www.itvishwa.

com

Computer Hardware Basic

Kiran Patil
 IT Vishwa

Chapter - 1
Introduction to Computer

कॉ युटर हे असे एकच उपकरण आहे क जे मानवाला बौि दक येत मदत करते.
मानवाची बु द कॉ युटर या बुि दपे ा ल ावधी पट ने े ठ आहे. तर सु दा मानावा या
जीवनात कॉ युटरचे अन यसाधारण मह व आहे . कं बहु ना माणासाची बु द ह आज
कॉ युटरची बु द वाढवू न याला आप यासारखे बु ि दमान कर यात चंड माणावर खच
होत आहे .

कॉ युटर हा श द कॉ पयु ट या इं जी यापदापासु न तयार झाला आहे. कॉ युट

हणजे आकडेमोड क न एखाघा नाचे उ तर शोधू न काढणे.

कॉ युटर हे एक इले ॉ नक उपकरण आहे. जे इनपु ट घेते, यावर या करते

आ ण आप याला आऊटपु ट दे ते.

Types of Computer

मतेनु सार वग करण

कॉ यु ट रची मता हणजे याचा काम कर याचा वेग, यातील मेमर ची व साठवणीचा
आवाका इ याद गो ट व न ठरणारे याचे लहान मोठे पण. मता या नकषानु सार
कॉ यु ट रची ामु याने चार कारात वभागणी होते –

1) Supercomputer: हे सवात जा त श तीशाल

आहे त, हणजेच यांची काय मता, मेम र ची व
साठवणीची मता सवात जा त असते. यांचा उपयोग
अणु शा , अं तराळ व ान, हवामानशा यासार या
संशोधना या कामासाठ के ला जातो, कारण यासाठ
चंड माणात अं कग णतीय या करणे आव यक
असते.
2) Mainframe computer: यांचा काम कर या या वेग आ ण मता फार मोठया

Page: 2 Computer Hardware Basic

 IT Vishwa

माणात असते. हे कॉ युट स एकाच वे ळेला शेकडो

य ती वाप शकतात. यात एकाच वेळी व वध
कामे करता ये तात. खु प मोठया मा हतीवर या
कर यासाठ यांचा वापर करतात. उदा. वमान/रे वे
आर ण सेवा, बँ का, व व वघालये , वमा कंप या
इ याद ठकाणी यांचा उपयोग केला जातो.

3) Minicomputer: यांची रचना मेन े म कॉ यु टरसारखीच असते,

पण कायगती आण मता यापे ा कमी असते. यांचा आकार
र जरे टरएवढा असतो. यांचा उपयोग म यम उलाढाल करणा-या
सं था, बँ कां या शाखा, मोठ ंथसं हालये इ याद ठकाणी केला
जातो.

4) Microcomputer: हे कॉ यु ट स सवात जा त लोक य असले तर यांची मता

मा कमी आहे . वैय तीक कामांसाठ तसेच ऑ फस कामांसाठ यांचा वापर केला जातो.
यांचे पु ढ ल कार आहे त.
a) Servers: ब-याचदा नेटवकम ये एक मु य का यु ट र
असतो व तो इतर सव कॉ युट सना ो ॅ म व मा हती
पु र वतो. या मा हतीवर या या इतर कॉ यु टसम ये
होतात. स हस म ये फार मोठया माणात मा हती
साठ व याची यव था व या कर यासाठ फार मोठया
माणात मेमर असते. का ह स हर व श ट कामांसाठ वापरतात, यांना डे डकेटे ड स हर
हणतात. उदा. Application servers, Communication Server, Database
Server, File Server, Printer Server आ ण Web Server.

b) Workstation: का ह ठकाणी कॉ यु ट रम ये मोठया माणात मा हती साठ व याची

यव था व मोठया माणावर मे मर असणे
आव यक असते. यांचा वापर कॉ यु टरवर जा हराती
तयार क न या टे लि हजनवर दाख व यासाठ
केला जातो.

c) Desktop Computers: टे बलावर ठे वले ले, एका वेळी एकाच

य तीने वापर याचे हे कॉ युट स असतात.

Page: 3 Computer Hardware Basic

 IT Vishwa

d) Laptop Computers: हे एखादया लहान फकेस म ये बसू

शकतात. हे कॉ यु ट स बॅ टर वर चालत असे यामु ळे वासात दे खील
यांचा वापर करता येतो. यांची मता डे कटॉप कॉ युट स ईतक च
असते.

e) Notebook Computers: हे लॅ पटॉपसारखे च असतात, पण यांचा

आकार एखादया पु तकाएवढा असतो. तसेच यांची मता दे खील कमी
असते. झटे शन सार या करकोळ कामां साठ यांचा उपयोग केला
जातो.

f) Tablet PC: हा कार स या खु प लोक य होत आहे. साधारणतः

7 इं च आकाराचे हे टॅ लेटस ् असतात. टचि नचा वापर क न यात
कमांड दे ता ये तात.

g) Palmtop Computer: यांचा आकार मोठया माणसा या

तळहाताएवढा असतो. यांत पेन इनपु ट, राय टंग रे कि नशन, पसनल
ऑगनायझेशनल टू ल आ ण संपकयं णा यांचा समावे श असतो.

Page: 4 Computer Hardware Basic

 IT Vishwa

Chapter - 2
Desktop Computers Hardware

माय ोकॉ युटर हाडवेअर चार भागात वभागलेले आहे त. System unit,
Inpur/Outup Devices, Secondary Storage आ ण Communication.

System Unit

सि टम यु नटला स पयु असे हणतात. पु ढ ल लॉक डाय ामचा वापर क न आपण स पयु
या कायप दती वषयी अ धक मा हती घेता येईल.

A.L.U. Data Lines

Control Lines

Input Unit Memory Output Unit

C.U.

C.P.U.

सपु यु चे पु ढ ल तन भाग पडतातः-

1) ALU (Arithmatic Logic Unit) :- हा Arithmatical हणजे ग णती या (+,-,x,/)
आ ण Logical हणजे तु लना मक (<,>,=,<>) अशी दोन कारची कामे करतो. यात
पु ढ ल तन भाग असतात -
a) Register: येथे डेटा ता पुरता साठ वला जातो.

Page: 5 Computer Hardware Basic

 IT Vishwa

b) Adder: येथे डेटावर या केल जाते.

c) Accumulator: या के यानंतर आलेले उ तर येथे साठ वले जाते.

2) Memory: ह ायमर मेमर असते. आपण कर त असलेले काम येथे ता पुरते

साठ वले जाते.

3) C.U. (Control Unit): कं ोल यु नट हा फ त सु परवायझरचे काम करतो. एखादया

ो ॅमसाठ दले या सु चना क या पाळय या हे तो उरले या संगणकयं णेला सांगतो.

आता आपण ह सव ोसेस कशी होते ते बघू -

इनपु ट ड हाइसेस कडू न इनपु ट घेऊन ते मेमर कडे पाठ वले जाते. हे इनपुट नंतर ALU
कडे जाते. येथे या इनपु ट या केल जाते व आलेले उ तर मेमर कडे पाठ वले जाते.
आ ण शेवट हे उ तर आऊटपु ट ड हाईसेस कडे पाठ वले जाते व आपणांस आऊटपु ट
दसते. या सव कयेवर कं ोल कर याचे काम कं ोल यु नट करतो.

सपीयु म ये पु ढ ल मह वाचे भाग असतात -

1) SMPS (Swithch Mode Power Supply): पॉवर स लायचे मु य काय हणजे

कॉ युटर या वेगवेगळया पाटसना आव यक या
कारे वघु त पुरवठा करणे. घरात कंवा ऑ फसम ये
होणारा वघू त पु रवठा सामा यतः AC220 हो ट
इत या वघुत दाबाचा असतो, पण कॉ युटर या
आतील इले ॉ नक घटकांना होणारा वघु त पु रवठा
हा DC 5 हो ट तर ड क ाइ हमधील मोटसना
होणारा वघु तपु रवठा DC12 V इत या दाबाचा
असतो. पॉवर स लाय AC200 V स लायचे
प रवतन DC5 व DC12 V म ये करतो. तसेच
यात क येक capacitors असतात. वघु तश ती साठ वणे हा कपॅ सटसचा गु णधम
अस याने या कपॅ सटसमु ळेच कंपनीकडू न होणा-या वघु तपु रवठयाचा वघु तदाब जर काह
माणांत कमी जा त झाला तर कॉ युटरला होणारा पु रवठा 5 व 12 V वर ि थर
राहतो.

Page: 6 Computer Hardware Basic