You are on page 1of 19

CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT

TS. Lê Xuân Đại


Trường Đại học Bách Khoa TP HCM
Khoa Khoa học ứng dụng, bộ môn Toán ứng dụng

TP. HCM — 2011.


ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 1 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Định nghĩa

Tích phân mặt loại I là tích phân có dạng


ZZ
f (x, y , z)dS,
S

S là mặt cong lấy tích phân, f (x, y , z) gọi là hàm


lấy tích phân.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 2 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Mặt cong S cho bởi phương trình z = z(x, y )

Nếu mặt cong S có phương trình z = z(x, y ), Dxy


là hình chiếu của S xuống mặt phẳng Oxy . Khi đó
ZZ
f (x, y , z)dS =
S
s  2  2
ZZ
∂z ∂z
= f (x, y , z(x, y )) 1 + + dxdy
∂x ∂x
Dxy

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 3 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Mặt cong S cho bởi phương trình y = y (x, z)

Nếu mặt cong S có phương trình y = y (x, z), Dxz


là hình chiếu của S xuống mặt phẳng Oxz. Khi đó
ZZ
f (x, y , z)dS =
S
s  2  2
ZZ
∂y ∂y
= f (x, y (x, z), z) 1 + + dxdz
∂x ∂z
Dxz

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 4 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Mặt cong S cho bởi phương trình x = x(y , z)

Nếu mặt cong S có phương trình x = x(y , z), Dyz


là hình chiếu của S xuống mặt phẳng Oyz. Khi đó
ZZ
f (x, y , z)dS =
S
s  2  2
ZZ
∂x ∂x
= f (x(y , z), y , z) 1 + + dydz
∂y ∂z
Dyz

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 5 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Ví dụ

Ví dụ
RR
Tính tích phân xyzdS, trong đó S là phần mặt
S
phẳng x + y + z = 1 nằm trong góc
x > 0, y > 0, z > 0.

Ví dụ
1 RR
Tính tích phân 2
dS, trong đó S là
S (1 + x + y )
mặt xung quanh của tứ diện
x + y + z = 1, x = 0, y = 0, z = 0.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 6 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Ví dụ

Ví dụ
RR
Tính tích phân |xyz|dS, trong đó S là phần
S
2 2
mặt z = x + y nằm giữa 2 mặt phẳng
z = 0, z = 1.

Ví dụ
x RR
Tính tích phân 2 + y2
dS, trong đó S là 1
S x
phần tám mặt cầu x 2 + y 2 + z 2 = R 2 trong góc
x 6 0, y 6 0, z 6 0.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 7 / 18
Công thức tính tích phân mặt loại một Ví dụ

Ví dụ RR
Tính tích phân (x + y + z)dS, trong đó S là
S
phần mặt phẳng 2x + 2y + z = 2 trong góc
x > 0, y > 0, z > 0.

Ví dụ RR
Tính tích phân (xy + yz + zx)dS, trong đó S là
S p
phần của mặt nón z = x 2 + y 2 bị cắt bởi mặt
trụ x 2 + y 2 = 2ax (a > 0).
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 8 / 18
Tích phân mặt loại hai Định nghĩa tính phân mặt loại hai

Cho những hàm P(x, y , z), Q(x, y , z), R(x, y , z)


xác định trên mặt định hướng S. Pháp véctơ của
mặt S là −
→n = (cos α, cos β, cos γ). Tích phân
mặt loại Z
một
Z
I = (P cos α + Q cos β + R cos γ)dS
S
được gọi là tích phân mặt loại hai của P, Q, R
trên mặt cong S và được ký hiệu
ZZ
I = Pdydz + Qdzdx + Rdxdy
ng.com S https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 9 / 18
Tích phân mặt loại hai Cách tính tích phân mặt loại hai

ZZ
I = Pdydz + Qdzdx + Rdxdy =
S
ZZ ZZ ZZ
= Pdydz+ Qdzdx+ Rdxdy = I1+I2+I3.
S S S

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 10 / 18
Tích phân mặt loại hai Cách tính tích phân mặt loại hai

Tính I3

Gọi Dxy là hình chiếu của S xuống mặt phẳng


Oxy
RR . Khi đó RR
R(x, y , z)dxdy = ± R(x, y , z(x, y ))dxdy
S Dxy
Dấu "+" nếu pháp véctơ tạo với chiều dương
của tia Oz 1 góc nhọn.
Dấu "-" nếu pháp véctơ tạo với chiều dương
của tia Oz 1 góc tù.
Tích phân I3 = 0 nếu pháp véctơ tạo với chiều
ng.com dương của tia Oz 1 góc bằng π2
https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 11 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

Ví dụ RR
Tính tích phân zdxdy , trong đó S mặt phía
S
x2 y2 z2
ngoài của ellipsoid 2 + 2 + 2 = 1.
a b c
Ví dụ RR 2
Tính tích phân x dydz + y 2dzdx + z 2dxdy ,
S
trong đó S mặt phía ngoài của nửa mặt cầu
x 2 + y 2 + z 2 = a2, z > 0.
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 12 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

Ví dụ RR
Tính tích phân −x 2zdydz + ydzdx + 2dxdy ,
S
trong đó S mặt phía ngoài của mặt
4x 2 + y 2 + 4z 2 = 4 nằm trong góc
x > 0, y > 0, z > 0.

Ví dụ RR 2
Tính tích phân z dydz + xdzdx − 3zdxdy ,
S
trong đó S mặt phía trong của phần mặt trụ
z = 4 − y 2 giới hạn bởi x = 0, x = 1, z = 0
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 13 / 18
Tích phân mặt loại hai Công thức Ostrogratxki - Gauss

Cho S là mặt kín, lấy hướng ra phía ngoài. V là


vật thể được bao quanh bởi S. Nếu các hàm
P(x, y , z), Q(x, y , z), R(x, y , z) và các đạo hàm
riêng của nó liên tục trên miền V thì
ZZ
Pdydz + Qdzdx + Rdxdy =
S
ZZZ  
∂P ∂Q ∂R
= + + dxdydz
∂x ∂y ∂z
V
ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 14 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

Ví dụ
Dùng công thức Ostrogratxki - Gauss tính tích
phân
RR
(y − x)dydz + (z − y )dzdx + (x − z)dxdy ,
S
trong đó S là mặt phía ngoài hình lập phương
−1 6 x 6 1, −1 6 y 6 1, −1 6 z 6 1.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 15 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

Ví dụ
Dùng RR
công thức Ostrogratxki - Gauss tính tích
phân ydydz + xydzdx − zdxdy , trong đó S là
S
mặt biên phía trong của miền cho bởi
x 2 + y 2 6 4, 0 6 z 6 x 2 + y 2.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 16 / 18
Tích phân mặt loại hai Công thức Stokes

Z
P(x, y , z)dx + Q(x, y , z)dy + R(x, y , z)dz =
C
ZZ    
∂R ∂Q ∂P ∂R
= − dydz + − dzdx+
∂y ∂z ∂z ∂x
S
 
∂Q ∂P
+ − dxdy
∂x ∂y

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 17 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

Ví dụ
Dùng
R công thức Stokes tính tích phân
3ydx + 3xdy + zdz, trong đó C là đường giao
C
tuyến của x 2 + y 2 = 1 với mặt z = 1 lấy theo
ngược chiều kim đồng hồ nhìn từ phía dương của
trục Oz.

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 18 / 18
Tích phân mặt loại hai Ví dụ

THANK YOU FOR ATTENTION

ng.com https://fb.com/tailieudientucntt
TS. Lê Xuân Đại (BK TPHCM) CHƯƠNG 6: TÍCH PHÂN MẶT TP. HCM — 2011. 19 / 18

You might also like