Bebek Gelişimi

Aşamaları:
Anne ve Babalara
Öneriler

UNICEF | her çocuk için


UNICEF Türkiye Milli Komitesi tarafından hazırlanmıştır. © 2019
*Kaynaklar:
https://www.unicef.org/parenting/
Steen, The Evolving Brain: The Known and The Unknown, 2007
Dekaban, Annals of Neurology, 1978.
Bebek Gelişimi Aşamaları:
3
Anne ve Babalara Öneriler
Bebeğinizin yediği her öğünün yaklaşık %75’ini beyin gelişimi için kullandığını
biliyor muydunuz? Ya da bebeğinizin beyninin %80’den fazlasının 3 yaşına
kadar oluşumunu tamamladığını? *
Her kucaklama ve her öpücük, her besleyici öğün ve oynadığınız her oyun ile
bebeğinizin beynini geliştirmeye yardımcı oluyorsunuz.
Çocuğunuzun yaşama en iyi şekilde başlaması için 0 ile 2 yaş üzeri dönem
için pratik ipuçları ve önerilerimizi bu mini rehberde bulacaksınız.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Aile Eğitim Programı kapsamında hazırladığı
kapsamlı bir rehber olan ‘Hayatın İlk Çeyreği (0-18 Yaş Gelişimi)’ modülü için lütfen tıklayın:
http://www.aep.gov.tr/wp-content/uploads/2012/10/01_01_hayatin_ilk_ceyregi.pdf
UNICEF | her çocuk için
 Yenidoğan
bebekler
için öneriler
Biliyor muydunuz?
Doğumu takip eden birkaç gün içinde bebekler, insanlar kendilerine
gülümsediğinde gülümsemeye başlayabilir.
• Bebeğinize görme, duyma, serbestçe hareket etme ve size dokunma
imkanı verin.  Bebeğinizin kollarının ve bacaklarının birbirlerinden bağımsız
şekilde hareket ettiğini göreceksiniz. Bebeğiniz zaman içinde, hareketlerini
nasıl kontrol edeceğini öğrenecektir.
• Bebeğinizin gözlerinin içine bakın ve gülümsediğinde siz de gülümseyin. 
Bebeğinizin yüz ifadelerinize, hareketlerinize, mimik ve jestlerinize olumlu 5
tepkiler verdiğini göreceksiniz.
• Bebeğinizle yumuşak tonlarda konuşun ve çıkardığı sesleri taklit
edin. Hem baba, hem anne, hem de diğer bakıcılar yenidoğan bebek ile
iletişim kurmalıdır. Bebeğinizin sesleri duyabildiğini fark edeceksiniz ve
kısa zaman içinde söylediğiniz kelimeleri ezberlemeye ve taklit etmeye
başlayacaktır.
• Ses tonunuzu hafifçe değiştirin. Daha yavaş / hızlı, daha ince / kalın veya
daha kısık / yüksek sesler çıkarın. Bebeğinizin yüzü ve vücudu ile verdiği
tepkileri gözlemleyecek ve sizinle etkileşime girdiğini fark edeceksiniz.
• Bebeğinizi karnının üstüne yatırın ve karşısında bir çıngırak veya zil
sallayın. Çıngırağı yavaşça yukarı doğru kaldırın ve çıngırağın hareketini
izlemesi için başını ve omuzlarını kaldırmaya teşvik edin. Böyle yaparak,
bebeğinizin çıngırağı gözleri ile takip etmesine, başını ve omuzlarını
kaldırmaya çalışmasına yardımcı olursunuz.
• Bebeğinizi nazikçe rahatlatın, sırtını sıvazlayın ve kucaklayın. Bebeğinizin
rahatladığını, tutulmaktan ve kucağa alınmaktan mutlu olduğunu
© UNICEF/UN0159516/Chute göreceksiniz.
• Bebeğiniz ile ten teması kurun. Varlığınızı hissetmek, sesinizi duymak ve
2018’in ilk bebeğiyle tanışın - Vilisi Ciri Sovocala adında bir kız çocuğu. Fiji’nin
başkenti Suva’da, yılbaşı gecesi 01.44’te dünyaya geldi. Her geçen bir saniyede, kokunuzu almak bebeğinize huzur ve güven duygusu aşılar.
dünyanın farklı yerlerinde dört yeni bebek dünyaya geliyor. UNICEF | her çocuk için
 1-6 aylık
bebekler Biliyor muydunuz?
1-3 aylık bebekler, nesneleri en iyi 20-30 cm uzaklıktan görebilirler. 3 aylık
için öneriler olduklarında, bebekler daha geniş bir alanı görme yeteneğine sahip olur.
• Bebeğinize görme, duyma, hissetme, serbestçe hareket etme ve
size dokunma imkanı verin. Bebeğiniz zamanla size daha çok güven
duyacaktır.
• Çocuğunuzun görmesi ve uzanması için renkli nesneleri yavaşça hareket
ettirin. Çıngırak gibi basit, ev yapımı bir oyuncak çıkardığı seslerle
bebeğinizin ilgisini çekebilir.
• Çocuğunuzla birlikte gülümseyin ve gülün. Kısa zaman içinde bebeğinizin
de size karşılık vererek gülümsediğini göreceksiniz.
• Çocuğunuzla konuşun, onun çıkardığı sesleri, jest ve mimikleri taklit edin. 
Çocuğunuzun yavaş yavaş yüzünüze odaklandığını ve sizin hareketlerinizi
7
taklit etmeye çalıştığını göreceksiniz.
• Çocuğunuzun bir nesneyi takip etmesine yardım edin. Çocuğunuz nesneyi
gördüğü zaman, bir yandan diğer yana, yukarı ve aşağı doğru yavaşça
hareket ettirin. Çocuğunuzun nesneyi gözleriyle takip etmeye çalıştığını
göreceksiniz.
• Çocuğunuzu güvenli bir nesneye ulaşması için teşvik edin. Bunun için
plastik bardak gibi bir nesne kullanabilirsiniz. Onu tutmaya ya da ona
dokunmaya çalıştığını göreceksiniz.
• Tanıdık nesnelere, kişilere ve hayvanlara ait basit resimler kesin. Birçok
farklı renk, doku, olay ve yüz içeren resimler seçmeye çalışın. Bebeğiniz
onlara bakarken resimler hakkında konuşun. Bebeğinizin söylediklerinizi
nasıl dinlediğini ve bu aktiviteye nasıl kendince dahil olduğunu
gözlemleyeceksiniz.
• Bebeğinizle bir oyun oynayın. Onu karnının üzerine yerleştirin ve
parmaklarınızı yavaşça ona doğru yürütün. Sonra hızlıca ve nazikçe
onu gıdıklayın ve şunları söyleyin: “Bak parmaklarım geliyor, işte
© UNICEF/UN0201069/Krepkih geldiler, yaklaştılar, yaklaştılar, seni yakaladılar”. Oyunu değiştirmek
için parmaklarınızı daha yavaş veya daha hızlı hareket ettirin ya da
gıdıklamadan önce biraz daha bekleyin. Gülüşüyle ya da attığı çığlıklarla
Bir hemşire, aşısını yaptıktan sonra 5 aylık Matviy ile oyun oynuyor. Her yıl 1,5
milyondan fazla çocuk, aşı ile önlenebilecek hastalıklar yüzünden hayatını kaybediyor. oyundan keyif aldığını göreceksiniz.
UNICEF | her çocuk için
 6-9 aylık
bebekler
için öneriler

Biliyor muydunuz?
6 aylıkken, bebeğiniz bal haricindeki her şeyi yiyebilir. Bal, çocuklara 1 yaşına 9
kadar yedirilmemelidir.
• Bir soru sorduğunuzda, bebeğinizin cevap vermesi için yeterince uzun
süre bekleyin. İçinizden 10’a kadar sayın. Eğer cevap gelmezse, soruyu
kendiniz cevaplayın. Bir dahaki sefere daha kolay bir soru sormayı
deneyin.
• Bebeğinizin adını mümkün olduğunca çok tekrar edin. Bebeğiniz ismini
kimin söylediğini görmek için bakacak ve o kişiye uzanmaya çalışacaktır.
• Asla çok yüksek sesle konuşmayın veya bağırarak şarkı söylemeyin, bu
bebekleri korkutabilir.
• Mümkün olduğunca çok gülümseyin; bebeğinize rahatlık ve güven
aşılayın.
• Çocuğunuza temiz, güvenli ve renkli nesneler verin. Örneğin, bir tahta
kaşık ya da plastik bir kap verebilirsiniz. Ona uzanmasına, dokunmasına,
vurmasına veya onu düşürmesine izin verin.
• Basit resimli kitaplar, bulmacalar, el kuklaları ve oyuncak bebekler
© UNICEF/UNI116104/Pirozzi hazırlayın; bunlarla bebeğinizin merak duygusunu geliştirin ve yeni şeyler
öğrenmesine yardımcı olun. Basit bir yapboz hazırlamak için bir karton
parçası veya başka bir malzemenin üzerine bir resim yapıştırın ve parçalar
Nijer’de bir anne, çocuğunun bir dilim karpuz yemesine yardımcı oluyor. Bebeğinizin
her öğününün yaklaşık %75’i beyin gelişimi için kullanılıyor. halinde kesin.
UNICEF | her çocuk için
 9-12 aylık
bebekler
için öneriler

Biliyor muydunuz?
11
Çocuğunuzun özsaygısını ve özgüvenini yükseltmek için onun öğrenme
sürecine daima olumlu bir yaklaşım gösterin. “Hayır”, “kötü”, “iyi değil” demek
yerine, daha çok “evet”, “güzel”, “aferin” demeye gayret edin.
• Bebeğinizle saklambaç oynayın ve sakladığınız nesneleri bulup
bulamadığına bakın. Bir örtünün altına bir şey saklayabilir ve şöyle
diyebilirsiniz: “Nereye gitti?”, “Bulabilir misin?”. Nesneye ne olduğunu
öğrenmek için çocuğunuzda artan bir merak ve istek göreceksiniz.
• Bebeğinize nesnelerin ve insanların isimlerini söyleyin. Söylediklerinize
ilgi gösterecek ve kısa bir süre sonra kelimeler ile nesneler ya da insanlar
arasında ilişkiler kurmaya çalışacak.
• Çocuğunuza, “güle güle” gibi, ellerini kullanarak bir şeyler söylemeyi
gösterin. Kısa süre sonra çocuğunuz sizi taklit etmeye çalışacak ve
kendi kendine “güle güle” diyerek elini sallayacak, hareket ile sesli ifade
arasında ilişki kuracak.
• Oyuncak bebeğin gözlerini, burnunu ve ağzını gösterin. Oyuncak bebeğin
üzerinde gösterdikten sonra kendinizin ve bebeğinizin yüzünde de aynı
© UNICEF/UN0208077/Hearfield noktalara dokunun. Bebeğinizin elini tutun; oyuncak bebeğin, kendinizin
ve bebeğinizin kendi gözlerine, burnuna ve ağzına dokunmasını sağlayın.
Yavaş yavaş, bebeğiniz bu farklı kelimeleri ezberleyecek, tanımlayacak ve
Güney Afrika’da yaşayan bir yaşındaki Amogelang, annesi ile oyun oynamayı çok
seviyor. 15 dakika oyun oynamak, bebeğinizin beyninde binlerce bağlantı oluşmasını bunları vücut bölümleriyle ilişkilendirecek.
sağlıyor. UNICEF | her çocuk için
 1-2 yaşındaki
çocuklar
için öneriler Biliyor muydunuz?
Yeni yürümeye başlayan çocuklar, etraflarındaki yetişkinleri mutlu ettiklerini
gördüklerinde daha da mutlu olurlar.
• Çocuğunuza kapların içine koyması ve çıkarması için nesneler verin. 
Onları kendi kendine çıkarmaya ve tekrar içine koymaya çalışacaktır.
Bunu yapması, el-göz koordinasyonunun gelişimi için çok önemlidir.
• Çocuğunuza üst üste koyabileceği nesneler verin. Kendi kendine daha
çok nesneyi üst üste dizmeye çalışacak ve devirecek ya da devrilene
kadar üst üste dizmeye devam edecektir.
• Çocuğunuza kolay sorular sorun ve çocuğunuz konuşmaya çalıştığında
ona cevap verin.  Çocuğunuz cevap vererek ve / veya başka sorular 13
sorarak sizinle etkileşimde bulunmaya istekli olacaktır.
• Bebeğinizle farklı olaylar ve durumlar hakkında konuşmaya çalışın.
Örneğin; doğa veya çevrenizden resimler ve nesneler kullanabilirsiniz.
Çocuğunuzun çevrede dolaştığını ve çevresindekileri keşfetmeye istekli
olduğunu göreceksiniz.
• Bebeğinizin ne yaptığını izleyin ve sözcüklerle anlatın: “Kutuyu
dolduruyorsun.” Öğrendiklerini size göstermekten mutlu olacak ve
özgüven kazanacak.
• Çocuğunuzla oyun oynayın ve ona yardım teklif edin: “Haydi birlikte
yapalım. Al, bu taşları da kutuna koyabilirsin.” Bu gibi keşifler onu mutlu
edecek ve ona daha güvenli hissettirecektir.
• Bebeğinizle konuşmak için her fırsatı değerlendirin. Bebeğinize mama
yedirirken veya banyo yaptırırken veya onun yanında çalışırken onunla
konuşabilirsiniz. Kısa bir süre sonra ne dediğinizi anlamaya ve basit
cümleleri kavramaya başlayacaktır.

© UNICEF/UN0151386/Voronin • Basit sorular sorarak oyunlar uydurun: “Parmakların nerede?” veya

Bir yaşındaki Tolgonay’ın adı, Kırgız dilinde “dolunay” anlamına geliyor. Henüz 8
aylıkken, erken doğum ile dünyaya gelen Tolgonay’ın ailesi, çocuğun doğumdan sonra
hayatta kalmasını ve “dolu dolu bir yaşam” sürmesini umarak ona bu adı verdi.
“Kuş nerede?” Resimlere bakabilir ve resimlerde gördükleriniz hakkında
konuşabilirsiniz. Gördüğü ve duyduğu şeyler hakkında iletişim kurmaya
daha fazla merak ve istek duyacaktır.
UNICEF | her çocuk için
 2+ yaşındaki
çocuklar
için öneriler

15

Biliyor muydunuz?
Kötü davranışlar nedeniyle azarlanmak yerine, nasıl daha iyi davranabileceği
öğretilen çocuklar daha iyi öğrenirler.
• Basit sorular sorun ve cevaplarını dinleyin. Çocuğunuzu konuşmaya
teşvik edin: “Bu ne?”, “Pencere nerede?”, “Hangi top daha büyük?”,
“Kırmızı bardağı almak ister misin?” gibi sorular sorun. Çocuğunuz sizinle
etkileşim kurmaya ve sorularınızı yanıtlamaya daha fazla ilgi duyacak.
• Çocuğunuza masallar okuyun ve kitapta gördükleriniz hakkında sorular
sorun. Çocuğunuzun, okuduklarınızı aklında tuttuğunu ve tekrarlamaya
çalıştığını fark edeceksiniz.
• “Kaç tane?” diye sorarak ve nesneleri birlikte sayarak çocuğunuzun
sayı saymayı öğrenmesine yardımcı olun. Çocuğunuz başlangıçta hata
yapacaktır, ancak bazı şeyleri öğrenmek için birçok kez tekrar etmesi
gerekir.

© UNICEF/UN033166/LeMoyne • Karşılaştırmak ve gruplamak için çocuğunuza renkli kağıttan kesilmiş

Belize’de, 3 yaşındaki Alishia ve genç bir kız birlikte kitap okuyorlar.
Hikayeler, şarkılar ve oyunlar çocukları okumaya hazırlar ve konuşma
becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
daireler ve farklı şekiller verin. Şekilleri ayırt etmeye çalışmaktan mutlu
olacak; nesneleri eşleştirmeyi ve farklı nesneler, renkler ve şekiller
arasında ilişki kurmayı öğrenecektir.
UNICEF | her çocuk için
 Paylaşmak istediğiniz görüşleriniz,
sorularınız varsa lütfen bize ulaşın:

destek@unicefturk.org | 0212 252 5382

(hafta içi 10.00-18.00 arası)

Bizi takip edin:

www.unicefturk.org | www.unicef.org.tr