STATIČKI NOSAČI

KNJIGA
STATIČKI NOSAČI (strana 209)
RAVNOTEŽA TELA (strana 161)
RAVNOTEŽA SISTEMA TELA (strana 168)
RASPODELJENO OPTEREĆENJE (strana 199)
Konstrukcija podrazumeva mehanički sklop
koji je sposoban da prihvati i stabilno prenese
opterećenja na referentnu podlogu. Dakle
konstrukciju čine njena geometrija i njeno
opterećenje.
Nosači su tela u okviru konstrukcije koja
primaju opterećenja i prenose ih na druga tela,
odnosno oslonce.

Analiza opterećenja nosećih konstrukcija

(nosača) pripada oblasti inženjerstva
poznatoj pod nazivom strukturna analiza.

Noseće konstrukcije su: kranovi, mostovi, stubovi,

ramovi, roštilji...
PRIMERI NOSEĆIH KONSTRUKCIJA
KROVNA KONSTRUKCIJA
MOST
PODELA NOSAČA
 PODELA NOSAČA

Pojam linijskog nosača

Ukoliko je dimenzija poprečnog preseka nosača mnogo manja
od njegove treće dimenzije onda je takav nosač linijski nosač.
Šematski prikaz pojedinog dela konstrukcije je linija.

U ove konstrukcije spadaju lančanice, lančani

poligoni, rešetke, grede, stubovi, okviri, lukovi,
roštilji i njihove kombinacije.
 Linijske konstrukcije

Linijske konstrukcije: a) okvir; b) okvir; c) okvir; d) luk; e) rešetka; f) višespratni

okvir; g) stub sa zategama; h) lančanice.
 Površinske konstrukcije

U površinske konstrukcije spadaju konstrukcije čija se

jedna dimenzija, debljina, može zanemariti u odnosu na
druge dve. To su ploče, ljuske, membrane i njihove
kombinacije.
 Površinske konstrukcije: a) ploče i cevasti površinski nosači; b) ploče i zidna
platna; c) sferna ljuska na cevastom toranjskom nosaču; d) ljuske, opera u
Sidneju; e) ljuske, paviljon u Sočimiku, Meksiko; f) šatorasta konstrukcija,
zategnuto platno, auditorijum u Sidneju; g) šatorasta konstrukcija, zategnuta
mreža, olimpijski stadion u Minhenu.
 Masivne konstrukcije

U masivne konstrukcije spadaju

sve one konstrukcije čiji su delovi
takvi da su im
sve tri dimenzije istog reda veličine.
a) Keopsova piramida u Gizi; b) Veliki zid, Kina; c) tunel u
Sićevačkoj klisuri; d) brana hidroelektrane Đerdap na Dunavu;
e) brana Huver na reci Kolorado, Arizona, SAD.
 Složene konstrukcije

Složene konstrukcije odnosno mešovite konstrukcije nastaju

kao kombinacija prethodnih vrsta.
Linijski nosač − štap, prosta greda
Klasifikacija nosača prema obliku
•Prosti nosači
•Složeni nosači – konstrukcije
(sistemi tela)
 PROSTI NOSAČI

Prosta greda je nosač koji je na

svojim krajevima vezan nepokretnim
i pokretnim osloncem za nepokretnu
osnovu. Rastojanje između oslonaca
se naziva raspon grede.

Greda sa prepustima je nosač kod

koga se bar jedan oslonac ne nalazi
na kraju grede.

Konzola je nosač koji je za nepokretnu

osnovu vezan uklještenjem.
 PROSTI NOSAČI

Okvirni nosač (ram) je nosač koji se

dobija krutim spajanjem greda
(konzola) u jednu celinu.

Rešetkasti nosač je konstrukcija

satavljena od lakih štapova koja za
nepokretnu osnovu može biti vezana
pokretnim, nepokretnim osloncem ili
uklještenjem.
 SLOŽENI NOSAČI

Složen nosač je sastavljen iz više prostih nosača spojenih zglobovima.

Ovakvi nosači se nazivaju Gerberovi nosači (greda ili konzola
sa više raspona, luk sa tri zgloba, rešetka sa Gerberovim zglobom).
 VRSTE OPTEREĆENJA

Opterećenje može biti kontinualno i koncentrisano

Koncentrisano opterećenje je opterećenje koje deluje u jednoj tački.
Kontninualno opterećenje je takvo opterećenje koje se prenosi na
konačni deo dužine (površine, zapremine) nosača.
RAVNOTEŽA SISTEMA KRUTIH TELA

Statički proračun konstrukcija se u mogim slučajevima svodi

na razmatranje uslova ravnoteže konstrukcije koja se sastoji
iz sistema krutih tela međusobno spojenih bilo kakvim
vezama. Veze kojima su među sobom vezana pojedina tela
date konstrukcije su unutrašnje veze, za razliku od
spoljašnjih veza, preko kojih se čitava konstrukcija vezuje za
oslonce.
Postoje konstrukcije, koje posle uklanjanja spoljašnjih veza ne ostaju više krute.
Primer takve konstrukcije je luk sa tri zgloba.
Ako se uklone oslonci A i B, onda luk sa tri zgloba nije više krut jer pojedini
njegovi delovi mogu da se obrću oko zgloba C.

Unutrašnja veza – reakcije

VC, HC

Spoljašnje veze – reakcije

VA, HA, VB,, VC
Određivanje sila veza statički određenih
sistema krutih tela
 Prvi postupak – sistem zasebnih tela
Raščlani se konstrucija na njene sastavne delove – na pojedina kruta tela i
zatim postave uslovi ravnoteže za svaki od delova konstrukcije

VC
HC
t – broj tela,
HC
VC r=3t – broj jednačina ravnoteže

n – broj nepoznatih reakcija veza

n=r sistem je statički određen

HA HB
n>r sistem je statički neodređen
RA RB n<r sistem je statički preodređen
VA VB
t =2
r=3t =3x2=6 n=r (6=6) sistem je statički određen

n =6 ( VC ,HC , VA , H A , VB ,H B )

∑ X = 0, (1) ⎫
⎪
∑ Y = 0, ( 2)⎪
∑ M A = 0, ( 3) ⎪⎪
⎬ ⇒ VC ,H C ,VA ,H A ,VB ,H B .
∑ X = 0, ( 4)⎪
∑ Y = 0, ( 5) ⎪⎪
∑ M B = 0, ( 6 ) ⎪⎭
 Drugi postupak – sistem i zasebna tela
Konstrukcija sastavljena od sistema tela se primenom aksiome pet oslobodi
spoljašnjih veza i sastave se jednačine ravnoteže za čitavu konstrukciju kao
celinu. Zatim se rastavi sistem na pojedina kruta tela i formiraju jednačine
ravnoteže za jedno ili više zasebnih tela.

HC

VC

HA
HA HB

VA VB VA
t =2
r=3t =3x2=6 n=r (6=6) sistem je statički određen

n =6 ( VA ,H A ,VB ,H B ,VC ,HC )

∑ X = 0, (1) ⎫
⎪
∑ Y = 0, ( 2)⎪
∑ M B = 0, ( 3) ⎪⎪
⎬ ⇒ VA ,H A ,VB ,H B ,VC ,H C .
∑ X = 0, ( 4)⎪
∑ Y = 0, ( 5) ⎪⎪
∑ M C = 0, ( 6 ) ⎪⎭
KONTINUALNO OPTEREĆENJE

Prvi i drugi stav o kontinualnom

opterećenju

STRANA 199 -208. KNJIGE

Operećenje neprekidno raspoređeno po celoj dužini
grede ili dela grede naziva se neprekidno ili
kontinualno opterećenje.

Primeri raspodeljenog opterećenja su posledica

dejstva vetra, snega, sopstvene težine, hidrostatičkog
pritiska, tla. Dejstvo ovakvih opterećenja može se
proučavati na jednostavan način ako se ono zameni
svojom rezultantom.
Kanal most: a) kanal preko reke Elbe, 918m, 228m preko reke, dubina kanala
4,25m, 1997 do 2003, Magdeburg, Nemačka; b) Poprečni presek; c) podužni
presek; d) šema opterećenja u poprečnom preseku; e) šema opterećenja u
podužnom preseku.
 dQ
specifično opterećenje q= ,
q(x)dx = dA dx
Rezultanta kontinualnog opterećenja Q

diferencijane sile dQ deluju na ceo

štap ili deo štapa dužine l.

dQ = q(x)dx,
B b
Q = ∫ dQ = ∫ q(x)dx
A a

Q = ∫ dA = A
A

rezultanta Q kontinualnog opterećenja je jednaka

površini dijagrama raspodeljenog opterećenja.
 Položaj rezultante kontinualnog opterećenja
Položaj rezultante kontinualnog opterećenja određuje se
primenom Varinjonove teoreme za tačku O za sistem
paralelnih elementarnih sila:
Q x C = ∑ dQi x i , 1b
B b x C = ∫ x q(x) dx
Q x C = ∫ x dQ = ∫ x q(x) dx. Qa
A a
Kako je q(x)dx = dA Q = ∫ dA = A
A

1b 1b
x A = ∫ x q(x) dx = ∫ x dA
Aa Aa

Rrezultanta Q kontinualnog opterećenja prolazi kroz

težište dijagrama kontinualnog opterećenja.
 l
Q = A = ql xC =
2

ql 2l
Q=A= xC =
2 3
 ∑X = 0 → H A = 0,
∑Y = 0 → VA + VB − F − Q = 0,
l ⎛l l⎞
∑ A
M = 0 → VB ⋅ l − F ⋅
3
− Q ⎜ + ⎟ = 0,
⎝3 3⎠

2F ql F 2ql
H A = 0, VA = + , VB = +
3 3 3 3

.
 ∑X = 0 → H A − F = 0,
∑Y = 0 → VA − F = 0,
l
∑M A = 0 → M A − F ⋅ − F ⋅ l = 0,
4

5Fl
H A = F, VA = F, M A =
4

.
 .

∑ X = 0 → H = 0,
A
M1 + M 2 M + M2
∑ Y = 0 → − V + V = 0,
A B H A = 0, VA = , VB = 1
l l
∑ M = 0 → V ⋅l − M − M
A B 1 2 = 0.
 4 3
sin α = , cos α =
5 5
∑ X = 0 → − H + Fsin α = 0,
A

.
∑ Y = 0 → V − Fcos α − Q = 0,
A

∑ M = 0 → M − Fcos α ⋅ 6 − Fsin α ⋅ 4 − Q ⋅1,5 = 0,

A A

H A = 1, 6 kN, VA = 10, 2 kN, M A = 27,1kNm

Q1 = q1 l = 6 ⋅ 6 = 36 kNm,

Q2 =
( q 2 − q1 ) l (12 − 6 ) 6 6 ⋅ 6
= = = 18kNm.
2 2 2

∑ X = 0, HA = 0 (1)
∑ Y = 0, VA + VB − Q1 − Q 2 = 0 ( 2)
l 2l
∑ M A = 0, VB ⋅ 6 − Q1 ⋅ − Q2 ⋅ = 0. ( 3)
2 3
(1) ⇒ H A = 0,
( 3) ⇒ VB = 30kN,
( 2 ) ⇒ VA = 24kN.
 Odrediti reakcije vaza datog Gerberovog nosača.

P=5kN
q=12kN/m'

45°
A
B C
6m D
2m 3m

n=6 (VA, VB, HB, VC, HC, VD), r=3t=3⋅2=6, n=r ⇒ sistem je statički određen
Telo CD
P=5kN

∑ X = 0 ⇒ ⎫⎪
C 45° ⎪ 2 2
∑
HC D
Y = 0 ⇒ ⎬ VD = 0, H C = 5 kN, VC = 5 kN.
⎪ 2 2
VC
3m VD ∑ M = 0 ⇒ ⎪⎭
C

Telo AC
Q VC ∑ X = 0 ⇒ ⎫⎪
⎪ 2
∑
q
Y = 0 ⇒ ⎬ H B =5 kN, VA = 46.237kN, VB = 53.288kN.
A
⎪ 2
VA 6m
HB
VB
B
2m
C HC
∑ M = 0 ⇒ ⎪⎭
B
∑ X = 0 → H − H = 0,
A C

∑ Y = 0 → V + V − Q = 0,
A C

∑ M = 0 → V ⋅ 3 − Q ⋅1,5 = 0,
A C

∑X = 0 → H C = 0,
∑Y = 0 → − VC + VB + VD − F = 0,

∑M D = 0 → VC ⋅1 − F ⋅1 + VB ⋅ 2 = 0.

H A = H C = 0, VA = VC = 15 kN, VB = 2,5 kN, VD = 32,5 kN

∑ X = 0 → H −. H = 0,
A C ∑ X = 0 → H − H = 0,
C B

∑ Y = 0 → V + V − Q = 0,
A C ∑ Y = 0 → V − V − F = 0,
B C

∑ M = 0 → V ⋅ 5 + H ⋅ 2 − Q ⋅ 3,5 = 0,
A C C ∑ M = 0 → V ⋅ 4 − H ⋅ 2 + F ⋅ 2 = 0.
B C C

H A = H C = H B = 63,32 kN, VA = 43,33kN, VB = 46, 66 kN, VC = 16,16 kN

 Odrediti reakcije vaza datog luka sa tri zgloba.

q=15kN/m'
VC
C C

P=8kN
5m

2m
A B A

4m 2m VA

q=15kN/m' Q (A2)⇒ VA=VC

n=3, (VC, VB, HB), r=3, , n= r ⇒ sistem je statički određen.
C Jednačine ravnoteže tela CB:
VC
P=8kN
∑ X = 0 ⇒ ⎫⎪
5m

2m
⎪
B
∑ Y = 0 ⇒ ⎬ H B = 0, VC = 37.33kN, VB = 22.67kN.
HB
⎪
∑ M = 0 ⇒ ⎪⎭
4m 2m
VB B
 P=5kN
2m
Odrediti reakcije vaza datog luka sa tri zgloba.

q=10kN/m' C

3.0

A B

3m 2m

Prvi postupak − zasebna tela:

n=6, (VA, HA, VC, HC,VB, HB), r=3⋅2=6, n= r ⇒ sistem je statički određen.

VC P=5k
2m N

C HC ∑X = 0 ⇒
HC
C
∑X = 0 ⇒
Q ∑Y = 0 ⇒
VC
∑Y = 0 ⇒
3m
∑M A =0⇒
3m
∑M = 0 ⇒
B

B HB
A HA 1m 2m
VA
VB

VA=−7kN, HA= − 19.667kN, VC= − 7kN, HC =10.33kN,VB =12kN, HB =10.33kN

 Drugi postupak − sistem i telo AC:
n=6, (VA, HA, VB, HB, VC, HC), r=3t=3⋅2=6, n= r ⇒ sistem je statički određen.

Sistem
P=5kN
2.0

q=10kN/m' C ∑X = 0 ⇒
Q 3.0 ∑Y = 0 ⇒
A
B ∑M = 0 ⇒
B
HA 3m HB
2m
VA VB

Telo AC VC
2m

C HC
∑X = 0 ⇒
Q
3m ∑Y = 0 ⇒
A HA
∑M = 0 ⇒
C

VA

VA=−7kN, HA= − 19.667kN, VC= − 7kN, HC =10.33kN,VB =12kN, HB =10.33kN

∑ X = 0 → H − q ⋅ 4 = 0,
A
H A = 12 kN, VA = 7,8 kN, VB = 2, 2 kN
∑ Y = 0 → V − F + V = 0,
A B

∑ M = 0 → − 5V − M + F ⋅ 2,5 + Q ⋅ 2 = 0.
D A

∑ X = 0 → H + S + H = 0,
A C
H C = 7 kN, VC = 7,8 kN, S = −19 kN
∑ Y = 0 → V − V = 0,
A C

∑ M = 0 → V ⋅ 4 − M + S ⋅ 2 = 0.
C A