GABAY  SA  PAGKALINGA  NG  MGA  BIKTIMA  NG  

-­‐ Hindi  pagtanggap  sa  naranasang   -­‐ Pagkamanhid  ng  damdamin  at  
  trahedya  
KALAMIDAD  O  TRAHEDYA   kagustuhang  lumayo  sa  mga  taong  
-­‐ Pag-­‐iwas  sa  mga  lugar,  gawain,   nakapaligid  
  MGA  NILALAMAN  NG  GABAY:   pananaw  o  damdamin  na  nagpapa-­‐ -­‐ Kawalan  ng  pag-­‐asa  sa  mga  maaaring  
alala  sa  nangyaring  trahedya   mangyari  sa  hinaharap  
  1) Pangunahin  at  Sikolohikal  na  Pangangailangan  
-­‐ Paglimot  sa  mga  importanteng  aspeto   -­‐ Labis  na  pag-­‐inom  ng  alak  o  pag-­‐gamit  
2) Mga  Karaniwang  Reaksyon  Pagkatapos  ng  Kalamidad  o  Trahedya  
  ng  pangyayari   ng  droga  
3) Mga  Maaaring  Gawin  upang  Makatulong  sa  mga  Biktima  
-­‐ Kawalan  ng  gana  o  sigla  sa  mga  araw-­‐
4) Mga  Paalala   trahedya.  
 
5) Mga  Senyales  at  Sintomas  ng  Post  Traumatic  Stress  
6) Listahan  ng  m ga  himpilan  o  propesyonal  na  Sikolohista  o  Psychologist    
 
   

Ang   mga   taong   nakaranas   o   nakasaksi   ng   matinding   kalamidad   ay   nagkakaroon    

ng   “trauma”.   Narito   ang   ilang   gabay   upang   matulungan   natin   ang   sino   mang   naging  
 
biktima  ng  masidhing  kalamidad  o  trahedya  –  maging  kapamilya,  kaibigan,  kamag-­‐aral  o  
kasamahan  sa  trabaho.   MAY  MAGAGAWA  KA  SA  PAMAMAGITAN  NG  MGA  SUMUSUNOD:  
  Una   sa   lahat,   kailangang   siguraduhin   ang   kanilang   kaligtasan   at   kalusugan.   1)
Gabayan  at  alalayan  ang  mga  naging  biktima  ng  kalamidad.  Siguraduhing  kumpleto  
Importanteng   mabigyan   sila   ng   pagkain,   masisilungan,   damit,   ang   kanilang   mga   pangunahing   pangangailangan   at   tulungan   silang   mapanumbalik  
gamot   at   kaukulang                                                                                        pangunahing  
            panlunas.   Matapos   TANDAAN:  Ang  mga  nabanggit  ay  NORMAL  na  reaksyon  sa  mga  HINDI  PANGKARANIWANG  
ang  kanilang  mga  nakaugaliang  gawain.  
tugunan   ang   kanilang   mga   pangunahing  pangangailangan,  higit  na   pangyayari  o  sitwasyon.  Tanggapin,  intindihin  at  huwag  n ating  husgahan  ang  mga  kilos,  
 
makatutulong   ang   unti-­‐unti   nilang   pagbalik   sa   kanilang   mga                                           2) pag-­‐iisip  at  damdamin  ng  mga  biktimang  nakaranas  ng  trahedya.  
Maging  handa  at  makinig  ng  may  pakikiramay  sa  kanilang  mga  salaysay  o  kwento.  
nakagawiang   paraan   ng   pamumuhay.   Maari   natin   silang   -­‐ Ituon   ang   buong   atensyon   sa   bawat   salita   at   makiramdam   sa   kaakibat  
alalayan   upang   maibalik   nila   ang   kanilang   kumpyansa   sa   sarili   na   netong  emosyon  
bumangong   muli   sa   kabila   ng   mga   pagsubok  at  pagbabago  na  dulot  ng   -­‐ Pagmasdan   at   obserbahan   ang   kanilang   pagkilos,   mga   paggalaw   ng   bahagi  
ng  katawan,  manerismo,  tindig  at  ekspresyon  ng  mukha  
-­‐ Iparamdam   sa   kanila   ang   iyong   taos-­‐pusong   pakikinig   sa   pamamagitan   ng  
Ang   epekto   ng   ganitong   mga   pangyayari   ay   magkakaiba   depende   sa   sidhi   ng  
pagsasalamin   ng   kanilang   saloobin.   (Halimbawa:   “Inanod   ng   baha   ang  
trahedya   at   sa   kakayanan   ng   isang   indibidwal   na   harapin   ito.   Ilan   sa   mga   karaniwang  
inyong  bahay  at  labis  kang  nalulungkot  dahil  dito…”;  “Nakikituloy  ka  ngayon  
reaksyon  ng  mga  biktima  ay  ang  mga  sumusunod:  
sa  inyong  kapitbahay  at  hindi  ka  sanay  sa  ganitong  pamumuhay…”)  
-­‐ Pagkakaroon  ng  matinding  takot   -­‐ Pag-­‐ako   at   pagsisi   sa   sarili   sa    
-­‐ Hindi  mapakali  o  mapanatag   trahedyang  naranasan   3) Ipaliwanag   sa   kanila   na   maari   silang   magkaroon   ng   mga   hindi   pangkaraniwang  
-­‐ Hindi  makapagbigay  ng  kaagarang   -­‐ Pagkaramdam   ng   pag-­‐iisa   dahil   tila   pakiramdam   o   pananaw   sa   ganitong   uri   ng   panahon.   (Halimbawa:   “Hindi   kakaiba  
desisyon   “walang   nakakaintindi”   sa   kanyang   ang  iyong  nararamdaman,  huwag  kang  magalala  dahil  kahit  sinong  makaranas  ng  
-­‐ Madaling   pagkainis,   pagka-­‐init   ng   ulo   pinagdaanan  
o   pagkagulat   maging   sa   maliliit   na   -­‐ Matinding   kagustuhan  na  palaging  may   1  
  bagay   kasama  
-­‐ Pagkalito  sa  mga  pangyayari  
 ganitong  sitwasyon  ay  ganoon  din  ang  mararamdaman.”;  “Huwag  kang  mag-­‐alala    
kung  makaramdam  ka  ng  pangamba  sa  tuwing  umuulan.  Natural  lamang  ito…”)   5) Huwag   damdamin   o   gawing   personal   ang   kanilang   pagtanggi   sa   iyong   tulong.   Ang  
4) Alamin   ang   mga   naiisip   nilang   paraan   upang   makayanan   at   malagpasan   ang   mga   kanilang  reaksyon  ay  maaaring  bunsod  pa  ng  “trauma”.  (Halimbawa:  “Ikaw  na  nga  
suliranin  na  kanilang  hinaharap.  Huwag  din  silang  pilitin  sa  mga  pagkakataong  wala   ang   tinutulungan,   ayaw   mo   pa…”;   “Inaabutan   na   kita   ng   pagkain,   tinabig   mo   pa  
pa   silang   handang   kasagutan   sa   ating   mga   katanungan.   (Halimbawa:   “Anong   kamay  ko…”)  
ginagawa  mo  ngayon  para  matulungan  ang  iyong  sarili?”)    
  6) Intindihin   at   bigyan   sila   ng   kaukulang   panahon   upang   maghilom   ang   mga   sugat   na  
5) Bigyang  pansin  ang  kanilang  naipamalas  na  pagsisikap,  lakas  ng  loob  o  mga  bagay  na   dulot  ng  “trauma”.  Iba’t  iba  ang  maaaring  epekto  nito  sa  bawat  tao  at  importanteng  
maari   nilang   pagkunan   ng   tulong.   (Halimbawa:   “Napansin   ko   sa   kwento   mo   na   hindi   ito   madaliin.   (Halimbawa:   “Get   over   it!”;   “Tigilan   mo   na   nga   ang   pag-­‐iyak  
marami   na   pala   ang   tumutulong   sa   ‘yo   at   sa   pamilya   mo.   Nariyan   ang   iyong   mga   diyan.”  
kamag-­‐anak,   kapit-­‐bahay   at   mga   kaibigan.”;   “Napaka-­‐tapang   ng   iyong   loob   nang  
MGA  DAPAT  OBSERBAHAN  AT  GAWIN  SA  MGA  BIKTIMA  NA  MAY  
abutin  mo  ang  kamay  ng  iyong  kapit-­‐bahay  upang  iligtas  siya  sa  gitna  ng  sakuna.”;  
 “POST  TRAUMATIC  STRESS”  
“Mabuti  naman  po  at  nagagawa  niyo  )  
Maging   mapagmatiyag   sa   mga   indibidwal   na   higit   na   nangangailangan   ng  
 
propesyonal  na  tulong.  Maaari  silang  hikayatin  na  sumangguni  sa  isang  eksperto  kung  ang  
6) Alamin   kung   ano   pang   bagay,   tulong   o   suporta   ang   kailangan   nila.   Maaari   silang  
mga  hindi  pangkaraniwang  pag-­‐iisip,  kilos  o  pakiramdam  ay:  
ipakilala   sa   mga   tao,   grupo   o   mga   taong   nasa   katungkulan   upang   matugunan   ang  
mga  ito.   -­‐ Tumagal  ng  higit  pa  sa  isa  o  dalawang  buwan  
-­‐ Lubhang  nakakaapekto  sa  araw-­‐araw  na  gawain  
MGA  PAALALA:  
-­‐ Nagmula  sa  pagkamatay  ng  kapamilya,  kamag-­‐anak  o  
1) Iwasan  ang  pagtatanong  ng  marami  at  huwag  piliting  malaman  ang   kaibigan  
lahat   ng   detalye   ng   mga   pangyayari.   Mas   makabubuting   bigyan   ng   -­‐ Dulot  ng  naranasang  krimen  kasabay  o  pagkatapos  ng  
pagkakataon  ang  indibidwal  na  ilahad  lamang  ang  kanyang  saloobin  sang-­‐ trahedya   (Halimbawa:   pagnanakaw,   panggagahasa,  
ayon  sa  kanyang  kagustuhan.   karahasan,  pananakot  gamit  ang  armas)  
 
Narito  ang  iba  pang  mga  senyales  o  sintomas  ng  “Post  Traumatic  Stress”:  
2) Huwag  silang  husgahan,  suriin,  sisihin  o  pagalitan  sa  kanilang  dinanas.  Ang  mga  ito  
ay   hindi   makatutulong   sa   pagbuti   ng   kanilang   kalagayan.   (Halimbawa:   “Sinabihan   -­‐ Hindi  makatulog  o  pagkakaroon  ng  bangungot  
naman  kayo  na  umalis  na  kasi  mataas  na  ang  tubig…”;  “Baka  pinarurusahan  ka  na   -­‐ Pag-­‐iwas   sa   mga   pangyayari,   bagay   o   tao   na   nakakapag-­‐paalala   sa  
ni  Lord…”   naranasang  trahedya  
3) Bigyang  importansya  ang  kanya-­‐kanyang  karanasan  ng  mga  biktima  at  huwag  itong   -­‐ Masidhing  takot,  hiya  o  pagsisisi  sa  sarili  
sukatin.   Karapatan   nilang   malungkot,   umiyak   o   malumbay   kahit   ano   pa   man   ang   -­‐ Kawalan  ng  interes  o  gana  sa  mga  bagay  o  gawaing  kinagisnan  (Halimbawa:  
nadulot   sa   kanila   ng   trahedya.   (Halimbawa:   “Si   Jun   nga   nasira   ang   buong   bahay,   pagkain,  pagluluto,  pagpasok  sa  paaralan,  pagtugtog  ng  gitara,  paglalaro  ng  
ikaw  nawalan  ka  lang  ng  laptop.”)   isports,  pakikipag-­‐talik  sa  asawa,  atbp.)    
  -­‐ Kawalan  ng  pag-­‐asa  at  tiwala  sa  sariling  kakayanan  
4) Iwasan   ang   pagsabi   ng   “Okay   lang   yan!”   Ang   naranasan   nilang   trahedya   ay   hindi   -­‐ Lubhang  pag-­‐inom  ng  alak  at  paggamit  ng  droga  
madali  at  hindi  makatutulong  na  isantabi  o  maliitin  ito.   -­‐ Pagkakasakit  at  pagbagsak  ng  kalusugan  
2  
 
 -­‐ Hindi  pagsasagawa  ng  mga  responsibilidad  at  tungkulin  sa  bahay,  trabaho  o   TANDAAN:  Kung  ang  mga  nasaad  na  sintomas  ay  napansin  sa  isang  indibidwal,  kaagarang  
komunidad   pumunta,   sumangguni   at   kumuha   ng   libreng   konsultasyon   sa   alin   man   sa   mga   sumusunod  
-­‐ Pagkakaron  ng  problema  sa  pakikisama,  pakikitungo  o  pakikipaghalubilo  sa   na  propesyonal  o  himpilan:  
ibang  tao  
HIMPILAN   NUMERO  
  PASIG  CITY  
  The   Medical   City,   Ortigas   Avenue,   Pasig  
6898278  or  09175773362  
(Outpatient  care)  
 
QUEZON  CITY  
  AFP   Medical   Center,   V.   Luna   Hospital,   V.   Luna  
Dr.  Mitch  Maruhomadil  09178098948  
Road,  Quezon  City  
 
Bulatao  Center  for  Psychological  Services   426   6001   loc.   5268   /   426   5982   /   0915  
Mga   indikasyon   ng   masidhing   Post   Traumatic   Stress   kung   saan   higit   na   Ateneo  de  Manila  University   8867912  
kinakailangan   ang   agarang   pagsangguni   sa   isang   Sikolohista   o   Psychologist.   Ito   ay   MLAC  Institute  
importanteng  maagapan  upang  masagip  ang  indibidwal  sa  mas  matinding  kapahamakan:    +63  2  569-­‐9726  ;    +63  916-­‐6821437  
#30  Riverview,  Blueridge  B  
  UP  Center  for  Women  Studies    
920-­‐6880;  9206950;  09177953274  
-­‐ Nakatulala  sa  malayo  na  tila  blanko  ang  isipan   Ylanan  St.  UP  Diliman  
 
-­‐ Hindi  tumutugon  pag  kinakausap  
ILAW  Center,  Miriam  College   5805400  to  29  extn  1134  
  -­‐ Matinding  pagkalito  and  walang  pagkakakilanlan  sa  
mga  lugar,  bagay  o  tao  n a  dating  pamilyar   MANILA  
-­‐ Walang  tigil  na  p ag-­‐iyak   UST  Graduate  School  Psychotrauma  Clinic   4061611  local  8325  
-­‐ Hirap  sa  paghinga  at  naninikip  ang  dibdib   MAKATI  /  MUNTINLUPA  /  PARANAQUE  
-­‐ Walang  tigil  na  p aghahanap   sa  mga  baagay-­‐bagay  
-­‐ Inuugoy   ng  katawan  ng  paulit-­‐ulit  
8888-­‐999  local  20  –  21  
-­‐ Puno  ng  matinding  takot  
-­‐ o  pKumikilos  
agkabalisa   na  nhagreresulta  
nang   sa  sha  indi  
indi  naaayon   p agtulog,  
edad   (Halimbawa:   Makati  Medical  Center    
Dr.  Christine  Leomo  09176023271  
pagkain  at  pag-­‐aalaga  sa  sariling   k alusugan  
Parang  bata  o  sanggol  ang  sagot  kapag  tinatanong)  
-­‐ Pagkamanhid  n g  d amdamin   at  paglayo  psanginginig  
-­‐ Matinding   a  mga  kapamilya,  
ng  mga  kbaibigan  
ahagi  ng   o  kkatawan  
atrabaho   SA  MGA  PROBINSIYA  
-­‐ Pagiging  bayolente  at  pananakit   n g   ibang   t ao  
tulad  ng  kamay,  paa,  balikat  o  mukha   BAGUIO  CITY  
09177072496  or  0744465664    
-­‐ Pananakit  sa  sarili   SLU-­‐Sunflower  Children's  Center  
-­‐  
Pagpapakita  o  tahasang   pagsabi  ng  kagustuhang  tapusin  ang  sariling  buhay   DAVAO  CITY    
  New   Day   Recovery   Center   Beach   Club   Road,   (082)  2331719/23411002/  
  Lanang   Davao   City   Downtown   office:   NDRC   3009435/3009455  
Psychological  Services  Beltran  Bldg  Palma  Gil  St.    
 
 
 
Ang   gabay  na   ito   ay  hatid  Psychological  Association   of   the  Philippines   mula  sa  handouts  
ng  Ateneo  Department  of  Psychology  noong  taong  2009  pagkatapos  ng  Typhoon  Ondoy.   3