www.testent.

ru
Еңбек бөлінісі пайда боған дәуір Энеолит. Тайпа көсемі.
Қазақстан тарихының Ежелгі адаидардың өз білімдерін суретті хат арқылы хабарлауы
Пиктография.
Сақ қоғамындағы адамдар тобы – жауынгерлер, абыздар, малшылар мен
егіншілер

тақырыбына шпаргалкалары Адамдардың шығу тегін жануарлармен байланыстырудың ғылыми атауы

Тотемизм.
Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді-иран тіліндегі атауы – «Арбада тұрғандар»
Сақ қоғамындағы абыздардың танымал белгісі – тостаған мен ерекше бас
Ежелгі адамдардың жерлеу ғұрпында өлген адам үстіне қызыл минерал бояу киімі
Адамзат тарихы дамуының ең алғашқы кезеңі? Тас дәуірі себу сенімінің ғылыми атауы Анимизм. Сақ қоғамындағы «сегізаяқтылар» деп аталғандар – малшылар мен егіншілер
Алғашқы адамдардың бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесі. Тобыр Ежелгі жандардың табиғаттың тылсым әрекеттеріне сиынып, құлшылық ету Сақ жауынгерлерінің киім түсі – қызыл
Алғашқы адамдардың тобырдан кейінгі топтасу жүйесі.Рулық әрекеті Магиялық әрекет. Сақ қоғамындағы абыздардың, малшылар мен егіншілердің киім түсі – сары,
Алғашқы адамдардың рулық қауымнан кейінгі қалыитасу жүйесі? Тайпа «Тотемизм» дегеніміз Шығу тегін жануарлармен байланыстыру. көк
Қоғамда алғашқы ірі еңбек болінісін туғызған жағдай? Археологтардың тапқан сүйек пен мүйізден жасалған мүсіндерінде ең көп Бізге жазба деректерден белгілі сақ патшасы – Томирис
шаруашылығының дамуы. кездесетін бейнелер. Әйелдер бейнесі Сақтарды «Әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық» деп есептегендер – гректер
Ғалымдардың ең ежелгі адамға қойған атауы? Епті адам Алғашқы адамдардың табиғатқа тәуелділігінен туған Құдайға сыйыну Сақтар туралы олар «Садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған,
Ең ежелгі “епті адамның” мөлшерімен өмір сүрген мерзімі? 1 млн. 750 мың Қола дәуірінің хронологиялық уақыты б.з.б. 2800 жыл б.з.б. 900 жыл сауыт киген» деп жазған – Страбон
жыл бұрын. Тұрмыста тұңғыш пайдаланылған металл Мыс Сақтар туралы «киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған –
Ең ежелгі адамның еңбек құралы Үшкір тас. Қола дәуіріндегі қоланың алыну қосындысы Мыс пен қалайы Герадот
Ежелгі “тік жүретін адам” өкілі Синантроп Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндерелгенін айтқан Герадот жазбаларындағы сақтардың қыс кезіндегі мекені – Ағаш үйлер
Жер бетінде бұдан 100-35 мың жыл өмір сүрген жандар Синантроптар белгілі ғалым Сатпаев Сақтардың негізгі шаруашылығы – мал шаруашылығы
Мөлшерімен 40-35 мың жыл бұрын қалыптасқан жандар атауы Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орны Нарын , Қалба. Сақтар өмірінде аз өсірлетін мал түрі – ірі қара
адам. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар Қызылорда облысы жеріндегі б.з.б. IV- б.з.-дың XIII ғасырларына жататын
Ежелгі адамдардың алғашқы кәсібі Терімшілік Қазандықтар ежелгі қалашық – Шырық-Рабат
Ежелгі тас ғасыры қамтитын кезең б.з.д 2 млн 500 мың – 12 мың жыл. Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезең Қола Ертедегі темірді өндірудің қарапайым тәсілі – Пеш көрікпен
Орта тас ғасыры қамтитын кезең б.з.б 12-5 мың жыл дәуірі Сақтар туралы «Құдай деп олар күнді есептейді және оған жылқыны
Жаңа тас ғасыры қаититын кезең б.з.б 5-3 мың жыл. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі Көзе құмыралар құрбандықққа шалады» деп жазған – Страбон
Қазақстан аумағында ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті Андронов Сақ жеріне Кир бастаған парсы әскерлерінің басып кірген уақыты – б.з.б. 530ж.
Қазақстан. Қола дәуірінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер Андронов Томирис туралы «Әйел болса да қорыққан» деп жазған – Рим тарихшысы
Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдардың замандастары Солтүстік және батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар Помпей Трог
Питекантроптар. саны 80-нен аса Сақ жерінде Кирдің өлтірілгенін жазған – Герадот
Ежелгі адамдардың тұнғыш баспаналары Үңгірлер. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар Петровка, Дарий бастаған парсы әскерелері жорығының мерзімі – б.з.б. 519ж.
Алғашкы адамдардың еңбек құралдарының атаулары Чоппер, чоплинг. Боголюбов Сақ малшысы «Шырақ» туралы суреттейтін герк тарихшысы – Полиэн
Алғашқы қауымдағы адамдардың негізінен аулаған андары Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақ. Орталық Қазақстан Сақ патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзімі – б.з.б. 570-520жж.
Мамонттар мен
бизондар. Андроновтықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым Алексеев Сақтардың парсы патшасы Кирге қарсы күресін басқарған – Томирис
Полеолит дәуіріне жататын еңбек қүралдары табылған өңір. Андроновтықтардағы егіншіліктің дамығандығының айқын дәлелі Еңбек Сақтардың парсы әскері құрамында Марафон шайқасына қатысқан уақыты –
обылысы. құралдары б.з.б. 490ж.
Жамбыл өңірінен табылған полеолит дәуірінің бес мыңдай еңбек құралдары Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір Қола Б.з.б. IV ғасырда сақ жеріне қауіп төндірген – Македонский
бұлар Қашау мен үшкір заттар Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезең Қола дәуірі Грек-македон басқыншыларына қарсы күресті басқарған – сақ жауынгері
Тас өңдеу биік деңгейге көтерілген кезен Неолит Жерленген Андроновтықтардың басы қаратылған тұс Батыс, Оңтүстік Спита
Ертедегі адамдардың маймылдар мен жануарлардан басты айырмашылығы Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған жерлер Таңбалы, А.Македонскийдің Сырдариядан өтіп сақтарға қалай щабуыл жасағаны туралы
Еңбек құралдарын жасай білу Жасыбай, Хантау жазған – Арриан
Жер бетінің күрт суый бастауы басталды 100 мың жыл бұрын Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі Жер, еден Сақтардың А.Македонскийға қарсы ерлік күресі туралы жазған – Арриан
Ғалымдардың есептеуінше мұздықтардың ери бастаған уақыты астындағы шұңқырда Томирис пен Кир шайқасы туралы жазған – Рим тарихшысы Помпей Торг
жылдай бұрын Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті Қызылордадан 300 шақырым жерде орналасқан сақ қаласының орны – Шірік-
Тас дәуірі адамдардың ине жасаған заты Сүйек Беғазы-Дәндібай Рабат
Ежелгі адамдардың жіп орнына пайдаланған заттары ЖануарлардыңБеғазы-Дәндібай мәдениетінің хронологиялық ауқымы б.з.б. 12-8 ғасырлар Шірік-Рабат қаласының күзет мұнаралары бар орталығы – Цитадел
сіңірлері Тебінді жайылымға байланысты саны артқан мал Жылқы, қой Қыш күйдіретін пеш, қол диірмен тастары, тары қалдықтары табылған сақ
Адамдардың дән үккішті ойлап тапқан кезеңі Неолитте Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл 1946 қаласы – Бәбіш-Молда
Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көне ескерткіштерінің табылған жері Қазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым Б.з.б. VII ғасырдан бастап далалы аймақтарда пайда болған өнер – аңдық
Шақпақата, Арыстанды Марғұлан стиль
Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал атауы Бифас Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жері Өзендердің жағасындаСақтарға Ираннан «Өмір ағашы» дейтін аңдық стильдегі бейне – арыстан
Бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ кертік ойықтар жасау арқылы Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылған қоныс Шағалалы бейнесі
өткірлеу әдісі Ретушь әдісі Қола дәуірі қауымы ішінде әлеуметтік меңсіздікті тудырған Мал-мүлік Аңдық стиль пайда болған ғасыр – б.з.б. VIIғ.
Жамбыл облысындағы 5 мыңға жуық тас құралдар табылған тұрақтар теңсіздігінің шығуы Іле өзенінің оң жағалауындағы сақ қорымы – Бесшатыр
Бөріқазан,Шабақты Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі Қола дәуірі Бесшатыр қорымындағы обалар жиынтығы – 71 оба
1938ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір Тесіктас Қола дәуірі кезіндегі жоғары дін басылары Абыздар Бесшатыр обасының мерзімі – б.з.б. V-IV ғғ.
“ Саналы адам” сүйегі табылған үңгір Кроманьон Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттері Салт дәстүрлердің орындалуынАлматының шығысындағы белгілі сақ обасы – Есік обасы
Орталық Қазақстан жеріндегі жүзі түзу , кейде қайқы тас пышақ қырғыштар қадағалау Есік обасынан табылған бұйымдар саны – 4мыңнан астам
табылған тұрақ Семіз бұғы Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршалары Жыртқыш аңдардың азу Есік обасынан табылған 26 таңбадан тұратын жазуы бар зат – күміс табақша
Орталық Қазақстан жеріндегі кейінгі палеолитке жататын 300-ге таяу тас құралтісі Антропололтардың анықтауынша Есік обасындағы жерленген адамның жас
шыққан ең көрнекті көне мекен Батпақ. Жеке меншік қалыптасқан дәуір Қолада шамасы – 17-18
Тас дәуірінде ру ішіндегі барлық мәселелерді шешкен Жалпы жиналыс.Темір дәуірінің қамтитын аралығы б.з.д. 8 ғасыр б.з.-дың 6 ғасыры. «Аң стилі» дәстүрімен сақтар жорықтар кезінде танысқан ел – алдынғы Азия
Мезолиттің хронологиялық шеңбері б.з.д 12-5 мың жыңдықтар. Темір дәуірі кезеңі 2-ге бөлінеді. мен Иран
Қазақстан жеріндегі тас дәуірінің ескерткіштері аз табылған кезеңіне жататынЕрте темір дәуірі кезеңі аралығы б.з.б. 8-3 ғасырлар. Сақтардың бөренелерді бір-біріне тығыз орналастырп жасаған табыты –
Мезолит. Кейінгі темір дәуір кезеңі аралығы б.з.б. 3 – б.з. 6 ғасыр. Соркофаг
Мезолит заманының үлкен жаңалығы болып саналатын ұсақ жаңқа тастардан Ерте темір дәуірінде мал басының көбеюіне байланысты қалыптасқан Сақтар обасындағы сағанаға жер астымен келетін арнайы жол – Дромос
жасалған құралдар атауы Микролит мал шаруашылығы. Сақ дәуірінің негізгі кездесетін археологиялық ескеткіштері – обалар
Мезолит заманынын басты жаңалығының бірі Садақ пен жебенің жасалуы Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілерден көшпелілердің Жетісудағы сақтар обаларының түрі 3-ке бөлінеді
Мезолит кезеңіндегі адамдардың негізгі кәсібінің бірі Аңшылық. айырмашылығы Өнім өндірді. Үйсін мәдениеті деп аталатын ескерткіштердің негізгі шоғырланған өңірі –
Қазақстан аумағындағы белгілі мезолиттік тұрақтар саны 20-дан астамы. Малды қыста жаюға байланысты қалыптасқан жайылым Тебінді. Жетісу
Қабырғалары терең көмілген , көлемі 40-60 шаршы метр болатын мезолиттік Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық. Үзеңгімен Жетісу өңіріндегі үйсін мәдениетінің хронологиялық шеңбері – б.з.д. III ғ.-б.з.
баспана табылған өзен аңғары Есіл. ауыздықты ойлап табу. IV ғ.
Орта тас ғасырындағы балалар тобынан ересектер тобына өту ғұрпы Көшпелілердің жазда мал жаю орындары Жайлау. Үйсін тайпаларының мекендеген жері – Жетісу
Бағыштау(иницияция). Көшпелердің жылы қоралары бар тұрақтары Қыстау. Үйсін атауының қытай жазбаларында кездесе бастауы – б.з.б. II ғ.
Егіншіліктің пайда болу мерзімі 10 мың жыл бұрын. Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі Наурыз мейрамы. Үйсіндер туралы «ат жақты, аққұбаша, сары шашты» деп жазған – Қытай
Алғашқы қауымдық егіншілікке алып келген жағдай Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар Батыс және Орталық
Терімшіліктің жазбалары
дамуы. Қазақстан. Үйсіндер астанасы ретінде аталатын қала – Қызыл аңғар
Алғашқы егіншілердің егін оратын қарапайым құрал атауы Тас орақ.. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар Алтай, Жетісу Үйсіндердің щығу тегі туралы мәлімет қалдырған тарихшы – Сыма-Цянь
Ежелгі егіншілердің егін егу құралы Тесе. таулы аймақтарында. Үйсіндер қарым-қатынас жасаған ел – Қытай
Малды қолға үйрете бастау қалыптасқан кезең Мезолит. Темір дәуірінде отырықшылық шарушылық дамыған өңірлер Сырдария, Шу, Үйсіндердің солтүстік-батыстағы көршісі – Қаңлы
Алғашқы егіншілік қалыптаса бастаған дәуір Мезолит. Келес өзендері аңғарлары. Жазба деректердегі үйсін халқының саны – 630мың
Жаңа тас ғасыры қамтитын кезең б.з.д. 5 – 3 мың жылдықтар. Киіз үй қабырғасы атауы Кереге. Үйсіндер басшысының атауы – Гуньмо
Неолит дәуірінің Шығыс Қазақстан жеріндегі тұрағы Усть- Нарым. Көшпелілердің баспаналарында пеш орналасқан аумақ Ортасында Үйсін гуньмосына бағынған тайпа көсемдері атауы – Бек
Неолит дәуірінің Сотүстік Қазақстан жеріндегі тұрағы Пеньки. Көпелілер баспаналарындағы киелі санаған орын Ошақ маңы. Үйсін қоғамындағы қатардағы адамдардың мөрлері балшықтан жасалды
Қазақстан жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.д. 5 мың Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік 3-бөлік. Үйсін қоғамында дәулетті адамдардың киімі көбінесе тігілді – жібектен
жылдыққа тән. Сақтар туралы мәлімет беретін жазба мәтіндері сақталған елдер Грек, парсы Үйсіндерде мүлік теңсіздігі болғандығын дәлелдейтін – жерлеу орындары
Неолит дәуірінің Орталық Қазақстан жеріндегі тұрағы Зеленая Балка. авторларының шығармалары. Жазба деректердегі үйсін гуньмосының қытай ханшайыма үйлену уақыты –
Неолиттік саздан жасалған қыш ыдыс атауы Көзе. Қазақстан жеріндегі сақ тайпалары туралы жазған Парсылар. б.з.б. 107ж.
Неолиттік 150-ге жуық тұрақ , кене кен шығару, жерлеу орындары табылған Сақтар туралы дерек қалдырған грек авторы Герадот Үйсіндерде егіншіліктің болғандығын дәлелдейтін дерек кездескен қоныс –
өңір Жезқазған өңірі. Парсы жазбаларындағы «сақ» сөзінің мағынасы Құдіретті еркектер. Ақтас қыстауы
Табиги-климаттық ортаныңбүгінгі кунге ұқасас қалыптасқан кезеңі Неолит Иран жазбаларындағы «сақ» сөзінің мағынасы Жүйрік атты турлар. Үйсіндердің тұрақты үйлері орналасқан жер – тау бөктерлерінде
Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтар саны 500-ден астам. Ежелгі грек авторларының сақтарды атауы Азиялық скифтер. Үйсіндерде әулеттің зираты орналасқан жер – қонысқа жақын жерлерде
Неолиттік Сексеіл тұрағы орналасқан аймақ Қызылорда облысы. Ежелгі грек авторы Герадоттың сақтарды атауы Массагет. Үйсіндердің сұйық тағамға арналған негізгі ыдыстары былғарыдан жасалды
Неолит дәуірінің ең үлкен жаңалығының бірі Қыш құмыра жасауды Грек деректеріндегі көшпелілердің тағы да бір атауы Дайлар. Үйсіндерде жақсы дамыған кәсіп – тері өңдеу
үйрену. Сақтар туралы «дұшпанға-қатал, досқа адал» деп баяндайтын грек авторлары.Үйсіндерде саз балшықтан ыдыс жасаумен айналысқан - әйелдер
«Қыш кұмыралар заманы» деп аталатын дәуір Неолит. Сақ әйелдері туралы «ержүрек келеді, соғыс қауіпті төнгенде ерлеріне Үйсіндердің зергерлік бұйымдары табылған қорым – Ақтас
Мыс-тас ғасыры (энеолит) дәуірі шамамен б.з.д 300-280 мың жылдар көмектеседі» деп баяндайтын грек авторы Ктесий. Үйсіндерде жерленген адамның басы қаратылған тұс – батысқа
Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастаған дәуір Парсы жазбаларында Жетісу, Сырдарияның орта ағысында тұрған сақтар Ертедегі үйсіндердің құрбандықтары арналды – Жаратушы күшке
Энеолит. тиграхауда. Үйсіндердің қыш заттары мен ыдыстарындағы салынған сурет – Күннің
Ең бірінші қолданылған металл Мыс. Парсы жазбаларындағы теңіздің арғы жағындағы сақтар Сақ-парадарайа. суреті.
Тас пен мыстан жасалған еңбек құралы қатар қолданылған кезең Энеолит. Сақ-парадарайаларының оңтүстігінде қоныстанған сақтар атауы Сақ- Қаңлы мемлекетінің өмір сүру хронологиялық шеңбері б.з.б III-II ғ. б.з V
Шаруашылықтағы ең алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісі Егіншілік пен мал хаумаваргалар. ғасыр.
шаруашылығы болып бөлінуі. Тиграхауда сақтарының қоныстанған аумағы Оңтүстік Қазақстан. Қаңлылар туралы “Вэсаканың ер жүрек ұлдары... Канха қамалының алдында
Солтүстік Қазақстандағы энеолит кезеңінін ерекше ескерткіші Ботай. Дай, аргиппей, исседон сақтарының қоныстанған өңірлері Орал тауының құрбандық берді” деп жазылған кітап. “Авеста”
Солтүстік Қазақстан жеріндегі 158 тұрғын үй табылған энеолиттік тұрақ оңтүстігі. Қаңлылардың өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған тарихшы. Цыма Цянь
Ботай. Мүлік теңсіздігі түпкілікті орнаған дәуір Темір. Қаңлылар туралы негізгі дерек көздері. Қытай деректері
Жылқы сүйектері өте көп табылған неолиттік тұрақ Ботай. Әскери-демократияның пайда бола бастаған кезі Темір дәуірі. Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, шекарасы туралы айтылатын
Энеолиттік ескерткіштер табылған Маңғыстау жеріндегі елді мекен Шебір Сақ қоғамындағы тайпалар мен рулар арасындағы даулы мәселерді шешуі маңызды тарихи дерек. “Цянь хоньшу”
www.testent.ru
Қаңлылардың археологиялық мәдениеттері. Қауыншы, Жетіасар ескерткіші Аралтөбе. Түркеш қағанатының алғашқы қағаны – Үшлік.
Б.з.б 46-36 жылдары қаңлылардың Қытайға қарсы көмек көрсеткен елі. Атырау жеріндегі сарматтардың Аралтөбе ескерткіші табылған аудан Түркеш қағанаты бөлінген аймақ саны – 20.
Ғұндар Жылыой. Арабтар «сүзеген» деп атаған қаған – Сұлу.
Қытай деректері бойынша ежелгі қаңлылар саны. 600 мың Көсемнің қару-жарағы, абыз асатаяғы табылған сармат ескерткіші Аралтөбе Түркештердің күшейген кезі – Сұлу кезінде.
Ежелгі қаңлылардың негізгі атамекені. Сырдың орта ағысы Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейтін. 751ж. Қытайлар мен арабтар арасында шайқас өткен жер – Атлах.
Қаңлылардың солтүстігіндегі көршілері Қаңлы мемлекетінің оңтүстігіндегі Археологиялық ескерткіштер Атлах шайқасынан кейін – Қытайлар Жетісудан біржолата кетті.
көршісі. Үйсін Сарматтардың өздері жасамай, шығыс елдерінен алғызған заттары. Шыны Түркештердің Күнгет қаласы қай жерде орналасқан – Іле.
Қаңлылардың экономикалық мәдени, саяси байланыс жасаған елдері ыдыстар Қарлұқ қағанаты: 756-940
Қушан Темір дәуірінің бөліну кезеңі. 2-ге VIIғ. басындағы Қытайдың «Танышу» хроникасында көрсетілген қарлұқтардың
Қаңлы билеушісінің титулы. Хан Ерте темір дәуірі кезеңі Б.з.б. VIII ғ-б.з.б. ІІІ ғ. құрамындағы тайпалар – Бұлақ, Жікіл, Ташлық.
Қаңлы елінің астанасы. Битянь Мөлшермен кейінгі темір дәуірі б.з.б. ІІІ ғ- б.з. VI ғасыры Араб тарихшысы әл-Марвазидің айтуынша, қарлұқтар құрамында – тоғыз
Қаңлы елі ішінде бөлінген иелік саны. 5 Қазақтың даласын Шығыстан батысқа қарай бөліп жатқан аласа таулар желісі. тайпа болған.
Қаңлы елі ішінде әр иелікті басқарғандар. Кіші хандар Сарыарқа Алтай тауынан Балқаш көліне дейінгі аралықты мекендеген – қарлұқтар.
Қаңлылардың Қауыншы мәдениетінің таралу аймағы. Ташкент төңірегі Сарыарқаның Шығысынан қоршаған тау сілемдері Тарбағатай IX ғасырдың басында қарлұқтар жеңілген ел – Ұйғыр қағанатынан.
Қаңлылардың Отырар-Қаратау мәдениетінің таралу аймағы. Ежелгі заманда Сарыарқаның орталығын мекендегендер Исседондар Ұйғыр қағантын жеңген – қырғыздар.
Қуандария, Жаңадария анғарлары Ежелгі заманда Сарыарқаның шығысында тұрған Аримаспылар Қарлұқ жерінде 25 қаланың болғандығын жазған ғұлама – «Худуд әл-алам»
Арыстың сол жағалауындағы қаңлы қаласының орны. Көк-Мардан Көшпелілердегі күзгі жайылым Күзеу Жүсіп Баласағұни.
Қаңлылардың Пұшық-Мардан қаласы мыңындағы зерттелген қоныс. Орталық Қазақстандағы ерте темір дәуірінің ескерткіштері «Мұртты Оғыз мемлекетінің өмір сүрген уақыты – IХғ. аяғы - XIғ. басы.
Көктобе қорғандар» Оғыз мемлекетінің астанасы - Янгикент.
Шыршық өзенінің оң жағындағы қаңлы қаласы. Зах Сарыарқаның ерте темір дәуірі ескерткіштері Тасмола мәдениеті Оғыздар құрамындағы тайпа саны – 24.
Қаңлылардың дәнді және бау-бақша дақылдары өсірілген аймақ.. СырдарияЕрте темір дәуірі ескерткіші Тасмола мәдениетінің табылған ауданы Жабғудың «инал» атты мұрагерін тәрбиелеуші – Атабектер.
аңғары Екібастұз Оғыздардағы әскербасы – сюбашы.
Қаңлылардың шаруашылықтың қосымша түрі. Аң аулау Тасмола мәдениетін қалдырған тайпалар Исседон 965ж. оғыздар хазарларға қарсы әскери одақ құрды – Русьпен.
Қаңлылардың металл өңдірісінің орталығы болған аймақ. Шаш-Илах «Мұртты» обалардың бөліну түрі 4-ке Оғыз мемлекетінің күшеюіне үлес қосқан – Шахмәлік.
Қаңлыларда металл өңдеудің ірі орталығы болған ежелгі қала. Құлата «Мұртты обалар» көп тараған аймақ Орталық Қазақстан Шахмәліктің Хорезмді жаулап алған жылы – 1041ж.
Шыршық өзенінің оң жақ жағалауындағы Зах каналы, бұл... қаңлылардікі Орталық Қазақстандағы Тасмола мәдениетінің ерекшелігі Адам мен жылқы Жабғудың кеңесшілерін қалай атаған – Күл-еркіндер.
Қаңлылар жерінен табылған теңгелер саны. 1300-дей қатар жерленген Оғыздарды әлсіреткен - қыпшақтар.
Қытай теңгелері табылған Отырар алқабындағы қаңлы қорымы. Мардан Геродот жазбасындағы савроматтардың «биік таулардың бауырында» тұрған Оғыздардың күз айларында Ұлытау баурайында көшіп жүргенін айтқан ғұлама
Қаңлылардың Мардан қорымынан табылған теңгелер. Қытайдікі көршілері. Аргиппейлер – әл-Бируни.
Қаңлылардың 16 гектар жерді алып жатқан қала жұрты. Алтын-асар Аргиппейлердің шығысқа қарай орналасқан көршілері Исседондар Түркістан аймағындағы оғыздардың елтірі беретін қойларды өсіретнінін жазған
Қаңлыларға жататын өлген адамды киімімен жерлеу аймағы. Қауыншы «Ақ жалды жүйрік аттардың иелері» деп аталған тайпа Аргиппей – ибн-Хаукәл.
мәдениеті Солтүстік Қазақстан тұрғындарының көшпелі өмір салтына ауысқан уақыты Қимақтар құрамында болған ең ірі және күшті тайпа – Қыпшақтар.
Қытай деректерінде “ғұн” атауының пайда болған кезі. Б.з.б ІІІ ғасыр б.з.д, І мың жылдықтың басы Х ғасырда Қимақтарда тараған дін – Ислам.
Қытай деректеріндегі ғұн басшысының атауы. Шаньюй Ерте темір дәуіріне жататын Есілдің оң жағындағы зерттелген бекініс – VII ғасырлардың басында Қимақтар мекендеген аймақ – Монғолияның
Ғұндар туралы дерек беретін деректер. Қытай деректері қалашық. Ақтау солтүстік-батысы.
Ғұндар кезенің қамтитын аралық . Б.з.б ІV ғ – б.з ІІІ ғ. Ерте темір дәуіріне жататын қоныс Қарлыға Қимақтардың орталығы – Имақия.
Ғұн державасының негізін қалаған. Мөде Ерте Темір дәуірінің Ақтау бекініс қалашығы орналасқан жер Есілдің оң Қимақтардың екінші астанасы орналасқан көл – Алакөл.
Шығыстанушы Л.Н Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болғанжағалауы Х ғасырдың 2-ші жартысында қимақтардың жеріне шабуыл жасаған мемлекет –
мерзімі. Б.з.б 209 ж. Ерте Темір дәуірінің қонысы Бөркі Қарахан.
Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа. Ғұндар. Ерте Темір дәуірінің қонысы Кеңөткел Сайрам қаласының қытай жылнамаларындағы атауы – Испиджаб.
Ғұндар мемлекетінің әскери жүйесі құрылымы... 3 қанатқа бөлінген Солтүстік Қазақстан жеріндегі алғашқы сақ заманына жататын зерттелген VI-IX ғасырларда Қазақстанда қалалық мәдениет дамыған өңір – Оңтүстік
Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым. Түменбасы обалар. Бірлік, Алыпқаш Қазақстан.
Ғұн мемлекетінің ру саны. 24 Шығыс Қазақстан аумағын ертеде мекендеген Аримаспылар Киіз үй туралы деректер кездесетін елдер – Араб, Қытай.
Ғұн мемлекетіндегі тұменбасы әскерінің құрамы. 10 мың жауынгер Зайсан ауданы жерінде патша қорғандарының ең көп шығарылған жері «Соғдылардың Түркістан мен Жетісуға қоныс аударуы саудаға байланысты» деп
Ғұндарда ақсақалдар кеңесі... жылына 3 рет шақырылды Шілікті ескерткіштері айтқан зерттеуші – Бартольд.
Ғұндар мен Қытай елі арасындағы соғыс қимылдары созылған уақыт. 300 13 қола жебе табылған қорған Шілікті Түркештер қажетті киімдердің барлығын – өздері тікті.
жылдан астам Қазақстан аумағындағы ең көне б.з.б. VIII ғ. жататын патша жерлеу орны Қала тұрғындарының арасында қыш құмыра жасау өнерінің жақсы даму себебі
Ғұн мемлекетінің саяси күшейген кезі. Б.з.б ІІ ғ – б.з.б І ғ аралығы. ескерткіштері Шілікті – Қала тұрғындары бір жерде тұрақты өмір сүрді.
Ғұн мемлекетінің оңтүстік және солтүстік болып бөлінген мерзімі. Б.з.б 55 Шығыс Қазақстанның ерте темір дәуірінің б.з.б. V-IV ғ. аралығын қамтитын Ұлы Жібек жолының маңызы – халықаралық саудаға әсер етті.
жыл кезеңі. Берел кезеңі VII-VIII ғасырларда басталып бітпей қалған ғимарат – Ақыртас.
Ғұндардың шығыстан батысқа қарай жылжуы басталған мерзім. Б.з.б ІІ ғ Берел қорымдарының орналасқан жері Катоқарағай ауданы Қазақстан мен Қарақалпақстан шекарасы арасында орналасқан ғимарат –
Халықтврдың ұлы қоныс аударуын бастаған халық.. Ғұндар Жайпақ түпті қыш ыдыстар тән мәдениет Берел мәдениеті Білеулі ғимараты.
Рим империясына қауіп туғызған ғұн басшысы. Атилла немесе Еділ 1998-1999 жылдары Берел кезеңінің №11 обасын ашқан археолог З.Самашев VI-IX ғасырларда салынған Мырзашөл сардобосының жобасы – Киіз үйге
Еділ жауынгерлерінің Галлиядағы Каталаун даласындағы болған шайқас жылы.Бұзылмай сақталған 13 жирен ат табылған темір дәуірінің қорғаны Берел ұқсас.
451 жыл Берел қорымынан табылған обалар саны 40-тан астам VII ғасырдың аяғы - VIII ғасырдың басында салынған Будда дінінің
Еділ қайтыс болған жыл. 453 жыл Жетісудағы үйсін мәдениетіне ұқсас ескерткіштер табылған өңір Тарбағатайғибадатханасы табылған орта ғасырлық қала – Ақбешім(Оңтүстік Қазақстан).
Еділ жайлы құнды дерек қалдырған адам. Прийск теріскейі Баба-Ата қаласының орнынан табылған қолданған ғибадатхана осы діннің
Еділдің шамамен өмір сүрген жылдары. 400-453 жылдар Сақтар туралы «олардың бәрі ақкөл және уәдеге берік» деп жазған Стробон архитектуралық құрылысы – Ислам.
Атилла операсын жазған италяндық композитор. Джузеппе Верди б.з.б. VII-VI ғасырда шыққан өнер Аң стилі Қағаз, қаламды қолданған орта ғасырлық тайпа – Қимақтар.
Еділ атымен аталған өзен. Еділ немесе Волга Көшпелілердің әскери қару-жарақтарының ерекшелігін жазған Көне түрік тіліндегі жәдігерлердің саны – 200.
Ғұндар жөнінде маңызды дерек қалдырған адам. Марцеллин А.Македонскийдің тарихшысы. Аррион Түрік жазба әдеби ескерткіштерінің ішіндегі ең көрнектісі – «Күлтегін»,
Ғұндар жақсы шыныққан, отты да қажет етпейлі деп жазған... Марцеллин Сақ жауынгерлерінің темір қару жарағы мен сауыт сайманы табылған жер «Тоныкөк».
Ғұн әскерлерінің негізгі түрі. Атты әскер Шірік-Рабат VII-IX ғасырларға жататын әдеби шығармалар – «Қорқыт ата», «Оғызнама».
Ғұндар өсірген малдар түрі. Барлық малдар түрі Сақтар құрамына кірген тайпалар Аримасны, аргиппей, исседон «Қорқыт ата», «Оғызнама» шығармалары қағазға түсе бастады – IX ғасырдан
Ғұндардың астық сақтайтын ұралары табылған жерлер. Үй іші Аттар өз иесін жорыққа апара жатқандай, әскери дайындықпен көмілген қорғанбастап.
Ғұндардың негізгі баспанасы. Киіз үй Үлкен Берел Қорқыт атаның туған жері – Қазақстан(Қызылорда).
Ғұндардың ру көсемдері. Ақсақалдар Ерте темір дәуірінде арнаулы рулық зираттар орналасқан жер Қыстау маңы Қорқыт ата кітабы – 12жырдан тұрады.
Ғұндардағы билік беру жүйесі. Мұрагерлік Темір дәуірінде кең тараған салт-дәстүр Аттарын бірге көму «Оғызнаманы» XVII ғасырда толық жазып қалдырған – Әбілғазы хан.
Ғұндарда опасыздық жасағандарға берілген жаза түрі. Өлім жазасы Ежелгі тайпалар сыйынды Көк тәңірге. Қарахан мемлекеті өмір сүрді – 942-1212жж.
Ғұндардың негізгі өмір салты. Көшпелі Адамның сыртқы пішінін зерттейтін ғылым Антропология. Қарахан мемлекетінің негізін салушы – Сатұқ Боғра хан.
Ғұн әміршісінің сарайы туралы сипаттап жазған адам. Прийск 368.Қола дәуірінде Қазақстан аумағын мекендеген тайпалар Қарахан мемлекетін құруда басты рөл атқарған тайпа – қарлұқ.
Ғұндар бұйымының бетіне түрлі-түсті заттарды жабыстыру стилі. Андроновтықтар. Жер иеленушілер аталды – ихтадар.
Полихромдық 369.Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан табылған адамның бет пішінін 960 жылы ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялаған – Қарахан мемлекеті.
Ғұндарда бұйым бетіне алтын тұйіршіктерді дәнекерлеу әдісі. Зерлеу жасаған антрополог. М.Герасимов Батыс хандықтың орталығы – Самарқан.
Ғұндарда бұйымдарды безендіру үшін қолданылған негізгі бейне. Жабайы 370.Қазақстан жеріндегі сақтарда моңғолоидтық белгілер басым өңір. Қарахан мемлектетін Хорезм шахы Мұхамед құлатқан жыл – 1212ж.
аңдар Солтүстік және Шығыс Қазақстан. Қарахандардың жылқы малына ерекше көңіл бөлгендігін айтқан – Ж.
Ғұндардың жүннен киім тоқып кигендігін көрсететін негізгі дәлел. Жетісу жеріндегі ежелге үйсіндердің мүсіндік бейнесін жасаған Герасимов. Баласағұн.
бастары Ұлы жібек жолының қызмет ете бастаған уақыты б.з.д. ІІ ғасыр. Қарахан дәуірінің ескерткіштері – Айша бибі, Бабаджа -қатын кесенелері.
Көне дәуір авторларының еңбектерінде сармат атауының кездесетін мерзімі. Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық Наймандардың негізгі мекендеген жерлері – Монғолияның орта және батыс
Б.з.б ІІІ ғ мемлекеттердің бірі – Түрік қағанаты. аудандары.
Елімізде сарматтар қоныстанған аймақ.. Батыс Қазақстан Түрік қағанатының алғашқы қағаны – Бумын. VIIғ. Орхон өзені мен Алтай тауының аралығында өмір сүрген – найман.
Сармат тайпаларының өмір сүрген мерзімі. Б.з.б VІІІ ғ-б.з V ғасыр Қандай оқиғадан кейін Бумын Түрік қағанатының билеушісі болды – Найман монғолша – сегіз.
Арал-Каспий аралығы, одан оңтүстікке қарай өмір сүрген сармат тайпасы. Жүжонды жеңген соң. Найман мемлекетінің астанасы Балықты қай өзеннің бойында орналасқан –
Дах «Теле» сөзінің мағынасы – Түрік. Орхон.
Каспий жағалауында өмір сүрген сармат тайпасы. Гиркани Түріктердің шаруашылығы – көшпелі және жертөлелі көшпелі мал Керейіт мемлекетінің орталығы – Битөбе.
Сармат дәуіріндегі Каспий тенізінің атауы. Гиркан шаруашылығы. Керей мемлекетінің шарықтау кезеңі – Маркус Құршақсыз ханның кезі.
Батыс Қазақстанда кездесетін ескерткіштер... сарматтардікі «Түрік» этнонимі бірінші рет деректерде қашан кездесті – 542ж. «Монғол жеріндегі IX-XIIIғ. өмір сүрген керейлер күшті дамыған ел» деп
Б.з.б 248-247 жылдары Парфияны басып алған сармат тайпасы. Дайлар Бумын елді қай кезеңде басқарды – Түрік кезеңінде. айтқан тарихшы – Рашид ад-Дни.
Арманидтер әулеті билігінің негізін салған сармат тайпасы. Дайлар Түрік қағанатының екіге бөлінген уақыты – 603ж. Найман мен Керейлердің мемлекеттік билік жүйесінде жақсы дамыған – Іс-
Савроматтар жайлы деректер қалдырған Рим тарихшысы. Диодор Батыс Түрік қағанатының астанасы – Суяб. қағаздарын жүргізу.
Үстіртте зерттелген сармат ескерткіштері. Бәйте, Терең «Он-оқ бұдын» деп аталған мемлекет – Батыс Түрік қағанаты. Керейлердің батыс жағындағы көршісі – наймандар.
Сарматтардың әскери-демократия заманында қауымының ішкі, сыртқы Батыс Түрік қағанатына енген – нушибилер мен дулулар. Керейлерде малдың басты түрі – Жылқы мен қой.
мәселелерін шешетін. Орталық кеңес. Батыстағы елдерді жаулап алуды ойлаған Батыс түрік қағаны – Тон. Қарақытай мемлекетін құрған орталық-азиялық тайпа – Қидандар.
Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы Әскери демократия. Батыс Түрік қағанатының билеушісі Тон қаған – Орта Азиядағы басқару 1125-1212жж. Жетісуда өмір сүрген тайпа – Қарақытайлар.
Сарматтарда шыныдан жасалған ыдыстарды Шығыс елдерден алғызды. жүйесін қайта құрды. Қарақытайлар мекендеген жер – Солтүстік Қытай.
Сарматтардың торсық, саба сияқты ыдыстары жасалынған материал Балшық. Батыс Түрік қағанатының жазғы ордасы – Мыңбұлақ . Хғ. қидандар бөлінген мемлекет – Ляо мемлекеті.
Сарматтарда көп өсірілген мал түрі Жылқы, қой. Салық жинауға жергілікті адамдарды бекітіп, оларға «селиф» деген атақ бергенҚарақытайлардың мемлекет басшысы – гурхан.
Сарматтар өміріндегі қосымша кәсіп Аңшылық. қаған – Тон. Ялюй Дашы 1143 жылы қаза болған соң билікті қолына алған – Әйелі.
Сарматтардың Бесоба қорымына жерленген Абыз әйелдер. Батыс Түрік қағанатында ябғу, шад, елтебер атағы кімдерге берілген – Ходжент жанында Қарахан әскеріне соққы берген жылы – 1137ж.
Сарматтардың абыз әйелдер жерленген қорымы Бесоба. руынан шыққандарға. 1208 жылы Қарақытайларды Шығыста жеңген – Наймандар.
Савромат обаларының ішкі құрылымы көбінесе Ағаштан жасалған. Батыс Түрік қағанатында «қара бұдындар» деп кімдерді атаған – қарапайым Б. з IV ғасырдың жазба деректеріндегі қидан тілі – Монғол.
Савромат қабірінің пішіні. Әр пішінді. халықты. Қарақытай мемлекетінде билікке келген әйел адамға қойылатын талап – Хан
Савромат ескерткіштерінің зерттелген қорымы Сынтас. Батыс Түрік қағанатында сот істерін атқарушылар – бұйрықтар мен тұқымы болу.
Үш савромат жауынгері жерленген қорым. Сынтас. тархандар. «Қыпшақтар даласы» атанған аймақ – Алтайдан Еділге дейін.
Савроматтардың Сынтас ескерткіштерінен табылған Сүйек қасықтар. «Тат» сөзінің мағынасы – Құл. Қыпшақ тайпаларының ішіндегі ең беделдісі – бөрілер.
Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой ауданынан табылған Түркеш қағанатының мерзімі – 704-756жж. XIIғ. бастап қыпшақтар Арал маңына билік жүргізгенде олардың құрамында
www.testent.ru
юолғандар – қаңлылар, қарлұқтар. қысым жасамау ұранын басшылыққа алады. Қазақтың халық болып құрылуын жеделдеткен екі этникалық топ – қыпшақ
Қыпшақтар орыс деретерінде – «половшылар». Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған - “Кешіктен”. тайплар одағы, үйсін тайпалар одағы.
«Қаңлылар қыпшақша сөйлейді екен» дегенді айтқан саяхатшы – Плано 1207-1207жылы Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы Қыпшақ тайпалар одағы мен үйсін тайплар одағының бірігуі нәтижесінде
Карпини. Жошы. құрылды – Қазақ халқы.
Қыпшақ хандығының сол қанатының орталығы – Сығанақ. Шыңғысхан 1217 жылы Күшіліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға XII ғасырға дейін «Қазақ» атауының мағынасы – «Еркін адамдар».
Қыпшақ тіліндегі «яланкуг» – құл. аттандырды Жебе Ноянды. «Қазақ» атауы IX-X ғасырларда әлеуметтік мағынада қолданылды – Шығыс
Жібек жолына «Ұлы» сөзінің қосылуы – Шығыс пен Батысты “Отырар апаты”-1218жыл. Дешті Қыпшақ.
байланыстырды. Шыңғыс ханның 150 мың қолы Ертістен Сырдарияға аттанған жыл - 1219жыл.XI-XII ғасырларда «қазақ» атты этникалық топ болды – Шығыс Дешті
Қытай жазба деректеріндегі б.з.б. II-Iғ-да Қытай өкіметімен қарым-қатынаста Жошыға қараған жерлер -Ертістен бастап Еуропаға дейін. Қыпшақта.
болған ел – Үйсін мемлекеті. Шыңғыс ханға 15 күндей берілмеген қала - Ашнас. «Қазақ» сөзіне «еркін», «кезбе» деген түсініктеме берілген – «Араб-қыпшақ»
Жібек жолының басы басталған жер – Хуанхэ өзенінің аңғары. Сыр бойындағы қалалардың ьолығымен монғолдардың иелігіне өткен уақыты-сөздігінде.
Қытай елінен батыс елдеріне жібек таси бастаған уақыт – б.з.б. Iғ. ортасы 1219-1220жыл. «Қазақ» сөзі XIII ғасырдағы хорасан түркімендері арасында кездесетіні
Жібек сатуда Қытай мемлекетімен бәсекеге түскен ел – Соғды. Шағатай ұлысына қараған жер - Оңтүстік және оңтүстік- шығыс Қазақстан.жайында айтқан тарихшы – Б. Е. Көмеков.
Жібек жолының Жапонияда жібек сататын орындар болуының дәлелі – Шыңғысханның өлген жылы - 1227 жыл. «Қазақ»(«еркін адамдар») сөзі этникалық мағынаға ие бола бастады – XIV
ғибадатханада соғды тіліндегі қолжазбаның сақталуы. Европаға жорықты бастаған монғол ханы - Батый. ғасырдан бастап.
Византия шеберлерінің қолынан шыққан күміс құмыралар табылған қала – Ұлы хан атағын алған Үгедей тұрған қала Қарақорын. Жәнібек пен Керей сұлтандар әбілқайыр хандығынан қазақ аталып жүрген
Талғар. Алтын Орданың негізін қалаған хан - Батый .(Орталығы Сарай Бату). тайпалармен бөлініп көшкенде оларға алғаш рет тағылған ат – «Өзбек-қазақ».
Жібек жолында валюта ретінде - Жібек жүрді. Батыйдың билік қылған жылдары (1227-1225). Қазақ халқының құрылуына байланысты «қазақ» атауы біржолата этникалық
Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан жандана бастаған кезі- Алтын Ордада исламды мемлекеттік дін - деп жариялаған хан Өзбек. сипатқа ие болды – XV ғ-ң II-ші жартысында.
б.з.д II ғ-ң ортасы. Алтын Ордада уәзір билік жүргізген сала - азаматтық істер. Қазақ халқының, қазақ жүздерінің пайда болуы жайында айтылатын
Сауда жолына байланысты 568 ж дипломатиялық келісімжасасқан елдер - Алтын Орда тағында билігін нығайту үшін Тоқтамыстың Иәскеуді өртеген аңыздардың бірі – «Алаша хан».
Түрік Византия. жылы - 1382. Қазақ халқының ұраны – «Алаш».
Ұлы Жібек жолының Шығысқа шығатын басты қақпасы Жетісу. Уәзірлер билік жүргізген қандай сала - азаматтық іс. Кейбір шежірелерде қазақ атауының орнына қолданылады – «Алаш».
Буддизм дінінің тараған аймағы Оңтүстік Қазақстан. Орда- Ежен билік құрған мем-т - Ақ Орда. Қазақ халқының құрамына енген ру-тайпалар өздерінің ен-таңбаларын салған
Жібек жолының солтүстік шығыс бағытымен моңғолияға,Мөңке ханға барып XIIIғасыр мен XVғасыр басында Шығыс Дешті қыпшақта өмір сүрген мемлекет жартас – Таңбалы-Нұра.
қайтқан Рубрук. Ақ Орда. Талас-тартыс болған жағдайда үш жүз өкілдері келіп, мәселелерін шешті –
X-XII ғ-да 37 қала орналасты ОңтүстікҚазақстан. Ақ Орданың астанасы - Сығанақ. Таңбалы-Нұрада.
Орта ғасырда қалалардың топтаса орналасқан жері Оңтүстік Қазақстан. Ақ Орданың аумағын қамтыған жерлер - Орда- Ежен мен Шайбан Қазақ жүздерінің құрылу себебі, олар(қазақтар) көшіп-қонып жүрген
Қалалық отырықшылық мәд-тің тағы бір қанат жайған жері Оңтүстік Батыс аудандарының жері. жерлерінде өз құқықтарын қорғау үшін – Одақтар құрған.
жетісу. Ақ Орда Алтын Ордадан біржола бөліне бастайды - XIV ғасырдың екінші Ол Одақ – «қазақ жүздері» деп айтқан ғалым – Ш. Уәлиханов.
Қалалық мәд-тің дамыған уақыты X-XII ғасыр. ширегі. XIV-XV ғасырларда Қазақстанда материалдық игіліктер негізделді – мал
Орта ғасырдағы көпестер қаласы Тараз. Ақ Орданың күш- қуатын нығайтқан хан Ұрыс хан. басына алынатын шикізатқа.
X-XII ғ-да қалалардағы құрылыс салудағы жаңалық мешіттердің пайда 1379 жылы Тоқтамыстың Темір-Мәлікті жеңіп билікті қолына алған қаласы- XIII ғасырда қыпшақтардың сүттен қалай май алатынын, қымызды қалай
болуы. Сығанақ. жасайтынын жазды – Еуропа саяхатшылары.
Тараз қаласының маңындағы Айша бибі кесенесісалынған уақыт X-XII ғасыр. Тоқтамыс Мамай Ордасын басып алған жыл - 1380. XIV-XV ғ-да Қазақстанда мекендеген ру-тайпалардың әдеби туындылары –
Орта ғасырлардағы ірі діни құрылыстар Мешіт. Ақ Орда мемлекетін әлсіреткен - Темір шапқыншылығы. ауызша таратылды.
Қала тұрғындарының арасында әр түрлі діни наным-сенімдердің болғандығы Сыр бойындағы қалаларды қайтаруға әрекет жасаған Ақ Орда ханы - Барақ . Оның ғылыми атауы – Фольклор.
анық байқалады-Жетісуда. (Ақ Орданың соңғы ханы). Ғарыштың пайда болуы немесе Күн мен айдың және жұлдыздардың қайдан
Ислам діні Орта Азия мен Қазақстанға ене бастады Арабтардың жаулап Орда өмір сүруін тоқтатты - XV ғасырдың басында. шыққаны туралы аңыз – «Күннің баяны», «Темірқазық пен Жетіқарақшы».
алуынан. Ақ орданың орнына келген хандық - Әбілқайыр. XIV-XV ғ-дан бері келе жатқан тәрбиелік мәні зор ертегі – «Жоямерген»,
Арабтардың «дін үшін соғыс» ұранымен көрші елдердіжаулап ала бастауы Моғолстанның өмір сүрген уақыты - XIVғасырдың ортасы –XVI ғ. басы. «Жерден шыққан желім».
633ж. Моғолстан мемлекетін құруда белді рөл атқарған Дулат ақсүйегі - Әмір Қыпшақтар мен қияттардың қызылбастар мен қалмақтарға қарсы соғысын
Кутейба ибн муслимнің Шашты басып алған жылы 714ж. Полатша. суреттейтін жыр – «Қобыланды жыры».
Арабтардың Орта Азияның бірқатар аймақтары мен Қазақстанның оңтүстігіне Моғолстанның негізін қалаған хан – Тоғылық Темір(1348). XIII-XV ғасырларда дамыған ауызша поэзияның белгілі өкілдері – Асан қайғы,
басып кірген уақыты 737-748ж. Моғолстанның орталығы - Алмалық. Кетбұға.
Қарахан мемлекетінің билеушісі Мұса Боғра Исламды мем-к дін етіп Мұхамед Қайдардың айтуынша Моғолстанда бір күнде ислам дінін қабылдағанXIV-XV ғас-ғы жазба әдебиет туындысы – «Оғызнама».
жариялады - 960ж. адам - 160 мың. XIV-XV ғасырларда қыпшақ тілінде жазылған туынды – «Оғызнама».
X ғасырда ислам дінін мем-к дін етіп жариялады - Қарахан мем-ті. Әмір Темір мен шияс-қожа арасындағы «батпақ шайқасы» болған жыл - XIV-XV ғ-да жазылған өзбек ақыны Хорезмидің туындысы – «Мұхабатнама».
Қазақ жеріндеғылым мен білім салаларың дамуына ықпал етті - Ислам діні. 1365жыл. XIV-XV ғ-дағы еңбектердің ішіндегі халықаралық қатынастары сөздік ретінде
Оңтүстік Қазақстан ислам діні кең түрде дами бастады - X ғасырда. Моғолсьанда Есен-Бұға хан билік құрған жылдар - 1433-1462. пайдаланылғаны – «Кодекс Куманикус»
X ғасырдан бастап әдеби-ғылыми шығармалар жазған тіл - араб тілі. Моғолстан мемлекеті ыдырай бастады - Абдар-Рашидтің кезінде. Орта ғасырдан бізге жеткен аспаптық музыка туындылары күйлер –
Махмұт Қашғаридің үш кітаптан тұратын белгілі еңбегі - «Түрік тілдерінің 1336-1405 жылдары өмір сүрген тұлға - Әмір Темір. «Ескендір».
сөздігі».(«Диуани лұғмат ат-түрік»). Әмір Темір 1370 ж. Басып алды - Мәуренахырды. Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күйлер – «Жошы ханның жортуы»,
Түрік тайпалары сөздерінің жиынтығы болып табылатын еңбек - «Түрік Әмір Темірдің әскері Терек өзенінің жағасында Тоқтамыстың әскерін жеңді - «Сағыныш».
тілдерінің сөздігі».(«Диуани лұғмат ат-түрік»). 1395ж. XIX ғасырға дейін ислам дінінің қазақ даласында таралуы жайында жазған
Махмұт Қашғари«Түрік тілдерінің сөздігі».(«Диуани лұғмат ат-түрік») еңбегін Әмір Темір 1405ж. Қайтыс болған қала - Отырар. «Ислам діні» мақаласының авторы – Ш. Уәлиханов.
жазудан бұрын түгелге жуық аралап шықты - түріктердің елі мен жерін Әмір-Темір шапқыншылығының зардабы – Қазақ жерінің экономикасы мен«Шыңғыснама» кітабының авторы – Өтеміс қажы.
Н.А.Басқақовтың айтуынша Махмұт Қашғари«Түрік тілдерінің сөздігі»еңбегін мәдениетінің дамуына зардабын тигізді. «Дешті уәләяты Берке ханға бағынған кезде дінсіздердің көп бөлігін ол ислам
жазуда аталған саладағы зерттеушілердің көшбасшысы болған - түрік Әмір Темір 1371-1372жж. қай аймаққа әскер аттандырды – Моғолстанға дініне кіргізді» деп жазды – Өтеміс қажы(«Шыңғыснама»).
тілдерінсалыстыра зерттеу. 1371-1390жж. дейін Моғолстанға Ақсақ Темірдің жорығы – 10 рет. XIV ғасырда исламның таралуына қатты көңіл бөлінді – Өзбек хан мен
«Араша , тәжікше кітаптар көп ,ал бұл біздің еліміздегітұңғыш даналық жинақ»Ноғай Ордасының алып жатқан жері – Еділ мен Жайық аралығы. Моғолстан ханы Тоғылық-Темір билігі кезінде.
деп айтылған-Жүсіп Баласағұнның еңбегі-Құтадығу білік. Сарайшық қаласының іргетасы қаланды – Х ғасырда. Мұсылман дініне кіріп, басына шалма тақпағандарға қатаң жаза қолданған хан
Жүсіп Баласғұни дүниеге келді - Шу бойы(Баласғұн қаласы ). Дон, Еділ казактарының Жайық бойына шапқыншылық жасау салдарынан – Тоғылық-Темір.
Терракато ол - оюланған кірпіш. Сарайшық қаласы біржолата қирады – 1580ж. Қазақстанның байырғы тұрғындары аспан әлемін түсінді – «Көк тәңір».
Ірі және кіші қалалардың көп шоғырланған жері - Сырдария,Шу,Талас бойы. Ноғай Ордасының екінші атауы – Маңғыт елі. Қуаңшылық жылдары қасиетті бұлақ басына ақ құйып, тәңірге сиынып, көктен
Ежелгі түрік Әліпбиінің әріп саны - 25. Едігенің Ноғай Ордасында билік құрған жылдары – 1396-1411жж. жаңбыр сұрау ырым – «Тасаттық».
«Жастығыма бейнет бер,Қартайғанда дәулет бер» деп айтқан - Жүсіп Ноғай Ордасының ыдырай бастаған уақыты – XVIғ. басы. Тіл-көз тимес үшін балалардың мойнына тағылған зат – «Бойтұмар».
Баласағұнның «Құтадығу білікте». Батыс Сібір хандығының астанасы – Қызыл-Тура қаласы. Киелі аң-құстың тісі, тырнағы, қауырсыны түрінде болып келген баланың
Жүсіп Баласағұннға «Құтадығу білік» еңбегі үшін Арсылан ханның берген Ноғайлар мен қазақтарды «екі туысқан орда» деп атаған ғалым – Ш. мойнына тағылып келген зат – «Бойтұмар».
лауазымы - Ұлы хас хаджип. Уәлиханов. Қарахан мемлекетінің кезінде салынған сәулет өнерінің ескерткіштері –Айша-
VIII-XI түрік жазуын ығыстырды - Ислам дінінің Ықпалы және араб жазуы.Шайбан Әбілқайырдың хан болып сайланған уақыты – 1428ж. бибі, Бабаджа қатын кесенелері.
Ахмет Иүгнекидің «Ақиқат сыйы» еңбегі жазылған тіл - түрік. «Өзбек ұлысы», «Өзбек хандығы», «Шайбани ұлысы» деген терминдер – XIV-XV ғасырларда салынған ірі архитектуралық құрылыс – Дәуітбек кесенесі.
Поэзиядағы сопылық ілімнің насихатшысы - Қожа Ахмет Яссауи. Әбілқайыр хандығына тән. Отырар қаласының Батыс жағында 3 км жерде орналасқан кесене – Арыстан
Қожа Ахмет Яссауидің Бұқарада білім алған ұстазы - Юсуф Хамадани. Әбілқайыр хандығы негізгі үш халықтан – шайбанилерден, баб кесенесі.
Яссауидің ұстазы - Арыстан баб. қарақалпақтардан, қазақтардан тұрған. Ел аузындағы аңыз бойынша Арыстан баб өмір сүрді – VII-VIII ғ-да.
XI ғ-да түркі тілдес халықтардың алғашқы ақсүйектер әдебиетінің ескерткіші -Олардың ішіндегі ең көбі және ержүрегі қазақтар деп айтты – тарихшы Арыстан баб кесенесінің құлап қалған күмбезін XIV ғ-да қайта салғызған –
«Құтадығу білік». Рузбихан. Әмір Темір.
X-XI ғ-да Жетісу жерінде салынған мешіт - Боран мұнарасы. Орда-Базарға дейінгі Әбілқайыр хандығының астанасы – Тура қаласы XIV-XV ғасырлар аралығында Әмір Темірдің бұйрығымен салынған сәулет
Бабаджа-қатын кесенесі салынған уақыт - X-XI ғ. Әбілқайыр ханның Сығанақ түбінде ойраттардан жеңілген уақыты – 1456- өнерінің тамаша үлгісі – Қожа Ахмет Яссауи кесенесі.
Отқа табыну қасиеті байланыстырылды - Ұмай анамен. 1457жж. Қожа Ахмет Яссауи кесенесін салдырған – Әмір Темір.
Ислам дінін уағыздаушы ел ішінде хакім ата атанған - Сүеймен Бақырғани. Шайбан Әбілқайыр қайтыс болған жері – Аққыстау. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі орналасқан қала – Түркістан.
Әл-Фараби Отырар қаласында білім алған тіл - қыпшақ тілі. Ноғай Ордасының орталығы – Сарайшық. Әмір Темір Қожа Ахмет Яссауи кесенесін салуға бұйрық берген жыл – 1397ж.
Түрік қағанаты мен Византия мемлекеті қай елге қарсы одақ құрған - Иранға.Ноғай Ордасының негізін қалаған тұлға – Едіге. Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде залдың ортасында тұрған тайқазан жасалды –
XI-XIIғ жататын «қоржын үй» табылған қала - Құйрықтөбе. Ноғай Ордасының құрылуына себеп болған – Алтын Орданың әлсіреуі 1399ж.
1217ж Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада теңге соқтырды - Отырар. XV ғасырда Әбілқайыр хандығы орналасқан аймақ – Шығыс Дешті ҚыпшақТөменарық кентінің солтүстік-батысында 8 км жерде орналасқан кесене –
Боран мұнарасы қай ғасырдаға жатады - X-XI ғ. Әбілқайыр хандық құрған жылы – 1428 жыл. Көкксесене.
Бабаджа-қатын менАйшй-бибі кесенелері жақын орналасқан қала - Тараз. 92 ру-тайпадан құралған хандық – Әбілқайыр. XIV-XV ғасырлар аралығында сәулет өнерінің басты ерекшеліктері – Алаша
XI-XIIғ-ға жататын Шығыс моншасы табылған қала - Отырар. 1456-1457 жж. Әілқайырдың ойраттардан жеңілген қаласы – Сығанақ. хан кесенесі, Жошы хан кесенесі.
Қазір мұражайға айналдырылған Шығыс моншасы - Түркістанда. Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінің атауы – «Інжу». Күмбездің қабырға сыртын әсемдеу ісінде қазақтың дәстүрлі ою-өрнегі кең
960ж Ислам дінін мем-тік дін ретінде жариялаған қарахан билеушісі - Стұқ Мал өсірушілерден жиналатын салық – Құшыр. қолданылған –Алаша хан күмбезі.
Боғра хан. XIV-XV ғ-да Қазақстанда шаруашылықтың басты саласы – мал XV ғ-ң екінші жартысында салынған, жартылай сақталған ескерткіш – Рабиға
Xғ Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың қалаларында мешіттердің көптеп салынашаруашылығы. сұлтан Бегімнің кесенесі.
бастағанын жазған - Әл-Мокдиси. Сақ, сармат, үйсін тайпаларының келбеттері андроновтықтарға ұқсас Қазақстан аумағында XIII-XIV ғғ. халық ауыз әдебиеті мен әдебиеті дамыған тіл
Әл-Фараби шығармаларын қай тілде жазған - Араб. болғандығын айтқан антрополог – О. Смағұлов. – Қыпшақ тілінде.
Әл-Фараби дүниеге келген қала- Отырар. Белгілі бір тарихи аймақта құрылған хандықтың тұрғындары – этносаяси «Хұсрау мен Шырын» шығармасының авторы – Кутб.
«Диуани лұғмат ат-түрік» кітабының авторы - Махмұт Қашғари. қауымдастық. Көккесене қай жерде орналасқан – Сығанақта.
Қарахан мем-гі даңқы шықан ақын - А.Иугнеки Ақиқат сыйы. Қазақ халқының этникалық жағынан қалыптасуында басты рөл атқарған – XIV-XV ғасырлар аралығында Алаша хан кесенесі салынған өзен – Қаракеңгір.
Ахмет Яссауидің шәкірті - С.Бақырғани. Орда тайпалары. Қазак хандығының құрылған уақыты. 1465-1466 ж.
Монғол империясы:Керей хандығы мен монғол тайпаларының арасындағы Монғол хандығында үйсіндер атауы уақытша қолданылмай, оның орнына ХV ғ-ң соңына карай қазақ хандығына енген калалар. Созак,Сығанақ.
қарым-қатынас қай еңбекте айтылады - “Монғолдың құпия шежіресі аталды – Дулаттар. Қазақ хандығының негізін қалағандар Керей, Жәнібек.
Монғол мемлекеті құрылды - XIII ғасырдың басы(1206). Үйсіндер өрбіген ежелгі қазақ халқының этносаяси қауымдастық аймағының Керей мен Жәнібекті қарсы алған Моғолстан ханы Есен бұға
Шыңғыс ханның заңдар жинағы - “Жасақ”. бірі – Жетісу. Қазақ хандығының құрылуы жәйінда айтқан тарихшы Мұхаммед Хайдар
Монғол империясының негізін қалаған Шыңғыс. (Астанасы Қарақорым). «Қазақ» деген этносаяси қауымдастықтан болғандығы көрсетіледі – XIV ғ. Дулати.
Шыңғыс әскерінің қытайды басып алған уақыты- 1211-1215. аяғы-XV ғ. I-ші жартысында. Қазақ хандығының құрылу қарсаңында наймандар мекендеген өңір
Шыңғыс әскерінің Жетісуға басып кірген жылы - 1217 жыл. XIV ғ. аяғы-XV ғ. I-ші жартысында «қазақ» деген этносаяси қауымдастықтың Ұлытаудан Есілге дейінгі жерлер.
Жебе Ноян бастаған монғол әскері Жетісу халқын өзіне тарту үшін - діни болғандығын айтады – Рузбихан. ХV ғ-да қалыптасқан саяси-тарихи жағдайлар ықпал етті қазақ ханының
www.testent.ru
ұлттық мем-т болып құрылуына. Хандықтың ішкі өмірі мен сыртқы саяси өмірінің аса маңызды мәселелерін Канси өлген соң Цин империясымен қарым-қатынасын ретке келтіруі
Қазақ халқының саяси бытыраңқылығын жойып мем-т етіп міндеті тиді шешетін адам Билер. Жоңғарлардың қазақ жеріне басып кіруі – 1723 жыл
мен Жәнібек сұлтандардың үлесіне. Жеті жарғы бойынша заң шығару құкығы және барлық қазақ коғамындағы Сол заманнан “Елім-ай” әні қалды
Қазак хандығының құрылуына алғы шарттардың бірі Әбілқайыр хандығы мүшелеріне бұйрық беруге міндетті - Хан. Әбілқайыр 1723 жылдан жетекші хан болып танылды
мен Моғолстанның ішкі-сыртқы жағдайындағы оқиғалар. Қазақтың ханын сайлауға барлык рудың - атақты сыйлы шонжарлары 1723 ж. жоңғарлардың ығысқан Орта жүз рулары ойысқан өңір – Самарқан
ХV ғ-ң басьнда Ақ Орда мем-ті ыдырап оның кұрылды Әбілкайыр хандығы.катысты. 1925 жылы Жоңғарлар Ташкент пен Түркістанды басып алды.
Қазақ хандығының бастапқы кезде алып жаткан жері Шу мен Талас Маусымдық жайылымның қысқы қонысы - жайлау. Жоңғарлардың мақсаты – қазақ жерін өзіне қарату
өзендерінің аумағы Қазақ хандығының кұрылуы мен нығаюны мына Маусымды жайылымның көктемгі қонысы - көктеу. Сарысу өзенінің бойында Бұланты деген жерде қазақтар жоңғарларға соққы
жағдайларды токтатты ішкі феодалдық талас-тартыс. ХVІ-ХVП ғ-да қазақтар шаруашылығының таза малмен айналыскан түрі - берді. Осы жер “Қалмаққырылған” деп аталды
Қазақ Хандығының құрылу кезіндегі халықтың өмірінде маңызды мәселеге көшпелі. Қалмақ қырылған шайқасы нәтижесінде Қазақстанның Солтүстік Батысы
айналды Сырдария бойындағы қалалармен қатынас жасау. Отырар каласының VШ ғасырдың басындағы атауы. – Тарбанд. азат етілді
ХV ғасырдың екінші жар-ғы қазақ хандығының негізгі карсыласы ШайбаниХVІІ ғ-ң II жартысындағы қазақ мем-де ұлы ханның билігін әлсіретіп,ішкі- “Қалмаққырылған” шайқасынан кейін қазақ жасақтары жиналған Қазақстанның
хан. сыртқы саясатта беделін түсірген - кіші хандардың дара билік жүргізуі. оңтүстігіндегі тау – Ордабасы
Қазақ хандығы үшін маңызды болған, Шайбани ұрпақтарымен талас-тартыстың Жоңғарларға карсы күрестегі ерлігі үшін халықтың Жәңгірге берген атауы - Қазақ жасақтарының Ордабасына жиналу себебі – Жетісуды азат ету
негізі Сыр бойындағы калалар. Салқам Жәңгір. Аңырақай түбінде Әбілқайыр бастаған үш жүз батырлары жоңғарларға
ХV ғ-ң аяғында Қазақ хандығының күш-қуатын, саяси беделін нығайтып әлемге Жәңгір ханның санаулы сарбаздары Жоңғардың 50 мың эскерімен шайқасқан соққы берді
танытты Сыр бойындағы қалалар. жер - Орбұлак. Аңырақай шайқасынан кейін жоңғарларды толық қуып тастауға кедергі
ХV ғ-ң бас кезін қазақ хандығының тағына отырған Жәнібек ханның ұлы ІХVН ғ-ң 70-ші жылдары әскерлері басып алған калалар саны - Тоғыз кала. келтірген – Шыңғыс ұрпақтарының тақ үшін таласы
Қасым. (1680-1715). Аңырақай шайқасы өткен жер – Балқаш көлінің оңтүстігі
Бұрындык ханның билік құрған жылдары 1480-1511 ж. Тәуке ханның кезіндегі Қазақ хандығының астанасы - Түркістан. Жоңғарлармен соғыста көзге түскен – Қанжығалы Бөгенбай
Сығанақтан кейінгі қазақ хандығының астанасы Түркістан қаласы. Тәуке ханның үш жүздің басын косқан жиналысын (құрылтайын) шақырып Кіші жүздің Ресей құрамына кіруі
Қасым ханның билігі жүрген жоқ Қырғыздарда. отырған жер - Күлтөбе. 1714-1720 жылдары Ертіс өзенінің жоғарғы жағына тұрғызылған бекіністер –
ХV ғас-да Қазақ хандығының эк-лық жағынан күшеюіне жол бермеуге ұмтылды Тәуке ханның заңдар жинағы "Жеті жарғы". Жәміш, Омбы, Колбасинск, Железинск
Мұхаммед Шайбани. Жеті жарғыны жасауға қатыскан билер - Ұлы жүзден- Төле би, Орта жүзден Әбілхайыр ханның өмір сүрген жылдары – 1680-1748
Түркістан халқы қазақ саудагерлерімен ешкандай сауда келісімдерін Қазбек би, Кіші жүзден Әйтеке би. Әбілхайырдың ең басты мақсаты – Ресеймен байланыс орнатып, бар күшті
жасамайтын болсын, олармен осы жерлердің тұрғындары арасында карым- Тәуке ханның кезіндегі билердің міндеті - сот билігі, атқарушы билік.'Жеті ойраттарға қарсы жұмылдыру (өзінің қарсыластарын әлсіретуге тырысты)
қатынас болмасын" ,- деп жарлық шығарған - Мұхаммед Шайбани. жарғы" бойынша хан - бас қолбасшы болды. Қазақ елшілігін бастап барған – С.Құндағұлұлы, Қ.Қоштайұлы
Шайбани ханның казақ жеріне шабуыл жасаған жылдары 1503,1505,1506 1710 жылы қазақ жүздерінің өкілдерінің Қаракұм маңында бас косып Әбілхайырдың елшілігін Анна Иоанновна қабылдаған уақыт – 1731 жыл, 19-
жылдар. талқылаған мәселесі - жау шабуылына тойтару. ақпан
1510 жылы Шайбани хан Иран шахымен болған шайқаста қаза тапкан ХVII ғас-ң ортасында Жоңғар мемл-ң күш-қуатының біршама артуына себеп Әбілхайырдың және 29 старшынның Ресейге ант берген уақыты – 1731 жыл, 10
Шайбан. болған қоңтайшы -Батыр. қазан
Моғолстан ханы Есен бұға кайтыс болған 1462 жыл. Аягез маңында қазақтар мен жоңғарлар арасында үш күнге созылған күрес Ант қабылдаған – Тевкелев
Керей мен Жәнібек хандарға косылған адам саны 200 мың. болған жыл -1718 ж. Ор бекінісі 1735 жылы салынды
ХV ғасырдың 70 жылдарында қазақ хандарының басып алған жерлері Бұланты шайқасынан кейін қазақ жүздерінің өкілдері жауға қарсы күресті Орыс үкіметінің Башқұрт көтерілісін басуда Кіші жүз жасақтарын пайдаланған
Сырдария мен Қаратау өңірі. күшейту жөнінде жылы – 1735-1737 жылдар
1511 жылы қазақ хандығының билігін қолына алған хан Қасым. шешім қабылдаған жер. Патша үкіметі қазақтарды қысып ұстауға тырысу себебі – 1740 жылғы Екінші
Қазақ хандығының жер көлемін кеңейте түсуге бар күшін жұмсаған хан Ордабасы тауына жиналған қазақ жүздерінің өкілдері барлық жасақтың бас Башқұрт көтерілісі
Қасым. қолбасшысы етіп сайлаған адам - Әбілқайыр 1738 жылы Орынборда қазақ сұлтандарының съезін шақырған Орынбор
1510 жылы Мухаммед ІІІайбани Қасым ханнан қай жерде жеңілді Сығанак Белгілі тарихшы Қадырғали Жалайри “Жылнамалар жинағында” Көшімді комиссия басшысы – Татишев
түбінде. таратады 1740 жылы кіші жүз Сырдария қазақтарының жағдайының қиындай түсуі –
Қасым хан тұсында қазақ хандығының саяси-әкімшілік және сауда Шайбани ұрпағынан Көшім Сібірдің ханы болған кезден бастап Батыс СібірдіңПарсы әмірінің Хиуаны талқандауы
экономикалық орталығы болған қала Сығанақ. жергілікті халқына тарата бастаған дін – Ислам діні Әбілхайырдың Ресеймен байланысын одан әрі нығайтуға мүдделі болуының
Қасым ханның қол астындағы халықтың саны 1милл. 1694 жылы І Петрмен елші Аталықов арқылы сауда байланысын жасаған себебі – Парсы әмірінің шабуылы
1538-1580 ж. қазақ хандығын басқарған хан Хақназар. Тәуке хан 1748 жылы Әбілхайыр Барақ сұлтанның қолынан қаза тапты
ХVІ г-ң ортасында Жайық пен Еділ бойындағы шайқастан кейін Қазақ хандығыІ Петр шығыспен сауда қатынасын өрістету үшін Қазақстанның маңызы “ Орынбор 1743 жылы салынды
қосып алды Ноғай Ордасын. және Қақпа” деп санады Қалдан-Сереннің Орта жүз бен Кіші жүзге ұйымдастырған “Ақтабаннан” кем
Моғол ханы Абдр-Рашид Жетісу мен Ыстықкөл маңындағы жерлерді басып алу“Жеті Жарғы” бойынша құрылтайға кімдерді қатыстырмады? – Қарусыз емес шапқыншылығы – 1741-1742 жылдар
ниетімен Қазақ хандығына қарсы соғыс бастады ХVІ ғас-ң 50-60 жылдары келгендерді Ресей сенаты қазақтарды және шекаралық өңірдегі бекіністерді қорғау
ХVІ ғ-ң аяғында Жетісу казақтарының жағдайының ауырлай түсуінің себебі Жоңғарлардың қазақ жеріне шабуыл уақытша бәсеңдеткен жағдай – Тәуке жөніндегі арнайы жарлық қабылдады – 1742 жылы, 20 мамыр
Ойраттардың тонаушылык жорықтарының жиілеуі. ханның қырғыз, қарақалпақтармен одақтас болуы 1747 жылы Хиуа тағына сайланған – Қайып
ХVІ ғ-ң орта шенінде қазақтарға карсы Сібір ханы мен Моғолстан Жоңғарлардың 1680 жылғы шабуылынан аман қалған қала – Түркістан
билеушілерінің шапқыншылық жорықтарының жиілеуі себебіне Хақназар хан -1710 жылы жоңғарларға қарсы күресу үшін үш жүз өкілдерінің бас қосқан жері ХVІІІ ғасырдың орта кезіндегі Қазақстанның саяси және экономикалық
ІІІайбан әулетімен қатынас орнатуға ұмтылды. – Қарақұм жағдайы
Баба сұлтанның адамдары Хақназар ханды өлтірді. 1635,1643,1652 жылдары қазақтарға қарсы жорықты басқарған қонтайшы Кіші жүздің Оңтүстік-Шығысына Батыр сұлтанның билігі орнады
Хақназар қайтыс болғаннан кейін хан тағына сексенге келген Шығай отырдыБатыр 1747 жылы Е.Петровнаның шешімі: Алтай тау-кен кәсіпорындары – патша
Шығай хан қайтыс болды - 1582 ж. 1718 жылы жоңғар-қазақ шайқасы болған жер – Аягөз отбасының меншігі
Монғол ханына қарсы соғыстарда Хакназардың айырылып қалған жерлері 1724-1725 жылдары жоңғарлар басып алған қала – Түркістан, Ташкент Башқұртстанда патша үкіметінің отарлау саясатына қарсы азаттық күресі – 1755
Жетісудың біраз жері. “Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” аталған жыл – 1723 жылы
Батыс елдері алғаш қазақ мемлекеті туралы кай ханның тұсында білді - ҚасымСарысу өзенінің бойында жоңғарлармен шайқас болған жер – Бұланты Қазақстанға қашқан Башқұрт саны – 50 000
1570 жылдардың аяғында Хақназар билігінде болған жер Жетісудың батысы. 1728 жылы қазақ жүздері өкілдерінің жоңғарларға қарсы күресу үшін бас 1756 жылы қыркүйектегі патша шешімі – Жайық жағасына қазақтардың мал
Абдаллах ханның қазақ ханына сыйға берген жері - Түркістан аймағы. қосқан жері – Қарақұм жаюына шек қойылды
Абдаллах хан Самарқан өлкесіндегі Африкенб уәлоятын сыйға тартқан хан Сібір елін монғолдар жаулап алғаннан кейін Жошы ұлысына кіргенін жазған ХVІІІ ғасырдың 40-50 жылдары салынған Өскемен бекінісінен Кузнецк шебіне
Тәуекел. шежіреші – Рашид ад-Дин дейін созылған әскери шеп – Колыван шебі
Тәуекел билік құрған жылдар 1582-1598. Искер қай хандықтың астанасы? – Батыс Сібір хандығының 1745-1759 жылдары Орынборға жеткізілген мал басының құны – 1 млн сом
1597-1598.ж.Тәуекел хан Абдаллахқа қарсы соғысқа дер кезінде кай жерде 1854 жылы ұрыста Ермакты жеңген батыр – Сәтбек 1766 жылы Бұхар саудагерлерінің өтінішімен Әбілмәмбет ІІ Екатеринаға хат
Абдаллах әскерін талкандады -Ташкент қаласының түбінде. Сібір ханы Көшім біржола жеңіліске ұшыраған жыл – 1598 жолдап, Түркістан арқылы өтетін керуендерді қай бекіністерде шек қоймай
1583 жылы Тәуекел хан Абдаллах хандығына шабыл жасап басып алған калалар Ресейдің саудасын дамытуда Қазақстанды “кілт және қақпа” деп атаған қабылдауға рұқсат алды–Семей, Жәміш
Сауран,Түркістан,Отырар,Сайрам І Петр ХVІІІ ғасырдың ІІ жартысында қазақ-орыс сауда орталықтары – Семей,
Қазақ Хандығының беделін және күш-куатын арттырып, Тәуекелдің беделін Т.Чебуков бастаған орыс елшілігінің Қазақстанға келген жылы – 1573 Өскемен, Бұқтырма
көтергсн жеңіс - Ташкент түбіндегі Абдаллах әскерін жеңуі. 1594 жылы Мәскеуге Тәуекел ханның елшілігін басқарып келген адам – Құл- Қазақ-орыс сауда байланыстарының кеңейген кезі – ХVІІІ ғасырдың 60-
Абдаллах өлген соң Тәуекел хан Мәуараннахырға басып кірген жыл - 1598 ж. Мұхаммед жылдары
Есім хан билік кұрған жылдар 1598-1628. 1595 жылы Тәуекел ханға келген орыс елшілігін басқарған – В.Степанов Кіші жүз ханы Нұралы мен Батыр сұлтан арасындағы кикілжіңді пайдаланған
ХVII ғ-ң басындағы (Есім хан кезіндегі) Қазақ хандығындағы билік жүйесінде-1640 жылы салынған бекініс – Гурьев патша үкіметінің казактарға алып берген өңірі – Каспий теңізі мен Жайық
Екі хан билік құрды. “Кодекс куманикус” қай тілдегі шығарма? – қыпшақ өңіріндегі жерлер
ХVІІ ғ-ң басында өзін тәуелсіз хан етіп жариялап, Ташкент қаласын астана еттіХV, ХVІІ ғасырларда Алтын Орда, Ақ Орда дәуірінде ресми әдеби тіл ретінде ХVІІІ ғасырдың екінші жартысында көшіріліп әкелінген – Дон казактары
–Тұрсын хан 1613 ж. қолданылды – қыпшақ тілі Бұқтырма бекінісі 1761 жылы салынды
Есім хан қазақ хандығының әскери күш қуатын арттыру үшін көңіл бөлді “Жамиғат тауарих” жинағының авторы – Қ.Жалайри Ертістің оң жағасына қазақтардың мал жаюына рұқсат етілген уақыт – 1799
Сұлтандар мен төрелерге еркіндік берді. ХҮ ғасырда жазылған “Тарих-и-рашиди” еңбегінің авторы – Мұхаммед Хайдар жылы, Павел патша
Қазақ-бұхар соғысы болған жыл 1603-1624. Дулати
Бірінші қазақ-бұхар соғысы болған жер - Айғыржар. 694 жылы Тәуке хан І Петр мен елші Аттилов арқылы қандай келісім жасады? Абылай хандығы (1711-1781) (Әбілмансұр-Сабалақ)
Бірінші қазақ-бұхар соғысы өткен жыл - 1603 ж. сауда байланысын күшейту Абылайдың атасы билік құрған қала – Түркістан
ХVІІ ғ-ғы Тұрсын ханның сенімді тірегі - саны көп, айбынды қатаған руы 1490 жылы Азов қаласында дүниеге келген жырау – Доспамбет Он үш жасында Абылай келіп қосылған Орта жүз ханы - Әбілмәмбет
Тұрсынның өзін хан жариялауымен катар тағы бір антты бұзуы - ақша Есім ханның Кіші жүздегі ел басқарушы, биі болған жырау – Жиенбет Әбілмәмбет пен Абылайдың Орскіге келіп, Ресей билігін мойындаған жыл –
шығаруы. Эпостық жыр – “Ер Сайын” 1740
Тұрсын ханның бүлігі тарихта аталды - "Қатаған қырғыны". Лиро-эпостық жыр – “Айман–Шолпан” Абылайдың жоңғар тұтқынында болған жыл – 1741
Есім хан қалмақтарды талқандаған жыл - 1627. Қазақ халқының өмірінде музыканың айрықша орын алатынын жазған сяхатшыАбылайдан пана сұраған жоңғар билеушісі – Әмірсана
Қазақ хандығының кұрылымы - "Жеті саты". – Якуб Цин әскерінің Қазақстанға басып кіру себебі – Абылайдың Әмірсананы ұстап
Қазақ хандығында ата аймақты баскаратын адам – Аксақал. Қ.Жалайридің еңбегі – “Шежірелер жинағы” беруден бас тартуы
Қазак хандығында он немесе бес аймақтан кұрылған – ру. Қ.Жалайри “Жылнамалар жинағы” атты еңбегін орыстың қай патшасына тартуҚазақ елінің дербестігін сақтау мақсатында Абылай Қытай билігін мойындады–
"Ханталапай" сөзі Ханды сайлағанда малын бөлісіп алу. етті? – Б.Годуновқа 1757-1760 жылдары
Ханың жасагы - Төлеңгіттер. ХVІ-ХVІІ ғасырларда қазақ-монғол қарым-қатынастарының тарихы баяндалғанЖоңғария жаулап алынды – 1755 жылы
Хандарды кімдерден сайлаған Ақсүйектерден. “Тарих” атты еңбектің авторы – Шах–Махмұд Шорас Дербес ел ретінде тарих сахнасынан жойылды – 1758 жылы
Қазақ хандығындағы ұлыстың билеушісі - Сұлтан. ХVІ ғасырдың 40-жылдары жазылған “Тарихи Абулхайрхани” еңбегінің Ду Дэ Чжо Хой бастаған Қытай әскерлері басып кірген жыл – 1757 жылы
Ұлыс неден құралған - Арыстан. авторы–Усман Кухистании Екатерина ІІ-ге жолдаған хаттарының бірінде үй тұрғызу үшін ұста және астық
Орта жүздің құрамындағы тайпалар - Арғын, найман уақ, керей, қыпшақ. жіберуді сұраған жылы – 1761 жыл
Дешті Қыпшақ үшін сауда аймағы ған кала Сығанақ. Әбілмәмбеттің мұрагері (1771) - Әбілпайыз
Иасы қай ғасырдан бастап Түркістан атанды XIV.ғ. Қазақ жерінің Ресей құрамына кіруінің алғышарттары Абылай 1771 жылы хан болып сайланды
(ХVII ғ. екінші жартысында казак хандығының aстанасы көшірілген қала 1718 жылы салынған бекініс- Семей ІІ Екатерина Абылайды Орта жүз ханы етіп бекіту туралы грамотаға қол қойды
Түркістан. Өскемен бекінісі салынды – 1720. –1778 жылы, 24-мамыр
Тәуекел ханның тұсында берік камал, ірі сауда орталығына айналған кала 1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері Қарақұм маңында бас қосты. “Жеті жарғы” заңдарында хан билігіне қойылған шектеулерді Абылай –
Сауран. Қазақ жасақтары 1710 жылы жүздерге жатуы бойынша ұйымдасқан мойындамады
Есім ханның баласы Жәңгірдің билік кұрған жылдары 1628-1652. Қарақұмда жоңғарларға қарсы төтеп беру мәселелері талқыланды Абылайдың қыстақтары орналасты – Ертіс өңірінде
1643.ж.жоңғарларға карсы ерлікпен шайкаскан хан Жәңгір. 1718 жылы Қабанбай, Жауғашар батырлардың басшылығмен жоңғарларды Абылай хан жерленді – Түркістанда
Орбұлақ шайкасында жоңғар әскерлерінің ту сыртынан шабуыл жасаған батыржеңген жер –Аягөз өзені бойы Абылайдың мирасқоры – Уәли сұлтан
Жалаңгөс. Тәукенің мирасқоры – Қайып. Абылайға жыр арнаған – Бұхар жырау
Жәңгір қайтыс болғаннан кейін билік кұрған хан ТӘуке. 1722 жылы жоңғарлардың бар күшін қазақ жеріне жұмсауға мүмкіндік алуы – Абылай қолдаған шаруашылық – жер шаруашылығы
www.testent.ru
Қасымұлы көтерілісі – бүкіл Қазақстанды қамтыды. Қаз. Шекаралық бекіністері арқылы өтетін Қытай-Ресей сауда керуендеріне баж
Қазақтардың Пугачев басқарған 1773-1775 жылғы шаруалар соғысына Кенесары көзқарасына ықпал еткен адам - әкесі Қасым. салығы көбейтілді - XIX ғ. 30-жылдары.
қатысуы Кенесарының алғашқы қарсылығы – 1837ж(Ақтау бекінісіне). 1811ж. Ресей үкіметі тілмәшінің Бұқтырмаға келудегі мақсаты – Қытаймен
Көтеріліске қатысқан Кіші және Орта жүз шаруалары Кенесары әскерінің Ақмола бекінісіне шабуылы – 1838ж. мамыр. саудадағы Бұқтырманың мүмкіндігін анықтау.
Көтеріліске қатысуға себеп болған – жер мәселесі Кенесары көтерілісіне қатысқан аймақтар – Құсмұрын, Көкшетау, XIX ғ. бірінші ширегінде Ресей үкіметінің Тибет пен Қазақстан арқылы
Патша үкіметі Жайық бойында қазақтарға мал жаюға тыйым салды – 1742 Қарқаралы. байланыс жасауына үлкен үлес қосқан Сібір шекарасының бастығы – Глазенап.
жылы Кенесары көтерілісіне қатысқан би – Жоламан Тіленшіұлы. Қоқан мен Хиуаның 30-40 жылдардағы саяси ниеті Қазақстанның Оңтүстігі
Пугачевқа Нұралының сыйлық тапсырған өкілі, Усиха өзені маңында жолыққан1841ж. Кенесары қоршаған Қоқан бекіністері – Созақ, Жаңақорған, мен қырғыз жерінің Ресей иелігіне өтуін қаламады.
– Зәбір молда Ақмешіт.1841ж. XIX ғ. 20-30 жылдары Азия комитеті құрылды.
Қазақтар Жайық бекінісін алуға қатысты Кенесары Ташкентке аттанды, алайда жорықтың тоқтау себебі – сарбаздар 1817ж. Сұлтан Сүйік Абылайұлының қарамағындағы Жалайыр руының 66 мың
Кулагин бекінісін алуда басты күш қазақтардан құралған топ болды арасында жұқпалы ауырудың таралуы. адамы Ресей құрамына алынды.
Қазақтар 1773 жылы қазанда Пресногорьковск бекінісі маңында топтасты Кенесарының хандық билікті қолға алған жылы – 1841ж. XIX ғ. Орта жүз бен Ұлы жүз аумағы жапсарында салынған Ресей әскери
Орынборды қоршауға қатысқан қазақтар саны – 200-ге жуық Кенесары билер сотын жойып, оның орнына хандық сотты кіргізді. бекіністері – Ақтау, Алатау, Қапал.
Пугачевқа көмек жіберген сұлтан – Сұлтан Досалы Кенесары құрған хандық кеңестің Әбілқайыр хан кезіндегі ақсақалдар кеңесінен
Ұлы жүздің оңтүстік аймақтарын билігінде ұстаған – Қоқан хандығы.
Пугачев үндеуімен танысқан соң, соғысты қолдауға шешім қабылдаған би ерекшелігі – билік хан қолында болды. 1853ж. Ресейдің қоластына қараған бекініс – Ақмешіт.
Дәуітбай Опасыздық үшін беретін жаза - өлім. 1825ж. Ресей билігін мойындаған Жетісудағы – Үйсін болысының қазақтары.
Пугачев көтерілісі кезінде Сібір шебіне орналасқан тұрақты әскер саны 1843ж. Кенесары көтерілісін жаншуға жіберілген – Лебедев отряды. 1847ж. салынған бекініс – Қапал.
Нұралының қазақтардың шаруалар соғысына қатысуын маған бағынбай Лебедевтің жазаға тартылу себебі – дәрменсіздік көрсеткені үшін. Ұлы жүз қазақтарын басқару туралы Ресейлік пристав тағайындалған жыл –
кетуінде деп түсіндірді Кенесары қолдаған шаруашылық – егіншілік. 1848.
Пугачев көтерілісіне қатысқан Байбақты руының батыры – Сырым Датұлы 1844ж шілдеде Кенесарыға қарсы ұрыста мерт болған сұлтандар саны – Қаскелең өзені бойындағы Қоқан хандығының тірегі – Таушүбек бекінісі.
Пугачев көтерілісінің басты орталықтарын талқандаған – Суворов 44(Ахмет Жантөреұлының отряды). Таушүбек бекінісінің патша үкіметіне қан төгіссіз берілген жылы –
1845ж. Кенесарының аулына келген елшілік – Долгов, Герн елшілігі. 1851ж.шілде.
Сырым Датұлы басқарған 1783-1797 жылдардағы Патша үкіметі мен Кенесары арасындағы келіссөздердің тоқтап қалу себебі – 1853ж. Талғар өзенінің Ілеге құяр жерінен Іле бекінісін тұрғызған –
Кіші жүз қазақтарының көтерілісі жазалаушылардың бассыздығының, Кенесары талаптарының Перемышельский отряды.
Орал казактарымен алғашқы қақтығысы – 1783 жылы күзде орындалмауы. 1854ж. көктемінде Перемышельский отряды Верный бекінісінің іргетасын
1785 жылы Сахарная бекінісін алуда сұлтан айшуақ Назаровтың қолына Кенесары Сарарқадан бет алды – Ұлы жүзге. көтерді.
түсті Кенсарының өзіне ермеген белді тұлғалардың ауылын ойрандауы – ЖетісудағыҰлы жүз приставы резиденциясының Қапалдан Верныйға орын ауыстырған
Кіші жүз старшындарының Нұралыны хандықтан тайдыру жөнінде шешім белді рулардың Ресейден көмек сұрауына себепші болды. жылы – 1855ж.
қабылдаған съезі –1785 жылғы 20-ға жуық ру өкілдері Кенесарыны оның Қоқан бектеріне қарсы күресін қолдаған батырлар – Сыра зауыты – 1858ж. салынды.
1791 жылы Нұралының өліміне байланысты Кіші жүз ханы болып сайланған Тайшыбек, Саурық, Сұрыншы. XIX ғ. 60ж. бекіністе Ш. Уәлиханов тұрды.
Ералы Қырғыз манаптары Кнесарының Қоқан хандығына қарсы ұсынысын – 1859ж. Ұлы жүзде тұрғызылған бекініс – Қастек бекінісі.
Көтерілістің жандануына түрткі болған – 1796-1797 жылғы қысқы жұт жауапсыз қалдырды. 1860ж. қазанда Алатау округінің билеушісі Калпаковскийдің Қоқан әскеріне
Көтеріліс кезінде Есім хан өлтірілді Кенесары көтерілісі кезіндегі патша – I Николай. соққы берген жері – Ұзынағаш(3 күндік соғыс).
Игельстром ұсынысы бойынша патша үкіметі кәрі Айшуақты хан етіп бекіттіКенесары 1847ж. қырғыз жеріне басып кіріп, Бішкекке жақын Майтөбе деген Жетісудің Қоқан озбырлығынан құтылуына ықпал еткен Ұзынағаш түбіндегі
(1797 жылы) жерде жеңіліс тапты. жеңіс.
1797 жылғы наурыздың 17-де Сырым тобы хан сарайына шабуыл жасады 1836-1838 жж. Ішкі (Бөкей) ордасындағы шаруалар көтерілісі. 1860ж. Ресей әскеріне қарсы қоқандықтармен бірге шайқасқан – Кенесарыұлы
Патша үкіметінің Кіші жүзде хандық кеңесті құру себебі –Сырымды өзіне Кіші жүз территориясы – 850 мың шақырым. Сыздық сұлтан.
жақындатуға тырысты Бөкей ордасы Жайық пен Еділ аралығында. XIX ғ. 50-ж. аяғы, 60-ж басында Орта Азия үшін талас болды – Ресей мен
Сырым Датұлы 1797 жылы Хиуаға өтіп кетіп, 1802 жылы қайтыс юолды Император I Павелдің жарлығымен Кіші жүз қазақтарының осы жерде Англия арасында.
Датұлы көтерілісінің тарихи маңызы – Патша үкіметі Жайықтың оң жағына көшіп-қонуы заңдастырылған уақыт – 1801ж. 1864ж. Түркістан бекінісін алғанда орыс әскерін басқарған полковник –
өтуге, мал жаюға рұқсат етті – 1801 жылы, 11 наурыз Патша үкіметінің Кіші жүз руларының күресін біршама бәсеңдеткен – Жайық,Черняев.
Мәдениет Еділ арасында қоныстануға рұқсат беруі. 1865ж. орыс әскерлері басып алған қала – Ташкент.
“Орынбор тарихы” аттты еңбек жазған – П.Рычков Жас құс деген жерде хан сарайы салынды. Бұхар хандығы Түркістан генерал-губернаторлығының құрамына 1866ж. кірді.
Қазақстан туралы еңбегі үшін ресей ҒА-ның бірінші корреспондент мүшесі 1827ж. ұйымдастырылған 12 биден құралған Орда әкімшілігінің басты құрамды Қазақстанның Ресейге қосылуы 150-жылға созылды.
болған тарихшы – П.Рычков бөлігі –хандық кеңес.
Жоңғар тұтқынынан Абылайды босатуға қатысқан зерттеуші – К.Миллер Көтеріліске себеп болған Жәңгір ханның өз қайын атасы Қарауылқожа XIX ғ. бірінші жартысындағы Қазақстан мәдениеті.
ХVІІІ ғасырда халық ауыз әдебиетінің көрнекті өкілдерінің бірі – Ақтамберді Бабажанұлын Каспий теңізі өңірінде көшіп жүрген қазақ руларына билеуші Қазақтар араб тілінде оқыды.
жырау етіп тағайындауы түрткі болды. XIX ғ. білімін жалғастыру үшін ауқатты ата-аналар балаларын жіберді –
Соңғы шығармалары Абылай кезіндегі қазақ қоғамының ішкі өмірі туралы Исатайдың Орынбор генерал-губернаторының көрсетуі бойынша жала Бұқара, Ташкентке.
мәлімет беретін – Үмбетай жырау жабылып, сотқа тартылған жылы – 1823ж. Азиялық училище 1789жылы ашылды.
ХVІІІ ғасырда қазақ әдебиетінің алдыңғы қатардағы өкілдерінің бірі – Бұқар Ішкі Ордадағы көтеріліс бөлінді – үш кезеңге. 1813ж. Орынборда ашылған әскери училищелер Ресейлік билеу әкімшілігі үшін
жырау 1837ж. 15-қазанда Теректіқұм деген жерде ауылы талқандалған Жәңгірдің шиновниктер даярлаумен айналысты.
ХVІІІ ғасырда қазақ поэзиясының жарқын өкілдерінің бірі – Жанақ ақын сыбайласы –Балқы Құдайбергенұлы. 1831ж. қыркүйекте орысша білім беретін училище ашылды – Семейде.
Жанақ шығармашылығының ең басты жетістігі, сақталған поэма – “Қозы 1837ж. қазанда ханның резиденциясын қоршаған көтерілісшілер саны – екі 1836ж. жанында қазақтар үшін интернаты бар училище Өскеменде
Көрпеш – Баян сұлу” мың. ұйымдастырылды.
ХІХ ғасырдың бірінші жартысында қалыптасты–жергілікті өнеркәсіп пен 700 жүз казак әскері, 400 жүзден астам хан жасақтарынан құрылған Неплюев кадет корпусы – 1844ж. Орынборда құрылды.
кәсіпшіліктің салалары жазалаушылар Исатай қолына қарсы тұрды – 1837ж. қараша. “Бөкей мен Мәулен” повесінің авторы – Даль.
ХІХ ғасырда Қазақстан жерінде І жәрмеңке ашылған өңір – Ішкі Орда Исатай көтерілісін басуды тездеткен жағдай – Кенесары көтерілісінің Кіші Пушкиннің Жайық жағасына келуі Пугачев көтерілісіне байланысты(1833).
жүз жерін шарпуы. Пушкиннің Орынбор жерінде болғанда жазған еңбегі – «Пугачев бүлігінің
Қазақстанда хандық биліктің жойылуы Исатайды ұстап берген адамға – 1000 сом тігілді. тарихы».
Ресей үкіметі 1803 жылы көпестерге өздерін қорғап жүретін қарулы Көтерілісшілер Гекке мен Жәңгірдің біріккен әскерімен Тастөбе деген жерде Пушкин «Қозы Көрпеш Баян сұлу» поэмасын қағазға түсірді.
отрядтар ұстап жүруіне рұқсат берді кездесті. Каспий теңізін зерттеген – Корелин.
1815 жылы патша үкіметі Уәлиге қосарлап екінші хан Бөкейді тағайындады Исатай Ақбұлақ деген жердегі ақырғы шайқаста қайтыс болды – 1838ж. 19ғ. 1-ші жар. Қаз-н туралы құнды еңбек жазған – Левшин.
1822 жылы “Сібір қазақтарының жарғысын дайындаған” – Сперанский Исатай көтерілісі бойынша сот жазалау ісін басқарған – Гекке.
Жарғының мақсаты – сот, саяси жағынан басқаруды өзгерту Исатай көтерілісінен кейін Ішкі Ордадағы 1842ж. шаруалар көтерілісін XIX ғасырдың 1-ші жартысындағы қазақ әдебиеті.
“Сібір қазақтарының” облысы Батыс Сібір генерал-губернаторлығына кірдібасқарған –Аббас Қошайұлы, Лаубай Мантайұлы. Махамбет Өтемісұлы 1804-1846жж.
Орта жүз әкімшілік жағынан үшке бөлінді М. Өтемісұлы өлтірілді – 1846ж. Махамбетті Жәңгір хан ұлы Зұлқарнайынмен қосып оқуға жіберді –
Болыс 10-12 ауылдан құралды XIX ғ. 50-жылдары қазақ шаруаларының патша үкіметінің отарлау саясатына Орынборға (1824-1829).
Аға сұлтандарды тек сұлтандар ғана сайлап, оларға ресейлік майор шені қарсы күресі –Ж. Нұрмағамбетұлы. Махамбеттің түрмеде отырған жылы – 1829ж.
жылдан кейін дворяндық атақ берілді 1843ж. Жанқожа құлатқан бекініс – Хиуа бекінісі. Махамбеттің Бөкей ордасы билеушілеріне ашық білдірген өлеңі – Баймағамбет
Аға сұлтандар 3 жылға сайланды 1756ж. Жанқожа батыр Жаңа қаланы көтеріліс тірегіне айналдырды. сұлтанға арналған өлеңі.
Мұрагерлікпен берілген билік – болыстық Райым(Қазалы) бекінісі салынды – 1847ж. Суырып салма өнерді жетілдірген – Шернияз.
Ресейдегі 12-ші класқа жататын шенеуніктерге теңелген – болыстық Жанқожа көтерілісі жаншылды – 1860ж. Алматы облысы Жамбыл ауданына қарасты Қарақыстақ деген жерде дүниеге
сұлтандар XIX ғ. 50-жылдары Арал бойындағы көтерілістің жетекшісі – Есет келген –Сүйінбай Аронұлы (1822-1895).
Қылмыстық істер округтік приказда қаралды Көтібарұлы. Ірі эпик ақын, жастай екі көзінен бірдей айырылған – Шөже Қаржаубайұлы.
Шет елдермен келіссөз жүргізу құқығына ие болған – шекаралық басқарма Орынбор әкімшілігі Есетті ұстауды жүктеді – Арыстан Жантөринге. «Қозы Көрпеш-Баяе Сұлу» жырының ең көркем нұсқасы – Шөженің айтуымен
төрағасы 1855ж. шілдеде Есет тобы қырып салған – Жантөрин тобын. таралған.
Кіші жүзде хандық билік 1824 жылы жойылды Есеттің Орынборға барып лажсыз патша билігін мойындаған уақыты – 1858ж. Ш.Уәлиханов суырыпсалма өнерін жоғары бағалаған – Шөже.
“Орынбор қазақтарын басқару жөніндегі жарғыны” дайындаған – Эссен 1820ж. Хиуа ханы Мұхамед-Рақым 2000-ға жуық қазақ ауылын шауып кетті.
Кіші жүздің соңғы ханы – Шерғазы Қазақ шаруаларының Қоқан хандығына қарсы Тетек төре бастаған көтерілісі Қазақстандағы 1867-68жж-ғы реформа
Хандық билік Бөкей ордасында 1845 жылға дейін сақталды. 1821ж. болды(10 мың). 1865ж. Патша үкіметі ХІХ ғ-ң 60-жылдары Қазақстанның басқару жүйесін
Қаз-ң 1812 ж-ы соғысқа қатысуы Балаларды Орта Азия базарларында құлдыққа сатты. өзгерту үшін – Бутков басқарған комиссия құрылды.
...Орынбор губерниясында 40 кавалериялық полк құрылды. Қоқан езгісіне қарсы қазақ-қырғыз шаруаларының Әулиеата маңындағы Комиссия қазақ даласын 2 облысқа бөлуді ұсынды.
Ресей мемлекетіне қауіп төніп келе жатқандығы туралы үндеу қабылданды көтерілісі 1858ж. болды. 1868ж-ға дейін Қазақстанда 2 генерал-губернаторлық болды (Батыс,
жылы 6 шілде. 1858ж. Қоқан ханы Хұдияр қазақ феодалдарын қабылдап – Ішінара Шығыс).
Орынбор губерниясының соғыс басталғандығы туралы хабары жетті – жеңілдіктерге келісім берді. 1865ж. Қазақ өлкесін басқару ісін өзгертуді дайындау ішкі істер министрлігі
жылы қазан, қараша айларында. 1858ж. Қоқан езгісіне қарсы күрестің тарихи маңызы – Қоқан езгісінен кеңесінің
Ел достығы рухын көтеруге ат салысқан Байсақал Тілекұлы. құтулуға себепші болды. мүшесі Гирс басқарған «Дала комиссиясына» жүктелді.
Тұз өндіруші қазақтар орыс әскері пайдасына 22 000 сом ақша жинады (1 млн. 1865ж. 5 маусымда ІІ Александр патша өмірі бойынша дайындалған - өлкені
пұт). Қазақстанның қытаймен саяси-экономикалық байланыстары. зерттеп білу.
“Қасиетті Анна” орденіне ие болған – Сағит Хамитұлы. 1805-1806 жж. Ресей үкіметі осы елмен қатынасты ретке келтіруге ұмтылды Қазақстанды билеуді халықтың өзін-өзі басқару негіздерінде қайта құруды талап
Күміс медальмен марапатталған – Майлыбайұлы. Қытаймен. еткен –Ш. Уәлиханов.
Көгілдір ленталы медальмен марапатталған – Қ. Зындағұлұлы. XIX ғасырдың басында Шыңжан мен Қазақстанда сауда байланыстарының ірі ІІ Александр патша «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару туралы
Георгий орденінің толық кавалері болған – Н. Жанжігітұлы. орталықтары –Семей,Перопавл. ережені» – 1867ж. шілдеде бекітті.
Лейпциг, Глогау қалаларына шабуыл жасауға қатысқан – Жанжігітұлы, 1805-1806ж. Ресей үкіметінің Пекинге жіберген елшілігі Ургадан қайтып «Торғай, Орал, Ақмола, Семей облыстарын басқару туралы уақытша ережені» -
Байбатырұлы. оралуға мәжбүр болды –Қытай. 1868ж. қазанда бекітті.
Қазақтар Башқұрт полкі құрамында шайқасты. XIX ғ. 1-ші жартысында Қаз.Қытай көпестерінің жиі сауда жасайтын Орынбор мен Торғай облысы Орынбор генерал-губернаторлығына бағынды.
Кутузовтың қолынан награда алған Якоб Вельяков. орталықтарының бірі –Бұқтырма. Жетісу, Сырдария облыстары Түркістан генерал-губернаторлығына бағынды.
Халық арасында әрі батыр, әрі ақын ретінде танылған - Ә. Байбатырұлы. XIX ғ. басынан Петропавл, Семей арқылы Қытайға баратын саудагерлерді Ақмола, Семей облыстары Батыс Сібір генерал-губернаторлығына бағынды.
1837 жылы Александр патша қабылдауында болған Н. Жанжігітұлы. қорғау жүктелді –Қарулы казактарға. 1872ж. Бөкей хандығының жері Астрахань губерниясына кірді.
Қазақтар Отан соғысына ерікті түрде қатысты. Ресей үкіметінің Шыңжан базар жәрмеңкелерінде негізгі сатылатын тауарларыМаңғыстау
- приставтығы Закаспий облысына енгізілді.
өнеркәсіптік дайын бұйымдар. 1867-68 ж-ғы реформаның бір түйінді жері – әскери және азаматтық биліктің
1837 – 1847 жж. К. Қасымұлы басқарған көтеріліс. 10жыл. Үлкен Тибетке дейін жетіп, Кашимирде болып, Ресейде кең таралып кеткен генерал- губернатор қолына шоғырлануы болды.
Қоқан билеушісінің Саржанды өлтірген жылы – 1836жыл. Кашимир шәлісін жеткізген грузин көпесі – Семен Мадатов. Түркістан генерал-губернаторлығына Қытай мен Иран сияқты елдермен
XIXғ. 20-30ж. Сыр бойына бекініс тұрғызған – Хиуа хандығы. Ресей мен қытайдың сауда байланыстарына кедергі жасаған –мемлекет аралық дипломатиялықкеліссөзжүргізуге рұқсат берілді.
Кенесары көтерілісінің басты мақсаты – отарлауды тоқтату. келісімдердің болмауы. Облыс басында әскери губернатор отырды.
www.testent.ru
Облыстық басқарма 3 бөлімнен тұрды – шаруашылық, сот және жарлықты 3 айға дейін абақтыға қамау. Құрманғазының «Кішкентай» күйі кімге арналған? Исатайға.
іске асыру ХІХғ. ІІжартысында өндіріс орындарындағы қазақтардың үлесі – 60-70%. Құрманғазының еркіндікті аңсаған, халықтың жеңілмес кейпін көз алдыңа
Облыстар уездерге бөлінді. 1888ж. Өскемен уезіндегі кен өндірісіндегі қазақ жұмысшылары ереуілінің әкелетін шығармасы — «Сары Арқа».
Ауылдарға енген шаңырақтар саны – 100-200. нәтижесі – жалақыларын арттырды. Құрманғазының би күйі — «Қызыл қайың», «Балбырауын»??????????
Уез бастықтарын генерал-губернатор тағайындады. 1893ж. алтын өндіріс орнындағы әйелдердің үлесі – 17,8%. Домбыра өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салған күйші — Дәулеткерей
Салықтан босатылған – Шыңғыс тұқымдары. Жұмысшы қозғалыстарының саяси әлсіздігінің себебі – өндіріс орындарыныңШығайұлы (1820-1887).
Отырықшы елді мекендерінде полициялық және басқару билігі ақсақалдар ұсақтығы, жұмысшылар санының аздығы. Дәулеткерейдің көзқарасын қалыптастыруға ықпал еткен оқиға? 1836-38 ж
қолына берілген облыс – Сырдария. Бөкей хандығындағы көтеріліс.
Губернатор бекіткен Қазақстандағы отаршылдық сот жүйесінің төменгі буыны Ұйғырлар
– мен дүнгендердің Жетісуға қоныс аударуы Шертпе күйдің негізін қалаушы — Тәттімбет Қазанғапұлы (Бестөре).
билер мен қазылар соты; оларды бекітті әскери губернатор. Ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы азаттық күресіне байланысты. Қобызшы Ықыластың патша шенеуніктері мен байларды кекейтін күйі —
1867-68жж. реформа бойынша әкімшілік басқару – 5-ке бөлінді. Ұйғыр, дүнгендер Жетісу өлкесіне қоныс аударуы – 45000 ұйғыр, 5000 дүнген.«Жарым патша».
Капиталистік құбылыстар ене бастады – ХІХғ.соңы. Ұйғырлар есебінен ұйымдастырылған болыс саны – 6 ұйғыр болысы. Алтынсаринның «Кел, балалар, оқылық» өлеңіне ән шығарған — Жаяу Мұса
Әрбір дүнгенге берілген жер көлемі – орта есеппен 3 десятина. Байжанұлы.
ХІХғ.-ң 60-70 жылдарындағы қазақ халқының азаттық күресі Ұйғыр халқының музыкасы, әні мен биі жөнінде айтқан ғалым – Ш.Уәлиханов. 1860 ж. Жаяу Мұса Шорманның балаларының жаласымен Тобылға жер
Қазақ даласы бойынша бәріне міндетті «Шаңырақ салығы» енгізілді: 1-3 сомғаҰйғыр халық ауыз әдебиетінің ескерткіші - «Он екі мұқам». аударылды.
дейін. Біржанның ыза-кекке толы, сол заманның өкілдерін түйреуге бағытталған өлеңі
Орал мен Торғай облысындағы көтеріліс (1867-68ж.): уақытша ережемен Орыс демократиялық мәдениеті және Ш.Уәлиханов — Жанбота.
байланысты еді. ХІХғ. ІІжартысында Алтай, Жетісу, Орта Азияға саяхат жасап, зерттеу жүргізген
Біржанның әншілік-ақындық өнерінің дами түсуіне әсер еткен — Абаймен
Көтеріліс басшылары – жеңілдіктерінен айырылған ру басшылары еді. – Семенов-Тянь-Шаньский. кездесуі.
1869ж. Фон Штемпель басқарған топқа көтерісшілер Жамансай көлі маңындаМейердің «Орынбор ведомствосының қырғыз даласы» еңбегі – Кіші жүз «Маңмаңкер», «Сырымбет», «Балқадиша» әндерінің авторы — Ақан сері (1843-
шабуыл жасады. тарихын сипаттауға арналған. 1913).
1869ж. наурыз-маусым айларында шаруалар өз феодалдарына қарсы 41 шабуылІле, Жетісуды зерттеп, халық ауыз әдебиеті үлгілерін зерттеп жариялаған –
жасады. Шығыс зерттеушісі академик Радлов.
Көтерілісшілер саны – 3мың. Шевченконың қазақ жерінде айдауда болған уақыты – 1847-57жж., оның қазақ, Ресей азаттық қозғалысының өкілдері Қазақстанда.
Маңғыстаудағы көтерілісті басу үшін әскери құрама әкелінді – Кавказдан. украин халықтарын салыстыра жырлаған өлеңі - «Менің ойларым». Польшадан жер аударылған Густав Зелинскийдің поэмасы — «Қырғыз»
1870ж. Маңғыстау көтерілісшілерінің басшылары – Досан Тәжіұлы, Иса Қазақстан тарихы зерттеуді ғылыми жолға қоюда орыс географиялық («Қазақ»).
Тіленбайұлы. қоғамының Орынбордағы, Омбыдағы, Семейдегі бөлімшелері - Польша азаттық күресінің 60 ж. Қазақстанда болған өкілдері ішінен ерекше
«Бұларды келістіріп жазалау керек» деген – әскери министр Милютин. 1845ж.ашылды. көзге түскені — Гросс.
Адай елі 2жылдың ішінде160мың сом салық төлеуге тиіс еді. Ш.Уәлихановтың шын есімі – Мұхамед-Қанапия. (1835-65жж.) . Польша азаттық күресінің Семей жерінде болған белгілі өкілі — Гросс.
1870ж. Маңғыстау көтерілісі кезінде қазақ шаруаларының рухын көтерген – Шоқан Құсмұрын бекінісінде туған. ХІХ ғ. соңында Ресейден саяси жер аударылғандардың біршама шоғырланған
Рукин отрядының талқандалуы. Шоқанның сана-сезімінің ерте оянуына әсер еткен – әжесі Айғаным. өңірі — Шығыс және Орталық Қазақстан.
Көлұлы басқарған 3000-ға жуық шаңырақ 1870ж. желтоқсан айында Хиуа 1847ж.12жасар Шоқан Омбыдағы Сібір кадет корпусына оқуға түсіп 18 Польшадан жер аударылғандар Сібірге жіберілді.
хандығына өтіп кетті. жасында бітірді. Адам Беловский Семей обл. Өскемен уезінің геологиялық картасын жасаумен
Көтерілістің жеңілуінің бір себебі – рулық-патриархалдық құбылыстардыңОл географ Семенов-Тянь-Шаньскиймен бірге болып, 1856ж. Құлжаға барып шұғылданды.
сақталып қалуы. қайтады. Тарбағатай таулары мен Қалба жотасын зерттеген — Михаэлис.
Маңғыстау көтерілісінің ерекшелігі – жалдамалы жұмысшылардың Шоқанның досы, ғалым, географ - Семенов-Тянь-Шаньский.
қатысуы. Қырғыздың «Манас» жырын зерттеген. ХХ ғ-ң басындағы өлкедегі жағдай.
Адайлықтар соғыс шығыны ретінде 90000 қой өткізуге міндеттенді. Оны әлемге әйгілі еткен – 1858-59ж. Қашғар саяхаты. Орынбор-Ташкент шойын жолы 1906 ж. қаңтарда пайдалануға берілді.
1870ж. көтеріліс орталығы - Маңғыстау. Шоқанның досы орыс жазушысы – Достоевский. ХХ ғ. басында Қазақстада негізінен дамыған өндіріс саласы — кен өндірісі.
1864ж. Шоқан генерал Черняевтің әскери экспедициясы құрамында 1905-1907 ж. ревлюция ірі өнеркәсіп орны — Успен кеніші.
Қазақстанда капиталистік қатынастардың дами бастауы Әулиеата бекінісін алудағы әскери қимылдарға қатысады. Отарлық ұлт аудандарының «Сілкініп оянуына» негіз болған 1905 ж. «Қанды
Қазақстанға қоныс аудару - ХІХғ-ң 60-жылдар ортасында басталды. 1864ж. Шоқан Верныйда болды. жексенбі».
Шымкент, Әулиеата, Ташкент уездерінде 1884-1892ж. аралығында құрылған «Русский инвалит» газетінің 51-санында Қытайдағы дүнгендер көтірілісі 1905 ж. мамырда Қарқаралыда болған үкіметке қарсылық жиынына қатысқан —
қоныстар саны – 37. туралы ақырғы еңбегі 1865ж. жарияланды. М. Дулатов.
1868ж. «Жетісуда шаруаларды қоныстандыру туралы» уақытша ереже Шоқан 1865ж. сәуірде Алтын Емелде қайтыс болды. Қазан айында жарияланған патша манифестінің жұртты алдау екендігін
қабылдаған-Колпаковский. «Алаш» сияқты ұлттық партиялар әшкереледі.
1868-80жж қоныс аударушылардың көп келген аймағы – Жетісу. Қазақстандағы халық ағарту ісі 1905 ж. қарашада Семей обл. Губернаторы Галкиннің әскери күш шақыруына
Жан басына 30 десятина жер берілді. Түркістан статистикалық комитеті қашан құрылды? 1868 ж. себеп болған оқиға – пошта-телеграф қызметкерлерінің ереуілі.
Ауылдық пролетариаттың әлі қалыптасып үлгермеген тобына жататын – Семей статистикалық комитеті қашан құрылды? 1878 ж. 1905 ж. желтоқсанында құрылған — «Орыс-қырғыз одағы».
жатақтары. Өлкені зерттеуді жолға қоюда ерекше орын алған облыстық статистикалық 1905 ж. қарашада Жаркент горнизоны солдаттарының қарсылығы болдвы.
Бөкей ордасында тұңғыш жәрмеңке 1832ж. ашылды. комитеттер қашан құрылды? ХІХ ғ-ң 80 жылдарында. 1906 ж. қаңтарда өлкедегі қарсылықтарды басуға тапсырма берген министр кім?
ХІХғ.жәрмеңкенің басты дамыған өңірі – Ақмола облысы. Семей облыстық статистикалық комитетінің мүшесі болған – Абай. Дурнов.
Қарқаралы уезіндегі жәрмеңке 1848ж. Қоянды деген жерде ашылды. Алғашқы қоғамдық кітапхана қашан және қайда ашылды? 1883 ж, Семейде. Думаға Ақмола облысынан — Қошығұлұлы, Жетісудан — Тынышпайұлы,
1883ж. жаңа ережеге сай шаруалар салықтан 3 жылға босатылды. Тұңғыш қазақ мұғалімдік мектебі қайда, қашан ашылды? 1883 ж, Орск Семейден — Нұрекенұлы сайланды.
1893ж. 15 десятина жер бұрын қоныстанған шаруаларға берілді. қаласында. Семей облысынан мемлекеттік думаға сайланған, кейіннен сайлаушылар
Мемлекеттік банктің бөлімшелері ашылған қалалар – Петропавл, Семей, ХІХ ғ. Теңізде жүзу ісін үйрететін мектеп ашылған қала – Атырау. мүддесінен ауытқып кеткен тұлға — Н. Коншин.
Орал, Омбы, Верный. Исламдық мектептерге шек қоюға бағытталған Орынбор губернаторы 1906 ж. қараша мен 1910 ж. Столыпин үкіметі қабылдаған аграрлық саясат неге
ХІХғ. соңында халық көп қоныстанаған қалалар – Орал, Верный. Крыжановскийдің «Ресейдің шығыс бөлігіндегі мұсылмандықпен күресу бағытталды? Революцияны тұншықтыруға.
шаралары» қашан бекітілді? 1867 ж. 1906-12 ж. аралығында қазақтардан 17 млн десятина жер тартып алынды.
Жетісу облыстарын басқару туралы ережеге сай ағарту ісінің дамуына ХХ ғ. басында құрылған қоныстану қоры немен айналысты? Қазақтардың
қазақтарға өз еріктерімен қаржы жинау құқы берілді. жерін тартып алумен.
Столыпин жүргізген реформа — аграрлық реформа.
ХХ ғ-ғы Жетісудағы кулактардың үлесі — 25 пайыз.
– Қазақстанның Шыңжаңмен өзара байланыстары Столыпиннің аграрлық саясатынан кейін Ақмола облысындағы қазақтар саны
1851ж-ға дейін Ресейдің Цин империясымен сауда-экономикалық байланысы –Сырдария, Жетісу обл. Оқу орындарының қызметін бақылаған кім? Түркістан — 36,6 пайыз.
Кияхта қаласы арқылы жүзеге асырылды. генерал-губернаторы. 1911 ж. мамыр айында ереуілге шыққан «Атбасар мыс-кендері» өндірісі.
Ресей 1851ж. Қытай мен Құлжа келісіміне қол қойды. Ақмола, Семей облыстарындағы оқу орындары Батыс Сібір округіне 1912 ж. қазан айында жалпы ресейлік саяси қозғалыстың құрамдас бөлігі
1855ж. Шыңжаң мен Қазақстан сауда байланысын уақытша тоқтатақан – бағындырылды. болған Байқоңыр көмір өндірісіндегі ереуіл.
Шәуешектегі орыс көпестерінің сауда орындарын жергілікті Ресей империясы мұсылман мектептерінің алдағы дамуы туралы мәселе алғаш 1914 ж. қазақтардан жиналатын шаңырақ салығының мөлшері — 600 мың.
тұрғындарының өртеуі. рет үкімет шешімінде қашан бекітілді? 1870 ж. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі өндіріс орындарындағы жұмыс мерзімінің
1864ж. Қащғарияда құрылған – Жетішар мұсылман мемлекеті. «Ереже» бойынша медреселердің оқу жылы мамырда басталып, тамызда ұзақтығы — 12-14 сағат.
1881ж. Петербург келісіміне қол қойып, бұл келісім Ресей мен Қытайдың аяқталған. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдары Семей, Ақмола облыстарынан майданға
Қазақстан арқылы сауда байланыстарына кең жол ашты. Петропавл қалалық мұсылмандар кітапханасы думаның қаржыландыруымен тартылған жұмысшылардың үлесі — 50 пайыз.
1882ж. Англияда су кемесін сатып алған Верный көпесі – Юлдашев. қашанға дейін жұмыс істеді ? 1910 ж дейін. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі 12-14 жас аралығындағы жеткіншектерге
Іле су жолы – 1883ж. Ашылды, соңғы нүктесі – Сүйдін бекінісі. 1888 ж. деректер бойынша Түркістан өлкесіндегі медреселер саны қанша? күніне еңбегі үшін 20 тиын төленді.
ХІХғ-ң екінші жартысындағы орыс-қытай қарым-қатынастарындағы белді медресе.
оқиға – Іле су жолының ашылуы. 1896 ж. Торғай обл. Ресейдің оқу орындарында білім алған қазақ студенттерінің ХХ ғ-ң басындағы қазақ мәдениеті.
Жетісу өлкесіндегі ірі жәрмеңке – Қарқара. саны —50ге жуық. А. Байтұрсынұлының 1911 ж. Орынборда басылған өлеңдер, аударма, мысалдар
Қазақ жері арқылы Ресейдің Шыңжаңмен тауар айналымының дамуы - Петербург университетінің заң факультетін бітірген, Семей облысынан шыққан жинағы — «Маса».
тарапынан бәсекелестікті өршітті. алғашқы кәсіпқой қазақ заңгері – Жақып Ақбаев. 1913-17 ж. «Қазақ» газетінің редакторы — А. Байтұрсынұлы.
1890ж. маусымда Шыңжаңмен сауда ұйымдастыру үшін: Түркістан округімен М. Дулатовтың 1915 ж. шыққан туындысы — «Терме».
қатар Семей сауда округі құрылды. Алтынсарин және Абай. Абай шәкірттерінің ішінен ең мл мұра қалдырған — Шәкәрім.
1894ж. тамызда Сібір темір жолы іске қосылды. Көрнекті ағартушы, жаңашыл педагог — Ы. Алтынсарин (1841-1889). Шәкәрімнің кітабы — «Мұсылмандық шарты».
1845ж. Торғай бекінісі салынды. Ыбырайды тәрбиелеген кім? Атасы Балғожа би. Ағарту ісін насихаттаған журнал — «Айқап».
1879 ж. Ыбырай Алтынсарин Торғай облысы мектептерінің инспекторы. Халық арасында батырлар жырын насихаттап, шеберлік сапасына көтерген кім?
ХІХғ. аяғындағы Қазақстанның әлеуметтік-саяси дамуы Ы. Алтынсарин қай қалада тұңғыш қыздар мектеп-интернатын ұйымдастырды? Н. Байғанин.
1886ж.маусымда «Түркістан өлкесін басқару және онда жер салық Ырғыз қаласында. ХХ ғ. басында қазақ бұлбұлы атанған — Майра Шамсуддинова.
өзгерістерін енгізу» туралы ереже бекітілді. Ы. Алтынсаринның орыс алфавиті негізінде құрастырылған басты еңбегі — Абайдың жинағы ресми түрде баспадан 1909 ж. шықты.
1886жылғы ережеге сай Түркістан өлкесінде 3 облыс құрылды – Сырдария, «Қырғыздарды орыс тіліне үйретуге негізгі басшылық», егіншілікті Естайдың әні — «Майда қоңыр».
Ферғана, Самарқан. уағыздайтын әңгімесі — «Қыпшақ Сейітқұл». «Гәккуді» шығарған кім? Үкілі Ыбырай.
1891ж.наурызда қабылданған ережеге сай Дала генерал-губернаторлығы Қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы — Абай Құнанбайұлы (1845-1904). ХХ ғ. басындағы халық мәдениетіндегі жан-жақты дамыған сала — Музыка
құрылды, орталығы – Омбы. Абай Семейдегі Ахмет Риза медресесінде оқыды. мәдениеті.
1891ж.ережеге сай Жетісу, Орал облыстық әскери губернаторы осы өңірлердегіНеге медресені бітіре алмады? Құнанбай ел билеу ісіне тартқысы келді.
казак әскерінің үкімет тағайындаған атаманы болып есептелді. Абайдың ұлы Әбдірақыман ортеллерри училишесін бітірді. Қазақстандағы халық ағарту ісі
Ақмола, Семей, Жетісу, Орал, Торғай облыстарын басқару туралы ереже – «Қазақ» газетінде басылған «Тағы соғыс» мақаласының авторы: Ә. Бөкейханов.
1891ж.бекітілді. Өнер және музыка мәдениеті. 1907-12жж. Қазақстанға қоныстандырылған адам саны – 2млн 400мың.
1891ж.ережеге сай мұсылман ісін жүргізетін төменгі сот буыны – халық «Лепсі алқабын қоршаған таулар» атты картинасымен қазақ жерінің сұлулығын 1917ж-ға қарай қазақтардан тартып алынған жер көлемі – 45млн-нан астам.
соттары. көрсеткен кім? Верещагин. 1913ж. «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды» деп жазған –
1886-1891жж. «ережеге» сай уездік, облыстық тұрғындарға қатысты 1868 ж. Париждегі дүниежүзілік көрмеде ұлттық киімдер болды. А.Байтұрсынов.
мәселелерді шешетін сот жиыны – соттардың төтенше съезі. Қазақ музыка аспаптары 1872 ж. Мәскеуде көрмеде көрсетілді. «1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы жанжалдар өмірінің
Кен орындарында балалар еңбегі кеңінен пайдалана бастаған уақыт – ХІХғ-ң Жергілікті ұста, шеберлер дайындаған бұйымдар Петропавл, Көкшетаудағы сипатты белгісіне айналды» деп жазған – Т.Рысқұлов.
90-жылдары. көрмелерде көрсетілді. 1914-18жж. Ресей үшін Қазақстанның шикізат көзі ретіндегі байланысы
16жасқа дейінгі жас өспірімдердің жұмысшылар арсындағы үлесі – 14%. Сақина, сырға, білезік жасағандар — зергерлер. күшейді: І Дүниежүзілік соғысқа байланысты.
Жұмысшылардың Қазақстан жағдайындағы таптық қарсылықтарының бірі – Күйші, аспапты музыканың классигі, Бөкей ордасының Жиделі деген жерінде 1916ж. ұлт-азаттық көтерілістің басты себебі:19-43жас аралығындағы
өндіріс орнын тастап кетуі. дүниеге келген — Құрманғазы. адамдарды қара жұмысқа алу (25 маусым).
ХІХғ.соңынан өндіріс орнын өз еркімен тастап кеткендерге қолданылған жаза –Құрманғазының алғашқы ұстазы — Ханбазар. Түркістан мен Дала өлкесінен алу көзделді – 500мың адам.
www.testent.ru
1916ж. 23 тамызда үстемтап өкілдерін жұмыстан босату туралы жарлық Қазақстанды индустрияландыру басталды – табиғи байлықтарды зерттеуден.орденімен.
шығарған – Куропаткин. Орал-Ембі мұнайлы ауданын зерттеген академик Губкин «Бұл кен орны Бородино селосында ерекше ерлік көрсеткен – Тоқтаров.
1916ж. қозғалыстың ірі орталығы – Жетісу. мұнайға аса бай» деген. М. Ғабдуллин, Т.Тоқтаров Кеңес Одағының батыры атағын алды – Мәскеу үшін
1916ж.тамызда көтерілісшілер басып алған жәрмеңке - Қарқара. Түрксібте еңбек еткен адамдар саны – 100мың. шайқаста.
1916ж. Торғай уезінде хан етіп сайланған – Ә.Жанбосынов. Түрксіб пайдалануға берілді – 1931ж. (1933ж.). Б. Момышұлы – батальон.
Ырғыз, Торғай уездерінде хан етіп сайланған адам саны – 9. «Қазақстан отар болып келді, солай болып қалды» деп айтқан – Сәдуақасов. Ленинград үшін шайқаста жаудың қорғаныс ұясының аузын кеудесімен жауып,
Көтеріліс сардарбегі – А. Иманов. Голощекин ұсынған идея - «Кіші Қазан». қаза тапқан –С. Баймағамбетов.
Торғайды 15мың жауынгермен қоршаған – Иманов. Түрксіб жалғастырды – Орта Азия мен Сібірді. Каспий өңіріне соғыс жағдайы енгізілді – 1942 жылы.
Имановтың серігі, мерген – Кейкі батыр. Орталық Қазақстанда шикізат байлықтарын зерттеген геологтар тобының Қазақстанға жақын майдан – Сталинград.
Торғай көтірілісінің ерекшелігі – бір орталыққа бағындырылып, жетекшісі - Курнаков. “Павлов үйі” үшін соғыста ерлік көрсеткен – Мырзаев.
басқарылудың тәртіпке келтірілуімен. 1939жылы қалаларда тұрған қазақтар саны – 375 мың адам. Минометші – Сыпатаев.
Көтерілістің сипаты – отаршылдыққа қарсы. Индустрияландыру жылдарында Қазақстанда негізінен қарқынды жүргізілген –18 жасар ең жас қазақстандық Кеңес Одағының батыры атанған – Елеусізов.
1916ж.жазалау нәтижесінде қазақтар саны кеміді – жарты млн-ға жуық. шикізат көздері. 2 мәрте Кеңес Одағының батыры ұшқыш – Т.Бигелдинов.
1916ж. Жетісудан Қытайға ауып кетуге мәжбүр болған – 238мың (екі жүз отызИндустрияландыруды жүзеге асыруда қолданған әдіс - әміршіл-әкімшіл Жеке өзі жаудың 37 ұшағын атып түсірген, екі мәрте батыр атағын алған – С.
сегіз мың). жүйеде басқару. Луганский.
«Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер» деп жазғандар: Байтұрсынов, Бөкейханов, Түрксіб темір жолында жұмысшыдан, “Қазақкөлікқұрылыс” тресінің Қарағандының өкілі, ұшқыш – Н. Әбдіров.
Дулатов. басшысына дейін көтерілген – Қазыбеков. Батыр, мерген қыз - Әлия.
Жетісуда орыс шаруаларының ішінен Қарқар ошағын ұйымдастырушылардың Қатардағы жұмысшыдан, Түрксіб темір жолының бастығына дейін көтерілген –Пулеметші – Мәншүк.
бірі – Е.Курев Омаров. Мәншүк шайқасқан бригада – 100-қазақ ұлттық атқыштар бригадасы.
Верный уезі Жайымтал болысының ханы болып сайланған – Б. Әшекеев. Түрксіб темір жолы түйісті – Айнабұлақта(1931). Қазақстан комсомолы қамқорлыққа алған трактор заводы – Сталинград.
Боралдайда дарға асып өлтірілген – Әшекеев. “Аса ірі бай шаруаларды тәркілеу туралы” декрет – 1928 жылы. Еділ бойынан көшіріліп әкелінгендер – немістер.
Қарқарадағы көтеріліс жетекшілерінің бірі – Ж. Мәмбетов. Колхоз құрылысының негізгі формасы – ауыл шаруашылығы артелі. Рейхстагқа жеңіс туын тіккен қазақстандық – Қошқарбаев.
1916ж. Түркістан өлкесінің генерал-губернаторы болып сайланған – МТС-тер құрылды – 1929ж. Соғыс жылдарындағы қазақстандық партизандар саны – 3,5 мың
Куропаткин. 150 шақырым жерден жинап әкеліп қала үлгісіндегі поселка жасаған аудан – адам(Қ.Қайсенов).
Жергілікті казактардан жазалаушы отряд құрған – Фольбаум. Шу. Шетелдегі қарсыласу қозғалыстарына қатысқан қазақтар – Егоров, Құсайынов.
1916ж.оқиғалар қарсаңында енгізілген жаңа салық түрі – соғыс салығы. 1933 жылы наурызда Сталинге ашық хат жазған – Рысқұлов. Берлин операциясы басталған уақыт – 1945 жыл 16 сәуір.
1917ж.27 ақпандағы революцияның сипаты – буржуазиялық-демократиялықБесеудің хаты жазылды – Голощекинге. Берлинді алды – 2 мамыр.
(монархия құлатылды). 1931-1933ж. аштықтан қырылған адам саны - 2,1 млн.(40 пайыз). С.Нұрмағамбетовқа Кеңес Одағының батыры атағы берілді – Берлин үшін
Уақытша үкіметтің Ресей жерінде ұлттық келісім орнатуға бағытталған Қазақтан басқа халықтың шығыны – 0,4млн. шайқаста.
шешімінің бірі – 1917ж.20наурыздағы азаматтардың дін ұстануына, Бандит-басмашылардың көтерілісі деп бағаланған көтеріліс – Батпаққара. Соғыс жылдары Кеңес Одағының батыры атағын алған қазақстандықтар саны –
ұлтқа жататындығына байланысты құқықтарын шектеуді жою туралы Көтерілісшілер басып алған аудан орталығы – Созақ. 500-ге жуық.
шешім. Иран, Ауғаныстанға көшіп кеткендер – Маңғыстау мен Ойылдан. Отан соғысы аяқталды – 1945 жылы.
1917ж. «Қара жұмысшылар одағы» құрылған қала – Верный. Ұжымдастыру алдындағы мал саны – 40,5млн. 1998 жылы Назарбаевтің өкімімен, Халық Қаһарманы атағы берілген –
«Солдаттардың орыс-мұсылман ұйымы» - Сергиопольде. 1933 жылы қалғаны – 4,5млн. Бейсекбаев.
«Жас арбакештер одағы» құрылған қала – Петропавлда. 1931-1933ж. Шұбартау ауданында барлық малдың етке өткізілгені – 80 пайыз. Қазақ ғылым академиясы ашылды – 1946 жылы маусым(Қ. Сәтбаев).
«Қазақ жастарының революцияшыл одағы» - Әулиеата мен Меркеде. 1928 жылы Қазақстан шаруашылығының 2 пайызы ұжымдастырылса, 1931 “XIX ғ. 20-40 жылдары Қазақстан” туралы жазған – Бекмаханов.
«Жас қазақ» ұйымы – Ақмолада. жылы ұжымдастырылды – 65 пайызы. 1947 жылы 21 қаңтарда тыйым салынды – XIX ғ. рухани мұрасын зерттеуге.
Кадеттер ұйымының Семейде шығарған газеті - «Свободная речь». Ұжымдастыру барысында компартия Қазақстанның ауыл шаруашылығы туралы 1940-1950 жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған ғалымдар – Ысмайылов,
Түркістан автономиясының орталығы – Қоқан (Шоқай) (ислам). қаулы қабылдады – 1932 жылы. Сүлейменов, Кеңесбаев.
Ххғ.басында ұлттық сананы оятушы, кадет партиясыеың мүшесі болған – 1938 жылы Қиыр Шығыстан көшіріліп әкелінген – корейлер(100 мыңнан 1943 жылы ҚазКСР тарихының авторларының бірі - Бекмаханов
Бөкейханов. астам) Алматы, Қызылорда, 57 ұжымшар құрылды. 1954 ж. орнынан босатылған Шаяхметов
Түркістан федералистер партиясы құрылды – 1917ж. Ұжымдастыру жылдарындағы толқулар мен көтерілістер саны – 372. Шаяхметовтың орнына сайланған Пономренко
Қоқон қаласында федералистер партиясы құрылды – 1917ж. Қарақұм көтерілісін, Орынбордан келіп басқан – 8 дивизия. Биология, медицина, геология ғалымдарына тағылған айып космополит
IV съезді ашқан – М. Шоқай. Торғайлық асыра сілтеушілер “Асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын” деп 1950 ж. қазақ жастары оқыған көрші ел Қытай
1917ж.30қарашада мұсылмандар манифесі өткен қала – Қоқан. млн-ға жуық малдан қалғаны – 98мың. Минералды шикізаттар кен орындарының картасын жасағандары үшін
1917ж. 21-26желтоқсанда жалпы қазақ съезі өткен қала – Орынбор. Ұжымдастыру жылдарында тыс жерге көшіп кеткен адамдар саны – 1 млн-нанҚ.Сәтбаев бір топ ғалымдарға Лениндік сыйлық берілді
Алашорда төрағасы – Ә. Бөкейханов.(«Қазақ» газетінде жарияланды, 10 аса. ҚазКСР ҒА-ның философия және құқық институты құрылған жыл 1958 ж.
бөлімнен тұрды). Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағыты жарияланды – 1927 жылы. Тіл білімі, әдебиет және өнер институттары ашылды 1961 ж.
Кеңестер билігі алғаш орнаған қала – Перовск (Қазан). XVсъезде. Қаз КСР тарихының II томдығыжарияланды 1957-59 ж.
Жетісу облысындағы Кеңес өкіметі жеңді – 1918ж.наурыз. Орталық комитет ҚазАКСР-де ұжымдастыруды негізінен аяқтауды белгіледі – М. Әуезов «Абай» романының 2 кітабын жазып бітірді 1947 ж.
1917ж. Кеңес үкіметіне қарсы біріккен күштер – Ақ гвардияшылар мен 1932 жылдың көктемінде. М. Әуезовке Лениндік сыйлық берілді 1959 ж.
Алашорда. Лаңкестік жаппай сипат алды – 1937-1938 жылдары. 1950 жылдардағы Ғ. Мүсреповтың романы «Оянған өлке»
1918жсәуірде Ташкентте құрылған Түрк.АКСР-ң құрамына кірген облыстар: 1931 жылы Қарағанды облысы, Осакаров ауданында пайда болған Ғ. Мұстафиннің шығармалары «Шығанақ», «Қарағанды», «Миллионер»
Жетісу, Сырдария. обсервациялар саны – 25 қоныс. «Тың игерушілер» очеркінің авторы И. Шухов
1917ж.басталған ҚазАКСР-н құру жөніндегі жұмыстың уақытша тоқтап қалу 101 мың қазақтар ГУЛАГ азабынан өтіп, оның атылғандары – 27 мыңнан Сталин өлімінен кейін, ХХ съезден кейін ақталғандар Сейфуллин, Майлин,
себебі – Азамат соғысының басталуы. астам. Жансүгіров, Асфендияров, Жандосов, Исаев, Мендешов
1917-18жж.қазақ, орыс, ұйғыр еңбекшілері арасындағы қатынастарды 1930 жылы атылған жазушы – Ж.Аймауытов. 1952 ж. КСРО мемлекеттік сыйлығына ұсынылған драма Абай
жақсартуға үлес қосқан – Розыбакиев. Қазақстан “Қызыл астанасы” салушылардың сатқындығы деп айыпталғандар –Карточка жүйесі жойылды, ақша реформасы жүргізілді 1947 ж.
Кеңес үкіметінің кедейлерге қайтарып берген жер көлемі – 3,5млн десятина. Будасси, Голдгор, Тынышпаев. Соғыстан кейінгі жылдарда мектептерге көмек көрсету, қор жасау үшін
Оралда, Петропавлда кеңес өкіметі орнады – 1918ж.қаңтар. Тіл білімінің негізін салушы айыпталған – Байтұрсынов. ұйымдастырылғанжексембіліктер
Семейде кеңес өкіметі орнады – 1918ж.қаңтар. КСРО конституциясы қабылданды – 1936 жылы. Соғыстан кейінгі жылдарда малшы балалары үшін салынған мектеп-
Орынборда кеңестердің Торғай облыстық І съезі қызыл армия бөлімдерін құру ҚазКСР конституциясы қабылданды – 1937 жылы. интернаттар
туралы шешім – 1918ж.наурыз-сәуір. 1938 жылы маусымда Қазақ КСР Жоғары кеңесіне сайланған – 300 депутат. Жалпыға бірдей 7 жылдық білім беру ісі қайтадан қолға алынған жыл 1949 ж.
Ақмола уездік съезінің Алашорда автономиясының теріске шығарған қаулысы 300
– депутаттың қазағы – 152. 1947 ж. екінші сайланған ҚазКСР Жоғары Кеңесінің құрамы 300 депутат
1918ж.наурыз. 1937 жылы желтоқсанда КСРО Жоғары кеңесіне рес-дан сайланған – 44 Үшінші сайланғанның құрамы 400 депутат
Азамат соғысы – 1918-20жж. депутат. 1955 ж. төртінші сайланғанның құрамы 450 депутат
Азамат соғысы – ол мемлекет ішінде билік үшін соғыс (Ақтар vs Қызылдар). Жазалаудың құрбаны болған, қазақтың тарихи білімінің негізін салушы – 1950 ж. республикадағы коммунистердің саны 58 920
Азамат соғысында ақгвардияшылармен бір топта болған – Алашорда. Асфендияров. 1960 ж. республикадағы коммунистердің саны 345 115
Ақгвардияшыларға көмек ретінде Иран мен Каспий өңіріне енген әскер – АЛЖИР-де әйелі мен қызы азап шеккен мемлекет қайраткері –Т. Рысқұлов. Ж. Шаяхметов Қазақстан КП(б) Орталық Комитетінің I-ші хатшысы болып
Ағылшын әскері. Сауатсыздықты жою қоғамы ұйымдастырылды – 1924 жылы. сайланды 1949 ж.
1918ж.маусымда атаман Дутов басып алған қала – Орынбор. Рес-ның ХКК-і “ҚазАКСР-де бірыңғай еңбек мектептерінің жарғысын” Қазақстан кәсіподақтарының республикалық I конференциясы өтті 1948 ж.
1920ж.қарай Қазақ әскери Комиссариаты құрған әскери бөлімшелер саны – қабылдады – 1926 жылы. 1954-1956 ж. одақтық органдардың қарауынан республиканың қарауына 144
Азамат соғысы жылдары Кеңарал болысында партизан жұмысын 1931 жылы 15-50 жасқа дейінгілерге енгізілген – жалпыға бірдей міндетті оқу.
кәсіпорын өтті
ұйымдастырушы – Ө.Ыбыраев. Қазақстанда тұңғыш жоғары оқу орны ашылды – 1928 жылы Абай атындағы.Сталин қайтыс болды 1953 ж.
Колчак әскерін талқандау жүктелген Шығыс майданның Оңтүстік тобының Киров атындағы Қазақстан мемлекеттік университеті ашылды – 1934 жылы. 1943 ж. жарық көрген «Қазақ КСР тарихы» атты еңбектің авторларының бірі Е.
қолбасшысы – Фрунзе. 1930 жылдары өзге рес-дың оқу орындарында оқыған қазақстандық жастар – Бекмаханов
1920ж.наурызда Семей обл.сол-нің ақгвардияшылардан азат етілуі нәтижесіндемыңдай. 25 жылға сотталып, 1954 жылы ақталып шыққан Бекмаханов
жойылған майдан – Жетісу майданы. Отан соғысы қарсаңында Қазақстандағы жоғары оқу орындар саны – 20. Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты алғашқы өнімін берді 1947 ж.
1920-21жж.өлкедегі еңбек армиясы қатарында болған адамдар саны – 6мыңға КСРО ғылым академиясының Қазақстандағы базасы құрылды – 1932 жылы. Тың игеру жүргізілген облыстар Павлодар, Ақмола, Көкшетау, Қостанай,
жуық. Тараз қаласы орнында қазба жұмысын жүргізген – Массон. Солтүстік Қазақстан, Торғай
Қарағандыда көмір өндіру қысқарды – 5 есеге (8млн). Қызылордада ұлттық қазақ театры ашылды – 1926 жылы қаңтарда, режиссерТың және тыңайған жерлерді игеру туралы шешім қабылданды 1954 ж.
Қазақ өлкесін басқару жөніндегі комитет құрылды – 1919ж. 10шілде – Шанин(“Еңлік - Кебек”). Тың игеру кезінде келген адам саны 2 млн.
(Пестковский). Театрға қазақ академиялық драма театры атағы берілді – 1937 жылы. 483 шақырым Мойынты – Шу темір жолы салынды 1950 ж.
Қазревком органы болған баспасөз – «Ұшқын» газеті. Алматыда ұйғыр музыкалық-драма театры ашылды – 1933 жылы. 1965 ж. республикада халық шаруашылығында жұмыс істеген дипломды
«Алашорда» үкіметі таратылды – 1920ж.9наурыз. Қазақ мемлекеттік музыка театры ашылды – 1934 жылы. маманның саны 0,5 млн.
ҚазАКСР-і жарияланды – Орынборда (астанасы). Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік оркестірін құрған – А.Жұбанов(1934ҚазКСР ҒА КСР Одағындағы ірі ғылыми орталықтардың біріне айналды 1960-
ҚазАКСР-н құру туралы декрет шықты – 1920ж.20тамыз. жылы). 1970 жж.
ҚазАКСР Орталық Атқару Комитетінің алғашқы төрағасы – С. Мендешев. Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филормониясы ашылды – 1936 жылы. Катализаторларды электрохимиялық әдістермен зерттеу мәселесін көтерген
Байтұрсынов пен Сералин Қазақстанға қосу қажет деп дәлелдеген аймақ – Қазақ кино өнері бастау алған жылдар – 1930 жылдар. академик Сокольский
Қостанай. Бірінші дыбысты фильм “Амангелді” түсірілді – 1938 жылы. Республикадағы гидрогеология, гидрофизика саласында еңбек еткен академик
Қазақ жерлерін біріктіруде Қазақстан мүддесін жақтаған – Ленин. “Қазақ халқының 1000 әні” және “Қазақ халқының 500 әні мен күйі” Ахметсафин
Азамат соғысы жылдары мемлекетке 6млн пұт астық тапсырған уезд – жинақтарын жариялаған – Затаевич. Генетика мен микробиологияда табыстарға жеткен, Лениндік сыйлық алған
Қостанай. Затаевичке Қазақстанның халық әртісі атағы берілді – 1932 жылы. академик Айтхожин
1926ж. Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы – 61,3%. 1936 жылы КСРО халық әртісі атағын алған – Байсеиітова. Тоқырау жылдары қазақтар негізінен меңгерген ғылым салалары ауыл
1926ж. ҚазАКСР-ң халық саны – 5млн 230мың. Талантты суретші - Ә. Қастеев. шаруашылығы, медициналық-гуманитарлық
1924ж. ҚазАКСР-ң астанасы көшірілген қала – Қызылорда. 1930 жылдары орнаған жүйе – социалистік. Қазақтардың үлесі аз болған ғылым саласы жаратылыстану
1921ж. Қазақстан комсомолының І съезі өткен қала – Орынбор (Ғ. Мұратбаев).1940 жылдары Қазақ кәсіпшілер – 1 млн-дан астам еңбекшілерді біріктірді. Тоқырау жылдарында қатты зардап шеккен ғылым қоғамдық ғылымдар
Әйелдер қозғалысының көрнекті қайраткерлері – Оразбаева, Құлжанова. Қ. Сәтпаевқа Жезқазған мыс кен орындарына сіңірген еңбегі үшін мемлекеттік Бұрмаланған ғылым саласы Қазақстан тарихы
«Қырғыз(қазақ) тілінде іс жүргізуді енгізу туралы» декрет – 1923ж. сыйлық берілді – 1942 жылы. Міндетті жалпы орта білім беру енгізілді 1970 ж.
1922ж. Батыс Қазақстанда ашаршылыққа ұшырағандар мөлшері – 82 пайыз. Отан соғысы басталды – 1941 жылы. Еңбек ері атағына ие болған жазушы Ғ. Мүсірепов
1921ж. «Нақты ет салығы туралы» декрет блйынша жартылай көшпелі қазақ Ж.Жабаев “Ленинградтық өренім” өлеңін жазды – 1941 жылы. «Қан мен тер» авторы Нұрпейісов
шаруалары – ет салығынан босатылды. Германияның қауырт соғыс жоспары аталды – Барбаросса. Ә. Әлімжановтың Әл-Фараби туралы романы «Ұстаздың оралуы» (Неру
1921ж. Құрылған - «Қосшы одағы», 1930ж-дан кейін - «Кедей одағы». Мәскеу түбінде генерал-майор Панфилов қолбасшылық еткен дивизия – атындағы халықаралық сыйлыққа ие болған)
Ақшалай салық енгізілді – 1924ж. шы атқыштар дивизиясы. 1961 ж. О. Сүлейменовтың шығармасы «Адамға табын, жер енді»
Салық негізінен көп салынған – кулактар мен байларға. “Ресей кең-байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ” – Клочков. 1970 ж. есімі әлемге әйгілі болған әнші Ә. Дінішев
1925-33жж.елді басқарған – Голощекин. Мәскеу үшін шайқаста 316-шы атқыштар дивизиясы марапатталды – Қызыл туТоқырау жылдарында өнімді еңбек еткен сазгер Е. Рахмадиев
www.testent.ru
Этнографиялық оркестр құрған Н. Тілендиев Жаңаөзен. сөзімен
«Қыз Жібек» фильмінің режиссеры С. Қожықов 1988 жылы республикадан сыртқа шығарылған өнімнің бағасы – 6,7 млрд.сом.Тәуелсіз Қазақстанның Туы мен Елтаңбасының жаңа үлгілері қабылданды.
1960-70 жылдары республикада пайда болған баспалар «Қайнар», «Жалын», 1988 жылы Қазақстанға сырттан әкелінген өнімнің бағасы – 13,8 млрд.сом. 1992 жылдың маусымында
«Өнер» 1990 жылдары Қазақстанның сыртқа шығарған өнімінің негізі – Шикізат жәнеТәуелсіз Қазақстанның Әнұранының жаңа мәтіні қабылданды. 1992
12 томдық «Қазақ Совет энциклопедиясын» шығару аяқталды 1978 ж. жартылай дайын өнім. жылдың желтоқсанында
1978 ж. республикадағы кітапханалар саны 19 мыңнан астам 1980 жылдардың соңына қарай Қазақстанның сыртқа шығарған өніміндегі Тәуелсіз Қазақстанның Конституциясы қабылданды. 1993 жылдың 28
«Жас тұлпар» ұлттық демократиялық бейресми ұйым құрылды 1960 ж. (М. шикізаттар мен жартылай дайын өнімдерінің үлесі – 97%. қаңтарында
Әуезов) Қазақстанның Сауд Арабиясымен біріккен “әл-Баракабанк-Қазақстан” банкі 1993 жылдың 28 қаңтарында қабылданған Конституциядағы қазақ тілінің
1960 ж. Қаз КП ОК Бірінші хатшысы болып сайланған Д. Қонаев құрылды – 1990 жылдың қарашасында. мәртебесі. Мемлекеттік тіл.
О. Сүлейменовтың «АЗиЯ» кітабы жарық көрді 1975 ж. 1991 жылдың қарашасында құрылған Қазақстанның Сауд Арабиясымен біріккен Қазақстанда жергілікті кеңестер өзін-өзі тарата бастады. 1993 жылдың
Целиноград оқиғасы болды 1979 ж. банкі - “әл-Баракабанк-Қазақстан”. күзінде
Неміс автономиясын құру жөніндегі комитетке басшылық еткен А. Коркин 1990 жылы Қазақстан мен Қытай арасындағы ашылған әуе қатынасы – 1993 жылдың 13 желтоқсанында Жоғарғы Кеңестің таратылғанын ресми түрде
Неміс автономиясына кейбір аудандары берілмек болған облыстар Павлодар, Алматы-Үрімші. жариялаған – С.Әбділдин
Қарағанды, Көкшетау, Целиноград 1990 жылы Қазақстан мен Қытай арасындағы ашылған автобус қатынасы – 1993 жылдың соңына қарай Қазақстанда ресми тіркелген саяси партиялардың
Жамбыл электр станциясы салынды 1960 ж. Жаркент-Инин. саны – 3.
Қапшағай электрстанциясы салынды 1972 ж. 1990 жылы Қазақстан байланыс орнатқан Оңтүстік Корея республикасының 1993 жылдың соңына қарай Қазақстандағы қоғамдық саяси бірлестіктердің
Семей облысы Шұбартау аудандық комсомол ұйымы жастарды қой корпорациясы - “Самсунг”. саны – 300-ден астам.
шаруашылығына шақырды 1971 ж. 1990 жылы қарашада құрылған тұңғыш “әл-Барака-Банк Қазақстан” банкін Н.Назарбаевтың өкілеттілік мерзімін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін
1980 ж. ортасындағы республикадағы жоғары оқу орындарының саны құруға қатысқан ел - Сауд Арабиясы. ұзартуға байланысты референдум өткен жыл – 1995.
Орта арнаулы оқу орындарының саны 246 1991 жылдың бірінші жартысында Қазақстанда ресми тіркелген, шетелдермен 1995 жылы 31 желтоқсанда өткізілген референдум – Қазақстан
Қаз КСР-нің соңғы конституциясы 1978 ж. біріккен кәсіпорындардың саны – 35. Республикасының Конституциясын қабылдау жайында.
Тоқырау жылдары деп аталған кезең 1960 ж. ортасы – 1980 ж. ортасы 1991 жылдың бірінші жартысында Қазақстанда ресми тіркелген, біріккен Қазақстанда баға босатылды – 1992 жылдың 6 қаңтарында.
КСРО-ның соңғы конституциясы қабылданды 1977 ж. кәсіпорындар ашқан елдің саны – 24. 1992 жылы Қазақстанда астықтан рекордты өнім жиналды – 33 млн тонна.
1964-1986 жж. ҚазОК-ны басқарған Д. Қонаев Теңге енгізілді – 1993 жылы 15 қараша
«Жас тұлпар» ұлттық-демократиялық бейресми ұйымының басшысына көмекші 1990 жылдары Қазақстан шетелдер капиталын әкелу үшін сырттан тартылған «Жалпы ұлттық татулық және саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы»
болған тұлғалар Қадыржанов, Тайжанов (800 студент) инвесторды пайда салығынан босатты – 5 жылға дейін. - 1997ж.
1970 жылдары «Жас тұлпар» ұйымының ықпалымен құрылған ансамбль 1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық 1995 жылдың 26 сәуіріндегі референдумға қатысушыларға қойылған сұрақ.
«Досмұқасан» («Гүлдер», «Айгүл») қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстан үкіметі қабылдаған заң - «Сіз 1991 жылы 1 желтоқсанда бүкіл халық сайлаған Президент
1975 ж. О. Сүлейменовтың «АЗиЯ» кітабында талданған «Игорь жасағы “Қазақ КСР-індегі еркін экономикалық аймақ туралы”. Н.Назарбаевтың өкілеттік мерзімін 2000 жылдың 1 желтоқсанына дейін
туралы жыр» 1980 жылдардың соңына қарай экономикалық даму бағытын нарықтық ұзартуға келісесіз бе?»
Жеке адамның ырқымен кету волюнтаристік қатынастарға негіздеп қайта құру үшін Қазақстанда құрылған банк – Сыртқы Қазақстан Республикасының Жаңа Конституциясы қабылданды – 1995 жылдың
1965 ж. КОКП-ның қыркүйек пленумында өнеркәсіпті басқару жүйесі өзгертілді
экономикалық банк. 30 тамызында.
министрліктер құру 1990 жылдың маусымынан 1991 жылдың маусымына дейін бір жылдың ішінде Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш Қорғаныс Министрі – С.Нұрмағамбетов (1997
1970 жылғы жоспарлаудың жаңа жүйесіне көшкен республика ашылған республика бойынша қазақ тілінде тәлім беретін мектептің саны – жыл, 7 мамыр).
кәсіпорындарының үлесі 80 пайыз Алғаш рет балама кандидаттардың дауысқа түсу құбылысы көрініс берген, 1995 жылғы Конституция бойынша Қазақстанның Парламентіндегі тұрақты
1967 ж. республикада жаңаша жұмыс істей бастаған кәсіпорындар 193 (10 Қазақстанның Жоғары және жергілікті кеңестеріне сайлау өтті – 1989 жылдыңжұмыс істейтін екі палата – Сенат пен Мәжіліс.
пайыз) күзінде. Сенат пен Мәжілістен тұратын жаңа Парламент тұрақты жұмыс істей бастады –
1984 ж. Қазақстанда өндірілген көмір 125,5 млн. т. 1990 жылдың жазында құрылған азаматтық қозғалыс - “Азат”. 1996 жылдың 30 қаңтарынан.
1965 ж. алғашқы мұнайын берген кен орны Өзен “Азат” азаматтық қозғалысын ұйымдастырушылардың көкейкесті арманы – Қазақстандық студенттер шетелдердің оқу орындарында білімін жетілдіруге
1970 жылдарға қарай түсті металлургияның ірі орталығы Шығыс ҚазақстанҚазақстанның егеменді ел болуы. мүмкіндік алған бағдарлама - «Болашақ».
1960 ж. Өскеменде салынған өнеркәсіп орны титан-магний комбинаты 1989 жылдың шілдесінде Қарағандыдағы кеншілер ереуілін тыныштандыру Шанхай ынтымақтастық ұйымы басшылары 1998 жылы бас қосқан қала –
1960 ж. екінші жартысында салынған химия металлургия зауыты Ертіс химияүшін шұғыл ұшып келген Қазақстанның басшысы – Н.Назарбаев. Алматы.
металлургия зауыты Жаңаөзен қаласында халық бұқарасының ірі бас көтеруі болды – 1989 жылдыңАлғашында «Шанхай бестігі» (кейіннен Шанхай ынтымақтастық ұйымы
1960 ж. Павлодардағы машина жасау зауытының негізінде салынған Павлодармаусымында. аталды) басшыларының алғашқы кездесуі өтті – 1998 жылы 6 сәуірде.
трактор зауыты Желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін жоғары оқу орындарынан шығарылды 1991 жылдың аяғына дейінгі екі аптаның ішінде Қазақстанның тәуелсіздігін
Қазақстанның нағыз экологиялық апат аймағына айналған кезі 1950 – 246 студент. таныған мемлекеттер саны – 18.
жылдардан бастап Кеңес қоғамының дағдарысқа ұшырауы себептерін талдауға талпыныс жасалдыҚазақстанда жекешелендірудің ІІ кезеңі басталды – 1994 жылдың көктемінде.
Батыс Қазақстан жеріндегі ядролық полигон Капустин яр – КСРО халық депутаттарының I съезінде. «Тарихи ақтаңдақтарды» әйгілеп, бұқаралық сананы көтеру мақсатында
Семей полигонындағы алғашқы сынақ 1949 ж. Жаңадан сайланған КСРО халық депутаттарының I съезі өтті – 1989 жылы Республика Президентінің жарлығымен 1998 жыл: «Халықтар тұтастығы мен
1949-63 жылдарға дейін ауада өткізілген жарылыстар саны 113 маусымда. ұлттық тарих жылы» деп аталды.
Кеңес еліндегі ядролық сынақтардың Семей жерінде өткізілгені 70 пайыз Балтық бойындағы ұлттық-демократиялық қозғалыстар тарапынан жаңа «Тарихи ақтаңдақтарды» әйгілеп, бұқаралық сананы көтеру мақсатында
Семей полигонының зардабын шеккен облыстар Семей, Қарағанды, одақтық шарт жасау туралы мәселе қойыла бастады – 1988 жылдан бастап. Республика Президентінің жарлығымен 1999 жыл жарияланды - «Ұрпақтар
Павлодар, Өскемен Семей полигоны жабылды – 1990 жылы. бірлігі мен сабақтастығы жылы».
1965 ж. республикадағы кеңшарлардың саны 1521 Алғашқы ғарышкер Т.Әубәкіровтың туған жері – Қарағанды облысы. 1998 жылдан бастап Шоқан Уәлиханов атындағы тарих және этнология
ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында шаруашылықты жүргізудің қалыптасқан Шәкәрім, Мағжан ақталды – 1998 жылы. институты шығара бастаған жаңа журнал: «Қазақстан», «Қазақ елі».
жүйесін өзгертуге тырысқан Алматы облысындағы кеңшар директоры 1990 жылы кеңестік жүйеге ауыр соққы болып тиген оқиға – Ресей ХХ ғасырдың соңында ЮНЕСКО-ның шешімімен 150 жылдық мерейтойы
Худенко Федерациясының өз тәуелсіздігін жариялауы. тойланған қазақтың ұлы ақыны – Абай Құнанбаев.
1975 ж. Қазақстандағы қой саны 34,6 млн. 1990 жылы 25 қазанда болған оқиға - “Қазақстанның мемлекеттік егемендігі1997 жылы ЮНЕСКО деңгейінде 100 жылдық мерейтойы өткізілген жазушы –
1980 жылдардың ортасына қарай жергілікті халықтың үлесі басым болған туралы Декларация” қабылданды. М.Әуезов.
обылыс 25 қазан – Республика күні. 1999 жылы ЮНЕСКО-ның шешімімен 100 жылдық мерейтойы тойланған
орталықтары – Қызылорда, Атырау. 16 желтоқсан – Тәуелсіздік күні. ғұлама ғалым – Қ.Сәтбаев.
КСРО-да қайта құру мен қоғамды демократияландыру үрдісіндегі қадам Жоғары Кеңестің ұйғаруымен ҚазақКСР-і Президентінің қызметі тағайындалды Адам бойындағы ізгі қасиеттердің көмескіленуі мәселесін көтерген
жасалды – 1987 жылы. – 1991 жылы сәуірде (Н.Назарбаев). М.Шахановтың кітабы - «Өркениеттің адасуы».
Қырық жылдан астам Қазақстан өкіметінің, республика партия ұйымының Н.Назарбаев КОКП Орталық Комитеті Саяси Бюросы құрамынан шығатыны Халық жазушысы О.Сүлейменовтың дүние жүзі тілдерінің даму
басшылығында болған – Д. Қонаев. жөнінде мәлімдеді – 1991 жылы тамызда. заңдылықтарын саралаған еңбегі - «Жазу тілі».
КСРО-ның әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету бағыты қабылданды –1991 жылы қыркүйектің 7-сінде болған Қазақстан Компартиясының төтенше Қаракерей Қабанбай туралы жазылған Қ.Жұмаділовтің диалогиясы - «Дарабоз».
1985 жылдың сәуір айы. съезі қабылдаған шешім – Қазақстан Компартиясын тарату. ХХ ғасырдың басындағы Республикадағы мектептердің саны – 8 мыңнан
1986 жылы желтоқсанның 16 күні Қазақстан КП Орталық Комитетінің пленумыҚазақстан Компартиясы таратылғаннан кейін, оның орнына құрылған жаңа астам.
Республика партия ұйымының басшысы етіп сайлады – Г. Колбинді. ұйымның атауы - “Социалистік партия”. Дүние жүзі қазақтарының тұңғыш құрылтайы өтті – 1992 жылдың қыркүйек,
Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Төралқасының Алматыдағы 1986 жылғы КСРО өмір сүрген жылдар – 1922-1991 жылдар. қазан айларында.
желтоқсанда болған оқиғаларды тексеру комиссиясының төрағасы – 1991 жылы желтоқсанның 8-күні үш славян мемлекеттерінің басшылары бас Дүние жүзі қазақтарының тұңғыш құрылтайында сөз сөйлеген Түркиядан
М.Шаханов. қосқан қала – Минск. келген қадірменді қария, «Алаш» сыйлығының иегері – Халифа Алтай.
“Жасақшы Савицкийді өлтірді” деп айып тағылған, жас демократ, жалынды 1991 жылы желтоқсанның 8-күні үш славян мемлекеттерінің басшылары өзара Президент Н.Назарбаевтың болашақ ұрпақ алдындағы жауапкершілік
ақын – Қ. Рысқұлбеков. келісіп, күшін жойғанын жариялаған шарт – КСРО-ны құру туралы(ТМД-нысезіміміздің көрінісі деп бағалаған стратегиясы - «Қазақстан-2030».
Желтоқсан оқиғаларына қатысқаны үшін ұсталып, жаза тартқан адамдардың құру туралы шешім қабылданды). «Қазақстан-2030» даму стратегиясының қоғамның ұзақ мерзімді жеті басым
саны – 8500-ге жуық. ТМД құрылды – Алматыда 21желтоқсанда. мақсаттарының біріншісі – ұлттық қауіпсіздік.
Желтоқсан оқиғаларына қатысушыларға қарсы коммунистік әкімшіліктің Тұңғыш рет Қазақ КСР-нің президентіне сайлау өтті – 1991жылдың Астана Ақмолаға көшірілді – 1997 жылы.
ұйғаруымен жасалған құпия жедел жоспар - “Бұрқасын-86”. 1желтоқсанында. Астананың салтанатты жағдайда тұсаукесері өтті – 1998 жылғы маусымда.
Желтоқсан оқиғаларына қатысқан жастарға тағылған айдар - “Ұлтшылдық”. 1991 жылы желтоқсанның 13-күні Орта Азия республикалары мен 1998 жылғы Парламент шешімімен Конституцияға енгізілген өзгеріс бойынша
“Қазақ КСР-індегі Тілдер туралы Қазақ КСР-нің Заңы” қабылданды – 1989 Қазақстанның басшылары бас қосқан қала – Ашхабат. Президенттің өкілдік мерзімі – 5 жылдан 7 жылға ұзартылды.
жылдың қыркүйегінде. Қазақстан Республикасы атауы қабылданды – 1991 жылы 10 желтоқсанда 1989 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда тұратын республика
Алматыдағы Желтоқсан оқиғасы кезінде дені студент және жұмысшы жастар Н.Назарбаев. тұрғындарының саны – 16 млн 199,2 мың адам.
жиналған алаңның қазіргі атауы – Республика алаңы. 1960 жылы еңбек жолын жұмысшы болып бастаған қала – Теміртау. 1999 жылғы халық санағы бойынша Қазақстанда тұратын республика
Желтоқсан оқиғасына қатысқаны үшін өлім жазасына кесілген жігерлі жас, Н.Назарбаевтың 1984-1990 жылдары аралығында атқарған қызметі – Қазақ тұрғындарының саны – 14 млн 952,7 мың адам.
жалынды ақын – Қ. Рысқұлбеков. КСР Министрлер Кеңесінің төрағасы «ХХ ғасырдың Гомері» атанған ақын – Жамбыл Жабаев.
1989 жылдың маусымында Қазақстан КП Орталық Комитетінің бірінші Н. Назарбаевтың 1990 жылдың сәуірінен бастап атқарған қызметі. Қазақ 1999 жылы жарық көрген Н.Назарбаевтың еңбегі - «Тарих толқынында».
хатшысы болып сайланды – Н. Назарбаев. КСР-нің Президенті 2005 жылы 5 томы жарық көрген Ұлттық энциклопедия - «Қазақстан».
1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталған1991 жылы Қазақстанда өрекпіген саяси ахуалдың қалыптасуына жел берген 1992 жылы шет елдерде тұрып жатқан қазақ диаспорасының саны – 3 млн 200
көрнекті ақын, философ – Ш. Құдайбердиев. дисседент жазушы А.Солженицынның мақаласы. «Біз Ресейді қалай мың.
1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталғанкөркейтеміз» Астана қаласының 1998 жылға дейінгі атауы – Ақмола.
жазушы әрі ғалым – Ж.Аймауытов. 1991 жыл 16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының мемлекеттік 1999 жылғы халық санағы бойынша республика тұрғындарының арасындағы
1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталғантәуелсіздігі жарияланды қазақ халқының үлесі – 53,4%.
атақты ақын, белгілі саясатшы, педагог – М.Жұмабаев. 1991 жыл 21 желтоқсан – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын құру үрдісі 2004 жылы қыркүйекте Парламент Мәжілісінің кезекті сайлауы алдында саяси
1988 жылы Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің қаулысымен ақталғанаяқталды партиялар туралы жаңа заң бойынша ресми тіркелген партиялар саны – 12.
тіл, әдебиет, ғылым, журналистика салаларында мол мұра қалдырған – 1992 жыл 2 наурыз – Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болып Ел астанасы Ақмолаға көшетіндігі туралы Республика Президентінің жарлығы
А.Байтұрсынов. қабылданды. жарық көрді – 1995 жылы.
Кеңес Одағы Ауғанстандағы басқыншы әскерін алып кетуді аяқтады – 1989 1991 жыл 13 желтоқсан – Орта Азия республикалары мен Қазақстан 2001 жылы үкімет құрамы мен басқа да билік құрылымындағы жас олигархтар
жылы. басшыларының Ашхабадтағы кездесуі болды. ұйымдастырған қоғамдық қозғалыс - «Қазақстанның демократиялық
1989 жылдың 28 ақпанында бой көтерген антиядролық, экологиялық қозғалыс Қазақ
- халқының Қазақстан тәуелсіздік алғанға дейін екі жарым ғасырдан астамтаңдауы».
“Невада-Семей”. уақыт бойы патша отаршылдары мен большевиктік шовинистік аппаратқа қарсы 1992 жылы 30 қыркүйекте дүние жүзі қазақтарының құрылтайының ресми
“Невада-Семей” антиядролық, экологиялық қозғалысының жетекшісі – болған көтерілістерінің саны. 400-ге жуық ашылуында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың жасаған
Сүлейменов. 1991 жылы желтоқсандағы Алматы кездесуінде басшылары ядролық қаруға баяндамасы - «Құшағымыз бауырларға ашық».
1990 жылдың соңына таман Қазақстандағы саясаттанған қоғамдық байланысты біріккен шаралар туралы келісімге қол қойған мемлекеттер. Дүниежүзі қазақтар қауымдастығының төрағасы – Н.Назарбаев.
бірлестіктердің саны – Жүзден астам. Қазақстан, Ресей, Украина, Беларусь. «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
1989 жылдың шілдесінде жұмысшылардың баскөтеруі өткен қала – Қарағанды. 1991 жылы желтоқсандағы Алматы кездесуінде бұрынғы Кеңес Одағын ойға тұжырымдамасы» қабылданды – 2004 жылы.
1989 жылдың маусымында халық бұқарасының ірі бас көтеруі өткен қала – түсірмес үшін жаңа шартта «одақ» деген сөз алмастырылды. «Достастық»
www.testent.ru