EPITEL PRELAZNOG TIPA

Epitel prijelaznog tipa oblaže odvodne mokraćne kanale počevši od bubrežnih vrčeva do
početnog dijela mokraćne cijevi. Naziva se još i urotel jer se nalazi isključivo u urinarnom
sistemu. Izgled ovog epitela mijenja se u zavisnosti od funkcionalnog stanja organa odnosno
stepena rastegnutosti zida organa kojeg oblaže zbog čega je i dobio naziv prelazni epitel. U
kontrahiranom stanju organa (prazan mokraćni mjehur) epitel prelaznog tipa ima više slojeva
ćelija (5-8), dok se u rastegnutom stanju (mokraćni mjehur pun) epitel stanji, a ćelije su
raspoređene u svega 2-4 sloja. Ćelije prelaznog epitela su u takvim međusobnim odnosima da
na svjetlosnom mikroskopu stvaraju utisak mnogoslojnosti. Međutim, elektronskim
mikroskopom je utvrđeno da sve ćelije dodiruju bazalnu laminu, ali sve ne dopiru do površine
epitela. Urotel čine tri tipa ćelija: bazalne, intermedijerne i superficijalne, a iste nazive nose i
slojevi formirani od nabrojanih ćelija. Stratum basale čini jedan sloj izoprizmatičnih ili
prizmatičnih ćelija. Ovaj sloj ćelija nije kontinuiran što znači da ćelije nisu sabijene jedna uz
drugu već između njih ima prostora u koji se umeću dijelovi ćelija iz gornjih slojeva. Iznad
ovog bazalnog sloja nalazi se jedan ili više slojeva izduženih poliedarnih, reketastih ili
kruškolikih ćelija, čiji širi dijelovi gledaju prema površini epitela, a uži dijelovi se pružaju
prema bazalnoj lamini između bazalnih ćelija. To je stratum intermedium koji ispoljava
naglašene varijacije u broju i obliku ćelija u zavisnosti od funkcionalnog stanja organa. Na
površini se nalazi stratum superficiale s.tegens kojeg čini jedan red acidofilnih ćelija tzv.
Dogiel-ovih ćelija. To su najkrupnije ćelije epitela koje mogu imati dva pa i više jedara.
Njihov bazalni pol se poput reketa uvlači između najdubljih krajeva i doseže do bazalne
lamine. Lumensku površinu Dogiel-ovih ćelija oblaže debeli sloj glikokaliksa koji poput
kutikule štiti sluznicu od štetnog djelovanja mokraće, a i periferni dio citoplazme je optički
gušći što uzrokuju brojni uvrati plazmaleme ove ćelije koji su zapravno rezervni u vrijeme
punog mokraćnog mjehura. Ćelijska membrana superficijelnih ćelija posjeduje
specijalizovane regione membrane, takozvane debele ploče koje su između sebe odvojene
uskim dijelovima normalne, tanje membrane. Ova područja debelih membrana čine osmotsku
barijeru između mokraće i tkivnih tečnosti. Kada se mokraćna bešika kontrahuje, membrana
se nabire u tanjim regionima, a debele ploče ulaze u citoplazmu i formiraju fuziformne
vezikule. Ove citoplazmatske vezikule predstavljaju rezervu debelih ploča i čuvaju se u
citoplazmi ćelija kada je ispražnjena mokraćna bešika, a upotrebljavaju se za nadoknađivanje
povećane površine ćelijske membrane u punoj mokraćnoj bešici. Ovi dijelovi lumenske
membrane nastaju u Golgijevom kompleksu i imaju poseban hemijski sastav u kome su
cerebrozidi glavna komponenta polarnih lipida.