1.

UVOD - Razvoj vodnih turbina

Najstariji uređaj za pretvaranje energije vode u mehaničku

energiju je vodeničko kolo. Pogonska sila vodeničkog kola
nastaje ili zbog težine vode ili zbog pretpritiska zastoja vode, a
ne kao rezultat promjene količine kretanja vode, te se
vodenička kola ne smatraju turbinama.

Oko 1500. godine Leonardo da Vinci (slika 1.) je opisao

reaktivnu silu zbog skretanja vodenog toka, a njegov
mehanizam korišten u pečenjari smatra se za jednu od prvih
(gasnih) turbina (slika 2.).

Slika 1.
Slika 2.

1750. godine Nijemac Segner (slika 3.) je praktično razradio

primjenu reaktivne sile za pokretanje kola (Segnerovo kolo,
slika 4.).
 Slika 3.
Slika 4.

Matematičkom interpretacijom rada Segnerova kola, Švicarac

Euler (slika 5.) postavio je temelje turbinske teorije koja
neznatno dopunjena vrijedi i danas (Eulerova jednačina ili
glavna jednačina turbomašina).

Slika 5.
1827. godine u Francuskoj Fourneyron (slika 6.) patentira prvu
vodnu turbinu - Fourneyronova turbina (slika 7.).

Slika 6.
Slika 7.

U Fourneyronovoj turbini voda struji kroz lopatice statora od

osovine prema obodu i udara u lopatice rotora čijim s
okretanjem energija vode transformiše u mehaničku energiju.

Nijemac Henschel (1837.) i Francuza Jonval (1841.) neovisno

jedan od drugoga patentiraju turbinu kasnije nazvanu Henschel-
Jonvalova turbina (slika 8.).
 Slika 8.

Kod te turbine voda struji paralelno s osovinom, a u tu turbinu

je prvi put ugrađen difuzor tj. odsisna cijev koja omogućava
iskorištavanje cijelog raspoloživog pada, iako je rotor turbine
bitno podignut iznad donjeg nivoa vode.

1863. Francuz Girard patentirao je turbinu kod koje voda

također struji aksijalno, ali iz rotora slobodno otječe tj. ne
ispunjava sasvim prostor među lopaticama. Gradnja navedenih
turbina je napuštena iz razloga jer se u savremenim turbinama
postiže bolja korisnost.

1849. američki inženjer James B. Francis (slika 9.) unosi

revoluciju u konstrukciji vodnih turbina s konstrukcijom akcijske
turbine (slika 10).
 Slika 9.
Slika 10.

1877. amerikanac Lester Allan Pelton (slika 11.) patentirao je

prvu turbinu slobodnog mlaza (slika 12.).
 Slika 11.
Slika 12.

1913. čeh Viktor Kaplan (slika 13.) patentirao je propelernu

turbinu godine, a potom i propelerne turbine sa zakretnim
lopaticama radnog kola (slika 14.).
 Slika 13.
Slika 14.

Za iskorištavanje hidropotencijala s malim geodetskim padom,

a velikim protokom kao podvrsta Kaplanove turbine razvijena je
cijevna turbina.

1952. švicarac P. Deriaz je konstruisao dijagonalnu turbinu koja

je zamišljena kao reverzibilni stroj (pumpa-turbina), ali se
počela upotrebljavati i kao vodna turbina.

2. VODNE TURBINE
Vodna turbina je pogonska mašina u kojoj se potencijalna
energija vode pretvara u kinetičku energiju, a zatim promjenom
količine kretanja u radnom kolu, u mehaničku energiju rotacije.
Vratilo turbinskog radnog kola spojeno je u pravilu sa sinhronim
generatorom u kojem se mehanička energija rotacije pretvara u
električnu energiju. S obzirom na način pretVaranja energije
odnosno prema promjeni pritiska vode pri strujanju kroz radno
kolo, vodne turbine dijele se na:
• reakcijske (predpritisne) turbine,
• akcijske (turbine slobodnog mlaza, impulsne turbine).

Reakcijskim turbinama nazivaju se vodne turbine u kojima je

pritisak na ulazu u rotor veći od onoga na njegovom izlazu. U
pretpritisnim turbinama se dio potencijalne energije
transformiše u kinetičku energiju u statoru, a dio u rotoru.
Zakretanje radnog kola uzrokuje promjena količine kretanja i
reaktivne sile (razlika pritiska, Coriolisova sila i dr.). U procesu
razmjene energije u oblasti radnog kola koriste sve tri
komponente ukupne strujne energije : pritisnu (p/ρ), kinetičku
(v2/2g) i potencijalnu (gz) energiju.U akcijskim turbinama
pritisak na ulazu u rotor jednak je pritisku na njegovom izlazu,
jer se sva potencijalna energija transformiše u kinetičku
energiju vode u statoru (sapnici) turbine. Zaokretna sila nastaje
samo na temelju promjene količine kretanja zbog skretanja
mlaza u radnom kolu. Koriste samo kinetičku energiju v2/2
mlaza koji se stvara u mlaznici.

Snaga koju razvija vodna turbina je zavisna o:

● protoku [m3/s]
● padu (pritisna visina) [m]
● promjeru rotora turbine [m]
● brzini okretanja turbine [r/min]
● gravitacionom ubrzanju [m/s2]
● gustoći vode [kg/m3]
● dinamičkom viskozitetu [Pa/ s]
● apsolutnoj hrapavosti površina [m]
2.1. OSNOVNI PARAMETRI HIDROTURBINA¸

Protok turbine Q [m3/s] - predstavlja onu količinu vode koja u

sekundi protekne kroz turbinu.
Protok kola turbine QK [m3/s] – manji je od protoka turbine Q
za vrijednost protoka procurivanja ∆Q koji protiče kroz
procjepe između radnog kola i oklopa turbine. Protok turbine
različito se definiše za različite pogonske režime.
Bruto jediničnii rad struje YBR – elektrane predstavlja razliku
ukupnih jediničnih snaga gornjeg i donjeg nivoa vode u
akumulaciji i donjoj vodi.

pA i pB – apsolutni pritisci na površinama gornjeg i donjeg nivoa

vode, obično su jednaki barometarskom pritisku pb; cA i cB – su
srednje brzine vode u datim presjecima; i - odgovarajući
Koriolisovi koeficijenti (ovi koeficijenti su bez predhodnog
mjerenja polja brzina nepoznati pa se obično uzima da je
;zA i zB – kote gornjeg i donjeg nivoa vode.

Slika 15.

Bruto pad Hbr = . Za slučaj kada je protok kroz turbinu

jednak nuli, bruto pad HBR jednak je razlici nivoa gornje i donje
vode tj. . Kada elektrana radi (za normalan slučaj je
pA = pB = pb) bruto pad elektrane je:

Neto jedinični strujni rad turbine Yn predstavlja razliku

ukupnih jediničnih struja energija na ulazu i izlazu iz turbine
(neophodno je uvijek pecizno definisati ulazni I-I i izlazni II-II
presjek turbine):

Gdje su: - pritisci u težištima presjeka ulaza I i izlaza II

turbine; - srednje brzine strujanja koje se određuju
pomoću izraza i ( -površine protočnih
presjeka I i II); - kote težišta presjeka; - Koriolisovi
koeficijenti koje određujemo na osnovu profila brzina u
presjecima I i II pomoću izraza:

gdje su ci – srednja brzina u presjeku; Ai – površina presjeka i c

– lokalne brzine u presjeku.
Neto pad turbine Hn (u daljem tekstu samo H) u praksi se
ova veličina koristi češće nego Yn, određuje se prije
projektovanja turbine na osnovu optimalne dispozicije
elektrane, protoka, dimenzija postrojenja. Takođe je neophodno
znati i maximalni Hmax (najveći mogući pad koji će se javiti pri
eksploataciji turbine obično se javlja pri radu turbine sa malim
protocima, kada je kota donje vode minimalna, a gornje
maksimalna)kao i minimalni Hmin neto pad turbine (najmanji
mogući pad turbine koji se javlja pri velikim protocima elektrane
kada je kota donje vode maksimalna a gornje minimalna). Veza
između specifičnih neto i bruto padova može se odrediti
pomoću energijskih jednačina napisanih za presjeke I i II:
,

gdje su: : -jednične ukupne energije u

odgovarajućim presjecima; - jedinični hidraulički gubici od
presjeka A do I; - jedinični hidraulički gubici od presjeka II
do B. Jedinični gubici su izraženi u
Iz jednačina (5) dobijamo :

I uzimajući u obzir izraze (1), (3), iz (6) je:

Ili
(8)

gdje su: - hidraulički gubici od presjeka A do I i od

presjeka II do B i izraženi su u metrima stuba vode [m].
Neto pad H manji je od bruto pada Hbr za iznos hidrauličnih
gubitakanastalih pri strujanju od gornje vode do ulaza u turbinu
i od izlaza iz turbine do donje vode. Kod cijevne turbine
(brzohodne reakcijske turbine) ulaz I-I u turbinu definisan je
simetralom niše predturbinskog tablastog zatvarača, a izlaz II-II
presjekom na izlazu iz sifona (slika 16).

Slika 16.
Jedinični rad ovih turbina određuje se pomoću izraza (3):
Gdje su: - pritisci u težištima . Veličine - se
mogu odrediti na osnovu izraza:
(10)
Gdje su: - kote slobodnih površina voda u niši
predturbinskog zatvarača i u na izlazu iz sifona. Neto pad
turbine prema (9) je:

I predstavlja razmjenjeni rad turbine po jedinici sile težine vode

. Bruto pad turbine prema jednačini (8):

Gdje su: - gubitak u rešetki; - gubitak u ulaznoj

građevini do niše predturbinskog zatvarača; - gubitak
kinetičke energije na izlazu iz sifona.
Kod dijagonalnih turbina (reakcijska sporohodna) koje imaju
spiralu priključenu na cjevovod (slika 17) specifični strujni rad je
: prema jednačini (8):

Gdje je: - kota težišta ulaznog presjeka; - odstojanje kote

manometra od kote težišta ulaznog presijeka; - nadpritisak
koji pokazuje manometar.
Ulaz u turbinu I u ovom slučaju definiše se presjekom ulaza u
spiralu a izlaz II izlaznim presjekom sifona.
 Slika 17.
Specifični strujni nrad Ybr prema jednačini (8) je:

2.1.1.SNAGE I STEPENI KORISNOSTI TURBINA

U procesu razmjene energije u turbini, od ulaza I do izlaza II iz
turbine, javljaju se gubici energije koji umanjuju količinu
razmjenjenog rada Da bi se odredili uzročnici nastajanja
gubitaka, uvode se tačno definisane snage gubici snaga i
stepeni korisnosti. Na slici 18 data je principijelna šema jedne
reakcijske turbine sa naznakama snaga, gubitaka snaga i
stepena korisnosti.
 Slika 18.

Hidraulična snaga turbine Ph je ona količina rada u jedinici

vremena koji bi voda razmjenila u turbini kada ne bi bilo
gubitaka:

Snaga kola svedena na protok kroz turbinu PKn (W) je ona

količina energije u jedinici vremena koja bi se razmijenila u
obrtnom kolu kada bi sav protok proticao kroz kolo. Zbog
procjepa između kola i kućišta turbina voda iz zone višeg
pritiska, spirale i sprovodnog aparata umiče ka zoni nižeg
pritiska. Količina vode koja protekne kroz procjepe naziva se
volumetrijskim gubitkom ∆Q.
Jedinični hidraulični gubici Ygh u turbini nastaju zbog: trenja,
odljepljivanja struje od graničnih površina, vrtloženja, udara o
ulazne ivice lopatica kola i dr.

Snaga kola svedena na prorok kroz turbinu Pkn određuje

se pomoću izraza:

Gdje je: - pad kola.

Snaga kola Pk je ona količina rada koju voda protoka Qk
razmjeni u jedinici vremena u obrtnom kolu i određuje se
izrazom:
Snaga za savlađivanje trenja na spoljašnjim površinama
kola PgR – se određuje pomoću eksperimentalnih formula.
Unutrašnja snaga turbine ili snaga na izlazu vratila iz
turbine Pi dobija se kad se od snage PK oduzmu gubici snage
PgR:

Mehanički gubitak snage Pgm [W], u ove gubitke ubrajaju se

svi gubici u ležištima i zaptivačima koji se nalaze do spojnice
turbinesa generatorom ili multuplikatorom.
Snaga turbine P je snaga na spojnici turbine:

Hidraulični gubitak snage Pgh određujemo na osnovu izraza:

Stepeni korisnosti turbina dati su tabelarno

NAZIV OBRAZAC
Hidraulični stepen korisnosti

Volimetrijski stepen korisnosti

Bezdimenzijski gubitak snage

od trenja na spoljašnjim
površinama kola
Unutrašnji stepen korisnosti

Mehanički stepen korisnosti

Ukupni stepen korisnosti

turbine
Stepen korisnosti generatora

Stepen korisnosti agregata

2.3 KINEMATIKA STRUJANJA U REAKCIJSKIM TURBINAMA

Kod Kaplanovih turbina iz sprovodnog aparata voda ulazi u
međuprostor 5 između sprovodnog aparata i obrtnog kola 4, a
zatim u obrtno kolo. Strujanje kroz kolo se odvija duž površi 6,
koje se u prvom približenju mogu smatrati koaksijalnim
cilindrima. Razvijeni presjek omotača cilindra (prečnika Ds) sa
lopaticama obrtnog kola prikazan je na slici 19 .

Slika 19.
Strujanje u obrtnom kolu je složeno i sastavljeno od dva
kretanja: relativnog i prenosnog. Ako se vektor brzine relativnog
kretanja označi je sa a vektor brzine prenosnog sa , tada se
vektor apsolutne brzine u nekoj proizvoljnoj tački dobija na
osnovu izraza

Relativna brzina ima pravac tangente na relativnu putanju AB,

a apsolutna brzina pravac tangente na apsolutnu putanju AC.
Na slici 19 prikazana je grafička zavisnost (trouglovi
brzina) na ulazu i izlazu iz kola.
3. CIJEVNE TURBINE

Cijevne turbine pripadaju porodici Kaplan turbina i grupi

reakcijskih turbina upotrebljavaju se u nizinskim podrucjima
gdje rijeke imaju pretežno velike protoke i male brzine strujanja.
Zbog ovih nabrojanih karakteristika mogu se koristiti kod
branskih elektrana, branske hidroelektrane grade se na
vodenim tokovima gdje nije moguće postići velike padove
(H=30-60 [m], Q= 12000 ). Ove turbine imaju najveću
sposobnost propuštanja vode, tako da i pri vrlo malim padovima
mogu razviti velike snage.

Specifični broj Visinska razlika Protok

obrtaja gornje i donje [Q]
ns [o/min] vode
H [m]
 800 1 – 20 veliki
Područje primjene cijevne turbine

Kaplan turbine se uglavnom izvode sa vertikalno postavljenim

vratilom dok se cijevne turbine izraduju s horizontalnim
vratilom, na koje je spojen i generator u jednoj liniji (Slika 15.).
Osnovna im je konstrukcijska karakteristika da se cijeli agregat
nalazi u protočnom traktu („cijevi“), a generator se nalazi u
potpuno oplakivanom kucištu od celika kruškolikog oblika
(„kruška“ - eng. Bulb turbine ) i time zašticen od uticaja vode.
Voda aksijalno dovedena rotoru prenosi silu impulsa na lopaticu
i koja, prema profilu lopatice i uglu podešavanja lopatice, vrši
okretanje rotora koji preko vratila pokrece generator. Kaplan
turbine imaju, suprotno prvobitno razvijenim propelernim
turbinama, zakretne lopatice rotora. Time one postižu veliku
prilagodljivost radnim uslovima, odnosno promjenama
opterećenja i protoka, uz dobru korisnost. Regulacija snage se
vrši promjenom protoka putem zakretanja privodnih lopatica,
prilikom čega se mijenja i ugao nastrujavanja vode na rotorske
lopatice. Sinhrono zakretanje lopatica radnog kola i privodnih
lopatica naziva se kombinatornom vezom. Prednost ovakve
izrade turbine je što nema dobavnog aparata spiralnog tipa.
Imaju predprivodeće (nepomične) i privodeće (pomične)
lopatice. Dozvoljavaju dvostruku regulaciju; zakretanjem
privodećih i rotorskih lopatica, a posljedica toga je visoka
korisnost u cijelom radnom području. Kod ovakvih turbina
niskog pada, udio kinetičke energije s obzirom na raspoloživi
pad na izlazu iz difuzora može iznositi i do 50-60%. Radi toga
konstrukcija turbine treba osigurati minimalne gubitke pri
strujanju, te minimalnu energiju na izlazu iz rotora. Minimalnu
energiju na izlazu iz rotora osigurat će pravilna izrada difuzora,
te bezvrtložno strujanje na izlazu iz rotora (strujanjem u smjeru
osi difuzora).

Aksijalne turbine s horizontalnom osi se koriste i za

iskorištavanje energije plime i oseke. Ove mašine rade s
padovima od nekoliko metara, a konstrukcija aparata
omogućuje rad u oba smjera, te rad u pumpnom režimu
(reverzibilne hidroelektrane). Manje se jedinice izvode s
električnim generatorom izvan cijevi tzv. „S“ izrada ili Straflo
(straightflow) turbine (slika 16).

Slika 15.
 Slika 16.

3.1. DIJELOVI CIJEVNE TURBINE

 Slika 17.

1-rotor; 2- privodno kolo; 3- mehanizam za regulaciju privodnog

kola; 4 – statorske lopatice; 5- otvor za remont; 6 i 7- radijalni
ležaj; 8- aksijalni ležaj; 9 i 10- rotor i stator; 11- poklopac za
remont; 12- stepenice;13- prolaz za osoblje; 14- električni
razvod; 15 i 17- kućište generatora; 16- donji stub koji drži
kućište;18- gornji stup kroz koji se ulazi u kućište.

Pretprivodno kolo je glavna noseća konstrukcija preko koje se

prenose sva statička i dinamička opterećenja na betonsku
konstrukciju mašinske sale. Izrađuje se kao zavarena čelična
konstrukcija sastavljena od dva čelična obruča međusobno
spojena stabilnim lopaticama koje usmjeravaju vodu na lopatice
privodnog kola.

Privodno kolo (privodni aparat) turbine je mehanizam koji

pomoću zakretnih lopatica reguliše protok vode kroz turbinu i
usmjerava vodu na lopatice radnog kola pod najpovoljnijim
uglom. Sastavljeno je od dva obruča između kojih je radijalno
postavljeno 20-32 hidraulički profiliranih lopatica. Zakretanje
lopatica privodnog kola, a time i regulacija protoka vode kroz
turbinu ostvaruje se zakretanjem regulacijskog prstena pomoću
servomotora koje se sistemom poluga i ručica prenosi na svaku
lopaticu posebno. U incidentnim situacijama kao što je ispad
generatora iz mreže ili neki kvar na vitalnom dijelu turbine,
lopatice privodnog kola se automatski zatvaraju i prekidaju
dovod vode u turbinu. Zatvaranje ne smije biti prebrzo zbog
opasnosti od prekida stuba vode u radnom kolu ili difuzoru, što
bi moglo prouzročiti povratni udar vode u radno kolo.

Nakon što prođe kroz rotor turbine voda otječe kroz difuzor.
Namjena difuzora (odsisne cijevi) je smanjenje izlazne brzine
čime se smanjuju izlazni gubici energije, a time povećava
ukupna korisnost turbine. Difuzor omogućava turbinski rad
nezavisno o promjenama nivoa donje vode, a u turbinama s
vertikalnim vratilom mijenja smjer strujanja vode iz vertikalnog
u horizontalni, uz najmanje hidrodinamičke gubitke. Prema
obliku difuzor može biti ravan ili kupast, kombinovani i ljevkast.

Sile koju djeluju na vratilo turbine preuzimaju aksijalni ležaj i

jedan ili više radijalnih ležajeva. Aksijalni ležaj može biti
zajednički za turbinu i generator koji su obično povezani krutom
spojnicom. Osnovni se radijalni ležaj najčešće nalazi uz radno
kolo i naziva se vodećim turbinskim ležajem.

Turbinski poklopac služi za usmjeravanje vode i prenošenje

aksijalnih sila nosećeg ležaja preko prstena privodnog i
pretprivodnog kola na temelje.

Na turbinskom poklopcu se osim ležaja uobičajeno smještaju

brtva turbinskog vratila, zračni ventili i hidrauličke brave.

4. DERIAZ (DIJAGONALNA ) TURBINA

Nazvana po svom konstruktoru Švajcarcu Paulu Deriazu

dizajneru hidrauličaru koji ju je patentirao 1952. Godine prema
Kaplanovom konceptu. Za ovu turbinu može se reći da je
kombinacija Francisove i Kaplan turbine sa osnovnom razlikom
u uglu dovođenja vode. U upotrebu su ušle 1956. Godine u
američkim i kanadskim hidrocentralama na Nijagarinim
vodopadima. Spada u klasu reakcijskih turbina. Ove turbine
imaju konstrukcijski oblik kola takav da se formira pravac
glavnog toka vode u dijagonalnom pravcu, otkuda slijedi naziv
turbine. Deriazova turbina (slika 18.) ima mogućnost
reverzibilnog rada te može promjeniti smjer toka, raditi kao
pumpa i može napuniti rezervoar vode tokom niske potrošnje
električne energije. Nakon faze rada kao pumpa se može
prebaciti na turbinski model rada i proizvodnju električne
energije. Deriazova turbina je slična po konstrukciji Kaplanovoj
turbini ali zbog konstrukcije lopatica ima područje rada od 20 do
100 m visinske razlike vode. Zbog ovih karakteristika mogu se
koristiti i u branskim i pribranskim hidroelektranama.

Specifični broj Visinska razlika Protok

obrtaja gornje i donje [Q]
ns [o/min] vode
H [m]
170 – 430 20 – 100 srednji
Područje primjene Deriaz turbine

Postoji mogućnost namještanja ugla lopatica te je moguće

postizanje visokih učinaka na širokom rasponu protoka i visina
vode. Korekcijama nagiba smanjuje se mogućnost pojave
kavitacije tokom rada.

Slika 18.

4.1. DIJELOVI DERIAZOVE TURBINE

Na slici 19. Prikazane su dvije varijante izvođenja ove turbine

varijanta I – sa radijalnim sprovodnim aparatom i varijanta II –
sa konusnim sprovodnim aparatom.
 Slika 19.

1 , 13 – spiralni dovod; 2 , 10 – statorske lopatice; 3 , 9 –

lopatice privodnog kola; 4 , 11 – mehanizam za regulaciju
privodnog kola; 5 – servo motor privodnog kola; 6 – sifon; 7 –
rotor; 8 – glavina rotora; 12 – vratilo.

Specifičnosti obrtnog kola Deriaz turbine su : ne postoji spoljni

disk, lopatice su pričvršćene za glavčinu ali se mogu
sihronizovano obrtati oko svoje ose i zauzeti željeni položaj
zavisno od regulacijskih zahtjeva.

5. LITERATURA I IZVORI INFORMACIJA

Hidraulične turbine/M. Benišek/Izdavač:Mašinski fakultet u

Beogradu/1998
http://ees.etf.bg.ac.rs/predmeti/35/uvod+hidroelektrane-
2011.pdf

http://energieuitwater.files.wordpress.com/2008/01/vs_3181e_b
ulb_pit.pdf

http://www.daviddarling.info/encyclopedia/D/AE_Deriaz_turbine.
html

http://fer.unizg.hr/_download/repository/Elektrane_03.pdf

http://www.joulecentre.org/events/3apr08/Pres4VATECH
%20HYDRO_Low%20Head%20Hydro%20turbines
%20r2%20Dieter%20Kromphol.pdf

http://hr.wikipedia.org/wiki/Kaplanova_turbina#Cijevne_turbine

http://www.grad.unizg.hr/nastava/hidrotehnika/gf/hidrotehnicke
_gradevine/nastavni_materijali/Dio2/KVS.pdf

http://bib.irb.hr/datoteka/461423.Bacinger-A1-16.pdf

http://www.codecogs.com/reference/engineering/fluid_mechanic
s/turbines/axial_flow_turbines.php

http://www.scribd.com/doc/24386162/7/Reaction-turbines

http://www.creative-
engineering.eu/Styrylski_Tomalik_Madsen.pdf

http://www.codecogs.com/reference/engineering/fluid_mechanic
s/turbines/water_turbines.php
 SADRŽAJ

1. UVOD 1
2.VODNE TURBINE 5
2.1.Prilike u vodnoj turbini 6
2.2.Trouglovi brzina reakcijskih 9
turbina
3.CIJEVNE TURBINE 14
3.1.Dijelovi cijevne turbine 16
4.DERIAZ TURBINA 18
4.1.Dijelovi Deriaz turbine 19
5.LITERATURA 21
Univerzitet Crne Gore
Mašinski fakultet Podgorica

SEMINARSKI RAD
IZ PREDMETA PROJEKTOVANJE ENERGETSKIH
POSTOJENJA
TEMA: CIJEVNE I DERIAZ TURBINE

Predmetni nastavnik:
Student :

Prof. Dr. Uroš Karadžić Adnan

Karahmetović 76/10

Podgorica 2011.