(History) 1

ceneje„^eleerue Jele&ceevehe$es

›eâ. Je=òehe$eeÛes veeJe Je<e& mebmLeehekeâ

1 cegbyeF& DeKeyeej 1840 megÙee&peer ke=â<Ceepeer -
2 ØeYeekeâj 1841 YeeT cenepeve -
3 Oegcekesâleg 1853 YeeT cenepeve -
4 %eeveefmebOeg 1842 efJejsMJej Ú$es -
5 efce$eesoÙe (hegCes) 1844 efJejsMJej Ú$es -
6 %eeveesoÙe (veiej) 1842 Decesefjkeâve efceMeve/ jsJn nsvjer yesuešeF&ve -
7 meodOece&oerefhekeâe 1855 yeehet meoeefMeJe Mesš -
8 peieefvce$e (jlveefiejer) 1854 pevee&ove njer Dee"uÙes -
9 efvelÙemeej meb«en 1855 veejeÙeCe ceesjespeer -
10 %eeveØemeejkeâ 1853 efJeMJeveeLe ke=â<Ceepeer ceb$eer veeJeeÛes mebheeokeâ -
11 %eevemeeiej 1853 efJeMJeveeLe ke=â<Ceepeer -
12 Jele&ceevemeeiej (keâesunehetj) 1864 veejeÙeCe ceesjespeer -
13 hejMet (peceefKeb[er) 1856 - -
14 MegYemetÛekeâ (meeleeje) 1859 jeceÛebõ Dehhepeer efÛeleUs -
15 ieesJee mebmLeeve 1862 heg®<eesòece Ieeškeâej -
16 hetCe&ÛebõesoÙe (Fboewj) 1861 JeemegosJe cegUŸes -
17 Je=òeJewYeJe (veiej) 1861 Keb[sjeJe yeeUepeer -
leceeblekeâ (cegbyeF&) (JÙemeve
18 1856 - -
Ùee efJe<eÙeeJej)
19 efMebheer efncesÛÚg 1855 efJe"esyee ceunejer -
20 megyeesOeheef$ekeâe 1873 -
21 %eeveØekeâeMe (hetCes) 1849 ke=â<Ceepeer ef$ebyekeâ jeve[s ØeeLe&vee meceepe cegKehe$e
22 GheosMe Ûebefõkeâe - ceesjYeš oeb[skeâj efceMevejer efJejesOe
23 efJeÛeejuenjer (hegCes) 1852 ke=â<Ceepeer efÛeheUgCekeâj efceMevejer efJejesOe
24 Jele&ceeveoerefhekeâe 1853 YeJeeveer efJeMJeveeLe keâeveefJebos -
25 FbogØekeâeMe (cegbyeF&) 1862 efJe<CegMeeŒeer heb[erle -
26 vesefšJn DeesefheefveÙeve 1864 efJeMJeveeLe veejeÙeCe ceeb[efuekeâ -
27 - 1866 keâeefMeveeLe Heâ[kesâ
ieesheeU oeyekeâ DeeefCe Jeeceve yeeUke=â<Ce jeve[s
28 efnbog hebÛe 1872 ieesheeU oeyekeâ - 15 ÛÙee Jej JÙebieefÛe$e
keâeefMeveeLe Heâ[kesâ
29 oerveyebOeg 1877 ke=â<CejeJe Yeeueskeâj oeceesoj Ùebos, JeemegosJe efyepes& mebyebefOele
ceje"e oerveyebOeg
30 - YeemkeâjjeJe peeOeJe, jeJemeensye efJeÛeejs -
(keâesunehetj)
31 efJeefJeOe%eeve efJemleej 1867 iegbpeerkeâj jeceÛebõ efYekeâepeer -
32 le®Ce ceje"e keâesunehetj - efovekeâjjeJe peJeUkeâj -
33 yesUieeJe-meceeÛeej 1864 efYekeâepeerheble meeJeble -
34 efÛeefkeâlmekeâ (yesUieeJe) 1876 jeJemeensye Deeyeepeer Je jeceÛebõjeJe meeJeble -
 (History) 2

35 melÙemeove 1870 jeJepeer njer Dee"Jeues kegâueeyee

36 JeWiegues& Je=òe 1875 efJeoJue yeeCeeJeueerkeâj jlveeefiejer
37 veÙeeÙeefmebOeg 1866 oepeermeensye kegâkeâ[s veiej
38 keâuhele® 1874 yeUJeble keâekeâ[s meesueehetj
39 efnbotefce$e 1876 - veeefMekeâ

Feflenemekeâeueerve cenlJehegCe& Je=òehe$es

• lelJeyeesOeerveer heef$ekeâe - jefJebõveeLe šeieesj
• Jne@Fme Dee@Heâ Fbef[Ùee - jemleieesòeâej (Kejer yeeleceer) - oeoeYeeF& veewjespeer
• vÙeg Fbef[Ùee, heefjoMe&keâ - efyeheerveÛebõ heeue
• vÙeg Fbef[Ùee, keâe@ceve efJeue - De@veer yesPebš
• Ùebie Fbef[Ùee, Fbef[Ùeve DeesheerveerÙeve, veJepeerJeve meceeÛeej (iegpejeleer Yee<esle) - cenelcee ieebOeer
• Fbef[Ùeve efcejj - [er.[er.mesve
• o F&mš Fbef[Ùeve - nsvjer ef[jesefpeÙees
• Fbef[Ùeve cepeueerme (kesâefcyeÇpengve), Jebosceelejce (keâuekeâlÙeengve) - DejefJebo Iees<e
• Fbef[Ùeve meesMe@uee@peermš (ueb[vengve) - MÙeecepeer ke=â<Ce Jecee&
• ve@Meveue nsjeu[ - hebef[le vesn®
• Fbef[heW[bme - hebef[le ceesleerueeue vesn®
• Deue-efnueeue, Deue-yeueeIe-ceewueevee DeePeeo
• Yeejle ceelee - Deefpeleefmebie
• efnbog - meer.megyeÇceCÙece DeÙÙej
• meÛe& ueeF&š - [e@. jepeWõ Øemeeo
• meesceØekeâeMe - F&MJejÛebõ efJeÅeemeeiej
• Jebosceelejce, hebpeeyeer efheheue - ueeuee uepehelejeÙe
• Jebosceelejce - ceeoece efYeKeeF& keâecee (he@jermengve)
• efJenejer - efJe.oe.meeJejkeâj
• mebJeeo keâewcegoer, yeWieeue nsje@u[, efcejle-Gue-DeKeyeej- jepee jececeesnve jeÙe
• yee@cyes ›eâe@veerkeâue - efHeâjespeMene cesnlee
• Ùegieeblej - YegheWõe oòe DeeefCe yeeefjbõ Iees<e
• mebOÙee - YegheWõ oòe DeeefCe yeÇcnyeebOeJe yeb[esheeOÙeeÙe
• Dece=leyePeej heef$ekeâe - efMejer<ekegâceej Iees<e DeeefCe Sce.Sue.Iees<e
• JebieYee<eer - yeeyet peesieWõveeLe yemeg
• yebieeueer - megjWõveeLe ye@vepeer&
• efnbogmLeeve efjJ¢eg - Sme.heer.efmevne
• DeKeyeej-S-Deepece - nefjke=â<Ceueeue
• efnbogmLeeveer Jekeâerue - peer.heer.Jecee&
• keâe@ceÇs[, nceoÂ& - ceesncceo Deueer
• ieoj - ueeuee njoÙeeue
• JnBiee[& - Sce.Sve.je@Ùe
• GodyeesOeve, ØeyegOo Yeejle - mJeeceer efJeJeskeâevebo
• efjJnesuÙegMevejer - meÛeeRõveeLe mevÙeeue
 (History) 3

• efkeâleer& - efcejpeskeâj, peesieUskeâj, Ieešs

• leueJeej - efJejWõveeLe ÛešesheeOÙeeÙe
• heKlegve - Keeve Deyogue ieHeâejKeeve
• Øeleehe (owefvekeâ) - ieCesMe Mebkeâj efJeÅeeLeer& (keâevehetjngve)
• yeÇcnyeesOeerveer - GcesMeÛebõ oòe
• megueYe meceeÛeej - kesâMeJeÛebõ mesve
• yeebiueejkeâLee - megYee<eÛebõ yeesme
• Fbef[Ùee - megyeÇceCÙece Yeejleer
• ueer[j - ceove ceesnve ceeueJeerÙe
• oer Fbef[Ùeve mheskeäšsšj - yesnesjecepeer ceueyeejer
• Fbef[Ùeve efHeâu[ - efkeâMeesjerÛebo efce$e
• Deyeuee yeebOeJe - ÉejkeâeveeLe ieebiegueer
• øeâer efnbogmLeeve - leejkeâeveeLe oeme
• pevceYetceer - heóeefYeefmeleejecewÙÙee
• peceerveoej - meHeâj Deueer Keeve
• Yeejleefce$e - yeeue cegkegbâo ieghle

›eâ. keâeÙeÅeeÛes veeJe Je<e& lelkeâeueerve ieJnve&j pevejue Lees[keäÙeele JewefMe„dÙes

Je=òeehe$eebÛee hetJe& 1) ØelÙeskeâ DebkeâeJej mebheeokeâ, ceeuekeâ Je cegõkeâ ÙeebÛes veeJe ÚeheeJes.
leheemeCeer keâeÙeoe 2) ØekeâeefMele keâjCÙeehetJeer& leheemeCÙeemee"er hee"JeeJes.
1 1799 uee@[& Jesuemueer
(The Censorship 3) neÛe keâeÙeoe 1807 uee Journal Pamphlet Je hegmlekeâebveener
of the press Act) ueeieg kesâuee.
1) ÚeheKeevÙeemee"er hejJeeveieer DeeJeMÙekeâ
hejJeevee DeefOeefveÙece
pee@ve De@[cme (keâeÙe&keâejer 2) efJeveehejJeeveieer ÚeheuÙeeme pehleerÛes DeefOekeâej ob[eefOekeâeNÙeeuee.
2 (The Licening 1823
ieJnve&j pevejue) 3) ieJnve&j pevejueuee hejJeevee osCÙeeÛee Jee jö keâjCÙeeÛee
Regulation)
DeefOekeâej ÙeecegUs jepeejececeesnve je@Ùe ÙeebÛes efcejle Gue DeKeyeej yebo
YeejleerÙe Je=òehe$eebvee
mJeeleb$Ùe (The
3 1835 Ûeeume& cesšekeâe@uHeâ Je=òehe$eebvee ye[Ÿeehewkeâer mJeeleb$Ùe efoues.
Liberation at
Indinan Press)
hejJeevee jö keâeÙeoe
4 1857 [uenewmeer G"eJeeÛÙee keâeUele hegvne yebOeves ueeoCÙeele Deeueer.
(Liecing Act)
hebpeerkeâjCe keâeÙeoe 1) ÚeheuesuÙee Je=òehe$e Je hegmlekeâeJej cegõkeâ, ØekeâeMekeâ, ceeuekeâ Je
5 (Registration 1867 pee@ve uee@jsvme cegõCe mLeUeÛes veeJe IeeueCes yebOevekeâejkeâ.
Act) 2) hegmlekeâeÛeer Skeâ Øele Meemeveeuee osCes meòeâerÛes.
keâuece 124-De pees[ues
IPC (YeejleerÙe ob[
6 1870 uee@[& cesÙees Jeneyeer DeeboesueveecegUs jepeõesner uesKeeJej ØeefleyebOe
mebefnlesÛÙee 124 JÙee
keâueceeuee pees[ues.)
 (History) 4

1) YeejleerÙe Je=òehe$eebÛeer cegmkeâšoeyeer keâjCeeje keâeÙeoe.

2) ob[eefOekeâeNÙeebvee Deveskeâ DeefOekeâej. Goe. yee@C[ efuentve IesCes,
Deveecele jkeäkeâce ceeieCes, ve efouÙeeme pehleer keâjCes F.
YeejleerÙe Yee<ee Je=òehe$e
7 1878 uee@[& efuešve 3) Ùee keâeÙeÅeeves meesceØekeâeMe Yeejle efcenerj ÙeebÛÙeeJej yeboer.
keâeÙeoe
4) Dece=leyePeej heef$ekeâe jeleesjele Fb«epeer yeveues.
5) ØeefmeæerhetJe& uesKeve mejkeâejkeâ[s leheemeeÙeuee.
6) efškeâe - DeekeâeMeelegve JepeÇjeIeele (megjWõveeLe ye@vepeer&)
Je=òehe$e keâeÙeoe
8 1908 efcebšes ogmeje Dee#esheen& efueKeeCe kesâuÙeeme ÚeheKeevee, mebheòeer pehle
(Newspaper Act)
YeejleerÙe Je=òehe$e
ceeuekeâekeâ[gve jefpemš^sMeve efmekeäÙegefjšer jkeäkeâce IesCes.
9 keâeÙeoe (The 1910 uee@[& neef[&bie
Je=òehe$eeÛÙee oesve Øeefle mejkeâejkeâ[s osCes.
Indian Press Act)
Je=òehe$e meefceleer
10 (Press 1921 DeOÙe#e - lespeyeneotj meØeg Ùee meefceleerÛÙee efMeHeâejMeervegmeej 1908 Je 1910 Ûes keâeÙeoe jö
Committee)
YeejleerÙe Je=òehe$e
keâeÙeoe (DeeCeeryeeCeer
meefJeveÙe keâeÙeosYebieeÛÙee Deeboesueveeuee o[heCÙeemee"er 1910 ÛÙee
11 keâeueerve DeefOekeâej) 1931 uee@[& DeeÙeefJe&ve
keâeÙeÅeeleerue lejlegoer hegvene ueeiet.
(The Indian Press
Act)