Kiểm tra rờ le và mạch điện điều khiển

Trên một chiếc xe thì sử dụng nhiều rờ le điện. Các rờ le điều khiển này được
sử dụng giống như một công tắc,nó dùng tín hiệu điện kích hoạt để hoạt
động. Một rờ le đã được kích hoạt nó sẽ kết nối một nguồn cung cấp điện tới
một phụ tải riêng biệt.

Các phụ tải có thể giới hạn từ hộp ECU chính đến bơm nhiên liệu,các cơ cấu chấp
hành…Hầu hết các rờ le đều làm việc trên cùng một nguyên lý mặc dù số chân của
rờ le có thể khác nhau ( rờ le 4 chân,5 chân,6 chân,8 chân…). Có hai cách để kiểm
tra mà chúng ta cần chú ý khi đối mặt với một rờ le có vấn đề.Vấn đề đối với một rờ
le thực tế có thể là do nguồn,tiếp mass hoặc mạch điện kích hoạt để rờ le hoạt
động.

Hình dạng rờ le thực tế

Trong sách hướng dẫn sữa chữa xe sẽ chỉ cho chúng ta cách để kiểm tra rờ le, sơ đồ
mạch điện bao gồm có sơ đồ mạch điều khiển kích hoạt rờ le. Một rờ le rất dễ bị hỏng
khi nhiệt độ của rờ le ấm hoặc nóng. Một rờ le có thể được chia thành 2 phần riêng
biệt.
+Phần đầu tiên của rờ le dùng một cuộn dây như một nam châm điện để đóng mạch
điện thứ cấp bên trong rờ le.Cuộn dây thì hoạt động được là do một nguồn điện cung
cấp (+) và tiếp mass(-) giống như một mạch điện bóng đèn.
+Phần thứ hai của rờ le là tiếp điểm ( công tắc) nó điều khiển dòng điện từ nguồn tới
một phụ tải riêng biệt nào đó như một bơm nhiên liệu hoặc hệ thống đánh lửa…
Như vậy tóm lại,nếu kích hoạt cho cuộn dây rờ le hoạt động nó sẽ đóng tiếp điểm và
cung cấp nguồn tới cho phụ tải hoạt động.
+Cuộn dây của rờ le có thể được kích hoạt bằng tay ví dụ như: Khi ta bật công tắc đèn
pha nó sẽ kích hoạt rờ le điều khiển đèn pha cung cấp nguồn tới đèn pha hoạt động.
Hoặc cuộn dây rờ le có thể được kích hoạt bằng cách tự động,ví dụ như: Khi hộp ECU
điều khiển cho bơm nhiên liệu hoạt động tức là nó sẽ gởi một tín hiệu điện áp để kích
hoạt cho rờ le bơm hoạt động.
+Còn tiếp điểm của rờ le là một công tắc và thực hiện chính xác việc đóng (off) hoặc
mở (on) để cung cấp nguồn tới phụ tải

Rờ le thì được đặt trong hộp cầu chì trên xe hoặc hộp phân chia nguồn trung tâm,để
tìm thấy được vị trí của rờ le có thể tham khảo sách hướng dẫn sửa chữa

Hình dạng của một rờ le 5 chân

Nhận biết các chân rờ le:
-Chân 85 và chân 86 là phần đầu tiên của rờ le được sử dụng như một nam châm điện
để đóng mạch điện thứ 2 trong rờ le .Nam châm điện này được kích hoạt từ 1 một
nguồn dương (+) và nối mass (-) giống như một mạch điện bóng đèn.
-Chân 87 và chân 30 là phần thứ hai của rờ le đó là “công tắc” chuyển dòng điện từ
nguồn đến các thiết bị phụ tải khác.
-Chân 87a thường không được sử dụng nhiều và không cần thiết phải kết nối cho rờ le
hoạt động .Chân 87a có thể sử dụng cho nhiều thứ khác ví dụ như kiểm sát sự hoạt
động của rờ le hay kết nối 1 mạch điện riêng mà nó sử dụng nguồn từ chân này khi rờ
le không hoạt động
Kiểm tra khi mạch điện có vấn đề:
*Dụng cụ cần thiết để tiến hành : Đèn thử hoặc 1 đồng hồ VOM , một đoạn dây
điện nhỏ, một bóng đèn ô tô nhỏ và đui đèn.
-Bước 1 : Bất cứ lúc nào bạn gặp vần đề với các bộ phận điều khiển điện tử như là rờ
le điều khiển cho một động cơ, hộp số, hệ thống phanh ABS , hoặc hệ thống túi khí
SRS (supplemental restraint system, Air Bag) hãy kiểm tra tất cả các cầu chì bằng
cách sử dụng đèn thử và kiểm tra hộp phân phối nguồn bên dưới nắp ca pô và hộp cầu
chì duới bảng taplo. Một cầu chì thì cung cấp nguồn để rờ le hoạt động và tới bộ phận
điều khiển khác.Nếu tất cả cầu chì kiểm tra OK tiếp tục với bước kế tiếp
- Bước 2 :Để kiểm tra hoạt động của rờ le bạn cần một nguời giúp đỡ bật công tắc
đến vị trí “ON” trong lúc đó thì tay đặt trên rờ le,tay sẽ cảm thấy có tiếng cạch cạch
(rờ le nguồn,rờ le bơm…) .Mặt khác khi chìa khóa bật sang vị trí “Star” ngón tay cũng
sẽ cảm thấy có tiếng cạch cạch (rờ le khởi động).
Nếu không, gỡ rờ le ra và kiểm tra các kết nối , nếu bị ăn mòn hoặc quá nóng thì lắp
lại với một cái rờ le mới tiến hành kiểm tra lại các công đoạn ,nếu hệ thống vẫn vận
hành không tốt chúng ta tiến hành theo bước kế tiếp.

- Bước 3: Nối bóng đèn thử hoặc đồng hồ VOM với mass (dây màu đen). Bật công tắc
khóa ở vị trí “ON” (động cơ tắt) lấy rờ le ra. Sử dụng dụng cụ dò để kiểm tra tất cả các
chân giắc cắm trong giắc dùng để cắm rờ le vào , hai trong 4 chân đó phải có nguồn
Nếu tất cả các cầu chì liên quan đều tốt mà vẫn không có dòng thì chúng ta sử dụng
sơ đồ mạch điện trong sách hướng dẫn sữa chữa ,xem đường đấu dây của mạch
nguồn để sữa chữa. Nếu là “OK” tiến hànhbướctiếp theo.

Cấu tạo bên trong rờ le

-Bước4: Với công tắc khóa ở vị trí “OFF” lấy một đoạn dây nhỏ và tuốt vỏ bọc ở hai
đầu. Cắm một đầu dây vào chân 87 và dầu dây còn lại vào chân 30 của giắc cắm dùng
để cắm rờ le lên và bật công tắc khóa ở vị trí “ ON”.Rờ le bây giờ bỏ qua như vậy các
phụ tải mà rờ le điều khiển phải có nguồn
Ví dụ : Nếu bạn kiểm tra rơle của quạt làm mát két nước, quạt làm mát phải hoạt
động. Nếunhư phụ tải mà rờ le điều khiển không hoạt động, trong trường hợp quạt
làm mát này ta sử dụng đèn thử và kiểm ta nguồn tại giắc của quạt làm mát.
+Nếu vẫn không có nguồn điện chứng tỏ dây bị ngắn mạch đoạn giữa rờ le nguồn
cung cấp và mô tơ quạt làm mát
+Nếu có nguồn tại giắc cắm của quạt làm mát,tiếp tục kiểm tra dây mass(-) của giắc
cắm mô tơ quạt, với đèn thử vẫn còn nối mass (-)
Nếu đèn thử không sáng thì phụ tải hoặc quạt làm mát bị hỏng cần phải thay thế
nó.Nếu có nguồn tại dây mass của mô tơ quạt ,chứng tỏ nguồn mass bị hỏng và cần
phải sữa chữa nó
Nếu tất cả đều "OK" ta tiến hành bước tiếp theo.
-Bước 5 : Tháo rờ le ra ,sử dụng một đoạn dây nhỏ bện dầu dây lại dài khoảng 2 inch
và đặt nó vào trong giắc cắm của rờ le lên chân mass .Tiếp theo ráp rờ le lại , giữ cho
sợi dây ngắn đó được giữ chặt trong giắc cắm và không cho dây này chạm bất cứ chân
nào hoặc mass.
Với sợi dây này ta kết nối với một dây của bóng đèn ô tô ( cỡ nhỏ) và chuôi đèn. Dây
còn lại của bóng đèn và chuôi nối với mass. Bóng đèn phải sáng khi rờ le được sử
dụng nếu không mạch điện có vấn đề.

Cách khác: Nếu ta đặt sợi dây vào trong giắc cắm của rờ le lên chân nguồn. Tiếp theo
ráp rờ le lại, giữ cho sợi dây ngắn đó được giữ chặt trong giắc cắm và không cho dây
này chạm bất cứ chân nào hoặc mass. Với sợi dây này ta kết nối với một dây của bóng
đèn ô tô ( cỡ nhỏ) và chuôi đèn. Dây còn lại của bóng đèn và chuôi nối với mass. Bóng
đèn phải sáng nếu không mạch điện có vấn đề.
Những vấn đề thông thường :
-Khi Rơle nóng lên trong lúc hoạt động, tiếp điểm bên trong rơle có thể gây ngắn
mạch bởi vậy không cho phép dòng điện đi qua. Khi tiếp điểm nguội nó sẽ tiếp tục cho
dòng điện đi qua. Để kiểm tra vấn đề này ta nối hai đầu dây đèn thử lần lượt với chân
30 và 87 đầu còn lại nối mass. Khi nối 2 đầu đèn thử lần lượt tới 2 chân này, nên sử
dụng một đoạn dây nhỏ sẽ dễ dàng hơn.
Ráp rơle lại và quan sát đèn thử trong khi hoạt động:
+Nếu đèn thử cắm vào chân 30 thì đèn phải sáng nếu không sáng thì phải xem lại
mạch nguồn, cần có sơ đồ mạch điện trong sách hướng dẫn sử dụng xe.
+Nếu đèn thử cắm vào chân 87 khi rờ le hoạt động nhưng đèn không sáng chứng tỏ
tiếp điểm có vấn đề,cần thay thế rờ le mới.
-Nếu có một dòng điện quá lớn đi qua mạch rờ le nó sẽ làm cho tiếp điểm rờ le bị kẹt,
khi đó sẽ không cho phép nguồn được ngắt tới phụ tải ( mặc dù người điều khiển đã
tắt công tắc) điều này gây ra tổn hao nguồn điện accu không cần thiết.
Ví dụ: Khi một hệ thống ABS đã đến tuổi thọ hoạt động , nó sẽ tiêu thụ một dòng điện
lớn gây ra kẹt tiếp điểm rờ le,tình trạng này sẽ làm accu mau chóng hết điện cho đến
khi vấn đề được khắc phục.
-Độ ẩm bên trong rơle có thể làm cản trở hoạt động của rơle.
-Trong khi kiểm tra mạch nguồn , mass phải được tiếp xúc tốt nếu không cầu chì của
mạch đó sẽ bị hỏng .