Guidone Aretin rercbesceren!) opportune subst Hermanus, cujus structure ratio bic datur. ibus proprietatis suse chordis et B C Ex crebro grate muleens aures diapent ‘ulat, D texilur, scilicet anisonus, semi HERMANNI CONTRACT! AUGIENS!S MONACHI uo geri, sed simplicibus, hoe est, mei similibusad ma- A S&L Lhe Gk mt quaternos * cum — Timmate —tonos tie Lo aL ite en mam —videliect in cantilenis—_nostrig BUG a at yee, phthongoram intervallum determina, 4 8 eg wh bah th Sed hw note cum punctis remissas, iva Ls GE ei batihe bt punciis intensas veeum differeutias —_discer- bo ke unt pretexatas, 0 Versus Hermanni ad discernendum cantums, ‘Versus atque notas Herimannus protulit istas, Pandat at ad notam cuique exemplaria vocum TLL Ged 6 2 det de Ter tria junctorum sunt intervalla souorum, ed hee Lee BLL od Nam nune unisonas ex:equat vocula phthongos + eas Lhat Ke Le Lhe Rane prope consimilem diseernit limma cauorem 3 LL UL sbi, Lub be Dune tonus aflini tribuit discrimina voci: 4, U6. U5,5,40 6, 15, Uy, t,t, ts. Ly, ¢ conjuncli imma tonusque: Lh Wt ts 54 Lt, Lttuyt EL duo spe toni pariter sibi continuati 4 d,el, tdts,e, 6 ed.ded. 6, S.epeque dulcisonas moderans diatessarcn odas ema Gh bt bstege a d, is. 8, Interdumque toni bino cum limmate berni Lub sb 64 6 3 & tate ‘Ac quandoque tonis connexum lima quaternis., 2. ed, gs, Lit, Wh ge] Ue si voce notisque simul discernere noris, 8a, ty Perit, yh a daisthe Quemvis di ‘ox pangere canta, LL Gs tt dt, ts, dt ts t,he, Discernendo thesin sine praecentore vel arsin. Quee sequuntur, in cod. San-Blas. sec. xu imaten diate proecedendibus sunt subneza, alibi etiam a me lecta. Ter ter qnibus omnis cantilena com - nium, tonus, seg ditonus, ditonus, diatessaron, diapente, semitonit cum digpente, tonuts cum dispente, ad bare son's, diapason. Si quem delectat, ejus hune modum esse agnoscat. Cumque tam paucis clavsulis tota harmo- nia formetur, wlilissimum est cas alte memoriz commendare, nec pris ab hnjusmodi studiis quie- scere, donee vocum intervallis agnitis tius facillime queat comprehendere pot interjecta earnm quantitatem determinabant, ecli- ‘eet (comma) litterse pos!positum motain longam, pot ‘clumt vero brevem indicabat; unde hic dicitur quod ole cum punctis sint remiss, sine punetis vere intense; quar magis ex sequentibus patebuat.au OPUSCULA MUSICA. ua Quo rgro clariora hee font, prirsedentes versus Hermanni cum notis, quas chorales vocant, ex codice Liptienst his aubjicimus, quibus litterca et signa superiua jum expressa denuo axperius ponimus, ut Colum reerum musicorum artificium ex mutua co'latione ad oculum pateat. eat 184, Ter tria jun-cto-rum sunt in-tervabla s0-.0-rum. Et ere-tro gra-te wul-ceus au-res di-a-pea te: GA hoey be aah _aa | dae ty b bet ts as, — at == 7 ce ci aoa ex m-quat onda yathowegant = oo ee Kam wuae Mane pro-pe eou- seme urscerat et tun Hen voce po-tisyue simul drserrued® nor, Boe ai iy teat bd, RIG ey tay he, he 4d. ed ty hive at Seyeque dul-cisonas mode-raus diet: ston 04! Dise-rucndy theslusiie jracem-tu-re vel areata, In codem Lipsiensi cod. et in cod. Sun Petr'na, ii d ut no is, sine tamen li uperpositis, seg: t= tur quee supra jam ex cod. Sun Blus. dedinus. lau su lis .o-ta harmo nia for-me tur, Wtilis~ si-mmum est, eas al-t me-mo-Fi «om 5S us di a-pa-son, si quem de-lstat, e-yus hune mo- 2255 Gets tam paw-cis J-me que-at_com-pre-hen de-re no-ti ti-am. SS dum ense a-gnoseal. Cun